MEZENBOL Michaël

MEZENBOL

Michaël 2014 1

Ochtendspreuk

Michaël, onder uw bescherming stel ik mij, aan uw leiding verbind ik mij met alle kracht van mijn hart opdat deze dag een beeld mag zijn van uw wil die het lot ordent.

Afbeelding voorkant:tijdschrift kore Afbeelding hierboven: Vroege vogels vara

2

Inhoudsopgave

bldz

Ochtendspreuk

2

Inhoudsopgave

3

Woord van de redactie

Marianne Visser

4

Een blik op het Michaëlsfeest

Floor van der Voet

5

Edelmoedig grootmoedig blijmoedig

6

De dag van aartsengel Michaël

Heleen de Weger

7

Over moed

Edmée Smissaert

8

De seizoenentafel

Heleen de Weger

10

Oogstfeest, ideeën voor de maaltijd

12

Interview Anneke Timmer

Femke Akse

14

Gedicht

Hans Bouma

15

Waarnemingsoefeningen

Marianne Visser

16

Mensenwijdingsdienst

Gert Zwemmer

18

Het gebed van overgave

Renske van Pomeren

19

BijZonder

Heleen de Weger

20

Omslagpuntje

Johanna Priester

21

Michaël en de moed om dingen onder ogen te zien

Heleen de Weger

22

Dagje uit voor vrijwilligers bij Antroz

Renske van Pomeren

24

Programma rondom het jaarfeest van Michaël

Edmée Smissaert

25

In liefdevolle herinnering

Connie Oterdoom

26

Kerstspel ”Zo is het gebeurd”

Marianne Visser

27

Verhaal: Frederick van Leo Lionni

Renske van Pomeren

28

Concertprogramma okt nov dec 2014

Nina Ritsma

29

Colofon

30

Avondspreuk

3

Woord van de redactie Marianne Visser Het is september, de oogsttijd! Ook in het Leendert Meeshuis zijn we nu aan het oogsten. Wanneer ik in een dossier ga schrijven, is dat een keurig opgeruimd en net boekwerk. Wat is er hard gewerkt! Oogsten kun je pas, wanneer je de mouwen hebt opgestroopt, in beweging bent gekomen, aan het werk gegaan. Ik voel deze beweging in het Leendert Meeshuis. Aangezet (gezegd) door de inspectie hebben wij de dossiers 'opgeschoond'. Kijk eens naar de vloer in de Tuinzaal. Onder de oude versleten laklaag is er na wat 'opschuren' weer een prachtige lichte houten vloer te voorschijn gekomen, hij lijkt wel weer nieuw! Met moed en vereende krachten werken we allen samen aan iets vernieuwends. In de verhalen over Sint Michaël lezen we, wat nu op dit moment in het Leendert Meeshuis aan het gebeuren is. Michaël lijkt ver weg, maar wanneer je goed kijkt kun je zijn werking dagelijks meemaken. Wat een moed heb ik de afgelopen tijd gezien! In deze Mezenbol wordt dieper op het Michaëlsfeest in gegaan. Ik hoop van harte dat er even rust en tijd is om te gaan zitten en je al lezend te laten inspireren door deze Mezenbol. Wie weet, komt er dan bij jou iets naar boven wat we in het volgende (Kerst)nummer kunnen plaatsen!

Engelen met humor

kerk in Basel

4

Een blik op het Michaëlsfeest Floor van der Voet

Zoals U allen waarschijnlijk weet, vieren wij in het Leendert Meeshuis op 29 september het Michaëlsfeest, waar de aartsengel Michaël centraal staat. Het is een ongelofelijk veelzijdig feest, want Michaël heeft vele opgaven en verantwoordelijkheden, in verhalen en legenden, in de bijbel, en in de verschillende streken van de wereld, van oudsher onder allerlei namen optredend. Een paar van die taken wil ik noemen. Michaël strijdt met de draak, het boze. Hij overwint wel maar doodt de draak niet. Hij roept de mensen op dat ieder voor zich ook te doen. Hij begeleidt de zielen van de gestorvenen en brengt ze daarheen waar ze verder kunnen. Hij is er ook bij het laatste oordeel en draagt dan de weegschaal, waarop eenieder gewogen wordt. In het westen, Ierland vooral, is hij de vaste hulp en beschermer van de zeevaarders. Hij is ook degene die ons verstand helpt ontwikkelen, niet alleen intellectueel, maar ook door in de strijd met het boze, slimme en soms humoristische oplossingen te helpen vinden. Voorlopig misschien genoeg variaties om over na te denken. Over een ervan wil ik graag een beetje met u verder denken: Michaël met de weegschaal. Wanneer U afbeeldingen ziet van Michaël met de weegschaal dan zult U op de meeste daarvan zien, dat Michaël die heel zorgvuldig in het midden vasthoudt en niet naar de resultaten kijkt. Goed en kwaad in woorden, gedachten en daden. Een schaal rechts en links en in het midden een verticale staaf die de uitersten in evenwicht houdt. En wat betekent dat? Dat het niet voor of tegen is, maar dat er een tussengebied bestaat waar de twee elkaar kunnen ontmoeten. Alleen vanuit het midden kan er tussen die twee iets nieuws ontstaan, en kunnen we vrij kiezen wat we willen doen. Soms moet er met de draak gestreden worden, soms moeten we hem ook verzorgen, zodat hij kan veranderen. Oplossingen vinden die voor beide partijen goed zijn, maar altijd vanuit dat objectieve midden. Een oud voorbeeld uit de politiek. In China was in de vijftiger jaren een Amerikaans vliegtuig met een noodlanding naar beneden gekomen. Gezien de slechte verhouding tussen de twee landen, was de bemanning “in bewaring genomen” en viel er bij de onderhandelingen niets te bereiken. Over en weer agressie. De grote man van de V.N. had al van alles geprobeerd maar het wilde niet lukken, hoewel hij aan beide zijden geliefd en gerespecteerd was. Toen kwam de oplossing. Zijn geboortedag naderde en de Chinese regering vroeg wat hij als geschenk zou willen hebben, Chinees porselein, schilderingen of zoiets. Waarop Hammarskjöld diep nadacht en antwoordde: ‘Amerikaanse vliegers’. Probleem opgelost, zonder gezichtsverlies konden ze het land verlaten. Een werkelijk Michaëlische inval! Dat is de kunst die we allemaal kunnen beoefenen, dat we weten wat er gebeuren moet, en dit zo te doen dat niemand gelijk of ongelijk heeft, maar dat er een nieuwe situatie ontstaat. Veel plezier met een heel jaar oefenen.

5

EDELMOEDIG gul onbaatzuchtig onbekrompen

GROOTMOEDIG groothartig nobel onbaatzuchtig

BLIJMOEDIG opgewekt

WEEMOEDIG zacht treurige stemming

HOOGMOEDIG hooghartig trots

OVERMOEDIG roekeloos

VRIJMOEDIG onbeschroomd

LANKMOEDIG toegeeflijk barmhartig

ZACHTMOEDIG zachtaardig vriendelijk

STOUTMOEDIG onverschrokken dapper

DEEMOEDIG gevoel van kleinheid

GELIJKMOEDIG steeds kalm

WANKELMOEDIG weifelend

ONTMOEDIGD de moed benomen

MISMOEDIG neerslachtig

KLEINMOEDIG niet dapper laf

ROUWMOEDIG berouwvol

GOEDMOEDIG goedhartig

ARMOEDIG behoeftig schamel

ZWAARMOEDIG droefgeestig somber

OOTMOEDIG nederigheid

MOEDELOOS zonder moed

GEMOEDELIJK gezellig goedhartig niet uit de hoogte

WELGEMOED goede stemming

Michaël en de draak

kerk in Basel

6

De dag van aartsengel Michaël Heleen de Weger Het is een goede gewoonte in het Leendert Meeshuis om de jaarfeesten te vieren. We volgen met elkaar zoveel mogelijk de loop der seizoenen en verdiepen hun specifieke kwaliteit door stil te staan bij de feestdagen die er in vallen. Door dit, letterlijk èn figuurlijk, met aandacht stilstaan bij de mogelijke betekenissen van ieder jaarfeest kan onze blik zich richten op ‘het hogere’. Zo naderen we na het toch nog heel uitbundige Sint-Jansfeest op 24 juni, vlak na de langste dag van het jaar, nu alweer het feest van de aartsengel Michaël, op 29 september. In de bijbel wordt hij genoemd, in de kunstgeschiedenis wordt hij veelvuldig afgebeeld, en in de katholieke traditie werd aan hem een dag in september gewijd. We krijgen de kans om ons te verbinden met waar de engel Michaël al eeuwenlang voor staat, getuige de vele afbeeldingen door de eeuwen heen: het lichtende zwaard van inzicht waarmee hij ´de draak´ in ons wil helpen bedwingen, de weegschaal waarop hij de oogst – van onze daden, van ons leven – weegt, en, zoals op veel afbeeldingen ook te zien, de hele wereld(bol) die hij daarbij in het vizier heeft. Een hemelse ´aanvoerder´ die ons wil voorgaan op de weg van ´het midden´, de weg van de Christus. Hij wil ons daartoe bemoedigen en spoort ons daartoe aan. In iedere situatie van ons leven. En binnen het jaarverloop extra als het buiten weer donkerder wordt. Hij roept ons stilzwijgend op om het ´licht´ niet alleen in onze huizen maar vooral ook in onszelf te ontsteken, om niet te verdwalen in innerlijke duisternis. In afwachting van het Licht dat ´midden in de winternacht´ op aarde geboren wordt. In de week voor en na het Michaëlsfeest zullen we daar in de diverse huiskamers op verschillende manieren aandacht aan besteden. Ook in de Michaël Jaarfeestengids die weer in iedere huiskamer en bij de receptie ligt, is er veel over te lezen. Het is goed om daar op de feestdag zelf, maandag 29 september, ook met elkaar bij stil te staan. Door elkaar te ontmoeten rond afbeeldingen van Michaël, in woorden en in muziek, en onder het genot van stukje taart van de appeloogst. Om samen de moed op te brengen om het donkere jaargetij weer in te gaan, met de oogst van de voorbije zomer! Wanneer: maandag 29 september 2014 Waar: in de Tuinzaal Hoe laat: 11.00 - 12.30 u: bewoners (en belangstellenden) van afd. Pauw & Patrijs 15.00 - 16.00 u: bewoners (en belangstellenden) van afd. De Mezen & Fazant Naast bewoners zijn ook andere belangstellenden onder de medewerkers, vrijwilligers en familie en bezoek van harte welkom!

7

Over moed Edmée Smissaert Ergens op een zomerse dag waren mijn collega Heleen en ik in overleg over het hoe, wanneer en wat met betrekking tot de Michaëlsviering op 29 september. We wilden beiden graag een aantal zaken aan bod laten komen, zoals afbeeldingen van Michaël laten zien, muziek laten klinken door samen met de bewoners een Michaëlslied in te studeren en af te sluiten met een lekker glaasje sap (en een stuk appeltaart). Maar… omdat moed en wilskracht zo’n essentiële begrippen zijn van de Michaëlstijd, wilden we ook graag een biografie van een ‘moedig mens’ belichten. Dat is geworden die van Micha Hillesum, het jongste broertje van de door haar dagboeken beroemd geworden Etty Hillesum. Met de 5 mei-viering in 2015 zullen we voor bewoners zijn werk laten klinken en stilstaan bij wat hem en zijn familie is overkomen. Bij deze nodig ik u uit om samen te kijken naar zijn biografie, de moed die deze jongen (op diverse momenten in zijn leven) heeft getoond door zijn weg te gaan in een periode die het leven van alle Joden, dus ook het zijne, bedreigde en daarin drastisch heeft ingegrepen. Al van kleins af was Micha een buitengewoon begaafd pianist. Hij speelde virtuoos en werd in Deventer beschouwd als een wonderkind, en als jongen werd hij gezien als een van de grootste opkomende pianotalenten van Nederland. Micha was een moederskindje, het liefst gewoon bij zijn ouders thuis en ook als er bezoek was, deed hij niets liever dan veilig achter zijn piano zijn favoriete stukken ten gehore brengen. Op zijn 11e besloten zijn ouders dat hij Deventer ontgroeid was, en hij werd naar een pleeggezin in Amsterdam gestuurd om daar op school zijn muziekcarrière verder vorm te kunnen geven. Gelukkig voor hem woonde zijn zuster Etty, op wie hij erg dol was, vlak bij hem in de buurt en zij bezocht hem regelmatig. Op een gegeven moment diende de inval van de Duitsers zich aan en na verloop van tijd werden er steeds meer voor Joden beperkende maatregelen getroffen, waar Micha natuurlijk ook door werd getroffen. Hij mocht officieel niet meer studeren, maar werd door mensen die hem een goed hart toedroegen geholpen, zodat hij zijn talent voor musiceren ondanks de onderdrukking verder kon ontwikkelen. Zo kon hij studeren, alhoewel als student in de administratie niet ‘zichtbaar’. Als jongvolwassene ging hij bij een hospita in huis wonen, die zijn carrière als pianist op allerlei manieren probeerde te stimuleren door muziekavonden te organiseren waar hij kon schitteren. Daar was Etty ook vaak bij. Zij was trots op haar broertje, maar vond de verhouding tussen de zeer jonge pianist en zijn hospita beklemmend en vroeg zich af of Micha wel echt werd geholpen met de bemoeienissen van de verliefde, maar veel oudere en overheersende hospita. Micha was als musicus een genie, maar zijn talent had een keerzijde, hij leed aan schizofrenie. Hij had periodiek last van heftige psychotische aanvallen, waarvoor hij met name als jongvolwassene herhaaldelijk werd opgenomen in een Joodse psychiatrische kliniek in Apeldoorn. Daar bleef hij, wanneer mogelijk, piano spelen. En als het weer beter ging, ging hij weer naar huis. 8

Toen de dreiging van razzia’s steeds groter werd, en ook steeds dichterbij kwam, werden er diverse reddingsacties op poten gezet door familie, vrienden, bewonderaars van Micha’s talent en door verzetsmensen, maar steeds gaf Micha te kennen dat hij daar alleen op in wilde gaan als zijn familie ook zou worden gered. Kon dat niet, en zouden ze op transport worden gezet, dan wilde hij bij zijn ouders zijn. Hij was daarin net zo overtuigd als Etty, die net als Micha, elke reddingspoging van de hand wees, omdat ze andere Joden wilde steunen op weg naar hun ‘Schicksal’ en bovenal hetzelfde lot dat de meeste Joden te wachten stond – samen – wilde ondergaan. Op een vreemde manier keek zij daarnaar uit, ze had zich daarop voorbereid en wilde deze ervaring aan den lijve ondervinden. Bij het laatste transport koos Etty er echter bewust voor om niet in dezelfde wagon als haar ouders mee te reizen, maar in een andere wagon. Daar zou ze mensen steun kunnen bieden, hun lot verzachten, het leed van haar ouders te zien zou haar juist verlammen en dat wilde ze pertinent niet. Micha besloot daarentegen juist het lot sámen met zijn ouders te doorstaan en hen daarbij tot steun te zijn. Beide besluiten zijn bewust genomen, beide zijn hoegenaamd bijzonder en moedig te noemen – al is het misschien niet voor iedereen navolgbaar. Uiteindelijk is de familie door verdere transporten – en de uiteenlopende conditie van ieder van hen – van elkaar gescheiden geraakt en ging elk van hen afzonderlijk een gezamenlijk lot tegemoet. Hoe tragisch de afloop ook is geweest, Micha heeft op zekere momenten in zijn jonge leven een moedig en voortvarend besluit genomen om niet ‘om zijn talent gered te willen worden’, maar alleen sámen met zijn familie. En als dat niet kon, dan maar niet. Terwijl piano spelen door zijn hele leven heen haast het enige leek dat hem werkelijk deed leven, ademen, blij zijn, was het voor hem geen reden om zijn familie de rug toe te keren (hoe graag zijn ouders ook hadden gewild dat hij die kansen wél te baat had genomen!). Hij hield van musiceren, niet van status die het met zich meebracht. Dat was overigens ook hetgeen veel mensen (leken én professionals) opviel, dat hij zo puur was, en natuurlijk in zijn pianospel. Blijkbaar was dat ook hetgeen er in zijn hele houding ten aanzien van het leven tot uiting kwam. Hij koos steeds voor wat er voor hem werkelijk toe deed. bronnen: -

Micha’s Spel, Jan Willem Regenhardt Het Verstoorde Leven, dagboek van Etty Hillesum 1941-1943 Het Denkende Hart van de Barak, Etty Hillesum

9

De seizoenentafel Heleen de Weger De seizoenentafel is een plek in de huiskamer waar men de kringloop van het jaar volgen kan. Dat wat buiten gebeurt in de natuur kan binnen tot uitdrukking gebracht worden. Alle figuren op de seizoenentafel verwijzen als beeld naar het wezenlijke in de natuur waarvan ook de mens deel uitmaakt.

De seizoenentafel biedt je de mogelijkheid steeds meer mee te leven met het ritme van de verschillende jaargetijden. Door het bewust en met aandacht beleven van het jaarritme ontstaat er een innerlijke zekerheid. Door op de seizoenentafel in kleuren en beelden de natuurlijke omgeving van buiten naar binnen te brengen, roepen we iets in ons wakker. Ook ons gevoelsleven kent immers ‘seizoenen’, in de grote boog van ons leven, maar ook door een dag heen. We kunnen iets beleven als de vreugde van de herkenning. Volwassenen versieren de seizoenentafel (ook wel jaartafel genoemd) met vondsten uit de natuur van dat moment, een mooie steen of een reproductie. Een kleine tafel, een kastje, een stronk, een kist of een speciaal daarvoor gemaakte brede plank zijn geschikt om als seizoenentafel gebruikt te worden. Hoe kleed je nu zo'n seizoenentafel aan? De basisaankleding kan worden gevormd door soepel vallende lappen zoals velours, flanel, zijde. Hoe groot, strak of ruim geplooid de lap is, hangt van je eigen voorkeur en mogelijkheden af. De kleuren van de ondergrond en achtergrond zijn heel belangrijk. Deze drukken de stemming van het seizoen uit. Verzamelde stenen, stronken, vaasjes, popjes, blaadjes, een kaarsje zijn o.m. geschikt bij het inrichten van de seizoenentafel. Verse bloemen in de juiste kleurencombinatie aangepast aan het jaargetijde zijn bijna onmisbaar op de seizoenentafel! De seizoenentafel vormt tevens een goede aanvulling voor het vieren en beleven van de jaarfeesten in een bepaald jaargetijde. Hoe kan de seizoenentafel er nu in het herfsttijd uit zien? De zomer is voorbij. Er wordt nu gekeken wat de oogst heeft opgeleverd. Dit kan men op de seizoenentafel uitdrukken door vruchten en zaden neer te leggen. 10

Het roze van het voorjaar gaat via dieprood naar bruin. De natuur sterft. De mens moet zich nu staande houden. Hij is aangewezen op zichzelf. Hij heeft moed nodig om innerlijk niet mee te gaan in de verwelkende, stervende krachten. Dit uit zich in die twee polariteiten goed / kwaad; licht / duisternis. Hij moet de strijd aangaan tegen de hebzucht, zelfzucht (drakerigheden), maar ook tegen de angst en gebrek aan vertrouwen. Om deze moed te versterken vieren wij op 29 september het Michaëlsfeest. De aartsengel Michaël is altijd afgebeeld op prenten, vaak strijdende met een draak. Naast alle mooie paddenstoeltjes, kalebassen, kastanjes, beukentakjes, kan men een draak neerleggen bijv. gemaakt van stekelige bolsters, dit eventueel afgewisseld met een mooie prent van Michaël.

bron: tijdschrift Kore – Josha Coxon

11

Er zijn vele mogelijkheden om onze tafel te vullen, zowel voor de tafelversiering als voor het menu. Bij het menu gaan we uit van vruchten, granen en noten en de herfstgroenten. Enkele ideeën - Hele maïskolven koken, van de kolf afkluiven met boter, zout en peper. - Maïsschotel van maïskorrels met rijst, vermengd met bijv. uien, paprika, sperzieboontjes, tomaten, champignons, kruiden. - Gefrituurde pompoen, in blokjes (goed drogen voor het frituren). - Schuitjes van courgettes maken, opvullen met een mengsel van graan, tomaten, uien, knoflook en geraspte kaas. Dan in de oven. - Sla van andijvie (dunne reepjes) met yoghurtdressing, druiven, noten. - Toetje: meloenschuitjes met vruchtensla. - Versier cake met bramen- of rozenbotteljam. - Drink er vlierbessensap bij.

12

Tafelversieringen - Versier de tafel met mooi gerangschikte vruchten en groenten, gekleurde bladeren en bloemen ertussen. - Kransjes om de borden van kastanjes, rozenbottels, blaadjes. - Een zonnebloem in een drijfschaal is heel decoratief.

De feestverlichting van de Michaëlstafel Heel sfeervol zijn lantarentjes van jampotjes. Deze beplakken met snippers zijdevloei in de herfstkleuren en een waxinelichtjes erin. Sfeerlicht verzekerd! Deze natuurlijk nooit laten branden zonder toezicht!

Tafelspreuk

uit: Jaarfeestengids Michaël, Leendert Meeshuis

13

Interview Anneke Timmer Femke Akse Vandaag heb ik gesproken met Anneke Timmer. Anneke werkt al vanaf het begin bij het Leendert Meeshuis. Anneke is getrouwd met Rini en heeft drie volwassen kinderen. Ze is 50 jaar. Als ik vraag naar haar ervaringen binnen het Leendert Meeshuis begint Anneke enthousiast te vertellen. Ze is begonnen in de keuken van afdeling Pauw. Na een aantal jaren keuken te hebben gedaan heeft zij de opleiding Helpende niveau 2 gevolgd. Daardoor kon zij de zorg in. Het helpen en verzorgen van onze bewoners vond Anneke elke dag weer een cadeautje.Doordat Anneke een hernia kreeg werd haar aangeraden om de zorg uit te gaan vanwege te grote belasting. Een aantal jaren heeft zij toen als huiskamermedewerkster gewerkt en deed dit op twee afdelingen. Afdeling Pauw en afdeling Fazant.Maar omdat het bloed kruipt waar het niet gaan kan wilde Anneke dolgraag de zorg weer in. Haar rug ging dermate goed dat die mogelijkheid er ook was, en zij ging terug de zorg in op afdeling Fazant. Het werk op afdeling Fazant is veranderd vergeleken met een aantal jaren geleden. Anneke vindt het een positieve vooruitgang. In de zwaardere periode had zij vaak het gevoel dat ze de kar moest trekken, maar ondanks dat is dit altijd “haar huis” gebleven en voelde ze dat ze op haar plek zat, dat het haar energie gaf. Het werken binnen teams ervaart Anneke als ontspannen. Je hebt het druk, vertelt ze, maar je hebt de zorg voor twaalf bewoners en dat is goed te doen, je hebt tijd on ze de aandacht te geven. Anneke vertelt dat de bijdrage van Ellen daar ook bij geholpen heeft. Ellen heeft bij binnenkomst voor de medewerkers een bloem gemaakt waarbij alle medewerkers een blad aan de bloem mochten doen met daarop een wens zoals ze de afdeling graag zouden zien. Anneke ervaart nog steeds veel steun als zij naar die bloem kijkt. Het helpt haar om er positief in te blijven staan Anneke ervaart de antroposofie ook als zeer positief: “Het geeft net dat beetje anders aan ons huis, en als er geschilderd wordt of transparanten gemaakt ga ik er graag even bij zitten,” vertelt ze. De huiscursus die iedereen kreeg die hier binnenkwam heeft Anneke ook geholpen om dingen goed te kunnen begrijpen. Op mijn vraag of zij ook verbinding heeft met het Michaël feest zegt Anneke: “Alle jaarfeesten doen iets met mij, ik geniet van dat speciale binnen ons huis. Ik kan duidelijk zeggen dat toen ik hier kwam ik onrustig en druk was. Nu heb ik meer balans gevonden, ben beter in evenwicht en daardoor ook een stuk rustiger.” Tot slot zegt Anneke: “Vanaf dag één is dit mijn huis en ik hoop hier echt tot mijn 65e te mogen blijven. Ik hou van dit huis, de bewoners, de collega’s, de sfeer. Het is anders dan een regulier huis en dat voel en proef ik nog elke dag als ik hier binnenkom. En daar ben ik tot op de dag van vandaag nog dankbaar voor!”

14

in weer en wind van het leven je als een boom staande houden op goede voet met de aarde kind in huis bij de seizoenen huid aan huid met het geheim

Hans Bouma

15

Waarnemingsoefeningen Marianne Visser In het Sint-Jansnummer van de Mezenbol heb ik uitgebreid geschreven over het waarnemen vanuit het vierledig mensbeeld. Dit is het vanuit de antroposofie geïnspireerde mensbeeld waarmee we in het Leendert Meeshuis werken. Naast dit mensbeeld gaan we hier werken met de vier domeinen in het zorgleefplan. Voor het oefenen in september heb ik een aantal oefeningen geschreven waarbij deze twee visies als uitgangspunt zijn genomen. We hebben al het afgelopen half jaar geoefend met dit vierledige mensbeeld. Het doel van deze oefeningen is tweeërlei. Als eerste dat je steeds objectiever kunt kijken naar de omgeving waarin je woont, leeft en werkt. Ten tweede dat je ook durft te kijken naar jouw eigen bijdrage daarin. Hoe denk ik, hoe voel ik en hoe handel ik. Het werken en leven vanuit hoofd, hart en handen. Deze drie in een evenwichtige balans brengen, werkt gezondmakend. Niet alleen voor jezelf maar ook voor je omgeving. Is dit niet het geval bijv. omdat je teveel vanuit je hoofd werkt, dan kunnen er wrijvingen ontstaan met je omgeving. Heb je de mogelijkheid in jezelf ontwikkeld om te reflecteren op jezelf, dan kun je werken aan het 'uit je hoofd' komen. In de oefeningen voor de komende maand wil ik op zoek gaan naar de vier domeinen, die we nu in onze zorgleefplannen op gaan nemen. Binnen de vier domeinen van het zorgleefplan vinden we het vierledige antroposofische mensbeeld als volgt terug: Antroposofisch mensbeeld: Fysieke lichaam Levenskrachtenlichaam Gewaarwordingslichaam Ik-bewustzijn

Waarnemingsoefening

Vier domeinen van het zorgleefplan: Woon- en leefomstandigheden Lichamelijk welbevinden, gezondheid Participatie Mentaal welbevinden

Fysieke lichaam

In de vier domeinen van het zorgleefplan spreken we over woon- en leefomstandigheden. Kijk eens naar je huis en bedenk je, dit is het huis waar ik in woon. Kan ik, waar ik nu woon, optimaal doen wat ik zou willen doen? Is het een goede plek (bijv. de grondsoort: zand of klei), een plek die bij mij past? Is de ruimte in mijn huis zo ingericht dat ik mij hierin vrij kan bewegen?

Waarnemingsoefening

Levenskrachtenlichaam

Het gaat hier in de vier domeinen van het zorgleefplan over het lichamelijk welbevinden, over gezondheid. In het levenskrachtenlichaam vind je gezondheid. Gezondheid werkt vanuit het lichaam door naar de ziel en de geest. Kijk eens een week lang naar jouw eigen gevoel voor gezondheid.

16

Wat doet het met je als je wat minder in je "vel" zit? Kan je dat ook doordenken en doorvoelen naar het ziele- en geestgebied in jezelf? Let daarbij eens op jouw verhouding tot je omgeving als je wat minder goed in je "vel" zit.

Waarnemingsoefening

Gewaarwordingslichaam

In de vier domeinen van het zorgleefplan spreken we over participatie. Wat doe jij om jezelf goed in je gevoel te laten komen? Wat voor gewaarwordingen heb je nodig? Organiseer je bijv. elke week een ontmoeting met een vriend(in)? Of is het voor je functioneren nodig dat je elke dag even naar je lievelingsmuziek luistert? Let eens een week lang op, wat je zelf doet om je goed te voelen.

Waarnemingsoefening

Ik- bewustzijn

In de vier domeinen van het zorgleefplan noemen we dit het mentaal welbevinden. Het gaat over autonomie. De innerlijke vrijheid van de mens is een groot gebied, waarin keuzes gemaakt worden om in een samenleving met elkaar te leven. Hoe maak jij je keuzes? Waarop heb jij bepaalde besluiten genomen die belangrijk waren voor je? Denk eens een week lang, elke dag even, aan een besluit/keuze die jij op die dag genomen hebt. Kijk eens of je kunt zien wat dit voor effect had op de omgeving en op je eigen handelen.

Mede namens Annemarie Zunderdorp veel succes met de oefeningen! De affiches die hierover iedere week in ons huis hangen herinneren je hieraan. Wissel eens jouw ervaringen uit met collega’s of spreek ons aan over jouw ervaringen of eventuele vragen.

17

Mensenwijdingsdienst in het Leendert Meeshuis Gert Zwemmer

Sinds enkele jaren maak ik elke maand de Mensenwijdingsdienst mee in het Leendert Meeshuis als vrijwilliger die begeleiding geeft bij de dienst. Ik ervaar dit als een korte tijdsspanne waarin voor het hele huis iets heel centraals gebeurt. Het Leendert Meeshuis is een huis, waar altijd heel veel bedrijvigheid heerst, maar dan bij de Mensenwijdingsdienst is er plotseling een grote stilte, aandacht en eerbied. Ik geloof, dat het huis – en dan bedoel ik, bewoners en mensen die er werken – bij die gelegenheid iets belangrijks kan schenken, als wel dat het huis ook iets geschonken wordt. De rust en de eerbied en de stilte is voor iedereen een moment in de tijd om waakzaam te zijn om dat mogelijk te maken. Ik zie ook, dat de meeste bewoners de mensenwijdingsdienst niet kennen, maar dat is geen probleem. Het belang van het bijwonen van deze dienst kan hierin liggen, dat bewoners tot zichzelf kunnen komen, in die stilte en rust en misschien ervaren de bezoekers van de dienst ook troost. Voor veel bewoners is het leven in dit huis immers een niet gekozen onderdeel van hun levenslot geworden, en dat kan als zwaar worden ervaren.

Als begeleider bij de Mensenwijdingsdienst is het ook vaak een avontuur. Het kan bijvoorbeeld gebeuren, dat de dienst voor een bewoner echt te lang duurt. Dan brengen we diegene eerder terug naar de afdeling. De praktijk is, dat er eigenlijk meestal wel iets gebeurt, waardoor er een bepaalde hulp geboden moet worden. Het geeft dan natuurlijk wel een beetje onrust, maar dat hoort nu eenmaal bij een Mensenwijdingsdienst in het Leendert Meeshuis. En dat mag dan ook helemaal zo zijn.

18

Het gebed van overgave Renske van Pomeren In de voorbereiding voor de viering rond Michaël kwam ik het volgende stuk tegen met daarin een gebed en spreuken. Ik wil ze graag met u delen. “Wat ook komen mag, wat mij ook het volgende uur, de volgende dag brengen mag: Ik kan het, als het mij volledig onbekend is, door geen angst veranderen. Ik wacht het af, met volledige innerlijke rust, in volmaakte zielenrust. Door angst en vrees wordt onze ontwikkeling tegengehouden; wij stoten door de vlagen van angst terug, wat uit de toekomst in onze ziel opgenomen wil worden. De overgave aan wat men goddelijke wijsheid in de gebeurtenissen noemt, de zekerheid, dat datgene wat komt, komen moet en dat het op de een of andere wijze zijn goede werking zal hebben, het oproepen van deze stemming in woorden, in gevoelens, in ideeën, dat is de stemming van het overgavegebed. Dat is één van de dingen die we in deze tijd leren moeten: uit louter vertrouwen te leven, zonder bestaanszekerheid, uit het vertrouwen op de immer aanwezig zijnde hulp van de geestelijke wereld. Waarlijk, anders gaat het in deze tijd niet, als we niet de moed willen laten zakken. Laten we onze wil voortdurend sterken en proberen haar te wekken iedere morgen en avond.” Ochtendspreuk Michaël, onder uw bescherming stel ik mij, aan uw leiding verbind ik mij met alle kracht van mijn hart opdat deze dag een beeld mag zijn van uw wil die het lot ordent.

Avondspreuk Ik draag mijn leed in de ondergaande zon. Ik leg mijn zorgen in haar stralende schoot. In liefde gelouterd, in licht omgevormd, keren zij terug als helpende gedachte als kracht voor offervaardige daden. Mogelijk van Rudolf Steiner; werkvertaling Joke Drost

19

Bijzonder Heleen de Weger Zomer. Hoogzomer – zonneschermen om 11 uur al omlaag en gordijnen dicht, er nadert een hittegolf. Voor ons op tafel liggen een twintigtal schelpjes, variërend in vorm en grootte. Zoals schelpen dat nou één keer doen. Geen twee hetzelfde. Dat op zich al verbaast ons. Zóveel verscheidenheid op aarde. We bekijken hun vorm, hun kleur, en vragen ons af: welke schelp past het meest bij hoe ik me voel vandaag? “Die, met die ribbeltjes!” zegt één bewoner. Meerdere mensen wijzen naar dezelfde, een exotische met èn de spiraalvorm èn een spitse uitloper èn een holte, waar bovenop weer spitse sprieten. “Waar zit ú op deze schelp?” “Op dat stekeltje” zegt de éen, “in die holte” wijst de ander. “Kunt u ook vanuit die spits naar die holte komen?’ Er wordt instemmend geknikt. “En uit die holte op die spiraal?!” “Nee, vandaag niet…” We komen te spreken over het medicijn dat van de oesterschelp wordt gemaakt, … Om een gevoel van omhulling te bevorderen in de ziel. En we realiseren ons nu, op dít moment, op talloze plekken ter wereld, schelpen aanspoelen op stranden. Witte stranden, zoals op de Fiji eilanden – daar ben ik geweest, en jij ook hè! Ja!-, zwarte stranden als van Lanzarote, het geelwitte strand van Schiermonnikoog. NU, steeds maar door. Verbazend wat er allemaal gebeurd op aarde zonder dat we ons dat realiseren. En dan herinnert een bewoner zich ineens dat die andere bewoner, die die zo heel veel gezien heeft, ‘daar óók was, waar het zo náuw was… Toen hebben wij elkaar gezien… já, zij was daar toen ook! Dat vergeet ik nooit meer!’ En de andere bewoner beaamt het volmondig, zonder woorden. Ik vraag niet verder. Benoem alleen éven dat wij zoals we hier wonen en werken allemaal met elkaar verbonden zijn. Hoe dan ook. Verbazend wat er allemaal gebeurt tussen hemel en aarde, zonder dat we het weten. Nu. Ook een moment als dit past bij die verbazingwekkende wonderen die zich voortdurend voordoen. Dat te beseffen met elkaar, aan de hand van een paar schelpjes, maakte ook deze ‘activiteit’ weer tot een bijZONdere, voor alle deelnemers!

20

Omkeerpuntje Johanna Priester

Ontworsteld uit de aarde, na een zomer lang zich richten op de zon, laat de zonnebloem zijn zware hoofd hangen. De opbrengst van zijn leven is bestemd voor de aarde. Ontworsteld uit de zonnewereld, na vele jaren werken en wandelen op de aarde, legt de mens zijn lichaam neer, zijn blik als vanzelf omhoog gericht. Wordt dáár de opbrengst van zijn leven ontvangen?

Puntje is een korte, positieve, gezondheidsbevorderende tip van Johanna Priester, huisarts. Wie geregeld zo'n lichtpuntje wil ontvangen kan zich aanmelden via de website www.puntjes.nu. Afmelden kan daar ook.

21

Michaël en de moed om dingen onder ogen te zien Heleen de Weger

In de Michaëlstijd gaat het – ook – om moed. Moed om de donkere tijd van het jaar weer in te gaan. Moed om ons met de dagelijkse lastigheden uiteen te zetten. Moed om de donkere stukken in ons leven onder ogen te durven zien. Moed om steeds opnieuw de weg naar het licht te gaan – met de ‘bovenaardse’ hulp die de aartsengel Michaël ons wil aanreiken. Moed om het sterven en de dood onder ogen te zien, hoort daar ook bij. In dit verband las ik in de Nieuwsbrief Voorjaar 2014 van de *Stichting Wederzijds een boekbespreking, geschreven door één van de bestuursleden van de stichting. Het boek dat ze bespreekt vraagt enerzijds om de moed om je met dit thema bezig te houden, maar kan aan de andere kant ook bemoedigend werken. Daarom volgt hieronder de bespreking die Ingrid Deij schreef. Misschien is de gedachtegang erin niet voor iedereen direct toegankelijk. Toch loont het wellicht de moeite om juist dan de moed op te brengen om deze zienswijze eens onbevangen op je in te laten werken..!?

Gedeelte uit de bespreking van: **Rudolf Steiner: Leven met de doden, deel twee door Ingrid Deij uit: Nieuwsbrief Voorjaar 2014 Stichting Wederzijds (…) Steiner maakt daarin duidelijk dat het verkeer tussen levenden en gestorvenen vroeger levendiger was dan nu. Gestorvenen kunnen moeilijker waarnemen wat er leeft in de zielen van levenden, we kunnen elkaar niet meer zo vanzelfsprekend bereiken. Hoe kunnen we een brug slaan tussen ons en de gestorvenen? In de eerste voordracht komt naar voren dat je je moet realiseren, dat de overledene geen materieel lichaam meer heeft en daardoor ook geen besef van materiële zaken. Hij kan alleen als geestelijk wezen werkzaam zijn. Als ons eigen bewustzijn wel vol is van het materiële, zit dat het contact met elkaar in de weg. Ook gevoelens van haat vormen een hindernis, terwijl liefdevolle gevoelens juist ruimte maken. Als wij slapen komen de gestorvenen bij ons, op zoek naar geestelijk voedsel voor hun ziel – spirituele gedachten, persoonlijke toewijding – maar ze vinden vaak weinig of niets. Wat kunnen we hieraan doen? We kunnen bijv. spirituele inhouden voor hen voorlezen, waarbij we geconcentreerd belevend en denkend door de inhoud heen gaan. Dat kan je doen voor ieder met wie je verbonden was, ook voor meer mensen tegelijk. Hoe maak je jezelf nu toegankelijk voor hen? Wat kun je in jezelf versterken om het hen mogelijk te maken je te bereiken? Als antwoord op deze vragen bespreekt Steiner in de tweede en derde voordracht vier stemmingen die vrij ongemerkt in ons onderbewustzijn leven. Het gaat daarbij in de eerste plaats om een gevoel van gemeenschap met wat er om ons heen gebeurt en met de dingen die we gebruiken. Ga bijvoorbeeld in je herinnering terug naar hoe je met de gestorvene wandelde, praatte, aan tafel zat, zo levendig mogelijk. Dat geeft de gestorvene, die zulke herinneringen aan jou ook heeft, de kans om zijn blik ook daarop te richten. Waar zijn innerlijke blik samenvalt met de onze, kan hij ons bereiken.

22

Zo leeft er onderbewust in onze ziel ook een tweede stemming: het gevoel van dankbaarheid voor alles wat we meemaken, van verwondering, iets waar je je hele mens‐zijn mee verbindt. Weer een andere zielenstemming is het vertrouwen in het leven, zoals dat door ons heen stroomt en zich aan ons voordoet, een levend vertrouwen in de hele samenhang van het leven. Dit gevoel hangt samen met het dankbaarheidgevoel. Beide gevoelens scheppen voor de gestorvene de mogelijkheid ons bijv. via ingevingen te bereiken. Wij zelf hebben het daarnaast nodig om ons steeds weer te vernieuwen, om elke dag met frisse moed te beginnen, ons steeds weer opnieuw te laten raken, om levend ervarend aan het leven deel te nemen - te leven vol hoop. Samen met het gemeenschapsgevoel opent dat voor ons de weg tot de gestorvene. Tenslotte: je kunt je ook voorstellen hoe de gestorvene zou meebeleven wat jij nu doormaakt. Bouw een innerlijk beeld op van de gestorvene naast je, levendig met je mee belevend. Riet Blanke

Het lezen van voordrachten van Rudolf Steiner vraagt wel wat van ons. We moeten ons ervoor openen, meegaan in zijn gedachten. Soms kom je begrippen tegen die je nog onbekend zijn, die gelukkig in de aantekening en achterin worden toegelicht. Maar deze voordrachten hebben – na een tijdje er mee leven – een innigheid, die ons kan helpen om contact te leggen met onze dierbaren in de zielenwereld. De spreuken voor overledenen van Rudolf Steiner, die aan het boekje zijn toegevoegd, zijn een zinvolle toevoeging voor deze weg.

*Wederzijds Stervenscultuur – over de stichting: Sinds 2009 geeft de stichting Wederzijds vorm aan antwoorden op de vraag, hoe je bewuster en spiritueler met sterven kunt omgaan. Zij organiseren o.a. studiedagen rondom de vele thema’s die hiermee samenhangen. Zij zien informatie, ontmoeting en studie als middel om bewustzijn te wekken voor een meer spirituele stervenscultuur. Ze laten zich inspireren door de antroposofie en de Christengemeenschap. Een belangrijk uitgangspunt is, dat het niet alleen om onze eigen behoefte gaat, maar ook om die van de gestorvenen – zij verlangen naar onze aandacht, liefde en betrokkenheid. Kijk voor verdere informatie op hun website www.wederzijds-stervenscultuur.nl Binnenkort hebben ze een aantal studiedagen rondom dit thema. Met name op 8 okt in Arnhem- 15 okt in Zeist – 8 nov in Zeist en Rotterdam. **Rudolf Steiner: Leven met de doden, deel twee (Pentagon 2011, ISBN978 94 90455 28 6)

23

Dagje uit voor vrijwilligers bij Antroz Renske van Pomeren Op dinsdag 23 september gaan we met een grote groep vrijwilligers van Huize Valkenbosch en het Leendert Meeshuis ons tweejaarlijkse uitje maken. Deze keer naar de tentoonstelling over Rudolf Steiner: ~ Alchemie van het alledaagse ~ in de Kunsthal in Rotterdam. Deze unieke tentoonstelling geeft een prachtig beeld van het brede oeuvre van Rudolf Steiner (1861– 1925) als grondlegger van de antroposofie. Er wordt een rijke verzameling meubels, maquettes, sculpturen en schoolbordtekeningen gepresenteerd. Ook wordt er veel aandacht aan het leven, werk en gedachtegoed van Rudolf Steiner besteed. De tentoonstelling is ontwikkeld door het Duitse Vitra-Design Museum en nu voor het eerst in Nederland te zien. Bovendien toont de expositie dat Rudolf Steiner een inspiratiebron was voor vele kunstenaars uit het verleden zoals Piet Mondriaan, Jacoba van Heemskerck, Wassily Kandinsky en Joseph Beuys. Maar ook nog steeds voor hedendaagse kunstenaars, zoals bijvoorbeeld Claudy Jongstra, waarvan op de tentoonstelling werk getoond zal worden. We hopen op een gezellige, leerzame dag en mogelijk krijgt u verslag in de vorm van eenieders eigen verhaal. Hierbij de gegevens voor diegenen die mogelijk door deze aankondiging nieuwsgierig zijn geworden en op eigen gelegenheid willen gaan: De Kunsthal Westzeedijk 341 Rotterdam De tentoonstelling loopt van 13 september 2014 tot en met 11 januari 2015. Verder informatie over workshops, lezingen en speciale weekends : www.kunsthal.nl

24

Programma rondom het jaarfeest van Michaël Edmée Smissaert Op maandag 29 september is de Michaëlviering. In de twee laatste weken van september staan alle activiteiten in het Leendert Meeshuis in het teken van de aartsengel Michaël. Bewoners kunnen dat zowel meebeleven in de huiskamers als in de Tuinzaal. Iedereen is van harte welkom het programma bij te wonen.

Michaël met het zwaard (links), de weegschaal (midden) en de wereldbol (rechts)

Programma 18/9 11.15-11.45

Michaëlsverhaal

Pauw/Patrijs (TZ)

24/9

11.00-12.30 15.00-16.30

Oogstschalen maken Oogstschalen maken

Pauw (HK2) Fazant (HK1)

25/9

11.00-11.30

Michaëlsverhaal

Fazant/Mezen (TZ =Tuinzaal)

26/9

10.00-16.00

Oogstkraam Landgoed Oostbroek

alle afdelingen (receptie)

29/9

11.00-12.00 15.30-16.30 17.30-18.30

Michaëlsviering Michaëlsviering Pompoensoep bij de maaltijd

Pauw/Patrijs (TZ) Fazant/Mezen (TZ) Alle afdelingen

30/9 1/10

11.00-12.30 10.30-12.00

Michaëlthema (literaire ochtend) Pauw (HK3) Seizoensactiviteit rondom Michaël Pauw (HK2)

2/10

15.00-16.00

Michaëlsthema (kunstkring)

6/10

15.00-16.00

Seizoensactiviteit rondom Michaël Mezen

Pauw (HK2)

En met de seizoenactiviteit rondom Michaël voor de afdeling De Mezen sluiten we het programma rondom dit jaarfeest af. We hebben dan kunnen genieten van prachtige Michaëlslegenden, -liederen en herfstgedichten, de oogstproducten van Landgoed Oostbroek, en van lekkers, zoals appeltaart, vruchtensappen en pompoensoep

25

In liefdevolle herinnering Connie Oterdoom Op dinsdagochtend 4 november zal er in vier huiskamers een viering zijn voor bewoners. Van oudsher is november een maand waarin de grens tussen onze wereld en de wereld van de gestorvenen als transparant kan worden beleefd. We willen samen met bewoners een brug slaan tussen deze twee werelden. Een viering die licht en ingetogen zal zijn. Er zal een programma zijn met euritmie met gedichten, pianomuziek en cello. Het initiatief ligt in het verlengde van de groepseuritmie die wekelijks in de huiskamer van Fazant en De Mezen gegeven wordt. Het programma duurt ongeveer twintig minuten.

Waar: Hoe laat: Voor wie:

op de huiskamers tussen 10.00 en 12.00 uur bewoners & belangstellenden

De viering zal plaatsvinden om: 10.00 uur in de huiskamer van afdeling Koolmees 10.30 uur in huiskamer 1 (Roodborstje)van afdeling Fazant 11.00 uur in de huiskamer van Patrijs (voor Patrijs en huiskamer 1 Pauw) 11.30 uur in huiskamer 2 van afdeling Pauw (voor huiskamer 2 en 3) De uitvoerenden zijn: Euritmisten : Agnes Welman en Connie Oterdoom Spraakvormster: Erica Kramer Pianiste: Jeanne Vroman Cellist: Paul Schmitz Met medewerking van afdeling Cultuur en Welzijn en Facilitair.

26

Kerstspel ‘Zo is het gebeurd’ Marianne Visser

Wil jij dit jaar ook meedoen? Een inspirerende gebeurtenis! Ieder jaar wordt in het Leendert Meeshuis het Kerstspel gespeeld. Het spel is geïnspireerd door het Oberufer kerstspel, dat in vele antroposofische instellingen wordt gespeeld. Hier is een bewerking van gemaakt. Deze bewerking, die ongeveer 25 minuten duurt, laat de beelden zien die in essentie de kerstboodschap weergeven. Met deze beelden hopen we onze bewoners aan te spreken in hun gevoel om zo het kerstspel intens te beleven. In vorige jaren is dat zeker gebeurd! De verteller, vertelt het verhaal. De spelers beelden dat verhaal uit, lierspel en zang ondersteunen dit geheel. Je hoeft dus geen tekst uit het hoofd te leren. Mijn ervaring (en vraag het aan de spelers van vorige jaren!) is, dat als je hieraan meedoet, de advent- en kersttijd een heel andere tijd voor je wordt. Je gaat de kersttijd heel anders beleven! Het is leuk en intens om samen als groep dit spel op te bouwen. Elk jaar wordt er met veel humor, plezier en ernst geoefend. We geven dit kerstspel als een kerstcadeau aan de bewoners, familie, vrijwilligers en alle anderen die willen komen kijken. De bewoners die hier al langer wonen zijn van het spel gaan houden. Je geeft wat, maar je krijgt er ook heel veel voor terug! We oefenen 5 keer anderhalf uur, en dan de generale repetitie op maandag 22 december. We voeren het spel twee maal op, op dinsdag 23 december één keer 's middag en één keer in de vroege avond. Je bent van harte uitgenodigd om het spel mee te spelen. Wanneer je nog vragen hebt, dan hoor ik dat wel. Maar je kunt je ook al meteen opgeven bij mij, Marianne Visser, kunstzinnig therapeut (regisseur van dit spel): [email protected]

27

Frederick Leo Lionni – vertaald door Harriet Laurey Een zonnig verhaal om voor te (laten?) lezen… Rondom de weide waar de koeien graasden en de paarden draafden, stond een muur van oude, oude stenen. En in die muur, vlakbij de schuur met de graanzolder, woonden de veldmuizen, een babbelziek gezinnetje. Maar de boeren waren er weggetrokken, de schuur lag verlaten en de graanzolder was leeg. De winter stond voor de deur, en de kleine muizen begonnen koren te verzamelen en noten en tarwe en stro. Allemaal werkten ze dag en nacht. Allemaal – behalve Frederick. ‘Waarom werk jij niet, Frederick?’ vroegen ze. ‘Ik werk toch’, zei Frederick. ‘Ik verzamel zonnestralen voor de koude, donkere wintertijd.’ En toen ze zagen, hoe Frederick daar maar zat en naar de weide tuurde, vroegen ze: ‘En nu dan, Frederick?’ ‘Nu verzamel ik kleuren’, zei Frederick kalm. ‘Want in de winter is alles grauw.’En één keer leek het zelfs of Frederick bijna sliep. ‘Droom je soms, Frederick?’ vroegen ze verwijtend. Maar Frederick zei: ‘O nee. Ik verzamel woorden. Want de winter heeft vele en lange dagen, en dan weten wij niets meer te zeggen misschien.’ Toen kwam de winter en de eerste sneeuw, en de vijf kleine veldmuizen zochten hun schuilplaats op tussen de stenen van de oude muur. In de eerste tijd was er eten genoeg. De muizen vertelden elkaar van domme vossen en malle katers en ze waren erg gelukkig samen. Maar beetje bij beetje hadden ze haast alle noten en bessen opgeknabbeld, er was geen stro meer, en hoe koren er eigenlijk uitzag, dat waren ze bijna vergeten. Ze hadden het koud tussen de stenen, en babbelen deden ze geen van allen meer. Toen dachten ze opeens weer aan Frederick, en wat hij gezegd had over zonnestralen en kleuren en woorden. ‘Hoe staat het met jóuw voorraad, Frederick?’ vroegen ze. ‘Doe je ogen maar dicht’, zei Frederick, en hij klauterde op een grote steen. ‘Nu stuur ik jullie mijn zonnestralen. Voel je hun warmte, hun gouden gloed…’ En terwijl Frederick sprak van zon en zomer, werden de vier kleine muizen al warmer en warmer. Kwam het door zijn stem? Of was het toverij? ‘En de kleuren, Frederick, de kleuren?’ vroegen ze ongeduldig. ‘Doe je ogen maar weer dicht’, zei Frederick. En hij vertelde over de blauwe korenbloemen, de rode klaprozen in het gele graan en het groene blad van de bessenstruik. Toen zagen ze al die kleuren weer voor zich, zo duidelijk alsof hun eigen gedachten ermee opgeschilderd waren. ‘En de woorden, Frederick?’ Frederick schraapte zijn keeltje, wachtte even en toen, alsof hij op een toneel stond, begon hij:‘De winter is zo lang en koud. En muizen zijn maar klein. Het valt niet mee, o nee, o nee, om nu een muis te zijn. Maar wij zijn met ons vijven, in een holletje van steen; dat maakt een heel verschil, want zo is geen van ons alleen. Wij dromen van de zonneschijn, van graan en beukennootjes; daar krijg je warme oortjes van, en warme muizenpootjes. Nog eventjes, nog eventjes, de lente komt er aan! Dan wordt het weer een leventje van zonneschijn en graan!’ Toen het uit was, begonnen ze allemaal te klappen. ‘Frederick’, riepen ze, ‘je bent een dichter!’ En Frederick bloosde, en boog, en zij verlegen: ‘Ik weet het…’

28

Concertprogramma oktober t/m december 2014

5 oktober

Elfriede Kooreman / Martin Kuijlenburg

viool / piano

12 oktober

Pepijn van Vilsteren

piano

19 oktober

Frederic Voorn

piano

26 oktober

Jelena Popovic

piano

2 november

geen concert

9 november

Anne Meijer / Crystel Benton

piano / zang

16 november

Baroque Bicolore

Laura Hölzenspies

23 november

Gé Bijvoet

piano / gitaar

30 november

Artez/HKU saxofoonorkest o.v.b.

o.l.v. Johan van der Linden

7 december

Apollo trio: Irine Durova / Hristo Petrov / Gloria Coll

viool / piano / cello

14 december

Lonneke Clabbers Matthijs Begheyn

piano zang

21 december

Ellen Verhagen / Helen Ansing

piano / klarinet

Ernst Paul Fuchs

piano, met violiste

26 december 28 december

2e Kerstdag

geen concert Alle concerten worden financieel mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden van het Leendert Meeshuis

Stichting Vrienden van het Leendert Meeshuis Deze stichting wil het huis graag extra financiële armslag bieden. Het werken vanuit de specifieke zorgvisie stelt extra eisen aan bijvoorbeeld opleiding, behandeling, voeding, inrichting en aan culturele evenementen. De AWBZ–subsidie is hiervoor niet toereikend. De Stichting ontvangt bijdragen vanuit giften en legaten, die over te maken zijn op rekening 21.21.09.588 bij de Triodos Bank te Zeist , ten name van Stichting Vrienden van het Leendert Meeshuis. Een folder van de stichting is te verkrijgen bij de receptie van het Leendert Meeshuis.

29

Colofon De Mezenbol is een uitgave van het Leendert Meeshuis, verpleeghuis met antroposofische identiteit te Bilthoven. Leendert Meeshuis Prof. Bronkhorstlaan 6 3723 MB Bilthoven Tel: 030-2259600 Fax: 030-2259699 [email protected]

Redactie: Renske van Pomeren Marianne Visser Lysan van Winden www.antroz.nl

Ingezonden artikelen kunnen worden gestuurd aan de redactie. Op papier graag afgegeven aan de receptie van het Leendert Meeshuis. Per e-mail aan [email protected] Kopij voor het volgende nummer graag inleveren voor donderdag 30 oktober 2014 Aan deze uitgave werkten mee: Femke Akse Conny Oterdoom Renske van Pomeren Nina Ritsma Edmée Smissaert Joke Stiel Marianne Visser Floor van der Voet Heleen de Weger Gert Zwemmer

Afbeelding blz. 31: foto :www.prachtigcuracao.nl Afbeelding achterkant: Foto Martina Issler

30

Avondspreuk

Ik draag mijn leed in de ondergaande zon. Ik leg mijn zorgen in haar stralende schoot. In liefde gelouterd, in licht omgevormd, keren zij terug als helpende gedachte als kracht voor offervaardige daden.

31

Herfst 2014

32