Met succes aan de slag in de bouw

3e trimester 2012

navb info Erkenningnummer: P 404006 - Afgiftekantoor: Charleroi - Waarde: € 5,00

Driemaandelijks informatieblad VOOR welzijn en milieu IN de bouwsector - 2012/3

Met succes aan de slag in de bouw

p. 14

Campagne levering bouwmaterialen P. 5 Ladingzekering bij ‘dubbel transport’ P. 12

5

7

10

11

12

14

Inhoud P. 4 Minder kwartsstof door aangepaste prefabvloerplaten

P. 11 Blootstelling aan zonnestraling: een onderschat risico

P. 5 Bouwmaterialen leveren, een risico?

P. 12 Ladingzekering bij ‘dubbel transport’

P. 6 Arbeidsongevallen in de bouwsector: de statistieken voor 2010 P. 7 Een cocktail van veiligheidsinfo P. 10 Beroepscompetentieprofielen in de bouw

P. 13 Het navb informeert uw bouwvakkers P. 14 Met succes aan de slag in de bouw P. 15 Werken bij warm of koud weer

Navb info is het driemaandelijks informatieblad van navb-cnac Constructiv. Het is ook beschikbaar in het Frans onder de titel “cnac info”.

REDACTIE

Luc Christiaens, Christian Depue, Veerle De Saedeleer, Thierry Frere, Guillaume Gioia, Carl Heyrman, Nancy Lambrecht, Véronique le Paige, Isabelle Lootens, Emmy Streuve, Isabelle Urbain, Nicolaas Van Leeuwen, Evy Vinck

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Carl Heyrman Koningsstraat 132/4 – 1000 Brussel De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Het redactiecomité van navb info streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie. Zij kan er echter niet aansprakelijk voor worden gesteld. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en duidelijke bronvermelding.

INFORMATIE EN ABONNEMENT

navb-cnac Constructiv Koningsstraat 132/4 1000 Brussel Tel.: +32 2 552 05 00 Fax: +32 2 552 05 05 E-mail: [email protected] Website: constructiv.be

OPMAAK EN DRUKWERK

MWP Communication www.mwp.be

© navb-cnac Constructiv 2012

3e trimester 2012

navb info

4

Woord

van de voorzitter Het gaat de goede richting uit met de arbeidsongevallen in de bouw. Dat bewijzen de recentste cijfers van het Fonds voor Arbeidsongevallen. De frequentiegraad , een maat voor het aantal ongevallen, is in 2010 verder gedaald met 4,9%. Ondanks deze bemoedigende trend moeten we uiterst waakzaam blijven en ook durven stilstaan bij de ernst van de ongevallen. Vallen blijft oorzaak nummer 1 in de bouw en bij een val vanaf een hoogte, zoals van een dak, zijn de gevolgen voor het slachtoffer meestal bijzonder groot. De meeste van die ongevallen hadden ook voorkomen kunnen worden, als men bijvoorbeeld degelijke leuningen had geplaatst. Het navb is ook begaan met de gezondheid van de bouwvakkers. Zoals ondertussen welbekend, loopt er een campagne om de aandacht te vestigen op het gevaar van fijn kwartsstof. Daarbij wordt gefocust op hoe je kan voorkomen dat dit schadelijke stof vrijkomt en hoe je je ertegen kan beschermen. Uit de recentste gegevens van de inspectiediensten van de FOD WASO blijkt dat op de helft van de bouwplaatsen geen gepaste maatregelen worden getroffen om de blootstelling aan kwartsstof te beperken. Vaak wordt er nog geslepen in steen zonder gepaste bescherming, zoals een P3-masker. Dat kan niet langer. Daarom roep ik werkgevers en werknemers in de bouw op om de strijd tegen de blootstelling aan kwartsstof te blijven voeren. Meer info vindt u op www.kwartsstofvrij.be. Met de zomer voor de deur loert er ook een ander gezondheidsgevaar om de hoek, namelijk de zon. Te veel blootstelling aan zon kan leiden tot ernstige aandoeningen. En ook hier luidt de boodschap : “voorkomen is beter dan genezen”. Bescherm uw huid tegen de zon door passende kledij en zonnecrème, maar ook door een goede werkorganisatie, en drink zeker voldoende water. Deze tips zullen niet enkel van pas komen tijdens het werk, maar hopelijk ook tijdens uw verlof! Prettige vakantie, Bob Van poppel Voorzitter navb-cnac Constructiv

I

I

3e trimester 2012 NAVB Info 3

goedepraktijkvoorbeeld

Minder kwartsstof door aangepaste prefabvloerplaten Goedepraktijkvoorbeeld Op zoek naar goedepraktijkvoorbeelden om toe te passen op uw bouwplaats? De adviseurs van het navb vertellen uit eigen ervaring … Situatie

• Werken: Plaatsen van speciale technieken (HVAC) in een kantoorgebouw (nieuwbouw) • Firma: NV Cordeel uit Temse • Contactpersoon: Projectleider • Betrokken navb-adviseur: Danny Van Overmeire

Probleemstelling

Bij het plaatsen van speciale technieken in schachten en bij het leggen van horizontale aftakkingen moeten in de bestaande structuur doorboringen gemaakt worden en sleuven geslepen worden. Bij deze werkzaamheden komt veel kwartsstof vrij.

In de prefabfase konden de onderaannemers voor de speciale technieken hun toevoer- en afvoerleidingen, kokers en kabelbanen klaarmaken en al gedeeltelijk monteren in modules. Op de werf werden de prefabvloerplaten met een metalen lip aan het I-profiel op de dwarsliggers van de hoofdstructuur geplaatst. Vervolgens werden alle leidingen geplaatst. Daarna werden bovenop de I-profielen stalen platen geplaatst die met elkaar verbonden zijn door een zwaluwstaart. Die platen vormden de ondersteuning voor de definitieve, 7 cm dikke deklaag. Een eventuele vloerverwarming kan in de deklaag worden gegoten. Als er geen dekvloer voorzien is, worden er ook geen stalen platen gelegd en kan een verhoogde vloer op pootjes op de I-profielen worden geplaatst als afwerking. Sowieso worden er altijd toegangsluiken voorzien voor onderhoud, herstellingen en eventuele uitbreidingen, welke afwerking ook gekozen wordt.

Is de oplossing altijd en overal toepasbaar?

Deze techniek is vooral geschikt bij nieuwbouw voor kantoorgebouwen, appartementsgebouwen, openbare en industriële gebouwen. Het gaat om een nieuwe techniek die ontwikkeld werd in Nederland en waarvoor de aannemer een eenmalige patentvergoeding heeft betaald.

Duiken er door deze oplossing andere moeilijkheden op?

De prefabvloerplaat bestaat uit een betonplaat en I-profielen met uitsparingen. Daarboven kan (op stalen platen) een deklaag worden gegoten.

Volgens de projectleider moeten tijdens de ontwerpfase en de verdere ontwikkeling van het project alle uitsparingen op voorhand bepaald worden. Als er gekozen wordt voor verhoogde vloeren, moeten achtergelaten openingen zo snel mogelijk dichtgelegd, afgebakend of gesignaleerd worden om struikel- en valgevaar te vermijden.

Praktische maatregelen

Voor een nieuw kantoorgebouw met een metalen hoofdstructuur heeft de firma Cordeel voor het eerst in België gebruik gemaakt van zelfgemaakte prefabvloerplaten met twee aangehechte I-profielen in de langsrichting. De hoogte van de I-profielen wordt bepaald op basis van de overspanning, zodat de profielen voldoende draagkracht hebben. Voor dit project werden prefabvloerplaten met een lengte van 16 m gemaakt. Eerst werden in de metalen I-profielen uitsparingen voorzien om kokers, afvoerleidingen, elektrische leidingen en waterleidingen te plaatsen. Vervolgens werd een betonplaat verankerd aan de onderkant van de 57 cm hoge metalen I-profielen. Ook daarin kunnen in de prefabfase al boringen uitgevoerd worden voor de leidingen van de definitieve verlichtingsarmaturen en eventueel voor de koppen van een sprinklerinstallatie.

I

I

4 NAVB info 3e trimester 2012

Een eventuele vloerverwarming kan in de deklaag worden gegoten.

Handhavingsgolf campagne Kwartsstof loopt nog tot het bouwverlof Bij haar controles op onze werven zal de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) nog tot aan het bouwverlof focussen op de blootstelling aan kwartsstof. Deze actie kadert in de handhavingsgolf van de campagne Kwartsstof. Daarmee is het probleem natuurlijk niet van de baan: de beperking van de blootstelling aan kwartsstof moet een aandachtspunt blijven op elke werf. Alle info over de problematiek en de oplossingen vindt u op www.kwartsstofvrij.be.

Nadat de leidingen geplaatst zijn, kan op de I-profielen ook een verhoogde vloer op pootjes worden geplaatst in plaats van een deklaag.

Besluit

Dankzij deze uitvoering kan er bij het plaatsen van de speciale technieken heel wat boor- en slijpwerk vermeden worden. Bouwvakkers worden dus veel minder blootgesteld aan kwartsstof. Alle leidingen zijn bovendien bereikbaar voor latere onderhoudswerken en eventuele uitbreidingen. Zelf een goedepraktijkvoorbeeld voorstellen? Mail naar [email protected]!

Bouwmaterialen leveren,

een risico?

Eind augustus start de nieuwe navb-campagne over de levering van bouwmaterialen. Een jaar lang zullen het navb en zijn partners focussen op een veilige afhandeling van het leveringsproces, van bij de fabrikant tot op de werf.

D

e voorbije jaren hebben zich meerdere dodelijke ongevallen voorgedaan tijdens het leveren of verplaatsen van materialen op de werf. Deze campagne heeft dan ook als doel om iedereen in de bouwsector te sensibiliseren en te informeren over de risico’s en preventiemaatregelen die verband houden met het leveren van bouwmaterialen. De campagne steunt op drie pijlers: • de risico’s bij de bouwhandelaar en bij het laden en lossen; • de risico’s bij de levering en de behandeling van bouwmaterialen op de werf; • de risico’s bij de levering van stortklaar beton op de bouwplaats. U merkt het: deze campagne richt zich tot een zeer uitgebreide doelgroep, van de fabrikanten over de handelaars in bouwmaterialen tot de aannemers. Ook de veiligheidscoördinatoren hebben uiteraard een belangrijke rol te vervullen bij de bestrijding van de risico’s van de levering van bouwmaterialen op de werf.

De campagne bestaat uit twee fases: • een preventieve golf, die loopt van september 2012 tot eind augustus 2013; • een handhavingsgolf, die aansluit op deze preventieve golf en loopt van september 2013 tot februari 2014. Het navb hoopt op de actieve steun van alle betrokkenen. In het overlegplatform van de

campagne zijn alvast de belangrijkste partijen vertegenwoordigd die een rol kunnen spelen bij de bevordering van het welzijn tijdens het leveringsproces. In de volgende uitgaves van navb info komen we uitgebreid terug op de verschillende producten die het navb in het kader van deze campagne ter beschikking van alle leden van de doelgroep zal stellen.

I

I


Arbeidsongevallen in de bouwsector: de statistieken van 2010

Zoals elk jaar heeft het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO) ook dit jaar een analyse van de arbeidsongevallenstatistieken in de bouwsector gepubliceerd. Aan de hand van deze gedetailleerde analyse kunnen we de balans opmaken van de evolutie van de arbeidsongevallen in de sector en bepalen welke acties nodig zijn om de situatie te verbeteren. De analyse vestigt de aandacht ook op ongevallen door vallen van hoogte.

D

e analyse van het FAO 'De arbeidsongevallen in de sector van de bouwnijverheid in 2010' bevat een schat aan informatie over arbeidsongevallen, onder andere over de frequentie en ernst, de soorten, de oorzaken, de betrokken voorwerpen, de verwondingen en gevolgen van arbeidsongevallen, de leeftijd van de slachtoffers, de grootte van de onderneming, de uren, dagen en maanden waarin de meeste ongevallen voorkomen, ... Eén van de meest representatieve elementen voor de situatie in de sector, zijn de frequentie- en de ernstgraad. Net als in 2009 zijn deze graden ook in 2010 gedaald: • De frequentiegraad (FG), een graadmeter voor het aantal arbeidsongevallen, bedroeg 52,27 in 2009 en 49,72 in 2010, wat overeenkomt met een daling met 4,9%. • De werkelijke ernstgraad (WEG), een graadmeter voor de ernst, gebaseerd op het aantal verloren kalenderdagen, bedroeg 1,49 in 2009 en 1,42 in 2010, wat overeenkomt met een daling met 4,7%. • De globale ernstgraad (GEG), een andere graadmeter voor de ernst, die in tegenstelling tot de WEG ook rekening houdt met

I

I


2008

2009

2010

Vallen van hoogte

3.235

14,7%

3.024

15,2%

2.926

15,1%

Andere oorzaken

18.708

85,3%

16.935

84,8%

16.458

84,9%

Totaal

21.943

100%

19.959

100%

19.384

100%

Vallen van hoogte van personen als oorzaak van arbeidsongevallen in de bouw

dodelijke ongevallen en ongevallen met blijvende ongeschiktheid, bedroeg 6,34 in 2009 en 6,21 in 2010, wat overeenkomt met een daling met 2,1%. Het FAO geeft deze cijfers weer voor elke subsector van de bouw (NACE-code van 5 posities). Dankzij deze toelichting kan een onderneming bijvoorbeeld haar cijfers vergelijken met die van de subsector waar ze deel van uitmaakt. Aan de hand van de analyse kunnen we ook vaststellen dat vallen van hoogte van personen de belangrijkste oorzaak van ongevallen blijft. In 2010 werd 15,1% van alle ongevallen veroorzaakt door een val van hoogte. De tabel hierboven geeft de evolutie van het aantal arbeidsongevallen als gevolg van een val van hoogte weer tussen 2008 en 2010.

Helaas heeft een val van hoogte ernstige gevolgen voor het slachtoffer. 28% van alle ongevallen met een voorziene blijvende arbeidsongeschiktheid en 16,7% van alle ongevallen met dodelijke afloop zijn het gevolg van een val van hoogte. Het FAO stelt ook vast dat een val van hoogte meestal gebeurt vanaf een mobiel element, zoals een ladder of een steiger. Deze statistieken moeten ieder van ons eraan herinneren dat onze inspanningen om de veiligheid en het welzijn van werknemers op bouwwerven te verbeteren, behouden of zelfs opgedreven moeten worden. Het navb doet al het mogelijke om dit doel te bereiken. U vindt de volledige analyse 'De arbeidsongevallen in de sector van de bouwnijverheid in 2010' op de website van het FAO: www.fao.fgov.be > Statistieken en studies > Studies > Activiteitssectoren > De bouw.

Een cocktail van veiligheidsinfo Hoe breng je veiligheidsinformatie tot bij je werknemers? Instructies geven tijdens het werk? Af en toe een toolboxmeeting organiseren? Iedereen een algemene veiligheidsopleiding laten volgen? Aannemingen Van Wellen koos voor een veiligheidsdag voor alle werknemers samen. Het werd een cocktail van workshops, film, infosessies en toneel, op smaak gebracht met een scheut gezelligheid en een prijsuitreiking als finishing touch.

A

annemingen Van Wellen, onderdeel van de groep CFE, telt meer dan 260 werknemers en is actief in wegenbouw en algemene bouwwerken. Op 16 maart lagen hun werven stil: er werd verzamelen geblazen in de gebouwen van het Antwerpse “Theater aan de Stroom” voor Van Wellens eerste veiligheidsdag. De eerste, maar zeker niet de laatste.

Iedereen samen

“Het voordeel van één dag voor iedereen samen is dat je één krachtige boodschap kunt geven, rechtstreeks van de bedrijfsleiding naar alle medewerkers”, vertelt gedelegeerd bestuurder Yves Weyts. “Het is de eerste keer dat we deze veiligheidsdag organiseren, maar als de feedback van de arbeiders positief is, willen we graag jaarlijks of om de twee jaar zo’n dag organiseren.” Tijdens het welkomstwoord voor zijn bouwvakkers zette Yves meteen de toon: “De veiligheidscijfers van 2011 waren niet goed. Dat vind ik onaanvaardbaar.” Om de veiligheid een boost te geven werden tal van infosessies en workshops georganiseerd. Daarvan werden er drie gegeven door een navb-adviseur: Danny Van Hout, Marc Schevelenbos en Georges De Roeck gaven goedepraktijkvoorbeelden over het aanslaan van lasten en over signalisatie.

“Dankzij de steun van de bouwsector wordt deze dag financieel draaglijker voor ons”, vertelt Yves. “We hebben een heel goede samenwerking met Greet Diericx van de Confederatie Bouw, de opleidingsverstrekker, en met Frank Van Dessel van fvb-ffc Constructiv Antwerpen. De erkenning van onze veiligheidsdag als winteropleiding is meer dan een duwtje in de rug. Het fvb gaf ons ook advies over de opleidingen en over de aanpak van de veiligheidsdag in zijn geheel.”

Een workshop over trilplaten

I

I


Een origineel signalisatiepaneel dat gebruikt wordt bij wegenwerken

Slachtoffers spreken

In 2011 gebeurden er bij Van Wellen 35 arbeidsongevallen. En niet alleen met onervaren werknemers: in de helft van de gevallen was het slachtoffer iemand die al meer dan 5 jaar voor de firma werkt. In de wegenbouw gaat het vaak om ongevallen met machines; bij algemene bouwwerken blijft vallen van hoogte het grootste risico. De voorbije jaren werd er hard aan gewerkt om dit risico zo goed mogelijk uit te schakelen. In een filmpje dat alle werknemers te zien kregen, getuigde collega Christian over zijn ernstig arbeidsongeval een aantal jaren geleden: “In een rioleringssleuf stortte een deel van de wand in en ik werd volledig bedolven onder de aarde. Werken op een werf kan ik fysiek niet meer aan, en ik heb ook te veel schrik om het nog te doen. Gelukkig kon ik na een lange periode van arbeidsongeschiktheid aangepast werk krijgen als operator op de asfaltcentrale.”

I

I


Ook het voorbije jaar gebeurden er bij Van Wellen enkele ernstige arbeidsongevallen. Bij één ervan was Peter het slachtoffer: “Ik rij met een kleine freesmachine, die we vervoeren met een vrachtwagen. De machine staat op het laadplatform van de vrachtwagen en is vastgeketend met vier kettingen. Wanneer ik er achteruit mee van de vrachtwagen wil rijden, vergeet ik één van de kettingen los te maken. De freesmachine, een gevaarte van vijf ton, kantelt en ik zit eronder. Dan zie je je leven in een flits voorbijgaan, precies zoals ze zeggen: je ziet je bengels, je huishouden. Ik heb heel veel geluk gehad. Op de machine is een metalen stang gelast voor een zwaailamp, en die heeft ervoor gezorgd dat ik het gevaarte niet helemaal op me kreeg. Resultaat: gebroken ribben en kneuzingen, en één maand arbeidsongeschiktheid. Nu doe ik weer hetzelfde werk. De eerste keer was het eng, maar vandaag heb ik geen last meer. Ik kijk wel altijd twee keer of alle kettingen los zijn.” Preventieadviseur Rudi Hellemans: “Op de freesmachine werd een extra beugel gemonteerd als bescherming tegen dit soort ongevallen, en we hebben een nieuwe vrachtwagen met een beter uitgerust laadplatform gekocht. Investeren in materieel om veiliger te kunnen werken is nooit een probleem bij ons, daarvoor krijg ik alle steun van Yves.”

“

Veilige werven zijn rendabeler

”

Gedelegeerd bestuurder Yves

Veilige werven zijn rendabeler

“Op veiligheid valt niet af te dingen”, bevestigt Yves, van opleiding econoom. “Ik hou nooit investeringen tegen die het werk veiliger kunnen maken. Niet dat winst maken bij ons niet belangrijk is, maar dat gaat nooit ten koste van de veiligheid. Er is trouwens een duidelijk verband tussen het aantal ongevallen op een werf en de rentabiliteit: werven waar veel arbeidsongevallen gebeuren, zijn niet rendabel.”

Yves: “Het is ook een stuk imago van de onderneming: we willen dat onze werven er veilig bij liggen. Op de werf duik ik soms op om mijn mensen te motiveren, maar ook af en toe om ‘politieman te spelen’. Enkele maanden geleden zag ik een paar van mijn mannen werken in een onbeschoeide put van drie meter diep. Ik heb het werk onmiddellijk stilgelegd. ‘We hebben de beschoeiingsbak aangevraagd’, zeiden ze. ‘Goed, dan wachten we op die beschoeiingsbak’, heb ik geantwoord. Het is heel belangrijk dat mijn arbeiders beseffen dat je onveilige situaties kan melden zonder gestraft te worden en dat je nee mag zeggen tegen gevaarlijk werk. Van mij mag je als arbeider het werk stilleggen om de veiligheidssituatie te bespreken met je collega’s, om een veiligere werksituatie te creëren.” Van Wellen heeft de voorbije jaren sterk geïnvesteerd in veilig materieel. Nu ligt de focus alsmaar meer op veilig gedrag en op een verbetering van de werkcultuur. “De mentaliteitswijziging op de werkvloer is een langzaam proces”, horen we van Rudi. “Er is een open, constructieve communicatie, maar bij de bespreking van onveilige situaties hoor ik van arbeiders soms nog ‘Zeg het niet aan de werfleide’. Dat moet eruit, maar onze veiligheidscultuur groeit. Als we door de juiste preventiemaatregelen te nemen een ernstig arbeidsongeval kunnen voorkomen, ben ik een gelukkig man. Dat is mijn motivatie.” De veiligheidscultuur bij Van Wellen 1. Open communicatie staat centraal.

“Zijn we goe bezig?” Stel jezelf altijd de volgende vragen voor je begint te werken: 1. Is de taak volledig duidelijk? Zijn de instructies duidelijk? 2. Zijn de risico’s gekend? 3. Volstaan de getroffen preventiemaatregelen om alle risico’s voldoende onder controle te hebben?

Yves: “Vijf jaar geleden heb ik al eens veiligheidstheater meegemaakt bij de groep CFE, met daarna een debat tussen arbeiders en bedrijfsdirecties. Dat heeft toen geleid tot een grote daling van het aantal arbeidsongevallen bij CFE. Op dat effect hoop ik vandaag ook bij Van Wellen. Want veiliger werken is beter werken.”

De beste tip

De prijs voor de beste veiligheidstip ging naar Karel, machinist van een rupskraan bij Van Wellen. Rudi: “Wanneer je een trilblok wil bevestigen aan een rupskraan om damplanken in te heien, is dat trilblok heel onstabiel, zeker op oneffen terrein. Het gevaar is groot dat het blok omkantelt en dat de personen in de onmiddellijke omgeving zwaargewond raken. Hetzelfde gevaar bestaat bij het stockeren, laden en transporteren van het trilblok met een dieplader. Karel heeft voorgesteld om een rek te maken waarmee je het trilblok kan stabiliseren wanneer het niet aan de rupskraan gemonteerd is. We hebben zo’n rek laten maken in onze centrale werkplaats, en nu is het gevaar dat het trilblok omkantelt, volledig uitgeschakeld.”

2. Onveilige situaties melden is een plicht en wordt nooit bestraft. 3. Veiligheidstips geven wordt beloond. 4. Arbeidsongevallen niet melden, betekent verlies van je veiligheidspremie.

Rudi: “We hebben een veiligheidsbeoordelingssysteem ingevoerd op elk niveau van de onderneming, zodat iedereen, van directie tot arbeiders, zijn eigen verantwoordelijkheid moet opnemen. Voor elk niveau zijn er verschillende beoordelingscriteria. De werkelijke veiligheidssituatie op de werf is het meest bepalend (60%) in de beoordeling. In veel bedrijven zijn de arbeidsongevallencijfers de bepalende factor, maar bij ons hebben die maar een aandeel van 10% in de beoordeling van het veiligheidsniveau.” Rudi: “Wie een ongeval te laat meldt, verliest zijn kans op een premie. En wie een veiligheidstip voorstelt die de moeite loont om ingevoerd te worden, krijgt een bonus. De arbeider die met zijn tips de grootste bijdrage voor de veiligheid leverde, krijgt vandaag trouwens een speciale veiligheidsprijs.”

“

Als we een ernstig arbeidsongeval kunnen voorkomen, ben ik een gelukkig man. Dat is mijn motivatie

”

Preventieadviseur Rudi

Een stukje toneel

Na de workshops was er tijd voor stukjes toneel over veiligheid. Samen met het bedrijfstheater Klein Barnum heeft het bedrijf sketches in elkaar gestoken, gebaseerd op werkelijke arbeidssituaties en doorspekt met veel humor. De arbeiders kregen telkens vragen over veilig gedrag en elke scène werd getoetst aan de vragenset “Zijn we goe bezig?”.

Met het (blauwe) rek kan je een trilblok stabiliseren, zodat het gevaar dat het (witte) blok omkantelt, volledig uitgeschakeld wordt.

Rudi, enkele weken na de veiligheidsdag: “De feedback van de arbeiders na de veiligheidsdag was heel positief, en ook van het navb kregen we lovende commentaren. De directie, de hiërarchische lijn, de afdeling human resources en ikzelf vonden het een schot in de roos. We hebben dan ook beslist om in de toekomst periodiek een veiligheidsdag te organiseren”. Voor meer info over veilig werken: contacteer een adviseur van het navb. De contactgegevens vindt u op navb.constructiv.be > Uw navb-adviseur. Voor opleidingsadvies en meer info over de terugbetaling van opleidingen: contacteer uw fvb-regio. De contactgegevens vindt u op fvb.constructiv.be > Uw fvb-regio.

I

I


Beroepscompetentieprofielen in de bouw De beroepscompetentieprofielen vormen een essentiële leidraad voor opleidingsprogramma’s in de bouw. Deze profielen, die weergeven over welke capaciteiten iemand moet beschikken om een beroep te kunnen uitoefenen, bestaan al meerdere jaren, maar waren aan vernieuwing toe. Daarom zijn het fvb en het navb ze aan het actualiseren, waarbij ze inzetten op competenties, welzijn en ecologisch bouwen. Wat zijn beroepscompetentieprofielen?

De beroepscompetentieprofielen verduidelijken welke kennis, vaardigheden en attitudes iemand moet hebben om een bepaald beroep te kunnen uitoefenen. Ze vormen dan ook de belangrijkste inspiratiebron bij de uitwerking van opleidings programma’s. Opleidingen die de beroepscompetentieprofielen als uitgangspunt

hebben, zijn afgestemd op de behoeftes van bouwondernemingen. Er bestaan beroepscompetentieprofielen voor vele bouwberoepen. Ze worden opgesteld in nauwe samenwerking met een groot aantal deskundigen uit de betrokken sector.

Waarom de beroepscompetentieprofielen aanpassen?

In de bouwsector wordt al jaren met de beroepscompetentieprofielen gewerkt. We hebben echter vastgesteld dat de huidige profielen aan vernieuwing toe waren. Door de talrijke ontwikkelingen op technisch vlak en vooral op het vlak van ecologisch en duurzaam bouwen bleken de bestaande profielen niet meer up-to-date. Daarom werden drie belangrijke wijzigingen aangebracht. Allereerst wordt vandaag de nadruk gelegd op de competenties van kandidaten. Een competentie wordt hierbij beschouwd als een samenspel van kennis, vaardigheden en attitudes: • Kennis is alles wat een kandidaat moet weten om zijn beroep op een degelijke manier te kunnen uitoefenen. • Het begrip vaardigheden verwijst naar alles wat een kandidaat moet kunnen bij de uitoefening van zijn beroep. • Ten slotte verwijzen attitudes naar de houding en de denkwijze die een

I

I


kandidaat zich eigen moet maken om zijn beroep te kunnen uitoefenen. Een tweede belangrijke aanpassing is de expliciete aandacht voor veiligheid en gezondheid en dus voor welzijn op het werk. Op die manier dragen de profielen onrechtstreeks bij tot het algemeen welzijn in bouwondernemingen. Ecologisch en duurzaam bouwen ten slotte vormt het derde speerpunt van de vernieuwde competentieprofielen. Met deze aanpassingen aan de profielen openen fvb en navb de weg om de uitdagingen van de bouwsector anno 2012 een plaats te geven in de bouwopleidingen.

Stand van zaken

Op dit ogenblik zijn de beroepscompetentieprofielen dakdekker/dakafdichter en chauffagist/sanitarist/plaatser ventilatie systemen al aangepast aan de nieuwe noden van de bouwsector. Later dit jaar volgen nog verschillende profielen voor beroepen die verband houden met de afwerking van een bouwwerk, met ruwbouwwerken en met gemechaniseerde activiteiten (zoals bouwplaatsmachinist en torenkraanb estuurder). De vernieuwing van profielen zou afgerond moeten zijn voor het voorjaar van 2013. De afgewerkte profielen vindt u in de publicatiemodule op constructiv.be > Publicaties > Zoek een publicatie > fvb – Beroepscompetentieprofielen.

Blootstelling aan zonnestraling:

een onderschat risico

Z

In ons regenachtige land staat zonnig, mooi weer vaak gelijk aan werken op de werf en gaat dat gepaard met een gevoel van welzijn. Hoewel zonnig weer door iedereen beschouwd wordt als een plezier voor arbeiders, heeft zonnestraling niet alleen gunstige effecten. Om gezond te blijven is het belangrijk om enkele eenvoudige maatregelen te nemen, zeker voor de bouwvakkers die het meest blootgesteld worden.

onnestraling zorgt dan wel voor een behaaglijk gevoel en een mooi bruin kleurtje en stimuleert de aanmaak van vitamine D (die calcium vastzet op onze botten), maar de schadelijke gevolgen van de zon zijn aanzienlijk. Ultraviolette stralen, waaruit zonnestralen voor bijna 56% bestaan, zijn hoogenergetische stralen waarvan een gedeelte door de opperhuid kan dringen en de goede werking van de cellen kan verstoren.

De vijf tekenen van een kwaadaardig melanoom

Gevaren

Een te grote blootstelling van de huid leidt op korte termijn tot de welbekende zonneslag, met de door vakantiegangers gevreesde roodheid en pijnen tot gevolg. Omdat de zon geen onderscheid maakt, kunnen uiteraard ook werknemers verbranden of een zonneslag oplopen... Bij ernstige brandwonden kunnen blaren verschijnen, die een teken zijn van tweedegraadsbrandwonden en gepaard gaan met een groot ontstekingsrisico, in het bijzonder op een werf (stof, chemische producten, enz.), om nog te zwijgen van de hitteslag, die al besproken werd in een artikel in navb info 2011-3. De schade die brandwonden of een hitteslag aanrichten, zijn onmiddellijk zichtbaar, maar een zonneslag is slechts het topje van de ijsberg. Op lange termijn zijn uv-stralen verantwoordelijk voor huidkankers (melanomen en carcinomen) en stimuleren ze de vrijgave van vrije radicalen - oxydatoren die verantwoordelijk zijn voor de veroudering van de weefsels - die de huid beetje bij beetje uitdrogen en de eerste rimpels veroorzaken. Op lange termijn kan de blootstelling aan uv-stralen ook zware pathologieën aan de ogen veroorzaken, zoals cataract of maculadegeneratie.

Preventie

Gezien de ernst van deze risico’s lijkt sensibilisering van de werknemers voor de risico's van blootstelling aan zonnestraling de te

bewandelen weg. Preventiemaatregelen worden immers vaak als bindend beschouwd en daarom is het belangrijk om de toepassing ervan te rechtvaardigen en de werknemers te betrekken bij de keuze ervan, zodat deze maatregelen werkelijk uitgevoerd worden en vruchten afwerpen. De tussenkomst van de arbeidsgeneesheer zou een eenvoudige manier zijn om de hierboven aangehaalde argumenten kracht bij te zetten. Voor de meest blootgestelde arbeidsposten (wegenwerken, dakwerken, metselwerken, enz.) zou zelfs een consultatie bij een dermatoloog overwogen kunnen worden. In die optiek is een eerste stap zelf de vijf tekenen van een kwaadaardig melanoom kunnen herkennen. Als u merkt dat een schoonheidsvlekje meerdere tekenen van de 'ABCDE'-regel vertoont, moet u een dermatoloog raadplegen. Ook Euromelanoma Europe (http://www.euromelanoma. org/belgium/campaign-2012) kan u bijkomende informatie bezorgen in het kader van hun campagne over dit onderwerp.

A: Asymetric

Asymmetrisch

B: Border

Onregelmatige rand

C: Color

Onregelmatige kleur

D: Diameter

Diameter > 5 mm

E: Evolution

(Eender welke) verandering

Naast informatie aan de werknemers kan ook een goede organisatie van de werf ervoor zorgen dat de blootstelling aan de zon beperkt wordt zonder dat specifieke materialen nodig zijn. Zo kan er met een aangepast uurrooster (de dag vroeg in de ochtend beginnen of later op de avond eindigen) voor gezorgd worden dat er niet gewerkt wordt tijdens de uren waarop de zon het felst schijnt. De voorkeur geven aan prefabricatiemethodes en werken in de werkplaats zijn twee andere goede voorbeelden. Een fris lokaal ter beschikking stellen waarin de werknemers beschut zijn tegen de zonnestralen en waarin het aangenaam is om te pauzeren, en regelmatig frisse dranken verdelen, geeft de werknemers enkele minuten verpozing en kan zo erg veel ongemakken voorkomen. Het gebruik van collectieve middelen, zoals schermen of zeilen, kan bijkomende schaduwrijke zones bieden (bijvoorbeeld op steigers). In laatste instantie kan ook een beroep gedaan worden op specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen (normen AS/NZS 4399-1996, UPF 50, zonnebril EN 170/172, helm met brede randen, enz.), bedekkende, fijnmazige kledij en zonnecrème. Binnenkort zullen een gedetailleerdere specifieke preventiefiche en een toolboxfiche over dit onderwerp beschikbaar zijn op navb.constructiv.be.

I

I


Ladingzekering bij ‘dubbel transport’

In de bouw gebeurt het vaak dat arbeiders op weg naar de werf samen in een werfbusje zitten waarin ook nog materiaal en materieel vervoerd wordt. Dit ‘dubbel transport’, het gecombineerd vervoer van goederen en personen met een bestelwagen, brengt gevaren met zich mee. Om die gevaren voldoende in te dammen zijn een aantal voorzorgsmaatregelen nodig.

H

et zekeren van de lading staat de laatste tijd meer en meer in de belangstelling, omdat de bestuurders van vrachtwagens, waarvoor een rijbewijs C of C1 nodig is en waarmee goederen vervoerd worden, volgens de reglementering1 moeten beschikken over een vakbekwaamheidsattest. Dat attest wordt uitgereikt na een nascholing die gericht is op de veiligheid tijdens het rijden, met speciale aandacht voor ladingzekering. Voor voertuigen waarvoor een rijbewijs B volstaat, zoals een bestelwagen, pick-up of personenwagen (tot 8 passagiersplaatsen), is er geen verplichting tot nascholing of tot opleiding over het zekeren van de lading. Wanneer er met deze voertuigen goederen worden vervoerd, duiken twee soorten gevaren op, waaraan bij ‘dubbel transport’ naast de chauffeur ook de passagiers blootgesteld worden. 1. Enerzijds zijn er de gevaren die verband houden met de aard van de vervoerde producten. Die gevaren staan samen met de veiligheidsvoorschriften op de etiketten. 2. Anderzijds zijn er de gevaren die verband houden met het verkeer. Bij het nemen van bochten en bij het versnellen of vertragen kan de meegevoerde lading verschuiven of omvallen. Bij een ongeval kunnen losse materialen weggekatapulteerd worden.

• In de passagiersruimte zelf mogen nooit goederen vervoerd worden. • Bij het vervoer van bepaalde gevaarlijke stoffen is het verboden om passagiers mee te nemen, voor andere producten bestaat de aanbeveling om dit niet te doen. Deze bepalingen staan in verschillende reglementeringen. • Bij het vervoer van gasflessen die toxische gassen bevatten, moet de afscheiding tussen de passagiersruimte en de laadruimte gasdicht zijn. • Als er gevaarlijke gassen of vluchtige stoffen worden vervoerd, zoals bijvoorbeeld verven, oplosmiddelen, insecticiden of herbiciden, moet in de passagiersruimte voldoende ventilatie voorzien worden. • In de internationale ADR-reglementering over het vervoer van gevaarlijke goederen worden ‘toegelaten hoeveelheden’ gedefinieerd. Onder deze hoeveelheden zijn de administratieve ADRverplichtingen niet van toepassing. Zo mag er bijvoorbeeld tot 60 liter vloeibare brandstof in draagbare recipiënten meegenomen worden zonder ADR-documenten. Dit ontslaat de vervoerder niet van de verplichtingen inzake veiligheid, zoals de technische eisen voor de verpakking of de specifieke eisen voor brandbestrijding.

Algemene voorzorgsmaatregelen

Bij het vervoer van goederen met een voertuig voor dubbel gebruik moeten de volgende voorzorgsmaatregelen genomen worden: • Technische eisen voor het voertuig: er moet een volledige afscheiding zijn tussen de passagiersruimte en de laadruimte. Die afscheiding moet ervoor zorgen dat de vervoerde goederen nooit in de passagiersruimte kunnen terechtkomen en de passagiers verwonden wanneer er bruusk wordt geremd. • De laadruimte moet voorzien zijn van de nodige bevestigingspunten om de lading te zekeren. Bij het plaatsen van rekken moet ervoor gezorgd worden dat deze afgesloten kunnen worden, zodat er tijdens het rijden niets uit de rekken kan vallen. 1 KB van 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en de subcategorieën C1, C1+E, D1, D1+E (B.S. 10.05.2007)

I

I


Zet verfpotten nooit op de achterbank.

Verpakking en opslag

Een aantal voorzorgsmaatregelen hebben specifiek betrekking op verpakking en opslag: • Opengesneden verpakkingen waaruit een deel van de stukgoederen is weggenomen, staan minder stevig en zullen gemakkelijker omvallen. Opengescheurde verpakkingen kunnen ook makkelijker verder scheuren. • De afsluitdoppen, deksels, kranen, … moeten goed dicht zijn, zodat de verpakkingen niet kunnen lekken of schadelijke gassen laten ontsnappen tijdens het transport. • Als vloeistoffen worden overgegoten in kleinere verpakkingen, kan de buitenkant van de verpakking bevuild zijn met gemorste vloeistof, waardoor bij vluchtige stoffen, zoals benzine, mazout en white spirit, schadelijke en ontvlambare dampen vrijkomen. • Verfpotten die opnieuw worden afgesloten, kunnen aan de buitenkant bevuild zijn met verf en gelijkaardige problemen veroorzaken. • Zware voorwerpen of gereedschappen kunnen het best zo laag mogelijk opgeslagen worden.

Gasflessen

Een aantal voorzorgsmaatregelen hebben specifiek betrekking op het vervoer van gasflessen: • Controleer altijd of de afsluiters goed dicht zijn. • De beschermkap moet tijdens het transport op de gasfles zitten.

• Apparatuur zoals drukregelaars, slangen, branders, … moet afgekoppeld en veilig opgeborgen worden. • Verzeker u ervan dat alle gasflessen tijdens het transport goed vastgezet zijn en niet kunnen bewegen. • Laat de gasflessen niet achter in de kofferruimte of in een andere niet-geventileerde ruimte. • Laad de gasflessen meteen uit bij aankomst op de werf en bewaar ze op een geventileerde en tegen de zon beschutte plaats.

Het navb informeert uw bouwvakkers Navb info voor bouwvakkers verschijnt tweemaal per jaar

Z

opas verscheen het derde nummer van navb info voor bouwvakkers, het blad waarmee het navb de Belgische bouwvakkers informeert over veilig en gezond werken in de bouw. Sinds de zomer van 2011 brengt het navb hen tweemaal per jaar nieuws over onderwerpen zoals het veilig gebruik van ladders, werken in de buurt van werfmachines,

psychologische hulp na een arbeidsongeval, kwartsstof, werken bij koud en bij warm weer en over de dienstverlening van het navb. Het navb is er voor alle Belgische bouwondernemingen en hun arbeiders. Veilig en gezond werk bevorderen, dat is ons doel. Door samen de strijd aan te binden tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten, kunnen we het verschil maken. Onze 21 adviseurs staan klaar voor u en voor uw bouwvakkers om vragen over veilig werken te beantwoorden. Hun naam en contactgegevens vindt u op navb.constructiv.be > Uw navb-adviseur. Op zoek naar meer info over welzijn in de bouw? Surf naar navb.constructiv.be !

I

I


Met succes aan de slag

in de bouw

De onthaalmap: wegwijs in het onthaal van een nieuwe bouwvakarbeider Wanneer een aannemer een bouwvakarbeider aanwerft, hopen ze allebei op een succesvolle samenwerking. Een goed onthaal is daarbij de eerste stap. Een belangrijke stap, want als het onthaal niet ernstig wordt genomen, bestaat het risico dat één van de beide partijen afhaakt. Om alle betrokkenen wegwijs te maken in het onthaal heeft Constructiv een onthaalmap ontwikkeld onder het motto “met succes aan de slag in de bouw”.

D

e onthaalmap werd uitgewerkt in samenwerking tussen het navb en het fvb, de zusterorganisatie van het navb die gespecialiseerd is in opleidingsadvies voor de bouwsector. Ze maakt de aannemer, de (toekomstige) bouwvakarbeider en (in ondernemingen met minstens 30 arbeiders) de sociale

Het onthaaltraject voor een nieuwe bouwvakarbeider

I

overlegorganen1 wegwijs in het onthaal, overeenkomstig de reglementering. Op die manier kan de nieuwkomer in de best mogelijke omstandigheden aan zijn nieuwe job beginnen. De onthaalmap is van toepassing op elk type nieuwkomer, of het nu gaat om een nieuw aangeworven arbeider met of zonder beroepservaring, een arbeider met een IBO-statuut, een jongere of een uitzendkracht2. De map kan dienen als basis voor of als aanvulling op het onthaalbeleid in de bouwonderneming. De onthaalmap bestaat uit drie hoofddelen, één voor elke betrokken partij: de werkgever, de arbeider en de sociale overlegorganen. De leidraad door het onthaal is het onthaaltraject, een overzicht van de vijf fases van het onthaal, vanaf het eerste contact bij de sollicitatie tot de planning van verdere opleidingen. Naast het onthaaltraject met de vijf fases bevat het deel voor de werkgever de volgende onderdelen:

1 De Ondernemingsraad, het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of de vakbondsafvaardiging 2 Over het onthaal van stagiairs vindt u nuttige informatie in navb dossier 133 ‘Stagegids’.

I


• een identificatiedocument met een aantal basisgegevens over de bouwvakarbeider en het bedrijf; • een opvolgingsdocument om onder meer bij te houden in welke fase van het traject het onthaal zich bevindt; • een document “verklaring inzake het verstrekken van inlichtingen en instructies over welzijn op het werk” waaruit blijkt dat de werkgever of een lid van de hiërarchische lijn de nodige inlichtingen over welzijn aan de bouwvakarbeider heeft gegeven; • een checklist om alle stappen van het onthaal te doorlopen; • bedrijfseigen informatie, zoals een kopie van de arbeidsovereenkomst, het arbeidsreglement, de functiebeschrijving, eigen onthaaldocumenten, enz. Met uitzondering van het document over het verstrekken van welzijnsinformatie bevat het deel voor de bouwvakarbeider dezelfde onderdelen als dat voor de werkgever. Het deel voor de sociale overlegorganen ten slotte is beperkt tot het onthaaltraject, de bijbehorende checklist en de bedrijfseigen informatie. Achteraan in de onthaalmap is als bijlage het onthaalkader opgenomen, met extra details, verduidelijkingen en wettelijke verwijzingen voor elk van de drie partijen. De verschillende delen van de onthaalmap vindt u op constructiv.be > Projecten, waar u ze gratis kunt downloaden en afdrukken. U kunt de onthaalmap ook via de zoekmodule voor publicaties op onze site vinden en als één geheel downloaden.

Werken bij

warm of koud weer Binnenkort GRATIS op onze website: navb dossier nr. 134 ‘Werken bij warm of koud weer’

D

e werken die bouwbedrijven uitvoeren, vinden voornamelijk plaats in de openlucht of in open ruimtes. Bouwvakkers krijgen dan ook regelmatig te maken met overmatige koude of warmte. Bovendien is het werk vaak zwaar en maken deze extreme temperaturen het werk nog zwaarder. Er bestaan middelen om het welzijn van de werknemers te verbeteren en zo het aantal arbeidsongevallen en afwezigheden wegens onwel worden of ziekte te verminderen en de productiviteit van de werknemers te verhogen. De wetgeving verplicht de werkgever om preventiemaatregelen te treffen bij overmatige warmte of koude op de arbeidsplaatsen. In de bouwsector is het niet altijd gemakkelijk om de wetgeving toe te passen, aangezien er erg veel verschillende werven zijn, er verschillende activiteiten uitgevoerd worden op eenzelfde werf en de werven evolueren in de tijd. Daarom publiceert het navb zijn dossier nr. 134

‘Werken bij warm of koud weer’, waarin vooral de nadruk gelegd wordt op de aangepaste preventiemaatregelen voor de bouwsector en waarin enkele praktische pistes voorgesteld worden, geïllustreerd met concrete voorbeelden. Naast de preventiemaatregelen komen in dit navb dossier ook de risico’s van overmatige warmte of koude voor de veiligheid, gezondheid en kwaliteit aan bod. Er is een kort hoofdstuk gewijd aan de Belgische wetgeving die van toepassing is op de arbeidsplaatsen. In het navb dossier wordt ook een gefaseerde invoering van een programma met technische en organisatorische maatregelen voorgesteld.

Advertentie

I

I


EXAMEN- EN OPLEIDINGSAGENDA Frans:

Maandelijkse examensessies voor VCA “Basisveiligheid” en VCA “Operationeel Leidinggevenden”

Sessies voor coördinatoren – niveau B

28-29/08/2012 23-24/10/2012

Nederlands:

Open opleidingssessies VCA “Operationeel Leidinggevenden”

18/06/2012 om 9u 27/08/2012 om 9u 17/09/2012 om 9u 22/10/2012 om 9u 19/11/2012 om 9u 17/12/2012 om 9u

Nederlands:

Frans:

07-14-20/06/2012 examen 20/06/2012 om 13u 16-17/10/2012 examen 17/10/2012 om 13u

Nederlands:

04-05/06/2012 10-11/09/2012 10-11/12/2012

Frans:

momenteel geen sessies gepland Deze sessie vindt plaats in samenwerking met VEKMO, Diestsevest 82, 3000 Leuven ([email protected]).

13-20/09/2012 examen 20/09/2012 om 13u

Open opleidingssessies VCA “Basisveiligheid”

van 18/04/2012 tot 20/06/2012

Info: [email protected]

Alle VCA-sessies (examens en opleidingen) vinden plaats in de gebouwen van Constructiv, Koningsstraat 45, 1000 Brussel.

Publicaties NAVB – Verdelingsmodaliteiten De verdelingsmodaliteiten en de volledige lijst met onze publicaties staan op constructiv.be Publicaties

Prijs op papier

Gratis in pdf op constructiv.be

Bouw (PC 124)

Andere personen of ondernemingen

ja

€ 6,30*

€ 9,00*

navb dossier navb info (per nummer) jaarabonnement navb info navb info voor bouwvakkers

ja

€ 3,50*

€ 5,00*

nee

€ 10,50*

€ 15,00*

ja

-

-

navb expert (beroepsmonografie)

nee

€ 8,40*

€ 12,00*

navb vademecum

nee

variabel

variabel

ja

-

-

preventiefiches

BINNENKORT gratis op onze website: het nieuwe navb dossier

* Verzendingskosten inbegrepen

NAVB dossier

Laatste nummers: • dl. 130: De risico’s en de preventiemaatregelen bij het behandelen van bouwmaterialen bij de handelaar • dl. 131: Persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouw • dl. 132: Aangepast werk voor fysiek arbeidsongeschikte arbeiders • dl. 133: Stagegids voor de aannemer, de school en de stagiair

NAVB vademecum • De signalisatie van de bouwplaatsen • De veiligheids- en gezondheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen – Toelichting bij de regelgeving • Gids voor de preventieadviseur van een KMO in de bouwsector

Nr 134

Werken bij warm of koud weer Zie artikel p.15

constructiv.be

I

I


Met succes aan de slag in de bouw

Recommend Documents