MER VERDIEPING NIEUWE WATERWEG EN BOTLEK, DEELONDERZOEK GELUID

MER VERDIEPING NIEUWE WATERWEG EN BOTLEK, DEELONDERZOEK GELUID HAVENBEDRIJF ROTTERDAM

8 oktober 2015 078463319:E - Vrijgegeven C03051.000094.0100

MER Verdieping Nieuwe Waterweg en Botlek, deelonderzoek geluid

Inhoud 1

2

3

4

5

Inleiding ................................................................................................................................................................ 3 1.1

Aanleiding .................................................................................................................................................. 3

1.2

De voorgenomen activiteit ....................................................................................................................... 3

1.3

Doel.............................................................................................................................................................. 4

1.4

Leeswijzer ................................................................................................................................................... 4

Wettelijk kader en beoordelingskader MER .................................................................................................. 5 2.1

Inleiding ...................................................................................................................................................... 5

2.2

Wettelijk kader scheepvaartlawaai en baggerwerkzaamheden .......................................................... 5

2.3

Wettelijke kader industrielawaai ............................................................................................................. 5

2.4

Beoordelingskader MER ........................................................................................................................... 9

Uitgangspunten .................................................................................................................................................. 12 3.1

Plangebied en onderzoeksgebied .......................................................................................................... 12

3.2

Te onderzoeken situaties en gehanteerde uitgangspunten ................................................................ 13

Effectbeoordeling............................................................................................................................................... 15 4.1

Referentiesituatie ..................................................................................................................................... 15

4.2

Effecten realisatiefase .............................................................................................................................. 20

4.3

Effecten gebruiksfase............................................................................................................................... 21 4.3.1

Directe effecten ..................................................................................................................... 21

4.3.2

Indirecte effecten .................................................................................................................. 23

Conclusie ............................................................................................................................................................. 25

Bijlage 1

Aantal scheepsbewegingen per dagdeel ................................................................................. 26

--

078463319:E - Vrijgegeven

ARCADIS

1


1 1.1

Inleiding AANLEIDING

Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. (hierna: het Havenbedrijf) heeft het voornemen om de Nieuwe Waterweg te verdiepen, zodat het voor schepen met een grotere diepgang mogelijk wordt het Botlekgebied te bereiken. Een verbeterde nautische bereikbaarheid is een voorwaarde om dit havengebied de komende decennia aantrekkelijk te houden voor havengebonden bedrijven.. Voor de verdieping is een vergunning in het kader van de Ontgrondingenwet vereist. Voor de besluitvorming over deze vergunning wordt een milieueffectrapport (MER) opgesteld. Voor de uitgebreide uiteenzetting van het voornemen, de relevante procedures en het nut en de noodzaak van het voornemen wordt verwezen naar deel A van het MER.

1.2

DE VOORGENOMEN ACTIVITEIT

Het Havenbedrijf heeft het voornemen de bodemligging in de Nieuwe Waterweg (NWW), het Scheur en de Nieuwe Maas (hierna als geheel NWW genoemd) te verlagen: van de huidige NAP -15,0 meter (tussen Hoek van Holland en de toegang van het Botlekgebied) en NAP -14,5 meter (tussen het Botlekgebied en de Beneluxtunnel) naar gemiddeld NAP – 16,3 meter. Dit betreft de zogenaamde Nautisch Gegarandeerde Diepte (NGD), de diepte waarop de rivierbodem wordt aangelegd en onderhouden, in geval van aanzanding. Afbeelding 1 toont een overzicht van het traject waar de verdiepingswerkzaamheden plaats zullen vinden:van de Beneluxtunnel tot aan Hoek van Holland. De 2e Petroleumhaven en de Botlekhaven zijn belangrijke havenbekkens, die ook gedeeltelijk verdiept zullen worden .

Afbeelding 1 Locatie van de verdieping Nieuwe Waterweg + Botlek


ARCADIS

3


De verdiepingswerkzaamheden zullen gefaseerd plaats vinden. In de periode 2016-2017 is de 1e fase gepland, met een volume van. circa 4,7 miljoen m3te baggeren sediment. Na voltooiing van deze fase zijn de Nieuwe Waterweg en een deel van Botlek gereed om de beoogde schepen met grotere diepgang te kunnen ontvangen. In de periode 2018-2025 zijn verdere verdiepingswerkzaamheden gepland, ter verbetering van de nautische bereikbaarheid in aangrenzende havenbekkens en ligplaatsen, met een baggervolume van circa 2 miljoen m3. Ten behoeve van de verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur, de Nieuwe Maas en de havens in de Botlek moet een ontgrondingsvergunning worden aangevraagd. Rijkswaterstaat is het bevoegd gezag voor deze vergunning. Het Havenbedrijf Rotterdam moet voor de vergunningaanvraag een Milieueffectrapport (hierna afgekort tot MER) opstellen. Het uitgevoerde deelonderzoek geluid is hier een onderdeel van. Het voorliggende deelrapport wordt daarom in hoofdlijnen opgenomen in het MER en als bijlage toegevoegd.

1.3

DOEL

Het inzichtelijk maken en beoordelen van de effecten voor het aspect geluid als gevolg van de verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur, de Nieuwe Maas en de havens in de Botlek. Wij beoordelen deze effecten ten behoeve van het MER.

1.4

LEESWIJZER

Het volgende hoofdstuk (2) beschrijft de relevante wetgeving en het beoordelingskader . Daarna behandelen wij in hoofdstuk 3 de gehanteerde uitgangspunten. De uitkomsten van het onderzoek worden toegelicht in hoofdstuk 4. Onze conclusies in het laatste hoofdstuk (5) sluiten het rapport af.

4

ARCADIS



2 2.1

Wettelijk kader en beoordelingskader MER INLEIDING

Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. heeft het voornemen om de Nieuwe Waterweg, Scheur, Nieuwe Maas en Botlek te verdiepen. Hierdoor wordt voor schepen met een grotere diepgang mogelijk om het Botlekgebied te bereiken. Dit betekent dat door de verdieping van de vaarweg er dieper stekende schepen passeren. Door de grotere capaciteit van deze schepen treedt een wijziging in het aantal schepen op. De verdieping van de Nieuwe Waterweg heeft hierdoor effect op de geluidsbelasting vanwege scheepvaartlawaai. Tijdens de realisatie van de verdieping treedt ook een extra geluidsemissie op door de baggerwerkzaamheden en de afvoer van de bagger. Naast dit directe effect kan de verdieping van de Nieuwe Waterweg ook een indirect effect hebben. Dit indirecte effect betreft de verdere intensivering van het Botlekgebied en de Vondelingenplaat en eventueel effecten door geluid als gevolg van toename door weg-, spoor- en scheepvaartverkeer (naar het achterland). De directe en indirecte effecten zijn beschreven in paragraaf 4.3.1 en paragraaf 4.3.2.

2.2

WETTELIJK KADER SCHEEPVAARTLAWAAI EN BAGGERWERKZAAMHEDEN

Voor het omgevingslawaai van varende schepen en niet inrichting gebonden baggerwerkzaamheden gelden geen wettelijke geluidsnormen of landelijke richtlijnen.

2.3

WETTELIJKE KADER INDUSTRIELAWAAI

De industrieterreinen Maasvlakte 1-Europoort en Botlek-Vondelingenplaat zijn op grond van de Wet geluidhinder gezoneerde terreinen (zie Afbeelding 1 en Afbeelding 2). De geluidszones zijn in 1993 bij Koninklijk Besluit vastgelegd. Voor de terreinen zijn afzonderlijke geluidszones vastgesteld. Op de buitengrens van de geluidszone mag het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau vanwege alle bedrijven op het gezoneerde industrieterrein tezamen niet hoger zijn dan 50 dB(A) etmaalwaarde. De binnengrens van de zone is de grens van het industrieterrein. In de geluidszone zijn woningen en andere geluidgevoelige objecten aanwezig. Op 19 februari 1998 hebben Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid- Holland een saneringsprogramma opgesteld met bronmaatregelen om de geluidbelasting van de saneringswoningen en –objecten zoveel mogelijk terug te brengen tot een geluidsbelasting van 55 dB(A) etmaalwaarde. Op basis van dit saneringsprogramma heeft de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer op 2 juni 1999 de maximaal toelaatbare geluidbelasting (MTG) van de saneringswoningen en –objecten vastgesteld. De MTG is een absolute grenswaarde die niet overschreden kan worden. Dit heeft uiteindelijk


ARCADIS

5


geleid tot MTG’s variërend van 55 tot 62 dB(A). Voor woningen die na de oorspronkelijke zonevaststelling in de zone zijn gerealiseerd zijn hogere grenswaarden (HGW) vastgesteld. Deze waarde verschilt per woning.

Afbeelding 2: Geluidszone industrieterrein Maasvlakte 1-Europoort

6

ARCADIS



Afbeelding 3: Geluidszone industrieterrein Botlek-Vondelingenplaat-Pernis

De geluidszones en de vastgestelde grenswaarden bij woningen worden door de DCMR Milieudienst Rijnmond- de zonebeheerder namens de gemeente Rotterdam - bewaakt. Voor het beheer en de verdeling van de geluidsruimte van het industrieterrein wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde I-kwadraat systeem (SI2). Het I-kwadraat systeem bestaat uit twee hoofdmodellen: het A-model en het B-model. Het A-model beschrijft de actuele akoestische situatie. In het B-model is een akoestisch verkaveling van het industrieterrein gemaakt. In het B-model is voor elk bestaand en toekomstig kavel op het industrieterrein een deel van de in totaal beschikbare geluidsruimte gereserveerd. Bij iedere aanvraag van een omgevingsvergunning wordt door de zonebeheerder getoetst of de situatie inpasbaar is in de geluidszone. Op deze wijze wordt er voor gezorgd dat de geluidsbelasting van alle bedrijven op het gezoneerde industrieterrein tezamen nu en in de toekomst de vastgestelde MTG-waarden, de HGW-waarden en de zonegrens niet overschrijdt. Voor het beheer van de geluidszone is door DCMR een aantal zonebeheerpunten vastgesteld, ook wel aangeduid als Zone Immissie Punten (ZIP). Deze punten liggen over het algemeen in de nabijheid van groepen woningen in de eerste lijnsbebouwing vanaf het industrieterrein. Het directe en indirecte effect van de verdieping van de Nieuwe Waterweg is in beeld gebracht door de geluidsbelasting op deze punten – de referentiepunten - te bepalen en te vergelijken. De ligging van deze punten is weergegeven in Afbeelding 4.


ARCADIS

7


Afbeelding 4: Ligging van de referentiepunten

De zonebeheerpunten per industrieterrein zijn weergegeven in Tabel 1 en Tabel 2.

Nummer

Omschrijving

ZIP 1

Hoek van Holland WEST (ZIP 1)

ZIP 2

Hoek van Holland OOST (ZIP 2)

ZIP 3

Maassluis WEST (ZIP 3)

ZIP 4

Maassluis MIDDEN (ZIP 4)

ZIP 5

Maassluis OOST (ZIP 5)

ZIP 22

Rozenburg ZUID-WEST (ZIP 22)

ZIP 23

Rozenburg NOORD-WEST (ZIP 23)

ZIP 24

Brielle meeroever (ZIP 24)

ZIP 25

Kruiningergors (ZIP 25)

ZIP 26

Oostvoorne OOST (ZIP 26)

ZIP 27

Oostvoorne WEST (ZIP 27)

ZIP 28

Voornes-Duin (ZIP 28)

ZIP 30

Brielle woon (ZIP 30)

ZIP 31

Rozenburg West woon (ZIP 31)

Tabel 1: Zone Immissie Punten Maasvlakte 1- Europoort

8

ARCADIS



Nummer

Omschrijving

ZIP 6

Vlaardingen West (ZIP 6)

ZIP 7

Vlaardingen Midden (ZIP 7)

ZIP 8

Vlaardingen Oost (ZIP 8)

ZIP 9

Schiedam West (ZIP 9)

ZIP 10

Schiedam Midden (ZIP 10)

ZIP 11

Pernis West (ZIP 11)

ZIP 12

Hoogvliet Oost (ZIP 12)

ZIP 13

Hoogvliet Midden (ZIP 13)

ZIP 14

Hoogvliet West (ZIP 14)

ZIP 15

Spijkenisse Oost (ZIP 15)

ZIP 16

Spijkenisse West (ZIP 16)

ZIP 17

Geervliet Midden (ZIP 17)

ZIP 18

Heenvliet Midden (ZIP 18)

ZIP 19

Zwartewaal Haven (ZIP 19)

ZIP 20

Rozenburg Oost (ZIP 20)

ZIP 21

Rozenburg Midden (ZIP 21)

ZIP 31


ZIP 32

Rozenburg Zuidoost (ZIP 32)

Tabel 2: Zone Immissie Punten Botlek-Vondelingenplaat-Pernis

2.4

BEOORDELINGSKADER MER

Voor het beoordelingskader is aansluiting gezocht bij het beoordelingskader zoals is gehanteerd in het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen, 19 december 2013. Dit betekent dat het directe en indirecte effect van de verdieping van de Nieuwe Waterweg in beeld is gebracht door de geluidsbelasting op referentiepunten te bepalen en te vergelijken. De gehanteerde referentiepunten zijn de vastgestelde Zone Immissie Punten voor de industrieterreinen Maasvlakte 1- Europoort en Botlek-VondelingenplaatPernis. Ieder referentiepunt vertegenwoordigt een zekere groep woningen. Voor de beoordeling van de berekeningsresultaten is een weging op de rekenresultaten toegepast, omdat niet elk referentiepunt voor hetzelfde aantal woningen staat. De wegingsfactor staat hierbij voor het aantal woningen in het telvak van het referentiepunt gedeeld door het totaal aantal woningen in het studiegebied. De gehanteerde wegingsfactor per punt is gelijk aan de wegingsfactoren zoals gehanteerd in het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen. Deelrapport Geluid, versie mei 2013. De gehanteerde wegingsfactoren zijn vermeld in Tabel 3.


ARCADIS

9


Referentiepunt

Omschrijving

Weging

1


0,021

2


0,046

3


0,042

4


0,041

5


0,004

6


0,056

7


0,101

8


0,066

9


0,045

10


0,016

11


0,02

12


0,029

13


0,054

14


0,071

15


0,087

16


0,051

17


0,011

18


0,009

19


0,007

20


0,039

21


0,033

22


0,011

23


0,011

24


0,024

25


0,003

26


0,02

27


0,007

28


0

30


0,024

31


0,01

32

Rozenburg Zuid-Oost (ZIP 32)

0,042

Tabel 3: Wegingsfactoren voor de geluidsbelasting op de referentiepunten

De effectbeoordeling maakt onderscheid tussen: 

De directe effecten. Dit zijn de effecten op het scheepvaartlawaai en de baggerwerkzaamheden gedurende de realisatiefase en in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping.



De indirecte effecten. Dit zijn effecten op het industrielawaai in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping.

De scoringsmethodiek op basis van de gewogen verandering van de geluidsbelasting is samengevat in onderstaande tabellen.

10

ARCADIS



Score ++

Toelichting Positief, afname > 2,5 dB(A)

+

Beperkt positief, afname > 1,5 dB(A)

0

Neutraal

-

Beperkt negatief, toename > 1,5 dB(A)

--

Negatief, toename > 2,5 dB(A)

Tabel 4: Scoringsmethodiek voor het criterium geluidsbelasting scheepvaartlawaai en baggerwerkzaamheden tijdens de realisatiefase

Score ++


+


0

Neutraal

-


--


Tabel 5: Scoringsmethodiek voor het criterium geluidsbelasting scheepvaartlawaai in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping

Score ++


+


0

Neutraal

-


--


Tabel 6: Scoringsmethodiek voor het criterium geluidsbelasting industrielawaai in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping


ARCADIS

11


3 3.1

Uitgangspunten PLANGEBIED EN ONDERZOEKSGEBIED

Het doel van de voorgenomen activiteit is het verdiepen (van de huidige NAP -15,0 meter (tussen Hoek van Holland en de toegang van het Botlekgebied) respectievelijk NAP -14,5 meter (tussen het Botlekgebied en de Beneluxtunnel) naar gemiddeld NAP – 16,3 meter) van de NWW + Botlek om de nautische bereikbaarheid van de Botlek en de Vondelingenplaat te verbeteren. De ingreep die daarvoor is voorzien betreft de verdieping, met behulp van baggerschepen, van de NWW, het Scheur, een deel van de Nieuwe Maas en de havens van de Botlek en 2e Petroleumhaven, inclusief eventuele pocketverdiepingen. Het onderzoeksgebied voor de beoordeling van de directe en indirecte effecten voor het aspect geluid omvat de omgeving van het traject dat verdiept wordt en waar door de verdieping een intensivering van het Botlekgebied en de Vondelingenplaat zou kunnen plaatsvinden.

Afbeelding 5: Traject waar de baggerwerkzaamheden zullen plaatsvinden

12

ARCADIS



3.2

TE ONDERZOEKEN SITUATIES EN GEHANTEERDE UITGANGSPUNTEN

Voor het MER wordt gekeken naar de referentiesituatie, de situatie tijdens de aanleg en de gebruiksfase na realisatie van de verdieping. De effectbeoordeling vindt plaats ten opzichte van de referentiesituatie. In de periode waarin de baggerwerkzaamheden plaatsvinden zal de nautische bereikbaarheid van het industrieterrein Botlek-Vondelingenplaat nog niet zijn verbeterd. Voor het akoestisch onderzoek zijn de volgende situaties beschouwd: 

Huidige situatie (peiljaar 2013)



Autonome ontwikkeling (peiljaar 2026). Dit is de toekomstige situatie als de vaarweg niet wordt verdiept.



Situatie tijdens de uitvoering. Hierbij is uitgegaan van de huidige vaarbewegingen (peiljaar 2013) plus de baggeractiviteiten.



De plansituatie. Dit is de toekomstige situatie – de gebruiksfase - na realisatie van de verdieping (peiljaar 2026).

In het onderzoek is uitgegaan van het huidige en in de toekomst verwachte aantal scheepsbewegingen conform het door ARCADIS opgestelde rapport ‘Uitgangspunten scheepvaartbewegingen t.b.v. MER Verdieping Nieuwe Waterweg en Botlek’, 2015. De baggerwerkzaamheden worden uitgevoerd met een sleephopperzuiger die de baggerwerkzaamheden al varend uitvoert. Het aantal baggerbewegingen en het aantal vaarbewegingen voor de afvoer van de bagger zijn ook gebaseerd op voornoemd rapport. De voor de huidige situatie, autonome ontwikkeling, uitvoeringsfase en gebruiksfase gehanteerde scheepsbewegingen zijn samengevat in bijlage 1. Voor het onderzoek is uitgegaan van het gemiddelde aantal scheepsbewegingen per dag, waarbij is aangenomen dat er 365 dagen per jaar scheepsbewegingen plaatsvinden. Voor de verdeling van het aantal scheepsbewegingen over het etmaal is voor de binnenvaartschepen, de baggerwerkzaamheden en d overige schepen uitgegaan van: 

80 % van de bewegingen in de dagperiode;



10 % van de bewegingen in de avondperiode;



10 % van de bewegingen in de nachtperiode.

Voor de zeeschepen is voor de verdeling van het aantal scheepsbewegingen uitgegaan van: 

60 % van de bewegingen in de dagperiode;



20 % van de bewegingen in de avondperiode;



20 % van de bewegingen in de nachtperiode.

Deze verdeling is conform het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen. Deelrapport Geluid, versie mei 2013. Voor de scheepsbewegingen in het overige deel van het industriegebied is uitgegaan van de aantallen conform voornoemd milieueffectrapport. Voor de schepen is van de volgende bronvermogens uitgegaan:  Binnenvaartschepen: LWA = 111 dB(A) bij een gemiddelde vaarsnelheid van 15 km/uur;  Zeeschepen: LWA = 114 dB(A) bij een gemiddelde vaarsnelheid van 7 km/uur  Sleephopperzuiger tijdens baggerwerkzaamheden op het baggertraject: LWA =105 dB(A) bij een gemiddelde vaarsnelheid van 3 km/uur. Voor de vaarbewegingen van de sleephopperzuiger tijdens de afvoer van bagger is voor het vaartraject vanaf het baggertraject tot de stortlocatie uitgegaan van een bronvermogen LWA van 111 dB(A) bij een gemiddelde vaarsnelheid van 15 km/uur.


ARCADIS

13


 Overige schepen1: LWA = 108 dB(A) bij een gemiddelde vaarsnelheid van 15 km/uur. De bronvermogens en de snelheden van de varende binnenvaartschepen en zeeschepen zijn gebaseerd op het Milieu Effect Rapport Havenbestemmingsplannen, Deelrapport Geluid, versie mei 2013. In de praktijk zullen de snelheden variëren en plaatselijk zal de snelheid afwijken. Dit is in het onderzoek verwaarloosd. De reden hiervoor is dat in dit geval ook het bronvermogen iets zal afwijken, waardoor het resulterende gemiddelde geluidsniveau niet relevant zal afwijken. Het bronvermogen van de sleephopperzuiger tijdens baggerwerkzaamheden is gebaseerd op de publicatie ‘Geluidproblematiek baggermaterieel’, rapportnummer HW80105.def van 7 oktober 2004 van SIGHT. Voor de varende baggerschepen bij de afvoer van bagger is uitgegaan van hetzelfde bronvermogen en dezelfde vaarsnelheid als voor de binnenvaartschepen. De overige schepen betreft een hele range van verschillende schepen1. Op grond van het feit dat het veelal kleinere, niet-vracht vervoerende schepen van 10 tot 20 meter lengte betreft, deels zonder verbrandingsmotor, is het gemiddelde bronvermogen hiervan ingeschat op 108 dB(A) (= gemiddeld 50% van het bronvermogen van een binnenvaartschip).

1

De overige schepen betreffen multicats, roeiers, slepers, crewboten, surveyschepen, zeehavenpolitie, douane.

recreatievaart (pleziervaartuig, zeiljacht, motorjacht), dienstvaartuigen (havendiensten, politiepatrouilleboot, slepers, roeiers, loodsen, werkvaartuig, kabelschip, drijvende giek, drijvende boei, baggermachine), passagiersvaart (waterbus, watertaxi, Spido, Pannenkoekenboot, veerboot, cruiseschip, Rode Kruisschip) en vissersvaartuigen.

14

ARCADIS



4 4.1

Effectbeoordeling REFERENTIESITUATIE

In de huidige situatie wordt de geluidsbelasting in het studiegebied bepaald door de aanwezige industrie, het wegverkeer op met name de rijksweg N15/A15, het railverkeer op de Havenspoorlijn, de aanwezige scheepvaart, aangemeerde schepen en de windturbines in het gebied. Gezien het feit dat de directe effecten zich richten op het scheepvaartlawaai en de indirecte effecten op het industrielawaai is de beschrijving van de referentiesituatie beperkt tot deze bronnen. De 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontour vanwege de scheepvaart in de huidige situatie (peiljaar 2013) is weergegeven in Afbeelding 6. De geluidscontour bij autonome ontwikkeling (peiljaar 2026) is weergegeven in Afbeelding 7. In deze afbeeldingen is ook de geluidsbelasting op de referentiepunten weergegeven. Deze waarden zijn ook vermeld in Tabel 7. De gewogen geluidsbelasting vanwege scheepvaartlawaai in de huidige situatie en bij autonome ontwikkeling is respectievelijk 47,34 dB(A) en 48,67 dB(A). De cumulatieve 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontour vanwege de industrieterreinen Maasvlakte 1Europoort en Botlek-Vondelingenplaat-Pernis in de huidige situatie is weergegeven in Afbeelding 8. In deze afbeelding is ook de geluidsbelasting op de referentiepunten weergegeven. Deze waarden zijn ook vermeld in Tabel 8. De gewogen geluidsbelasting is 55,58 dB(A). De geluidscontour en geluidsbelasting zijn gebaseerd op de situatie zoals beschreven in het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen. Deelrapport Geluid, versie mei 2013. Doordat in het voorliggende rapport de cumulatieve geluidsbelasting van de industrieterreinen Maasvlakte 1-Europoort en Botlek-Vondelingenplaat-Pernis is gepresenteerd, wijken de berekende waarden en contouren plaatselijk wel af van de situatie zoals beschreven in het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen. In laatstgenoemd rapport zijn de geluidscontouren namelijk per gezoneerd industrieterrein afzonderlijk gepresenteerd. In het kader van het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen is reeds onderzoek verricht naar de intensivering van het Botlekgebied en de Vondelingenplaat. Dit onderzoek is vastgelegd in het MER Havenbestemmingsplannen. Het voorkeursalternatief uit voornoemd milieueffectrapport wordt beschouwd als de autonome ontwikkeling peiljaar 2026. De cumulatieve 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontour vanwege industrielawaai voor deze toekomstige situatie is weergegeven in Afbeelding 9. In deze afbeelding is ook de geluidsbelasting op de referentiepunten weergegeven. Deze waarden zijn ook vermeld in Tabel 8. De gewogen geluidsbelasting bedraagt 56,89 dB(A). Uit het MER Havenbestemmingsplannen blijkt dat de autonome ontwikkelingen voldoen aan de vastgestelde MTG-waarden bij woningen en hiermee binnen de MTG-contour passen. De in het kader van de Bestuursovereenkomst Rijnmond-West beoogde eindcontour wordt grotendeels gehaald of benaderd,


ARCADIS

15


maar zal binnen de oorspronkelijke planning (2025) nog niet overal zal zijn bereikt. Dit heeft echter geen relatie met de uitvoering van het plan. Etmaalwaarde [dB(A)] Referentiepunt

Omschrijving

2013

2026

1


53,00

53,60

2


52,79

53,46

3


53,02

53,81

4


50,54

51,36

5


55,54

56,31

6


46,66

47,41

7


55,88

56,21

8


46,52

46,95

9


46,79

47,12

10


50,99

51,22

11


47,64

47,96

12


41,15

42,36

13


42,50

44,13

14


46,39

48,90

15


46,97

49,46

16


42,72

45,09

17


45,06

49,91

18


46,25

51,39

19


48,45

50,92

20


46,36

47,16

21


43,49

46,03

22


53,00

54,21

23


51,27

52,42

24


42,94

43,64

25


39,39

40,01

26


38,60

39,27

27


38,08

38,80

28


34,12

35,01

30


42,00

42,73

31


53,90

55,24

32


39,28

42,20

47,34

48,67

Gewogen geluidsbelasting:

Huidige situatie

Autonome ontwikkeling

Tabel 7: Berekeningsresultaten scheepvaart huidige situatie en autonome ontwikkeling

16

ARCADIS



Etmaalwaarde [dB(A)] IL

Referentiepunt

Omschrijving

Huidige situatie


1


55,88

56,85

2


56,44

56,94

3


54,24

57,00

4


51,81

53,88

5


52,58

54,12

6


53,93

55,08

7


58,58

60,31

8


51,85

53,08

9


48,64

49,55

10


48,43

49,24

11


55,69

56,80

12


53,66

54,08

13


58,50

58,94

14


57,14

58,12

15


56,64

57,37

16


56,79

57,08

17


57,95

58,35

18


59,27

60,00

19


59,10

61,05

20


58,68

59,38

21


57,20

60,30

22


55,68

59,09

23


52,13

54,55

24


53,98

57,41

25


54,18

55,06

26


54,25

55,24

27


54,15

55,53

28


50,44

52,09

30


53,14

56,30

31


54,36

56,90

32


59,00

60,10

55,58

56,89


Tabel 8: Berekeningsresultaten industrielawaai huidige situatie en autonome ontwikkeling


ARCADIS

17


Afbeelding 6: Huidige situatie, 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren vanwege de scheepvaart

Afbeelding 7: Autonome ontwikkeling, 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren vanwege de scheepvaart

18

ARCADIS



Afbeelding 8: Huidige situatie, cumulatieve 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren industrieterreinen Maasvlakte 1Europoort en Botlek-Vondelingenplaat-Pernis

Afbeelding 9: Autonome ontwikkeling (VKA Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen), cumulatieve 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren industrieterreinen Maasvlakte 1-Europoort en Botlek-Vondelingenplaat-Pernis


ARCADIS

19


4.2

EFFECTEN REALISATIEFASE

De 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontour vanwege de scheepvaart plus de baggerwerkzaamheden voor de verdieping van de Nieuwe Waterweg is weergegeven in Afbeelding 10 en 10. In deze afbeeldingen is ook de geluidsbelasting op de referentiepunten weergegeven. Deze waarden zijn ook vermeld in Tabel 9. Etmaalwaarde [dB(A)] Huidige situatie

Huidige situatie +

Referentiepunt

Omschrijving

1


53,00

53,07

2


52,79

52,86

3


53,02

53,08

4


50,54

50,59

5


55,54

55,59

6


46,66

46,69

7


55,88

55,88

8


46,52

46,53

9


46,79

46,79

10


50,99

50,99

11


47,64

47,64

12


41,15

41,16

13


42,50

42,51

14


46,39

46,4

15


46,97

46,97

16


42,72

42,73

17


45,06

45,06

18


46,25

46,25

19


48,45

48,46

20


46,36

46,41

21


43,49

43,51

22


53,00

53,01

23


51,27

51,30

24


42,94

42,97

25


39,39

39,45

26


38,60

38,69

27


38,08

38,20

28


34,12

34,29

30


42,00

42,03

31


53,90

53,91

32


39,28

39,29

47,34

47,36

baggerwerkzaamheden


Tabel 9: Berekeningsresultaten scheepvaart huidige situatie + baggerwerkzaamheden

20

ARCADIS



Uit de resultaten in bovenstaande tabel blijkt dat de maximale toename ten opzichte van de huidige situatie 0,17 dB(A) bedraagt. De gewogen geluidsbelasting is 47,36 dB(A). De toename van de gewogen geluidsbelasting ten opzichte van de huidige situatie bedraagt 0,02 dB(A). Dit betreft geen relevante wijziging van de geluidsbelasting. De score conform het in paragraaf 2.4. beschreven beoordelingskader is vermeld in Tabel 10. Voorgenomen activiteit Verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur, de Nieuwe Maas en de havens in de Botlek

Score 0

Toelichting Geen relevante wijziging van de gewogen geluidsbelasting op de referentiepunten

Tabel 10: Score ten aanzien van het criterium geluidsbelasting scheepvaartlawaai op de referentiepunten

Afbeelding 10: Huidige situatie plus baggerwerkzaamheden, 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren vanwege de scheepvaart

4.3

EFFECTEN GEBRUIKSFASE

4.3.1

DIRECTE EFFECTEN

De 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontour vanwege de scheepvaart na realisatie van de verdieping van de Nieuwe Waterweg is weergegeven in Afbeelding 11. In deze afbeelding is ook de geluidsbelasting op de referentiepunten weergegeven. Deze waarden zijn ook vermeld in Tabel 11.


ARCADIS

21


Etmaalwaarde [dB(A)] Referentiepunt

Omschrijving


Plansituatie

2026

2026

1


53,60

53,60

2


53,46

53,46

3


53,81

53,81

4


51,36

51,36

5


56,31

56,31

6


47,41

47,42

7


56,21

56,21

8


46,95

46,95

9


47,12

47,12

10


51,22

51,22

11


47,96

47,96

12


42,36

42,36

13


44,13

44,13

14


48,90

48,90

15


49,46

49,46

16


45,09

45,09

17


49,91

49,91

18


51,39

51,39

19


50,92

50,92

20


47,16

47,16

21


46,03

46,03

22


54,21

54,21

23


52,42

52,42

24


43,64

43,64

25


40,01

40,01

26


39,27

39,27

27


38,80

38,80

28


35,01

35,01

30


42,73

42,73

31


55,24

55,24

32


42,20

42,20

48,67

48,67

Gewogen geluidsbelasting: Tabel 11: Berekeningsresultaten scheepvaart plansituatie

Op basis van de toename van 0,4% van het aantal zeeschepen ten opzichte van de autonome ontwikkeling wordt verwacht dat de geluidsemissie met 0,02 dB(A) toeneemt. Uit Tabel 11 blijkt dat rekening houdend met de overige scheepvaartbewegingen de maximale toename ten opzichte van de autonome situatie 0,01 dB(A) bedraagt. De gewogen geluidsbelasting is 48,67 dB(A). De toename van de gewogen geluidsbelasting ten opzichte van de autonome ontwikkeling bedraagt 0,00 dB(A). Er is dus geen relevante wijziging van de geluidsbelasting. De score conform het in paragraaf 2.4 beschreven beoordelingskader is vermeld in Tabel 10.

22

ARCADIS



Voorgenomen activiteit

Score

Verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur, de Nieuwe Maas en de havens in de Botlek

0


Tabel 12: Score ten aanzien van het criterium geluidsbelasting scheepvaartlawaai op de referentiepunten

Afbeelding 11: Situatie na realisatie verdieping, 55 dB(A) etmaalwaarde geluidscontouren vanwege de scheepvaart

4.3.2

INDIRECTE EFFECTEN

De verdieping van de Nieuwe Waterweg kan als indirect effect bijdragen aan de verdere intensivering van het Botlekgebied en de Vondelingenplaat. In het Milieueffectrapport Havenbestemmingsplannen is echter al uitgegaan van een verdere intensivering van dit gebied, al dan niet met dieper stekende schepen of met meerdere ‘kleinere’ schepen. Ten opzichte van de referentiesituatie is sprake van 8 miljoen ton extra overslag, ofwel 16% (8 miljoen ton extra t.o.v. 50 miljoen ton). De vraag is of deze extra overslag ook tot meer geluidsemissie gaat leiden. De verwachting is dat de geluidsemissies minder snel stijgen. In een ‘worst case’ benadering van +16% extra zou sprake zijn van 0,6 dB(A) toename van het geluid uit Botlek Vondelingenplaat ten opzichte van de referentiesituatie. Deze toename past binnen de grenswaarden voor industrielawaai. In het kader van het bestemmingsplan Botlek-Vondelingenplaat is namelijk de effectbeoordeling uitgevoerd voor een volledige invulling van de Botlek-Vondelingenplaat (inclusief 10% groei bij bestaande bedrijven), waarbinnen de extra overslag ten gevolge van het project Verdieping Nieuwe Waterweg geabsorbeerd wordt. De indirecte effecten van de verdieping voor industrielawaai zijn derhalve zeer beperkt. De score conform het in paragraaf 2.4 beschreven beoordelingskader is vermeld in Tabel 13.


ARCADIS

23


Voorgenomen activiteit Verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur, de Nieuwe Maas en de havens in de Botlek

Score 0


Tabel 13: Score ten aanzien van het criterium geluidsbelasting industrielawaai op de referentiepunten

Ook het natransport (na overslag) wordt in dit MER gezien als een indirect effect. In het deelrapport uitgangspunten verkeersbewegingen is voor de modal split uitgegaan van 100% natransport op binnenvaart, omdat het om natte bulk gaat. De effecten van de overslaggroei op groei van binnenvaart worden gezien als indirecte effecten. De verkeersgroei past echter binnen de verkeersgroei die is voorzien in het kader van de MER voor de Havenbestemmingsplannen. Deze effecten zijn reeds beschouwd (en onherroepelijk) in het MER voor de Havenbestemmingsplannen. Een deel van de goederen uit de Rotterdamse Haven wordt naar en vanuit de haven getransporteerd over de weg en via het spoor. Indirect genereren de kernactiviteiten van een (zee)haven ook allerlei dienstverlenende activiteiten variërend van bijvoorbeeld expeditie en leveranties tot aan beheer en onderhoud voor bedrijven. In deze MER is op basis van de schaal van het verkeer (relatieve toename van tonnage goederen is klein) en de aard (natte bulk) verondersteld dat al het natransport plaatsvindt per binnenvaartschip (zie ook paragraaf 8.1 van het Deelrapport Verkeer van de MER Havenbestemmingsplannen (Royal Haskoning DHV, 2013). Het deel dat theoretisch per spoor en/of weg zou plaatsvinden is verwaarloosbaar klein. Eventuele effecten vallen dan ook ruim binnen de marges van wat in het MER voor de Havenbestemmingsplannen is mogelijk gemaakt.

24

ARCADIS



5

Conclusie

Voor het deelonderzoek geluid ten behoeve van de verdieping van de Nieuwe Waterweg, het Scheur en de Nieuwe Maas en de havens van de Botlek zijn de effecten van de verdieping op de omgeving beschouwd voor de aspecten scheepvaartlawaai en industrielawaai. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen de directe effecten op het lawaai van de scheepsbewegingen en de baggeractiviteiten tijdens en na de realisatiefase en de indirecte effecten ten aanzien van de bedrijfsactiviteiten op het industrieterrein Botlek-Vondelingenplaat na de realisatiefase. De effectbeoordeling is hieronder samengevat. De conclusie is dat er geen relevante wijziging is van de gewogen geluidsbelasting op de referentiepunten. Ook de indirecte effecten vanwege het natransport zijn verwaarloosbaar. Derhalve worden de effecten als neutraal beoordeeld. Effecten

Criterium

Directe effecten

Geluidsbelasting scheepvaartlawaai en baggerwerkzaamheden tijdens de realisatiefase

0

Geen relevante wijziging van de gewogen geluidsbelasting op de referentiepunten

Geluidsbelasting scheepvaartlawaai in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping

0


Geluidsbelasting industrielawaai in de gebruiksfase na realisatie van de verdieping

0


Indirecte effecten

Score

Toelichting

Tabel 14: Score ten aanzien van het criterium geluidsbelasting scheepvaartlawaai en baggerwerkzaamheden tijdens en na de realisatiefase en industrielawaai na de realisatiefase


ARCADIS

25


Bijlage 1

Aantal scheepsbewegingen per dagdeel

Afbeelding B1: Overzicht trajectnummering

26

ARCADIS


Scheepvaartbewegingen per dagdeel 1/2

Huidige situatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Huidige situatie + baggerwerkzaamheden

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Baggerschepen


Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Plansituatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Baggerschepen

078417427:0.1!

Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht

1004-1005 1005-1006 1009-1010 1010-1011 1011-1012 1012-1013 1013-1014 1014-1015 1015-1016 1016-1017 1017-1018 1018-1019 1019-1020 3 3 33 37 38 43 49 55 55 55 55 55 55 1 1 11 12 13 14 16 18 18 18 18 18 18 1 1 11 12 13 14 16 18 18 18 18 18 18 117 117 221 218 214 283 158 83 83 83 83 82 81 15 15 28 27 27 35 20 10 10 10 10 10 10 15 15 28 27 27 35 20 10 10 10 10 10 10 64 64 128 128 128 193 128 31 31 31 31 80 31 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 3 3 33 37 38 43 49 55 55 55 55 55 55 1 1 11 12 13 14 16 18 18 18 18 18 18 1 1 11 12 13 14 16 18 18 18 18 18 18 117 117 221 218 214 283 158 83 83 83 83 82 81 15 15 28 27 27 35 20 10 10 10 10 10 10 15 15 28 27 27 35 20 10 10 10 10 10 10 64 64 128 128 128 193 128 31 31 31 31 80 31 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 0 0 0 1 2 3 4 6 6 6 6 7 7 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 4 4 33 38 39 45 53 62 62 62 62 62 62 1 1 11 13 13 15 18 21 21 21 21 21 21 1 1 11 13 13 15 18 21 21 21 21 21 21 206 206 256 252 248 385 212 112 112 112 112 111 109 26 26 32 32 31 48 26 14 14 14 14 14 14 26 26 32 32 31 48 26 14 14 14 14 14 14 64 64 128 128 128 193 128 31 31 31 31 80 31 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 4 4 33 38 40 45 54 62 62 62 62 62 62 1 1 11 13 13 15 18 21 21 21 21 21 21 1 1 11 13 13 15 18 21 21 21 21 21 21 206 206 258 252 248 385 216 112 112 112 112 111 109 26 26 32 32 31 48 27 14 14 14 14 14 14 26 26 32 32 31 48 27 14 14 14 14 14 14 64 64 128 128 128 193 128 31 31 31 31 80 31 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 8 8 16 16 16 24 16 4 4 4 4 10 4 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Huidige situatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig


Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Baggerschepen


Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Plansituatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Baggerschepen

078417427:0.1!

Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht

1020-1021 1021-1022 1022-1023 1023-1024 1024-1025 1025-1026 1026-1027 1027-1028 1028-1029 1029-1030 1030-1031 1031-1032 55 55 55 55 55 55 55 55 56 57 57 57 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 81 81 81 81 81 81 81 81 82 82 13 13 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 55 55 55 55 55 55 55 55 56 57 57 57 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 81 81 81 81 81 81 81 81 82 82 13 13 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 8 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 62 62 62 62 62 62 62 62 63 64 64 64 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 109 109 109 109 109 109 109 109 110 110 18 18 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 62 62 62 62 62 62 62 62 63 64 64 64 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 109 109 109 109 109 109 109 109 110 110 18 18 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Huidige situatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig


Zeeschepen

Binnenvaart

Overig Baggerschepen Variant 1 Baggerschepen Variant 2


Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Plansituatie

Zeeschepen

Binnenvaart

Overig

Baggerschepen

078417427:0.1!

Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht Dag Avond Nacht

1020-1021 1021-1022 1022-1023 1023-1024 1024-1025 1025-1026 1026-1027 1027-1028 1028-1029 1029-1030 1030-1031 1031-1032 55 55 55 55 55 55 55 55 56 57 57 57 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 81 81 81 81 81 81 81 81 82 82 13 13 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 55 55 55 55 55 55 55 55 56 57 57 57 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 81 81 81 81 81 81 81 81 82 82 13 13 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 8 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 62 62 62 62 62 62 62 62 63 64 64 64 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 109 109 109 109 109 109 109 109 110 110 18 18 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 62 62 62 62 62 62 62 62 63 64 64 64 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 109 109 109 109 109 109 109 109 110 110 18 18 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 2 2 31 31 31 31 31 31 31 31 32 42 32 32 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

MER VERDIEPING NIEUWE WATERWEG EN BOTLEK, DEELONDERZOEK GELUID

Recommend Documents