Koraalcantate
Met de boom des levens Gezang 184 uit LIEDBOEK VOOR DE KERKEN
Voor vierstemmig gemengd koor, gemeente en orgel
Gerben Budding
Proza Musica – 20.144.001
Meer informatie over dit boek of over andere uitgaven van Proza Musica vindt u op www.prozamusica.nl Omslagontwerp: Kees Proos © 2010 Proza Musica muziekuitgeverij De Riethoek 86 3901 KT Veenendaal Telefoon: 0318 – 787272 Website: www.prozamusica.nl Email:
[email protected] Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel16B Auteurswet 1912 jO het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985 St.b. 471 en artikel17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
ii
Gerben Budding Gerben Budding (1987) is hoofdorganist van de Grote Kerk te Gorinchem, waar hij het Bätz/Witte orgel uit 1853 bespeelt. Ook is hij één van de vaste organisten tijdens de Vesperdiensten op zondagavond in de Domkerk te Utrecht (orgel van Bätz/Witte). Daarnaast is hij organist te Veenendaal (De Hoeksteen), Overberg (Efrathakerk) en Achterberg (Dorpskerk). Hij geeft regelmatig orgelsolo concerten in zowel binnen- als buitenland. Zo gaf hij orgelconcerten in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, de Eusebiuskerk te Arnhem en de Grote Kerk te Dordrecht. Hij heeft veel ervaring opgedaan met de historische orgels in Groningen en Ost-Friesland. Zo gaf hij o.a. een concert op het wereldberoemde Arp Schnitger orgel in de St.Ludgerikirche te Norden. In augustus 2008 ging hij als organist op reis met de Utrechtse Domcantorij o.l.v. Remco de Graas. Gedurende een week verzorgden zij de kerkmuzikale praktijk in de Canterbury Cathedral. Hij is dirigent van Kamerkoor “En Suite” te Valburg, dat zich voornamelijk toelegt op muziek uit de renaissance en barok. Ook is hij dirigent van Chr. Gem. Koor “De Lofstem” te Achterberg en was hij dirigent van Chr. Gem. Koor “Hosanna” te Lienden. Met enige regelmaat organiseert hij als dirigent uitvoeringen met projectensembles. Daarnaast valt hij regelmatig in als dirigent bij uiteenlopende (kamer)koren. Zo repeteerde hij o.a. grote koorwerken als de Mattheüs Passion van Bach, de Boeteliederen van Schnittke en de Cantique des Cantiques van Lessur. Ook verricht hij regelmatig werkzaamheden als pianorepetitor bij koor- en solistenrepetities. Zijn repertoire als dirigent en organist omvat alle stijlperioden. Meerdere malen verzorgde hij de première van nieuwe orgelwerken in de Nicolaïkerk te Utrecht (o.a. werk voor orgel, elektronica en beiaard) en dirigeerde hij een in 2007 geschreven koorwerk (met improvisatie elementen) in de Jacobikerk te Utrecht. Gerben is zeer actief als continuo-speler en begeleider op zowel orgel als klavecimbel. Zo speelde hij in 2009 de orgelpartij van de Missa Solemnis van Beethoven met Het Gelders Orkest. Als klavecinist vormt hij een vast duo met blokfluitiste/barokhoboïste Nienke van der Meulen en maakt hij deel uit van het Trinitas ensemble (blokfluit/hobo, sopraan en continuo). Gerben geeft muziekles aan zowel beginners als gevorderden. Als student assistent is hij als correpetitor en docent theoretische vakken actief aan het Utrechts Conservatorium. Daarnaast is hij componist van voornamelijk liturgische werken voor verschillende bezettingen. Gerben studeerde hoofdvak koordirectie (eerste fase) aan het Utrechts Conservatorium bij Rob Vermeulen. In april 2009 slaagde hij cum laude voor zijn Bachelor examen koordirectie, met werken van Poulenc (Motetten voor a capella koor) en Duruflé (Requiem voor koor, solisten en orkest). Gerben studeerde tevens hoofdvak orgel (eerste fase) aan het Utrechts Conservatorium bij Reitze Smits, waarvoor hij in juni 2009 eveneens cum laude afstudeerde met een concert in de Domkerk te Utrecht (werken van Buxtehude, Bach, Franck en Gubaidulina). Kerkmuziek studeerde hij aan het Nederlands Instituut voor Kerkmuziek bij Mark Lippe (o.a. hymnologie, cantoraat), Arnoud Heerings (o.a. gregoriaans) en Reitze Smits (kerkelijk orgelspel/improvisatie). Bij Henk Ekkel en Léon Bak studeerde hij bijvak piano en klavecimbellessen kreeg hij van Siebe Henstra. Op het gebied van ensemblespel (Oude Muziek) kreeg hij o.a. les van Daniël Brüggen en Heiko ter Schegget. Hij volgde privéles orgel bij de franse organist Louis Robillard op het beroemde Cavaillé-Coll orgel in de St.François de Sales te Lyon en volgde masterclasses improvisatie bij de befaamde improvisator Thierry Escaich (“Parijse” improvisatie) en Prof. Rudolf Lutz (“historische” improvisatie). Gerben kreeg stemvorming van Esther Putter, volgde privé-zanglessen bij zangpedagoge Hanny van Lankeren (EVTS methode) en kreeg aan het Utrechts Conservatorium zangles van Lieve Geuens. In 2007, 2008 en 2009 nam hij deel aan de Kurt Thomas Cursus voor dirigenten, als cursist in de hoogste groep
iii
voor koor en orkest (o.a. Requiem Brahms, Requiem Mozart, Chichester Psalms Bernstein, Atlantische Dansen Badings, Dumbarton Oaks Strawinsky), waar hij les kreeg van dirigenten als Daan Admiraal, Edmond Saveniers (B), Georg Grün (D) en Martin Wright (UK). Thans studeert Gerben tweede fase koordirectie en orgel aan het Utrechts Conservatorium. Hij legt zich tijdens deze studie onder meer toe op het maken van orgel- en koorbewerkingen van stukken voor koor en orkest.
Toelichting op koraalcantate Deze koraalcantate heb ik geschreven voor mijn examen kerkelijk orgelspel aan het Utrechts Conservatorium. De opdracht was om een liturgisch werk te schrijven dat goed uitvoerbaar is in de praktijk. Het werk is voor het eerst uitgevoerd op 27 mei 2009 in de Joriskerk te Amersfoort door een projectkoor o.l.v. Marjon van der Linden met de componist aan het orgel. Gezang 184 uit het Liedboek voor de Kerken (oorspronkelijk met het opschrift “Lied van de goede vrucht”) hoort volgens de dichter bij de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Op deze zondag wordt traditioneel Kolossenzen 1:9-14 gelezen. Deze epistellezing wordt tevens verbonden aan Jezus’ rede over de laatste dingen (Mattheüs 24). Willem Barnard zegt hiervoor in het Compendium bij de 491 gezangen: “Tegen deze achtergrond krijgt de verheffing van die ene Kyrieleis-strofe tot steeds weerkerend refrein een bijzondere betekenis: wat zal men met “de laatste dingen” voor de geest en met het oordeel voor ogen ander doen dan uitroepen wat in het keervers staat: “Kyrie eleison / wees met ons begaan, / doen ons weer verrijzen / uit de dood vandaan!” Zo is ook het tweede deel van deze cantate met de vele “Kyrie eleison” herhalingen bedoeld. Niet als een vrijblijvende vraag, maar als een intens gebed: “Heer ontferm U”. In het Liedboek is het gezang ondergebracht in de rubriek “Tijd voor Pasen”. De koraalcantate kan dan ook heel goed in de Passietijd worden uitgevoerd. Hierbij denk ik zowel aan de uitvoering door cantorijen in de liturgie, als aan de uitvoering op passieconcerten door bijv. kerkkoren. De gemeente/de aanwezigen hebben ook een aandeel in het werk door middel van het zingen van de koraalmelodie. De gemeente partij kan indien nodig ook worden bezet door een deel van het koor. Voor wat betreft het idioom heb ik mij zowel laten inspireren door Hendrik Andriessen (bijv. de veelvuldige tertsverwantschappen en toegevoegde secundes) als de minimalistische/repetitieve muziek. Bij het orgeltype denk ik in de eerste plaats aan een romantisch instrument met veel grondstemmen. De crescendo en decrescendo tekens in de orgelpartij zijn dan ook bedoeld voor de eventueel aanwezige zwelkast. Maar met dit orgeltype in het achterhoofd zal de uitvoerend organist dit werk ook kunnen vertalen naar andere orgeltypes. Gerben Budding, Veenendaal juni 2009
Bij deze uitgave behoort ook een koorpartij (kijk op onze website voor meer informatie).
iv
Met de boom des levens Tekst: Willem Barnard (geb. 1920) Melodie: Ignace de Sutter (1911-1988) Bewerking: Gerben Budding (geb. 1987)
Gezang 184 Liedboek v.d. Kerken
Koraalcantate voor gemeng koor, gemeente en orgel Nr. 20.144.001
Geschreven voor het Eindexamen Kerkelijk Orgelspel (mei 2009)
Intonatie q = 70
b &b c
Orgel
Vers 1 7 S
A
P ˙ ? bb c ˙w w P
B
Org.
ww w
˙ ˙
˙˙
˙˙ ˙
˙˙
˙˙
˙˙
n ˙˙
˙˙ ˙
˙˙ ˙
˙
Largemente q = 60
b &b œ œ œ œ ˙ œ œ œ ˙ œ w F Met de boom des le - vens we-gend op Zijn rug b & b œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Met de boom des
T
w
∑
le
b œ œ ˙ Vb œ œ
-
vens
b˙
we-gend op Zijn
œ œ œ œ
Met de boom des
le
- vens
we-gend op Zijn
Met de boom des
le
- vens
we-gend op Zijn
? b œ œ œ œ œ œ b˙ b b & b œœ œœ F œ ? b œœ œ b
œœ œœ ˙ œ œ b ˙œ
œ œ ˙ b˙ œ œ œ œb ˙
œ œ œ œ
rug
˙
rug
˙
w
rug
œ œ œ œœ œœ œœ wœ œ œ œ œœ œœ œœ œœ ˙ w ˙
Œw œ œœ œœ w œ œ bœ Œ w
ww
ww ww
œ œ œ œ œ œ œ œ
droeg de Hee- re
Je - zus Go - de
œ œ œ œ œ œ bœ œ
droeg de Hee- re
Je - zus Go - de
droeg de Hee- re
Je - zus Go - de
droeg de Hee- re
Je - zus Go - de
œœ b œœ œœ œœ œœ b b œœ œ n œœ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ bœ œ œ œ bœ œ nœ œ œ œ œ
© 2010 Proza Musica, Veenendaal. Deze bladmuziek kan als DEMO afgedrukt zijn of is legaal aangeschaft. In dat laatste geval is zij voorzien van een rood stempel. Zo niet, dan is deze muziek illegaal gekopieerd. Dat is wettelijk verboden. Kijk op www.prozamusica.nl of mail naar
[email protected] voor extra exemplaren.
œœ œœ œ œœ œ
Met de boom des levens - Gerben Budding
b &b ˙
13 S
w
˙
goe - de
A
T
B
vrucht.
b & b œ œ bœ œ Vb
goe
b ˙
goe -
? b ˙ b
b˙
˙ ? bb ˙
œ œ b˙
b &b œ
œ
19 S
doe
A
b &b œ
doe
T
B
b Vb œ
w #w
œ
ons
weer
ver
œ
œ
œ
ons
weer
ver
œ
œ
œ œ
œ -
-
œ œ œ œ
˙
w
œ œ œ œ
w
wees met ons be - gaan,
˙ - son,
wees met ons be - gaan,
œ œ œ œ
˙
œ œ œ œ
- son,
wees met ons be - gaan,
Ky - ri - e
e - lei
- son,
wees met ons be - gaan,
œ œ
rij - zen
œ
œ
œ
œ
œ
œ
˙
n wwœ˙n.œ œ œ Œ w ˙ ww ˙
uit
de
dood
œ
œ
˙
uit
de
dood
œ
˙
œ
˙˙ ˙
˙˙˙
˙˙ ˙ ˙ ˙
˙˙˙ ˙˙ ˙
van -
-
w
- daan.
w
˙
van -
-
- daan.
w
˙
œ
weer
œ
ver
-
rij - zen
uit
œ
de
œ
dood
˙
van -
-
- daan.
doe
ons
weer
ver
-
rij - zen
uit
de
dood
van -
-
- daan.
˙˙ ww
˙
˙ ? b ˙˙˙ b ˙
˙˙˙ ˙˙ ˙˙
˙˙˙
˙˙˙ ˙
˙˙ ˙
˙˙ ww
˙
œ b ˙˙ œ b ˙˙
w
ww ˙˙ n˙ ww ˙˙ w n˙ w
ons
? b œ b
w
e - lei
rij - zen
œ
˙
- son,
œ œ œ œ
Ky - ri - e
˙˙ b ˙˙ ˙ ˙ f ˙˙ ˙˙ ˙ ˙
œ œ ˙ w
œ
e - lei
˙
doe
b ˙ & b ˙˙ Org.
- de vrucht.
vrucht.
b & b ˙œ œ b ˙œ œ
˙
œ œ œ œ
w
goe - de
Org.
Ky - ri - e
œ œ ˙
-
e - lei
œ œ œ œ
vrucht.
œ œ -
Ky - ri - e
#w
- de
-
f Met Gemeente: œ œ œ œ ˙
œœ œ
w
ww˙ w ww ww
n˙
Met de boom des levens - Gerben Budding
h
Vers 2 Sopraan
Alt
Tenor
Bas
# Sostenuto ∑ & C # & C
∑
# V C
∑
?# C
∑
#C & Orgel
29 S
A
T
B
&
bœ œ œ œ
P dat
de lie - ve
∑
p p
∑
p
∑
∑
p
∑
# ˙ bw P ? # b b ww
b ˙˙
œ œ
La - ten wij dan
bid-den
La - ten wij dan
bid-den
œ œ œ œ
œ œ
La - ten wij dan
bid-den
œ œ œ œ
œ œ
La - ten wij dan
bid-den
∑
bœ œ œ œ
œ œ ˙ .
f
vre - de ons be - wa-ren zal,
œœ ..
- wa
œ.
-
j œœ ˙˙
ren zal.
j œ ˙
f
- wa
-
ren zal,
f
vre - de ons be - wa
-
ren zal,
f
bœ œ œ œ
b bb www b b ww
œ. ww w
www w w
Œ
œ ˙ J
f
dal,
œ œ œ œ
in dit aard-se
˙
dal,
œ œ œ œ
˙
in dit aard-se
dal,
b ww
˙
b ww ˙ ˙ œ œ œ œ
∑
Ky - ri - e
∑
∑
∑
∑
∑
e -
œ œ œ nœ
Ky - ri - e
e -
Ky - ri - e
e -
œ nœ œ œ
∑
n ww˙
e -
œ nœ œ œ
Ky - ri - e
˙ww n ˙ w
in dit aard-se
∑
˙w n ˙
dal,
bœ œ œ œ #˙
˙ œ ˙w Œ w n˙ . b ww w w
œœ Œ œw w
˙
œ œ œ œ
in dit aard-se
œ œ
œ œ œ œ
n www ˙ w
& b b œœ œœ œœ œœ b b œœ œœ œœ œœ P dat de lie - ve vre - de ons be # V bœ œ œ œ bœ œ œ œ P dat de lie - ve vre - de ons be ?# bœ œ œ œ P dat de lie - ve
œ #œ œ œ
Molto legato
∑
p ? # C ˙w n ˙ w
#
& Org.
#
= 55
˙
n wwww ˙ w
ww ww w w
Met de boom des levens - Gerben Budding
&
35 S
A
T
B
&
A
T
B
#
leis,
˙
#
leis,
˙˙ b ˙˙
? # w˙ ˙
h = 75
˙ ˙
# œ œ œ #œ
ƒ Ky - ri - e
˙
œ œ œ nœ
˙
œ nœ œ œ
˙
Ky - ri - e
e - leis,
Ky - ri - e
e - leis,
ww ww w Soepel
& b .. œj œj œj œj œj œj œ P Ky - ri - e e - le - i son, V b .. œj œj œj œj œj œj œ P Ky - ri - e e - le - i - son, ? b .. œ œ œ œ œ œ œ P KyJ - Jri - Je Je - leJ - Ji - son,
w˙ b ˙ w˙
˙˙
lei -son,
œ b œ œ b œ nb legato
rit.
Ky - ri - e
-
#œ œ
nœ b œ œ b œ
œ #œ œ œ
œ œ
bœ b œ œ b œ
ƒ Ky - ri - e ƒ
e -
# >œ # >œœ
#œ œ œ œ
ƒ Ky - ri - e
e - leis,
j j j j j j & b .. œ œ œ œ œ œ œ P Ky - ri - e e - le - i - son,
? .. b
˙
e - leis,
œ nœ œ œ
Ky - ri - e
?# ˙
leis,
œ œ œ œ Ky - ri - e
leis,
& b .. Org.
˙
V
41 S
#
˙
& Org.
#
h = 80
Agitato
e -
#œ œ œ œ Ky - ri - e
e -
e -
bœ b œ Œ f bœ bœ Œ
lei -son,
lei -son,
#œ œ lei -son,
rit.
Ky - ri - e rit.
˙˙
nœ b œ œ b œ n b œ nœ n œ
n b œœ œœ rit.
j j j j j œ œ œ œj œ œ œ
.. œj œj œj œj œj œj œ
j j j j j œ b œ œ œj œ œ œ
.. j j j j j j œ œ œ œ œ œ œ
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
j j j j j j œ œ œ bœ œ œ œ
œ œ œ b œJ œ œ œ J J J J J
∑
∑
∑
∑
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
Ky - ri - e
e - le - i - son,
.. œj œj œj œj œj œj œ .. œ œ œ œ œ œ œ J J J J J J .. w w P .. w w
nb
Ky - ri - e rit.
Ky - ri - e
# ˙˙
nb
Cantus firmus
nb nb
