Blad 19
juni 2012
KABBALAH SPECULATIES De “Boom des Levens” is een schema, dat in vele variaties voorkomt.
D
e kabbalistische levensboom is een vreemd gemankeerd schema. Hoe het is ontstaan en met welk doel precies is niet echt meer te achterhalen. Maar er zijn in de loop van tijd verscheidene interpretaties aan het schema gegeven waardoor het een centrale plaats in de speculatieve1 Kabbala heeft gekregen. Maar de veranderende kabbalistische visies hebben ook verschillende boom-schema´s opgeleverd, hoewel de meeste van de bomen toch wel hetzelfde stramien volgen. Het schema bestaat uit 10 Sephiroth (sferen) die op verschillende manieren met elkaar worden verbonden. De tekening hieronder links laat de meest bekende traditionele vorm zien. Meteen zal opvallen dat er bovenin de boom een leegte is, die veroorzaakt wordt doordat de boom eigenlijk is verzakt. In het kapitale werk van Israel Regardie “The Golden Dawn” staan twee afbeeldingen die ook hieronder zijn geplaatst: de boom voor en na de zondeval. Op de boom na de zondeval is de zevenkoppige draak uit gebroken en valt met acht koppen de Sephiroth aan. De twee onderste menselijke figuren zijn een stuk gezakt, De vrouw staat nu in / achter Malkuth, maar de Sephiroth hebben de zelfde positie op beide tekeningen. Er is een groot verschil in de betekenis /inhoud van de zwart-wit tekening links en de twee kleurplaten rechts. De tekening links kan beschouwd worden als een functie diagram, een stroom
1 Speculatief wordt hier gebruikt in de betekenis van bespiegelend, d.w.z. metafysisch of filosofisch.
schema waarmee de relatie tussen de Sephiroth zichtbaar wordt. De kleurplaten geven meer inhoudelijke informatie. Of misschien duidelijker geformuleerd; Informatie over de verschillen die hebben plaatsgevonden tussen twee momenten in tijd. We zien dat de menselijke figuren hun kroon hebben verloren en lager zijn gezakt. De vrouw staat nu in Malkuth en beschermt daar de drie hoogste Sephiroth. De armen van de figuren zijn niet meer naar boven gericht. De boom bloeit niet meer en het vlammende zwaard belet de toegang toe het paradijs. Maar de plaats van de Sephiroth is in beide tekeningen hetzelfde gebleven, zelf denk ik echter dat deze “zondeval” wel degelijk een verschil heeft teweeg gebracht in de posities van de Sephiroth. De werelden zijn volgens mij verschoven en dat komt in de Golden Dawn tekeningen niet goed uit.
Links de boom NA de zondeval en rechts de “Boom” vóór de val De stippellijn staat bekend als de bliksemflits
Schuiven we de Sephiroth 6, 9 en 10 omhoog dan ontstaat een veel symmetrische vorm waarin onder meer twee kubussen2 boven elkaar zijn te herkennen. Dit is de Boom vóór de Zondeval. De nummering of beter de volgorde van de Sephiroth is veranderd en daarmee ook de relatie tussen deze Werelden. Een overzicht er van in tabelvorm hieronder. Traditionele boom NA de zondeval 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Kether Chockmah Binah Chesed Geburah Tifareth Netzach Hod Yesod Malkuth
Kroon Wijsheid Begrip Mededogen Gestrengheid Schoonheid Overwinning Pracht Fundament Koninkrijk
– Oude en nieuwe Nummering Sephiroth vóór de zondeval Wit Grijs Zwart Blauw Rood Geel Groen Oranje Paars 4Kleuren
' & % ! $ # " ,
1 - Kether 1 2 - Chockmah 2 3 - Binah 3 6 - Tifareth 4 4 - Chesed 5 5 - Geburah 6 9 - Yesod 7 7 - Netzach 8 8 – Hod 9 10 Malkuth 10
Wit Grijs Zwart Geel Blauw Rood Paars Groen Oranje 4 Kleuren
In de traditionele boom ligt er tussen de bovenste driehoek gevormd door Kether, Chockmah en Binah, (1,2 en 3) en de rest van de boom de Afgrond. Hier ligt ook de “wel en niet” bestaande 11e 2 De verhouding van het Kabbalistisch altaar; de Hemel kubus boven de Aarde kubus beneden.
Sephirah Daath (de gestippelde Sephirah). Deze ligt op de plaats waar de bliksemflits de afgrond oversteekt en het pad tussen Kether en Tifareth snijdt. De Energie neemt hier een niet bestaand pad de rode stippellijn De plaats van Daath werd voor de Val ingenomen door Tifareth en dit is oorspronkelijk ook de plaats waar de scheppende energie een materiële vorm aan neemt. Daath wordt ook wel vertaald als Kennis, maar het is wel kennis die de feiten overstijgt. Eigenlijk is Daath een echo, een herinnering aan Tifareth, dat zoals gezegd Schoonheid betekent. Schoonheid is hier meer dan we gewoonlijk onder dat woord verstaan en zoals dat in dezelfde mate voor de betekenis van Daath – Kennis (Gnosis) geldt. Er is een Indiaans zang / gebed waarin deze “verhoogde” betekenis van schoonheid doorklinkt: Ik wandel met schoonheid voor me Ik wandel met schoonheid achter me Ik wandel met schoonheid boven me Ik wandel met schoonheid om mij heen Laat mij in schoonheid wandelen
D
e schepping begint van uit de eenheid van Kether en splitst zich in twee uitersten Chockmah en Binah. Deze drie Sephiroth vormen een driehoek met de punt naar boven. En deze driehoek zien we nog tweemaal terug in de Boom vóór de Val; een driehoek met Tifareth en een driehoek met Yesod in de top. In deze Boom is Tifareth het punt waar de energie voor het eerst een materiële vorm aanneemt. De energie wordt door Tifareth geharmoniseerd en passeert daardoor gemakkelijker de toleranties van Jupiter en de restricties van Mars. Dat is een heel verschil met de traditionele boom, hier materialiseert de energie zich voor het eerst in Chesed(4) en stroomt vervolgens naar Geburah (5) om vervolgens pas in Tifareth(6) te komen. De rauwe energie wordt eerst aan restricties onderworpen waardoor de toppen en dalen van de energie wordt weggehakt en er minder bandbreedte overblijft voor harmonisatie in Tifareth. Wij vinden hetzelfde proces in de derde driehoek van Yesod("). De Maan is astrologisch gezien de transformator die de krachten van het heelal bruikbaar maakt voor ons op aarde. Maar ook volgens een wetenschappelijke theorie is de Maan door haar getijwerking belangrijk geweest voor het ontstaan van leven op aarde. De zelfde argumenten die voor Tifareth, Chesed en Geburah gelden tellen in dezelfde mate voor Yesod, Netzach en Hod. De energie die in de boom na de val Malkuth bereikt is beperkter dan in de Boom voor de Val De energie van de schepping stroomt van Sephiroth naar Sephiroth en vormt zo “het pad van de bliksemflits”, de stippellijn in beide schema´s. Een van de symbolen voor energie is de Slang of de Draak. Het is tegelijkertijd ook een symbool van het grootste goed en het grootste kwaad. In elk geval altijd een symbool van verandering. En we vinden onze vriend de Slang ook weer terug in de zigzag vorm van de bliksemflits, die van Sephirah naar Sephirah de boom afdaalt. In de bovenste driehoek van Kether, Chockmah en Binah vindt slechts een differentiatie van energie plaats. Materialisatie begint pas bij de volgende stap. De Val of de Zondeval is waarschijnlijk niet anders dan het gevolg van dit zelfde materialisatie proces geweest. De druk op Yesod is op een gegeven moment zo groot geworden dat de naar boven wijzende driehoek van Yesod (7), Netzach (8) en Hod (9) naar beneden omsloeg. Deze omslag sleepte de tweede driehoek van Tifareth (4), Chesed (5) en Geburah (6) mee en schiep daarbij een leemte, de Afgrond. Het lag dus niet aan het appel happen van Eva of Adam maar de “schuld“ lag bij de Slang, zonder wie er helemaal geen schepping zou zijn geweest. Vaak wordt de slang dan ook afgebeeld bij de zondeval in de Boom van kennis van Goed en Kwaad. Iedereen wordt volgens Christenen geboren besmet met de “erfzonde”. Deze zonde is echter slechts het feit dat je een materiële vorm hebt aangenomen en daarmee ook een sterfelijke vorm. Het leven is echter geen “zonde” of “schuld” maar een mysterie dat we zelf moeten oplossen. Voor we naar het omslagpunt van de driehoeken kijken moeten we de 7 bijbelse dagen van de schepping volgen. We kunnen deze heel goed plaatsen op de Boom vóór de Val:
Binah Tifareth Chesed Geburah YESOD Netzach Hod Malkuth
Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 5 Dag 7
'
Saturnus
Gods Geest zweefde over de primordiale wateren. Het is de eeuwigheid voor de schepping.
! & % " $ # ,
ZON Jupiter Mars MAAN Venus Mercurius Aarde
Er zij Licht, scheiding van licht en donker Scheidt de Hemel van de Aarde Droog land, planten Lichten aan de Hemel (Zon, Maan en Sterren) Vogels en Vissen Man en Vrouw Rustdag
De zondeval moet op de 4e dag van de schepping hebben plaatsgevonden, de dag dat de Lichten, Zon en Maan en Sterren aan de hemel werden geplaatst. Deze lichten waren signalen van dag en nacht en de seizoenen dus signalen voor het verstrijken van de Tijd. De materie heeft op dit punt een zo grote dichtheid gekregen dat de Ruimte ontstond en daarmee de Tijd. Ruimte en Tijd zijn altijd zeer eng met elkaar verbonden en de extra belasting door de introductie van deze dimensies op de 4e dag zorgde dat de driehoek Yesod (") om klapte en de boom verzakte. En met de Tijd werd tegelijkertijd de Dood, het eindige, geïntroduceerd. De Maan heeft altijd nauwe associaties met de Dood gehad. Als je iemand naar de Maan wenste, wenste je zijn dood. En onze zielen zijn nog steeds “voedsel voor de Maan”. Een andere schakel met de Dood en de Maan is ons trouwe huisdier de hond, metgezel van Diana de Maangodin. De hond die in een getransformeerde Godvorm bekend staat als Anubis, de zielenbegeleider. Tegenwoordig zouden we de planten in één adem met de vogels en de vissen noemen en op dag 5 plaatsen, dus na het scheppen van Ruimte -Tijd. Het leven kan niet zonder deze dimensie Tifareth werd in de val van Yesod meegesleurd en liet een leegte achter die bekend staat als de Afgrond, waar Daath de niet bestaande Sephirah, nog als een echo van Tifareth te vinden is. Het karakter van Tifareth en Yesod zijn door deze verschuiving een heel klein beetje veranderd, ze zijn als het ware gekleurd door de herinnering aan respectievelijk Yesod en Malkuth. En Malkuth zelf is besmet geraakt met de herinnering aan de Qliphoth, het universum van de Demonen. We vinden een analogie in de val van de Engelen, deze waren volmaakt en zijn tenslotte gevallen en verworden tot Demonen. De Levens Boom is een voorstelling van ons Universum en het Universum van de Demonen wordt voorgesteld als het spiegelbeeld daarvan en dat – van ons standpunt uit gezien –, onder Malkuth begint. In de rangschikking van de Planeten die bij de Sephiroth van de Boom NA de Val horen, de Boom waar we altijd mee werken, vinden we de TIJD terug. Op de tekening hiernaast zijn deze planeten op volgorde geplaatst op de omtrek van een zevenster. Tegen de klok in: Binah('), Chesed(&), Geburah(%), Tifareth(!), Netzach($), Hod(#) en Yesod("). De pijl geeft de volgorde van de dagen van de week aan, hier beginnend met de Zaterdag (' Binah). ('-zaterdag / !-zondag / "-maandag / %-dinsdag / #-woensdag / &-donderdag / $-vrijdag)
E
en ander aspect aan het boom-schema zijn de paden. Zowel de boom voor als na de val kennen precies dezelfde 22 paden. Maar in de geschiedenis van de Kabbala zijn deze paden op verschillende manieren getekend, met waarschijnlijk ook andere bedoelingen wat betreft de relatie tussen de Sephiroth. Het is een studie op zich om deze relaties uit te zoeken. Om een voorbeeld van een dergelijk systeem te geven kijken we naar de Angelologie of Engelenkunde. Want aan elke Sephirah wordt een Engelen koor toegedicht en hier in de tabel een selectie uit de vele mogelijke associaties. In Malkuth vormen wij mensen het 10e koor! De tekening links onder de tabel laat de Sephiroth zien rechtstreeks verbonden met Kether.
Met uitzondering van Yesod die onder Tifareth staat. Is dit misschien een hiërarchisch schema? Koor Westers
Koor Hebreeuws
Sephiroth
Serafijnen
Chayoth-ha-Quadesh (Heilige (Levende Wezens)
Kether
1
Cherubijnen
Ophanim (de Wielen)
Chockmah
2
Tronen
Aralim (Tronen)
Binah
3
Heerschappijen
Chasmalim (Schitterende wezens)
Chesed
4
Krachten
Seraphim (Krachten)
Geburah
5
Machten
Melekim (Koningen)
Tifareth
6
Vorsten
Elohim (Goden)
Netzach
7
Aartsengelen
Beni Elohim (Zonen van Goden)
Hod
8
Engelen
Kerubim (Engelen)
Yesod
9
De Boom links doet mij overigens denken aan een Alchemistische prent van gefractioneerde destillatie, in het midden hierboven. De destillatiekolom werd op verschillende hoogte afgetapt om de verschillende fracties op te kunnen vangen. Dit komt overeen met waar het boomschema voor staat. De bliksemflits gaat namelijk alle Sephiroth langs en laat steeds een fractie achter die zwaarder is dan de voorgaande zodat uiteindelijk in Malkuth de zwaarste fractie, de droesem terecht komt. De 4 kleuren van Malkuth verwijzen naar deze vervuilde (dat is de gematerialiseerde) vorm van de 4 Elementen. Lucht, Vuur, Aarde en Water in de vervuilde kleuren Oker (soms Geel), Roodbruin, Zwart en Olijfgroen. Bij het destillatie proces werkt dit natuurlijk omgekeerd, de droesem blijft hier achter en alle lichtere fracties stijgen op om in de diverse kolven (Sephiroth) te worden opgevangen. Het schema van de Engelenkoren hier links boven laat vier “verborgen paden” zien, verborgen in die zin dat ze in het traditionele schema niet zijn getekend. Deze verborgen paden lopen van af Kether naar Chesed, Geburah, Netzach en Hod. De tekening boven rechts laat de mogelijke verborgen paden in rood op de traditionele boom zien. Als we alle mogelijke paden op de traditionele boom willen tekenen dan komen we er al snel achter dat de Sephiroth van de middelste pilaar in de weg zitten. Om alle Sephiroth met elkaar te verbinden zullen we ze in een cirkel moeten plaatsen. Het aantal paden is dan gelijk aan 45. Paul van Wierst
