Met Felix Timmermans door Lier

Sleutelwoorden

Met Felix Timmermans door Lier

z Felix

Timmermans

"Waar de drie kronkelende Nethen een zilveren knoop leggen; waar plots het spekbuikige, overvloedhoornige Brabant zich scheidt van 't mijmerend, magere Kempenland, daar is het."

z Lier z Antwerpen

wandeling

Schoon Lier, 1925-1927.

z Historische

gebouwen en gebeurtenissen z Gratis

download fototocht Lier z Biografie

Vlaamse schrijver z Zimmertoren z Gevangenen-

poort z PDF download

wandeling

Lier, een gezellig provinciestadje aan de Nete, zal voor altijd verbonden blijven met de naam van Felix Timmermans.

De wandeling toegelicht Tijdens deze wandeling leer je Lier kennen zoals Timmermans het beschreven heeft. We staan stil bij belangrijke historische gebouwen en gebeurtenissen. Aan de hand van foto's krijg je een beeld van de stad. Maar de echte sfeer opsnuiven, dat kan je alleen ter plekke.

Foto 1: Kaart van Lier met de wandelroute. Klik voor een vergroting.

Daarom kan je de volledige wandeling als PDFdocument downloaden en afdrukken. Zo bezoek je Lier op een dag naar keuze! De wandeling duurt twee uur tot een halve dag. Dit hangt af van hoe snel je stapt en welke pauzes je inlast. Onderweg kan je ook een museum bezoeken, een glas Caves drinken, of een monument van nabij bekijken.

z

Start in wijzerzin (route "Stille Ster") aan het geboortehuis van Timmermans

z

Start tegen wijzerzin (route "Belofte Land") aan de grote markt.

Referenties en copyright Copyright Tekeneningen Felix Timmermans: Kinderen Timmermans en SABAM Copyright Teksten Felix Timmermans: Uitgeverij Davidsfonds, Leuven. Copyright Website "Met Felix Timmermans door Lier": AbOrigineMundi. Wil je van de informatie op deze website gebruik maken? De auteur apprecieert het als je hem iets laat weten.

Foto 2: Borstbeeld van Felix Timmermans (Achterste Convent, Begijnhof)

Raadpleeg ook de bronvermelding en een bibiografie van Felix Timmermans.

Twee routes Je kan twee routes volgen voor deze wandeling door Lier. Het traject is identiek, maar je legt ze in wijzerzin of tegen wijzerzin af: z

Route "Belofte Land": startpunt aan het stadhuis van Lier.

z

Route "Stille Ster": startpunt aan het huis van Timmermans.

Je kan hieronder ook een eigen startpunt kiezen: 1. Huis Felix Timmermans 2. Café "Pallieter" 3. Sint-Pieterskapel 4. Sint-Gummaruskerk 5. Park Stedelijke Muziekacademie 6. Standbeeld "Pallieter" 7. Timmermans-Opsomerhuis 8. Samenvloeiing Grote en Kleine Nete 9. Timmermansvest 10. Ingang Begijnhof 11. Symforosastraat met standbeeld 12. Ruusbroec-huisje en huis van Martinus 13. Werkhuis Timmermans 14. Gevangenenpoort 15. Zimmertoren 16. Felix Timmermansplein met borstbeeld 17. Vismarkt 18. Grote Markt 19. Stadhuis en Belfort

Tips: z

Als je met de wagen komt, kan je best parkeren aan de Mol (Ring van Lier, aan de Aarschotsesteenweg richting centrum rijden) en als startpunt nummer 6 (standbeeld Pallieter) nemen. Als je aan de Mol bent, stap je richting centrum en kom je het beeld van Pallieter tegen aan het driehoekige plein rechts van je.

z

Kom je met de trein, dan start je op de Grote Markt. Van bij het station ga je naar het centrum langs de Antwerpsestraat. Je komt dan na vijf minuten op de Grote Markt.

Foto 3: een standbeeld van Pallieter, wellicht Timmermans' beroemdste creatie.

Zoek!

Route "Belofte Land" z

z

Je start deze route aan het Belfort en het stadhuis van Lier. Klik telkens op de prent om verder te gaan.

[referenties] [download]

Route "Stille Ster" z

Je start deze route aan het huis van Felix Timmermans.

z

Klik telkens op de prent om verder te gaan.

[print] [favoriet] [stuur op] [bron]

© 2002 AbOrigineMundi | Laatste wijziging: 28/04/2003

Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Lier z Antwerpen

[1] De Heyderstraat nr 30: de woonplaats van Felix Timmermans [vorige]

[volgende]

z Heyderstraat

De Heyderstraat en de Kluizekerk

z Kluizekerk

Deze straat is om drie redenen interessant:

"Ja, Gommaarken, het land van Rijen is een van die rijke tafelen van Vlaanderen." Schoon Lier, 1925-1927

z Biografie z z Pallieter z Boerenpsalm

De textielfabriek "De Heyder" was ooit hier gevestigd. Het was één van de eerste industriële ondernemingen van ons land (1757) en de grootste van de provincie Antwerpen. Foto 1: Gedenkplaat bij het huis van Timmermans.

z De Heyder z

De Kluizekerk, een in oorsprong Jezuïtenkerk, maar momenteel in verval. De eerste kerk werd er gebouwd in 1262, maar die werd afgebroken en in 1410 kwam er de huidige kerk voor in de plaats. De neogotische toren dateert van 1865.

z

Het huis van Felix Timmermans, dat huisnummer 30 draagt.

Een korte biografie In 1886 en wel op 5 juli werd Leopold Maximiliaan Felix Timmermans geboren als dertiende kind in een gezin van veertien kinderen. De vader was kanthandelaar en z'n moeder was de dochter van een Kempische smid. In 1903 publiceert hij voor de eerste keer, in "Vlaamsche Arbeid". Vanaf 1905 koos hij voor de schuilnaam "Polleke van Mher". In 1910-1911 schrijft hij enkele somber getinte werken zoals "Schemeringen van de dood" (1910). Maar plots, na een zware ziekte, keert het tij en verschijnt "Pallieter" van zijn hand (1916). Een roman over een jonge, levenslustige man die we in deze wandeling nog zullen tegenkomen. In de daaropvolgende jaren publiceert Timmermans een indrukwekkende verscheidenheid aan genres: van religieuze

Foto 2: De Kluizekerk, het meest

werken met een historisch tintje ("Het Kindeken Jezus in Vlaanderen", 1917), tot toneelstukken ("En waar de ster bleef stille staan", 1924), en een semi-realistische roman zoals "Boerenpsalm" (1935).

opvallende gebouw in de straat waar Timmermans werkte en overleed.

Mede hierom wordt Timmermans beschouwd als één van de belangrijkste schrijvers van het Nederlandse taalgebied. Hij kreeg dan ook verscheidene prijzen en onderscheidingen, waaronder de Staatsprijs voor Nederlandse Letteren (1920) en - uit Duitse handen - de Rembrandtprijs (1942). Dat laatste echter bleek meer een vloek dan een zegen. Hoewel het dossier al jaren geseponeerd is, beschouwen sommigen hem nog steeds als collaborateur.

Timmermans' dood in 1947 Reeds in 1940 krijgt Timmermans zijn eerste waarschuwing: z'n hart wilde niet goed mee en hij werd gedwongen wat meer te rusten. Die gezondheid ging nog verder achteruit. Vanaf het einde van de tweede wereldoorlog was Timmermans zeer zwak. In 1947 overlijdt hij, op 24 januari. Timmermans laat een indrukwekkend oeuvre na. Naast zijn overbekende literaire werk was hij ook tekenaar, schilder, etser en linosnijder. Hij gaf talrijke voordrachten en was zelfs redacteur van het Vlaamsnationalistische "Volk".


Ga de Heyderstraat ten einde, van de Kluizekerk weg, richting Nete.

z

Steek de Nete over. Sla links de Mosdijk in.

z

Op het einde van de Mosdijk ga je rechts de Aragonstraat in. Deze mondt wat verder uit in de Vredebergstraat.

z

Volg de Vredebergstraat tot

Foto 3: Bronzen gedenkplaat bij het huis van Timmermans.

[home] [download]


Loop richting Kluizekerk.

z

Sla op het einde de Kluizestraat in.

z

Vervolg tot aan het Kluizeplein en neem de Hazenstraat.

z

Op het einde van de Hazenstraat sla je rechtsaf.

z

Wandel even verder. Op je rechterkant zie je café

[print] [favoriet] [stuur op]

aan de Koning Albertstraat. z

Sla daar links af. Op het einde zie je de Grote Markt met Belfort en Stadhuis.

"Pallieter". [bron]


Sleutelwoorden


z Pallieter z Ros Beiaard

[2] Café "Pallieter" aan de RosBeiaardstraat

z Herberg

[vorige]

[volgende]

"Op elke vijftien huizen is een herberg. Lier rijmt niet voor niet op bier en op plezier." Schoon Lier, 1925-1927.

z Caves z Brouwerij z Gilde "Heren

van Lier"

Cafeetjes te Lier Vele namen in Lier herinneren aan werken uit het omvangrijke oeuvre van Felix Timmermans.

z Pallieter z Boerenpsalm

Zo vind je z

een boekwinkel die "Schoon Lier" heet

z

een hotel met muurschildering "Den Bloeyenden Wyngaerdt"

z

en ook dit Café, Pallieter genoemd naar de held uit de gelijknamige roman van Timmermans.

z De Heyder

Pallieter, het prototype van de levensgenieter, is dan ook een ideale figuur om ons in te leiden in de wereld van het Lierse bier Caves.

Foto 1: Café Pallieter

Dit typische geuze-achtige bier vind je vrijwel enkel in Lier. Het zou dan ook zonde zijn als je tijdens je bezoek nergens van een glas frisse Caves zou genieten.

Opgang en teloorgang van Caves In de veertiende eeuw is er voor het eerst sprake van een stadsbrouwerij. Gielis Dries kocht een pand achter het stadhuis en baatte er een brouwerij uit die Lier bevoorraadde. Tijdens de vijftiende eeuw werden andere brouwerijen gesticht zoals "In den Swerten Leeuw" en "het Molenyser". Men kon het bier echter nog niet lang genoeg bewaren om het te transporteren. De bieraccijns nam regelmatig toe en betekende een aardige inbreng in de stadsfinanciën. In de zestiende en zeventiende eeuw ontwikkelt de biernijverheid zich. De bevolking laaft zich aan het Cnol, een licht zestiendeeeuws biertje. In de achttiende eeuw nam Caves de eerste plaats in. Dit bier wordt in heel Vlaanderen, en zelfs ver daarbuiten gesmaakt. De Gentse magistraat eist zelfs een certificaat van herkomst bij elke ton Caves.

Foto 2: een schuimende Caves, het bier van Lier

Maar in de achttiende eeuw treedt ook het verval in. Kessel, Nijlen en Bevel krijgen van de Raad van Brabant toestemming om in totaal zes brouwerijen op te richten, met gunstiger accijnzen dan te Lier. Ook het economische leven krijgt een deuk door de Franse bezetting. In de woelige oorlogsjaren daarop verdwijnen veel brouwerijen. In 1880 blijven er slechts twee over. Na twee opflakkeringen aan het begin van de negentiende en twintigste eeuw was het in 1967 definitief gedaan met brouwen te Lier na de sluiting van brouwerij Cuykens. Of toch niet?

1976: Caves is er weer! Op een buitengewone algemene vergadering besloot de Gilde "De Heren van Lier" om Caves nieuw leven in te blazen. Men zocht op hoe een echte Caves hoorde te smaken en er uit te zien, en vroeg een proefbrouwsel aan een brouwer die tot een experiment bereid was. Tot op heden brouwt brouwerij Verhaeghe de Lierse Caves naar origineel recept: een bier van hoge gisting, gebrouwen van zuiver graan en hop, zonder kleurstoffen of bewaringsmiddelen, met natuurlijke vergisting en zonder toevoeging van suikers.


Je vertrekt aan café "Pallieter" en loopt richting Sionsplein.

z

Sla links de Hazenstraat in en loop die ten einde.

z

Ga rechtsaf de Kluizestraat in en loop tot je de achterzijde van de Kluizekerk tegenkomt.

z

Je bent nu in de Heyderstraat, waar je het geboortehuis van Felix Timmermans tegenkomt.

Foto 3: Naamplaat van de Gilde "De Heren van Lier" (Begijnhof)

[home] [download]


Vertrek aan Café Pallieter en loop richting Berlarij.

z

Sla rechtssaf. Je volgt de Berlarij een hele tijd, tot je links een kerk en rechts een kapel ziet staan.

z

De Sint-Pieterskapel is onze eerste stop.



Sleutelwoorden


z Sint-

Pieterskapel z Romaans en

[3] De Sint-Pieterskapel: het oudste gebouw van Lier

Gotisch z Restauratie

[vorige]

[volgende]


z Frederegus z Kannunik

Lemaire z Bouwmeester

Van den Daele z Geschiedenis

Lier

"Die is het ei waar Lier is uitgebroed. De goede heilige Gommarus heeft ze op Gods bevel in de blakke riet-eenzaamheid, op een der Nethe-eilandjes vroom opgetimmerd..."

Romaans-Gotische kapel Deze Romaans-Gotische kapel werd gebouwd rond 1255. De kapel kende heel wat tegenspoed. De Fransen haalden ze leeg en verkochten de inboedel. En ze brandde zelfs volledig af tijdens de eerste wereldoorlog.

z Sint-

Gummarus z Wapenschild

Lier

Maar in 1920 werd met de restauratie begonnen (kanunnik Lemaire en bouwmeester Van den Daele). Men moest daarbij soms zelfs raden naar het oorspronkelijke uiterlijk.

Foto 1: De Sint-Pieterskapel op een zonnige zomerdag.

Het koor (foto 1 rechterzijde) is kegelvormig en halfrond. Als je binnengaat, merk je dat het verdeeld is in vier segmenten. Het interieur is sober, maar voor de aandachtige toeschouwer zijn er nog enkele verrassende ontdekkingen:

z

de houten zoldering toont geschilderde heiligenmedaillons

z

Het schilderij "De moord op priester Frederegus" (onbekend meester, 1689) vertelt het verhaal van een inval van de noormannen. Ze vielen de kerk binnen en doodden de priester. Hierop zouden de invallers blind geworden zijn, en onder luid gelui van de kerkklokken buitengelopen zijn.

z

Het lege graf van Sint-Gummarus, patroonheilige van Lier, bevindt zich achter het altaar.

Korte geschiedenis van Lier Dit is dus de plaats "Nivesdonck" waar volgens de legende de veldheer en grootgrondbezitter Gummarus in 764 een houten kapel zou hebben opgericht. Na zijn dood werd hij er ook begraven. De nederzetting zou uitgroeien tot een provinciestadje van ongeveer 30.000 inwoners (anno 2003).

Foto 2: Detail bij de ingang van de SintPieterskapel.

Enkele muntvondsten wijzen echter reeds veel vroeger op menselijke aanwezigheid in de streek, zelfs reeds in de Romeinse periode. Maar de eerste echte vermelding van "Lier" is in 870. De plaats werd toen "Ledi" genoemd (waarvan "Lier" is afgeleid). "Ledi" kon twee betekenissen hebben: z

waterweg, een verwijzing naar de twee Neten die de plaats toegankelijk maakten

z

weg naar een hoger gelegen plaats (wat dan Nivesdonck was)

Al heeft Sint-Gummarus Lier dan misschien niet gesticht, de verering voor zijn persoon heeft de stad in het prille begin wel doen groeien. In 1194 kent Hertog Hendrik I van Brabant de titel "Oppidum" toe aan Lier. In 1212 volgt dan ook de benaming "Stad". In de middeleeuwen wordt Lier een welvarende stad die herhaaldelijk bouwwerken aanvat. Op deze wandeling zullen we enkele daarvan nog tegenkomen. Na enkele economische rampjaren in de late middeleeuwen, en heropflakkeringen tijdens o.a. het Oostenrijks bewind, kondigt zich een nieuwe periode aan. In 1757 wordt de textielfabriek "de Heyder" gesticht. Dan komen de Fransen in 1792 en is het uit met de rust: vooral kloosterorden hadden het zwaar te verduren. In 1803 schaft men de vestingen van Lier af. De stadsvesten worden naar beneden gehaald en men plant er bomen. Tot op vandaag zijn de "vesten" (stadswandelingen) een aangename wandeling voor een zonnige dag. In dezelfde periode worden de tekenschool en de normaalschool opgericht, wat Lier op de kaart zet als intellectueel centrum. In de negentiende eeuw voert men ingrijpende veranderingen door: vlieten werden gedempt, de stad breidt uit en maakt kennis met de lintbebouwing, nieuwe kerken worden gesticht. Na de eerste wereldoorlog trof men talloze gebouwen totaal in puin aan. Men vatte de restauratie aan en voerde reglementeringen in die de stijl van de huizen bepaalde en sommige bouwwerken verbood.

Foto 3: Sint-Gummarus, de patroonheilige en stichter van Lier, heeft een dubbel bier dat naar hem vernoemd is.

Lier vandaag Anno 2002 telt Lier 32.389 inwoners. De stad wordt volgens het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ingedeeld bij de Structuurondersteunende kleinstedelijke gebieden. 40% van de werkende bevolking te Lier werkt in de industrie, voornamelijk in de metaalsector. De aanwezigheid van busbouwer Van Hool is hier uiteraard niet vreemd aan.

Foto 4: Wapenschild van Lier "Twee leeuwen houden een schild met in zilver drie kepers van keel"

Lier heeft nog steeds de naam een rijke stad te zijn. Volgens de GOM verdient de Lierenaar zo'n 10% meer dan het gemiddelde in Vlaanderen. Veel dagjestoeristen bezoeken Lier. Het is dan ook een ideale daguitstap met voor elk wat wils.


z

Verlaat de Sint-Pieterskapel. Sla links de Berlaarsestraat in en volg deze tot je op je linkerzijde de RosBeiaardstraat tegenkomt. Sla deze straat in. Je vindt hier café Pallieter op je linkerzijde.

[home] [download] [print] [favoriet]


Verlaat de Sint-Pieterskapel.

z

Steek de straat over en wandel rond de grote kerk. Je mag kiezen in welke richting.

z

Breng gerust een bezoekje aan de Sint-Gummaruskerk via de inkompoort. Het interieur is de moeite waard.

[stuur op] [bron]


Sleutelwoorden


z Brabanste

Hooggotiek z Peperbus z Van

Baurscheit

[4] De Sint-Gummaruskerk met z'n bijzondere peperbusvormige toren [vorige]

[volgende]

z Gotisch,

barok, rococo

"Hij is echt Liers van voorkomen en van doening. En schoon! Zwaar en brutaal verheft hij zich, maar de slanke galmgaten, de drie versmallende verdiepen, en de sierlijke balustrade rond elk verdiep, vernobelen en verjuwelen dit stoer geweld [...]" Schoon Lier, 1925-1927.

z Barokke

preekstoel z Koor-doksaal z Ijzeren boom z Colibrant-

triptiek

De Peperbus in een notendop De monumentale kerk geldt als één van de beste voorbeelden van Brabantse hooggotiek. Ze werd gebouwd over een periode van meer dan 200 jaar (vanaf 1378), maar door het zorgvuldige ontwerp van de familie Keldermans komt ze toch als een eenheid over.

z Lijkwade van

Turijn

Een heel ander verhaal is de toren. In 1378 begon men met de fundamenten, wat voltooid was in 1395. In 1424 werden de torentraveeën afgewerkt, en in 1457 werden de schalies gelegd als dakbedekking. De toren zag er gotisch uit. In 1609 brandde de houten torenspits voor de eerste keer af. Na de restauratie duurde het slechts tot in 1702 voor het noodlot weer toesloeg: een blikseminslag vernielde de torenspits. We zitten ondertussen in de achttiende eeuw, en dus ontwierp van Baurscheit een achtkantige koepelbedakking in rococo-stijl. Zo komt het, dat de onderste geledingen zuiver gotisch zijn, de middelste barok, en de torenkap rococo. En aan z'n specifieke vorm ontleent de toren dan ook zijn naam "Peperbus".

Binneninrichting van de kerk Het zou ons te ver leiden het gehele interieur te bespreken. Daarom slechts enkele hoogtepunten:

z

Eén van de eerste barokke preekstoelen die ons bekend zijn (Foto 2 rechts).

z

Het sierlijke koordoksaal dat schril afsteekt tegen de rest van het

Foto 1: De Sint-Gummaruskerk, bijgenaamd "de Peperbus".

kerkgebouw. z

Een ijzeren boom, die hier sinds 1994 staat. Voorheen kon je deze in de Kluizekerk aantreffen, waar volgens het verhaal het Wonder van de Boom gebeurde. Sint Gummarus zou daar een omgezaagde boom hebben gerepareerd met zijn gordel.

z

De Colibrant-triptiek, geschilderd door Goossen van der Weyden in 1516, dat het kostbaarste schilderstuk van de kerk is. Het beeldt de zeven vreugden en zeven smarten van Maria uit.

z

De Koninklijke glasramen, die worden toegeschreven aan Nicolaas Rombouts (1516-1519). De middelste ramen zijn een gift van keizer Maximiliaan van Oostenrijk bij diens intrede te Lier.

z

De beiaard, die de grootste koperen springtrommel van ons land bezit. De Salvatorklok van deze beiaard weegt bijna 4000 kg.

Foto 2: Binnenaanzicht van de SintGummaruskerk

Tot slot bevat de kerk nog tal van verborgen schatten, zoals

z

een verzameling kerkgewaden en kazuifels

z

een kopie van de lijkwade van Turijn, die dateert van 1516 en dus de toestand van voor de beschadiging door brand van de originele lijkwade weergeeft

z

het reliekschrijn van de Heilige Gommarus, dat de overblijfselen van de Lierse patroonheilige bevat.

Het valt dan ook niet te verwonderen dat deze kerk jaarlijks duizenden bezoekers trekt van ver over de landgrenzen. Timmermans zuchtte ooit "Men gaat wel van Lier naar Italië, maar geen mens komt van Italië naar Lier". Hierin geeft de geschiedenis hem alvast ongelijk.

Het Kardinaal-Mercierplein Als je de kerk weer verlaat, bevind je je op het Kardinaal-Mercierplein, dat voor 1919 nog "kerkhofplaats" heette. Oorspronkelijk was er hier dan ook een

Foto 3: Eén van de kazuifels uit de collectie van de grote kerk.

begraafplaats. In 1798 schaften de Oostenrijkers echter de begraafplaatsen binnen de stad af en werd dit een stuk openbare weg. Tot 1922 stond hier een standbeeld van Lierenaar J.B. David, maar dat bevindt zich nu aan de stadsvesten (Antwerpsesteenweg). Het beeld is vervangen door een bronzen beeld dat het Heilig Hart voorstelt. Let ook even op de twee koperen lichtarmen die het plein sieren. Ze zijn het resultaat van de samenwerking tussen twee Lierse kunstenaars: de schilder Frans Ros tekende voor het ontwerp, terwijl kunstsmid Louis van Boeckel de uitvoering op zich nam. Wil je meer weten over de SintGummaruskerk, bezoek dan ook de website van Toerisme-Pastoraal Antwerpen.


z

Verlaat de kerk en loop naar de Berlaarsestraat, van het Kardinaal Mercierplein weg. Steek over. Je ziet hier een eindje verderop het SintPieterskapelletje aan je rechterzijde.

Foto 4: Zicht op de Sint-Gummaruskerk aan de zijde van het KardinaalMercierplein.

[home]


Als je op het KardinaalMercierplein bent, zie je links van de Deensestraat een poort.

z

Links van die poort is een weg die enkel voor voetgangers en fietsers toegankelijk is.

z

Ga deze weg in, tot je bij een standbeeld komt in de tuin van de Muziekacademie.

[download] [print] [favoriet] [stuur op] [bron]


Sleutelwoorden


z Stedelijke

Academie voor Muziek z Lierse

volksfiguren z Ijskelder en

klooster

[5] De tuin van de Stedelijke Muziekacademie, met een hulde aan een Liers volksfiguur [vorige]

[volgende]

"Liberaal en katholiek komen om ter beste spelen en zingen in de Grote Kerk. Elkeen denkt dat zijn maatschappij het best gespeeld en gezongen heeft, en daarom is 't 's avonds souper voor elke maatschappij." Schoon Lier, 1925-1927.

z Sus den

berevechter z Wardje van 't

Jezuïeten z Piet Koudneus

Een ijskelder en de academie Aan één zijde vind je de vijver van de muziekacademie, met daarachter de neogotische gebouwen die ongeveer in een L-vorm opgesteld zijn.

z Cor de Kluts z Prieel z Wim van

Aan de andere zijde zie je een prieel. Hieronder bevindt zich een ijskelder, die uiteraard al jaren buiten gebruik is.

Gelder

Maar vroeger, voor de koelkast en diepvriezer, kon men toch een ruimte gedurende de zomermaanden onder nul graden houden.

Foto 1: Prieel nabij kerk Sint-Gummarus

Men isoleerde de wanden met materiaal zoals turf. Gedurende de wintermaanden zaagde men dan het ijs uit de vijver en men plaatste het in de ijskelder. Koeltechniek van weleer.

Het vroegere klooster Wat nu de Stedelijke Muziekacademie is, was vroeger een klooster van de paters Jezuïeten. Deze orde had zich in Lier gevestigd in het begin van de zeventiende eeuw, maar werd anderhalve eeuw later opgeheven. Pas in 1841 keerden ze terug. Het klooster zelf dateert uit de achttiende eeuw. Het werd in de eerste wereldoorlog zwaar beschadigd en heropgebouwd in 19231924. Sinds 1972 fungeert het gebouw als muziekacademie. Enkele jaren geleden heeft men hier een standbeeld opgericht voor één van de bekendste Lierse figuren: Wardje van 't Jezuïeten.

Foto 2: Deel van de stedelijke muziekacademie met vijver.

Lierse volksfiguren Wardje was geen geestelijke. Maar hij was katholieker dan eender welke pater of pastoor. Eerst verdiende hij zijn boterham als hulpkoster in Antwerpen, waar hij ook vandaan kwam. Later kwam hij bij de Lierse Jezuïeten terecht, wat ook zijn bijnaam verklaart. Misschien maar goed dat Wardje nooit ingetreden is, want hij was een fabelachtig danser. Hij deed ook niet liever: "Nen chacha-cha, nen trage wals, zelfs nen jive was voor mij kinderspel". Op het einde van zijn leven liep hij wat moeilijk, maar verkocht desondanks recordhoeveelheden almanakken, steunkaarten en lidmaatschappen van de Broederschap van Sint-Gummarus. Aan volksfiguren zoals Wardje heeft Lier geen gebrek. Wim Van Gelder, dezelfde schrijver die ooit het Lierse dialect te boek stelde, heeft ook een compilatie geschreven met de titel "Het Geheim van Lier". Samen met Henri Melis beschrijft van Gelder onder andere volgende Lierse persoonlijkheden:

z

Sus den Berevechter ("Berevichter"): kermisartiest en plantrekker, sterk als een os en altijd bereid om voor een paar frank te boksen of te worstelen. Zijn zoon heeft een antiekzaak die heden ten dage nog bestaat, en waar Sus op latere leeftijd een handje toestak.

z

Piet Koudneus ("Keitneus"): zijn bijnaam ontleent hij aan een verhaaltje uit zijn jeugd: hij zou steeds een koude neus hebben gehad. Piet was een sandwichman, duivenloper, oppasser van de toen nog zeldzame wagens,... kortom een duvel-doet-al. Hij vertoonde kunstjes voor een pint. Zo heeft hij volgens Van Gelder ooit een kwartje doorgebeten alsof 't een stuk chocolade was.

z

Cor de Kluts: Cor en haar man Jef leurden met vis, mosselen, en in het seizoen ook met appelsienen en citroenen. Ze werkten dag in dag uit, zeven dagen van de week, maar dronken regelmatig hun borrel. Cor had ondanks haar ruige verschijning, haar vloeken, en haar ongemanierd gedrag een gouden hart.

Foto 3: Wardje van 't Jezuïeten, één van de beroemdste Lierse volksfiguren.


Loop weg van het prieeltje in de richting van de SintGummaruskerk.

z

Op het einde van dit weggetje ligt er voor je een pleintje.

z

Steek dit pleintje over.

z

Je staat nu voor de bezoekersingang van de SintGummaruskerk. Met wat geluk kan je hier binnen, wat echt de moeite waard is.

[home]


Loop weg van de SintGummaruskerk en passeer het prieeltje en de vijver.

z

Aan de houten paaltjes sla je rechtsaf. Ga niet de Volmolenstraat in, maar hou links.

z

Je ziet voor je een driehoekig grasveld, waar in het midden het standbeeld van Pallieter prijkt.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Pallieter

[6] Standbeeld van Pallieter aan de Netelaan

levensgenieter z Charlotte,

Marieke, Loebas, Reynaert en Beiaard z Film Roland

Verhavert en Gunther Levi

[vorige]

[volgende]

"Daar klom Pallieter op en riep vanuit de hoogte: "Van hier gezien is de mens nog geen pijp toebak weerd."" Schoon Lier, 1925-1927.

Het beeld "Pallieter" Dit beeld zet Pallieter op de wereld zoals Timmermans hem beschreven heeft: eenvoudig, met de handen in de zakken, naar de hemel turend. En vooral als levensgenieter.

z Musical

Pallieter z Biografie Felix

Timmermans z Pallieter z Boerenpsalm z Anton Pieck

Want het woord "Pallieter" is de Nederlandse taal binnengedrongen met de betekenis van "levensgenieter". We staan hier niet ver van de plek waar Timmermans het huis van Pallieter, de Reynaert, situeert. Pallieter woont er met zijn huishoudster Charlotte, de hond Loebas, het paard Beiaard, en nog andere dieren. Tijdens de kermis wordt Pallieter verliefd op het petekind van Charlotte, Marieke. Hij trouwt haar en ze krijgen een drieling. Maar dan komt het nieuws dat er een spoorlijn aangelegd zal worden. Pallieter laat het niet aan z'n hart komen en trekt de wijde wereld in. Noot: Was Timmermans helderziende? Anno 2002 liggen inderdaad plannen voor die een spoorlijn willen trekken met bermen tot 19 meter hoog, pal naast het Lierse stadscentrum. Daarover zullen bijna 200 treinen per dag donderen en dus merkbare overlast met zich brengen. De inwoners van Lier zijn een protestactie begonnen. Ze eisen ondertunneling, zoals dat voor de rest van het tracé gebeurt. Wil je zelf een actie op poten zetten? Of gewoon je steun betuigen? Neem dan contact op met de dienst Ruimtelijke Ordening van de stad Lier op het nummer 03/491.13.39. Of lees over het protest van parlementslid Van Dijck en het brutale antwoord van de NMBS.

Het totstandkomen van Pallieter Februari 1911. Timmermans ondergaat een zware heelkundige ingreep. Het zou een keerpunt worden in zijn leven.

Foto 1: Beeld van Pallieter aan de Netelaan.

Waar de schrijver voordien somber getinte werken op zijn naam had ("Schemeringen van de Dood"), verandert de toon volledig. Het eerste van deze nieuwe werken, Pallieter, verschijnt vlak voor de eerste wereldoorlog. Het geeft blijk van een enorme levensvreugde die zich van de schrijver meester heeft gemaakt. Nochtans is Pallieter geen autobiografisch masker. Evenmin heeft Timmermans hem als een symbool bedoeld. Maar buiten Timmermans' wil om, dankzij de vertalingen in het Duits, Frans, Italiaans, Deens, Fins, en nog tal van andere talen, is Pallieter gegroeid tot een symbool van het Vlaamse volk dat naast Tijl Uilenspiegel kan staan.

Foto 2: Vogels vliegen naar de SintGummarustoren. Uit "Pallieter", tiende druk, blz. 82, van de hand van Anton Pieck.

Pallieter leeft! Het boek "'Pallieter" is niet enkel in meer dan 40 talen vertaald, het is ook verfilmd en er is een musical van gemaakt. De film dateert van 1976. Voor de regie tekende Roland Verhavert, die in 1989 ook "Boerenpsalm" zou verfilmen. Prominente acteurs zijn onder andere Eddie Brugman, Jacqueline Rommerts, Sylvia de Leur, Idwig Stephane, Joris Diels, Jan Decleir en Peter Faber. De musical sloot het Timmermansjaar 1997 af, maar was tegelijk een grootse viering van het 75-jarig bestaan van de Lierse Academie voor Muziek, Woord en Dans. In de hoofdrol vinden we Gunther Levi. Jos Doms nam de regie voor zijn rekening. De muziek was van de hand van Freddy Marien en Gyuri Spies. Verder namen meer dan 350 enthousiaste Lierenaren deel, wat de musical tot een professioneel hoogstandje maakte.

Route "Belofte Land"

Foto 3: Voorflap van de film "Pallieter" (Arcade Pictures, 1976).

Route "Stille Ster"

z

z

z

Ga weg van de Netelaan en sla de Gasthuisvest in, een brede straat die uitmondt in een parking. Aan de linkerzijde merk je een prieeltje op, waarnaast een weggetje loopt dat enkel voor voetgangers en fietsers toegankelijk is. Dit is de tuin van de stedelijke muziekacademie.

[home]

z

Aan de zijde van de Netelaan ligt het stadspark.

[download]

z

Aan de rechterzijde van dit park zie je een tamelijk groot hoekgebouw.

z

Dit is het TimmermansOpsomerhuis, onze volgende halte.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans schrijver z Baron

Opsomer portretschilder

[7] Het Timmermans-Opsomer-huis [vorige]

[volgende]

Schoon Lier, 1925-1927..

z Zimmer

Timmermans-Opsomerhuis: museum

z Raymond de la

Je vindt dit uitgebreide pand naast het stadspark en het stedelijk zwembad.

Haye z Lodewijk van

Boeckel kunstsmid

"De defilé der kunstenaars houdt niet op: daarachter komen er nog, nog nog. Daarachter komen er nog."

Het zwembad zal binnenkort wellicht verdwijnen, als het Dungelhoeff-project ooit goedgekeurd geraakt.

z Anton

Bergmann advokaat en schrijver z Renaat

Veremans toondichter componist en dirigent z Flor van Reeth

Dan komt er in de voormalige legerkazerne een nieuw dienstencentrum (stadsbestuur, politie) en dus ook een zwembad. Let ook even op het standbeeld van Van Boeckel, de kunstsmid, dat zich in het stadspark naast de weg bevindt.

architect z Ernest van der

Hallen schrijver

Als je even tijd hebt, loop dan zeker even binnen in het museum. De toegangsprijs is zeer laag en je vindt er tal van kunstwerken en een overvloed aan informatie over de Lierse kunstenaars.

Foto 1: Buitenzijde van het TimmermansOpsomerhuis

Maak daarna ook tijd om door het stadspark te wandelen. Via de bruggetjes geraak je op de eilanden in het midden van de vijver. Je ziet waarom hier reeds duizenden trouwfoto's genomen zijn.

De Groote Hofstadt Ooit lagen hier beemden. Men dempte ze en bouwde er de "Groote Hofstadt", een groot gebouw dat lange tijd privé-eigendom was. In 1917 kocht de stad Lier het pand aan. Verschillende scholen gebruikten het, tot het in 1968 als museum voor werken van Lierse kunstenaars bestemd werd.

Een kijkje binnen het TimmermansOpsomerhuis We vinden onder andere volgende lokale beroemdheden terug:

Foto 2: Het "Klavertje vier" van Lier: Zimmer, Van Boeckel, Timmermans, Opsomer.

z

Baron Isidoor Opsomer, schilder, won diverse nationale en internationale prijzen. In 1940 werd hij in de adelstand verheven.

z

Raymond de la Haye: schilder die bij Luik sneuvelde in 1914. Hij stond bekend als een eigenzinnig man die bij wijlen zijn tijd ver vooruit was.

z

Anton Bergmann: geschiedschrijver en literator. Hij schreef onder andere "De geschiedenis van de stad Lier". Hij stierf in 1874.

z

Lodewijck Van Boeckel: kunstsmid die vele prijzen in de wacht sleepte. Anno 1900 was hij de absolute top in zijn branche. Op de wereldtentoonstelling van Parijs in dat jaar kreeg hij dan ook de hoogste onderscheiding.

z

Renaat Veremans, toondichter. Overleden in 1969, maar zijn werk doet alles behalve oubollig aan. Het wordt ook nu nog regelmatig uitgevoerd.

z

Flor van Reeth, kunstschilder en bouwmeester. Samen met Timmermans en Ernest van der Hallen richtte hij in 1923-1924 de pelgrimbeweging op. Hij stierf in 1975.

z

... en natuurlijk: "de Fé"

Foto 3: Smeedwerk van Van Boeckel, te bewonderen in het TimmermansOpsomerhuis.

Je vindt de openingsuren op de website van de stad Lier.


Verlaat het TimmermansOpsomerhuis en ga rechts.

z

Aan de overzijde van de straat zie je een driehoekig grasveld.

z

Midden op dit grasveld vind je het standbeeld van Pallieter, waar je kennismaakt met deze sympathieke fantasiefiguur van Felix Timmermans.

[home]


Verlaat het TimmermansOpsomerhuis en ga het stadspark in.

z

Hou rechts tot je een weg vindt die naar boven loopt.

z

Op het einde van deze weg sta je aan de plaats waar de Netes samenvloeien.

z

Loop zo'n honderd meter rechtdoor over de dijk naar het bruggetje.

z

Je staat nu aan de plaats van de gedenksteen.



Sleutelwoorden


z Grote Nete z Kleine Nete

[8] Gedenksteen Timmermans aan de Nete, verkeerd geplaatst

z Afleidings-

vaart

[vorige]

[volgende]

"Op een der Nethe-eilandjes wachtte hij [=Sint-Gummarus] andere heren bedevaarders af." Schoon Lier, 1925-1927.

z Sint-

Gummarus

Grote en kleine Nete worden Nete

z Geschiedenis

ontstaan Lier z Nivesdonck z Pallieter

Reynaert Begijnenbossen

Vraag aan een Lierenaar welke rivieren je hier ziet, en hij zal je vol ongeloof bekijken over zoveel onwetendheid. Maar vraag hem dan welke rivier precies de Kleine, en welke de Grote Nete is, en onze inwoner moet waarschijnlijk het antwoord schuldig blijven.

z Molen van

Fransoo z Gedenksteen

Timmermans

Weinigen weten het, maar hier is het dus. Op foto 1 zie je de samenvloeiing van de Grote en de Kleine Nete. Recht voor je is de Grote Nete, links de Kleine Nete (die door het stadscentrum stroomt) en achter je worden deze beide rivieren samen de Nete.

Foto 1: Plaats waar de gedenksteen had moeten liggen, nl waar de Grote en de Kleine Nete samenvloeien in de Nete.

Dit is de plaats waarover Timmermans schreef "Waar de drie kronkelende Nethen een zilveren knoop leggen". Zelfs de stad Lier vergiste zich (met opzet?) en plaatste de gedenksteen zo'n honderd meter verder, aan de plaats waar de Nete en de afleidingsvaart samenkomen.

Ontstaan van Lier Lier ligt aan de samenvloeiing van de Grote en de Kleine Nete. Dat is natuurlijk geen toeval: het houdt verband met de ontstaansgeschiedenis van vele steden in de vroege middeleeuwen. Toen was immers transport over land tamelijk duur, en men kon slechts in bepaalde seizoenen relatief kleine vrachten vervoeren. Over water was men minder afhankelijk van weer en wind. De vervoerde last voor eenzelfde kracht was ook veel groter, en bovendien was het comfortabeler reizen. Zo ontstonden vele nederzettingen bij belangrijke waterknooppunten. Men bouwde niet vlakbij de rivier, want dat was meestal moerassige grond, maar op hoogten die zich in de buurt bevonden. Eén van de eerste kernen van Lier heette "Nivesdonck", een lichte heuvel vlakbij deze

Foto 2: Gedenksteen met tekst van Felix Timmermans.

plaats.

De Nete in Pallieter Timmermans is altijd gefascineerd geweest door de Nete. Dit stukje natuur speelde dan ook een grote rol in veel van zijn werken. Zo situeert Timmermans het huis van Pallieter, de Reynaert, op het lager gelegen deel van de dijk aan de binnenzijde van de stadsmuren. Je herkent deze plaats aan de volkstuintjes. De schrijver fantaseert verder, en ziet voor zijn geestesoog een groot bos aan de overzijde van de Nete. Hij noemt het de "Begijnenbossen" en laat Pallieter er een boom redden.

Foto 3: Plaats waar de gedenksteen ligt, aan de samenvloeiing van de Nete en de afleidingsvaart.

Pallieter wordt ook verliefd op de molen van Fransoo, in Pallieterland. Hij krijgt er maar niet genoeg van. Het doet de schrijver dan ook zeer als "een boerken van Wieckevorst" de molen afbreekt en ermee wegtrekt...


Ga van de brug weg en volg de dijk tot je aan een ronding in de rivier de Nete komt, de plaats waar beide Netes mekaar ontmoeten.

[home] [download]

z

Ga het bruggetje over en neem het paadje rechts.

z

Volg dit pad tot je weer aan een brug komt. Ga hier ook rechts.

z

Aan je rechterzijde zie je nu een wegwijzer tussen de bomen van de stadswandeling.

z

Dit is de Felix Timmermansvest. Sla deze in en volg.

[print]

z

Aan de overzijde van deze ronding zie je twee wegen die naar beneden gaan.

z

Neem de rechterweg. Hou vanaf nu links. Je bent in het stadspark van Lier.

[stuur op]

Blijf links volgen. Je komt aan een hoekgebouw, het Timmermans-Opsomerhuis.

[bron]

z

Route "Stille Ster"

[favoriet]


Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Lier z Vesten

[9] De Timmermansvest, een onderdeel van de Lierse stadswandeling [vorige]

[volgende]

Schoon Lier, 1925-1927

z Stads-

versterking z Middeleeuwen z Felix

Timmermans humor

"Op de eenzame, lommerige Begijnenvest, vanwaar men achter de velden en de Nethe de toren van Mechelen ziet, wandelt een oud begijntje [...]"

De vesten te Lier Een groene gordel om het oude stadscentrum van Lier, door de Lierenaar "vesten" genoemd, maar officieel heet deze plaats "de stadswandeling".

z Balietoren z Stads-

wandeling z Timmermans-

vest

De stadswandeling is zowel winter als zomer een geliefd ommetje bij vele Lierenaars. Tegen een gezapig tempo leg je dit traject in een goed uur af.

Foto 1: Aanduiding "Felix Timmermansvest"

Joggers meten hun vorderingen door hun tijden te vergelijken: "we gaan de vest nog eens lopen" - "ja, want vorige keer zat ik weer boven de twintig minuten".

De oude ringmuur De naam "vesten" zegt veel over de geschiedenis van dit stukje Lier. Oorspronkelijk was dit inderdaad een vestingmuur, en wel de tweede ringmuur van de stad. Om te begrijpen hoe deze vork juist in de steel zit, moeten we terug naar de middeleeuwen. Kort na de bouw van de eerste stadsomwalling, waarvan nu nog slechts het onderste deel van de Zimmertoren en de Gevangenenpoort overblijft, was er alweer ruimte te kort voor de steeds maar groeiende Lierse bevolking. De stadsmagistraat liet daarom een tweede omwalling bouwen. Ditmaal werd ook het Begijnhof ingelijfd bij het centrum. De buitenpoorten werden in zeer korte tijd gebouwd, over een periode van bijna 40 jaar. De werken waren voltooid met de afwerking van de Balietoren in 1424. Men had de bevolkingsaangroei echter verkeerd ingeschat. Het gedeelte van de stad tussen de eerste en de tweede muur was veel te groot en het werd nooit helemaal volgebouwd. Zo waren er volgens een telling van 1496 binnen de eerste stadsomwalling 516 haardsteden bewoond, en tussen de eerste en tweede omwalling slechts 324, hoewel het een veel groter gebied is.

Foto 2: Aanduiding "Pallieterland"

In de achttiende en negentiende eeuw echter werden klassieke vestingssteden van hun nut beroofd. De legers waren veel mobieler geworden, en bovenal was de perfectie van zware schietwapens fataal voor zelfs de dikste stenen muur. De laatste buitenpoorten werden op bevel van de Fransen afgebroken rond 1810. De muren werden geslecht, en in de plaats kwamen bomen. Daarmee werd de vest wat ze nu is: een oase van rust die de stad omgeeft.

Een andere Timmermans Op dit stuk vest laat Timmermans twee meneren elkaar ontmoeten, en maakt van de gelegenheid gebruik te spotten met het kleinburgerlijke van het "sjiek volk" in die tijd: "Ah! Dag! Bonjour monsieur Luppekens, o vous avez un beau baton! Oui, stoeft Luppekens, c'est un mispelier. Mais vous avez aussi un beau baton!

Foto 3: Aanduiding "Begijnenvest"

Oui, pronkt de andere, c'est un beau baton, et c'est un criquelier!". We leren zo een heel andere Timmermans kennen, een humorist die op een fijne manier 's mens kleine kantjes in de verf zet. Aan humor waagt hij zich af en toe trouwens nog, bijvoorbeeld wanneer hij de volgende anekdote uit z'n duim zuigt: "Die zoon [=Leopold II op bezoek in Lier] eet er Lierse vlaaikens en vraagt aan de bakker: "Hoe is dat gereedgemaakt?" "Dat zeg ik niet," zei de bakker, "c'est le secret de la maison," waarop Leopold antwoordde: "Wees gerust, ik zal u geen concurrentie aandoen".


Je komt van de Timmermansvest op de Mechelsesteenweg. Sla

[home]


Sla de Timmermansvest in en volg deze.

linksaf. z

z

[download]

Achter de brug zie je een weg op je linkerzijde. Neem deze en hou links. Blijf doorlopen, de dijk volgend, tot je aan een bruggetje komt. Als je hier oversteekt, zie je de gedenksteen voor Timmermans liggen.

z

Je passeert een standbeeld op je linkerzijde. Lierenaars noemen het "den Engel" maar het is in feite een oorlogsstandbeeld.

z

Wat verder is er links een blauwe poort. Ga deze in. Je bent nu op het begijnhof van Lier.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Lier begijnhof z Martienus-

hoek

[10] De achterste inkompoort van het Lierse begijnhof [vorige]

[volgende]


z Sint-

Margarethastraat of Reghtestraat z Voorste en

achterste convent

"Een schoon gebouw is het 'Convent', waar de jonge begijntjes hun noviciaat doen, en hier en daar hangt aan een huis een schilderijtje met een schaliën daksken over."

Het begijnhof te Lier Als je via de stadswandeling het begijnhof betreedt, kijk je recht op de oudste straat ervan: de Sint-Margarethastraat, oorspronkelijk "Reghtestraat" genoemd.

z Beghinae

Clausae z Ekelveste z Bodegemstraat z Beguinage Lier

In deze straat spreekt men reeds omstreeks 1200 van "Beghinae Clausae" die "een oude saele van een huys" kregen om er een "kercke of capelle af te maecken". In die tijd behoorde het deel aan de huidige stadsvesten dus nog niet tot het grondgebied van het begijnhof.

Foto 1: Inkompoort aan de zijde van de stadswandeling

Met de tweede uitbreiding omstreeks 1425 veranderde dat. De "Ekelveste" (nu Begijnenvest) werd met de Bodegemstraat en de Martienushoek verbonden en dus werd dit stuk onbebouwde zone in feite deel van het begijnhof.

Het achterste convent Het kost niet veel moeite om dit relatief grote gebouw rechts van de poort op te merken. De naam doet vermoeden dat er ook een "voorste convent" moet zijn. Dat was inderdaad het geval: de huizen nummers 16 en 18 staan op de plaats waar ooit dit voorste convent was. Enkel een klein bijgebouwtje van het voorste convent rest nog. Je vindt het in de Symforosastraat. Het achterste convent werd in 1595 gebouwd na een schenking. Het was bedoeld voor zeven begijntjes en bestond uit drie gebouwen. Later werden deze samengevoegd. Tegenwoordig wordt dit gerenoveerde gebouw gebruikt voor tentoonstellingen van lokale kunstenaars. Het loont de moeite om binnen eens een kijkje te nemen. Het valt op hoe onpraktisch

Foto 2: Ingang van "het achterste convent", waar vroeger de begijnen hun noviciaat volbrachten. Heden ten dage tentoonstellingsruimte voor kunst.

dergelijke gebouwen ingedeeld zijn, en hoe klein de ruimtes zijn in vergelijking met de ruim ogende buitenkant.

Een virtueel bezoek aan het begijnhof Als je een virtueel bezoek aan het begijnhof wil brengen, dan kan je terecht op de (Engelstalige) website "Murder in the Beguinage". Je wandelt hier aan de hand van meer dan 200 foto's van één plaats naar de andere en lost ondertussen een moordzaak op. Illustratie 3: de vestpoort gezien door de ogen van architect Flor Van Reeth.


z

Je komt uit de Symforosastraat in de Martinushoek. Ga links en op het einde rechts. Je bent nu in de SintMargarethastraat. Op het einde van deze straat vind je een blauwe poort. Ga deze in en sla rechtsaf, de stadswandeling in.

[home]


Van aan de poort waar je bent binnengekomen is het maar enkele passen tot aan de Martinushoek.

z

Sla deze straat in. Naar het einde toe zie je rechts een straat: de Symforosastraat. Sla deze in en volg ze tot je aan het standbeeld komt.



Sleutelwoorden


z Symforosa

begijntje z Nieuwstraat

[11] De Symforosastraat, genoemd naar één van Timmermans' figuren

z Antwerpen

[vorige]

[volgende]

"De vrouwen borduren aan de deur, huis voor huis staan de borduurramen, heel de straat lang, en slepende raamliederen zagen op de trage groei der kantbloemen." Schoon Lier, 1925-1927.

z Martinushoek z Oud Convent

De oude Nieuwstraat z Symphorosa z Martienus z Lierse kant z De Heyder

textiel

Dit straatje verbindt het Oud Kerkhof met de Martinushoek. Het heette ooit "Nieuwstraat" omdat het pas in de veertiende eeuw tot het begijnhof ging behoren. In deze straat vind je naast nr. 9 nog een poortje dat nu het tuinhuis is van een woning in de Sint-Margarethastraat, maar dat ooit tot het Oud Convent behoorde. Als je de Symforosastraat uitwandelt richting begijnhofkerk, zie je het standbeeld van Symforosa staan, één van de bekendste figuren van Timmermans.

Foto 1: Symforosastraat, met rechts het poortje van het Oud Convent.

Het verhaal van Symforosa of Symphorosa Symforosa is een jong begijntje, een religieuze vrouw die niet de strenge kloostergeloften heeft afgelegd maar toch een devoot leven wil leiden. Ze wordt verliefd op de tuinier Martienus. Deze merkt dat echter niet en besluit broeder te worden. Symforosa wordt er ongelukkig van, en ze krijgt van haar "meesteresse" de toelating om op beeweg te gaan naar het klooster waar Martienus is. En dan volgt de ommekeer: "Alle zelfzucht loopt weg. Z'is blij omdat hij gelukkig is. [...] Ze heeft Martienus bemind om hem te huwen, dat weet ze nu. Maar nu ze hem gezien heeft in zijn pij en in dit geestelijk geluk, is dit allemaal ineens weggevaagd." Timmermans vertelt dit verhaal op een sobere manier, maar de karakters en de gevoelens van de personages worden innig en warm weergegeven. Velen beschouwen het nog steeds als zijn beste novelle.

Foto 2: Beeltenis van Symforosa (Symphorosa) aan de begijnhofkerk te Lier.

Het begijnhof en Lierse kant Was Symforosa niet slechts een fantasiefiguur geweest, dan had ze wellicht Lierse kant gemaakt, want dergelijk werk was een typische activiteit voor begijnen. Lier is altijd een centrum van de textielnijverheid geweest. In 1275 verleende hertog Jan I de toestemming om het weversgilde op te richten. In 1294 volgt een charter tussen Jan II en de Engelse koning Edward I, getekend te Lier, waardoor de Brabantse export belangrijker wordt dan de Vlaamse. In 1326 krijgt Lier het privilege van de Hoge Halle: men mocht laken verhandelen in een speciaal daartoe gebouwde lakenhalle. Maar halfweg de vijftiende eeuw begint de lakennijverheid te tanen. In die periode wordt wel het gilde der kleermakers opgericht en nog later dat van de borduurwerkers. Voor de echte heropbloei van de textielnijverheid moeten we wachten tot de komst van de fabrieken van De Heyder in de achttiende eeuw. Omstreeks die tijd vindt Heacott in Engeland ook het mechanisch geweven tulle uit, een belangrijke voorwaarde voor Lierse kant. Toen was er enkel nog de creativiteit van de grootvader van Timmermans nodig om de Lierse kant zelf uit te vinden. Hij kwam op het idee om tekeningen op deze tulle aan te brengen met de haak of de naald in kettingsteek. Men begon met kleine kantjes ter versiering van kledij, maar spoedig leerde men grotere stukken te maken. Timmermans startte ook met het gebruik van parels uit Venetië. Nog later borduurt hij ook Duitse paillettes in. Tijdens de eerste wereldoorlog viel de nijverheid eerst stil, maar dankzij het ingrijpen van Rachel Timmermans, de zus van Felix, leefde de handel weer op. Zij vond het parelen handtasje uit, dat eerst in eigen land, maar later ook in de VS en Canada en over de hele wereld populair werd. Spoedig stelde de kantwerkerij te Lier weer duizenden mensen te werk.

Foto 3: Kap in Lierse kant. Dergelijk kunststukje vergt honderden uren nauwkeurig werken.

Tot op vandaag wordt Lierse kant beoefend. Deze soort heeft de naam de moeilijkste te maken zijn van alle kantsoorten, omdat een fijne oog-handcoördinatie en een scherpe blik vereist zijn voor het aanbrengen van de tekeningen met de ragfijne katoendraad. Echte Lierse kant is dan ook nooit goedkoop.


Van aan het standbeeld ga je de Symforosastraat in.

z

Je komt aan de Martinushoek. Ga links en op het einde van dit straatje rechts.

z

Je komt op de SintMargarethastraat uit.

z

Rechts van je is een blauwe poort: de ingang van het Lierse begijnhof.

[home]


Vertrek aan het standbeeld van Symforosa. Volg de zijmuur van de kerk tot je op de hoofdstraat van het begijnhof komt.

z

Ga rechtsaf. Volg de SintMargarethastraat tot je links de Hellestraat tegenkomt.

z

Sla deze in. Het Ruusbroechuisje is het kleine huisje links.



Sleutelwoorden


z Felix


[12] Het Ruusbroec-huisje, kleinste huis van het begijnhof, waar Timmermans mee de Pelgrimbeweging oprichtte

"In het witte pompstraatje heb ik in mijn verbeelding mejuffer Symforosa zien wonen, en in het Hellestraatje achter die ijzeren grillie woonde Martienus." Schoon Lier, 1925-1927.

z Jan van

Ruusbroec

[vorige]

[volgende]

z Sint Andries z Martienus z Symforosa z Nest van der

Hallen

"Sint-Andries" In de zeventiende eeuw vindt men al sporen van dit pand terug. Toen was het Ruusbroechuisje samen met nummer 5 bekend als "Sint Andries", de lokale naam voor de Heilige Andreas, de broer van Petrus.

z Flor van Reeth

In Lier worden ieder jaar de klokken geluid op de donderdag voor Sint-Andries, stipt om 19u. Dit herinnert aan de inval van de Noormannen en de Godswraak die daarmee gepaard ging.

Foto 1:Hellestraatje met rechts vooraan het Ruusbroeck-huis.

In de Sint-Pieterskapel verderop in deze wandeling vind je een schilderij dat dit tafereel uitbeeldt. Aan de overzijde, het huis met het ijzeren hek, fantaseert Timmermans de woonplaats van Martienus uit "De Zeer Schone Uren van Juffrouw Symforosa, Begijntjen" (1917).

Hoe het Ruusbroec-huis aan zijn naam kwam Zoals vele huizen op het begijnhof heeft ook dit pand meerdere namen gekregen in de loop van de geschiedenis: z

Sint-Andries

z

H. Maria Magdalena de Pazzi

z

Ruusbroec-huisje

Deze laatste naam werd gegeven door Ernest van der Hallen. Deze schrijver stichtte samen met Felix Timmermans en Flor Van Reeth het Ruusbroec-genootschap, naar de Middeleeuwse mysticus Jan van Ruusbroec, ook wel Jan van Ruysbroeck of Rusbrochius genoemd. Omwille van diens mystieke werken zoals "Die Geestelicke Brulocht" noemde men hem kort na zijn dood reeds "Doctor Divinus" ofwel "de Wonderbare". In totaal schreef hij ongeveer duizend

Afbeelding 2: Franse vertaling van één van de werken van Jan van Ruusbroec, een middeleeuws mystiek schrijver.

bladzijden mystieke teksten, wat hem tot de belangrijkste mystieke schrijver van ons taalgebied maakt. Paus Pius X verklaarde hem in 1903 zalig. Zijn feestdag is 2 december.

De Pelgrimbeweging "Laten wij gedrieën ermee beginnen, vandaag, en pelgrimeren naar de ideale schoonheid". Dit zei Felix Timmermans tegen zijn vrienden Ernest van der Hallen en Flor Van Reeth in april 1924. Het betekende de start van de Pelgrimbeweging, een religieuze beweging die twee doelstellingen nastreefde: z

het bevorderen van de geest van christene solidariteit onder de katholieke kunstenaars

z

door het steunen van elkanders werk, de katholieke Vlaamse kunst hoger op te voeren en ze in het cultureel leven de plaats te geven die haar rechtens toekomt.

Zo werd Flor van Reeth de architect van de Pelgrimbeweging. Zijn belangrijkste werk in het licht van deze beweging was de HeiligHartkerk te Lier. Deze kerk was ontworpen volgens een voor die tijd revolutionair concept. Flor Van Reeth brak met de bouwtechnieken en neostijlen van de eerste decennia van de twintigste eeuw. Hij wilde, in de geest van de beweging die hij mee stichtte, de architectuur tot haar wezen terugbrengen: het scheppen van ruimtes in mooie verhoudingen. Ernest van der Hallen van zijn kant was een idealist van het zuiverste water. Geen dweper, maar eerder een romanticus. Tot op vandaag werkt zijn invloed als voorvechter van de Vlaamse beweging door. Felix Timmermans typeerde hem als volgt: "De Nest, dat is zuiver goud".

Foto 3: Hekken van het huis in de Hellestraat waar volgens Timmermans Martienus, de tuinman uit "Symforosa", woonde.


z

Als je voor het Ruusbroechuisje staat, dan zie je links de SintMargarethastraat. Sla deze in naar rechts. Vlak voor de barokke SintMargaretha-kerk op het "Oud Kerkhof" prijkt een standbeeld: het beeld van Symforosa, begijntje.

[home]


Als je voor het Ruusbroechuisje staat, dan is rechts een fraai hoekhuis (Het Soete Naemke).

z

Stap naar dit huis. Je komt nu op de Grachtkant, een brede straat met rechts een mooi zicht op de zeventiendeeeuwse huizen.

z

Volg deze straat tot aan het nummer vier, het werkhuis van Timmermans.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Begijnhof Lier z Grachtkant

[13] Het voormalige werkhuis van Timmermans, bijgenaamd "Het Lesten Avontmael"

"De stilte en de eenzaamheid glijden over de bleke kasseikens langsheen de witte straten. De huizen staan er als onder water, als rechte planten in een vijver." Schoon Lier, 1925-1927.

z Denijs Peeters

[vorige]

[volgende]

z Fred Bogaerts z Plastisch

kunstenaar z Pieter Breugel z Ernest Claes z Jozef Simons

Grachtkant nummer vier Het beeld op de Grachtkant is wellicht het bekendste beeld van het Lierse begijnhof. En toch is dit het jongste deel. Ooit liep hiernaast de Begijnhofgracht. De straat was tot 1720 onbebouwd en diende als bleekplaats voor linnen en wol. Zulke plaats noemde men een "blijk". In 1721 bouwde men de rij van tien huizen in traditionele stijl: baksteen, zandsteen en getrapte dakvensters zijn de voornaamste ingrediënten. Let ook op de korfboogdeurtjes met een diamantvormige sluitsteen: dit is een renaissance-element in de bouwkunst.

Foto 1: Beeld op de grachtkant, het laatst aangebouwde deel van het begijnhof maar het meest pittoreske.

Het letsten avontmaal Rond 1926 fungeerde dit huis, Grachtkant nummer 4, als werkplaats van Felix Timmermans. Het deurplaatje draagt de naam "Het Lesten Avontmael" (het plaatje op de deur vemeldt echter "Letsten Avontmaal"). Timmermans stond in het kleine begijnhofwereldje snel bekend als "Pallieter", naar het boek dat kort tevoren van zijn hand verschenen was. Maar de mensen wisten wel dat hij eigenlijk Timmermans heette. En het verhaal ging, dat "Pallieter" een verderfelijk boek was, en dat hij er zelfs voor naar de paus had gemoeten. Maar nu waren alle plooien gladgestreken en mocht men toch "Pallieter" lezen. Timmermans ontvangt hier zijn vrienden en laat ze mee genieten van zijn werk in wording: "Druiventrosdragers, processies en andere lollige tekeningen". Want "de fee" was ook een plastisch kunstenaar. Denijs Peeters, die in 1956 het boek "Felix Timmermans: Tekenaar en Schilder" heeft geschreven, vergelijkt Timmermans met Breugel: "De kunst van Pieter Breugel is volks,

Foto 2: Het "Lesten Avontmael", één van de traditionele huisjes aan de Grachtkant, ooit werkplaats van Felix Timmermans en Fred Bogaerts.

want zij komt recht uit het volk, zij weerspiegelt het volk in zijn gedachten en zeden, zij spreekt tot het volk [...]. En zo is het ook met Felix Timmermans". Men zegt daarom wel eens, dat Timmermans schilderde met de pen en vertelde met het penseel.

De Grachtkant na Timmermans Na de oorlog betrok Fred Bogaerts hier een kamer. Fred was iets ouder dan Timmermans (geboren 1882) en heeft hem ook overleefd (overleden 1963). Fred en Felix zijn altijd goede vrienden geweest. Timmermans schrijft in 1927 en daarna 1929 een inleiding op een boek over het werk van Bogaerts, houdt de openingsrede van de eerste tentoonstelling van Bogaerts. Wanneer Bogaerts zestig wordt, schrijft Timmermans in Volk en Cultuur een lang artikel, waaruit het volgende fragment komt: "Het is het arme volk, de kleine boer, de schrale burger. Het zijn nog steeds dezelfde mensen die in zijn werk voorkomen-ik kan het herhalen. Het zijn de scheve, opgeschoten, gebochelde, manke, kreupele, verlodderde, gekrookte mannen en vrouwen aan wie de miserie knaagt; die met hun gekregen kleren de geur ronddragen der eentonige godshuizen, de kalmte der begijnhoven, de schouwreuk der zwammige hoevekens en de haring en de voddenlucht der krotten". Bogaerts blijft ons vooral bij als illustrator van boeken. Hij tekent onder meer voor Ernest Claes ("De geschiedenis van Black", 1932) en Jozef Simons ("De laatste flesch", 1930). Wie interesse heeft in het begijnhof te Lier, kan ook een virtuele wandeling maken door dit typische straten-begijnhof. Aan de hand van tientallen foto's bezoek je het prachtige "dorp in de stad".

Foto 3: Boek van de Oelegemse schrijver J.J. Simons, geïllustreerd door Fred Bogaerts. Fred maakte deze tekeningen wellicht toen hij aan de Grachtkant woonde.


Volg de Grachtkant tot je aan het hoekhuis "Het Soete Naemke" komt.

z

De straat rechts is de Hellestraat.

z

Een beetje verderop in deze straat zie je rechts een klein breedhuisje staan: het Ruusbroechuisje, het kleinste huis van het begijnhof te Lier.

[home]


Volg de Grachtkant enkele meters tot je rechts een straatje ziet: de Pompstraat.

z

Sla deze in en volg tot op het einde. Ga rechtsaf tot aan het einde van de SintMargarethastraat en ga door de barokke poort.

z

Sla rechtsaf. Je ziet hier de Gevangenenpoort staan.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Lier z Gevangenen

-poort

[14] De Gevangenenpoort, voorheen Eikelpoort [vorige]

[volgende]


z Eikelpoort z Stads-

omwalling z Plantyn-kaart z Rusthuis Van

Acker Peeters z Belofte Land

"Zelfs een gewone ijzeren ring in de muur, laat hem daar. Hij ook vertelt iets van 't verleden. We hebben al niet veel meer, laat er ons dus voorzichtig mee zijn."

Gevangenenpoort en Belofte Land De Gevangenpoort, vroeger Eikelpoort of Eekelpoort, is één van de overblijfselen van de eerste wal rond Lier. Hij werd in 1375 gebouwd en verbouwd in 1728. Je kan duidelijk de gotische en classicistische kenmerken onderscheiden.

Herberg z Wilson-plein

Aan de buitenzijde van de poort valt een groot bakstenen gebouw op: het rusthof Van Acker - Peeters dat in 1903 gebouwd werd. Het is een mooi hoekcomplex in eclectische stijl. Let vooral op de ijzeren vorstkam op het dak en aan de binnenzijde op de waterput met smeedijzerwerk.

Foto 1: Een oude foto van de gevangenpoort, een deel van de eerste stadsomwalling van Lier.

Aan de overzijde van het rusthof zie je een breedhuis met een geschilderd opschrift "Het Belofte Land Herberg" met twee mannen die een druiventros dragen. Dit motief is van de hand van Felix Timmermans (prent in Schoon Lier, eerste druk, pagina 36). Het reliëf is kenmerkend voor zijn stijl: eenvoudig, volks. En het vertelt een verhaal. Het Belofte Land is nu een restaurant, waar kok Steven Bes met zijn gedurfde creaties in zuiderse stijl de gasten culinair verwent. Een aanrader, reserveren is dus nodig (tel. 03 488 22 56).

De "Eekelpoort" van 1375 "De eerste omheining werd in de eerste helft der XIVe eeuw voltrokken, door het afmeten der vesten van de Mechelsche-Binnenpoort tot aan de Eekelpoort, en van daar tot aan de Nethe nabij St-Jansbrug (1317) en in de tweede helft werden de poorten gebouwd: de Lisperbinnenpoort in 1368, de Eekelpoort in 1375 en eindelijk de muren en de toren nabij de Mechelse-Binnenpoort in 1383." (Anton Bergmann, "De Geschiedenis van de stad Lier", 1873)

Foto 2: Muur-reliëf "Het Belofte Land" van Felix Timmermans.

In die tijd stonden er twee poorten: deze, aan de binnenzijde van de vestgracht, en een andere aan de buitenzijde. Ze waren door een brug verbonden. Van deze oude voorpoort legde men in 1912 de grondvesten bloot. Omstreeks zestienhonderdvijftig begon men de poort te gebruiken als een gevangenis. Vandaar de huidige naam "Gevangenenpoort". Het was pas tussen beide wereldoorlogen dat dit gebruik stopte. Op 17 december 1980 werd de poort bij K.B. beschermd, en klasseerde men ook de omgeving als beschermd stadsgezicht. Foto 3: Detail van een oude kaart (Plantyn, 1582) met gevangenenpoort centraal en boven het stadhuis.

Verbouwingen in 1728 en later "Op andere plaatsen onderging de stad voordeelige veranderingen. Reeds was de Lisperbinnenpoort afgebroken; op 18 September 1765, ontving de stad de noodige toelating om de andere binnenpoorten te slopen. De oude Eekelpoort was reeds in 1728 door de huidige poort vervangen, en de binnenvesten verdwenen deels in het behandelde tijdvak [17de eeuw], deels onder Jozef II." (Anton Bergmann, "De Geschiedenis van de Stad Lier", 1873). In de achttiende eeuw was het plein tussen de poort en de Corneliustoren (nu Zimmertoren) nog een kade. Oude Lierenaars spreken trouwens nog altijd van "de kô" als ze het over het Zimmerplein hebben. Aan deze oude kade loste men jaarlijks 350 schepen. Met het toegenomen vervoer over water en vooral de steeds maar groter wordende schepen, verloor deze kade stilaan zijn betekenis. In 1912 dempte men de waterloop en legde men er een plein aan, het Wilsonplein. Nog later, met de verbouwingen van de Corneliustoren tot Zimmertoren, veranderde de naam in Zimmerplein.

Foto 4: Voorzijde van het rusthuis Van Acker - Peeters, dat opgericht werd in 1903, is een mooi gebouw in eclectische stijl.


Vertrek aan de Gevangenenpoort en ga de Begijnhofstraat in.

z

Aan de barokke poort op je linkerzijde ga je de Wezenstraat in. Sla de eerste kruising met de SintMargarethastraat in en neem dan links de pompstraat.

z

Op het einde neem je links en kom je aan Grachtkant nummer 4.

[home]


Van hieruit zie je onze volgende stop reeds staan. Aan de overzijde van het plein merk je een ongebruikelijk gevormde toren.

z

Dit is de Zimmertoren, waar we een bezoekje zullen brengen.

z

Dit is ook een ideale plaats om even te pauzeren. De terrasjes hier zijn erg populair.



Sleutelwoorden


z Zimmertoren z Lier z Astronomische

[15] De Zimmertoren met de Jubelklok, de Astronomische Studio, en de Wonderklok

studio z Wonderklok

[vorige]

[volgende]

"Vijfennegentig wijzerplaten tonen u het uur en de waterstand in andere landen, het komen en gaan van zon en maan, de overgang der planeten, de dierenriem, de dagen en de weken, de lastige maand februari en de andere [...]" Schoon Lier, 1925-1927.

z Corneliustoren z Anton

Bergmann, Bertha, Louis Van Boeckel, Meneer Pirroen z Architect

Careels z Zonnestelsel

Zimmertoren: een trekpleister Vraag een willekeurige toerist waarom hij Lier bezoekt, en de kans is groot dat hij antwoordt: "Om de Zimmertoren te zien". Hoewel de toren in zijn huidige vorm in feite zeer recent is, namelijk van rond 1930, is er geen enkel ander Liers beeld zo bekend als de foto rechts.

z Astronomie

Louis Zimmer, naar wie de toren genoemd is, was dan ook een buitengewoon man. Van eenvoudige afkomst, zonder speciale studies, klom hij op tot de absolute top in de uurwerkmakerij. De Jubelklok en de Astronomische Studio waren hun tijd ver vooruit qua originaliteit, precisie en vakmanschap. Eén record houdt de Wonderklok van Zimmer nog steeds stevig vast: dat van de traagst bewegende mechanische wijzer ter wereld. Omlooptijd: 25.800 jaar (!). Foto 1: De Zimmertoren in vooraanzicht Let even op de figuren aan de rechterzijde van de toren: z

Het kind is Bertha, uit de roman "Ernest Staas" van Anton Bergman. Bertha slaat het eerste kwartier van het uur.

z

De jongeling is Anton Bergman zelf. De jonge man slaat het halve uur.

z

De volwassene herkent u gemakkelijk aan zijn aambeeld. Het is Louis Van Boeckel, de kunstsmid, en hij slaat het derde kwartier van het uur.

z

De ouderling is Meneer Pirroen, een figuur van Felix Timmermans. Hij slaat slechts elk uur.

De Corneliustoren Voor Zimmer de toren gebruikte voor zijn klok, heette deze "Corneliustoren". Wanneer hij oorspronkelijk gebouwd is, weten

we niet zeker. Maar we weten wel dat hij er in 1425 al stond. De Lierse stadsmagistraat gaf bevel om de stadsmuur te versterken, en één van die versterkingen was deze toren. De Corneliustoren is opgetrokken in witte steen op een vierkant grondplan. Reeds vijftig jaar na de bouw verhuurde de stad Lier hem als opslagruimte. In 1812 verkocht de stad de toren. Toen men in vlak voor de Eerste Wereldoorlog verscheidene vlietjes en waterlopen binnen de stad dichtte, verkeerde de toren in slechte toestand. Na W.O. I plande men de afbraak en men kocht de toren weer aan. Maar de afbraak werd alsmaar uitgesteld tot Louis Zimmer in 1930 de Jubelklok aan Lier schonk en men hier een ideale plaats in zag om de klok in onder te brengen.

Foto 2: De wonderklok, Zimmer's indrukwekkendste werk. Hierin is onder andere de traagst bewegende mechanische wijzer ter wereld te zien.

Onder leiding van architect Careels werd de toren volledig verbouwd, enkel de basis bleef behouden. De naam veranderde men in Zimmertoren, en Zimmer bracht er zijn Jubelklok in onder. Sinds 1980 is de Zimmertoren een beschermd monument, dat elk jaar duizenden toeristen naar de Pallieterstad lokt.

De Jubelklok en de Astronomische Studio Voor een beperkte toegangsprijs kan je een bezoekje brengen aan de binnenzijde van de toren en ook aan de Wonderklok in het witte gebouw naast de toren. Omdat hij er niet mee kon leven dat de doorsnee burger geen verstand had van de structuur van ons zonnestelsel en de astronomische fenomenen die daarmee gepaard gaan, breidde Zimmer zijn Jubelklok uit met een Astronomische Studio. Ze worden door hetzelfde moederuurwerk aangedreven. Deze Astronomische Studio biedt via het planetarium een overzicht van het zonnestelsel. Daarnaast zijn er talloze andere wijzerplaten die astronomische fenomenen voorstellen, waaronder z

de lengtegraden van de planeten vanuit de zon gezien

Foto 3: Louis Zimmer in zijn atelier. Dit atelier en zijn primitieve gereedschap valt nog steeds te bekijken in het witte gebouw naast de Zimmertoren.

z

de datum volgens verschillende kalenders (Gregoriaans, Cotsworth)

z

de waterbeweging op aarde, waaronder ook de (toen) correcte standen van de uitzonderlijke plaatsen met één getijde per dag

z

verschillende kometen zoals Halley, Encke, Biela, en Pons-Winnecke, en andere sterrenkundige verschijnselen zoals de Saros.

De Wonderklok in het witte gebouw heeft Zimmer ontworpen voor de wereldtentoonstelling van 1935. Dit indrukwekkend horloge wordt beschouwd als zijn meesterwerk. Hij kreeg er zelfs felicitaties van Albert Einstein voor.


z

Als je met de rug naar de Zimmertoren staat, merk je aan de overzijde van het plein onze volgende stop op. De Gevangenenpoort was ooit door een ringmuur met de Zimmertoren verbonden.

[home]


Over de Zimmertoren naast de brug merk je een klein straatje: de Papegaaistraat.

z

Sla deze in en volg tot je aan een kruising komt, bij "de Paardendrink".

z

Ga rechtdoor. Je bent nu aan het Felix Timmermansplein.



Sleutelwoorden


z Felix

Timmermans z Messenstraat

[16] Felix Timmermansplein, het vroegere Messenstraatje

z Buildragers-

huisje

[vorige]

[volgende]

"Terwijl zitten op de Hoge Brug de luieriken verse mosselen te eten. [...] 't gaat zwijgend en smakkend om ook smaak naar mosselen te krijgen." Schoon Lier, 1925-1927.

z Ernest Claes z Dr August

Laporta z Louis van

Boeckel z Veem

Het Buyldragershuisje en het standbeeld Op dit pleintje dat vroeger "Messenstraatje" heette vind je enkele interessante aandachtspunten: z

z Renaat

Veremans z De Fortuyn

Het buildragershuisje, dat oorspronkelijk op de Vismarkt stond. Het overkluisde de brouwersvliet en diende als gildehuis voor het buildragers-ambacht (buyldragers waren degenen die de schepen laadden en losten). In 1958 brak men het af en in 1963 werd het hier herbouwd.

z

Herberg "de Paardendrink". Deze ontleent zijn naam aan de drinkplaats voor paarden aan de overzijde van de straat.

z

Het standbeeld van Timmermans

z

De Fortuyn, oorspronkelijk een graanopslagplaats die "de Robyn" heette. Deed ook dienst als steenkoolopslagplaats en limonadefabriek. Let ook even op de windwijzer die vrouwe Fortuna voorstelt.

z

Het hoekpand (nr. 1 en 2) gedeeltelijk in Franse Renaissance-stijl, met een halfronde erker als blikvanger.

Herinneringen aan Felix Timmermans Op ieder die hem ooit gekend heeft, liet de Fee een diepe indruk na. Vooral natuurlijk op zijn vrienden-kunstenaars. Zo schreef Renaat Veremans samen met oa Ernest Claes, Lode Baekelmans, Godfried Bomans en Oscar Van Rompay een boek "Herinneringen aan Felix Timmermans" (1950) dat een licht werpt op wie Felix Timmermans was. Enkele anecdotes. Ernest Claes en Felix Timmermans zitten op de trein. Een man had de Fee herkend en begon vervelende vragen te stellen. Ten langen leste scheepte Timmermans de zagevent af door hem wijs te maken, dat hij

Foto 1: Buyldragershuisje met op de achtergrond de "Tigris", nu verbouwd tot luxe-appartementen.

het liefst "vers zagemeel riekt", en ook graag "witte wollen kousen aan zijn voeten trekt". Verklaring van Timmermans achteraf: "als hij nu een voordracht wil houden over ons, dan kan hij dat vertellen als kuriositeiten". Claes herinnerde zich dat hij hetzelfde had meegemaakt met Stijn Streuvels. Maar die beet van zich af: "Dat gaat u verdomme niet aan" en de kous was af. Maar de Fee was maar van Lier... Op een keer waren Timmermans en Veremans bij een "geheim Vlaams genootschap" dat zich "Veem" noemde. Ze hadden de opdracht gekregen om een voordracht die in het Frans zou gehouden worden, te verstoren. De voordracht begon: "Mesdames, Messieurs..." en de Veem-leden begonnen te roepen en eisten een Vlaamse toespraak. Fred Bogaerts en Dr Laporta, ook Veem-leden, werden al spoedig overmeesterd en buitengedragen. Maar Timmermans en Veremans waren in gezelschap van kunstsmid Louis Van Boeckel, bijgenaamd "Ambiorix", die riep: "Er wordt hier in 't Vlaams gesproken, of ge krijgt met mij te doen!", ondertussen zijn mouwen opstropend zodat men zijn spierballen kon zien.

Foto 2: Standbeeld van Felix Timmermans iop het plein naar hem genoemd.

Na veel vijven en zessen besloot het organiserend Comité dan maar, een Lierse dokter te verzoeken de feestrede toch in 't Vlaams te houden. De idealist Timmermans had een kleine overwinning behaald, zij het met enige steun...

Wie was Timmermans echt? In 1933, omstreeks de tijd dat "Pijp en Toebak" uitkwam, werkte Mathilde Verbiest bij Timmermans. Ze deed er huishoudelijk werk zoals wassen, schoonmaken en koken. Timmermans had op de zaterdagmarkt gezien dat de citroenen er 5 cent per stuk kostten. Nu had de huishoudster tijdens de week citroenen nodig, en moest ze dus naar het buurtwinkeltje om er te kopen. Ze kostten daar 8 cent. Maar Felix wilde maar 5 cent meegeven, omdat ze dat op de markt ook maar kostten. Timmermans een vrek? Het volgende verhaaltje toont dat dat niet waar is.

Foto 3: Gedenkplaat voor Timmermans op het Felix Timmermansplein

Mariëtte en haar familie hadden vrienden van Felix Timmermans geholpen vlak na de tweede wereldoorlog, die Timmermans zwaar aangeslagen had. Om haar te bedanken, de Fee lag dan al op zijn ziekbed, schonk hij haar een tekening van Wannes Raps, een figuur van Ernest Claes (1926). Timmermans had meermaals illustraties voor werken van Claes gemaakt (oa voor "De Wonderbare Tocht" en voor "Wannes Raps"). Dat deed hij graag en belangeloos. Kortom, Timmermans was wel een moeilijk man, maar geen gierigaard.


z

Ga verder langs het Felix Timmermansplein tot je aan een kruising komt van de Lantaarnstraat en de Papegaaistraat. Sla de Papegaaistraat in tot je de Zimmertoren ziet.

[home]


Vervolg je weg langs het Felix Timmermansplein.

[download]

z

Op het einde van deze straat steek je de Hoge Brug over.

[print]

z

Zo kom je op de Lierse Vismarkt.

[favoriet] [stuur op] [bron]


Sleutelwoorden


z Vismarkt z Lier

stadspompen z Bakkerstoren

of "Het Steen"

[17] De vismarkt, waar vroeger het oude vismijntje stond [vorige]

[volgende]

"Het vismijntje was een eigenaardigheid vol oude herinneringen, die niemand in de weg stond. [...] Behouden we Lier! En dat is geen ingewikkeld probleem." Schoon Lier, 1925-1927.

z Vismijn z Stedelijke

Academie voor Schone Kunsten z Hof van

De Vismarkt tussen twee bruggen De Vismarkt moet één van de schilderachtigste plekjes van Lier zijn. De aanwezigheid van water speelt daarin natuurlijk een grote rol.

Santhoven z Aragonbrug

en Hoge Brug z Kadegeld en

Stadsgeld z Brouwers-

Op deze plaats tussen de Hoge Brug en de Aragonbrug, vind de aandachtige toeschouwer enkele historische bouwwerken: z

De bakkerstoren (waarover zo dadelijk meer)

z

Eén van de typische stadspompen. Deze is gebouwd in 1835 en draagt de initialen van de toenmalige burgemeester Mast de Vries

z

De Stedelijke Academie voor Schone Kunsten (vroeger "Hof van Santhoven) waar je aan de binnenzijde het voormalige uurwerk van de Sint-Gummarustoren kan bekijken

z

De vismijn (zie verder)

vlietje

Foto 1: De Nete met links de Vismarkt. Deze kade werd aangelegd in 1414. Het torentje midden op de foto is een toilet (!).

Loskade en gevangenis In 1414, net na de aanleg van de eerste stenen aanlegkade "De Werf" aan de overzijde van de Hoge Brug, werd de Vismarkt van stenen aanlegsteigers voorzien. Schippers die hun waren kwijt wilden in de stad, moesten bij het binnenvaren aan de Balie een stadsgeld betalen. Ze voeren dan de Binnennete af tot hier en betaalden dan nog een extra kadegeld. In die tijd mondden verscheidene stedelijke vlietjes uit in de Nete. Zo liep hier naast de bakkerstoren de Brouwersvliet. De Bakkerstoren hoort ook tot het oudste deel van de stadsomwalling. Hij werd gebouwd in 1393 en gebruikt als stadsgevangenis tot midden zestiende eeuw. Later verhuurde men de toren aan het bakkersambacht. Vanwege zijn ligging noemde men deze toren ook wel "Vischtoren".

Foto 2: Bakkerstoren, ofwel "Het Steen", in de zestiende eeuw verhuurd door de

Tot midden twintigste eeuw stond hier nog het Buyldragershuisje, dat nu overgeplaatst is naar het Felix Timmermansplein.

stad aan de bakkers als opslagplaats.

In de loop van de achttiende en negentiende eeuw werden deze vlietjes een gevaar voor de volksgezondheid. Men overdekte of slempte ze. Timmermans zou zich daarover nog beklagen, omdat hij vond dat het bij de typische kenmerken van de stad Lier hoorde: "Met goede wil en overleg hadden wij die vlietjes kunnen behouden en tevens de gezondheidsregelen eerbiedigen. Het was even zo schilderachtig als de beroemde Hollandse grachten. Maar men zag het niet" (Het Oude Schone Lier).

De vismijn doet nog steeds dienst! Vroeger werd de verse vis over de Nete in de typische platte schuiten aangevoerd. Nu kan je een boottochtje maken in deze vervoermiddelen, en wordt de vis met vrachtwagens aangevoerd. Maar het oude gebruik om de vis via bieding te verkopen is behouden gebleven. Traditioneel ging dit via afbieden, maar ook dat is veranderd en men biedt nu tegen elkaar op. De kooplustigen staan rond de groene hekken (zie foto 3).

Foto 3: De Vismarkt in de huidige toestand. Het groene hokje rechts wordt gebruikt door de agent die de visverkoop controleert.

Op het rode middendeel wordt de vis uitgestald in koelbakken. Wie een bak vis koopt, steekt zijn nummerplaatje omhoog. De agent in het groene hok schrijft alles op. Betalen doe je na de veiling, handje-contantje. Uniek!


Volg de Vismarkt in de richting van de Hoge Brug.

z

Steek deze brug over. Je

[home]


[download]

Aan de overzijde van de groene hekken merk je een ronde poortopening op.

kruist ook de uitloper van de Grote Markt. z

Hier kom je aan het standbeeld van Felix Timmermans, dat je op je linkerzijde ziet staan op het Felix Timmermansplein.

z

Dit is het Brouwerijstraatje. Ga dit in en let op het silhouet van het Belfort, dat je vanaf hier goed kan zien.

z

Je bent nu op de Grote Markt We bekijken hier eerst de huizen en dan pas het stadhuis en belfort.



Sleutelwoorden


z gothiek z classicisme z Bak- en

[18] De Grote Markt met zijn typische trapgeveltjes in oude en nieuwe stijlen

zandsteen-stijl z speklagenstijl

[vorige]

[volgende]

"Op de grote markt liggen de kasseikens in een enorme spiraal, die naar 't midden draaiend daar eindigt met een ronde, blauwe steen. [...] Kasseiers zeggen dat die kasseispiraal een groot kunstkasseiwerk is." Schoon Lier, 1925-1927.

z Rococo en

neorococo z Barok en

neobarok z Art nouveau

en art deco z Eclectisch

Frankische oorsprong: de dries De Grote Markt heeft vanuit de lucht gezien een driehoekige vorm. Dit wijst erop, dat Lier een Frankische oorsprong heeft. In veel Vlaamse gemeenten zie je dergelijke plaatsen, die soms nog de oorspronkelijke naam "dries" dragen.

z Lodewijk-

stijlen

Verscheidene Lierse bekenden werden trouwens geboren in huizen aan de grote markt:

z

nr 14-15 Raymond de la Haye, de kunstschilder die in Luik sneuvelde op zeer jonge leeftijd.

z

nr 26 Isidoor Opsomer, de bekende portretschilder, later Baron Opsomer.

z

nr 33 Anton Bergmann, de geschiedschrijver van Lier en auteur van "Ernest Staas, advokaat".

z

nr 67-69 Jean-Baptist David, voorvechter van de Vlaamse beweging, waaraan het Davidsfonds zijn naam ontleent.

Foto 1: Deel van "Het Schaekberd" (nr 57) in speklagenstijl ofwel baksteenzandsteen-stijl.

In de Florent Van Cauwenberghstraat, die op de Grote Markt uitkomt, vind je het Stedelijk Museum Wuyts-Van Campen. Hier kan je naast internationaal geroemde werken zoals "De Spreekwoorden" van Pieter Breughel ook het beste werk van Lierse kunstenaars zoals Raymond de la Haye bekijken. Foto 2: Gedenkplaat van Raymond de la Haye aan zijn geboortehuis, nr 14-15.

Oude stijlen: van gothiek tot classicisme De gothische periode in de bouwkunst is laatmiddeleeuws (tot ongeveer 1400). Het Hof van Colibrant, op de hoek van de Grote Markt met de Van Cauwenberghstraat, is een voorbeeld. Let op de spitsboognissen en het drielobmotief, en ook op de typische

"Antwerpse wortel" aan de zijde van de ramen. Van de traditionele bak- en zandsteenstijl of "speklagen-stijl" zijn ook voorbeelden zoals Het Schaeckberd (nr 57). Je herkent deze stijl aan de typische rode muren met witte "speklagen". Deze dienen enerzijds ter versteviging van de bakstenen constructie, anderzijds ter versiering. Na de gothiek komt de renaissance, waarvan in Lier geen gebouwen bewaard zijn behalve een poort in de Begijnhofstraat. Vervolgens komt de barok, met zijn overweldigende versiering en in de bouwkunst de kenmerkende krulgevels. D'Eycken Boom (nr 36) en het Brouwershuis (nr 20) zijn barokke gebouwen. d'Eycken Boom heette vroeger "Den Inghel". Het gebouw werd in 1502 verkocht aan de Lierse rederijkers "de Groeyende Boom".

Foto 3: Oude foto van het Vleeshuis, de vroegere lakenhallen van Lier.

Een uitvloeisel van de barok is de rococostijl. Rococo is soberder, en kenmerkt zich door de schelpvormige versieringen. Dat deze stijl niet los staat van de barok, toont het Elzenhof (nr 41-42). We laten het rococo stadhuis nog even voor wat het is, want daarover gaat het volgende deel van deze wandeling. Na 1850 keren architecten terug naar klassieke kenmerken en zitten we in het classicisme. De stijl wordt nog soberder: zie bijvoorbeeld nr 6 en 26. Vele gevels krijgen een bepleistering. Deze wordt in latere eeuwen om onderhoudsredenen dikwijls weggehaald, zoals bijvoorbeeld bij De Conick van Spagnien (nr 52). We spreken dan van een "gedecapeerde lijstgevel".

De nieuwe stijlen: neobarok tot art nouveau Vrijwel elke oude stijl wordt na het klassicisme hernomen. Men neemt soms elementen uit andere tijdvakken over, zodat er een "eclectische stijl" ontstaat. Slechts weinig gebouwen zijn in één zuivere neostijl gebouwd.

Foto 4: Raam van het Hof van Colibrant met Antwerpse Wortel

Zo vind je hier gebouwen met neogotische kenmerken (Rome, nr 38) of neorenaissance-stijlen (Doerne Croon, nr 64 en De Gulden Cop, nr 65, en De Nobel, nr 70). Neotraditionele woningen zijn er in overvloed: "St-Krispijn" (nr 30-31), "De Rooden Os" (nr 50, ook genoemd "De Mooriaan" en later "in 't Schaapje"), "Het Live Vrouwke" (nr 55, later "In de Klok"), of de vroegere brouwerij "de Vijfhoeck" (nr 56).

Foto 5: "Het Schildecken", neo-Lodewijckstijl.

Ook de neo-Lodewijk-stijlen (XV en XVI) zijn vertegenwoordigd, met het van 1431 daterende "Moleneyzer" (nr 2), het "Maestright" en "den Hert" (nr 3), de "Eyseren Hoed" (nr 22, één van de oudste gebouwen te Lier, daterende van voor 1423), en "Het Schildecken" (nr 54, later ook "De Clocke" genoemd). Neobarok is zeldzamer, maar "Den Oyevaer" (nr 1) is een goed voorbeeld. Het heeft wel enkele neorococo-elementen. Echt neo-rococo zijn de gebouwen "Mechelen" (nr 5), "De Roose" (nr 21), nr 29, het voormalig Colveniershuys (nr 44, later ook "'t Wit Kruis" genoemd) en "Het Schildecken" alias "De Gouden Ring" (nr 48). Neoklassiek kan je noemen de gebouwen "De Gulden Ploeg" (nr 18) en "StArnoldus" (nr 20). Een voorbeeld van Art Nouveau is te bewonderen bij "de Vijf Ringen" (nr 7). Let vooral op de versiering van de borstweringen. Aansluitend op de Art Nouveau is de Art Deco, waarvan "De Valck" (nr 27-28) een voorbeeld is.

Foto 6: "Den Oyevaer", een neobarokke gevel met neorococo-elementen.

Tenslotte zijn er vele gebouwen die niet in één bepaalde stijl kunnen ondergebracht worden, en die we dus "eclectisch" noemen. Mooie voorbeelden zijn "In den Engel" (of nog: de "Dry Papegaykes", nr 47), de "Bonte Mantel" (nr 49), "de Oranienboom" of "de Olifant" (nr 61), "de Wissel" ofte "den Rooden Hoed" (nr 71), "Den Engel" (nr 73) en het zeer grote pand nr 76. Het is niet gemakkelijk om de huizen steeds correct in te delen. Vaak zijn de specialisten het onderling ook niet eens. Maar het is wel

Foto 7: Links "De Wildeman", een neostijl in traditie van de Amsterdamse school, rechts nr 41-42 in neorococo.

boeiend aan de hand van uiterlijke kenmerken te proberen te achterhalen in welke periode een gebouw gezet is.


Links van het Belfort merk je een poortvormige opening.

z

Dit is het Brouwerijstraatje, dat ons naar de Vismarkt leidt. Let onderweg ook op het silhouet van het belfort.

[home]


Na je wandeling over de Grote Markt keer je terug naar het midden en loop je naar het stadhuis en het belfort.

z

Deze beide gebouwen, belfort en stadhuis, vormen de volgende etappe in onze tocht door Lier.



Sleutelwoorden


z Grote Markt

Lier z Belfort z Stadhuis

[19] Het sierlijke gotische belfort en het stadhuis in rococo-stijl [vorige]

[volgende]

z Lakenhalle

"Op de Grote Markt, die moeite doet om zo groot te zijn als die van Sint-Niklaas [...] maar er niet in gelukt, pronkt natuurlijk het stadhuis, in een notarisdeftig sober en smaakvol Louis XV-kleed. " Schoon Lier, 1925-1927.

z Kluizekerk z Middeleeuwen z Pallieter z Boerenpsalm z De Heyder

Belfort en lakenhalle Lier stond in een akte van 1212 bekend als "oude stad" (vermoedelijk was ze stad geworden in 1196). De markt vervulde toen net als nu de rol van centrum. Men bouwde er een belfort en een lakenhalle, men kasseide het plein kunstig. Van de toenmalige gebouwen schiet weinig meer over: zoals Timmermans zegt, hebben twee wereldoorlogen veel "kapotgeroefeld". Maar de Lierse burgemeester na de oorlog is zo verstandig geweest, de Lierenaars op te roepen de markt te herbouwen met mooie huizen. Gelukkig bleven het belfort en het stadhuis gespaard van de oorlogsellende. Beide gebouwen zijn meer dan een blik waard.

Belforten in de middeleeuwen Het belfort was de middeleeuwse veruitwendiging van de vrijheid van de stad. In de vroege middeleeuwen waren steden immers volledig afhankelijk van leenheren, vorsten en kerkelijke overheden. Maar gaandeweg konden zij zich privileges kopen. Het bouwen van een belfort was er zo één. Maar opstandige vazallen werden dan vaak gestraft met het in beslag nemen van de klokken uit de toren, en het in brand steken van het belfort. Belforten hadden drie functies: z

Het bewaren van de keure (documenten met de vrijheden van de stad)

z

Het luiden van de brandklok indien er ergens brand of ander onheil uitbrak

z

Nutsgebouw, bijvoorbeeld met de vergaderzaal van de schepenen, de

Foto 1: Gotisch belfort van Lier met rococo-stadhuis eraan gebouwd.

verblijfplaats van de torenwachter, of een gevangenis.

De eerste belforten zijn voor 1250 gebouwd. Wellicht zijn deze geïnspireerd op de vroegmiddeleeuwse meestentoren of donjon, een alleenstaande toren die als laatste toevluchtsoord van de burcht diende. Het Ieperse belfort wordt gezien als de laatst gebouwde toren in deze stijl. Vele vervingen een oudere houten constructie. Soms werd het nieuwe belfort gelijk met een halle gebouwd, soms bleef het bij een toren. In de bloeitijd der steden (vanaf 1250 tot 1500) zette men deze traditie voort. Het Lierse belfort werd in 1369 gebouwd in een brabantse stijl: fijner en minder stoer dan de Vlaamse belforten. De Brabantse steden liepen het proces van zelfstandig worden dan ook heel wat gemakkelijker dan hun Vlaamse neven: imponeren was minder nodig. Ook in de vervaltijd van de steden, die aanbrak rond 1500, bleef men belforten bouwen, maar dan vaak samen met het stadhuis. Ze werden alsmaar decoratiever, vaak ook was het eenvoudigweg vernieuwing van een bestaande toren. Daarna kwam het bouwen van belforten sporadischer voor, tot in de negentiende eeuw. De stedelijke vrijheid had plaats gemaakt voor de vorming van naties. Het belfort te Lier heeft een beperkt grondvlak en een spits uiterlijk, hoewel de torenkap het geheel volumineuzer doet lijken dan het is. De bouwmeester, de Mechelaar-Lierenaar Hendrik Meys (Mys, Mijs) bereikte dit effect door drie ingrepen:

z

het ver uitkragen van de hoektorens, die bovendien met een fries verbonden werden

z

het licht naar buiten hellen van deze arkeltorens, om een perspectief-effect ongedaan te maken en ze dus weer "recht" te zetten

z

de overkapping die verder uitsteekt dan noodzakelijk

Foto 2: Detailzicht op het spitse Lierse belfort. Let op de gekraagde hoektorens die licht naar buiten hellen.

Van oude lakenhalle naar nieuw stadhuis Samen met het bouwen van het belfort, liet de Lierse stadsmagistraat ook een lakenhalle aanleggen. De lakennijverheid bloeide immers, en zulke halle betekende een aanzienlijke economische impuls. In 1418 vormde men deze halle om tot stadhuis. De lakenhalle werd overgebracht naar het Vleeshuis, dat zich naast het belfort bevindt. Jan Pieter van Baurscheit de Jonge herbouwde dit stadhuis volledig in 1740. Het is een sober gebouw in klassiek aandoende rococo, met Balegemse en Doornikse steen als voornaamste materialen.

Foto 3: Zegel van de stad Lier, omstreeks 1350.

Het interieur is Lodewijk XV-stijl. Het meest opvallende pronkstuk is de fraai gewrongen rococo-trap uit 1775. Verder zijn ook de raadzaal, de trouwzaal en de grote collectie schilderijen en antieke stukken de moeite waard.


z

z

Na het bezoek aan belfort en stadhuis wandelen we even over de Grote Markt. Kijk vooral naar de hogere verdiepingen van de huizen en naar de trapgevels in diverse stijlen. Deze huizen van de Grote Markt zijn de volgende stap in de wandeling door Lier.

[home]


Links van het belfort is een straat, de Koning Albertstraat. Volg deze tot je links de Vredebergstraat inslaat.

z

Op het einde van deze straat volg je de Mosdijk tot je aan de Predikherenbrug komt. Hier sla je rechts de Heyderstraat in. Wat verderlop is rechts het geboortehuis van Felix Timmermans.



Sleutelwoorden


z Felix


Bronvermelding Uit volgende werken heb ik bij het samenstellen van deze website heel wat materiaal geput.

"In elk geval lijkt het mij volstrekt uit den boze 's werelds meest beroemde Vlaamse schrijver [...] voor te stellen." Hubert Lampo, 1968.

z Bibliografie z Bronnen

Het is echter onmogelijk en in alle geval onwenselijk om bij elk woord broninformatie te voorzien.

z Brochures,

flyers, folders, gelegenheids -uitgaven z Eerste druk z Denijs Peeters

Daarom som ik gewoon de werken op waar ik de mosterd haal: z

Boeken van Felix Timmermans

z

Boeken over Timmermans en over Lier

z

Brochures, flyers, folders en gelegenheidsuitgaven

z

Websites

z Renaat

Veremans

Boeken van Felix Timmermans [top] Door de dagen. Indrukken van Polleke van Mehr (1907) Ecce-Homo en het bange portieresken (1909) Schemeringen van de dood (1910) Begijnhofsproken (1912) Pallieter (1916) Het kindeke Jezus in Vlaanderen (1917) De zeer schone uren van juffrouw Symforosa, begijntje (1918) Boudewijn (1919) Anna-Marie (1921) Karel en Elegast (1921) De vier heemskinderen (1922) Uit mijn rommelkast. Rond het ontstaan van "Pallieter" en "Het kindeke Jezus in Vlaanderen" (1922) Mijnheer Pirroen (1922) Driekoningentriptiek (1923) De ivoren fluit (1923) De pastoor uit den bloeyenden wijngaerdt (1924) Pieter Brugel (1924) Het keerseken in den lanteern (1924) En waar de sterre bleef stille staan (1924) Het kleuterboek (1924) Schoon Lier (1925) De oranjebloemekens (1925) Naar waar de appelsienen groeien (1926) Het hovenierken Gods (1926) Leontientje (1926) Pieter Bruegel, zoo heb ik uit uwe werken geroken (1928) Het werk van Fred Bogaerts (1929) De hemelsche Salomé (1930) De wilgen (1931) De harp van Sint-Franciscus (1932)

Foto 1: Enkele boeken van en over Felix Timmermans

Pijp en toebak (1933) De kerk van Strijthem (1934) Bij de krabbekoker (1934) Boerenpsalm (1935) Het Vlaamsche volksleven volgens Pieter Breughel (1936) Het kindeke Jezus in vlaanderen (1938) Het filmspel van Sint-Franciscus (1938) De familie Hernat (1941) Vertelsels (1942) Die sanfte Kehle (1943) Minneke-Poes (1943) Oscar Van Rompay (1943) Isidoor Opsomer (1943) Pieter Bruegel (1943) Een lepel herinneringen (1943) Vertelsels II (1944) Anne-Mie en Bruintje (1944) Vertelsels III (1945) Adagio (1947)

Foto 2: Schoon Lier (eerste druk)

Adriaan Brouwer (1948) Brevarium (1965) Jan de Kraai en andere verhalen (1969) Lierke Plezierke (jaar onbekend, gelegenheidsuitgave vijftigjarig huwelijksfeest van Peborgh-Verstraeten).

Boeken over Lier en Timmermans [top] Bergmann, A (1873). De geschiedenis der stad Lier. Lier: van Mol. Mortelmans, J & Verheyen, V (1974). Het Lierse Begijnhof. Uitgave in eigen beheer. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (1990). Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen: Provincie Antwerpen Arrondissement Mechelen Kanton Lier (deel 13n1). Turnhout: Brepols. Provinciebestuur van Antwerpen (1939). Tijdschrift voor geschiedenis en folklore, tweede jaargang, 2de aflevering. Antwerpen: provinciebestuur. Stad Lier (1988). Tijd, techniek, cosmos. 1888-1988: 100 jaar Louis Zimmer. Lier: Steylaerts. Lis, C & Soly, H (1987). Een groot bedrijf in een kleine stad. De firma de Heyder en Co. te Lier 1757-1834. Lier: Liers genootschap voor geschiedenis. Verstreken, T (1947). Liersche taferelen van heden en verleden. Lier: Lyris. Horemans, K & Ros, L (1990). De legende van Gummarus, patroon van Lier. Lier: Gerrit Dyck. Peinen, W (1997). Raymond de la Haye 1882-1914. Gent: Snoeckx-Ducaju. Van Aerschot, S & Heirman, M (2001). Vlaamse begijnhoven, werelderfgoed. Leuven: Davidsfonds. Melis, H & Van Gelder, W (1986). Het geheim van Lier. Lier: Van Dessel. Verhulst, A & Duvosquel, J eds. (). Lier: historische stedenatlas van België. Brussel: 1990. Peeters, D. (1956). Felix Timmermans: Tekenaar en schilder. Leuven: Davidsfonds. Keersmaekers, A ed. (1969). Cursiva: Felix Timmermans in geuren en kleuren. Lier: Van In. Verbist, B (1967). Felix Timmermans en het Liers begijnhof. Schets van een wandeling. Lier: Kunstkring Konvent. Veremans, R ed. (1950). Herinneringen aan Felix Timmermans. Antwerpen: Vink. De Ceulaer, J (1973). Felix Timmermans, grafisch en plastisch. Tielt: Lannoo. Timmermans, L (1986). Wandelingen in Lier. Wommelgem: den gulden engel.

Brochures [top]

Foto 3: Enkele boeken over Lier

Foto 4: Geschiedenis der stad Lier, door Anton Bergmann, voorblad.

PR Magazine 17: De Lierse herbergen tijdens de 18de eeuw. PR Magazine 18: Lier buiten de stadswallen. PR Magazine 21: Crash Britse bommenwerper. PR Magazine 22: Na-oorlogse kroniek van Lier (deel 1): 1945-1946-1947. PR Magazine 23: Na-oorlogse kroniek van Lier (deel 2): 1947-1948-1949. PR Magazine 24: De rare vertellingen over rampspoed, lente, ontij en fietsgenot. PR Magazine 25: Van Meeuws tot Meeuws (deel 1) 1987-1995. Het Liers begijnhof, Artiestenoord en inspiratiebron. Lier: Kunstkring Konvent. Liersch Rariteyten Cabinet. Lier: Kunstkring Konvent. Zes devotieprentjes. Lier: Kunstkring Konvent. Gummarus, een man van God. Lier: kerkfabriek SintGummarus. Toeristisch plan van de stad Lier. Lier: Bureau voor Toerisme. Lier België. Lier: Zimmertorencomité. Lier: Gids voor de Toerist. Lier: Zimmertorencomité. Fotozoektocht door Lier. Lier: Chirojongens JongPiepel. Timmermanspad. Lier: Toer. Fed. Prov.Antw. Polderwandeling "Pallieterpad" Lier. Lier: HBK Spaarbank. Lier - De Zimmertoren. Lier: Zimmertorencommissie. La Tour Zimmer. Lier: la commission de la tour Zimmer. Vijftig jaar Zimmertoren te Lier (door A. Lens). Lierre: la tour Zimmer a cinquante ans (par A. Lens). Stad Lier: Zimmertoren en wonderklok. Lier: Zimmertorencomité. Stad Lier: Zimmertoren-cavalcade 21 en 28 september 1980. Lier: stadsbestuur. Acht eeuwen gasthuiszusters in Lier. Lier: missieprocuur Gasthuiszusters Lier. De Lierse Dominicanen in het historisch perspectief. Door Aerts, E & Aerts-Hoyberghs, C. (1978). Gelegenheidspublicatie. Caves. Lier: Gilde "Heren van Lier". De Maesfortbrug te Lier (door A.O. Vermeiren). Kanttentoonstelling 1975. Gent: Vanmelle. Kleding, kant, kunst. Lier: Christelijke centrale der Textiel- en Kledingbewerkers van België. Orgelhoogdag Sint-Gummarus Lier 17 september 1972. Tentoonstelling belforten bij de 600e verjaring van het Lierse belfort 1369-1969. Lier: stedelijk museum. Licht in de stedelijke privé-architectuur. Lier, al-licht. De grote markt van Lier. Trefpunt van straten en mensen. Lier: kredietbank. Sint-Gummarusfeesten 1990. Stad Lier. Sint-Gummarusfeesten 1965 Lier. St.-Gummarus Lier (door Jan Verheyen). Raymond de la Haye, Lierse kunstschilder (door Ward Peinen). Vlaamse Toeristenbond, 1982. Jan Baptist David. Vlaamse Toeristische bibliotheek, 1974. Ernest van der Hallen 1898-1948 (door Jan Uytterhoeven, ed.). Ter gelegenheid van de eucharistieviering op 28 februari 1998. 100 jaar Heilig-Hart. (door Jan Uytterhoeven, ed.). Ter gelegenheid van de eucharistieviering op 18 november 2001.

Foto 5: Brochures over Lier

Foto 6: Oude brochure "Gids voor de toerist"

Websites [top] Thuispagina Louis Jacobs over Vlaamse schrijvers: niet alleen Felix Timmermans, maar ook tal van anderen! Cultuuratelier van Lier: een blik op Lierse kant door de experten zelf! Heraldiek: het wapenschild van Lier UITGEREKEND.... Antwerpen 2002, bevolking Fotozoektocht door Lier: gratis afhaalbare fotozoektocht door Lier.

Linken naar deze website is eenvoudig. Knip en plak onderstaande code in je HTML-code, upload je pagina's en stuur me een berichtje: Met Felix Timmermans door Lier: een uitstapje van een namiddag langs alle plaatsen die voor de Fé

Murder in the beguinage: discover the historical beguinage of Lier in an interactive way. ToerismePastoraal Antwerpen: De SintGummaruskerk te Lier.

iets betekend hebben.

Staat jouw website over Timmermans of over Lier hier niet tussen? Link naar mij en ik link terug! Stuur me snel een mailtje.

Route "Belofte Land" Je start deze route op de Grote Markt van Lier, meerbepaald aan het stadhuis en het belfort. Klik telkens de bovenstaande prent om verder te gaan.

[home] [download] [print]

Route "Stille Ster" Je start deze route aan het huis van Felix Timmermans, de Heyderstraat nummer 30. Klik telkens de bovenstaande prent om verder te gaan.

[favoriet] [stuur op] © 2002 AbOrigineMundi | Laatste wijziging: 28/04/2003

Met Felix Timmermans door Lier

Recommend Documents