Memo. Geadresseerde. CW. Hendriks augustus set wijzigingen. Handboek Scheepsmilieucontrole, 2e wijziging juni 2004

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Memo

Rijkswaterstaat

Aan

Geadresseerde

Van

Doorkiesnummer

C W . Hendriks

026-3688525

Datum

Bijlage(n)

23 augustus 2 0 0 4

1 set w i j z i g i n g e n

Onderwerp

H a n d b o e k S c h e e p s m i l i e u c o n t r o l e , 2e w i j z i g i n g j u n i 2 0 0 4

Geachte

mevrouw/mijnheer,

B i j g a a n d treft u a l w e e r d e t w e e d e w i j z i g i n g a a n v a n het H a n d b o e k S c h e e p s m i l i e u c o n t r o l e . D o o r een a a n t a l v e r a n d e r i n g e n in o . a . w e t g e v i n g w a s het n o o d z a k e l i j k o m het H a n d b o e k w e e r o n d e r d e l o u p e te l e g g e n . D i t resulteerde in e e n o m v a n g r i j k e a a n p a s s i n g v a n e e n a a n t a l t e k s t e n . D e belangrijkste a a n p a s s i n g e n zijn e e n g e v o l g v a n v e r a n d e r d e r e g e l g e v i n g : d e Eural, d e g e w i j z i g d e W e t m i l i e u b e h e e r , het Besluit i n z a m e l i n g a f v a l s t o f f e n , e n het v e r p l i c h t s t e l l e n v a n e e n b u n k e r o v e r v u l b e v e i l i g i n g ( B O B ) in het R O S R . Er is e e n n i e u w e bijlage 5 o p g e n o m e n m e t d a a r i n alle a f v a l s t o f f e n z o a l s die sinds 2 0 0 3 o p het S - f o r m u l i e r i n g e v u l d m o g e n w o r d e n , m e t daarbij z o g o e d m o g e l i j k p a s s e n d e E u r a l c o d e s . Inspelend o p d e nabije t o e k o m s t zijn d e n i e u w e regels r o n d m e l d e n e n registreren v a n a f v a l al in het h a n d b o e k v e r w e r k t . Strikt g e n o m e n g e l d t e e n d e e l v a n de n i e u w e regels pas per 1 j a n u a r i 2 0 0 5 , w a n n e e r het n i e u w e Besluit m e l d e n b e d r i j f s a f v a l s t o f f e n en gevaarlijke a f v a l s t o f f e n in w e r k i n g t r e e d t . H i e r m e e w o r d t e

e e n 3 w i j z i g i n g o v e r e e n half jaar v o o r k o m e n . T o t slot zijn d e diverse n a a m s w i j z i g i n g e n v a n a n d e r e instanties e n n i e u w e t e l e f o o n n u m m e r s in d e z e w i j z i g i n g d o o r g e v o e r d .

V a n a f 1 S e p t e m b e r 2 0 0 4 b e n ik niet m e e r a a n s p r e e k b a a r o v e r z a k e n v e r b a n d h o u d e n d e m e t het H a n d b o e k . Per g e n o e m d e d a t u m g a ik R i j k s w a t e r s t a a t v e r l a t e n . W i l t u i n f o r m a t i e of a n d e r s z i n s d a n k u n t u k o n t a c t o p n e m e n m e t : Chris Nieuwpoort R W S directie U t r e c h t Postbus 6 5 0 3430 AR Nieuwegein

tel. 0 3 0 - 6 0 0 9 4 7 5 / 0 6 2 2 8 0 4 6 2 5 o f

[email protected]

Directie Oost Nederland

Telefoon (026) 368 89 11

Postbus 9 0 7 0 , 6 8 0 0 ED A r n h e m

Fax (026) 363 48 97

Gildemeestersplein 1, 6 8 2 6 LL Arnhem

E-mail G . W . H e n d r i k s @ D O N . R W S . M i n v e n w . n l

Bereikbaar met buslijn 5 en 43 vanaf ns station richting Presikhaaf, halte Keulse slag

H e t H a n d b o e k S c h e e p s m i l i e u c o n t r o l e is als o n d e r d e e l v a n het c o m p e n d i u m v a n V e r k e e r e n W a t e r s t a a t in het najaar v a n 2 0 0 4 o p i n t e r n e t te v i n d e n o n d e r : WWW.professioneel-handhaven.nl M e t vriendelijke

groet,

Gerard Hendriks

P.S. Indien de a d r e s s e r i n g niet m e e r juist is o f h e t h a n d b o e k in a n d e r e h a n d e n is o v e r g e g a a n v e r z o e k ik u dit te m e l d e n a a n : C h r i s N i e u w p o o r t , v o o r adres zie b o v e n g e n o e m d

2

Paginaboekhouding paginanummer titelpagina c o l of o n inhoudsopgave inhoudsopgave vervolq 1-1 1-2 2.2-1 2.2-2 2.3-1 2.3-2 2.3-3 2.3-4 2.3-5 2.3-6 2.4-1 2.4-2 2.4-3 2.4-4 2.6-1 2.6-2 2.7-3 2.7-4 2.7-5 2.7-6 2.9-1 2.9-2 3.1-1 3.1-2 3.2-1 3.2-2 3.2-3 3.2-4 3.2-5 3.2-6 3.2-7 3.2-8 3.2-9 3.2-10 3.2-11 3.2-12 3.3-1 3.3-2 3.3-3 3.3-4 3.4-1 3.4-2 3.6-1 3.6-2 3.6-3 3.6-4 4.1-1 4.1-2 4.2-1 4.2-2 4.2-3 4.2-4

actie

y

vervangen

u

vervangen

vervangen

l

'u

vervangen

vervangen

IS vervangen

V/

vervangen

vervangen

verwijderen

V

vervangen

vervangen

vervangen

vervangen

vervangen

vervangen

y

vervangen

K

vervangen

V . V

vervangen

verwijderen

\/

verwijderen

vervangen

vervangen

\y iS

vervangen

1/

vervangen

1/

verwijderen

*y

vervangen

Is 4/

vervangen

verwijderen

Paginaboekhouding paginanummer 5.2-1 5.2-2 5.3-1 5.3-2 5.3-3 5.3-4 6.2-1 6.2-2 6.5-1 6.5-2 6.6-1 6.6-2 6.7-1 6.7-2 tabblad Bijlagen trefwoordenregister achterzijde

actie

y

vervangen

t /

vervangen

verwijderen

bijlage 2, p . l P.2 bijlage 2 , p.3 P.4 bijlage 2 , p.5 p.6 bijlage 3, p . l P.2 bijlage 5, p . l P.2 bijlage 5 , p.3 P.4 bijlage 6, p . l

ir

vervangen

k

vervangen

ir

vervangen

vervangen

K

vervangen

^

vervangen

t r

V

b i j l a g e 1, p . l P.2

*

vervangen vervangen

Lr

vervangen

vervangen

1/

T

vervangen

4 /

toevoegen

^

toevoegen

\s

vervangen

^ /

P.2

1/

bijlage 7, p . l P.2

vervangen

17-08-04

Ministerie van verkeer en waterstaat

Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland

RWS Dir. Oost-Nederland Bibliotheeknr. V V 2.0 $Q - I $"

Handboek Scheepsmilieucontrole niet uitlenen buiten het gebouw!

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Productverantwoordelijke en opdrachtbegeleider: Gerard Hendriks, R W S O o s t - N e d e r l a n d Auteur: Jan Stap O n d e r z o e k & C o m m u n i c a t i e , Leiden Klankbordgroep: Rob de Vries, R W S O o s t - N e d e r l a n d Jan van D a m , R W S O o s t - N e d e r l a n d Piet K o m d u u r , R W S O o s t - N e d e r l a n d Frans Gilbers, Rotterdam Port Authority Ingrid Zeegers, Riza Joan Meijerink, Riza Foto's: Jan Stap O n d e r z o e k & C o m m u n i c a t i e C a r t o o n : Peter Jooren, R W S Z u i d - H o l l a n d Druk: Drukkerij T a m m i n g a Siegers, Duiven Tekstadvies: Laboyrie C o m m u n i c a t i e A m s t e r d a m A r n h e m , november 2 0 0 0 1 wijziging april 2 0 0 2 2 wijziging juni 2 0 0 4 e

e

Inhoudsopgave

Voorwoord 1

De natte praktijk

2 2.1 2.2 2.3

De Scheepsmilieucontrole Het doel van de controles D e werkwijze bij controle D e 'harde' controlegegevens

2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.6 2.7 2.8

D e 'zachte' controlegegevens T w e e petten D e pet van de toezichthouder D e opsporingspet Bevoegdheden Handhavingsmiddelen

2.9 2.10

V a n toezicht naar o p s p o r i n g O o g - en oorfunctie Cultuurverschillen tussen Nederlanders, Duitsers, Belgen en Fransen

3 3.1 3.1.1 3.1.2

Wetgeving D e W v o en het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid W W Schepen m o g e n niets lozen behalve huishoudelijk afvalwater H o e verhoudt zich de W v o tot de milieubepalingen van het R P R ?

3.1.3 3.2 3.2.1 3.2.2

W i e handhaaft er? W m en Eural Zorgvuldig handelen In welke gevallen is er sprake van overtreding van artikel 1.1a en 10.1 W m ? W a n n e e r is afval gevaarlijk afval? W a a r laat de schipper zijn afval? W e l k e administratieve verplichtingen heeft de schipper? S-formulier Rijnvaartpolitiereglement - RPR en Reglement onderzoek schepen o p de Rijn - R O S R

3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.4 3.5 3.5.1 3.5.2 3.6 3.6.1 3.6.2

Hoofdstuk 15 v a n het RPR - milieuhoofdstuk56 Olie-afgifteboekje Reglement onderzoek schepen o p de Rijn - R O S R Afvaltransport per schip over de landsgrenzen - de E V O A M e e r duidelijkheid door het Scheepsafvalstoffenbesluit Losverklaring Bunkerverklaring Privacywetgeving Rechten en plichten r o n d o m de controleregistratie M o g e l i j k h e d e n en beperkingen rond informatie-inwinning bij de politie

4

Samenwerking

4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2 4.2.1

De W e r k g r o e p Milieutoezicht Binnenvaart - W M T B C o n v e n a n t v o o r Informatie-uitwisseling en samenwerking CNS-formulier Het Handhavingsplan Scheepsafvalstoffen Het project Integrale M i l i e u Controle Rivieren en Uiterwaarden - I M C Integrale milieucontrole van het laden en lossen van binnenschepen

5 5.1 5.2

Informatiemanagement Procedure v o o r verwerking van de controlestaat Gegevensuitwisseling met andere diensten binnen en buiten de R W S

5.3 5.3.1 5.3.2

Informatieanalyse: ' W a t gebeurt er met de verzamelde gegevens?' W a t is het nut v o o r handhaving van het registreren van de controlestaten? W a t vertellen w e de belangstellende schipper?

6 6.1 6.2

Aanvullende informatie Jurisprudentie De indirecte financiering en de SAB

6.3

Praktijkrichtlijn Ladingresten D u w v a a r t

6.4 6.5 6.6 6.7

Praktijkrichtlijn Binnentankvaart Het Scheepsmilieuplan Milieuachtergronden Nuttige telefoonnummers

Bijlagen Trefwoordenregister Bijlage 1 Invulling van de bezoekbevestiging Bijlage 2 Invulling van blad 1 Bijlage 3 Invulling van blad 2 Bijlage 4 (vervallen) Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7

De Eural en scheepsafvalstoffen Visuele inspectie van de machinekamers Visuele inspectie van het schip

Bijlage 8

Vertalingen van de meest gestelde vragen en de antwoorden

Voorwoord

Het is eenieder b e k e n d dat een t o e n e m e n d e bevolkingsdruk, groeiende bedrijvigheid en transport het beslag en de druk o p ruimte, natuur en milieu d o e n stijgen. De spanning die hierdoor ontstaat verdeelt de wereld soms. In de meer dagelijkse praktijk bij de vergunningverlening w o r d t op basis van normstelling en regelgeving een balans gezocht tussen v o o r g e n o m e n activiteit en belasting van natuur en milieu. V o o r t d u r e n d w o r d t gezocht naar een evenwicht tussen maatschappelijke activiteit en de gevolgen v o o r ruimte, natuur en milieu. Toezicht en h a n d h a v i n g van milieuregels zijn daarbij belangrijke hoekstenen van het milieubeleid. In de d o o r het parlement vastgestelde Vierde N o t a W a t e r h u i s h o u d i n g w o r d t de scheepvaart als een belangrijke veroorzaker van diffuse verontreiniging van het oppervlaktewater aangemerkt. O m de emissies naar het oppervlaktewater d o o r de scheepvaart sterk te reduceren w o r d t de waterbeheerder een steeds nadrukkelijker rol toebedacht. De Rijkswaterstaat directie O o s t - N e d e r l a n d is hierbij als waterbeheerder van Boven-Rijn, W a a l , Neder-Rijn, Lek, IJssel, Twenthekanalen en Zwarte W a t e r d e l t a z o n d e r meer in beeld. In de afgelopen jaren is de scheepvaarttaak dan ook opgepakt. Uit de ervaringen blijkt dat de toezichthouders en handhavers bij de scheepsmilieucontrole behoefte hebben aan een handreiking inzake de vigerende nationale en internationale weten regelgeving, de werkwijzen en procedures, en de actoren en relevante instanties in het veld. Daartoe is een handboek vervaardigd dat de verschillende aspecten van de scheepsmilieucontrole overzichtelijk behandelt. M e d e door de inzet van een klankbordgroep is er naar gestreefd o m de verzamelde kennis en informatie breed te toetsen en o m tevens een breed draagvlak bij de gebruikers te bewerkstelligen. Het voorliggende handboek geeft feitelijke informatie over het uitvoeren van een controle en biedt daarbij veel praktische achtergrondinformatie en handreikingen. Het in de praktijk hanteren en actueel h o u d e n van het handboek kan een bijdrage leveren o m de eenduidigheid en kwaliteit van handelen van de Rijkswaterstaat te versterken en z o n o d i g te verbeteren. Ik bedank de initiatiefnemers en al diegenen die hebben bijgedragen aan de t o t s t a n d k o m i n g van dit H a n d b o e k Scheepsmilieucontrole en spreek de wens uit dat het handboek zich in het dagelijkse gebruik m a g bewijzen. Ik h o o p dat het een hulp m a g zijn bij de verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater in onze grote rivieren en kanalen. ir. H.T.C. van S t o k k o m directeur W a t e r Rijkswaterstaat, directie O o s t - N e d e r l a n d

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Productverantwoordelijke en opdrachtbegeleider: Gerard Hendriks, R W S O o s t - N e d e r l a n d Auteur: Jan Stap O n d e r z o e k & C o m m u n i c a t i e , Leiden Klankbordgroep: Rob de Vries, R W S O o s t - N e d e r l a n d Jan van D a m , R W S O o s t - N e d e r l a n d Piet K o m d u u r , R W S O o s t - N e d e r l a n d Frans Gilbers, Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam Ingrid Zeegers, Riza Joan Meijerink, Riza Foto's: Jan Stap O n d e r z o e k & C o m m u n i c a t i e C a r t o o n : Peter Jooren, R W S Z u i d - H o l l a n d Druk: Drukkerij T a m m i n g a Siegers, Duiven Tekstadvies: Laboyrie C o m m u n i c a t i e A m s t e r d a m

A r n h e m , november 2 0 0 0 1e wijziging, april 2 0 0 2

1 De natte praktijk W e controleren binnenschepen op milieuzaken. Dit handboek moet hierbij een ruggesteun zijn, zodat w e niet met lege handen staan. Het geeft aan wat onze aanpak is en het geeft veel achtergrondinformatie. O v e r onze b e v o e g d h e d e n , over de w e t g e v i n g die w e handhaven of waar w e zelf mee te maken hebben, over samenwerkingsprojecten en convenanten en over milieuzorg aan boord en milieuachtergronden. Wat vinden we er zelf van

M a a r w a t vinden w e zelf van onze scheepsmilieucontroles? Het Riza heeft een aantal van onze collega's bij de R W S en de Rotterdam Port Authority hierover g e i n t e r v i e w d . Bij die interviews k w a m duidelijk naar voren hoe ze werken en welke knelpunten ze ervaren. Alle onderwerpen die zij aanroeren, komen verderop in dit handboek aan b o d . 1

M a a r eerst krijgen onze collega's het w o o r d . Over de normale gang van zaken

'Ik werk alle vragen uit het controleformulier af, dat doe ik in de stuurhut. M e e s t a l w o r d e n de vragen d o o r de schipper redelijk b e a n t w o o r d . Ik vraag naar het bilgeboekje en het S-formulier en kijk of het klopt. D a a r n a g a ik de machinekamer in. Er moet altijd iemand met me mee, anders g a ik niet. Als er niet minimaal twee mensen in de stuurhut zijn heeft de schipper dus een personeelstekort. Dan vraagt hij moeders maar o m even het roer over te nemen.' 'Ik kijk in de machinekamer bijvoorbeeld naar poetslappen en hoe ze opgeslagen zijn. Er moeten twee bakken zijn: een stalen v a n w e g e de veiligheid en een plastic bak die de verwerker inneemt. Verder naar hoeveel vet er ligt uit de schroefas, of de bilge vol staat, a c c u b a k k e n . Daarna naar de boegschroef, het erft en de kofferdam. Ik heb er trouwens best begrip voor w a n n e e r de kofferdam niet leeg is bij het lossen, o m d a t het schip anders scheef trekt. Ik kijk ook naar s c h o o n m a a k m i d d e l e n , bij voorkeur geen c h l o o r h o u d e n d e , en naar koelvloeistoflekkage. V e r d e r kijk ik of er vet ligt in de achterpiek'. 'Ik let wel op technische verbeteringen, maar w e e t niet g o e d hoe ik aan de nieuwe informatie kan k o m e n . '

Over de houding van de schippers

'Schippers zullen nooit niet meewerken aan milieucontroles, behalve als het net heel slecht uitkomt (tijdens manoeuvreren etc.). Circa 9 0 % heeft begrip voor milieucontroles.' ' D e milieucontrole heeft voor mij een dubbele functie: zo k o m je n o g eens met de schipper in gesprek. Er gaat veel informatie over en weer, over veel meer zaken dan milieu. Het is g o e d dat er geen sancties bij een milieucontrole horen, dat maakt het gesprek veel opener.' 'Ik vind milieu belangrijk, met w e i n i g moeite v o o r k o m je vervuiling. Ik geef informatie over afgiftemogelijkheden, ik heb een lijst bij me. Als er goede folders waren zou ik die zeker uitdelen.'

Over de ladingproblematiek

'Ik gebruik bij de controle het controleformulier maar ik sla de vragen over de ladingresten vaak over. Het is niet uit te leggen dat veevoer in principe niet overboord m a g en er zijn geen afgiftemogelijkheden voor. Ik vertel de schipper wel dat hij een overtreding begaat v o o r iemand anders, w a n t de verlader is verantwoordelijk voor ladingafval. Als het s c h o o n m a k e n teveel tijd kost w o r d t de schipper gedupeerd w a n t tijd is geld, je gaat niet een halve d a g liggen tot het schip schoon is.' 1

Teksten tussen aanhalingstekens zijn ontleend aan: 'Verkenningen Handhaving van diffuse

bronnen', RIZA, I.Zeegers en J.Meijerink, concept juli 2 0 0 0 '

De natte praktijk (versie juni 2004)

1-1

'Als er iets mis is met een schip gaan w e er op af. Bij milieucontroles zijn zo mogelijk twee mensen tegelijk van ons a a n w e z i g . Milieucontroles doen we via post Wijk, we vragen daar of het schip al gecontroleerd is. Milieucontroles zijn preventief. V o o r de W v o geldt alleen de heterdaad situatie.' 'Ik controleer altijd tijdens de vaart, w a n n e e r het schip stil ligt k o m t het wel eens ongelegen. Bij een controle leg ik eerst het doel van de controle uit en vraag dan naar het bilgeboekje en het S-formulier. Ik gebruik daarvoor het

Nogmaals de gang van zaken

controleformulier.' ' N a afronding van een milieucontrole hebben we afgesproken dat een schip gedurende anderhalf jaar niet meer gecontroleerd wordt, behalve als het v o o r hercontrole in aanmerking komt'. 'Als iets niet g o e d is aan boord k o m t het schip in aanmerking voor een hercontrole, of ik maak een nieuwe afspraak met de schipper.' ' N a het bilgeboekje en het S-formulier vraag ik naar ladingresten en krijg dan natuurlijk altijd een gewenst a n t w o o r d (iedereen geeft het netjes af). Sommige schippers vragen me naar oplossingen v o o r het afgifte probleem, ik gebruik dan de stoffenlijst uit de convenant.' ' N a de administratieve controle in de stuurhut volgt een bezoek aan de machinekamer. De t o e g a n g is mij n o g nooit geweigerd. Ik kijk of de bilge leeg is, of de schroefas lekt, poetslappen rond de motor (veiligheid), motorlekkage, achterpiek (achter de w o n i n g ) , kofferdam en kopschroef. Terug in de stuurhut geef ik eventueel advies (bijvoorbeeld plaats een deksel op een e m m e r met vloeistof)'. ' H e t heeft geen zin de schipper op een druk m o m e n t te willen controleren. W e maken er geen probleem van als de schipper even geen tijd heeft o m d a t hij bijvoorbeeld even b o o d s c h a p p e n moet d o e n . Er is natuurlijk wel een plicht o m mee te w e r k e n , maar daar hoeven we eigenlijk nooit gebruik van te m a k e n .

Over het moment van controle

Als de schipper aangeeft dat hij op een bepaald m o m e n t even geen tijd heeft moet er natuurlijk wel een g o e d verhaal bij zijn.' 'Kennis o m te kunnen adviseren heb ik vooral door eigen ervaring of via collega's. Ik ben zelf al t w i n t i g jaar uit de vaart, maar wij hebben kennissen in de binnenvaart die een nieuw containerschip hebben laten b o u w e n en daar

Over kennis en motivatie

gaat mijn z o o n wel eens mee varen. Z o d o e n d e k o m ik ook n o g wel eens aan boord van hele nieuwe schepen met de laatste technieken. N i e u w e schepen: daar leer je wat v a n ! Bij Waterstaat moet je het vooral van de eigen kennis hebben, je moet zelf zorgen dat je op technisch gebied bij blijft.' ' M o t i v a t i e v o o r het vak is erg belangrijk. Als je die niet hebt, merk je dat bij het naar buiten optreden van een handhaver. W i j zijn als collega's bij deze dienstkring met z'n drieen gemotiveerd en enthousiast voor het vak.' 'Eigenlijk zouden we onderling eens met elkaars controles mee moeten lopen o m van elkaar te kunnen leren.' 'Laatst trof ik een schipper die eerder zelf toezichthouder was geweest. Die vroeg zich af w a t ik k w a m d o e n , w a n t hij wist dat ik geen poot had o m op te staan als er iets niet in orde was. Meestal klets ik me er wel uit.'

Over moeilijke momenten

A l s ik v o o r een milieucontrole k o m , die dus preventief gericht is, en ik merk dat de schipper er een rommeltje van gemaakt heeft. Ik moet op een gegeven m o m e n t overstappen op een repressieve aanpak. Het moeilijke is dat ik in het op preventie gerichte gesprek dingen gehoord heb die ik niet meer m a g gebruiken als ik mijn opsporingspet heb opgezet. Ik moet de schipper vertellen dat hij niet tot a n t w o o r d e n verplicht is. Feitelijk sta ik dus met lege handen.'

1-2

De natte praktijk (versie juni 2004)

Over apart gehouden afgewerkte olie

'Schippers gaan bewust met milieu o m , ze houden alle afval apart. Het is niet uit te leggen dat de bilgeboot de zorgvuldig apart g e h o u d e n olie weer bij het bilgewater voegt. O p bilgestations is afgifte van ander afval moeilijk.'

Over preventie

' A a n de jonge generatie hoeft niet veel te w o r d e n uitgelegd als het o m preventie gaat. Ze weten er al redelijk veel v a n . V r o e g e r ging echt alles o v e r b o o r d . Als men een zakje shag leeg had dan gooide men het o v e r b o o r d . D e jonge generatie is al heel anders o p g e g r o e i d . Controles maken de schipper wel meer bewust van het feit dat hij een bedrijf runt dat bedrijfsafval produceert en dat hij geen particulier is.' Wat verstaat u eigenlijk onder preventie? ' V o o r k o m e n dat afval in het water terecht komt.' ' V o o r k o m e n van het ontstaan van afval, het gescheiden houden van afval.' Hebt u het idee dat u met uw controle het gedrag van de doelgroep kunt bei'nvloeden? Ma, ik denk van w e l . Ik h o o p een klein beetje b e w u s t w o r d i n g op g a n g te brengen, schippers aan het denken te zetten.'

De natte praktijk (november 2000)

1-3

De natte praktijk (november 2000)

2 De Scheepsmilieucontrole Rijkswaterstaat controleert de binnenvaart ondermeer op naleving van de W e t verontreiniging oppervlaktewateren ( W v o ) en de W e t milieubeheer ( W m ) . W e maken daarvoor gebruik van onze toezichthoudende bevoegdheid voor de W v o en de W m . Hoe en w a a r o m we dat d o e n , is te lezen in dit hoofdstuk. Dit handboek gaat in op de z o g e n a a m d e Scheepsmilieucontrole. W e letten bij z o ' n controle op hoe de schipper omgaat met afvalstoffen die vrijkomen op een binnenvaartschip. 2.1

Het doel van de controles

De Scheepsmilieucontrole is in eerste instantie preventief bedoeld. W e willen v o o r k o m e n dat het water vervuild raakt. M a a r dat sluit niet uit dat we z o n o d i g ook repressief optreden w a n n e e r we strafbare feiten t e g e n k o m e n . Als waterkwaliteitsbeheerder willen w e immers v o o r k o m e n dat scheepsafval in het oppervlaktewater terechtkomt. Het doel van deze controles is goede afgifte van scheepsafvalstoffen te bewerkstelligen en afvalpreventie te stimuleren. W e willen daartoe ook meer inzicht krijgen in de afgifte van afval door de binnenvaart. We stellen de schipper vragen aan de hand van onze controlestaat

De Scheepsmilieucontrole (november 2000)

2.1-1

2.1-2


2.2

De werkwijze bij controle

W e gebruiken bij de controle een controlestaat met vragen. Die vragen hebben voor een deel betrekking op wettelijke verplichtingen van de schipper: de 'harde controlegegevens'. Deels zijn ze uitsluitend preventief bedoeld: de 'zachte controlegegevens'. De volgende twee paragrafen gaan in op deze harde en zachte controlegegevens. Paragraaf 2.5 gaat in op hoe w e omgaan met onze twee petten; die van preventief toezichthouder en die van opsporingsambtenaar. M a a r eerst schetst deze paragraaf in het kort de werkwijze bij de controle. Welke schepen controleren we?

Schepen die van buiten af zichtbare gebreken vertonen, zoals schepen met afval in de gangboorden, komen zeker in aanmerking voor controle. Verder controleren w e steekproefsgewijs alle schepen van de beroepsvaart, zowel varende als afgemeerde schepen. W a n n e e r w e als toezichthouder een schip willen controleren, vragen w e informatie op bij Verkeerspost Wijk bij Duurstede. W a n n e e r dan blijkt dat het schip langer dan een jaar geen milieucontrole heeft gehad, gaan we over tot controle. Als het schip volgens de opgeslagen informatie voor een hercontrole in aanmerking komt, voeren we die uit. Als bijlage bij dit hoofdstuk zijn beslisschema's opgenomen die weergeven of we gaan controleren en welke stappen we dan moeten zetten. De Scheepsmilieucontrole is o p g e b o u w d uit twee delen. Het eerste deel omvat een serie vragen die we aan de schipper stellen. Het tweede deel is een visuele inspectie van het schip, inclusief de machinekamers. W e vragen de schipper van te voren toegang tot het schip. W e melden daarbij de reden van het bezoek en stellen ons voor. Desgevraagd tonen w e ons legitimatiebewijs van Verkeer & Waterstaat. W e kennen onze bevoegdheden . 2

Vragen aan de hand van controlestaat

O m te beginnen vragen we naar het olie-afgifteboekje en de S-formulieren. Dan stellen we de vragen van de controlestaat, die w e ondertussen grotendeels invullen. De bijlagen 1 tot en met 3 geven een toelichting op de vragen van de controlestaat.

Visuele inspectie

Daarna gaan w e het schip controleren op juiste opslag van afvalstoffen. W e gaan daarvoor ook kijken in de machinekamers; zowel die van de hoofdmotor als de boegschroefmachinekamer. W e hebben aandacht voor eventuele opslagruimte in een tussenerft, de voor- en de achterpiek. W e beoordelen ook de situatie rondom de lieren, w e werpen een blik in de ruimen en w e kijken of de gangboorden vrij zijn van ladingresten. Bij tankschepen vragen we de schipper ook de kofferdam te openen, zodat we na kunnen gaan of deze leeg is. Bijlage 6 geeft meer aandachtspunten bij de inspectie van de machinekamers, bijlage 7 doet hetzelfde voor de rest van het schip.

Afronding

W e vullen onze bevindingen in op de controlestaat en geven als er aanleiding toe is informatie over preventiemogelijkheden en de geldende en toekomstige regels. Eventueel verwijzen we de schipper door naar instanties die meer informatie kunnen geven. Tot slot reiken we een bezoekbevestiging aan de schipper uit. Hiermee heeft de schipper eventueel gemaakte afspraken ook op papier.

Tekortkomingen

W a t doen we als we iets aantreffen dat niet in orde is? Bij constatering van gebreken wijzen w e de schipper hierop. Als wij of onze collega's van de Rotterdam Port Authority (RPA) en het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) 3

De Scheepsmilieucontrole (versie juni 2004)

2

Zie paragraaf 2.6.

3

Een opsomming van alle mogelijke gebreken staat in paragraaf 2.3.

2.2-1

deze gebreken nog niet eerder hebben geconstateerd, geven we een waarschuwing. W e spreken met de schipper af wat hij voor welke datum in orde moet maken. W e geven het schip de status 'hercontrole nodig'. Dit noteren w e ook op de controlestaat. Centrale Post Scheepvaart Wijk bij Duurstede

De ingevulde controlestaat sturen we op of faxen we naar de Centrale Post Scheepvaart in Wijk bij Duurstede voor verwerking in het computersysteem. Hiermee wordt deze informatie ook beschikbaar voor collega-handhavers te water. Als w e een schip waarbij eerder tekortkomingen zijn geconstateerd onderwerpen aan een hercontrole, volgen we dezelfde procedure. Alleen richten we ons nu allereerst op die tekortkomingen. Zijn ze inmiddels verholpen, dan noteren we dat op de controlestaat. De status 'hercontrole nodig' is daarmee opgeheven. Bestaat de tekortkoming nog steeds en is het een strafbaar feit, dan maken we proces verbaal op. Soms stuiten we bij hercontrole op nieuwe gebreken. Uiteraard wijzen we de schipper hier dan op en als het nodig is geven hem hiervoor een waarschuwing en merken het schip opnieuw aan voor hercontrole. W e noteren onze bevindingen op de controlestaat.

Hercontrole

Welke feiten strafbaar zijn, is te lezen in paragraaf 2.3. M a a r we zien ook ongewenste situaties die niet strafbaar zijn. Hoe gaan we daarmee om? Dan dragen we argumenten aan om de schipper ervan te overtuigen dat het beter is dat hij er wat aan doet. De meeste schippers willen hieraan wel tegemoet komen, ook als het niet wettelijk verplicht is

2.2-2


2.3

De 'harde' controlegegevens

In hoofdstuk 10 van de W e t milieubeheer ( W m ) , in de W e t verontreiniging oppervlaktewateren ( W v o ) , in hoofdstuk 15 van het Rijnvaartpolitiereglement (RPR) en in het Reglement onderzoek schepen op de Rijn (ROSR) zijn enkele zaken rond afvalstoffen wettelijk geregeld. Hierbij gelden v o o r de C o n v e n t i o n e l e Rijn deels andere regels dan in de rest van Nederland. Deze paragraaf bevat twee tabellen: een met alle relevante wettelijke verboden en verplichtingen en een met veel gestelde vragen over het bewaren van afval en het melden en registreren van afvalafgiften. H a n d h a v e n is d o e n , maar ' d o e n ' is niet gemakkelijk, zoals zal blijken in deze paragraaf. Toch laten w e ons er niet van w e e r h o u d e n strafrechtelijk op te treden als w e met preventief toezicht niet v o l d o e n d e kunnen bereiken. In z o ' n geval kunnen w e met de hier gegeven informatie bepalen of iets nu echt strafbaar is of niet. 4

Ontbreken S-formulier niet altijd strafbaar

Een voorbeeld o m dit te verduidelijken. Stel een schipper zegt te hebben afgegeven bij ISN in G e n d t . Hij heeft daarvan geen S-formulier aan b o o r d . W a t doen w e daarmee? O m het simpel te h o u d e n zeggen we hem van iedere afgifte van gevaarlijk afval aan Nederlandse inzamelaars een S-formulier vijf jaar aan boord te bewaren. M a a r als hij dat niet doet, kunnen we hem er geen P V v o o r geven als het een afgifte binnen het R P R - g e b i e d was. W a a r o m dat zo is en w a n n e e r het ontbreken van S-formulieren wel strafbaar is, zal blijken uit het vervolg van deze paragraaf. De volgende tabel somt alle verboden en verplichtingen voor de schipper op. Daarbij is rekening g e h o u d e n met de verschillen die bestaan tussen de regels binnen het R P R - g e b i e d en daarbuiten. De regelgeving is op dit punt niet erg overzichtelijk. Het Scheepsafvalstoffenbesluit zal hierin verandering b r e n g e n . 5

4

De conventionele Rijn in Nederland (RPR gebied) omvat de volgende wateren: Boven-Rijn,

W a a l , Pannerdensch kanaal, Neder-Rijn, Lek. 5


Lees meer over het Scheepsafvalstoffenbesluit in paragraaf 3.5.

2.3-1

Heel Nederland Conventionele Rijn (RPR-gebied)

Nederland met uitzondering van de Conventionele Rijn

storten (op of in de bodem brengen) is een overtreding van art. 10.2 W m . afval mag niet zodanig zijn opgeslagen of neergezet dat er een risico is dat het van boord valt of spoelt op grond van art. 4, V lid onder b van het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren'. storten, neerleggen, laten liggen, of laten afvloeien op duinen, stranden, kwelders, slikken, kaden, bruggen, vlonders, aanlegsteigers, dijken, oevers, of in het winterbed is verboden in art. 4, V lid onder c van het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren'. lozen of in het water doen geraken van afgewerkte olie, afgewerkt vet en overige afvalstoffen danwel slops, huisvuil en overig klein chemisch afval is verboden op 6

grond van art 15.03 lid 1 R P R . lozen op het oppervlaktewater van alle stoffen of afvalstoffen m.u.v. huishoudelijk afvalwater is een overtreding van artikel 4, lid 1 van het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren'. de schipper die afgewerkt vet, afgewerkte olie,

8

de ontdoener van afgewerkt vet, afgewerkte olie,

7

bilgewater , overige oliehoudende afvalstoffen en klein

bilgewater, overige oliehoudende afvalstoffen en klein

chemisch afval afgeeft, moet hiervan aantekening laten

chemisch afval is verplicht alle afgiften te registreren en die

maken in het olie-afgifteboekje. Dit olie-afgifteboekje moet

registratie 5 jaar te bewaren op grond van art. 10.38 van

hij aan boord bewaren. Een vol boekje moet 6 maanden na

de W m .

de datum van de laatste aantekening aan boord bewaard blijven. de ontdoener van alle overige gevaarlijke afvalstoffen en bedrijfsafvalstoffen is verplicht alle afgiften te registreren en die registratie 5 jaar te bewaren op grond van art. 10.38 van de W m . afgifte van afgewerkte olie, afgewerkt vet en overige

afgewerkte olie, afgewerkt vet en overige afvalstoffen

afvalstoffen danwel slops en overig klein chemisch afval

danwel slops (mits gevaarlijk afval) en overig klein

aan een niet door de autoriteiten toegelaten inrichting is

gevaarlijk afval mogen op grond van art. 10.37 en 10.45

verboden op grond van art. 15.05 lid 2 RPR.

W m alleen worden afgegeven aan een 'bedrijf met een Wm-inzamelvergunning. Hierop zijn uitzonderingen. Zie §3.2.4.

overige gevaarlijke afvalstoffen en bedrijfsafvalstoffen mogen op grond van art. 10.37 W m alleen worden afgegeven aan een 'bedrijf met de juiste W m - v e r g u n n i n g of aan een inzamelbedrijf dat als zodanig is vermeld op de lijst van inzamelaars. Zie ook §3.2.4.

6

Lozen van bijvoorbeeld olie op de Conventionele Rijn is dus zowel een overtreding van het

RPR als de W v o . Hoe we daar in strafrechtelijke zin mee omgaan, is beschreven in § 2.7. 7

Let op: het RPR verstaat onder bilgewater ook oliehoudend water uit voor-, of achterpiek,

de kofferdammen en de ruimten tussen zij- en beunwand. 6

ontdoener - iemand is ontdoener wanneer hij zich van afval ontdoet. O n t d o e n is afgeven

aan een ander om er van af te raken. Een schipper die afval in een container bij een sluis plaatst of afgeeft aan een inzamelaar is ontdoener.

2.3-2


Heel Nederland Conventionele Rijn (RPR-gebied)

Nederland met uitzondering van de Conventionele Rijn

schippers moeten afgewerkte olie, afgewerkt vet en overige afvalstoffen danwel slops, huisvuil en overig klein 9

chemisch afval aan boord gescheiden opslaan in de daarvoor bestemde verzamelreservoirs volgens artikel 15.04 RPR. opslag van afgewerkte olie in los aan dek staande verzamelreservoirs is verboden op grond van art. 15.04 lid

c

2 RPR.

verboden en verplichting

at

afvalstoffen aan boord verbranden is verboden op grond van art. 15.04 lid 2 RPR. reinigingsmiddelen die olie of vet oplossen danwel emulgerend

10

zijn en die tevens de verwerking bij een

afvalverwerker bemoeilijken, mogen niet in de bilge van de machinekamer terechtkomen op grond van art. 15.04 lid 2. er moet een brandbestendig verzamelreservoir met deksel voor oliehoudende poetslappen, voor vast klein chemisch afval (kca), voor vloeibaar kca en voor slops aanwezig zijn volgens artikel 10.02 d, e en f ROSR (Reglement onderzoek schepen op de Rijn). indien een lensinrichting is uitgevoerd met vast aangebrachte leidingen, moeten de lensleidingen van de bilgen die voor het verzamelen van bilgewater zijn bestemd, zijn voorzien van in gesloten stand verzegelde afsluiters volgens art. 8.06 lid 10 ROSR. onzorgvuldig handelen met afvalstoffen is strijdig met artikel 10.1 lid 2 W m . het is verboden handelingen te verrichten of na te laten waarvan men weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat dat schadelijke gevolgen voor het milieu heeft of kan hebben, volgens art. 1.1a W m .

9

De afgelopen jaren gooiden inzamelaars de olie vaak bij het bilgewater. Gescheiden houden

aan boord kwam op de schippers daarom over als zinloos. Het is echter voor inzamelaars van gevaarlijke afvalstoffen wettelijk verplicht afgewerkte olie gescheiden van andere afvalstoffen in te zamelen. Sinds 2004 handhaaft de V R O M - l n s p e c t i e op de plicht afvalstoffen bij inzameling gescheiden te houden. 1 0

Waarschijnlijk zijn nog veel reinigingsmiddelen ofwel oplossend, ofwel emulgerend. Dan

blijft alleen de bepaling dat ze de verwerking niet mogen bemoeilijken van belang. In ieder geval bemoeilijken chloorhoudende schoonmaakmiddelen en ontvetters de verwerking van afvalwater. Zie ook paragraaf 6.6.


2.3-3

Behalve op de in de tabel g e n o e m d e zaken, letten we ook op veiligheidsaspecten. Een concreet voorbeeld is de vraag: 'Zijn de kofferdammen s c h o o n ' . Soms w o r d e n de kofferdammen namelijk gebruikt v o o r opslag van afvalwater. Bij vervoer van gevaarlijke stoffen moeten volgens het A D N R , deel 7 voorschrift 7.2.3.11 de kofferdammen leeg en d r o o g zijn. Alleen w a t condenswater is toegestaan. W i j zijn echter niet bevoegd v o o r toezicht op naleving van de W e t vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs) en dus

Meer aandachtspunten

1 1

1 2

ook niet v o o r het A D N R . M a a r in het kader van W m - t o e z i c h t m o g e n w e z o n o d i g alle plaatsen betreden. De kofferdam zou immers gebruikt kunnen zijn o m afval in op te slaan. W e gaan nooit in de kofferdam! Inspecteren doen we van bovenaf met een zoeklicht. M a a r pas op: we m o g e n niet zelf de kofferdam van A D N R - s c h e p e n o p e n e n , daarom vragen we de schipper dat te doen. We kijken van bovenaf in de kofferdammen om na te gaan of er geen afvalwater in staat

De uitgebreide (milieu)wetgeving is niet altijd gemakkelijk te raadplegen. Als er ergens staat dat iets niet m a g , is dat duidelijk. M a a r als er niets een onderwerp te vinden is, m a g het dan w e l ? ' M o e t afval gescheiden w o r d e n a f g e g e v e n ? ' , is z o ' n vraag. Het volgende overzicht geeft daarom a n t w o o r d op een aantal veelgestelde vragen.

1 1

A D N R - Reglement voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de Rijn.

1 2

M a a r onze aangewezen buitengewone opsporingsambtenaren zijn bevoegd voor

opsporing van strafbare feiten genoemd in de W v g s .

2.3-4


vraag

antwoord

verder lezen


2.3-5

2.3-6


2.4

De 'zachte' controlegegevens

D e vorige paragraaf ging in op de te controleren wettelijk verplichte maatregelen en d o c u m e n t e n . Deze paragraaf behandelt de controleaspecten die vooral preventief van aard zijn. V o o r g o e d preventief toezicht kan het n o d i g zijn aanvullende gegevens te vragen. Bij de controles verzamelen w e daarom ook gegevens die pas waarde krijgen w a n n e e r ze met elkaar of met andere gegevens in verband gebracht w o r d e n . Het hoe en w a a r o m van deze vragen is te lezen in deze paragraaf. Huidige en laatst geloste lading

W e vragen naar de huidige en laatst geloste lading. Ter controle vragen w e ook de losplaats en datum. W a a r o m doen we dat? De achterliggende gedachte is dat w e willen weten of het ruim tussen t w e e reizen is gewassen en waar dat w a s w a t e r is gebleven. W e stellen o p basis van het a n t w o o r d van de schipper in gedachten vast of wassen tussen t w e e ladingen n o d i g was. Daarvoor hebben we veel kennis van de gangbare praktijk in de binnenvaart nodig. Een voorbeeld: stel de laatst geloste lading was steenkool voor een kolencentrale in Duitsland. De huidige lading is grind bestemd voor de betonindustrie. Is het waarschijnlijk dat het ruim is schoongespoten? Ja, brokjes steenkool in het beton maken het beton zwakker. D e ontvanger van het grind zal van de schipper een schoon ruim eisen. W e vragen vervolgens aan de schipper of het ruim is schoongespoten en waar dat w a s - of spuitwater is gebleven. Vaak is er geen goede gelegenheid o m waswater af te g e v e n . O o k is er geen echte controlemogelijkheid. Het Scheepsafvalstoffenbesluit moet hier verandering in b r e n g e n . 13

Tanks gereinigd?

Bij tankschepen vragen we of de tanks zijn gereinigd. Bij o p e e n v o l g e n d vervoer van dezelfde of verenigbare lading is reiniging meestal niet nodig. W e vragen ook naar de m e t h o d e van reiniging (wassen of ventileren) en naar het aantal gereinigde tanks. Het waswater van olie of chemicalientankers is vaak gevaarlijk a f v a l , behalve als de ladingontvanger het w a s w a t e r bij het geloste product kan v o e g e n , w a n t dan is het immers geen afval. Bij afgifte van scheepsafval in Nederland moet altijd een S-formulier w o r d e n i n g e v u l d . W a n n e e r de schipper zegt dat hij het waswater in Nederland heeft afgegeven, vragen we hem het S-formulier te t o n e n . Kan hij dat niet en kan de hij ook geen andere v o r m van registratie tonen (zoals een factuur of een journaal), dan is dat een overtreding van de artikel 10.38 van de W m . 14

15

1 6

Herkomst en bestemming

W e vragen ook naar de herkomst en b e s t e m m i n g van het schip. Dat doen w e o m d a t dat ons helpt een beeld te v o r m e n van eventueel ballasten van het schip. W e weten dat sommige lege schepen op bepaalde routes, zoals de Neckar, of bepaalde Duitse of Franse kanalen, moeten ballasten o m onder lage bruggen door te k u n n e n . Als het schip geen aparte ballasttanks heeft en het heeft z o ' n route leeg gevaren, kunnen w e er donder op z e g g e n dat de schipper in het ruim heeft geballast. Mogelijk is dat ballastwater verontreinigd geraakt met ladingresten. W e wijzen de schipper er z o n o d i g op dat het lozen van verontreinigd ballastwater verboden is.

1 3

Lees meer over het Scheepsafvalstoffenbesluit en -verdrag in paragraaf 3.5.1.

1 4

Zie voor het bepalen of afval gevaarlijk is of niet paragraaf 3.2.3.

1 5

Tot 2005 hoeft dit alleen bij afgifte van gevaarlijk afval. Vanaf 2005 gelden voor

registratie van afgiften gelijke regels voor zowel niet-gevaarlijk afval als gevaarlijk afval. Huisvuil is hiervan uitgezonderd. 1 6


Zie voor de registratieplicht paragraaf 3.2.5.

2.4-1

H o e w e l in Nederland de bewijslast bij ons ligt en de schipper dus niet hoeft aan te tonen dat hij niet geloosd heeft, dwingen we als toezichthouder toch w a t respect af w a n n e e r w e kennis van zaken t o n e n . Hier gaat zeker een preventieve w e r k i n g van uit. Zijn geweten moet gaan knagen. W e vragen of er afvalstoffen aan boord zijn, hoe ze zijn opgeslagen en hoeveel opslagruimte er a a n w e z i g is. O p diezelfde punten letten w e ook als we na invulling van de controlestaat de inspectieronde over het schip m a k e n . Als het n o d i g is geven we aanwijzingen v o o r verbeterde opslag. Daarbij doen we een beroep op de welwillendheid van de schipper. Bij grote rommel merken w e het schip aan v o o r hercontrole op grond van de bepalingen v o o r opslag van afvalstoffen van het R P R e n / o f het R O S R . 1 7

1 8

We controleren of de afvalstoffen aan boord goed zijn opgeslagen

W e vragen ook naar de laatste afgifte van alle v o o r k o m e n d e soorten gevaarlijk afval, zoals afgewerkte olie, bilgewater en ladingresten. Zo vormen we ons een beeld van het afgiftegedrag van het schip. In gedachten stellen we vragen als: mis ik niets? K o m e n alle te verwachten afvalstoffen v o o r op de d o c u m e n t e n ? Zijn de hoeveelheden waarschijnlijk? Zo niet dan stellen we de schipper gerichte aanvullende vragen als: Heeft u ook oude accu's? W a a r laat u die? Is 2 0 m bilgewater niet wat veel v o o r uw schip? Is er lekkage geweest? Heeft u wel eens klachten over de inzamelaars in Nederland? Deze vragen zijn vooral preventief bedoeld. D o o r ze te stellen zetten we de schipper aan het denken. S o m m i g e schippers hebben een klein duwtje n o d i g o m zorgvuldig met afvalstoffen o m te g a a n . A a n ons de taak o m dat duwtje te geven. 3

1 7

RPR artikel 15.04, zie ook par. 3.3.1.

1 8

ROSR artikel 10.02 lid d en e, zie ook par. 3.3.3.

2.4-2


2.5

Twee petten

Een aantal van ons is z o w e l toezichthouder als b u i t e n g e w o o n opsporingsambtenaar. V o o r ons gevoel hebben we dus t w e e petten op. W e willen preventief toezicht uitoefenen en zo milieubewust gedrag van de schipper stimuleren. D a a r o m praten we met de schipper en niet tegen de schipper en luisteren w e ook naar wat hij te zeggen heeft. O o k geven we hem voorlichting over nieuwe ontwikkelingen op milieugebied. En z o n o d i g verwijzen we hem naar instanties die hem daarbij kunnen helpen. M a a r soms stuiten w e op zaken die echt niet door de beugel k u n n e n . Daar moeten we dan wel tegen optreden. H o e gaan w e o m met dat d i l e m m a ? 2.5.1

De pet van de toezichthouder

Preventief toezicht: dat wil zeggen dat we schadelijk gedrag willen v o o r k o m e n . Een schipper die uit onwetendheid onjuist handelt, lichten w e voor. W e proberen hem ook iets te vertellen over het w a a r o m van de dingen. W a a r o m is het slecht waswater met ladingresten overboord te spoelen? W a a r o m moet K G A apart van het huisvuil w o r d e n a f g e g e v e n ? W a a r o m moet hij de S-formulieren van afgifte in Nederland bewaren? Een schipper die handelt uit gewoonte of gemakzucht houden we een spiegel voor. W e stellen kritische vragen. W a a r o m geeft u bilgewater niet altijd af? U weet toch dat het slecht is v o o r het oppervlaktewater? En u kunt het gratis afgeven. W a a r o m gebruikt u zoveel water bij het s c h o o n h o u d e n van de machinekamers? 1 8

Soms is het zelfs in het financieel belang van de schipper maatregelen te n e m e n . Een lekkende brandstofpomp van de dagtank kost de schipper al g a u w enkele honderden guldens per jaar aan w e g l e k k e n d e gasolie. De bilge raakt bovendien o n n o d i g vervuild met gasolie. Een briefje van / 1 0 0 , - gooit toch ook niemand in het water? Niet alle schippers zullen gevoelig zijn v o o r deze a r g u m e n t e n . M a a r de welwillende schipper zal er toch over na gaan denken. O n d e r het motto: 'Ze vragen er steeds naar. Het is zeker belangrijk'. We luisteren bij preventief toezicht ook naar het verhaal van de schipper

1 8

K G A - klein gevaarlijk afval. NB: het RPR en het ROSR spreken van klein chemisch afval.

Hiermee wordt hetzelfde bedoeld.


2.5-1

De milieubewuste schipper is minstens even belangrijk voor ons als toezichthouder. W e hebben er belang bij dat hij zijn goede gedrag in stand houdt. Hij m a g niet gaan denken: 'Ben ik nou de enige gek'. Dus laten w e onze waardering blijken v o o r de zaken die hij g o e d o p orde heeft en stimuleren hem z o d o o r t e gaan. M a a r hoe moet dat dan als w e echt strafbare feiten zien? W e zijn tenslotte het bevoegd gezag? W e zetten dan onze opsporingpet n o g niet o p . W e houden wel toezicht. W e spreken de schipper er o p aan, maar geven hem de kans zijn gedrag te verbeteren. W e zeggen heel concreet wat hij moet doen en spreken met hem een precieze datum af waarvoor het in orde moet zijn. Dat noteren w e o p de controlestaat. Tenslotte merken w e het schip aan voor hercontrole. 2.5.2

De opsporingspet

Pas bij de hercontrole zetten w e onze opsporingspet o p . W e gaan na of de schipper de zaken in orde heeft gemaakt. Z o niet, dan gaan w e over tot repressief handhaven. W e kunnen immers niet blijven w a a r s c h u w e n , want dan verliezen w e onze geloofwaardigheid. W e gebruiken daarvoor het meest geschikte middel; in regel een (lik-op-stuk-)PV of een last onder d w a n g s o m . 19

V o o r alle duidelijkheid: bij zaken die geen uitstel dulden - met name een heterdaadlozing of a f v a l d u m p i n g - treden w e onmiddellijk o p . V o o r dergelijke 'vrije velddelicten' is een lik-op-stuk-pv een goed middel.

1 9

Zie ook par. 2.7.

2.5-2


2.6

Bevoegdheden

Als W v o - t o e z i c h t h o u d e r Wm

2 2

21

zijn w e tevens a a n g e w e z e n als t o e z i c h t h o u d e r

ten aanzien v a n gevaarlijke afvalstoffen en v a n de E V O A

2 3

. Voor

2 4

h a n d h a v i n g v a n het RPR zijn b e v o e g d : de h o o f d e n scheepvaartdienst, de (assistent) verkeersleiders, de (assistent) riviermeesters

25

en de (hulp)

sluismeesters of -wachters. De b e v o e g d h e d e n v a n a m b t e n a r e n v a n Rijkswaterstaat zijn w e e r g e g e v e n in onderstaande tabel. D e b e v o e g d h e d e n v a n d e g e n e n v a n o n s die zijn a a n g e w e z e n als t o e z i c h t h o u d e r W m en of W v o staan in de A w b

2 6

d o o r de W m . D i e v a n de o p s p o r i n g s a m b t e n a r e n staan in de W E D

2 7

aangevuld . V o o r alle

handelingen geldt dat w e b e v o e g d zijn v o o r z o v e r dat redelijkerwijs v o o r de vervulling v a n onze taak n o d i g is.

handeling

bevoegd als toezichthouder?

bevoegd als opsporingsambtenaar WED?

inzage vorderen in zakelijke gegevens en bescheiden

ja

ja

kopieen maken

ja

ja

kort meenemen o m kopieen te maken

ja

ja

nee

ja

inbeslagnemen binnentreden in elke plaats (inclusief woning) met de benodigde apparatuur

ja, maar de

ja, maar de

w o n i n g alleen bij

w o n i n g alleen

gevaarlijke afval

met machtiging

en bovendien met

van het O M

machtiging van de burgemeester inlichtingen vorderen

ja

nee

zich toegang verschaffen met behulp van de sterke

ja

ja

arm zich te doen vergezellen door personen die door ons

ja

zijn aangewezen zaken onderzoeken, opnemen en daarvan monsters

ja

ja

verpakkingen openen

ja

ja

zaken korte tijd mee te nemen tegen schriftelijk

ja

ja

nemen

bewijs, voor onderzoek, opname of bemonstering

2 1

Regeling aanwijzing toezichthoudende ambtenaren W v o .

2 2

Besluit aanwijzing toezichthoudende ambtenaren V R O M - r e g e l g e v i n g , artikel 5 lid 1.

2 3

E V O A - Europese verordening overbrenging van afvalstoffen. Besluit aanwijzing

toezichthoudende ambtenaren V R O M - r e g e l g e v i n g , artikel 5 lid 1. 2 4

Deze personen zijn aangewezen als handhaver van de Herziene Rijnakte 1868 en de

daarop gegronde reglementen in de 'Aanwijzing ambtenaren Rijkswaterstaat Herziene Rijnakte'.


2 5

N u : mobiel verkeersleiders.

2 6

A w b - Algemene wet bestuursrecht artikel 5.13 tot en met 20 en artikel 18.5 W m .

2 7

W E D - W e t economische delicten artikelen 18 tot en met 24a.

2.6-1

W a n n e e r monsters moeten w o r d e n g e n o m e n , neemt de ambtenaar op verzoek van de belanghebbende een tweede monster. Beide monsters neemt hij mee. Hij laat het eerste monster analyseren. Het tweede monster laat hij op verzoek van de belanghebbende bij een ander gecertificeerd laboratorium analyseren. Hij geeft de monsters na onderzoek zoveel mogelijk terug. Hij licht de belanghebbende op diens verzoek in over de resultaten van het onderzoek, de o p n e m i n g of de monsterneming. Zie voor de handelwijze bij monstername het C o m p e n d i u m H a n d h a v i n g . De A w b geeft ons als toezichthouder de bevoegdheid iedere plaats te betreden met uitzondering van een w o n i n g (5.15 lid 1). De W m geeft de toezichthouder echter in artikel 18.5 tevens de bevoegdheid een w o n i n g binnen te treden zonder t o e s t e m m i n g van een bewoner, waneer het gaat o m gevaarlijk afval. Dan is wel een machtiging van de burgemeester n o d i g (art. 3 lid 2 van de A l g e m e n e w e t op het binnentreden). V o o r toezicht in het kader van de W v o geldt volgens artikel 3 0 dat ondermeer artikel 18.5 W m van toepassing is. W e gaan met deze bevoegdheid gepast o m , w a n t w e realiseren ons dat de w o n i n g het prive-domein van de schipper is. Bij oudere en kleinere schepen maakt de stuurhut onderdeel uit van de w o n i n g . M e e s t a l zal de schipper ons t o e s t e m m i n g geven de stuurhut binnen te k o m e n . Doet hij dat niet, dan is er o p v o o r h a n d geen reden o m zonder zijn toestemming binnen te treden. W e vragen hem de benodigde papieren, zoals S-formulieren en olieafgifteboekje te overhandigen. Bij stilliggende schepen nemen w e de papieren even mee naar ons patrouillevaartuig. Bij varende schepen controleren w e de papieren desnoods aan dek.

2.6-2


2.7

•

Citaat

van een schipper:

'Wij

zijn w e l van m e n i n g dat er meer voorlichting m o e t k o m e n w a a r en hoe men scheepsafval w e g kan b r e n g e n en dat dit op de wijze in c o m b i n a t i e met controle gebeurt is denk niet zo erg.'

Handhavingsmiddelen

preventieve voorlichting

Bij een controle stellen we een aantal vragen die een preventieve w e r k i n g hebben. D o o r vragen te stellen geven we aan dat deze onderwerpen belangrijk zijn. O o k kunnen we voorlichting geven over deze o n d e r w e r p e n . Heeft een schip een gesloten schroefas, laat de schipper restlading achter op de losplaats, gebruikt de schipper chloorvrije s c h o o n m a a k m i d d e l e n , houdt de schipper het kga apart van het huisvuil? Dat zijn vragen die schippers aan het denken zetten. Veel van hen zijn niet te beroerd o m maatregelen te treffen, vooral als dat w e i n i g extra moeite is. W e spreken onze waardering uit als blijkt dat een schipper al preventieve maatregelen heeft g e n o m e n . W e lichten de schipper ook voor over het S c h e e p s m i l i e u p l a n . Als de schipper al een milieuplan heeft, laten we onze waardering blijken. 27

•

Bevinding: 'Schip heeft lekke schroefas g e h a d w a a r d o o r de bilge halfvol is. Tevens staan er enkele o p e n voile vetblikken. Afspraken:

overredingskracht

W e kunnen niet alles a f d w i n g e n d o o r straffen op te leggen. Dat is ook ons streven niet. Toch treffen we situaties aan die verbetering b e h o e v e n , zonder dat er nu direct sprake is van een strafbaar feit. Zaken als rommel in de machinekamer, veel water in de bilge vragen onze aandacht. W e proberen de schipper ervan te overtuigen dat hij de situatie moet verbeteren. De kans bestaat dat de schipper er geen boodschap aan heeft, maar het is de moeite van het proberen w a a r d .

'Schipper wil g e e n afspraak m a k e n w a n n e e r hij de bilge leeg maakt en of hij de vetblikken en verfblikken zal opruimen.'

Veel praten en luisteren •

w a a r s c h u w i n g en hercontrole

O n s beleid is zo dat we bij constatering van strafbare feiten die geen directe milieuschade veroorzaken, de schipper de kans geven de situatie te verbeteren. W e geven hem dan een bestuurlijke w a a r s c h u w i n g en merken hem aan voor hercontrole. In welk geval dat is, is te vinden in bijlage 1. W e maken concrete afspraken over de maatregelen die de schipper moet n e m e n . W e stellen daarvoor ook een redelijke termijn vast. Deze afspraken en de termijn noteren 2 7


Zie over het Scheepsmilieuplan paragraaf 6.5.

2.7-1

w e op de controlestaat en op de bezoekbevestiging voor de schipper. Z o weten beide partijen naderhand nog precies w a t er is af gesproken. W e vinden een hercontrole n o d i g als er een strafbaar feit is geconstateerd en we de schipper de tijd willen geven de tekortkoming op te heffen. In andere gevallen treden we meteen op. Concreet gezegd is dat bij overtreding van het Wvo-lozingsverbod. O o k merken we een schip aan als kandidaat voor hercontrole als de situatie op het schip z o d a n i g is dat in onze ogen het milieu risico's loopt. Het gaat dan o m zaken die de schipper met wat goede wil kan verbeteren. Te denken valt aan al te veel rommel in de machinekamers, slecht sluitende bussen voor de vuile poetslappen, opslag van lege verfblikken in g e w o n e vuilniszakken en dergelijke. •

lik op stuk P V

W a n n e e r we een schip op heterdaad betrappen o p een strafbaar feit, kunnen we een lik op stuk P V o p m a k e n . W e faxen dit naar het parket. Daar hangt het O p e n b a a r Ministerie, meestal in de persoon van de parketsecretaris, er een prijskaartje aan. Hij stuurt dan binnen 3 dagen een acceptgiro. 28

Tot het opstellen van een lik-op-stuk proces-verbaal kan w o r d e n overgegaan wanneer aan een aantal eenvoudige en direct te constateren criteria is voldaan : 29

a.

b.

c.

het betreft een e e n v o u d i g feit (zoals afval w e g g o o i e n , maar ook lozingen van afvalwater van een schip, met uitzondering van huishoudelijk afvalwater, het ontbreken van het olie-afgifteboekje) het betreft een: •

op heterdaad geconstateerde overtreding, dan wel

•

een overtreding waarbij de betrokkenheid van de verdachte ter plaatse direct kan worden vastgesteld

het betreft een bekennende verdachte die direct (in een geval als onder b, eerste punt, dan wel onmiddellijk aansluitend (zoals in situaties als bij b, tweede punt, genoemd) kan w o r d e n g e h o o r d .

In een lik-op-stuk proces-verbaal dienen de volgende gegevens te w o r d e n opgenomen: • • •

naam en adres verdachte; locatie gepleegde delict; overtreden artikel(en);

•

feitelijke omschrijving van het/de feit(en);

•

verklaring verdachte; deze moet op een dusdanige manier w o r d e n weergegeven dat niet alleen de bekennende of ontkennende strekking w o r d t vermeld, maar ook de feitelijke strekking;

•

of het bestuur wel of niet van de overtreding in kennis dient te worden gesteld.

Zie ook par. 2.8. Bron: Openbaar Ministerie, www.openbaarministerie.nl/beleidsregels

2.7-2


Voorbeeld van een lik-op-stuk verbaal bij een vrije-veldovertreding MINISTERIE V A N V E R K E E R EN W A T E R S T A A T VERKORT PROCES-VERBAAL

DIRECTORAAT-GENERAAL

MILIEUDELICT

Directie O o s t - N e d e r l a n d

Opsporingsinstantie:

Schikken: Ja

RIJKSWATERSTAAT

Dienst o n d e r d e e l . Rijkswaterstaat Directie O o s t - N e d e r l a n d Postbus 9 0 7 0 6 8 0 0 ED A r n h e m 026-3628911

Proces-verbaalnummer:

|

Verbalisant: |

| ,

a m b t e n a a r in dienst van de Rijkswaterstaat, directie O o s t - N e d e r l a n d , a f d e l i n g A N , tevens

b u i t e n g e w o o n o p s p o r i n g s a m b t e n a a r , n u m m e r akte v a n b e e d i g i n g |

Verdachte:

Naam Voornamen G e b o r e n op

te:

Adres

Woonplaats:

|

Persoonsgegevens c o n f o r m : g e l d i g a f g e g e v e n identiteitskaart m e t het n u m m e r | V e r m o e d e l i j k e overtreding v a n : A r t . 4 , lid 1 van het uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging o p p e r v l a k t e w a t e r e n , gelet op artikel 1 lid 3 van de W e t verontreiniging o p p e r v l a k t e w a t e r e n , strafbaar gesteld in artikel 6 van de W e t op de e c o n o m i s c h e Delicten.

Pleegplaats

Gemeente

D a t u m en tijd Locatie

omstreeks N e d e r - R i j n , ter h o o g t e van kilometerraai

aan de Rechteroever

O m s c h r i j v i n g van het feit: Het storten van een vijftal v u i l n i s z a k k e n , g e v u l d met huishoudelijk afval in het oppervlaktewater. V o o r de verklaring van de verdachte w o r d t v e r w e z e n naar de bijlage van dit proces-verbaal. Dit verkort proces-verbaal w e r d d o o r mij op a m b t s e e d o p g e m a a k t , g e t e k e n d en gesloten te A r n h e m o p | De verbalisant,

Bijlage 1, verklaring verdachte Behoort bij proces-verbaal | |

/ 2 0 0 0 van Rijkswaterstaat directie O o s t - N e d e r l a n d

N a d a t verdachte was m e d e g e d e e l d dat bij niet tot a n t w o o r d e n w a s verplicht, verklaarde hij het v o l g e n d e : ' M i j n n a a m is |

|

Ik ben schipper aan b o o r d van |

|

Europanummer |

| .

Ik had

v a n m o r g e n een aantal vuilniszakken op het achterdek liggen. D o o r het w a r m e w e e r o n t s t o n d er een e n o r m e stank. W i j h e b b e n g e p r o b e e r d o m de vuilniszakken in een container te d u m p e n . In de (

|

w a a r wij v a n n a c h t lagen

a f g e m e e r d is geen mogelijkheid o m vuilnis te l o z e n . H e t a f g e v e n van vuilnis is in deze o m g e v i n g een g r o o t p r o b l e e m . W i j zijn naar buiten gevaren e n h e b b e n de z a k k e n over b o o r d g e g o o i d . Tenminste, ik heb t e g e n mijn vriendin g e z e g d gooi die vuilniszakken maar o v e r b o o r d . Ik w e e t dat dit niet erg slim w a s , maar de stank w a s niet meer te h o u d e n . N a d a t ik t e g e n mijn vriendin g e z e g d heb gooi die z a k k e n m a a r o v e r b o o r d heeft zij dit g e d a a n . Ik heb g e e n mogelijkheid hier o m de z a k k e n aan de w a l te zetten. V o o r de d o o r mij g e p l e e g d e overtreding w e n s ik z o mogelijk e e n s c h i k k i n g te treffen' N a d a t verdachte zijn verklaring was v o o r g e l e z e n veklaarde hij daarbij te v o l h a r d e n en o n d e r t e k e n d e deze in concept. N B : De vuilniszakken zijn opgevist en o p een g e e i g e n d e plaats a f g e g e v e n d o o r de v a a r w e g b e h e e r d e r .


2.7-3

•

Proces-verbaal.

Bij zaken die niet met een lik-op-stuk-pv kunnen w o r d e n afgedaan en die voor vervolging in aanmerking k o m e n , maken we een P V o p . Dit is bijvoorbeeld het geval w a n n e e r een schipper geen schikking wil, of het parket geen tijd kon vrijmaken o m het schikkingsbedrag vast te stellen. 3 1

Al het handelen of het nalaten strijdig met de W m en de W v o is een economisch delict dat strafbaar is gesteld in artikel 6 van de W E D . V o o r elk van de in paragraaf 2.3 g e n o e m d e strafbare feiten op grond van de W m of W v o geldt dat het een misdrijf is als het opzettelijk is gepleegd. Is het niet opzettelijk g e p l e e g d , dan is het een overtreding. Misdrijven, met uitzondering van het niet registreren van afvalafgifte, w o r d e n gestraft met een hechtenis van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vijfde categorie. Overtredingen w o r d e n gestraft met een hechtenis van ten hoogste een jaar of een geldboete van de vierde categorie. Opzettelijk niet registreren van afvalafgifte w o r d t bestraft met hechtenis van ten hoogste twee jaren of een geldboete van de vierde categorie. Per ongeluk niet registreren levert een straf op van ten hoogste zes maanden of een geldboete van de vierde categorie. Al het handelen dat strijdig is met de politievoorschriften in het RPR en het R O S R is strafbaar gesteld in z o w e l de Scheepvaartverkeerswet als de Herziene Rijnvaartakte. W a n n e e r we willen optreden kan dat langs beide w e g e n . In een eventueel P V noemen w e beide mogelijkheden: artikel 32 van de Herziene Rijnvaartakte en artikel 31 van de Scheepvaartverkeerswet. D e Officier van Justitie m a g dan zelf kiezen langs welke w e g hij wil vervolgen. W e verbaliseren overtredingen van het RPR en R O S R alleen wanneer we ze constateren op de Conventionele Rijn. •

Overtreden Wvo en Wm economisch delict

Overtreden RPR en ROSR strafbaar op twee manieren

bestuursdwang of d w a n g s o m ? Naast het hierboven geschetste strafrechtelijke optreden kunnen w e bij een overtreding ook gebruik maken van bestuursrechtelijke instrumenten voor h a n d h a v i n g van de weten regelgeving. De instrumenten die ons als het bevoegde g e z a g ter beschikking staan zijn: het toepassen van bestuursdwang en het opleggen van een d w a n g s o m . Gezien de aard van de beide instrumenten is voor de beeindiging van illegale situaties bij binnenvaartschepen het instrument d w a n g s o m beter geschikt dan bestuursdwang. D a a r o m w o r d t hieronder alleen ingegaan op het bestuursrechtelijke handhavingsinstrument d w a n g s o m . Het doel van een handhavingsinstrument is het ongedaan maken van de overtreding. Het instrument d w a n g s o m leent zich g o e d v o o r overtredingen die de pleger zelf ongedaan kan m a k e n . In geval van (geringe) overtredingen spreken we in eerste instantie de schipper aan op de overtreding. Hierbij maken w e meteen een afspraak voor het herstellen of o n g e d a a n maken van de overtreding en we merken het schip aan voor hercontrole. Deze eerste stappen vormen als het ware een w a a r s c h u w i n g voor de schipper. Als bij de hercontrole blijkt dat er n o g steeds sprake is van een overtreding, kunnen we o v e r w e g e n een last onder d w a n g s o m op te leggen. Een last onder d w a n g s o m houdt in: een last tot herstel van de overtreding en de verplichting tot een betaling van een geldsom (ineens, per overtreding of per tijdseenheid) indien de last niet wordt uitgevoerd.

3 1

Zie hiervoor ook paragraaf 2.8.

2.7-4


Het opleggen van een last onder d w a n g s o m gebeurt volgends de regels van de A l g e m e n e wet bestuursrecht. Het is een procedure waarbij grote zorgvuldigheid moet w o r d e n betracht, mede gezien de betrokken belangen en de rechtszekerheid. W a n n e e r w e o v e r w e g e n een d w a n g s o m op te leggen, nemen w e contact op met de afdeling Juridische Zaken en Bestuur (RVJ). In s a m e n w e r k i n g met RVJ zal de procedure in g a n g w o r d e n gezet. Naast het toepassen van het bestuursrechtelijke instrument maken we een P V o p , dat w e ter kennisneming aan de Officier van Justitie sturen. In dit P V vermelden w e dat w e een last onder d w a n g s o m gaan opleggen. W a n n e e r w e de procedure in s a m e n w e r k i n g met RVJ in g a n g willen zetten, is er een aantal belangrijke aandachtspunten: a.

W e l k e overtreding hebben we geconstateerd? W e l k voorschrift is overtreden? (NB: V o o r het opleggen van een last onder d w a n g s o m wordt niet g e k o z e n , indien het belang dat het betrokken voorschrift beoogt te beschermen, zich daartegen verzet.)

b. c.

W a t is de milieuschade van de overtreding? W a t moet de overtreder doen o m een einde te maken aan de overtreding? M e t andere w o o r d e n : waaruit bestaat de last? (bijv: Het zo snel mogelijk afgeven van bilgewater.)

d.

W a a r o m leggen w e een last onder d w a n g s o m o p ? Het gaat hierbij o m de motivering van het besluit waarbij de belangen w o r d e n a f g e w o g e n .

e.

W a t is de begunstigingstermijn? O p grond van de w e t moet een termijn w o r d e n gesteld gedurende welke de overtreder de last kan uitvoeren zonder dat een d w a n g s o m w o r d t verbeurd. De termijn moet redelijk zijn, zodat de overtreder ook daadwerkelijk de kans krijgt binnen deze termijn een einde te maken aan de overtreding. (Bijv: Indien een schip v o o r herstel naar de werf moet, moet het daarvoor wel de tijd krijgen.)

f.

W a a r o p stellen we de d w a n g s o m vast? O p een bedrag ineens, een bedrag per tijdseenheid of een bedrag per overtreding van de last? (NB: In de meest v o o r k o m e n d e situaties zal een d w a n g s o m per tijdseenheid het meest praktisch en effectief zijn. W a n t hoe langer de schipper wacht, hoe duurder het wordt.)

g.

W a t is de hoogte van het bedrag van de d w a n g s o m en het maximaal te verbeuren bedrag? Het vastgestelde bedrag moet in redelijke v e r h o u d i n g staan tot de zwaarte van het geschonden belang en de beoogde w e r k i n g van de d w a n g s o m o p l e g g i n g . Het doel is dat de schipper de situatie herstelt, dus er moet op gelet w o r d e n dat het niet beeindigen van de overtreding voor de schipper niet voordeliger is dan de totale d w a n g s o m .

Alle punten die hierboven aan de orde zijn geweest zullen we duidelijk moeten omschrijven. RVJ zal deze omschrijvingen o p n e m e n in de beschikking waarin de last onder d w a n g s o m w o r d t o p g e l e g d . Deze beschikking komt onder verantwoordelijkheid van RVJ tot stand.


2.7-5

Tot slot, het opleggen van een d w a n g s o m kan bijvoorbeeld aan de orde zijn bij een overtreding v a n : 1. Artikel 10.1 lid 2 W m : -

Het schip heeft een voile bilge, heeft lange tijd niet meer afgegeven en w e willen dat de schipper binnen korte tijd zijn b i l g e w a t e r afgeeft aan een vergunninghouder. 32

2.

Het naar binnen gedraaide vet w o r d t niet tijdig weggeschept w a a r d o o r het in het bilgewater kan raken. Artikel 1.1a W m : Er is duidelijk sprake van achterstallig o n d e r h o u d , w a a r d o o r er o n n o d i g veel afval ontstaat en er dus nadelige gevolgen v o o r het milieu ontstaan. Bijvoorbeeld: -

de schroefas waarlangs het water naar binnen lekt als g e v o l g van het niet tijdig vervangen van een pakking;

3.

veel uitgedraaid vet als g e v o l g van een te ruim afgestelde v e t p o m p ; veel (gas-)olie in de bilge als g e v o l g van een lekkende leiding, kraan of pomp. Artikel 15.04 R P R : A f v a l aan boord is niet g o e d opgeslagen. Als goede opslagmiddelen geheel o n t b r e k e n , is dat bovendien een overtreding van artikel 10.02 van het ROSR.

3 2

Let op: we zijn alleen bevoegd toezicht te houden op naleving van de W m , wanneer het

om gevaarlijke afvalstoffen gaat. O f bilgewater gevaarlijk afval is, hangt af van de samenstelling. Zie hierover paragraaf 3.2.3.

2.7-6


2.8

Van toezicht naar opsporing

In eerste instantie is de W m - c o n t r o l e een v o r m van toezicht. Toch kan het v o o r k o m e n dat we strafbare feiten constateren. Een schipper krijgt dan een w a a r s c h u w i n g en het schip komt in aanmerking voor hercontrole. Als bij hercontrole blijkt dat de overtredingen n o g steeds w o r d e n begaan, nemen w e maatregelen o m aan de overtreding zo snel mogelijk een einde te m a k e n . W a n n e e r we kiezen voor strafrecht - in de regel een geldboete - gaan we over tot opsporing. 1. w e geven de verdachte duidelijk aan dat we een strafbaar feit hebben geconstateerd en dat we proces-verbaal op gaan m a k e n ; 2 . we vertellen de verdachte dat hij niet tot a n t w o o r d e n verplicht is - de cautie; 3. verklaringen van de verdachten die we v o o r de cautie hebben verkregen, m o g e n w e slechts gebruiken wanneer verdachten na de cautie bij hun verklaringen blijven. W e stellen de vragen dus o p n i e u w ; 4. van stukken die we hebben ingezien tijdens het toezicht en die van belang zijn voor het opsporingsonderzoek vorderen w e o p n i e u w inzage; 5. w e omschrijven in het proces-verbaal duidelijk het m o m e n t waarop we de o v e r g a n g van toezicht naar opsporing gemaakt hebben.


2.8-1

2.9

Oog- en oorfunctie

W a t doen we met gesignaleerde problemen of overtredingen die niet tot ons aandachtsveld en onze bevoegdheid horen? Die geven w e door aan collega's die er wel wat mee kunnen. T e l e f o o n n u m m e r s staan in paragraaf 6.7. Te denken valt a a n : Vermoeden van illegaal afvaltransport

W a n n e e r tijdens onze controle blijkt dat het schip afvalstoffen als lading van of naar het buitenland vervoert, vragen we naar begeleidende d o c u m e n t e n . Dit kan een houderschapsverklaring of een transportdocument z i j n . W a n n e e r geen papieren a a n w e z i g zijn of de papieren 'dekken de lading' niet, w a a r s c h u w dan onmiddellijk de V R O M - l n s p e c t i e of het K L P D ; 33

Klachten over Wmvergunninghouders

Vrij vaak horen we schippers klagen dat ze hun K G A niet aan een inzamelaar konden afgeven. N e e m die klachten serieus. De inzamelaars die meedoen aan de indirecte f i n a n c i e r i n g moeten afgewerkt vet, poetslappen, oliefilters en lege verpakkingen van vet en dergelijke altijd a a n n e m e n . Noteer deze klacht op de controlestaat bij bijzonderheden en schrijf ook de naam van de betreffende inzamelaar op. Geef deze gegevens plus de scheepsgegevens en de naam van de schipper door aan de Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart (SAB); 34

35

Klachten over slordig laden en lossen

Fraude met bunkerzegels

Schippers w o r d e n vaak o p g e z a d e l d met o n n o d i g veel ladingresten en veel vuil op d e k k e n , luiken en in g a n g b o o r d e n . W e vragen hem daarom in z o ' n geval aan te geven wie dat was en of hij vaker problemen ervaart met deze laad- of losplaats. Deze informatie noteren w e op de controlestaat bij bevindingen. Bij bijzonderheden geven w e aan dat dit doorgeven moet w o r d e n aan de W m toezichthouder van die laadplaats; Zodra het Scheepsafvalstoffenbesluit van kracht is, moeten schippers z o g e n a a m d e bunkerzegels kopen. M e t de opbrengst van de verkoop van die zegels zal de inzameling en verwerking van olie en vethoudende scheepsbedrijfsafvalstoffen w o r d e n gefinancierd. Schippers moeten bij het bunkeren van gasolie een evenredig aantal zegels aan het bunkerstation overhandigen. Hiermee zijn de kosten voor inzameling en verwerking van deze olie- en vethoudende afvalstoffen gekoppeld aan het gasolieverbruik van het schip. Het bunkerstation moet bij het bunkeren een bunkerverklaring invullen in t w e e v o u d . Een exemplaar is bestemd voor de eigen administratie, het andere is bestemd voor de schipper, die het aan boord moet bewaren. De zegels die de schipper heeft o v e r h a n d i g d , moeten dan doormidden w o r d e n gescheurd. De ene helft moet het bunkerstation op het eigen exemplaar van de bunkerverklaring plakken, de andere helft op het exemplaar voor de schipper. Deze gekozen manier van financieren heeft het risico dat schippers proberen te bunkeren zonder de verplichte zegels te overhandigen. In de toekomst zullen we hier dan ook sterk op gaan letten. O m d a t bij fraude schipper en bunkerstation moeten s a m e n w e r k e n , waarschuwen we in z o ' n geval altijd ook de Inspectie Verkeer en Waterstaat, divisie Vervoer ( I V W / V ) . De I V W / V zal de taak krijgen de bunkerstations te controleren op naleving van de voor hen 3 3

Lees meer over deze E V O A - d o c u m e n t e n in paragraaf 3.4.

3 4

Lees meer hierover in paragraaf 6.2.

3 5

In de algemene voorwaarden van de SAB zijn genoemd: scheepsgebonden, niet van de

lading afkomstige, olie- en vethoudende afvalstoffen, zijnde afgwerkte olie, bilgewater, schroefasvet, gas- en smeeroliefilters, poetsdoeken en emballage van de hier genoemde stoffen, alsmede koelvloeistof en antivries. Bovendien kan er op veel plaatsen ook overig kga gratis worden afgegeven. Zie ook par. 6.2.


2.9-1

geldende bepalingen van het Scheepsafvalstoffenbesluit. O o k zal de I V W / V de schipper een naheffing opleggen ter hoogte van waarde van de bunkerzegels die geplakt hadden moeten w o r d e n ; Zodra het Scheepsafvalstoffenbesluit van kracht is, gelden er losstandaarden. Deze hangen af van de soort lading die gelost wordt. De m i n i m u m standaard voor vaste lading vervoerd in bulk is b e z e m s c h o o n . Dit geldt alleen als het schip geen zelfde lading of verenigbare lading bij zijn volgende reis zal vervoeren. Als een schip niet bezemschoon wordt opgeleverd door degene die lost, is niet de schipper, maar degene die lost strafbaar. W a n n e e r we

Niet bezemschoon opleveren

36

geconfronteerd w o r d e n met een niet g o e d uitgelost schip, nemen we een verklaring op van de schipper. O o k nemen we foto's waarop duidelijk te zien is dat het schip niet bezemschoon is. W e doen hiervan aangifte bij de politie of we spelen dit door aan de W m - t o e z i c h t h o u d e r van de losplaats. Lees in dit verband ook paragraaf 3.5.1 over de z o g e n a a m d e losverklaring.

3 6

Helaas heeft de C C R in de Scheepsafvalstoffenbesluit niet vastgelegd hoe schoon

bezemschoon is. De verwachting van het Openbaar Ministerie in Rotterdam is dat straks wel opgetreden kan worden in situaties waarin duidelijk zichtbaar is dat niet of slecht geveegd is. De toezichthouder kan desnoods zelf een stukje vegen en een foto nemen waarop het verschil goed te zien is. Daarmee kan de O v J zich beter een beeld vormen.

2.9-2


2.10 Cultuurverschillen tussen Nederlanders, Duitsers, Beigen en Fransen Eerlijk is eerlijk. W e controleren alle schepen op onze wateren. O o k de buitenlandse schepen. Het zal wat moeilijker zijn v a n w e g e de taalbarriere. D a a r o m geeft bijlage 8 een vertaling van de standaardvragen in het Duits en Frans. Deze paragraaf gaat in op wat de wetenschap ons kan vertellen over cultuurverschillen tussen ons en onze buren. Het gaat daarbij niet o m oppervlakkige dingen; dat Duitsers graag bier drinken en worst eten en Nederlanders stamppot eten. Nee, het gaat o m patronen van d e n k e n , voelen en handelen die ons in onze vroegste kindertijd al eigen zijn g e w o r d e n . Het voert te ver o m hier heel diep op in te g a a n , maar uit sociologische literatuur k o m e n een paar aspecten naar voren die bij de handhavingspraktijk van belang kunnen zijn. Over 'mannetjesgedrag'

O p een schaal van 0 tot 10, w a a r i n 10 staat v o o r een sterk masculiene maatschappij scoren de

De Duitse Wasserschiitzpolizei gaat heel anders met de schippers o m dan wij dat d o e n . Een collega-handhaver die dat eens mocht m e e m a k e n vertelde: 'Schreeuwen dat ze d e d e n . De schipper werd z o w a t tegen de w a n d van de stuurhut gedrukt. Het leek wel of hij z w a a r verdacht was, terwijl het een g e w o n e routinematige controle was.' Landen waarin machtsvertoon en een vechtersmentaliteit g e w o o n zijn, hebben een masculiene cultuur volgens de socioloog Geert H o f s t e d e . Nederlanders krijgen een onbehaaglijk gevoel bij machtsvertoon. ' D o e maar g e w o o n ' , zeggen we vaak. W e h o u d e n graag de schipper te vriend. W e zoeken liefst naar een oplossing waarbij iedereen tevreden is. Consensus z o e k e n , w o r d t dat ook wel g e n o e m d . O n s poldermodel is daar een schitterend voorbeeld v a n . De andere Rijnoeverstaten kennen dit streven veel en veel minder. Buitenlandse schippers zullen het normaal vinden als w e ze bij een overtreding een P V g e v e n . Nederlandse schippers zullen eerder en feller protesteren. M e t praten proberen zij n o g wat te bereiken. 36

landen als volgt: Duitsland

7

Belgie

6

Frankrijk

5

Nederland

1

W i j vertegenwoordigen de overheid. Terwijl we tot Nederlandse schippers geen al te grote afstand bewaren, is het bij buitenlandse schippers beter dit wel te d o e n . W e kunnen wel vriendelijk zijn, maar we tonen door onze h o u d i n g en onberispelijke kleding dat w e het g e z a g v e r t e g e n w o o r d i g e n . O n z e schoenen zijn g o e d gepoetst, onze stropdas hebben we o m . In onze buurlanden zijn dit soort details belangrijker dan bij ons in Nederland. Over naleving van regels

'Het is een paradox dat regels in landen met een z w a k k e onzekerheidsvermijding minder heilig zijn, maar beter nagevolgd w o r d e n ' , schrijft H o f s t e d e . Onzekerheidsvermijding is angst voor het o n b e k e n d e . Landen met een zeer hoge mate van onzekerheidsvermijding hebben strenge wetten. M e n probeert d o o r regeltjes, procedures en dergelijke mogelijk onheil te v o o r k o m e n . Frankrijk en Belgie hebben een zeer hoge mate van onzekerheidsvermijding. Nederland kent dit ook, maar in veel mindere mate. D a a r o m begrijpen Fransen en Beigen bijvoorbeeld onze experimenten met liberaal softdrugsbeleid helemaal niet. Ze zijn er bang voor. W e t t e n zijn er strenger, de behoefte aan zwaardere straffen is er groter, maar de naleving is minder. Beigen en Fransen zullen minder dan Duitsers en Nederlander regels vanzelf naleven. H u n normbesef is anders. 'Je laat niet iets na, omdat het verboden is, maar o m d a t er op gecontroleerd wordt.' Niet controleren leggen zij uit als 'gebrek aan aandacht'. D a a r o m is het van belang dat wij juist ook onze Belgische en Franse gastschepen controleren en z o n o d i g corrigerend optreden. 36

O p een schaal van 0 tot 10, waarin 10 staat v o o r maximale onzekerheidsvermijding scoren de landen als volgt: Belgie

8

Frankrijk

8

Duitsland

6

Nederland

5

3 6

Allemaal andersdenkenden: omgaan met cultuurverschillen, Geert Hofstede, Amsterdam,

uitgeverij Contact, 1991.


2.10-1

Getuigen staan voor een dilemma als zij getuige zijn van een strafbaar feit dat wordt gepleegd door een vriend of familielid. M o e t e n zij de vriend of het familielid in bescherming n e m e n , of een eerlijke getuigenverklaring afleggen? De socioloog Fons T r o m p e n a a r s onderscheidt culturen waarin men zich vasthoudt aan normen waarmee iedereen het eens is: 'Meg niet', 'steel niet', 'wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet', enzovoort. A a n de andere kant zijn er culturen waarin mensen bijzondere verplichtingen hebben tegenover vrienden en familie. Nederland en Duitsland stellen het belang van algemeen geldende regels boven het individueel belang. Frankrijk lijkt meer op een samenleving waarin relaties belangrijker zijn dan algemene regels. Trompenaars noemt de Duitse en Nederlandse cultuur universalistisch. D e Franse cultuur is meer particularistisch. W a t hebben we hieraan bij onze handhavingspraktijk?

Over getuigenverklaringen

37

Stel, er is een aanvaring veroorzaakt door een onoplettendheid van een schipper. Een vriend van die schipper was tijdens het ongeval aan boord en heeft alles gezien. Hij wordt gehoord als getuige. Zal hij precies vertellen wat hij heeft gezien en daarmee zijn vriend in moeilijkheden brengen, of zal hij hem dekken? Nederlanders zullen een redelijk betrouwbare verklaring afleggen, zeker als bij de aanvaring iemand zwaar g e w o n d is geraakt. Een Franse getuige zal meer geneigd zijn de bevriende schipper in bescherming te nemen door een verdraaide getuigenverklaring af te leggen. Hoe erger het ongeval, des te meer heeft zijn vriend zijn hulp nodig, zal hij denken. Wij noemen het voortrekken van familie of vrienden corrupt. In particularistische landen ben je o n b e t r o u w b a a r als je je familie en vrienden laat vallen.

O p een schaal van 0 tot 10, waarin 10 staat v o o r particularisme en 0 v o o r universalisme scoren de landen als volgt: Frankrijk

3

Duitsland

1

Nederland

1

Tot slot n o g een w a a r s c h u w i n g . De in deze paragraaf behandelde cultuurverschillen zijn gemiddelden. In elk land bestaat een grote diversiteit van mensen en karakters. W e moeten uiteraard oppassen dat we van onze buren geen karikaturen m a k e n . M a a r het is wel goed de verschillen in ons achterhoofd te houden als we met buitenlandse schippers te maken hebben.

3 7

O v e r de grenzen van cultuur en management, Fons Trompenaars en Charles Hampden-

Turner, Amsterdam, uitgeverij Contact, 1998.

2.10-2


Selecteren van een schi

7

Cesignaleerd schip met naam en s c h e e p s n u m m e r

V r a a g controleinformatie op bij Verkeerspost Wijk bij Duurstede

Bijvoorbeeld vuilniszakken of ladingresten in een g a n g b o o r d , vaatje met afgewerkte olie aan dek, lozingspijp of -slang o v e r b o o r d .

nee

-

J

a

V o e r hercontrole uit.

nee

V o e r controle uit.


1

Controle

M e l d controlebezoek | aan, mondeling of per marifoon.

V r a a g naar de reden. Als reden niet afdoende is, wijs schipper dan op uw bevoegdheden.

-

nee Geef aan dat weigeren een strafbaar feit is.

ja

nee

G a over tot opsporing. Geef cautie. M a a k P V op op grond van art. 5.20 A w b .

Licht schipper voor over belang van verbetering. Geef een waarschuwing en maak afspraken over wat de schipper moet doen.

O v e r h a n d i g bezoekbevestiging aan de schipper.

geen registratie van afgifte aan

Spreek hierbij ook een uiterste

boord;

datum af.

schipper heeft afval afgegeven

Noteer dit op controlestaat en

aan niet-toegelaten inrichting;

bezoekbevestiging.

opslag van afgewerkte olie

Schip komt in aanmerking voor

aan dek;

hercontrole.

K G A niet gescheiden opgeslagen

O v e r h a n d i g bezoekbevestiging

van ander afval;

aan schipper.

opslagmiddel niet in orde (niet afsluitbaar, kans op omvallen of lekkage); voile bilge; gebruik chloorhoudende reinigingsmiddelen; de lensafsluiters niet verzegeld; vet niet tijdig weggeschept; achterstallig onderhoud.


Hercontrole Reden hercontrole

M e l d controlebezoek | a a n , m o n d e l i n g of per marifoon.

—

nee

V r a a g naar de reden. Als die niet afdoende is, wijs de schipper dan op u w bevoegdheden. Geef aan dat weigeren een strafbaar feit is.

ja

V o e r hercontrole uit

nee

ja

— nee

Afsluiting hercontrole: • invullen controlestaat •f overhandigen bezoekbevestiging aan schipper.


nee

G a over tot o p s p o r i n g : • geef cautie • verzamel bewijs • / vorder z o n o d i g inzage in papieren • maak l i k - o p - s t u k - P V op.

G a over tot o p s p o r i n g . Geef cautie. M a a k P V op op grond van artikel 5.20 A w b .

Blijf a a n d h n g e n op verbetering. Leg nogmaals uit w a a r o m dat n o d i g is.


3 Wetgeving M e t welke wetten hebben w e te maken als we scheepsmilieucontroles d o e n ? Allereerst natuurlijk de W v o , maar ook de W e t milieubeheer ( W m ) speelt een rol. Afvalstoffen zijn immers een belangrijk aandachtspunt bij onze controles. De W m regelt zaken random de afgifte van afvalstoffen. De Europese Afval stof fen I i jst (Eural) wijst aan welke afvalstoffen gevaarlijk z i j n . O p de C o n v e n t i o n e l e Rijn gelden daarnaast n o g het Rijnvaart politiereglement (RPR) en het Reglement onderzoek schepen op de Rijn ( R O S R ) . Beide reglementen bevatten voorschriften voor opslag van afvalstoffen. W e kunnen ook te maken krijgen met afvaltransport per schip. Zo g a u w het gaat o m internationaal afvaltransport, is de E V O A van toepassing. In dit hoofdstuk is achtergrondinformatie gegeven over deze regelgeving v o o r zover relevant voor ons werk. 39

In de toekomst krijgen we te maken met het Scheepsafvalstoffenbesluit. De belangrijkste controledocumenten k o m e n in dit hoofdstuk aan b o d . Tot slot hebben w e n o g te maken met privacywetgeving. Hier moeten we zelf aan v o l d o e n . O o k bij de uitwisseling van controle-informatie met andere handhavers te water of op het land speelt deze w e t g e v i n g een grote rol. D a a r o m is hier uitgebreid aandacht aan besteed. 3.1

De Wvo en het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid Wvo' e

D e W v o verbiedt in artikel 1, 1 lid, het lozen van afvalstoffen, schadelijke of verontreinigende stoffen met behulp van 'een werk' zonder vergunning. Lid 3 van dat artikel geeft de Minister van V & W de mogelijkheid met een A l g e m e n e maatregel van Bestuur ( A M v B ) ook het lozen van die stoffen zonder een werk te verbieden. Dat heeft de minister gedaan in de vorm van het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren' (1974). 3.1.1

Schepen mogen niets lozen behalve huishoudelijk afvalwater

Schepen zijn geen 'werk' in de zin van de W v o en hebben dus ook geen W v o vergunning. V o o r h a n d h a v i n g in de binnenvaart is daarom vooral artikel 4 van het uitvoeringsbesluit van belang. Dat artikel verbiedt het zonder vergunning in het oppervlaktewater brengen van afvalstoffen, verontreinigende of schadelijke stoffen. Het lozen van huishoudelijk afvalwater vanaf vaartuigen is wel toegestaan, tenzij ze p l a a t s g e b o n d e n zijn. 40

O m te v o o r k o m e n dat schadelijke stoffen of afval in het oppervlaktewater raken, kent artikel 4 n o g meer bepalingen. A f v a l m a g niet z o d a n i g zijn opgeslagen of neergezet dat er een risico is dat het van boord valt of spoelt. Verder is het o m dezelfde reden verboden iets te storten, neer te leggen, te laten liggen, of te laten afvloeien o p d u i n e n , stranden, kwelders, slikken, kaden, bruggen, vlonders, aanlegsteigers, dijken, oevers of in het winterbed van een rivier.

De Eural vervangt het Besluit aanwijzing gevaarlijke afvalstoffen - Baga. Plaatsgebonden vaartuigen zijn bijvoorbeeld woonboten.

Wetgeving (versie juni 2004)

3.1-1

3.1.2

Hoe verhoudt zich de Wvo tot de milieubepalingen van het RPR?

Het lozen van bilgewater vanaf een schip in bijvoorbeeld de Lek, is zowel een overtreding van art. 4 van het Uitvoeringsbesluit W v o als van art. 15.03 RPR. Bij een overtreding van het lozingsverbod kunnen we dus kiezen op grond van welke w e t w e optreden. W v o , RPR of beide. De Officier van Justitie van het arrondissemement te A r n h e m heeft een voorkeur voor het gebruik van het RPR. O p de wateren w a a r het RPR niet geldt, kunnen w e uitsluitend optreden krachtens de W v o . 3.1.3

Wie handhaaft er?

De waterkwaliteitsbeheerder heeft de taak de W v o en W v o - v e r g u n n i n g e n bestuursrechtelijk te handhaven. De W v o zegt dat een beetje cryptisch in artikel 2 9 , waarin staat dat de instantie die bevoegd is een v e r g u n n i n g te verlenen, ook de taak heeft te handhaven w a t de W v o voorschrijft over het in het oppervlaktewater brengen van stoffen. Dat houdt in dat als voor een water de R W S b e v o e g d is o m een W v o - v e r g u n n i n g te verlenen, de R W S ook tot taak heeft de wet te handhaven w a a r het gaat o m lozingen en dergelijke. Preventief toezicht is dus bij uitstek een taak van de R W S als het gaat o m het v o o r k o m e n van bijvoorbeeld illegale lozingen vanaf schepen.

3.1-2


3.2

Wm en Eural

V a n de W e t milieubeheer ( W m ) is v o o r de binnenvaart een aantal zaken van belang. Hoofdstuk 1 bevat onder andere definities en schrijft v o o r zorgvuldig te handelen o m het ontstaan van afval te v o o r k o m e n en het milieu geen schade toe te brengen. Hoofdstuk 10 regelt de verwijdering van afvalstoffen en de daaruit voortvloeiende verplichtingen v o o r de scheepvaart. Hoofdstuk 18 gaat in op handhaving. De Eural wijst bepaalde afvalstoffen aan als zijnde gevaarlijk afval. 3.2.1

Zorgvuldig handelen

De W e t milieubeheer heeft een h o o f d d o e l : het milieu g o e d beheren. Daarbij hoort zorgvuldig handelen en geen schade aan het milieu toebrengen. Dit allerbelangrijkste punt is vastgelegd in twee wetsartikelen: 1.1a legt aan iedereen een algemene zorgplicht o p , 10.1 legt aan iedereen een zorgplicht met betrekking tot afvalstoffen op.

Artikel 1.1a W m

^

1. Een ieder n e e m t v o l d o e n d e z o r g v o o r het milieu in acht. 2. D e z o r g , b e d o e l d in het eerste lid, h o u d t in ieder geval in dat een ieder die w e e t of redelijkerwijs k a n v e r m o e d e n dat d o o r zijn handelen of nalaten nadelige g e v o l g e n v o o r het milieu k u n n e n w o r d e n veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen a c h t e r w e g e te laten v o o r z o v e r zulks in redelijkheid kan w o r d e n g e v e r g d , dan w e l alle maatregelen te n e m e n die redelijkerwijs v a n hem k u n n e n w o r d e n g e v e r g d teneinde die g e v o l g e n te v o o r k o m e n of, v o o r zover die g e v o l g e n niet k u n n e n w o r d e n v o o r k o m e n , deze zoveel mogelijk te b e p e r k e n of o n g e d a a n te maken.

A r t i k e l 10.1 W m 1. Een ieder die h a n d e l i n g e n m e t betrekking tot afvalstoffen verricht of nalaat en die w e e t of redelijkerwijs had k u n n e n w e t e n dat d a a r d o o r nadelige g e v o l g e n v o o r het milieu ontstaan of k u n n e n o n t s t a a n , is verplicht alle m a a t r e g e l e n te n e m e n of n a te laten die redelijkerwijs v a n hem k u n n e n w o r d e n g e v e r g d , teneinde die g e v o l g e n zoveel mogelijk te v o o r k o m e n of te b e p e r k e n . 2. H e t is een ieder bij w i e afvalstoffen ontstaan, v e r b o d e n h a n d e l i n g e n met b e t r e k k i n g tot die afvalstoffen te verrichten of na te laten, w a a r v a n hij w e e t of redelijkerwijs h a d k u n n e n w e t e n dat d a a r d o o r nadelige g e v o l g e n v o o r het milieu ontstaan of k u n n e n ontstaan.

(...)

O v e r t r e d i n g van artikel 1.1a is niet strafbaar gesteld in de W E D en daarom niet strafrechtelijk te vervolgen. Artikel 10.1 is dat w e l . Beide artikelen zijn w e l bestuursrechtelijk te handhaven door middel van ondermeer last onder dwangsom. 4 1

3.2.2

In welke gevallen is er sprake van overtreding van artikel 1.1a en 10.1 Wm?

Achterstallig onderhoud strijdig

D o o r slecht of achterstallig o n d e r h o u d kan er o n n o d i g veel afval ontstaan.

met art. 1.1a Wm

Denk hierbij bijvoorbeeld aan een veel te ruim afgestelde v e t p o m p , een niet tijdig vervangen p a k k i n g van de g l a n d , een lekkende gasoliekraan die niet gerepareerd wordt. Het zijn zaken die de schipper vrij e e n v o u d i g kan 4 1


In artikel 1a W E D .

3.2-1

verhelpen. Doet hij dat niet, dan 'neemt hij niet voldoende z o r g voor het milieu in acht'. W e m o g e n daarom redelijkerwijs van hem vergen dat hij tijdig o n d e r h o u d pleegt o m milieuschadelijke gevolgen te v o o r k o m e n . Bij het schrijven van dit handboek is er n o g geen ervaring o p g e d a a n met d w a n g s o m o m een schipper te d w i n g e n een te voile bilge leeg te laten maken. M a a r het is het proberen w a a r d . Bilgewater is een afvalstof. Een voile bilge kan plotseling hinderlijk w o r d e n voor de schipper. Bij een slingerbeweging van het schip w o r d t die b e w e g i n g versterkt, waardoor de stabiliteit van het schip,

Voile bilge strijdig met art. 10.1 Wm

met name bij deklast, negatief w o r d t beTnvloed. O o k kan het vliegwiel het water raken, w a a r d o o r het gaat opspatten. Redenen voor de schipper o m snel het water kwijt te raken. Als er dan geen afgiftemogelijkheid in de buurt is, bestaat de kans dat hij het loost. Zo kunnen we stellen dat door het nalaten van een handeling (het afgeven van bilgewater) er een te groot risico is dat de schipper illegaal gaat lozen. 3.2.3

Wanneer is afval gevaarlijk afval?

In hoofdstuk 1 artikel 1.1 lid 1 van de W m w o r d t de definitie van afval gegeven. Alle afvalstoffen die aan boord ontstaan, zijn bedrijfsafval of gevaarlijk afval, met uitzondering van het huisvuil. O m d a t we alleen als toezichthouder W m zijn a a n g e w e z e n ten aanzien van gevaarlijke a f v a l s t o f f e n , is het van belang hiertussen onderscheid te kunnen maken. 42

43

D e Regeling Europese afvalstoffenlijst zet twee Europese besluiten o m tot een Europese afvalstoffenlijst te k o m e n , rechtstreeks o m in Nederlands recht . Een van deze g e n o e m d e Europese b e s l u i t e n bevat de Europese Afvalstoffenlijst (Eural). 44

45

In de Eural zijn ongeveer 8 0 0 afvalstoffen o p g e n o m e n met hun afvalstoffencode (Euralcode). W a n n e e r z o ' n afvalstof zondermeer gevaarlijk is, is dat in de Eural aangegeven door middel van een asterisk (*) direct achter de Euralcode. Een voorbeeld is 13 04 0 1 * bilgeolie van de binnenvaart, dat dus als gevaarlijk afval is a a n g e w e z e n .

Afvalstoffen die een Euralcode met een "krijgen, zijn gevaarlijk afval

Vuile poetslappen met vet of olie zijn bijna altijd gevaarlijk afval

4 2

Zie paragraaf 2.6.

4 3

Staatscourant 28 maart 2002, nr. 62.

4 4

Het gaat om de volgende beschikkingen: 2 0 0 0 / 5 3 2 / E G van de Commissie van 3 mei 2000

(PbEC L 2 2 6 / 3 ) en 2 0 0 1 / 1 1 8 / E G van de Commissie van 16 januari 2001 (PbEG L 4 7 / 1 ) . 4 5

Beschikking 2 0 0 0 / 5 3 2 / E G van de Commissie van 3 mei 2000.

3.2-2


Een aantal afvalstoffen komt op de lijst v o o r in 'complementaire categorieen'. Samengevat w o r d t het onderscheid in complementaire categorieen als volgt gemaakt. In artikel 4 van de Regeling Europese afvalstoffenlijst is een aantal belangrijke eigenschappen g e n o e m d , op g r o n d waarvan bepaald w o r d t of een afvalstof gevaarlijke stoffen bevat. Het artikel gaat uit van de gedachte dat afvalstoffen mengsels zijn. Gevaarlijke afvalstoffen zijn mengsels die een of meer gevaarlijke stoffen bevatten, in een bepaalde concentratie. In de Regeling zijn toepasselijke gevaarszinnen (R-zinnen) uit de Stoffenrichtlijn gebruikt v o o r het toekennen van gevaarseigenschappen aan een afvalstof. A a n deze R-zinnen zijn vervolgens concentratie-grenswaarden g e k o p p e l d . Bevat een afvalstoffen gevaarlijke stoffen waarvan er een of meer v o o r k o m e n in een concentratie groter of gelijk aan de concentratiegrenswaarde, dan is deze afvalstof a a n g e w e z e n als een gevaarlijke afvalstof. 46

Een voorbeeld is koelvloeistof. Volgens de Eural is koelvloeistof te coderen als: 1 6 . 0 1 . 1 4 * c antivriesvloeistoffen die gevaarlijke stoffen bevatten 16.01.15 c niet onder 16.01.14 vallende antivriesvloeistoffen. O m dus te weten of koelvloeistof een gevaarlijke afvalstof is of niet, moeten w e de samenstelling w e t e n . V o o r ons is het niet te doen o m aan boord te bepalen of het een gevaarlijke afvalstof is. M a a r vaak is dat ook niet nodig. Er zijn afvalstoffen die altijd gevaarlijk zijn, zoals afgewerkte olie en schroefasvet. Dat geeft ons de bevoegdheid op alle afvalstoffen te controleren. Alleen w a n n e e r w e als toezichthouder repressief moeten o p t r e d e n , w o r d t het lastiger. Stel dat we willen optreden tegen een te voile bilge, dan moeten we door monstername en analyse aantonen dat het bilgewater gevaarlijk afval is. Hoe deze monstername moet gebeuren, is voorgeschreven in artikel 5 van de Regeling Europese afvalstoffenlijst . M a a r gaat het o m o n z o r g v u l d i g handelen met bijvoorbeeld afgewerkte olie en schroefasvet, dan is het eenvoudiger, o m d a t deze afvalstoffen altijd gevaarlijke afvalstoffen zijn. 47

Ladingafval van droge-bulkschepen

O f ladingresten, w a s - en ballastwater van droge-bulkschepen schepen gevaarlijk afval zijn, hangt af van de soort lading. M o n s t e r n a m e en analyse moeten uitsluitsel geven over onze toezichthoudende b e v o e g d h e i d . Gemorste steenkool in het gangboord is geen gevaarlijk afval


4 6

Stoffenrichtlijn 6 7 / 5 4 8 / E E G .

4 7

Stcrt 28 maart 2002, 62.

3.2-3

En hoe zit het met lading afval van tankschepen? O f ladingresten, w a s - en ballastwater van deze schepen gevaarlijk afval zijn, hangt af van de soort lading. O o k hier geldt dus dat monstername en analyse uitsluitsel moeten geven over onze toezichthoudende bevoegdheid. Ladingresiduen van chemicalien- of olietankers zullen altijd gevaarlijk afval zijn, maar was- en ballastwater niet. O f w e w a s - en ballastwater als gevaarlijk afval moeten bestempelen, hangt af van de stoffen, waarmee het water is v e r o n t r e i n i g d hun concentraties.

48

3.2.4

Ladingafval van tankschepen is niet meer per definitie gevaarlijk afval

en

Waar laat de schipper zijn afval?

A a n wie de schipper bedrijfsafval en gevaarlijk afval m a g afgeven, is weergegeven in onderstaand schema, dat is gebaseerd op artikel 1 0 . 3 7 en artikel 9 van het Besluit inzamelen a f v a l s t o f f e n (Bia).

4 9

Wm

50

afgifte aan een inzamelaar van: •

bilgewater

• afgewerkte olie • overige olie-en v e t h o u d e n d e afvalstoffen • andere scheepsafvalstoffen voorzover het gevaarlijke afvalstoffen betreft

afgifte aan een ontvangstvoorziening voor scheepsafvalstoffen op of aan de wal:

Inzamelaar moet in bezit zijn van een Wminzamelvergunning van V R O M .

Ontvangstvoorziening moet in het bezit zijn van een Wm-vergunning van de provincie voor het bewaren en/of verwerken van afvalstoffen.

afgifte aan een inzamelaar van: • andere scheepsafvalstoffen voorzover het nietgevaarlijke afvalstoffen betreft Inzamelaar moet als zodanig vermeld zijn op de lijst van inzamelaars. Een Wm-vergunning is niet nodig.

Zoals uit het schema blijkt is v o o r de inzameling van veel niet-gevaarlijk scheepsafval, met name afval van de lading, geen inzamelvergunning nodig, maar volstaat vermelding op de lijst van inzamelaars. V R O M heeft de N I W O a a n g e w e z e n als beheerder van die lijst. Een actuele versie van de lijst is te vinden o p de site van de N I W O . V o o r inzameling van bilgewater afgewerkte olie en overig olie- en v e t h o u d e n d scheepsafval is altijd een inzamelvergunning verplicht, ongeacht of dat afval gevaarlijk is of niet. 5 1

Informatie over (de geldigheid van) inzamelvergunningen is op te vragen bij Bureau de R o e v e r . 52

In een aantal gevallen is er geen sprake van het zich ontdoen van afval door afgifte aan een ander. Dan is geen inzamel- of verwerkingsvergunning nodig.

4 8

Voordat de Eural in werking trad, gold volgens het Baga dat afval van reinigen, ledigen of

onderhoud van tanks altijd gevaarlijk afval was. 4 9

In artikel 10.37 staan meer mogelijkheden waaraan een ontdoener afval mag afgeven,

maar die zijn voor scheepsafvalstoffen minder relevant. 5 0

Staatsblad 2004, 127.

5 1

Zie paragraaf 6.7 voor website.

5 2

Zie paragraaf 6.7 voor telefoonnummer.

3.2-4


Afval dat ontstaat bij werf of

Ten eerste: olie verversen kan een bedrijfseigen activiteit zijn van een werf of

bunkerbedrijf

bunkerbedrijf. De afgewerkte olie k o m t dan vrij bij dat bedrijf. In z o ' n geval is niet het schip, maar de werf of het bunkerbedrijf de ontdoener. Zij m o g e n echter geen olie van schepen a a n n e m e n als de schipper zelf de olie heeft afgetapt. In de praktijk is dit niet te h a n d h a v e n , o m d a t bijna nooit duidelijk is wie het carter heeft afgetapt. Als bewijs van afgifte kan de schipper het best de afgegeven hoeveelheid afgewerkte olie, bilgewater en dergelijke o p de rekening van de werf of het bunkerstation laten vermelden. Dan kan hij in ieder geval aantonen dat hij dit afval heeft afgegeven.

Afgifte aan eigen rederij

Ten tweede: afgifte aan de eigen rederij. Als een schip afmeert bij het terrein van de rederij, behoort het tot die inrichting. A f v a l m a g binnen een inrichting verplaatst w o r d e n zonder dat de W m van toepassing is. Een reder m a g niet afval van zijn schepen met een ander schip of met een auto ergens anders ophalen. Afgifte aan eigen bedrijf is dus legaal, mits het schip afgemeerd ligt aan het bedrijfsterrein.

Onbeheerde afgifte van KGA bij een sluis mag niet meer

O n b e h e e r d e afgifte van gevaarlijk afval voldoet niet aan de W m . Dit is het geval w a n n e e r een schipper bijvoorbeeld kga deponeert in containers bij een sluis of in een haven. Deze mogelijkheid w e r d in het verleden g e b o d e n o m laagdrempelige afgifte mogelijk te m a k e n , maar de meeste kga-containers zijn w e g g e h a a l d door de sluis- of havenbeheerders. Lees over alternatieve afgiftemogelijkheden paragraaf 6.2. 3.2.5

Welke administratieve verplichtingen heeft de schipper?

Een schipper moet bij afgifte van bedrijfsafval en gevaarlijk afval een paar zaken registreren. In het R P R - g e b i e d gelden andere regels dan in de rest van Nederland. Eerst k o m e n de verplichtingen krachtens de W m aan bod bij afgifte in Nederland met uitzondering van afgifte van z o g e n a a m d e scheepsbedrijfsafvalstoffen in het R P R - g e b i e d . Daarna de verplichtingen volgens het RPR. 53

54

5 3

Het RPR is van kracht op de Rijn in Nederland, de W a a l en de Lek (art. 1 Besluit

Rijnvaartpolitiereglement 1995). 5 4

Scheepsbedrijfsafvalstoffen volgens het Rijnvaartpolitiereglement RPR zijn: afgewerkt vet,

afgewerkte olie, overig olie- of vethoudend afval, zoals filters, poetslappen en verpakkingen, bilgewater, slobs en overig klein chemisch afval.


3.2-5

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de W m - v e r p l i c h t i n g e n bij afgifte van gevaarlijk afval. verplichting omschrijvingsplicht

artikel Wm

ja/nee

10.39 - omschrijvingsplicht

ja

ontdoener begeleidingsbrief

10.39 - ontdoener moet

ja, maar niet bij afgifte

begeleidingsbrief

direct aan kade van

verstrekken aan

ontvangstvoorziening

afvalstoffenvervoerder meldplicht

nee

registratieplicht

10.38

ja

In de praktijk voldoet de schipper aan deze verplichtingen door te zeggen welke afvalstoffen hij wil afgeven, zodat de ontvanger het S-formulier kan invullen. De schipper moet de v o o r hem bestemde doorslag van dit S-formulier dan vijf jaar b e w a r e n . W a a r hij dat doet, m a g hij in principe zelf bepalen: de W m spreekt zich hierover niet uit. M a a r aangezien de W m in artikel 10.38 wel eist dat een schipper de registratie ter beschikking houdt van 'degenen die zijn belast met het toezicht op de naleving van de wet', ligt bewaren aan boord voor de

S-formulieren aan boord?

hand. Temeer o m d a t het RPR in artikel 15.05 3e lid het volgende voorschrijft: een schip dat op grond van voorschriften die gelden buiten de Rijn andere bescheiden over de afgifte van afvalstoffen aan boord heeft, moet met deze bescheiden een bewijs van afgifte kunnen leveren. 55

V o o r scheepbedrijfsafval afgegeven in het RPR-gebied gelden de bepalingen uit hoofdstuk 15 van het Rijnvaartpolitiereglement en niet die van de W m . Dit heeft tot g e v o l g , dat de schipper geen S-formulier hoeft te bewaren, als een aantekening in het olie-afgifteboekje verplicht is.

in RPR-gebied niet altijd S-formulier verplicht

Hoe zit dat dan precies? De W m trekt zich in artikel 22.1 terug als bepaalde andere wetten - o.a. de Scheepvaartverkeerswet en de W v o - al voorschriften of bepalingen bevatten over hetzelfde onderwerp. Het RPR dat onder de Scheepvaartverkeerswet 'hangt', heeft een bepaling over het aantekenen van afvalafgiften in het olie-afgifteboekje. Dus geldt de Wm-registratieplicht dan niet. In paragraaf 3.3.1 is meer te lezen over het RPR. 3.2.6

S-formulier

Net als het olie-afgifteboekje geeft het S-formulier de toezichthouder een controlemiddel in handen. Daarvoor is nodig dat er op de aanwezigheid van de S-formulieren wordt g e h a n d h a a f d . Let wel: het S-formulier en het olieafgifteboekje zijn geen doel op zich, maar zonder papieren valt er minder g o e d aan boord te controleren. W a a r o m twee papieren over hetzelfde o n d e r w e r p ? Het zou mooier en beter zijn als er maar een d o c u m e n t voor registratie van afgifte van afval zou zijn, maar helaas is dit niet zo. Toch hebben beide documenten bestaansrecht:

5 5

Scheepsbedrijfsafvalstoffen volgens het Rijnvaartpolitiereglement zijn: afgewerkt vet,

afgewerkte olie, overig olie- of vethoudend afval, zoals filters, poetslappen en verpakkingen, bilgewater, slobs en overig klein chemisch afval.

3.2-6


het bilgeboekje is g e l d i g in alle Rijnoeverstaten, maar slechts v o o r een deel van de gevaarlijke afvalstoffen en een deel van de w a t e r w e g e n ; het S-formulier is alleen g e l d i g in N e d e r l a n d , maar is bestemd v o o r registratie van gevaarlijke en niet-gevaarlijke afvalstoffen (m.u.v. huisvuil) die de schipper aan v e r g u n n i n g h o u d e r s heeft a f g e g e v e n .

Uitzonderingen

V a n alle afgiften van gevaarlijk afval die een schip de v o o r g a a n d e 5 jaar binnen N e d e r l a n d heeft g e d a a n , m o e t een registratie aan b o o r d zijn, liefst op S-formulieren. Hierop zijn u i t z o n d e r i n g e n . Er w o r d t geen S-formulier gebruikt bij: •

o n b e h e e r d e afgifte bij sluizen en aanlegplaatsen;

•

afgifte binnen het eigen bedrijf;

•

een bunkerstation of werf, w a n n e e r dat afval ontstaat d o o r een eigen activiteit van dat bunkerstation of die werf.

Volledig ingevuld?

W e willen w e t e n of de S-formulieren aan b o o r d v o l l e d i g zijn ingevuld. M a a r w a t is v o l l e d i g ? D e W m schrijft v o o r dat bepaalde zaken w o r d e n o p g e n o m e n o p het S-formulier. Daarnaast w o r d e n n o g aanvullende g e g e v e n s g e v r a a g d . De g e g e v e n s die de w e t in artikel 1 0 . 3 8 vraagt, zijn v e r m e l d in de tabel.

verplichting

toelichting

datum van afgifte

op S-formulier vraag 4 a

naam en adres van degene aan wie

naam en adres van de

de afvalstoffen worden afgegeven

inzamelaar/vergunninghouder

de gebruikelijke benaming en de

voor vaak voorkomend afval

vraag 3, eerste, tweede en

hoeveelheid van die afvalstoffen

volstaat de afvalstofcode en de

derde kolom

vraag 6

standaardnaam, b.v. 'bilgewater'. V o o r afvalwater van de lading moet toegevoegd worden waarmee het water is verontreinigd, b.v. 'waswater fosfaaterts' de plaats en de wijze waarop de afvalstoffen worden afgegeven

• de plaats kan de steiger van de

• vraag 4b voor de plaats,

inzamelaar zijn, of de vaarweg met kilometerraai, eventueel haven en havennummer • de wijze waarop is uitgelegd als 'ontvangstmiddel' van de

• vraag 5 voor de wijze waarop

inzamelaar - b.v. lichter, tankauto de voorgenomen wijze van

de behandeling die de inzamelaar

verwijderen van de afvalstoffen

gaat uitvoeren. Als de inzamelaar

vraag 3 kolom 7

het afval na bewaring onbehandeld afgeeft aan een afvalverwerker luidt de verwijderwijze 'bewaren' ingeval de afgifte geschiedt door

een aparte vervoerder m a g bij

tussenkomst van een ander die

gevaarlijk scheepsafval niet worden

opdracht geeft de afvalstoffen te

ingeschakeld, omdat hiervoor een

vervoeren naar degene voor wie

inzamelvergunningplicht bestaat.

deze zijn bestemd: diens naam en

De vervoerder moet dus tevens

adres en de naam en het adres van

inzamelaar zijn. Zijn gegevens zijn

degene in wiens opdracht het

al ingevuld bij vraag 6 van het S-

vervoer geschiedt

formulier.


3.2-7

n.v.t.

Artikel 10.38 schrijft niet v o o r dat de schipper naam en n u m m e r van zijn eigen schip invult. Dat dit toch o p de doordrukset vermeld moet w o r d e n , k o m t doordat de ontvanger verplicht is de naam en het adres van de ontdoener in te vullen. In de praktijk zullen dus z o w e l de scheepsgegevens als naam en adres van de ontvanger op alle doorslagen van het S-formulier staan. W e kunnen echter geen P V schrijven v o o r de schipper als zijn naam en adres ontbreken. Daarvoor moeten w e bij de ontvanger zijn. O p het S-formulier is geen ruimte o m de gehele afvalcode in te vullen. D a a r o m mogen verkorte codes w o r d e n gebruikt. Bijlage 5 legt het verband tussen de verkorte codes op het S-formulier en de volledige afvalstofcodes. De verwijderwijze van het afval kan door middel van een code op het Sformulier w o r d e n ingevuld. Deze codes zijn vermeld in de toelichting achter op het S-formulier. Bilgeboot

3.2-8


3.3

Rijnvaartpolitiereglement - RPR en Reglement onderzoek schepen op de Rijn - ROSR

Het RPR heeft een hoofdstuk 15 dat geheel gewijd is aan de bescherming van het aquatisch milieu. Het R O S R kent een aantal z o g e n a a m d e politievoorschriften, waarvan een deel raakvlakken heeft met milieu. 3.3.1

Hoofdstuk 15 van het RPR - milieuhoofdstuk

56

Het RPR is in Nederland van kracht op de conventionele Rijn, dat is de B o v e n Rijn, de W a a l , het Pannerdensch kanaal, de Neder-Rijn en de Lek. Hoofdstuk 15 gaat over de bescherming van het water tegen verontreiniging en over de verwijdering van scheepsafvalstoffen. Artikel 15.02 schrijft de opvarenden een algemene plicht tot w a a k z a a m h e i d voor o m verontreinigingen in de v a a r w e g te vermijden en het ontstaan van afval zoveel mogelijk te beperken. Artikel 15.03, lid 1 verbiedt het lozen van afgewerkte olie, bilgewater, andere oliehoudende afvalstoffen, slops, huisvuil en overig klein chemisch afval. Artikel 15.04 regelt hoe de schipper o m moet gaan met de in 15.03. lid 1 g e n o e m d e afvalstoffen. Z o is voorgeschreven de afvalstoffen aan boord gescheiden op te slaan in de daarvoor bestemde verzamelreservoirs, danwel het bilgewater in de bilge van de m a c h i n e k a m e r . Losse reservoirs aan dek voor afgewerkte olie zijn verboden. Het artikel verbiedt tevens s c h o o n m a a k m i d d e l e n met emulgerende w e r k i n g in de bilge van de machinekamer te lozen. Hiervan zijn s c h o o n m a a k m i d d e l e n die de verwerking van het bilgewater niet bemoeilijken, uitgezonderd. Paragraaf 6.6 geeft meer informatie over de meest schadelijke soorten schoonmaakmiddelen. 57

Artikel 15.05 schrijft voor dat er een geldig olie-afgifteboekje aan boord moet zijn en dat het oude boekje tot 6 maanden na de in het boekje vermeldde laatste afgiftedatum aan boord moet w o r d e n bewaard. Als bewijs van afgifte moet de inrichting waaraan is afgegeven een aantekening in dat boekje maken. Een

M e t een bunkerovervulbeveiliging verzekert de schipper zich ervan dat tijdens het bunkeren van brandstof de brandstofpomp van het bunkerstation stopt bij het vol raken van een bunker. Het gebruik ervan w o r d t verplicht g e s t e l d in artikel 15.06 van het RPR. Het hebben ervan is verplicht gesteld in het R O S R .

overvulbeveiliging voorkomt 'overlopers' bij het bunkeren

58

5 9

5 6

De tekst van deze paragraaf is deels overgenomen uit het Werkboek Controle W m -

Binnenvaart van de Rotterdam Port Authority. 5 7

O o k het ROSR geeft richtlijnen voor opslag van afvalstoffen aan boord. Zie par. 3.3.3.

5 8

Artikel 15.06 wordt naar verwachting einde 2004 aan het RPR toegevoegd. Vanaf dat

moment zal ook het gebruik van de bunkerovervulbeveiliging verplicht zijn. 6 9


Zie paragraaf 3.3.3.

3.3-1

3.3.2

Olie-afgifteboekje

Het olie-afgifteboekje moet d o o r een bevoegde autoriteit w o r d e n verstrekt. In Nederland is dat de Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart S A B .

Decnets acceptes: Akzeptiene Ablaiie Ingenomen a
6 0

Eaux huileuses olhaltiges Wassef /olienouderxl water de/aus/van: Salle de machine arriere/ Maschinenraum hinten/ machinekamer achter Salle ae machine avam/ Maschinenraum vorne/ machinekamer voor Aulres/aiaere/ovenge

Een model van het olie-afgifteboekje of bilgeboekje is o p g e n o m e n als bijlage 10 bij het RPR. Per pagina geeft het boekje de mogelijkheid de hoeveelheden van alle scheepsbedrijfsafvalstoffen die het schip heeft a f g e g e v e n , in te laten vullen. Verder dient de plaats en datum van afgifte vermeld te w o r d e n . De pagina w o r d t ondertekend door de ontvanger.

Autres dechets petrollera/andarwerUge Olabfalle/ overig ollehoudenc! alval p.e./z.B7bv: Chiffons huileux. filtres uses/ verofte Pulzlappen, Altfirter/ oliehoudende poets appon gebruikte filters Graisses usees/AJrten/gebnjikt vet

-kg

Autres dechets/anderwerbge Abfalle/ovarlg afval p.e./i.BVbv* Recipients vides/ieere Gebinde/ Anzahl/ lege verpakklngen aantai Diluants usages/gebraucnte Ldsingsmrttel/ gebruikte oplosmiddelen Autres/andere/overige u

O m in Nederland gratis scheepsbedrijfsafvalstoffen te kunnen afgeven, dient de schipper in het bezit te zijn van een geldig olie-afgifteboekje. Schepen die niet op de Rijn v a r e n , zijn daarom meestal ook in het bezit van dit boekje. Dit is echter geen wettelijke plicht . Het betreft een civielrechtelijke eis, o p g e n o m e n in de algemene v o o r w a a r d e n van de SAB voor het gratis afgeven van deze afvalstoffen.

n

M

/

Notes/Bemerkungen/Opmerkin^en: Produits refuaes/nicht akzepnerte AbfaJle/ niet geacceptBerde product en

61

Autres remarq Lies/andere Bemerkungen/andere opmerttingen:

Lieu Ort Plaats _

O o k inzamelaars van buiten het R P R - g e b i e d vullen het olie-afgifteboekje in. Dat is niet nodig, o m d a t zij ook al het S-formulier gebruiken dat meer informatie bevat. Mogelijk stellen schippers hier prijs o p , o m d a t controleurs in het buitenland vooral kijken naar regelmatige afgifte volgens de aantekeningen in het olie-afgifteboekje.

Datum Datum _

Cachet et signature de la station recepfrce Stempei und Unterschrift der Abnahmesielle Handtekening en stempei van het mamestaticn 1 U ant'les eslimees' Mec^en c*»schilzl/hoeveeih«Mr g*sctiai 2 ToulM le> Motions feceoinees n« sont pas obJtoief. ou aukr news do rsccvoir ces daVcheta/ Nicht alle Aonah-ieslellen snd vetpflicMwt odw be-ecMigt, CJI«M Arjiaiie abzunahmain./ Niei alle mname»t«ttgrig n\n veiphcht ol tjer«cfi:nj3 dll a*val in tr rvtnn*!

Uit de handhavingspraktijk is gebleken dat ook bunkerstations zonder v e r g u n n i n g het bilgeboekje invullen. Zoals g e z e g d in paragraaf 3.2.4, is afgeven van afgewerkte olie aan een bunkerstation, onder v o o r w a a r d e n , in Nederland toegestaan. 3.3.3

Reglement onderzoek schepen op de Rijn - ROSR 62

Het Reglement onderzoek schepen op de R i j n geldt voor alle schepen die de Rijn, de W a a l bovenstrooms van G o r i n c h e m , het Pannerdensch Kanaal en de Lek bovenstrooms van Krimpen (de R O S R - w a t e r e n ) bevaren. Het R O S R 1 9 9 5 is in beginsel ook van toepassing op het z o g e n a a m d e . Rijnkruisend scheepvaartverkeer. Het betreft hier schepen die de R O S R wateren bevaren, maar de grens met Duitsland niet passeren noch hebben gepasseerd. Het kan daarbij gaan o m trajecten uitsluitend op de Rijn, de Lek of de W a a l (bijvoorbeeld een reis van A r n h e m naar Nijmegen), maar ook o m trajecten die gedeeltelijk via R O S R - w a t e r e n voeren (bijvoorbeeld van de M a a s , via Nijmegen - Tiel, naar het noorden van het l a n d ) . 63

6 0

Regeling olie-afgifteboekje Rijnvaart 1995, art. 1.

6 1

De SAB is op grond van art. 1 wel bevoegd ook een olie-afgifteboekje af te geven voor

schepen die behoren tot het Rijnkruisend of binnenlands verkeer, voor schepen waarvoor de aanvraag niet verplicht is en voor schepen die behoren tot overheidsdiensten. 6 2

ROSR 1995, Stcrt. 1995, 20

6 3

Bron: Openbaar Ministerie - website www.openbaarministerie.nl/beleidsregels

3.3-2


Het R O S R is in eerste instantie bedoeld o m vast te leggen hoe een rijnschip onderzocht moet w o r d e n o m een certificaat te verkrijgen. Toch bevat het reglement ook een aantal bepalingen die direct d o o r ons g e h a n d h a a f d kunnen worden. Bunkerovervulbeveiliging

Artikel 8.05 'Brandstoftanks, -pijpleidingen en t o e b e h o r e n ' lid 10 en 11 schrijft een bunkerovervulbeveiliging (BOB) voor, o f w e l bij het schip, o f w e l bij het bunkerstation. Lid 10 en 11 van dit artikel luiden: 10. a.

b.

11.

Brandstoftanks moeten d o o r geschikte technische inrichtingen aan boord, die in het certificaat van onderzoek onder n u m m e r 52 moeten w o r d e n v e r m e l d , zijn beveiligd tegen het uitstromen van brandstof tijdens het bunkeren. W a n n e e r brandstof w o r d t i n g e n o m e n van bunkerstations die door hun eigen technische inrichtingen tegen het uitstromen van brandstof aan boord tijdens het bunkeren beveiligd zijn, is het uitrustingsvoorschrift, bedoeld in onderdeel a en in het elfde lid, niet van toepassing. Indien brandstoftanks zijn uitgerust met een automatische uitschakelinrichting, moeten de meetelementen bij een tankvulstand van 9 7 % het bunkeren onderbreken; deze inrichtingen moeten voldoen aan de maatstaf «failsafe». Indien het meetelement een elektrisch contact in w e r k i n g stelt, dat in de vorm van een binair signaal de van het bunkerstation afkomstige en gevoede stroomkring kan onderbreken, moet het signaal naar het bunkerstation kunnen w o r d e n overgebracht via een waterdichte apparatenstekker van een koppelingsinrichting volgens de internationale norm IEC 6 0 3 0 9 - 1 : 1 9 9 9 v o o r gelijkstroom van 4 0 tot en met 5 0 V , kleur wit, geleidingsnok 10 uur. 64

V o o r artikel 11 geldt de o v e r g a n g s b e p a l i n g ' N . V . O . ' in artikel 2 4 . 0 2 R O S R . Artikel 10 is van kracht sinds 1 januari 2 0 0 4 . Dus alle schepen moeten hetzij zelf een voorziening h e b b e n , of bunkeren bij een station met een B O B . Lid 10a schrijft niet voor, w a t v o o r soort overvulbeveiliging moet zijn aangebracht. Lid 10b geeft ook n o g aan dat het schip geen overvulbeveiliging hoeft te h e b b e n , als het bunkerstation er een heeft. M a a r in de praktijk moet z o w e l een schip als het bunkerstation een v o o r z i e n i n g h e b b e n : het schip tenminste een sensor of iets gelijkwaardigs, en het bunkerstation de mogelijkheid dat de b u n k e r p o m p w o r d t uitgeschakeld door een signaal van de sensor van het schip. Daartoe moeten beide delen op elkaar aan te sluiten zijn. Dat kan problemen g e v e n , o m d a t er diverse systemen en aansluitstekkers in de handel zijn (2- en 3-polige stekkers). Hiervoor zijn dan wel weer adapters, maar of die feilloos w e r k e n , is niet bekend.

Verzegelde lensleidingen

Artikel 8.06 lid 10: Indien een lensinrichting is uitgevoerd met vast aangebrachte leidingen, moeten de lensleidingen van de bilgen die v o o r het verzamelen van bilgewater zijn bestemd, zijn voorzien van in gesloten stand d o o r een Commissie van Deskundigen verzegelde afsluiters. Het aantal en de plaats van deze afsluiters moeten w o r d e n vermeld in het certificaat van onderzoek. In artikel 8.07 'Inrichtingen v o o r het verzamelen van o l i e h o u d e n d water en afgewerkte olie' w o r d t de bilge aangemerkt als verzamelruimte v o o r 6 4

N . V . O . - de betreffende bepaling is niet van toepassing op reeds in bedrijf zijnde

vaartuigen, tenzij de betreffende delen worden vervangen of o m g e b o u w d , dat wil zeggen dat deze bepaling slechts van toepassing is op: Nieuwbouw, bij Vervanging of bij O m b o u w . W o r d e n bestaande delen vervangen door delen welke in technische zin en bouwwijze gelijk zijn, dan betekent dit geen vervanging " V in de zin van deze overgangsbepalingen.


3.3-3

bilgewater (lid 1) en w o r d t een verzamelreservoir voor afgewerkte olie voorgeschreven (lid 2): 1. Het tijdens het bedrijf van een schip vrijkomend oliehoudend water moet aan boord kunnen w o r d e n verzameld. In dit verband wordt de machinekamer-bilge aangemerkt als verzamelruimte. 2. V o o r het verzamelen van afgewerkte olie moeten in de machinekamer(s) een of meer speciaal daarvoor bestemde reservoirs zijn aangebracht die ten minste 1,5 keer de hoeveelheid afgewerkte olie uit de carters van alle i n g e b o u w d e verbrandingsmotoren en tandwielkasten, alsmede de hoeveelheid hydraulische olie afkomstig uit de hydraulische olietanks, kunnen bevatten. Aansluitingen voor het leeghalen van deze reservoirs moeten v o l d o e n aan de Europese norm EN 1305: 1996. 3.

verplicht bij nieuwbouw, verbouw en ombouw

V o o r schepen die slechts w o r d e n ingezet op korte trajecten kan de Commissie van Deskundigen o n t h e f f i n g verlenen van het tweede lid.

Artikel 10.02 ' O v e r i g e uitrusting', lid 1 luidt:

Opslag oliehoudende poetslappen,

De volgende in het Rijnvaartpolitiereglement bedoelde uitrustingsstukken moeten tenminste a a n w e z i g zijn: (...) d. een brandbestendig verzamelreservoir met deksel voor oliehoudende poetslappen dat als z o d a n i g is aangeduid; e.

Verzameltank voor afgewerkte olie

klein chemisch afval en slops

een apart brandbestendig verzamelreservoir voor het overig vast klein chemisch afval en een brandbestendig reservoir met deksel voor vloeibaar klein chemisch afval als bedoeld in het Rijnvaartpolitiereglement dat telkens als z o d a n i g is a a n g e d u i d ; 65

f.

een brandbestendig verzamelreservoir met deksel voor slops dat als z o d a n i g is aangeduid.

Deze bepalingen dienen in de eerste plaats ter vergroting van de veiligheid aan boord. M a a r o m d a t milieuvriendelijk gedrag eigenlijk hetzelfde is als ' g o o d house keeping' en het netjes opbergen van afval daar zeker mee te maken heeft, kunnen w e wel van deze artikelen uit het R O S R gebruik maken. Bij overtreding merken w e een schip daarom aan voor hercontrole.

Artikel 15.04 RPR, zie par. 3.3.1.

3.3-4


3.4

Afvaltransport per schip over de landsgrenzen - de EVOA

De E V O A , voluit Europese V e r o r d e n i n g O v e r b r e n g i n g van Afvalstoffen heet officieel de ' V e r o r d e n i n g van de Raad van de Europese G e m e e n s c h a p p e n van 1 februari 1993 betreffende het toezicht en controle op de overbrenging van afvalstoffen binnen, naar en uit de Europese G e m e e n s c h a p p e n ' . Bij de E V O A gaat het niet o m de afvalstoffen die aan boord ontstaan, maar o m afvalstoffen als lading. Schepen w o r d e n immers ook ingezet als transportmiddel van afvalstoffen. Z o d r a hierbij de landsgrens gepasseerd w o r d t , is de E V O A van toepassing. O m d a t wij als R W S - t o e z i c h t h o u d e r s ook b e v o e g d zijn voor de E V O A , volgt hier een korte uitleg. V o o r de Scheepsmilieucontrole is van belang dat waswater van scheepsruimen die met afvalstoffen geladen w a r e n , soms als gevaarlijk afval moet w o r d e n b e s c h o u w d op grond van de Eural. De E V O A kent drie lijsten met afvalstoffen: de groene, de oranje en de rode lijst. Zoals de kleuren al doen v e r m o e d e n hangt dit samen met de mate van gevaar voor het milieu.


•

De groene lijst bevat de minst schadelijke afvalstoffen. Deze afvalstoffen m o g e n vrij vervoerd w o r d e n binnen de EG mits ze v o o r recycling bestemd zijn. Een voorbeeld van 'groene lijst-afval' dat vaak per schip w o r d t vervoerd is metaalschroot: o u d ijzer (ferro) of non-ferro. Bij controle vragen we naar het begeleidend d o c u m e n t : de houderschapsverklaring.

•

de oranje lijst bevat afvalstoffen w a a r v o o r de houder van die afvalstoffen een z o g e n a a m d e kennisgeving moet doen aan het b e v o e g d gezag. In Nederland is dat directie Stoffen, Afvalstoffen en Straling van V R O M . N a een periode van 30 dagen heeft de houder automatisch een stilzwijgende toestemming. Het g e z a g kan ook de uitvoer verbieden. Bij een toegestaan transport over de grens moet altijd een begeleidend d o c u m e n t a a n w e z i g zijn: in dit geval een O v e r b r e n g i n g s - of Transportformulier van de Europese G e m e e n s c h a p . Dit formulier draagt een kennisgevingsnummer gevolgd d o o r het v o l g n u m m e r van het betreffende transport. N o t a bene: A f v a l dat op de groene lijst staat, maar niet gerecycled zal w o r d e n , is oranje-lijstafval.

•

V o o r rode-lijstafvalstoffen geldt o n g e v e e r hetzelfde, zij het dat het bevoegd g e z a g in geval van t o e s t e m m i n g dit altijd schriftelijk doet. O o k hier kan het g e z a g het grensoverschrijdend transport verbieden, bijvoorbeeld o m d a t in eigen land een goede verwijderingsmogelijkheid v o o r h a n d e n is. A f v a l dat op geen enkele lijst g e n o e m d is, w o r d t bestempeld als rode-lijstafval. O o k hier geldt dat er een O v e r b r e n g i n g s - of Transportformulier, voorzien van kennisgevings- en v o l g n u m m e r , bij het transport aan boord moet zijn. Een voorbeeld van afval dat vaak per schip w o r d t vervoerd is uit Duitsland afkomstige verontreinigde grond die in Nederland w o r d t gereinigd.

3.4-1

Directie Stoffen, Afvalstoffen en Straling van V R O M , vertegenwoordigd door het Internationaal M e l d p u n t Afvalstoffen - I M A , beschikt over aanvragen v o o r uitvoer of doorvoer over Nederlands grondgebied. Bovendien ontvangt het I M A informatie over invoer van afval van de buitenlandse autoriteiten. Het I M A behandelt alle aanvragen en beschikkingen. O o k registreert het I M A alle transportmeldingen. Bij het I M A kan de toezichthouder actuele informatie o p v r a g e n , bijvoorbeeld of het aangetroffen transport toegestaan en aangemeld is. De E V O A schrijft v o o r dat een transportmelding drie dagen v o o r het transport moet w o r d e n gedaan. De inhoud van die melding is gelijk aan het transportformulier. Het I M A onderhoudt een actueel overzicht van afgegeven beschikkingen op internet: h t t p : / / w w w . v r o m . n l / a f v a l b e s c h i k k i n g e n _ o n l i n e . Zie paragraaf 6.7 v o o r het telefoonnummer.

3.4-2


3.5

Meer duidelijkheid door het Scheepsafvalstoffenbesluit

In 1996 hebben Nederland, Duitsland, Zwitserland, Belgie, L u x e m b u r g en Frankrijk het Scheepsafvalstoffenverdrag ondertekend. Dit verdrag regelt in internationaal verband het o m g a a n met alle scheepsafvalstoffen. Het is in de Nederlandse w e t g e v i n g o p g e n o m e n als uitvoeringsbesluit van de W m , de W v o en het Burgerlijk W e t b o e k , onder de titel Scheepsafvalstoffenbesluit (SB). D e wetswijzigingen van W m , W v o en B W en het SB zijn nog niet in w e r k i n g . Dat gebeurt pas als alle landen hun nationale w e t g e v i n g op het Scheepsafvalstoffenverdrag hebben aangepast. Het verdrag kent drie delen: A , B en C . Deel A regelt de inzameling en financiering van scheepsgebonden olie- en vethoudende afvalstoffen. V o o r h a n d h a v i n g is straks de z o g e n a a m d e bunkerverklaring van belang. Lees hierover meer in paragraaf 3.5.2. Deel B regelt de verantwoordelijkheid voor het goed laden en lossen en de verwijdering van afval van de lading, zoals ladingresten en waswater. Een belangrijk controlemiddel zal de losverklaring zijn. Hierover meer in paragraaf 3.5.1. In een stoffenlijst is per ladingsoort aangegeven wat de losstandaard is en w a t er met eventueel waswater moet gebeuren. De SAB heeft een C D R O M ontwikkeld die het toepassen van de stoffenlijst zeer e e n v o u d i g maakt de Elektronische Stoffenlijst. Deel C regelt de inzameling van huishoudelijk afval en van een aantal soorten K G A , zoals verfresten, oplosmiddelen, accu's en batterijen. Deel C van het Scheepsafval stoffen-verdrag gaat in op inzameling van huisvuil en KGA

D e voor implementatie noodzakelijke wetswijzigingen zijn a a n g e n o m e n door de Eerste en T w e e d e Kamer. O o k is het uitvoeringsbesluit o p grond van het nieuwe artikel 2f W v o , het Scheepsafvalstoffenbesluit, gereed. M a a r deze regelgeving wordt pas van kracht als alle C C R - l a n d e n hun w e t g e v i n g hebben aangepast aan het Scheepsafvalstoffenverdrag. En dat is n o g niet in alle landen het geval. 3.5.1

Losverklaring

G o e d uitlossen v o o r k o m t het ontstaan van ladingafval. N u is er wettelijk weinig tot niets geregeld v o o r het g o e d uitlossen. V a a k wordt een

Wetgeving (november 2000)

3.5-1

schopschoon uitgelost schip weggestuurd en blijft de schipper met ladingresten zitten. O o k voor eventueel water dat achterblijft na het wassen van het laadruim is geen goede (lees goedkope) afgiftemogelijkheid. Als we bij controle vragen wat er met het afval van de lading gebeurt, zullen schippers hier zeker een o p m e r k i n g over m a k e n . Degene die lost is verantwoordelijk voor het g o e d uitlossen. Per ladingsoort zullen er voorschriften zijn voor de losstandaard die bereikt moet w o r d e n : •

bezemschone of zuigschone ruimen voor vaste bulkgoederen;

•

nagelensde tanks en leidingen voor vloeibare bulkgoederen.

O o k schrijft het verdrag voor of het ruim gewassen moet w o r d e n en waar men het waswater moet laten, ook weer afhankelijk van de milieuschadelijkheid van de ladingsoort. De kosten zijn voor rekening van de ontvanger bij droge lading en voor de afzender (verlader) bij natte lading. V o o r controle is de z o g e n a a m d e losverklaring verplicht gesteld. Z o w e l degene die lost als de schipper moet een afschrift van de losverklaring ondertekenen en bewaren. Daarop is aangegeven welke losstandaard bereikt is, of het ruim gewassen is en waar het eventuele waswater is achtergelaten. in de toekomst zal controle van de losverklaringen deel gaan uitmaken van onze scheepsmilieucontroles. De losstandaard voor tankschepen zal l u i d e n : nagelensde tanks en leidingen

V a n deze losverklaringen zal geen centrale registratie opgezet w o r d e n , zoals dat wel het geval is met S-formulieren. Controleren kunnen we dus alleen ter plaatse. 3.5.2

Bunkerverklaring

De indirecte financiering van inzameling en verwijdering van scheepsgebonden olie- en v e t h o u d e n d afval is ook geregeld in het Scheepsafvalstoffenverdrag. Het gaat o m afvalstoffen als afgewerkte olie en vet, bilgewater en poetsdoeken. Schepen kunnen deze afvalstoffen 'gratis' afgeven binnen de C C R - l a n d e n . D e inzameling en verwijdering wordt dan betaald uit de opbrengst van de verkoop van z o g e n a a m d e bunkerzegels. Schippers dienen deze zegels te kopen bij de S A B . Bij het bunkeren van gasolie moeten ze een

3.5-2


evenredig aantal bunkerzegels overhandigen aan het bunkerstation. De bijdrage aan de verwijderingskosten hangt dus af van het brandstofverbruik van het schip. Het bunkerstation moet deze zegels d o o r m i d d e n scheuren (ontwaarden) en op een bunkerverklaring plakken. De ene helft van een zegel op een doorslag bestemd v o o r de schipper, de andere helft op een doorslag v o o r het bunkerbedrijf zelf. De schipper moet de bunkerverklaring aan boord b e w a r e n . In de toekomst zal bij het bunkeren een bunkerverklaring moeten worden ingevuld

yi%p

Apt-

Deze bunkerverklaringen aan boord v o r m e n v o o r ons een controlemiddel o p naleving van dit onderdeel van het Scheepsafvalstoffenbesluit. De bunkerverklaring zal in de toekomst dan ook onderdeel van onze scheepsmilieucontroles uitmaken. V a n de afzonderlijke bunkerverklaringen zal geen centrale registratie opgezet w o r d e n . W e l zal de RVI periodieke overzichten o n t v a n g e n van de bunkerstations.


3.5-3

3.6

A r t i k e l 1 0 v a n de G r o n d w e t 1. Ieder heeft, b e h o u d e n s bij of krachtens de w e t te stellen b e p e r k i n g e n , recht op e e r b i e d i g i n g van zijn persoonlijke

Privacywetgeving

Bescherming van persoonsgegevens is een recht van iedere Europese burger. Dat recht is vastgelegd in artikel 8 van het Europese V e r d r a g v o o r de Rechten van de M e n s ( E V R M ) . D a a r o m hebben het Europees Parlement en de Europese Raad een richtlijn ( 9 5 / 4 6 / E C ) uitgevaardigd v o o r bescherming van natuurlijke personen, in verband met de v e r w e r k i n g van persoonsgegevens en het vrije verkeer van die gegevens. O o k in Nederland is dit fundamentele recht op privacy vastgelegd in de grondwet.

levenssfeer. (...)

Een persoonregistratie is een registratie van persoonsgegevens op papier of elektronisch. Zijn scheepsgegevens persoonsgegevens? O p zich niet, ook al is hiermee de eigenaar te traceren via het Kadaster of het I V R - s c h e p e n b e s t a n d . M a a r scheepsgegevens als onderdeel van de controleregistratie w o r d e n wel als persoonsgegevens aangemerkt. 66

Hiermee valt de registratie van Scheepsmilieucontroles onder de werkingssfeer van de W e t bescherming persoonsgegevens - W b p . V o o r de politie geldt een apart regiem v o o r haar controleregistratie, namelijk de W e t politieregisters W p o l r . W a t dat tot g e v o l g heeft voor de toezichthouder en opsporingsambtenaar van de R W S , is te lezen in de volgende paragraaf.

3.6.1

Rechten en plichten rondom de controleregistratie

De verzameling gegevens van alle uitgevoerde controles v o r m t een persoonsregistratie. Daarbij doet het er niet toe of het o m de papieren controlestaten of o m een elektronische registratie gaat. Een paar zaken in de W b p zijn voor de handhaver van direct b e l a n g : 67

•

de schipper als geregistreerde moet op de hoogte zijn van het feit dat gegevens geregistreerd zijn. Doordat de controlestaat altijd aan boord al w o r d t ingevuld, ziet de schipper dat gegevens over hem w o r d e n vastgelegd. D o o r hem een bezoekbevestiging te overhandigen bevestigen w e dat (art. 33);

•

w e m o g e n geen zaken opschrijven die niet met de controle te maken hebben (art. 9);

•

w e m o g e n gegevens uit W v o - S c h i p of van de controlestaat verstrekken aan andere handhavers, voor zover zij die gegevens bij de uitvoering van hun taak nodig hebben. In de praktijk zijn dat de R P A , de politie en de I V W / V , maar ook andere waterkwaliteitsbeheerders;

•

iemand die vraagt w a t er over hem of haar is geregistreerd moet daarop a n t w o o r d krijgen. Als er gegevens van die persoon zijn geregistreerd, geven w e die persoon een volledig overzicht hiervan (art. 35). W e moeten de identiteit van die persoon dan wel vaststellen, o m te v o o r k o m e n dat een ander informatie opvraagt. W e m o g e n het verstrekken van die gegevens weigeren, als dit noodzakelijk is in het belang van opsporing en vervolging van strafbare feiten (art. 4 3 ) ;

•

iemand die vraagt w a t er over hem of haar is geregistreerd m a g ook weten welke gegevens aan anderen zijn verstrekt (art. 35). In ons geval is dat in ieder geval de uitwisseling van controlegegevens met politie, R P A en I V W / V ;

•

degene over wie gegevens zijn geregistreerd, heeft ook het recht op correctie van eventueel onjuist vastgelegde gegevens (art. 36).

6 6

IVR- Internationale Vereniging 'Het Rijnschepenregister'.

6 7

De W b p bevat meer bepalingen, die bij het schrijven van dit handboek minder relevant

werden geacht voor de scheepsmilieucontrole. Raadpleeg bij twijfel altijd de tekst van de wet.


3.6-1

Onze controleregistratie valt onder de Wet persoonsregistraties

3.6.2

Mogelijkheden en beperkingen rond informatie-inwinning bij de politie

De politie m a g slechts in een beperkt aantal gevallen informatie aan 'nietpolitiemensen' verstrekken. Dit is vastgelegd in de W e t politieregisters (Wpolr), die een z o g e n a a m d 'beperkt verstrekkingsregime' kent. Bij de uitwisseling van c o n t r o l e g e g e v e n s met de politie maken we gebruik van de mogelijkheden die de W p o l r ons biedt. 68

W e baseren ons v o o r toezicht op artikel 14 lid aanhef en onder s van het Besluit politieregisters (Bpolr): ' G e g e v e n s w o r d e n desgevraagd uit een politieregister verstrekt, voorzover zij deze behoeven v o o r een g o e d e uitvoering van hun taak, aan (...) s. ambtenaren aan wie b e v o e g d h e d e n zijn toegekend met het o o g op het toezicht op de naleving van de regels die zijn gesteld bij of krachtens de W e t milieubeheer, de W e t milieugevaarlijke stoffen, de Bestrijdingsmiddelenwet 1 9 6 2 , de W e t vervoer gevaarlijke stoffen, de W e t verontreiniging oppervlaktewateren, de W e t inzake de luchtverontreiniging, de W e t b o d e m b e s c h e r m i n g en de M e s t s t o f f e n w e t , v o o r zover het gegevens over overtredingen van deze wetten betreft en zij deze behoeven v o o r de goede uitoefening hun toezichthoudende b e v o e g d h e d e n ; ' V o o r opsporing op artikel 14 aanhef en onder c van de W p o l r : 'Uit een politieregister w o r d e n gegevens verstrekt a a n : (...)

c. andere opsporingsambtenaren in dienst van een publiekrechtelijk lichaam, voorzover zij deze behoeven ter opsporing van strafbare feiten bij het onderzoek waarvan zij zijn betrokken;' Beide artikelen zijn eigenlijk niet bestemd voor regelmatige en structurele gegevensverstrekking. O m d a t de politie juist wel structureel met bestuurlijke handhavers wil uitwisselen, heeft het K L P D de Minister van Justitie gevraagd o m een ontheffing van het beperkt verstrekkingsregime. De politie kan dat doen op grond van artikel 18, 5 lid van de W p o l r . Deze speciale t o e s t e m m i n g van de minister is een half jaar geldig. Beter zou het zijn als deze w e t op dit punt werd aangepast, zodat structurele legitieme samenwerking tussen de politie en ons o n b e l e m m e r d kan plaatsvinden. e

6 8

Zie paragraaf 4.1 over samenwerking en uitwisseling van controlegegevens met onder

andere de politie.

3.6-2


4 Samenwerking

4 Samenwerking W e kennen misschien allemaal wel die g o e d b e d o e l d e opmerkingen van g e w o n e mensen: 'Ik kan nergens fatsoenlijk m'n afval kwijt! K u n n e n jullie dat nou eens niet een keer g o e d regelen? U bent toch van het Rijk?' Het hele beleid van ons ministerie of zelfs van de gehele Nederlandse overheid w o r d t ons in de schoenen geschoven. W e proberen uit te leggen dat wij andere taken hebben en dat hun probleem o p het bordje van iemand anders thuishoort. M a a r daar hebben ze dan niet altijd begrip voor. En misschien is dat wel terecht. Het milieu is er zeker ook niet bij gebaat als we als overheid versnipperd te werk gaan. W e kunnen niet alles zelf d o e n ; daarom kan samenwerken nooit k w a a d . Samen doelstellingen bepalen, strategieen ontwikkelen, inspelen op nieuwe w e t g e v i n g , onze h a n d h a v i n g efficienter en effectiever m a k e n , rechtsongelijkheid uitbannen. Daar zegt toch niemand nee tegen. D a a r o m werken w e ook samen. Dit hoofdstuk gaat in op een aantal samenwerkingsvormen die v o o r ons van groot belang zijn bij milieuwethandhaving in de binnenvaart. Allereerst komt de W e r k g r o e p Milieutoezicht Binnenvaart aan b o d . D a n het f e n o m e e n I M C , Integrale M i l i e u C o n t r o l e , dat zich d o o r de regionale aanpak uitstekend leent v o o r toezicht op schoon laden en lossen. 4.1

De Werkgroep Milieutoezicht Binnenvaart - WMTB

De naam zegt al g e n o e g . De leden van de W M T B w e r k e n , zijn veelal milieutoezichthouders (of opsporingsambtenaren) en h o u d e n zich intensief bezig met de binnenvaart. In de werkgroep die eens per t w e e maanden bijeen komt, bespreken de deelnemers handhavingszaken in brede zin - beleid en uitvoering k o m e n hier bij elkaar. O n z e vertegenwoordiger in de werkgroep hoort van nieuwe beleidsvoornemens en tevens brengt hij onze ervaringen in. De leden van de werkgroep ontwikkelen samen handhavingsbeleid, gebaseerd op wettelijke voorschriften en op gezamenlijke afspraken. In de werkgroep zijn v e r t e g e n w o o r d i g d :

Samenwerking (versie juni 2004)

•

de V R O M - l n s p e c t i e - de VI. De VI heeft een eerstelijns taak voor toezicht op de inzameling van o.a. scheepsafval. De VI zit de vergaderingen voor. Vaak neemt ook een beleidsambtenaar van directie Stoffen, Afvalstoffen en Straling van V R O M deel aan de vergaderingen;

•

Rijkswaterstaat. O n z e vertegenwoordigers nemen samen deel namens alle regionale directies. O m d a t een van hen tevens lid is van het W v o C o n t a c t t e a m , kan hij ook zaken tussen het contactteam en de werkgroep afstemmen;

•

De Rotterdam Port Authority - R P A . De R P A voert al sinds 1992 W m controles van binnenvaartschepen uit, jaarlijks z o ' n 8 0 0 . O n z e controlestaat en die van de R P A zijn inhoudelijk exact gelijk;

•

de Milieudienst Rijnmond - D C M R . Als regionaal samenwerkingsverband van de gemeenten in het Rijnmondgebied is de D C M R W m vergunningverlener en -toezichthouder van alle bedrijven. De D C M R werkt n a u w samen met alle partners in Rijnmond;

•

de Zeehavenpolitie R o t t e r d a m - R i j n m o n d . De Zeehavenpolitie handhaaft op en langs het water en werkt daarbij samen met alle andere handhavers in het Rijnmondgebied. V o o r W m - c o n t r o l e s hebben de R P A en de Zeehavenpolitie de onderlinge afspraak dat de R P A deze voor zijn rekening neemt;

4.1-1

•

het Korps Landelijke Politiediensten - K L P D . Het K L P D controleert als landelijk korps overal in Nederland de mobiele sectoren, zoals de binnenvaart. O m d a t het K L P D , evenals de Zeehavenpolitie, geen toezichthoudende b e v o e g d h e i d heeft, is de invalshoek opsporing. M i l i e u maakt integraal onderdeel uit van de scheepscontroles;

•

de provincies. De provincies zijn W m - v e r g u n n i n g v e r l e n e r v o o r de verwerkers van onder andere scheepsafval. Onderlinge afstemming is v o o r ketentoezicht onontbeerlijk. De provincies hebben een eigen overlegorgaan het Inter-Provinciaal O v e r l e g - IPO. Het IPO heeft een vertegenwoordiger in de W M T B ;

•

de I V W , divisie V e r v o e r - I V W / V . De I V W / V controleert de vervoerssector op naleving van andere w e t g e v i n g die raakvlakken heeft met de milieuwetgeving. De I V W / V is ook bevoegd toezicht te houden o p naleving van de W m en de E V O A . In de toekomst zal de I V W / V ook een aantal E V O A - c o n t r o l e s op de binnenwateren voor haar rekening nemen. Z o d r a het Scheepsafvalstoffenverdrag in w e r k i n g is, zal de I V W / V toezien op juist gebruik van de bunkerzegels en bunkerverklaringen; de Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart - S A B . De SAB heeft een deel van de organisatie van de inzameling van scheepsafval in handen. Praktische problemen met inzameling w o r d e n regelmatig door handhavers gesignaleerd. Tijdens de vergaderingen zoeken we gezamenlijk naar een oplossing. Een g o e d voorbeeld daarvan is de inzameling van K G A op de sluizen;

•

•

•

het Landelijk M e l d p u n t Afvalstoffen - L M A . Het L M A is een grote bron van informatie voor handhavers. Doordat het L M A via de W M B T ook terugkoppeling krijgt van h a n d h a v i n g , is de werkwijze van het L M A beter afgestemd op de binnenvaartpraktijk; de Unie van W a t e r s c h a p p e n als overkoepelende organisatie van collega waterkwaliteitsbeheerders.

De werkgroep heeft een aantal concrete producten, namelijk het convenant voor Informatie-Uitwisseling Binnenvaart, het C N S - f o r m u l i e r en het Handhavingsplan Scheepsafvalstoffen. Hierover meer in de volgende paragrafen. 4.1.1

Convenant voor Informatie-uitwisseling en samenwerking

'Ik ben gisteren ook al gecontroleerd!' Als we aan boord van een schip willen gaan, kunnen w e z o ' n o p m e r k i n g van de schipper verwachten. De schipper reageert wat norsig. Nadat we even hebben doorgevraagd, blijkt dat gisteren iemand van het K L P D aan boord is geweest. W a a r v o o r weet de schipper niet precies. Hij vindt het maar lastig.' ' H a d ik het maar g e w e t e n ' , denken w e , 'dan konden w e er rekening mee h o u d e n . ' Niet dat we dan geen controle d o e n , maar de o p e n i n g van het gesprek zou anders zijn: ' G o e d e m o r g e n schipper. W e weten dat de politie gisteren u w vaartijdenboek heeft gecontroleerd. W i j willen graag een afvalstoffencontrole d o e n . ' De schipper zal evengoed niet blij zijn, maar hij krijgt in ieder geval een betere indruk. M e e r kans dat hij meewerkt dus. O p 2 0 april 1998 hebben w e daarom het convenant voor samenwerking en uitwisseling van binnenvaartcontrolegegevens mede-ondertekend. De andere ondertekenaars zijn de Rotterdam Port Authority, het K L P D en de Zeehavenpolitie Rotterdam-Rijnmond. O o k zal de I V W , divisie Vervoer het convenant ondertekenen. M e t de ondertekening hebben we het startsein gegeven voor een nauwere s a m e n w e r k i n g op het gebied van milieucontroles aan boord van binnenvaartschepen.

4.1-2


Ondertekening van het convenant voor uitwisseling van controlegegevens op 20 april 1998

O m o n n o d i g dubbel controleren te v o o r k o m e n , stemmen w e onze controles op elkaar af. Hiermee wordt bereikt dat de schipper minder vaak w o r d t lastiggevallen en dat het vaker mogelijk is een hercontrole te d o e n . De trefkans is g e w o o n groter als meer handhavers verspreid over heel Nederland samenwerken. V i a onze eigen controleregistratiesystemen weten w e van elkaars en onze eigen uitgevoerde controles. Hoe dat in zijn werk gaat, is te lezen in hoofdstuk 5. 4.1.2

CNS-formulier

Behalve een l o g i s t i e k e ' s a m e n w e r k i n g groeit er ook een s a m e n w e r k i n g op inhoudelijk gebied. Er is een C N S - f o r m u l i e r o n t w i k k e l d , dat alle elementen bevat van onze Scheepsmilieucontrolestaat en daarnaast elementen die kenmerkend zijn voor het Scheepsafvalstoffenbesluit. C N S staat v o o r Controle Naleving Scheepsafvalstoffenwetgeving. V o o r ons zal het daarom weinig nieuws bevatten. V o o r de beide politiediensten zal het een andere manier van werken met zich m e e b r e n g e n . Zij zullen zich bij milieucontroles aanpassen aan onze werkwijze. Waarschijnlijk zal de v o r m van de C N S - f o r m u l i e r e n per dienst w o r d e n aangepast aan de huisstijl. M a a r de inhoud zal uiteraard grotendeels overeenstemmen. 4.1.3

Het Handhavingsplan Scheepsafvalstoffen

N o g voordat de nieuwe w e t g e v i n g klaar was heeft de W M T B er al op ingespeeld vanuit handhavingsoogpunt. De werkgroep heeft een plan geschreven voor h a n d h a v i n g van het Scheepsafvalstoffenbesluit - SB. Succesvolle invoering van het SB kan alleen als we het vanaf het begin g o e d h a n d h a v e n . Die h a n d h a v i n g zal aan het begin n o g de nadruk leggen op voorlichting, o m d a t het o m nieuwe w e t g e v i n g gaat. H o e , in gevallen waarin voorlichting niet voldoende is, de stap naar repressie wordt gezet, is uitgewerkt in een handhavingsstrategie in het Handhavingsplan. Zo proberen we rechtsgelijkheid in Nederland sterk te bevorderen en ook het effect van h a n d h a v i n g te vergroten.

Samenwerking (november 2000)

4.1-3

O o k samenwerking is met het Handhavingsplan vervlochten. Alle handelingen die met scheepvaart te maken hebben, van het gasolie bunkeren tot en met het laden en lossen, zijn in het plan g e n o e m d en voorzien van concrete c o n t r o l e m o m e n t e n . Per handeling geeft het plan aan welke documenten er mee samenhangen en welke instanties verantwoordelijk zijn voor handhaving. Per soort controle geeft het plan een raming van de benodigde handhavingsinspanning. O o k hebben wij als Rijkswaterstaat, net als de andere deelnemers, onze doelstelling met betrekking tot het jaarlijks aantal uit te voeren controles in het plan o p g e n o m e n . H o e w e l we het Handhavingsplan Scheepsafvalstoffen hebben opgesteld voor h a n d h a v i n g van het SB, zijn veel onderdelen van het plan nu al in te voeren. V o o r a l w a a r het gaat o m : • • • •

de strategie voor gebruik van preventief en repressief toezicht. Hoe vaak waarschuwen w e ? de doelstelling voor de handhavingsinspanningen van alle deelnemers. Hoeveel Scheepsmilieucontroles nemen wij jaarlijks voor onze rekening? de samenwerking op het water d o o r uitwisseling van controlegegevens. Daar hebben we al een convenant voor mede-ondertekend. de s a m e n w e r k i n g met de toezichthouders van de walbedrijven. H o e w e l er nu minder middelen zijn dan na invoeren van het SB, is samenwerking nu al mogelijk en zinvol. De term 'ketentoezicht' wordt vaak geroepen, maar het moet wel w o r d e n ingevuld. Hoe dat in regionaal verband uitgewerkt kan w o r d e n , is te lezen in de volgende paragraaf (4.2.1).

4.1-4

Samenwerking (november 2000)

4.2

IMC

Het project Integrale Milieu Controle Rivieren en Uiterwaarden - IMC

Het project Integrale Milieu Controle Rivieren en Uiterwaarden stelt zich ten doel de kwaliteit van het milieu op de rivieren en in de uiterwaarden te verbeteren. Deze verbetering bereiken w e door vergaande s a m e n w e r k i n g tussen alle betrokken handhavende instanties en door integratie van alle op het gebied van toepassing zijnde milieuwet- en regelgeving. De werkwijze van het I M C is een projectmatige, gebiedsgerichte aanpak, die moet leiden tot een routinematige integrale milieucontrole van het rivierengebied.

rivieren en uiterwaarden

V o o r de binnenvaart zijn de onderstaande deelprojecten in uitvoering of voorbereiding.

scheepvaart uitgevoerd gedeeltelijk in uitvoeuitgevoerd

11. 12.

ring

in voorbereiding

scheepsafval / huishoudelijk afval scheepsafval / (milieu)gevaarlijk afval / illegale lozingen bunkerstations

1

H ^ ^ ^ ^ ^ ^

overlopers scheepsafval / ladingsrestanten

Deelprojecten 11 en 15 hebben een sterke s a m e n h a n g met het Scheepsafvalstoffenverdrag. Het project beschikt over een netwerkdatabase die via internet te raadplegen is. De database is bestemd voor alle toezichthouders en (buitengewoon) opsporingsambtenaren. In dit netwerk zijn (overheids-) instanties o p g e n o m e n , die met b e h o u d van eigen doelstellingen, betrokken zijn bij het integraal toezicht, de controle, opsporing en h a n d h a v i n g van de milieuwet- en regelgeving in het buitendijks rivierengebied van de Bovenrijn en W a a l , de Nederijn en Lek en de IJssel in de provincie Gelderland. Naast de betrokken riviergemeenten zijn alle overheidsinstanties, bevoegd in de betreffende regio, met bezoek- en postadres, telefoon, fax en contactpersonen g e n o e m d . Bij sommige (overheids-)instanties is de begrenzing van het beheersgebied in de uiterwaarden aangegeven in kilometerraaien. I M C heeft een site op internet. De site kent twee delen: • een o p e n b a a r deel, dat te vinden is o p w w w . i m c r e n u . n l • een afgeschermd deel, dat te vinden is op w w w . i m c r e n u . n l / i m c g i s Het afgeschermde deel is beveiligd met een w a c h t w o o r d . Toezichthouders kunnen een toegangscode en w a c h t w o o r d aanvragen bij de projectsecretaris. Hoe dat moet, staat o p het toegangsscherm van dit deel van de s i t e . Hier is het I M C - g e b i e d in kaart gebracht, inclusief alle b e b o u w i n g en inrichtingen langs de rivieren en in de uiterwaarden. 69

4.2.1

Integrale milieucontrole van het laden en lossen van binnenschepen

H a n d h a v e n van de milieuwetgeving rond het laden, lossen en overslaan van bulkgoederen kunnen we niet alleen. W e zoeken als handhavers te water naar 6 9

Binnen het afgeschermde deel is een groot deel toegankelijk voor alle betrokken

ambtenaren, een ander deel is alleen te raadplegen door projectleiders.


4.2-1

mogelijkheden voor s a m e n w e r k i n g met handhavers op het land. I M C is daarvoor op maat gemaakt. Het IMC-project 'scheepsafval/ladingrestanten' is in voorbereiding. Hoe zal dat er uit gaan zien? De doelgroep bestaat uit bedrijven met laad-, los- en overslagplaatsen aan het water en bedrijven die schepen schoonmaken of afval van de lading en met lading vervuild was- en spuitwater inzamelen en verwerken. Het netjes laden en goed uitlossen is nu al de verantwoordelijkheid van degene die laadt of lost. Die verantwoordelijkheid wordt nu helaas vaak afgeschoven op de vervoerder - de binnenschipper. Wij zien bij ons toezicht te water schepen rondvaren met ladingresten in de gangboorden of lege schepen met wasschone ruimen, terwijl we van collega's weten dat het schip vuil van de losplaats is weggevaren. W a t doen we daarmee? O n z e aanpak is drieledig: •

•

•

we treden meteen op tegen het overboord vegen of spoelen van ladingresten en van met lading vervuild was- of spuitwater. Lik-op-stukPV is hiervoor het beste middel. Als de schipper geen schikking wil, maken we een g e w o o n P V op. M a a r we luisteren hierbij wel zorgvuldig naar het verweer van de schipper. Vaak zal hij aangeven dat de laad- of loskraan veel heeft gemorst en dat hem bij het lossen geen gelegenheid werd g e b o d e n de gemorste lading bij de overige lading te v o e g e n . O o k kan hij klagen over niet goed uitlossen, waardoor veel lading in het ruim is achtergebleven. W e kunnen hem niet direct helpen, maar we noteren de naam van het bedrijf, de exacte laad-, of losplaats, de tijd en datum van laden of lossen en de ladingsoort. W e nemen zo mogelijk foto's van de vuile gangboorden en van het niet g o e d uitgeloste ruim; we laten de schipper de overgebleven restlading bijeenvegen en afgeven bij een afvalontvangstinstallatie. W e maken met de schipper de concrete afspraak over waar en voor wanneer hij de restlading af zal geven. we registreren de klacht van de schipper met alle gegevens die we hebben verzameld. N a een tijdje zal blijken of bij bepaalde bedrijven er structured klachten en problemen zijn. W e nemen dan contact op met de W v o - en de W m - t o e z i c h t h o u d e r van z o ' n probleembedrijf in onze regio. Klachten over bedrijven in andere regio's spelen we door aan onze collega's van de andere directies. W e beschikken daartoe over de adresgegevens van alle contactpersonen bij de bevoegde gezagen. V o o r de W v o zijn wij dat vaak zelf, of collega-waterkwaliteitsbeheerders. V o o r de W m is dat de gemeente waar het bedrijf is gevestigd of de provincie Gelderland, Overijssel, Zuid-Holland en Utrecht.

W e houden hierbij rekening met het huidige beleid dat het lozen van met ladingresten vervuild water door de vingers ziet als het gaat om voor het milieu onschuldige ladingsoorten. Deze ladingsoorten staan op de zogenaamde sepotlijst van de milieu-officier van justitie in Rotterdam. De lijst is o p g e n o m e n in paragraaf 6.3 over de 'praktijkrichtlijn ladingresten duwvaart'. De lijst is ook te vinden in onze W v o - w a a i e r . Als de ladingsoort niet op de sepotlijst v o o r k o m t , stippelen de W v o - en de W m - t o e z i c h t h o u d e r samen een plan uit o m binnen bepaalde tijd het probleem aan te pakken. Zij doen daarbij een beroep op artikel 4, 1 lid onder b van het 'Uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W v o ' en artikel 1.1a of 10.1 van de Wm . e

7 0

Zie ook paragraaf 3.2.1.

Informatiemanagement 1

Procedure voor verwerking van de controlestaat

.2

Gegevensuitwisseling met andere diensten binn

.3

buiten de RWS Informatieanalyse: 'Wat gebeurt er met de verzamelde gegeven^ 5.3.1 Wat is het nut voor handhaving van het registreren van de controlestaten? .2 Wat vertellen we de belangstellende schipper? 5.3.3 Wat zouden we nog meer kunnen doen met de beschikbare informatie?

5 Informatiemanagement 5.1 Ingevulde controlestaat

Procedure voor verwerking van de controlestaat

Verkeerspost Wijk bij Duurstede beschikt over ons controleregistratiesysteem W v o - S c h i p . W i j sturen na controle per post of fax onze ingevulde controlestaten op naar Post Wijk. Daar voeren de verkeersleiders ze in in het systeem. Hiermee zijn de d o o r ons verzamelde controlegegevens snel opvraagbaar. W a n n e e r we voor een controle Post Wijk o p r o e p e n , kan de verkeersleider snel in W v o - S c h i p o p z o e k e n of en zo ja, wanneer een schip al eens is gecontroleerd. O o k kan de verkeersleider snel zien wat de bevindingen waren en of er eventueel afspraken met de schipper zijn gemaakt. M e t deze informatie besluiten we al dan niet het schip te gaan controleren of aan een hercontrole te o n d e r w e r p e n . Post Wijk beschikt ook over een actuele versie van het meest complete en actuele binnenvaartschepenbestand, namelijk een combinatie van het bestand van de IVR en de S A B . Dankzij dit bestand kunnen de door ons gecontroleerde schepen eenduidig in W v o - S c h i p vastgelegd w o r d e n . Het is van belang dat we het scheepsnummer g o e d noteren, zodat er geen misverstand kan ontstaan over welk schip w e nou gecontroleerd hebben. In een klein aantal gevallen zullen we schepen aantreffen die niet in het bestand zijn o p g e n o m e n of geen scheepsnummer hebben. V a n die schepen noteren w e zelf zorgvuldig de kenmerken die op de controlestaat gevraagd w o r d e n . 5 7

5 7

Het IVR-bestand omvat de internationale Rijnvloot en verder alle beroepsvaartuigen van

de Nederlandse binnenvaart. De SAB voegt aan het IVR-bestand nog de vlootgegevens van de beroepsrecreatievaart toe, alsmede de gegevens van Nederlandse vaartuigen die niet geregistreerd staan, zoals overheidsvaartuigen.

Informatiemanagement (november 2000)

5.1-1

Informatiemanagement (november 2000)

5.2

Gegevensuitwisseling met andere diensten binnen en buiten de RWS

Aantal R W S - d i r e c t i e s actief

W e werken samen met collega's van andere directies van Rijkswaterstaat. Collega's van directie Utrecht, O o s t - N e d e r l a n d , Z u i d - H o l l a n d en Usselmeergebieden voeren Scheepsmilieucontroles uit. Als een schip al recent door een andere scheepvaartdienst of dienstkring is gecontroleerd, horen w e dat van de verkeersleider van de Centrale Post Scheepvaart in Wijk bij Duurstede (CPS).

Elektronische uitwisseling

M e d i o 2 0 0 4 is de applicatie W v o - s c h i p van R W S geheel vervangen door een applicatie die reeds enige tijd bij de Rotterdam Port Authority (RPA) operationeel is. V a n a f g e n o e m d e datum w o r d e n de controlegegevens tussen beide diensten elektronisch uitgewisseld. O p een later tijdstip, als de belemmeringen in de W e t politieregisters zijn opgelost, zal ook het K L P D aan de uitwisseling deelnemen.

Elektronische uitwisseling

Afhankelijk van de communicatie- en automatiseringsmiddelen op de R W S patrouillevaartuigen, bestaat de mogelijkheid een 'bootversie' van de applicatie op de vaartuigen te installeren. V i a E-mail kunnen we dan controlegegevens met de C P S uitwisselen. W e hebben dan steeds inzicht in de actuele stand van zaken en kunnen ook zelf de controlegegevens invoeren. Dit ontlast bovendien de C P S , die geen oproepen meer hoeft te behandelen en geen gegevens meer hoeft in te voeren. De C P S blijft wel het centrale punt voor controle en beheer van het systeem en actualisering van het controlebestand. De C P S draagt er zorg voor dat de feitelijke uitwisseling plaatsvindt. Het bovenstaande is een nieuwe mogelijkheid waarover binnen R W S n o g een afstemming moet plaatsvinden en een beslissing w o r d e n g e n o m e n .

rechtstreeks vanaf de patrouillevaartuigen

Informatiemanagement (versie juni 2004)

5.2-1


5.3

Informatieanalyse: 'Wat gebeurt er met de verzamelde gegevens?'

W e verzamelen de controlegegevens niet v o o r niets. Deze paragraaf gaat in op wat w e met de verzamelde informatie d o e n en z o u d e n kunnen d o e n . 5.3.1

Wat is het nut voor handhaving van het registreren van de controlestaten?

Efficientie

Allereerst kunnen we dankzij onze registratie v o o r k o m e n dat w e schepen o n n o d i g vaak controleren. O o k kunnen we schepen die hercontrole n o d i g hebben, juist die hercontrole g e v e n , ongeacht wie de eerste controle gedaan heeft. Dat kan een andere dienstkring zijn, maar ook bijvoorbeeld de R P A . Hiermee kunnen we efficienter w e r k e n .

Effectiviteit

O m d a t w e bij een (her-)controle dankzij onze informatie kunnen voortborduren o p eerder gedane bevindingen, kunnen we in bepaalde gevallen gerichter w e r k e n . W e weten waar w e extra op moeten letten. Dat geldt zeker v o o r hercontroles, maar ook, in iets mindere mate, voor g e w o n e controles. Hiermee vergroten w e het effect van ons werk.

(Handhavings-)beleid

De gegevens die we verzamelen w o r d e n van tijd tot tijd ook geanalyseerd op bijvoorbeeld trends, of juist onregelmatigheden. O n s m a n a g e m e n t kan hier gebruik van maken o m handhavingsdoelen (bij) te stellen. O o k kan blijken dat bijvoorbeeld extra voorzieningen voor afgifte van scheepsafval n o d i g is. Deze kennis nemen onze vertegenwoordigers mee in allerlei overlegplatforms, zoals de W e r k g r o e p Milieutoezicht Binnenvaart, of de ambtelijke werkgroepen die de implementatie van het Scheepsafvalstoffenverdrag in onze w e t g e v i n g tot stand brengen. W i j zij tenslotte samen met onze collega's van de R P A , de Zeehavenpolitie en het K L P D de enigen die de schipper spreken! Zo kunnen w e v o o r k o m e n dat bij de t o t s t a n d k o m i n g van (handhavings-)beleid geheel over de hoofden van de doelgroep heen w o r d t gewerkt. 5.3.2

Wat vertellen we de belangstellende schipper?

De schipper zal er meestal niet naar vragen. M a a r als hij dat wel doet, vertellen we hem dat de controlestaat ingevoerd w o r d t in een computersysteem. En dat we dankzij dat systeem weten wie er recent al is gecontroleerd en wie juist een hercontrole moet krijgen. O v e r de rechten van de schipper als geregistreerde persoon is meer te lezen in paragraaf 3.6.1 die gaat over privacywetgeving. D e schipper m a g ook best weten dat we de gegevens uitwisselen de R P A en politie, met als doel de schipper niet o n n o d i g lastig te vallen en schepen die zaken niet op orde hebben juist vaker te controleren. D o o r d a t we direct aan boord de controlestaat invullen, weet de schipper dat een en ander geregistreerd wordt.


5.3-1


6 Aanvullende informatie 6.1

Jurisprudentie

6.2

De indirectefinancieringen de

6.3

Praktijkrichtlijn Ladingresten Duwvaart

6.4

Praktijkrichtlijn Binnentankvaart

6.5

Het Scheepsmilieuplan

6.6

Milieuachtergronden Nuttige telefoonnummers

6 Aanvullende informatie Dit hoofdstuk k o m e n , zoals convenanten begrippen uit instanties. 6.1

bevat allerlei achtergrondinformatie die ons wellicht van pas kan jurisprudentie, het stelsel van indirecte financiering van de S A B , met de binnenvaart, milieutechnische achtergronden van de binnenvaart en telefoonnummers van eigen en andere

Jurisprudentie

Jurisprudentie ontstaat op twee manieren. D e eerste manier is w a n n e e r een bedrijf in beroep gaat tegen een bestuursrechtelijke maatregel als bestuursdwang of d w a n g s o m . De afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State doet uitspraken over milieuzaken. De tweede vorm van jurisprudentie ontstaat in het strafrecht bij een uitspraak van de rechter. Er is n o g geen jurisprudentie van zaken die speciaal bij scheepsmilieucontroles aan het licht zijn g e k o m e n . W e l zijn er een paar zaken die raakvlakken hebben met ons werk. Behoren schepen tot inrichting?

O v e r de vraag of schepen die w o r d e n geladen en gelost bij een inrichting, ook tot die inrichting behoren is wel jurisprudentie. A f d e l i n g Bestuursrechtspraak van de Raad van State, 10 juli 1 9 9 5 , G05.93.0499: 'een schip behoort bij afmeren, lossen en laden tot de inrichting'. A f d e l i n g Bestuursrechtspraak van de Raad van State, 31 oktober 1 9 9 5 , G05.93.2323: 'overslagactiviteiten tussen schepen onderling zonder tussenkomst van een walinstallatie die plaatsvinden tussen de kade en steigers van een inrichting, v o r m e n een geheel met die inrichting'.

Aanvullende informatie (november 2000)

6.1-1


6.2

De indirecte financiering en de SAB

In 1993 is de Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart (SAB) opgericht. Dit was een gezamenlijk initiatief van binnenvaartorganisaties, overheid en havenbeheerders. O m te v o o r k o m e n dat bepaalde afvalstoffen in het milieu terecht k o m e n , regelt de SAB de inzameling en verwerking van scheepsgebonden, niet van de lading afkomstige, olie- en v e t h o u d e n d e afvalstoffen. Dit zijn: afgewerkte olie, bilgewater, schroefasvet, gas- en smeeroliefilters, poetsdoeken en emballage van de hier g e n o e m d e stoffen, alsmede koelvloeistof en antivries. De SAB o n d e r h o u d t een netwerk van inzamelvoorzieningen door met diverse bedrijven contracten te sluiten. Binnenschepen en schepen van de beroepsrecreatievaart kunnen deze afvalstoffen gratis afgeven aan de d o o r de SAB gecontracteerde bedrijven. V o o r deelname moeten de schepen beschikken over een geldig olieafgifteboekje. De SAB is de bevoegde instantie voor het verstrekken van het olie-afgifteboekje . 72

W i j als toezichthouder krijgen n o g wel eens vragen van schippers over de v o o r w a a r d e n die de inzamelaars of de SAB stellen aan het gratis af te geven afval. D a a r o m is hier een deel van deze v o o r w a a r d e n weergegeven in het tekstblok op de v o l g e n d e pagina. De volledige v o o r w a a r d e n zijn op te vragen bij de S A B . Belangrijk zijn de bepalingen over het chemisch zuurstofverbruik ( C Z V ) en het verbod o p het gebruik van emulgerende s c h o o n m a a k m i d d e l e n . Bij de controle van binnenvaartschepen raden w e de schipper daarom aan met name koelvloeistof en antivries nooit in de bilge te laten lopen en gescheiden te h o u d e n van andere afvalstoffen. Hiermee v o o r k o m t de schipper een te h o o g C Z V . O o k zeggen we de schipper dat er geen emulgerende s c h o o n m a a k m i d d e l e n in de bilge terecht m o g e n k o m e n . Het RPR schrijft overigens ook gescheiden opslag voor en verbiedt het gebruik van emulgerende s c h o o n m a a k m i d d e l e n . 7 3

Laat schippers met vragen of klachten over de gratis inzameling altijd contact o p n e m e n met de S A B . Eigen bijdrage voor bilgewater

Tot dat het Scheepsafvalstoffenverdrag (SAV) in w e r k i n g treedt, financiert de overheid het grootste deel van de kosten. Het overgebleven deel betaalt de bedrijfstak zelf in de v o r m van een toeslag op de havengelden en een eigen bijdrage van Euro 2 0 , - per kub bij de afgifte van bilgewater. Het overige scheepsafval kan n o g steeds gratis w o r d e n afgegeven. D o o r middel van een chipkaartsysteem kan de schipper zijn bijdrage bij de bilgeboot v o l d o e n . De kaarten kunnen w o r d e n aangeschaft via het S A B - k a n t o o r en bij de S A B milieuboten.

steeds meer voorzieningen voor kga

De SAB werkt n a u w samen met de inzamelaars van scheepsafval, de Rijkswaterstaat, de haven van Rotterdam en diverse gemeenten o m een laagdrempelig netwerk van inzameling van scheepsafval compleet te maken. Het resultaat is dat op veel plaatsen naast de olie- en v e t h o u d e n d e afvalstoffen ook klein gevaarlijk afval ( K G A ) , grofvuil en huisvuil beheerd kan w o r d e n afgegeven. V o o r ons als toezichthouder heeft dat het voordeel dat de schipper een bewijs van afgifte van tenminste al het (klein) gevaarlijk afval kan tonen in de vorm van een S-formulier e n / o f het olie-afgifteboekje. Een actueel overzicht van ontvangstvoorzieningen v o o r de binnenvaart is te vinden op www.sabni.nl.

Paragraaf 3.3.2 gaat in op het olie-afgifteboekje. Zie ook paragraaf 6.6.

Aanvullende informatie (versie juni 2004)

6.2-1

Enkele voorbeelden van deze ontvangstvoorzieningen zijn: •

een nieuw depot langs het Amsterdam-Rijnkanaal dat medio 2 0 0 4 w o r d t g e o p e n d . Afgifte van grofvuil en kga bij de Beatrix- en de Irenesluizen is niet meer toegestaan vanaf de o p e n i n g van dit nieuwe bemande depot. Schippers kunnen dan n o g wel huisvuil bij de sluizen kwijt;

•

een nieuw depot in de zuidelijke V o o r h a v e n van de Volkeraksluizen dat eind 2 0 0 4 in gebruik w o r d t g e n o m e n . O o k hier geldt dat het onbeheerd achterlaten van grofvuil en gevaarlijk afval bij de sluiskolken na die datum verboden is. Schippers kunnen ook hier n o g wel huisvuil bij de sluizen kwijt;

•

een aantal bilgeboten heeft de mogelijkheid ook huisvuil, kga en soms ook grofvuil aan te nemen.

Artikel 4 Voorwaarden voor gratis afgifte D e o n t v a n g s t en v e r w e r k i n g van de afvalstoffen (...) vindt gratis plaats indien de afvalstoffen v o l d o e n aan de n a v o l g e n d e v o o r w a a r d e n : a.

bilgewater m a g geen e m u l g e r e n d e stoffen bevatten en niet v e r m e n g d zijn met andere stoffen dan uitsluitend fracties v a n , smeer- en gasolie, vet, koelvloeistof of antivries tot een C Z V - w a a r d e van m a x i m u m 1 0 0 0 m g / l . en m a g niet meer sediment (bezinksel) bevatten dan tot m a x i m u m 1 % van het betreffende v o l u m e bilgewater.

b.

afgewerkte olie- en v e t p r o d u c t e n m o g e n niet v e r m e n g d zijn met andere stoffen dan uitsluitend fracties van water en gasolie en m o g e n niet meer sediment bevatten dan 1 % van het betreffende v o l u m e of gewicht.

c.

koelvloeistof of antivries dienen apart g e h o u d e n te w o r d e n en m o g e n niet v e r m e n g d zijn met enige andere stof.

Deze regeling is bedoeld als tijdelijk, Het stelsel van indirecte financiering wordt tot wet verheven bij het van kracht worden van het Scheepsafvalstoffenbesluit. De SAB blijft dan haar rol vervullen, zij het dan onder de naam van Nationaal Instituut. De benodigde financiele middelen verkrijgt de SAB dan niet meer uit subsidies, maar uit de opbrengst van de verkoop van bunkerzegels. Paragraaf 3 . 5 gaat hier nader op in.

6.2-2


6.3

Praktijkrichtlijn Ladingresten Duwvaart

D u w b a k k e n voor vaste lading in bulk vervoeren diverse g o e d e r e n , zoals ertsen en steenkool. Nadat ze zijn gelost, w o r d e n ze soms naar een bepaalde plaats gebracht waar ze s c h o o n g e m a a k t w o r d e n . Dit gebeurt niet bij bakken die steeds dezelfde soort lading vervoeren.

O m te v o o r k o m e n dat d o o r niet g o e d uitlossen - schepschoon in plaats van bezemschoon - en lozen van waswater havenbekkens vervuild raken, is een convenant gesloten: de Praktijkrichtlijn Ladingresten Duwvaart. De richtlijn legt de verantwoordelijkheid voor het g o e d (laten) uitlossen inclusief s c h o o n m a k e n bij de verlader. V o o r een beperkt aantal stoffen is b e z e m s c h o o n voldoende. V o o r alle overige stoffen moet de bak v a c u u m s c h o o n of spoelschoon w o r d e n opgeleverd. Ladingresten w o r d e n zoveel mogelijk bij de lading g e v o e g d , zodat minder afval ontstaat. Alleen schoonmakers met v e r g u n n i n g maken bakken schoon. Zij zorgen voor goede afgifte van waswater. V e r d e r is er een administratie van alle handelingen die de schipper of de beheerder van de d u w b a k moet bewaren. H o e w e l de richtlijn bedoeld is voor d u w b a k k e n , roepen de ondertekenaars de gehele droge-ladingvaart en betrokken bedrijven op zich bij dit convenant aan te sluiten. De richtlijn stelt wel eisen aan het scheepsruim en de toegankelijkheid ervan, waaraan vooral oudere schepen met spanten en houten buikdenningen niet kunnen v o l d o e n . Dat betekent dat deze schepen toch d o o r de vervoerder zelf g e b e z e m d moeten w o r d e n . De Praktijkrichtlijn is bedoeld als voorloper van toekomstige w e t g e v i n g . Uiteindelijk is deel B van het Scheepsafvalstoffenverdrag en de implementatie in onze w e t g e v i n g de wettelijke uitwerking van deze richtlijn.


6.3-1

De ondertekenaars van dit convenant zijn: het Centraal Bureau voor de Rijnen Binnenvaart (CBRB), de Ondernemersorganisatie voor Logistiek & Transport ( E V O ) , de Duvvbakkenvereniging, de Havenondernemersvereniging S V Z , de Gemeentelijke Havenbedrijven van Rotterdam en A m s t e r d a m , het DirectoraatGeneraal Milieubeheer ( D G M ) , Rijkswaterstaat Zuid- en N o o r d - H o l l a n d en het Centraal O v e r l e g Particuliere Binnenvaart. De richtlijn is vanaf mei 1993 'van kracht'. Zoals gezegd moet de verlader zorgen dat de schepen g o e d worden uitgelost en schoongemaakt. Bij z o g e n a a m d e dedicatievaart - opeenvolgende reizen met dezelfde of verenigbare lading - is schoonmaken niet nodig. Het O p e n b a a r Ministerie in Rotterdam heeft een gedoogbeleid voorgesteld voor het lozen van waswater van bezemschoon uitgeloste schepen die deze lading vervoerd hebben. Dit wordt g e n o e m d 'gecertificeerd s c h o o n ' . V o o r w a a r d e hierbij is dat de schipper of feitelijke beheerder van een schip of d u w b a k een ladingadministratie bijhoudt. De soorten lading zijn weergegeven in onderstaand overzicht. stof

aanvullende voorwaarde

bentoniet cement chamotte granietblokken grind

mits primaire bouwstof, d.w.z. direct afkomstig uit grindwinning zonder anderszins gebruikt te zijn

hoogovenslakken

mits gecertificeerd voor waterbouwtoepassingen

kwarts mijnsteen

mits gecertificeerd voor waterbouwtoepassingen

mulcoa piekijzer schoongemaakte

mits deze voldoet aan de streefwaarde b o d e m

61

grond stortsteen veldspaat zand

mits gecertificeerd voor waterbouwtoepassingen mits primaire bouwstof, d.w.z. direct afkomstig uit zandwinning zonder anderszins gebruikt te zijn

Het hemelwater en buiswater uit d u w b a k k e n waarvan de laatste lading g e n o e m d is in een tweede lijst van stoffen, m a g w o r d e n geloosd als de d u w b a k k e n gecertificeerd schoon zijn opgeleverd na de vorige lading. Deze tweede lijst is hieronder weergegeven.

6 1

Door middel van analyseresultaten of een verklaring moet aangetoond kunnen worden dat

de grond aan de eisen voldoet.

6.3-2


aanvullende voorwaarde

stof glasafval ijzererts ijzerpellets hematiet magnesiet magnetiet E c 0) CD JZ " O

olivien ferrochrome

indien het halffabrikaten betreft

ferromangaan


ferronikkel


ferrosilicium grafiet, blokken

W a s - of s p o e l w a t e r van d u w b a k k e n die deze stoffen als lading h a d d e n , m a g niet w o r d e n g e l o o s d . W i j v o l g e n bij de h a n d h a v i n g het beleid van de O f f i c i e r van Justitie v a n Rotterdam.


6.3-3

6.4

Praktijkrichtlijn Binnentankvaart

De tankvaart streeft naar milieuvriendelijke behandeling van afvalstoffen die vrijkomen bij bulkvervoer van vloeibare lading. D a a r o m is een convenant gesloten met de naam 'Praktijkrichtlijn Afvalstoffen Binnentankvaart'. Deze richtlijn bevat afspraken over: • • • •

efficient stripping en de afgifte van ladingrestanten bij de terminals; afgifte van afvalstoffen bij bevoegde inzamelen verwerkingsbedrijven; het bijhouden van een ladingjournaal op het tankschip; de onderlinge verrekening van de schoonmaak- en verwerkingskosten.

AB-certificaat

D e richtlijn bevat technische eisen waaraan het schip en de ontvangstvoorziening moeten v o l d o e n . N a elke lossing moet efficient stripping w o r d e n toegepast o m de hoeveelheid restlading in de tanks te beperken. De wijze w a a r o p dit gebeurt, is vastgelegd in een bijlage van het Certificaat Afvalstoffen Binnenvaart - het AB-certificaat. Dit certificaat moet aan boord w o r d e n bewaard. De richtlijn maakt v o o r s c h o o n m a k e n een uitzondering v o o r schepen die langere tijd dezelfde of verenigbare producten vervoeren. Alle handelingen voortvloeiende uit de richtlijn moet de schipper aantekenen in het ladingjournaal. De kosten voor het reinigen en de afgifte van waswater zijn voor rekening van de verlader.

Efficient stripping

D o o r efficient stripping kan de hoeveelheid restlading bij bestaande schepen beperkt blijven tot 10 liter per ladingtank, 15 liter per leidingsysteem en 15 liter voor de laatste ladingtank. Bij nieuwe schepen zijn de maximale hoeveelheden respectievelijk 5, 15 en 10 liter. De ondertekenaars van dit convenant zijn: het Centraal Bureau voor de Rijnen Binnenvaart (CBRB), de V e r e n i g i n g van Nederlandse Chemische Industrie


6.4-1

( V N C I ) , de Ondernemersorganisatie voor Logistiek & Transport ( E V O ) , de Stichting Europoort/Botlek Belangen (EBB), de Vereniging van Onafhankelijke Tankopslagbedrijven ( V O T O B ) , de Nederlandse Vereniging van Verwerkers van Gevaarlijke Afvalstoffen ( N V G A ) , het Directoraat-Generaal Milieubeheer ( D G M ) en het H o o f d k a n t o o r van de Rijkswaterstaat. De richtlijn geldt vanaf november 1991. 62

De Nederlandse actieve tankvloot bestaat uit 5 8 0 tankschepen en - b a k k e n . Hiervan hadden er 7 2 een geldig AB-certificaat, hetgeen neerkomt op 12 procent. Het Scheepsafvalstoffenverdrag zal een deel van de in de richtlijn o p g e n o m e n bepalingen tot wet verheffen. 6 3

6 2

Bron: Nederland en de scheepvaart op de binnenwateren, CBS en A W , datum 1 januari

1999. 6 3

Bron: IVR, peildatum 1 September 2000.

6.4-2


6.5

Het Scheepsmilieuplan

O m het vervoer over water en de z o r g v o o r het milieu zo g o e d mogelijk op elkaar af te s t e m m e n , is het n o d i g de nadelige milieu-effecten van de binnenvaart zo veel mogelijk te vermijden. De binnenvaart werkt daarom aan het verkleinen van afvalstromen, aan het verminderen van het verlies van grondstoffen en aan een daar op afgestemde bedrijfsvoering. O m die doelstelling te bereiken heeft de SAB de Stuurgroep M i l i e u z o r g Binnenvaart opgericht, waarin ook Binnenvaart Nederland, Rijkswaterstaat, de Rotterdam Port Authority, het ministerie van V R O M en de I V W , divisie Scheepvaart zitting hebben. Deze Stuurgroep M i l i e u z o r g Binnenvaart heeft het ScheepsMilieuPlan - S M P opgesteld, een handboek milieuzorg speciaal voor de binnenvaart. Het S M P geeft de schipper een checklist, w a a r m e e hij het schip zelf kan doorlichten. Hij vindt zo de punten die v o o r verbetering vatbaar zijn. Dat kan de technische uitrusting betreffen, maar ook de bedrijfsvoering aan boord. Deze checklist verwijst naar z o g e n a a m d e actiekaarten. In het S M P is per onderdeel aangegeven hoe een schipper milieuvriendelijk maatregelen kan treffen. V o o r b e e l d e n van onderdelen zijn: bedrijfsvoering, scheepsonderhoud, machinekamer en energiebesparing. Per onderdeel is dan op de actiekaarten in detail aangegeven w a t er gedaan kan w o r d e n . De schipper bepaalt zelf met die actiekaarten w a t hij wil gaan d o e n , in welke volgorde en op welke termijn. O p het m o m e n t dat de schipper dat heeft g e d a a n , heeft hij een eigen milieuplan gereed. Een voorbeeld van een aanbevolen technische maatregel is het laten plaatsen van een lekvrije schroefasafdichting. Inmiddels is er in s a m e n w e r k i n g met de S F A V (Stichting Financiering Afvalstoffen Visserij) een t w e e d e vernieuwde versie van het S M P op de markt gebracht voor de binnenvaart en visserij. D e z e nieuwe versie is beknopter en daardoor gemakkelijker te gebruiken. H o e w e l de meeste deelnemende schippers deze nieuwe versie h e b b e n , zijn er ook n o g oude exemplaren in gebruik. D e schipper houdt ook een aantal zaken op papier bij. Hierdoor krijgt hij een goede indruk van zijn 'milieuprestaties'. V o o r ons als toezichthouder is van belang te weten dat: • schippers die daadwerkelijk het S M P o p hun schip hebben ingevoerd, actief met het milieu bezig zijn; • lijst 1 van de oude versie van het S M P een overzicht van de afgegeven scheepsafvalstoffen bevat. Deze lijst kunnen we gebruiken bij het invullen van blad 2 van de controlestaat. In de nieuwe versie is deze lijst w e g g e l a t e n , o m d a t de schipper toch ook al de S-formulieren en het olieafgifteboekje aan boord heeft; • lijst 2 van de oude versie van het S M P een overzicht geeft van de ingekochte hoeveelheden gasolie, vet en smeerolie. Het jaartotaal onder aan deze lijst nemen w e over op onze controlestaat. In de nieuwe versie is deze lijst w e g g e l a t e n ; • de schipper kan door ons gegeven aanwijzingen over o n d e r h o u d of afvalafvoer noteren op lijst 3. In de nieuwe versie is deze lijst vervangen d o o r een o n d e r h o u d s c h e m a . Zie volgende pagina. Zo sluit onze h a n d h a v i n g g o e d aan op de praktijk van het S M P . Het is de bedoeling dat het S M P op termijn gecertificeerd wordt. Dan z o u d e n w e kunnen volstaan met een lagere controlefrequentie van schepen met S M P .


6.5-1

2n •

Onderhoudsschema

SCHEMA DAGELIJKS ONDERHOUD Scheepsnaam

van het nieuwe

:

scheepsmilieuplan Jaar

r

Controle datum Gecontroleerd door

j ameerone-pen J Hoeveelrwid bijgnvuld • Filters / drukverscNI -1 Carterdamp / druk •

Niveau expansietank

•

Smeerolie-peil en- druk

•

Hoeveelheid bjjgevuld

•

Smeerolie temperatuur

• nhftre/^n*vgr«ghil •

Smeeroliepeil

•

Hoeveelheid bijgevuld

-

-I S r n c c r o l i c p o i l

•

Hoeveelheid bijgevuld

• J • •

Srneerolie-peil en druk Hoeveelheid bijgevuld Fitters / drukverachll Niveau expansietank

J Olie peil - hoeveelheid bijgevuld -J Olietemperatuur -J Test nood best ur ing J welke V-snaar vernieuwd •

hoeveelheid bijgevuld

•

smeersysteem

6-5-2


6.6 Schadelijke schoonmaakmiddelen

Milieuachtergronden

S c h o o n m a a k m i d d e l e n die de afvalverwerking bemoeilijken zijn: • industriele reinigers • m o t o r e n - en chassisreinigers • verdunners • reinigers die zuren, l o o g of chloor bevatten • ontkalkers • ontroesters • metaalreinigers. W a t m a g er dan wel w o r d e n gebruikt? Scheepsspecifieke reinigers zonder tenside en emulgator en huishoudelijke reinigers die uitsluitend aniodische tensiden b e v a t t e n . 78

Helaas is er (nog) geen positieve lijst van merken en typen s c h o o n m a a k m i d d e l e n die schippers mogen gebruiken in de machinekamer. Monster van bilgewater: links zonder emulgeermiddel, rechts na toevoeging van emulgeermiddel

BZV

W a a r o m is het schadelijk v o o r het oppervlaktewater als er organisch materiaal in w o r d t geloosd? Het biologisch zuurstofverbruik - B Z V (of B O D - biological oxigen demand) van dat materiaal kan zo h o o g zijn dat bij de biologische afbraak van dat materiaal er zuurstoftekort ontstaat in het oppervlaktewater. V o o r a l bij water dat langzaam ververst w o r d t , kan het zuurstofgehalte snel dalen. Daardoor sterven allerlei organismen, zoals vissen, die van zuurstof uit het water afhankelijk zijn.

czv

Antivries, olie, reinigers en dergelijke hebben een hoge vervuilingswaarde. Dit w o r d t uitgedrukt in het chemisch zuurstofverbruik - C Z V (of C O D - chemical oxigen demand). Teveel van deze stoffen in het bilgewater, is nadelig v o o r de verwerking.

PAK's

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen - P A K ' s komen veel v o o r in producten die zijn gebaseerd op steenkoolteer en de zwaardere fracties van minerale olie. P A K ' s zijn giftig en bepaalde soorten zijn ook kankerverwekkend. Ze zijn ook schadelijk v o o r organismen die in het water leven. 7 8

Merkblatt fur die Abfallbeseitigung sowie die V e r w e n d u n g von Reinigungsmitteln in der

Binnenschifffahrt, Centrale Commissie voor de Rijnvaart 2 0 0 1 .


6.6-1

Het gebruik of het v o o r h a n d e n hebben van P A K - h o u d e n d e coatings is in Nederland verboden sinds het Besluit P A K - h o u d e n d e coatings W e t milieugevaarlijke stoffen van kracht is (1997). Deze teerhoudende coatings werden gebruikt voor het conserveren van de scheepshuid van binnenschepen. V o o r het ingaan van dit besluit is onderzocht of er voldoende bruikbare alternatieven w a r e n , die minder schade aan milieu en gezondheid toebrengen. Uit dat onderzoek bleek dat de alternatieven op basis van bitumen op een niet roestige, eerder met steenkoolteer behandelde ondergrond bijna even goed waren als steenkoolteer. O p een roestige ondergrond hechtten ze minder goed. Bitumen bevatten aanzienlijk minder P A K ' s dan steenkoolteer. De watergedragen alternatieve middelen hechtten duidelijk slechter. V e r d e r verkleuren s o m m i g e coatings onder invloed van UV-licht. O p kaal staal kan het best gewerkt w o r d e n met, duurdere maar ook veel duurzamere, epoxyverven. Let op: wij zijn niet b e v o e g d toezicht te houden op naleving van het Besluit P A K - h o u d e n d e coatings. De V R O M - l n s p e c t i e is hiervoor aangewezen.

Polychloorbifenylen - P C B ' s zijn veel gebruikt als toevoeging aan transformatorolien o m d a t ze bijna onbrandbaar zijn. P C B ' s zijn nauweiijks afbreekbaar. Als w e ze binnen krijgen, blijven ze levenslang opgeslagen in ons vet. Ze kunnen leiden tot chlooracne (een huidaandoening), aantasting van het immuunstelsel en van de lever, en vermindering van de vruchtbaarheid. PCB's kunnen verder de v o r m i n g van tumoren b e v o r d e r e n . Als ze in de vuilverbranding terechtkomen, verbranden ze slechts voor een klein deel. Bovendien kunnen dan dioxines ontstaan, die v o o r een deel ook giftig en in grote concentraties zelfs kankerverwekkend zijn.

PAK-houdende coatings

PCB's

79

Organische verbindingen kunnen chloor bevatten. Voorbeelden zijn P C B ' s , maar ook minder gevaarlijke stoffen als tri- en tetrachloorethyleen (tri en per) en methyleenchloride. Deze stoffen hebben een ontvettende werking. Methyleenchloride k o m t bovendien vaak v o o r in verfafbijtmiddelen. Ingeademde d a m p e n w o r d e n in het lichaam voornamelijk verwerkt door de lever. Bij blootstelling aan grote hoeveelheden wordt de werking van het centrale zenuwstelsel onderdrukt met als mogelijke gevolgen onder meer hoofdpijn, duizeligheid, s u f h e i d .

Organochloorverbind ingen

80

Tributyltin (TBT) is in de zeevaart veel toegepast o m de aangroei van algen op scheepshuiden tegen te gaan. TBT is een organotinverbinding die giftig is; niet alleen v o o r algen. In zee heeft TBT onvruchtbaarheid van wulken tot gevolg.

7 9

Bron: Milieuloket op www.milieuloket.nl

8 0

Bron: V N C I op www.vnci.nl

6.6-2

TBT


Consumptie-advies paling 22 September 2000 - In verband met de uitkomsten van onderzoek naar dioxines in paling geeft het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV), mede namens het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het volgende advies aan consumenten: Consumptie van gekweekte paling is veilig. Dit betreft ruimt 9 0 % van de consumptiepaling in Nederland. 2. Consumptie van gemiddeld niet meer dan een hele paling per week afkomstig uit het IJsselmeer is veilig. 3. Consumptie van paling uit de grote rivieren wordt voorlopig afgeraden totdat de resultaten van het aanvullend onderzoek bekend zijn. Aan de paling zelf is niet te zien waar deze gevangen is. De consument wordt aangeraden de winkelier te vragen wat de herkomst is van de paling. Indien de winkelier dit niet kan aangeven wordt de consumptie van de paling afgeraden. Voor dioxine is een maximaal aanvaardbare dagelijkse belasting vastgesteld. Wanneer consumenten zich aan het consumptie-advies houden is er geen risico voor overschrijding van deze belasting. De ministeries nemen zo snel mogelijk maatregelen om te voorkomen dat paling met relatief hoge concentratie dioxine in het consumptiecircuit terechtkomt. 1.

Aanleiding tot het advies is een conceptrapportage van het Nederlands Instituut voor Visserij-onderzoek (RIVO) en het daarop gebaseerde consumptie-advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Rijkskwaliteitsinstituut voor Land- en Tuinbouwproducten (RIKILT). In de rapportage wordt geconcludeerd dat paling uit de grote rivieren relatief hoge concentraties dioxine en dioxine-achtige PCB's bevat. Ook paling uit het IJsselmeer bevat concentraties die iets hoger zijn dan gekweekte paling. Dioxines en dioxine-achtige PCB's zijn giftige stoffen die zich ophopen in vet. Daar paling een zeer vetrijke vis is hoopt zich relatief veel van deze stoffen in deze vissoort op. Dioxine hoopt zich ook op in het menselijk lichaamsvet en wordt bijna niet meer afgebroken. Wanneer mensen veel dioxine in het lichaam krijgen bestaat er een kans dat er, na een lange consumptieperiode, een limiet wordt overschreden waarbij het ophoopte dioxine schadelijke gevolgen voor de gezondheid kan hebben. Hierbij zijn o.a. effecten op het zenuwstelsel, de stofwisseling en de leverfunctie waargenomen. Ook zou de kans op bepaalde soorten kanker toenemen. (persbericht van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij)


6.6-3


6.7

Nuttige telefoonnummers

Rijkswaterstaat, Centrale post Scheepvaart Wijk bij Duurstede Telefoon Post 0 3 4 3 - 5 9 51 04, fax 0 3 4 3 - 5 9 51 0 5 Rijkswaterstaat Oost-Nederland, afdeling Juridische Zaken (RVJ) Telefoon 0 2 6 - 3 6 8 82 14 IMC Project Integrale Milieucontrole • afgeschermd deel bestemd voor ambtenaren: • openbaar deel:

http://www.imcrenu.nl/imcgis/

http://www.imcrenu.nl

projectsecretaris [email protected] rob mulder Rotterdam Port Authority, afd. Schadelijke en Gevaarlijke Stoffen Telefoon SCS 0 1 0 - 2 5 2 24 55 Zeehavenpolitie Rotterdam-Rijnmond Telefoon Meldkamer 0 1 0 - 2 7 4 74 79 Korps Landelijke Politiediensten, Dienst Waterpolitie Telefoon Meldkamer 0 3 4 3 - 5 3 5 3 5 5 Unit Transport & Milieu Controle (TMC) V o o r vragen over: • gevaarlijke stoffen • afvalstoffen Telefoon 0 7 8 - 6 4 8 2 8 3 1 , fax 0 7 8 - 6 1 3 5 2 7 7 , e-mail [email protected] Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart V o o r vragen over: • afgiftepunten voor scheepsafvalstoffen in Europa; • verstrekking olie-afgifteboekje (bilgeboekje); • Scheepsmilieuplan. Telefoon 0 1 0 - 4 1 2 95 44, internet www.sabni.nl Landelijk Meldpunt Afvalstoffen V o o r vragen over: • meldingen van gevaarlijke afvalstoffen (waaronder scheepsafvalstoffen); • Landelijke Lijst Vergunninghouders gevaarlijk afval. Telefoon 0 3 4 8 - 4 8 74 30 (tot 1 april 2005) Internationaal Meldpunt Afvalstoffen V o o r vragen over meldingen en beschikkingen van internationale afvaltransporten (EVOA). Telefoon 0 3 4 8 - 4 8 74 40 (tot 1 januari 2005) Internet www.vrom.nl/afvalbeschikkingen_online Inspectie Verkeer en Waterstaat, divisie Vervoer - Vervoersinformatiecentrum V o o r vragen over vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs, A D N R ) . Telefoon 0 7 0 - 3 0 5 24 4 4 , fax 0 7 0 - 3 0 5 24 24 Opsporings- en Informatiedienst van V R O M V o o r het doorgeven van signalen van misbruik van subsidiegelden in het kader van de indirecte financiering van inzameling en verwerking van scheepsafval. Telefoon 0 7 0 - 3 3 9 38 20, fax 0 7 0 - 3 3 9 80 97


6.7-1

Landelijk Meld- en Informatiepunt van de VROM-lnspectie V o o r vragen in verband met toezicht op de inzameling van afvalstoffen en voor het doorgeven van ontbrekende EVOA-papieren: Telefoon 0 7 0 - 3 3 9 43 4 1 , fax 0 7 0 - 3 3 9 13 01 Bureau De Roever Voor vragen over Wm-inzamelvergunningen (tot 1 januari 2005). Telefoon 0 7 3 - 5 9 4 10 11 NIWO - Stichting Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie V o o r raadpleging van de lijst van inzamelaars Telefoon 0 7 0 - 3 9 9 20 11, internet www.niwo.nl

6.7-2


Trefwoordenregister AB-certificaat ADNR A f g i f t e aan v e r g u n n i n g h o u d e r Afvalstoffen als lading Antivries

6 . 4 - 1 , 6.4-2 2.3-4 3.2-5 3.4-1 6.2-1

Besluit inzamelen afvalstoffen Bestemming Bestuursdwang

3.2-4 2.4-1 2.7-4

Bevoegdheden 2.6-1 Bezemschoon 2.9-2 Bia Zie Besluit inzamelen afvalstoffen Binnentreden w o n i n g 2.6-2 BOB Zie bunkerovervulbeveiliging Bunkerovervulbeveiliging 3 . 3 - 1 , 3.3-3 Bunkerverklaring 3.5-2 Bunkerzegels 2 . 9 - 1 , 3.5-2 C h e m i s c h zuurstofverbruik Zie C Z V CNS-formulier 4.1-3 Controlestaat 2.2-1 C o n v e n a n t v o o r Informatie-uitwisseling 4.1-2 C o n v e n t i o n e l e Rijn Zie R P R - g e b i e d Cultuurverschillen 2.10-1 CZV Duwbakken Dwangsom Efficient stripping Emulgerende schoonmaakmiddelen 6 . 2 - 1, 6.6-1 Eural EVOA Gescheiden bewaren van afvalstoffen 3.3- 1 Gescheiden houden Gevaarlijke afvalstoffen Gevaarlijke stoffen

6 . 2 - 1 , 6.6-1 6.3-1 2.7-4 6.4-1 2.3-3, 3.3-1, 3 . 2 - 1 , 3.2-2 3.4-1 2 . 3 - 3 , 19, 1-3, 6.2-1 2.3-2 2.3-4

G r o e n e lijst 3.4-1 Handhavingsplan Scheepsafvalstoffen 4.1-3 Handhavingstaak milieuwetgeving binnenwateren

Laatst geloste lading Ladingjournaal

2.4-1 6.4-1

Landelijk M e l d p u n t Afvalstoffen Lik-op-stuk proces-verbaal Losstandaard Losverklaring

6.7-1 2.7-2 3.5-2 3.5-1

Lozingsverbod Nationaal Instituut NIWO Ontdoener O p s l a g oliehoudende poetslappen Opsporing Oranje lijst Overredingskracht Overvulbeveiliging Persoonregistratie Persoonsgegevens

3 . 1 - 1 , 3.1-2 6.2-2 3.2-4 2.3-2 3.3-4 2.8-1 3.4-1 2.7-1 3.3-1 3.6-1 3.6-1

Praktijkrichtlijn Binnentankvaart Praktijkrichtlijn Ladingresten D u w v a a r t Preventieve voorlichting

6.4-1 6.3-1 2.7-1

PV Rijnkruisend scheepvaartverkeer Rode lijst

2.7-4 3.3-2 3.4-1

ROSR RPR RPR-gebied S-formulier

3.3-2 3.3-1 2.3-3, 3.2-5-3.2-6, 3.3-1-3.3-2 3.2-6

SAB Scheepsafvalstoffenbesluit Scheepsafvalstoffenverdrag Scheepsmilieuplan

6.2-1 3.5-1 3.5-1 6.5-1

Schepschoon

6.3-1

Sepotlijst 6.3-2 SMP Zie Scheepsmilieuplan Stichting Scheepsafvalstoffen Binnenvaart Zie SAB Transportformulier 3.4-1 Uitvoeringsbesluit W v o 3.1-1 V e r b o d e n en verplichtingen 2.3-2 Verwijderwijze 3.2-8 Verzamelreservoir 2 . 3 - 3 , 3 . 3 - 1 , 3.3-4 Verzegelde lensleidingen 3.3-3

3.1- 2 Hercontrole 2.7-1 Herkomst 2.4-1 Houderschapsverklaring 3.4-1 Huidige lading 2.4-1 Huishoudelijk afvalwater 3.1-1 lllegaal afvaltransport 2.9-1 IMA Zie Internationaal M e l d p u n t Afvalstoffen Integrale M i l i e u Controle Rivieren en Uiterwaarden...

6.2-1 V o o r w a a r d e n voor gratis afgifte Waarschuwing 2.7-1 Wbp Zie W e t bescherming persoonsgegevens

4.2- 1 Internationaal M e l d p u n t Afvalstoffen Koelvloeistof Kofferdammen

Wvo Zorgplicht W m

(versie juni 2004)

6.7-1 6.2-1 2 . 3 - 2 , 2.3-4

W e t milieubeheer Zie W m Wm 3.2-1 WMTB Zie W e r k g r o e p Milieutoezicht Binnenvaart Wpolr Zie W e t politieregisters 3.1-1 3.2-1

(versie juni 2004)

IBijlagen Trefwoordenregister

Bijlage 1

Invulling van de bezoekbevestiging

Bijlage 2

Invulling van blad 1

Bijlage 3

Invulling van blad 2

Bijlage 4

(vervallen)

Bijlage 5

De Eural en scheepsafvalstoffen

Bijlage 6

Visuele inspectie van de machinekamers

Bijlage 7

Visuele inspectie van het schip

Bijlage 8

Vertalingen van de meestgestelde vragen en de antwoorden

Bijlage 8 - Vertalingen van de meest gestelde vragen en de antwoorden Nederlands

Duits

Frans

W a t was de lading die u

Was war die Ladung, die Sie

Quelle cargaison vous avez

daarvoor had?

davor hatten?

transports avant celle-la?

Heeft u andere bewijzen van

Haben Sie sonstige Nachweise

Est-ce que vous avez d'autres

afgifte van afval?

von Abfallabgabe?

certificats de depot de dechets?

Zijn de tanks gereinigd?

Sind die Tanks gereinigt worden?

Est-ce que les tanks ont ete nettoyes?

O f had u hiervoor dezelfde

Oder haben Sie hiervor die

O u avez-vous transports la

lading?

gleiche Ladung gehabt?

meme cargaison avant celle-ci?

Hoe zijn de tanks gereinigd?

Wie wurden die Tanks gereinigt? Wurden sie gewaschen oder geluftet?

Comment est-ce que les tanks

Hoeveel tanks zijn er gereinigd?

Wieviele Tanks wurden gereinigt?

Combien de tanks ont ete nettoyes?

Zijn de kofferdammen leeg?

Sind die Kofferdamme leer?

Est-ce que les cofferdams sont vides?

Gewassen of geventileerd?

ont ete nettoyes? Est-ce qu'ils ont ete laves ou ventiles?

Nee, de kofferdam achter/voor is

Nein, der Kofferdamm hinten/

N o n , le cofferdam arriere est

gevuld met slops.

vorne ist mit Slops gefullt.

rempli avec des residus.

Gebruikt u chloorhoudende

Benutzen Sie Chlorhaltige

Est-ce que vous utilisez des

schoonmaakmiddelen in de

Putzmittel im Machinenraum?

machinekamer? Houdt u afgewerkte olie apart? Nee ik laat het in de bilge lopen.

nettoyants chlores dans la salle de machines?

Bewahren Sie Ihr Altol separat

Est-ce que vous gardez votre

auf?

huile usee separee?

Nein, ich lasse es in die Bilge

N o n , je le laisse couler dans le

laufen.

bilge.

Houdt u gevaarlijke afvalstoffen

Bewahren Sie Ihre gefarliche

Est-ce que vous gardez vos

gescheiden?

Abfalle separat auf?

dechets dangereux separes?

Hoeveel smeerolie verbruikt u

Wieviel Schmierol verbrauchen

Combien d'huile lubrifiante vous

per jaar?

Sie im Jahr?

utilisez par an?

Hoeveel vet verbruikt u per jaar?

Wieviel Fett verbrauchen Sie im

Combien de graisse vous utilisez

Jahr?

par an?

Heeft u een schroefas met een

Haben Sie eine Schraubachse mit

Este-ce que vous avez un arbre

gesloten systeem?

einem geschlossenen System?

d'helice avec un systeme ferme?

Ik heb een vet/olie/water-

Ich habe eine fett-/6l-/wasser-

J'ai un arbre d'helice lubrifie de

gesmeerde schroefas.

geschmierte Schraubachse.

graisse / d'huile / d'eau.

Geeft u ook het water uit de

Geben Sie das Wasser aus den

Est-ce que vous remettez I'eau

bilges af?

Bilgen ebenfalls ab?

des bilges aussi?

Ja, samen met de olie.

Ja, zusammen mit dem O l .

O u i , je la remets avec 1' huile.

Nee, ik pomp het overboord.

Nein, ich pumpe es uber Bord.

Non, je le pompe par-dessus bord.

Geeft u ladingrestanten af aan

Geben Sie Ihre Ladungsuberreste

Est-ce que vous remettez les

de losplaats?

ab am Loschort?

restes de votre cargaison au lieu de dechargement?

Ja, ik veeg zelf het ruim en geef

Ja, ich fege selber den

O u i , je balaye la cale moi-meme

de resten direct af.

Schiffsraum und gebe die

et je remet les dechets tout de

Uberreste sofort ab.

suite.

Nee, dat lukt meestal niet.

Nein, das schaffe ich meistens nicht.

N o n , en general je n'arrive pas a ca.

Bijlage 8

2

(november 2000)


Duits

Frans

Schipper, ik kom/wij komen bij u aan boord voor een milieucontrole.

Herr Schiffer, ich komme / wir kommen bei Ihnen an Bord fur

Monsieur le batelier, je viens / nous venons a bord chez vous pour un controle environmental.

Ik wil eerst wat papieren inzien, daarna wil ik ook uw machinekamers inspecteren.

Zuerst mochte ich Ihre Papiere einsehen, danach wurde ich auch gerne Ihre Maschinenraume inspektieren.

D'abord je voudrais voir vos papiers, apres je voudrais inspecter vos salles de machines.

Ik wil het bilgeboekje inzien.

Ich mochte Ihr Olkontrollbuch einsehen.

Je voudrais voir votre carnet de controle des huiles usees.

Ich mochte Ihre Schiffsabfallformulare einsehen.

Je voudrais voir vos formulaires de dechets de bateau.

U krijgt een S-formulier wanneer u bij een Nederlands inzamelstation heeft afgegeven.

Sie bekommen ein Schiffsabfallformular, wenn Sie Ihre Abfalle bei einer niederlandischen Abnamestelle abgegeben haben.

Vous recevez un formulaire de dechets de bateau, quand vous avez remis vos dechets a une station receptrice neerlandaise.

scheepsnaam

Was ist der Name Ihres Schiffes?

Quel est le nom de votre bateau?

rijnvaartnummer

Was ist die Originalnummer Ihres Schiffes?

Quel est le numero officiel de votre bateau?

tonnage

Was ist die Ladefahigkeit Ihres Schiffes?

Quelle est la capacite de votre bateau?

nationaliteit van het schip

Welche Nationalist hat Ihr Schiff?

Quelle est la nationality de votre bateau?

naam van de eigenaar

Was ist der Name des Eigentiimers/Reeders?

Quel est le nom du proprietaire/de I'armateur?

waladres

Was ist die Adresse?

Quel est I'adresse?

postcode

Was ist die Postleitzahl?

Quelle est sa code postale?

woonplaats

In welchem Ort?

Quel est son domicile?

land

In welchem Land?

Dans quel pays?

herkomst - begin van deze reis

W o hat Ihre jetzige Reise angefangen?

O u est-ce que vous avez commence ce voyage?

bestemming van deze reis

Was ist Ihre Zielhafen? Ihr Loschplatz?

Quelle est votre destination/debarcadere?

bouwjaar van het schip/de motor

Was ist das Baujahr des Schiffes / des Motors?

Quel est I'an de construction de ce bateau / du moteur?

motorvermogen van de hoofdmotor

Wieviel betragt die Leistung Ihres Hauptmotors

Quelle est la capacite de votre moteur principal? Est-ce que votre bateau possede des water-ballasts?

Ik wil uw S-formulieren inzien. (scheepsafvalformulier)

Bijlage 8

eine Umweltkontrolle.

Heeft het schip aparte

Hat Ihr Schiff separate

ballasttanks?

Ballasttanks?

W a t was de lading die u het laatst gelost heeft?

Was war die Ladung, die Sie zuletzt geloscht haben?

Quelle a ete la derniere cargaison que vous avez decharge?

W a t was de losplaats?

Was war der Loschort?

Quel etait le lieu de decharge?

1

(november 2000)

Bijlage 7 - Visuele inspect ie van het schip

Zijn bij overige tankschepen de kofferdammen gebruikt voor opslag van afvalwater of slops?

Ja? Dit is toegestaan. Tankers die geen gevaarlijke stoffen vervoeren, hoeven geen kofferdammen te hebben. Als zij ze toch hebben, mogen ze gebruikt worden voor ballasten of opslag van slops en dergelijke. Wij zijn bevoegd het deksel van zo'n kofferdam te openen. Bij ADNR-tankers mogen wij dit niet! Bij oudere schepen hebben de kofferdammen vaak een vlakafsluiter, waarmee een schipper bij leeg schip onder water ongezien vloeistof uit kofferdammen kan lozen. Uiteraard mag dit niet als dit water vervuild is. Nieuwere tankers mogen niet meer voorzien zijn van zo'n vlakafsluiter.

Bijlage 7

Is er afval opgeslagen in kisten aan dek of in een tussenerft?

Ja? Controleer op juist scheiding en opslagwijze. Zie ook bijlage 6.

Ligt er ergens een lozingspijp of slang die duidt op illegaal lozen van bilgewater of spuitwater en was het schip geladen met lading die niet op sepotlijst voorkomt?

Ja? Maak bij zichtbare lozing PV of lik-op-stuk-pv op op grond van artikel 4, lid 1 van het uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren.

2

versie juni 2004

Bijlage 7 - Visuele inspectie van het schip

Bij een leeg vrachtschip dat steeds wisselende lading heeft gehad: hoe schoon is het ruim (schep-, bezem-, of wasschoon)?

Vraag waar restlading en eventueel waswater is gebleven. Vertel dat bij Scheepsafvalstoffenverdrag degene die lost verantwoordelijk zal zijn voor goed uitlossen.

Ligt er gemorste lading in de gangboorden van een geladen schip?

Ja? Dit is een overtreding van artikel 4, lid 1 van het uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren. De resten kunnen van boord spoelen. G a na of het een ladingsoort is die is genoemd in het zogenaamde sepotlijstje. Zo ja, dan gedogen we dit. Zo nee, maak lik-op-stuk-pv. Laat hem de gemorste lading zo snel mogelijk bij de lading in het ruim voegen.

Ligt er gemorste lading in de gangboorden, op de dekken of luiken van een leeg schip?

Ja? Spreek de schipper er op aan. Vertel hem dat degene die heeft gelost hem met het afvalprobleem heeft opgezadeld. Adviseer hem voortaan bij het lossen te vegen en de bijeengeveegde lading aan de losplaats af te geven. Vertel ook dat het Scheepsafvalstoffenverdrag dit in de toekomst beter zal regelen.

Hoe is de opslag van het huisvuil en grofvuil? Is er kans op wegwaaien of -spoelen?

Ja? Laat schipper onmiddellijk een betere plek zoeken. Dit is een overtreding van artikel 4, lid 1 van het uitvoeringsbesluit artikel 1, derde lid, W e t verontreiniging oppervlaktewateren.

Zijn bij A D N R tankschepen de kofferdammen leeg?

Bijlage 7

1

Nee? Geef dit door aan de IVW-Vervoer of het KLPD.

versie juni 2004

Bijlage 6 - Visuele inspectie van de machinekamers

Bijlage 6

Heeft het schip een olieafscheider?

Ja? Merk op dat water uit de bilge niet overboord mag.

Stroomt er huishoudelijk afvalwater in de bilge (b.v. van douche, of fonteintjes)?

Ja? Merk op dat hierdoor onnodig veel bilgewater ontstaat.

Laat schipper koelvloeistof en/of antivries in de bilge lopen?

Merk op dat koelvloeistof of antivries in bilge schadelijk is voor de afvalverwerking. Ook is hierdoor gratis afgifte niet mogelijk.

Zijn de lensafsluiters in de machinekamers in gesloten stand verzegeld?

Nee? Geef aan dat dat een overtreding van art. 8.06 lid 10 van het ROSR is. Maak afspraak dat schipper voor een bepaalde datum verzegeling laat aanbrengen.

3

(november 2000)

Bijlage 6 - Visuele inspectie van de machinekamers

Zijn er opvangbakken geplaatst onder onderdelen die soms, bijvoorbeeld bij vervanging, olie kunnen lekken, zoals de oliefilters?

Ja? Laat waardering blijken.

Hoe slaat de schipper afgewerkte olie op? In afgesloten vaatjes? Bij nieuwe schepen in een speciale opslagtank?

Nee? M a a k schipper hierop attent. Merk op dat gescheiden bewaren verplicht is op grond van het RPR art. 15.04 samen met het ROSR art. 10.02. Merk schip aan voor hercontrole en maak afspraak dat schipper het euvel verhelpt.

Hoe slaat de schipper de vuile poetslappen op? In afgesloten metalen bussen of bakken?

Nee? Maak schipper hierop attent. Merk op dat gescheiden bewaren verplicht is op grond van het RPR art. 15.04 samen met het ROSR art. 10.2. Merk schip aan voor hercontrole en maak afspraak dat schipper het euvel verhelpt.

Slaat de schipper overig K G A op (koelvloeistof, antivries, vuile verfverdunners, batterijen, accu's, bussen met verfresten, oliefilters) gescheiden op?

Nee? Merk op dat gescheiden bewaren verplicht is op grond van het RPR art. 15.04 samen met het ROSR art. 10.02. Merk schip aan voor hercontrole en maak afspraak dat schipper het euvel verhelpt.

Slaat de schipper vast K G A op in brandbestendige verzamelreservoirs met deksel?

Nee? Merk op dat gescheiden bewaren verplicht is op grond van het RPR art. 15.04 samen met het ROSR art. 10.2. Merk schip aan voor hercontrole en maak afspraak dat schipper het euvel verhelpt.

ap

Bijlage 6

2

versie juni 2004

Bijlage 6 - Visuele inspect ie van de machinekamers

Bijlage 6

Wat is de geschatte hoeveelheid afvalwater, olie en vet in de bilge? Klopt dat met wat de schipper zelf antwoorde toen we er bij de invulling van de controlestaat naar vroegen?

Pas de hoeveelheid zonodig aan op de controlestaat.

Lekt er zichtbaar water naar binnen langs de schroefas?

Ja? Maak de schipper er op attent. Merk op dat dit een overtreding van art. 1.1a W m is, omdat er zo onnodig veel afval ontstaat. Merk schip aan voor hercontrole en maak afspraak dat schipper het euvel verhelpt.

Heeft het schip een afgesloten lekvrij asafdichtingssysteem?

Ja? Laat waardering blijken. Zo nee, informeer de schipper over de voordelen en subsidies.

Staat de eventueel aanwezige vetpomp duidelijk te royaal afgesteld?

Ja? Maak de schipper hierop attent. Merk op dat dit een overtreding van art. 1.1a W m is, omdat er zo onnodig veel afval ontstaat.

Heeft de vetsmering een retoursysteem?


Schept de schipper het uitgedraaide vet regelmatig weg?

Nee? Merk op dat het niet wegscheppen van vet een overtreding van art. 10.1 W m is, omdat het bilgewater daardoor moeilijker te verwerken is. Merk schip aan voor hercontrole.

Is er een opvangbak voor olie geplaatst onder het carter?


1

versie juni 2004

Bijlage 5 - De Eural en scheepsafvalstoffen

Bijlage 5

Naam afvalstof

Ci Sm

Eural-code

Eural-omschrijving

Niet-oliehoudende emballage, schepen

52

15.01.06

gemengde verpakking

15.01.10*

verpakking die resten van gevaarlijke stoffen bevat of daarmee is verontreinigd

Overig grof vuil

53

20.03.07

grofvuil

Overige afvalstoffen

99

16.01.99

niet elders genoemd afval

4

versie juni 2004

Bijlage 5 - De Eural en scheepsafvalstoffen Naam afvalstof

C< Sm

Eural-code

Eural-omschri jving

Overig K G A : dat in kleine hoeveelheden vrijkomt, zoals kitkokers, bitumenafval, polymeerafval, spuitbussen en asbesthoudend afval, schepen

42

16.05.07*

afgedankte anorganische chemicalien die uit gevaarlijke stoffen bestaan of deze bevatten

16.05.08*

afgedankte organische chemicalien die uit gevaarlijke stoffen bestaan of deze bevatten

Brandblussers, schepen

43

16.05.04* c

gassen in drukhouders (incl. halonen) die gevaarlijke stoffen bevatten

16.05.05 c

niet onder 16.05.04 vallende gassen in drukhouders

20.01.23*

afgedankte apparatuur die

Koelkasten, schepen

44

chloorfluorkoolwaterstoffen bevat

Wit- en bruingoed (excl. koelkasten), schepen

45

20.01.36

niet onder 20.01.21, 20.01.23 en 20.01.35 vallende afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

20.01.35*

niet onder 20.01.21 en 20.01.23 vallende afgedankte elektrische en elektronische apparatuur die gevaarlijke onderdelen bevat (bijvoorbeeld loodaccu's, NiCa- of kwikhoudende batterijen) 6

20.01.36

niet onder 20.01.21, 20.01.23 en 20.01.35 vallende afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

16.02.11

afgedankte apparatuur die chloorfluorkoolwaterstoffen, HCFK's en/of HFK's bevat 7

16.02.14

niet onder 16 02 09 tot en met 16 02 13 vallende afgedankte apparatuur

Glas, schepen

46

20.01.02

glas

Papier, schepen

47

20.01.01

papier en karton

Grof vuil bestaande uit voornamelijk hout, schepen

48

20.01.37* c

hout dat gevaarlijke stoffen bevat

20.01.38 c

niet onder 20 01 37 vallend hout

Grof vuil bestaande uit voornamelijk rubber, schepen

49

16.01.03

afgedankte banden

16.01.99


Kunststof trossen, schepen

50

16.01.19

kunststoffen

Staalkabels, schepen

51

16.01.17

ferrometalen

6

Codes 20.01.35 en 20.01.36 moeten worden gebruikt bij huishoudelijk wit- en bruingoed.

7

Codes 16.02.11 en 16.02.14 moeten worden gebruikt bij elektronische apparaten voor professioneel gebruik, zoals

radarschermen.

Bijlage 5

3

versie juni 2004

Bijlage 5 - De Eural en scheepsafvalstoffen Naam afvalstof

G sm

Eural-code

Eural-omschrijving

Poetsdoeken

31

15.02.02*

absorbentia, filtermateriaal (inclusief niet elders genoemde oliefilters), poetsdoeken en beschermende kleding die met gevaarlijke stoffen zijn verontreinigd

Oliefilters

32

15.02.02*


16.01.07*

oliefilters

15.01.10*

verpakking die resten van gevaarlijke stoffen bevat

Emballage

4

33

of daarmee is verontreinigd Accu's, schepen

34

16.06.01*

loodaccu's

Batterijen zonder knoopcellen, schepen

35

20.01.33*

onder 16 06 0 1 , 16 06 02 of 16 06 03 vermelde batterijen en accu's alsmede ongesorteerde mengsels van batterijen en accu's die dergelijke batterijen en accu's bevatten 5

Batterijen met knoopcellen, schepen

4

36

16.06.02*

NiCd-batterijen

16.06.03*

kwikhoudende batterijen

16.06.04

alkalinebatterijen (exclusief 16.06.03)

20.01.33*

onder 16 06 0 1 , 16 06 02 of 16 06 03 vermelde batterijen en accu's alsmede ongesorteerde mengsels van batterijen en accu's die dergelijke batterijen en accu's bevatten

16.06.02*

NiCd-batterijen

16.06.03*

kwikhoudende batterijen

Verfresten, schepen

37

08.01.11*

afval van verf en lak dat organische oplosmiddelen of andere gevaarlijke stoffen bevat

Halogeenarme oplosmiddelen, schepen

38

14.06.03*

overige oplosmiddelen en mengsels van oplosmiddelen

Halogeenrijke oplosmiddelen, schepen

39

14.06.02*

overige gehalogeneerde oplosmiddelen en mengsels van oplosmiddelen

TL-buizen en spaarlampen, schepen

40

20.01.21*

tl-buizen en ander kwikhoudend afval

FlPO-zakken (met oliehoudende poetsdoeken en oliefilters), schepen

41

15.02.02*


Deze code wordt vaak gebruikt voor olie- of vethoudende emballage. Daarom is een extra code toegevoegd voor niet-

oliehoudende emballage (52). 5

Te gebruiken voor mengsels van alkaline- en Ni/Cd-batterijen.

Bijlage 5

2

versie juni 2004

Bijlage 5 - De Eural en scheepsafvalstoffen De in deze tabel o p g e n o m e n Euralcodes v o r m e n een eerste opzet. In het algemeen geldt dat codes in deze lijst voldoende kenmerkend zijn voor de in de praktijk ingezamelde scheepsafvalstoffen. V o o r het goede begrip van de gekozen Euralcodes moet de volledige lijst erbij gepakt w o r d e n , o m d a t vaak aan de groep of subgroep te zien is w a t met een code wordt bedoeld. Bijvoorbeeld: code 1 6 . 0 7 . 9 9 'niet elders g e n o e m d afval' voor niet gevaarlijk waswater met olie hoort bij groep 16.07 'afval van reiniging van transport- en opslagtanks en vaten'. Afvalcodes met een * duiden op gevaarlijk afval. W a n n e e r twee codes met elk een 'c' zijn o p g e n o m e n , geeft dat aan dat de bijbehorende afvalstof gevaarlijk kan zijn, afhankelijk van de samenstelling. Naam afvalstof

Eural-code

Eural-omschrijving

Afgewerkte olie

01

13.02.08*

overige motor-, transmissie- en smeerolie

Bilgewater

02

13.04.01*

bilge olie van de binnenvaart

13.04.03*

bilge olie van de overige scheepvaart

16.10.0*1 c

waterig vloeibaar afval dat gevaarlijke stoffen bevat

16.10.02 c

niet onder 16.10.01 vallend waterig vloeibaar afval

2

Ladingrestant/olie

03

13.07.03*

overige brandstoffen (inclusief mengsels)

Ballastwater/olie

04

16.10.01* c


16.10.02 c


16.07.08* c

afval dat olie bevat

16.07.99 c


Waswater/olie

05

Brandstofrestanten/ sludge

06

13.07.01*

stookolie en dieselolie

Ladingrestanten chemicalien (vloeibaar)

07

16.10.01*


Ballastwater

08

16.10.01* c


16.10.02 c


16.07.09* c

afval dat andere gevaarlijk stoffen bevat

16.07.99 c


16.07.09* c

afval dat andere gevaarlijke stoffen bevat

16.07.99 c


chemicalien

Waswater

09

chemicalien Restanten van droge lading

12

Huishoudelijk afval

13

20.03.01

gemengd stedelijk afval

Koelvloeistof

21

16.01.14* c

antivriesvloeistoffen die gevaarlijke stoffen bevatten

16.01.15 c

niet onder 16.01.14 vallende antivriesvloeistoffen

13.02.08*

overige motor-, transmissie- en smeerolie

Schroefasvet

1

1

22

3

Te gebruiken wanneer niet vaststaat dat de olie van zuiver minerale oorsprong is (categorie II).

2

Het onderscheid tussen bilge-olie en bilgewater is niet wettelijk bepaald.

3

Deze code is ook van toepassing voor smeervetten.

Bijlage 5

1

versie juni 2004

bijzondisrhe den

Bijlage 5 - Invulling van vraag 4 vraag

toelichting

bijzonderheden

• zijn er zaken die collega's die een volgende controle uit gaan voeren, moeten weten? Vul ze dan hier in.

brochure uitgereikt

• op dit moment zijn er geen brochures beschikbaar. Vul dus 'nee' in.

hercontrole nodig

• vul dit vak niet in.

waarschuwing

• vul dit vak niet in.

proces-verbaal

• geef een proces-verbaal wanneer: • een lozing geconstateerd is;

verder lezen

§ 2.6

• bij hercontrole blijkt dat strafbaar feit nog steeds bestaat; • hierbij maakt het niet uit door wie het feit voor het eerst is geconstateerd. Mogelijk door ons, mogelijk door een van onze partners, te weten het G H R , de politie of de RVI.

Bijlage 5

1

(november 2000)

alleeii bij tan kers in vullen


toelichting

verder lezen

wordt een ladingjournaal bijgehouden

• vanwege de praktijkrichtlijn afvalstoffen binnentankvaart houden de deelnemende tankers vrijwillig een ladingjournaal bij.

§ 6.4

• dit bevat: • een tankplan; • wanneer, waar, bij wie, wat is gelost; • wanneer, waar, aan wie en hoeveel was- en ballastwater is afgegeven. • hierop kan niet strafrechtelijk worden gehandhaafd, maar het journaal kunnen wel gebruiken bij preventief toezicht. heeft het schip een A B certificaat

• het Afvalstoffen Binnenvaart-certificaat geeft aan dat het schip is uitgerust voor efficient stripping. Dit beperkt de hoeveelheid afval bij het voeren van wisselende ladingen.

§ 6.4

• tankschepen met AB-certificaat moeten ook een ladingjournaal bijhouden (zie ook vorig onderdeel). • alleen aanwezig bij een klein deel van de Nederlandse tankschepen. • hierop kan niet strafrechtelijk worden gehandhaafd, want het is onderdeel van de praktijkrichtlijn afvalstoffen binnentankvaart.

Bijlage 4

3

(november 2000)


toelichting

geeft u ook het water uit de bilges af

• er zijn nog schippers die denken dat water onder de olielaag in de bilge niet verontreinigd is. Dit is een misverstand. O o k het bilgewater moet worden afgegeven. Dit kan in Nederland en een deel van Duisland gratis gebeuren.

verder lezen

• olieafscheiders mag men niet meer gebruiken.

geeft u de ladingresten af

prev entie

aan de losplaats

§ 3.1.1

• met deze vraag ontlokt u de schipper wellicht een stortvloed van klachten. Er is geen goede regelgeving op dit punt. Het Scheepsafvalstoffenbesluit moet hierin verbetering brengen.

§ 3.5 en § 3.5.1

• het lozen van ladingresten in het oppervlaktewater is verboden op grond van art. 4, lid 1 W v o . bilgecontrole

Bijlage 4

• artikel 4, lid 1 van het uitvoeringsbesluit W v o verbiedt lozen van afvalstoffen, schadelijke en verontreinigde stoffen zonder vergunning. Schepen hebben geen vergunning, dus geldt een totaal lozingsverbod (m.u.v. huishoudelijk afvalwater).

• schat hoe vol de bilge onder de hoofdmachinekamer is. Bij voile bilge is hercontrole nodig om na te kunnen gaan of de schipper het bilgewater aan een erkend inzamelaar heeft afgegeven. • informeer de schipper bij een voile bilge waar hij kan afgeven in de regio.

§ 6.2

• als een schip een voile bilge heeft en lang niet meer heeft afgegeven, vinden we hercontrole nodig. Er is helaas geen wettelijke afgifteplicht. Er aandacht aan schenken werkt vaak al preventief. Als de bilge zo vol is, dat het vliegwiel of een aandrijfwiel het water raakt, merken we dat aan als een overtreding van artikel 10.3 W m . Geef de schipper daarom een waarschuwing.verder lezen

§ 3.2.2

2

(november 2000)


toelichting

verder lezen

gebruikt u chloorhoudende schoonmaakmiddelen

houdt u afgewerkte olie apart

• bedoeld worden schoonmaakmiddelen met organochloorverbindingen. Deze middelen zijn geliefd vanwege de goede ontvettende werking. Ze zijn echter slecht biologisch afbreekbaar en veroorzaken problemen bij de afvalverwerking. Chloor moet als bestanddeel op de verpakking staan.

§ 6.6

• het is wettelijk verplicht afgewerkte olie gescheiden van andere afvalstoffen in te zamelen. In de praktijk gooien inzamelaars de olie bij het bilgewater. De provincies als bevoegd gezag doen hier voorlopig niets aan.

§ 2.3

• de milieuhygienische meerwaarde van gescheiden inzameling is bij de huidige verwerkingstechniek niet duidelijk. houdt u gevaarlijke afvalstoffen gescheiden

• bedoeld wordt: gescheiden van andere afvalstoffen, zoals huisvuil. Het is belangrijk voor goede inzameling en verwerking dat gevaarlijke afvalstoffen apart worden gehouden en gescheiden worden ingezameld.

§ 2.3

• de meest voorkomende gevaarlijke afvalstoffen (KGA) zijn: afgewerkt vet, poetslappen met olie en vet, resten verfverdunner, wasbenzine, thinner, bussen en blikken met niet uitgeharde verfresten, oliefilters, oude koelvloeistof en antivries, accu's en batterijen. hoeveel smeerolie gebruikt u per jaar

• deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog olieverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het olieverbruik kan worden teruggedrongen. Schippers met een Scheepsmilieu-plan houden hun olieverbruik bij op 'lijst 2'.

§ 6.5

hoeveel vet gebruikt u per

• ook deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog vetverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het vetverbruik kan worden teruggedrongen. Schippers met een Scheepsmilieuplan houden hun vetverbruik bij op 'lijst 2'.

§ 6.5

• een gesloten schroefassysteem voorkomt dat bij olie- of vetgesmeerde schroefassen olie of vet in de bilge terechtkomt en naar buiten wordt gedraaid. Wijs ook hier op het Scheepsmilieuplan.

§ 6.5

jaar

heeft u een schroefas met een gesloten systeem

Bijlage 4

1

(november 2000)

Bijlage 3 - Invulling van blad 2 vraag

toelichting

geeft u het klein gevaarlijk afval (KGA) af aan een vergunninghouder

• we vragen dit omdat afgifte aan een inzamelaar of scheepsafvaldepot met vergunning onze voorkeur heeft boven onbeheerde afgifte op sluizen en in havens.

verder lezen

• want een ontvangstvoorziening met vergunning voor scheepsafval vult een S-formulier en het olieafgifteboekje in. Daarmee kan de schipper aantonen dat hij legaal heeft afgegeven.

heepsafvalstoffer

• met onbeheerde afgifte in Nederland op sluizen en bij containers in havens overtreden zowel de schipper als de sluis- of havenbeheerder de Wet milieubeheer.

u V)

• om hieraan een einde te maken, gaan steeds meer bilgeboten ook gratis K G A inzamelen. Langs het Amsterdam-Rijnkanaal en bij de Volkeraksluizen zijn nieuwe milieudepots voor de scheepvaart, waar een S-formulier als bewijs van afgifte aan de schipper wordt uitgereikt. De onbeheerde inname op sluizen wordt in rap tempo afgebouwd.

§ 6.2.1

zijn de volgende afvalstoffen gescheiden opgeslagen?

• afgewerkt vet, afgewerkte olie, oliehoudend afval en overig kca of kga moeten volgens het RPR gescheiden worden opgeslagen.

§ 2.3

bijzonderheden

• hier kunt u zaken vermelden die wel voor uw collega's maar niet voor de schipper van belang zijn. • noteer wanneer u een klokpomp in de bilge aantreft. • noteer eventuele klachten van de schipper over laad- en losplaatsen. Noteer concreet de ladingsoort, de laad- of losplaats, de naam van de verlader, of ontvanger en de datum

Bijlage 3

2

versie juni 2004


toelichting

afvalstoffen aan boord

• voor afgewerkte olie en bilgewater noteert u de opslagvorm (bijv. metalen vaatje, bilgeruim), u schat de opslagcapaciteit (bijv. 100 liter, 10 m3) en de werkelijke hoeveelheid die aan boord is.

verder lezen

• van overige vloeibare afvalstoffen noteert u alleen de naam en de aan boord aanwezige hoeveelheid in m3. laatste afgifte afvalstoffen

• van de afgiftebewijzen (S-formulier, olie-afgifteboekje en eventueel rekeningen of schattingen van de schipper) neemt u de gegevens over per soort afval. In combinatie met de gegevens over afval aan boord krijgt u een indruk van (het ontbreken van) goede afvalafvoer. Bij schepen met een Scheepsmilieuplan, kunnen we ook 'lijst 1' raadplegen. Deze lijst bevat een staatje van alle afvalafgiften.

afvalstroomnummer

• bij afgifte van gevaarlijk afval in Nederland krijgt de schipper een doorslag van het S-formulier. Hierop is door de afvalinzamelaar een afvalstroomnummer ingevuld. Dit nummer is handig bij navraag bij de inzamelaar. • andere afgiftebewijzen hebben geen afvalstroomnummer.

s

scheepsafvalstoff

§ 2.4, § 5.3 en § 6.5

afvalnaam

• vul de naam van de afvalstof in. Vooral bij was- en ballastwater verontreinigd met olie chemicalien is het handig te weten welke stof geladen was voordat werd schoongemaakt of geballast. Als het goed is, staat dit op het S-formulier. Zo niet vraag er dan op door en laat de schipper er voortaan op letten bij de invulling van het Sformulier. Goede omschrijvingen zijn bijvoorbeeld: waswater styreen en waswater nafta. Alleen 'waswater chemicalien' is onvoldoende. • let op: bij afgifte buiten Nederland hoeft geen S-formulier te worden ingevuld.

hoeveelheid

• neem afgegeven hoeveelheid over van de afgiftebewijzen (S-formulier, olie-afgifteboekje en eventueel rekeningen). • noteer vloeistoffen in m3 en vaste afvalstoffen in kg.

naam ontvanger/plaats en datum

• neem dit over van de afgiftebewijzen (S-formulier, olieafgifteboekje en eventueel rekeningen). • plaats = plaats van afgifte. • als geen bewijzen overlegd kunnen worden, noteer dan de mondelinge opgaaf van de schipper nauwkeurig. Dit kan achteraf eventueel geverifieerd worden.

totale hoeveelheid vorig jaar

• laat de schipper een schatting maken van de hoeveelheid die hij vorig jaar heeft afgegeven. • controleer dat zoveel mogelijk in het bilgeboekje en op de S-formulieren.

Bijlage 3

1

versie juni 2004


toelichting

is er een lekbak onder de

• opvang van motorolie, koelvloeistof en dergelijke houdt de bilge schoon. Kijk of er een afvoer is. Loopt de afvoer naar een verzameltank toe?

motoren gemonteerd?

is er een verzameltank voor oliehoudend bilgewater?

verder lezen

• bestanddelen van de smeerolie en het smeervet tasten de scheepshuid aan. Een verzameltank voorkomt dit. • het is met een tank eenvoudiger de hoeveelheid bilgewater te schatten dan wanneer het water onder de platen in een ongelijkvormig bilgeruimte staat. Dit is van belang bij onze bilgecontrole en bij het afgeven van bilgewater aan een inzamelaar. De schipper kan de op het S-formulier ingevulde hoeveelheid beter verifieren. Dit voorkomt eventueel misbruik van de indirecte financiering door inzamelaars.

is er een overvulbeveiliging aanwezig?

prever

OJ S

• omdat in de praktijk niet altijd iemand 'bij de klok staat' tijdens het bunkeren, gebeurt het nog te vaak dat een bunker overloopt. Een overvulbeveiliging voorkomt dit. De niveaumeter van de beveiliging schakelt de brandstofpomp van het bunkerbedrijf tijdig uit. • er zijn diverse typen in gebruik. Vaak zal een schipper bij een bedrijf gasolie inkopen en past zijn type beveiliging op de pomp van zijn vaste gasolieleverancier. • vraag wel of de schipper de overvulbeveiliging daadwerkelijk gebruikt.

heeft u voorzieningen getroffen om de standtijd van de motorolie te verlengen?

• met behulp van een by pass-filter kan de standtijd van de smeerolie verdrievoudigd worden. Het is wel van belang dat de schipper regelmatig een monster neemt en laat analyseren op smerende werking.

werkt u met het Scheepsmilieuplan?

• vraag of u het Scheepsmilieuplan (SMP) mag inzien. Vraag welke acties de schipper heeft uitgevoerd en welke acties hij wil gaan doen (kijk op biz. 23).

infoblad

• dergelijke acties duiden erop dat de schipper bewust zorgvuldig met het schip omgaat. Dit heeft ook een positief milieu-effect. • als een schipper een of meer acties heeft uitgevoerd, beantwoorden we deze vraag met 'ja' en tellen bij de punten op bij de milieuprestatie.

Bijlage 2

4

versie januari 2002

prev 'entie


toelichting

verder lezen

gebruikt u chloorhoudende schoonmaakmiddelen?

• bedoeld worden schoonmaakmiddelen met organochloorverbindingen. Deze middelen zijn geliefd vanwege de goede ontvettende werking. Ze zijn echter slecht biologisch afbreekbaar en veroorzaken problemen bij de afvalverwerking. Chloor moet als bestanddeel op de verpakking staan.

§ 6.6

hoeveel smeerolie gebruikt u per jaar?

• deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog olieverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het olieverbruik kan worden teruggedrongen. Schippers met een Scheepsmilieu-plan houden hun vetverbruik bij op 'lijst 2'.

§ 6.5

hoeveel vet gebruikt u per jaar?

• ook deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog vetverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het vetverbruik kan worden teruggedrongen. Schippers met een Scheepsmilieuplan houden hun vetverbruik bij op 'lijst 2'.

§ 6.5

welk type schroefassmering heeft het schip?

• kruis aan water, olie of vet.

indien vetgesmeerd: gebruikt u biologisch afbreekbaar schroefasvet?

• schroefasvet kan in het water terecht komen. Daarom is het belangrijk dat het afbreekbaar is. Traditionele vetten vormen een moeilijk afbreekbare wateren waterbodem verontreiniging.

infoblad

• afbreekbare smeervetten zijn nog vrij onbekend. M e t deze vraag vestigen we er de aandacht op. • Voor schroefas geschikte afbreekbare vetten zijn circa 3 0 % duurder dan traditionele vetten (2001). heeft het schip een gesloten schroefassysteem?


§ 6.5

• ook voorkomt het dat er water naar binnen lekt. • vraag of het afdichtingssysteem een certificaat heeft. • als het schroefassysteem niet is gecertificeerd, vraag dan of zowel binnen als buiten een afdichting aanwezig is. Een buitenafdichting is nodig bij olie- of vetgesmeerde assen. Bij watergesmeerde assen is een buitenafdichting niet nodig. Het naar buiten lekken van water is geen probleem. kan er schroefasvet in de bilge terechtkomen?

• schippers die nog een open vetgesmeerde schroefas hebben, doen er goed aan dit vet op te vangen en gescheiden te houden van ander afval. • vet in het bilgewater veroorzaakt problemen bij de inzameling en verwerking.

Bijlage 2

3

versie januari 2002


toelichting

verder lezen

• schat hoe vol de bilge onder de hoofdmachinekamer is. Bij voile bilge is hercontrole nodig om na te kunnen gaan of de schipper het bilgewater aan een erkend inzamelaar heeft afgegeven.

Bijlage 2

• informeer de schipper bij een voile bilge waar hij kan afgeven in de regio.

§ 6.2

• als een schip een voile bilge heeft en lang niet meer heeft afgegeven, vinden we hercontrole nodig. Er is helaas geen wettelijke afgifteplicht. Er aandacht aan schenken werkt vaak al preventief. Als de bilge zo vol is, dat het vliegwiel of een aandrijfwiel het water raakt, merken we dat aan als een overtreding van artikel 10.1 W m . Geef de schipper daarom een waarschuwing.

§ 3.2.2

5

versie juni 2004


toelichting

is er een lekbak onder de

• opvang van motorolie, koelvloeistof en dergelijke houdt

motoren gemonteerd?

is er een verzameltank voor oliehoudend bilgewater?

verder lezen

de bilge schoon. Kijk of er een afvoer is. Loopt de afvoer naar een verzameltank toe? • bestanddelen van de smeerolie en het smeervet fasten de scheepshuid aan. Een verzameltank voorkomt dit. • het is met een tank eenvoudiger de hoeveelheid bilgewater te schatten dan wanneer het water onder de platen in een ongelijkvormig bilgeruimte staat. Dit is van belang bij onze bilgecontrole en bij het afgeven van bilgewater aan een inzamelaar. De schipper kan de op het S-formulier ingevulde hoeveelheid beter verifieren. Dit voorkomt eventueel misbruik van de indirecte financiering door inzamelaars.

ventie

is er een overvulbeveiliging aanwezig?

• omdat in de praktijk niet altijd iemand 'bij de klok staat' tijdens het bunkeren, gebeurde het te vaak dat een bunker overliep. Een overvulbeveiliging voorkomt dit. De niveaumeter van de beveiliging schakelt de brandstofpomp van het bunkerbedrijf tijdig uit. Sinds 1 januari 2004 is het hebben van een bunkerovervulbeveiliging verplicht volgens het ROSR.

§ 3.3.3

• er zijn diverse typen in gebruik. Vaak zal een schipper bij een bedrijf gasolie inkopen en past zijn type beveiliging op de pomp van zijn vaste gasolieleverancier.

CL

• vraag wel of de schipper de overvulbeveiliging daadwerkelijk gebruikt. heeft u voorzieningen getroffen om de standtijd van de motorolie te verlengen?

• met behulp van een by pass-filter kan de standtijd van de smeerolie verdrievoudigd worden. Het is wel van belang dat de schipper regelmatig een monster neemt en laat analyseren op smerende werking.

werkt u met het Scheepsmilieuplan

• vraag of u het Scheepsmilieuplan (SMP) mag inzien. Vraag welke acties de schipper heeft uitgevoerd en welke acties hij wil gaan doen.

infoblad

• dergelijke acties duiden erop dat de schipper bewust zorgvuldig met het schip omgaat. Dit heeft ook een positief milieu-effect. • als een schipper een of meer acties heeft uitgevoerd, beantwoorden we deze vraag met 'ja' en tellen de punten op bij de milieuprestatie.

Bijlage 2

4

versie juni 2004

/entie


toelichting

verder lezen

gebruikt u chloorhoudende schoonmaakmiddelen?

• bedoeld worden schoonmaakmiddelen met organochloorverbindingen. Deze middelen zijn geliefd vanwege de goede ontvettende werking. Ze zijn echter slecht biologisch afbreekbaar en veroorzaken problemen bij de afval verwerking. Chloor moet als bestanddeel op de verpakking staan.

§ 6.6

hoeveel smeerolie gebruikt u per jaar?

• deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog olieverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het olieverbruik kan worden teruggedrongen.

§ 6.5

hoeveel vet gebruikt u per jaar?

• ook deze vraag zet de schipper aan het denken. Een hoog vetverbruik kost onnodig geld en is slecht voor het milieu. Wijs de schipper op het Scheepsmilieuplan. Dit plan geeft aan hoe het vetverbruik kan worden teruggedrongen.

§ 6.5

welk type schroefassmering heeft het schip?

• kruis aan water, olie of vet.

indien vetgesemeerd: gebruikt u biologisch afbreekbaar schroefasvet?

• schroefasvet kan in het water terechtkomen. Daarom is het belangrijk dat het afbreekbaar is. Traditionele vetten vormen een moeilijk afbreekbare wateren waterbodemverontreiniging.

cu

infoblad

• afbreekbare smeervetten zijn nog vrij onbekend. M e t deze vraag vestigen we er de aandacht op.

i— CL

• Voor schroefassen geschikte afbreekbare vetten zijn circa 3 0 % duurder dan traditionele vetten (2001). heeft het schip een gesloten schroefassysteem


§ 6.5

• ook voorkomt het dat er water naar binnen lekt. • vraag of het afdichtingssysteem een certificaat heeft. • als het schroefassysteem niet is gecertificeerd, vraag dan of zowel binnen als buiten een afdichting aanwezig is. Een buitenafdichting is nodig bij olie- of vetgesmeerde assen. Bij watergesmeerde assen is een buitenafdichting niet nodig. Het naar buiten lekken van water is geen probleem. kan er schroefasvet in de bilge terechtkomen

• schippers die nog een open vetgesmeerde schroefas hebben, doen er goed aan dit vet op te vangen en gescheiden te houden van ander afval. • vet in het bilgewater veroorzaakt problemen bij de inzameling en verwerking.

Bijlage 2

3

versie juni 2004


toelichting

verder lezen

zijn de tanks gereinigd?

• waar is het eventuele waswater gebleven?

§ 2.4

indien gereinigd, methode: wassen of ventileren

• ook hier geldt dat goede wetgeving nog ontbreekt om preventief te kunnen handhaven.

indien gereinigd, aantal tanks zijn de kofferdammen leeg?

• soms worden de kofferdammen gebruikt voor opslag van

§ 2.3

afvalwater. Dit is toegestaan bij niet-gevaarlijke stoffen. • bij vervoer van gevaarlijke stoffen moeten volgens het A D N R , deel 7, voorschrift 7.2.3.11 de kofferdammen leeg en droog zijn. Alleen wat condenswater is toegestaan.

kschepe

aantal aanwezige slobtanks wordt een ladingjournaal bijgehouden?

LZ

• vanwege de praktijkrichtlijn afvalstoffen binnentankvaart houden de deelnemende tankers vrijwillig een ladingjournaal bij.

§ 6.4

• dit bevat:

rt i_

• een tankplan;

O O >

alleen

• wanneer, waar, bij wie, wat is gelost; • wanneer, waar, aan wie en hoeveel was- en ballastwater is afgegeven. • hierop kan niet strafrechtelijk worden gehandhaafd, maar het journaal kunnen we gebruiken bij preventief toezicht. heeft het schip een A B certificaat en/of efficient stripping-systeem?

• efficient stripping beperkt de hoeveelheid afval bij het voeren van wisselende ladingen. Het Afvalstoffen Binnenvaart-certificaat geeft aan dat een schip hiermee is uitgerust. Dit certificaat is alleen aanwezig bij een klein deel van de Nederlandse tankschepen. Vraag daarom bij schepen zonder dit certificaat of er toch een efficient stripping-systeem aanwezig is.

§ 6.4

• tankschepen met AB-certificaat moeten ook een ladingjournaal bijhouden (zie ook vorig onderdeel). • hierop kan niet strafrechtelijk worden gehandhaafd, want het is onderdeel van de praktijkrichtlijn afvalstoffen binnentankvaart.

Bijlage 2

2

versie juni 2004


toelichting

verder lezen

geldig olie-afgifteboekje aan boord?

• ook wel bilgeboekje genoemd.

§ 3.2.2

• verplicht aan boord te hebben op grond van RPR voor Rijnvarend en -kruisend verkeer. • vraag het boekje ter inzage. • gebruik de gegevens uit het boekje bij de invulling van blad 2.

S-formulier aan boord

• bij afgifte van gevaarlijk afval in Nederland krijgt de schipper een S-formulier. Dit formulier moet 5 jaar aan boord worden bewaard.

§ 3.2.5

• vraag alle S-formulieren ter inzage. • gebruik de gegevens bij de invulling van blad 2. S-formulier correct ingevuld en ondertekend?

• het S-formulier moet volledig ingevuld zijn.

§ 3.2.5

• ondertekend door de ontvanger. • ondertekend door de schipper.

contro legegeven

I/)

ander be wijs van afgifte aan boord?

• bij afgifte in het buitenland.

§ 3.2.4

• bij afgifte aan kca-depots op sluizen. • bij afgifte van olie aan bunkerstations bij olieverversen.

aparte ballasttanks

• wees bij het ontbreken van aparte ballasttanks bedacht op mogelijk lozen van verontreinigd ballastwater.

§ 2.4

huidige lading

• deze gegevens zijn van belang voor controle op het goed uitlossen en afgeven van eventueel afvalwater. M e t deze gegevens kunnen we bepalen of en waar het schip is schoongemaakt en of het schip heeft moeten bellasten.

§ 2.4

laatst geloste lading losplaats en datum

• huidige lading is de lading die aan boord is. Vul 'leeg' in als het schip geen lading vervoert. Laatst geloste lading is de lading die meest recent is gelost. • helaas ontbreekt nu nog goede wetgeving om handhavend op te kunnen treden (behalve bij een geconstateerde lozing). geeft u restlading af aan de losplaats?

• met deze vraag ontlokt u de schipper wellicht een stortvloed van klachten over niet goed uitlossen. Noteer deze zorgvuldig in het vak 'Bijzonderheden'.

§ 3.5 en § 3.5.1

• het lozen van ladingresten in het oppervlaktewater is verboden op grond van art. 4, lid 1 Uitvoeringsbesluit Wvo.

Bijlage 2

1

versie juni 2004

Bijlage 1 - Invulling van de bezoekbevestiging vraag

toelichting

afspraken

• vul in wat de schipper in orde moet brengen, bijv.: • • • •

Bijlage 1

S-formulieren 3 jaar aan boord bewaren; ook het water uit de bilge afgeven aan inzamelaar; scheepsafvalstoffen afgeven aan inzamelaar; voile bilge leeg laten maken door vergunninghouder voor bepaalde datum;

3

(november

Bijlage 1 - Invulling van de bezoekbevestiging vraag hercontrole nodig (vervolg)

proces-verbaal

toelichting 14. er duidelijk achterstallig onderhoud is, waardoor er onnodig veel afval ontstaat, bijvoorbeeld een schroefas waarlangs water naar binnen lekt als gevolg van een niet tijdig vervangen pakking, veel uitgedraaid vet als gevolg van een te ruim afgestelde vetpomp en veel (gas-)olie in de bilge als gevolg van een lekkende leiding, kraan of pomp. • geef een proces-verbaal wanneer: • een lozing geconstateerd is; • bij hercontrole blijkt dat strafbaar feit nog steeds bestaat; • hierbij maakt het niet uit door wie het feit voor het eerst is geconstateerd. Mogelijk door ons, mogelijk door een van onze partners, te weten de RPA, de politie of de I V W Vervoer.

bevindingen

• als het schip in aanmerking komt voor hercontrole, geef hier dan de reden. • geef zaken aan die u zijn opgevallen, voor zover ze niet al zijn vermeld bij de overige vragen. Geef in ieder geval de volgende zaken aan, indien van toepassing: • schip heeft geen voortstuwing; • schip heeft geen bilge (bijv. bij schottelaandrijving);

01

• schip heeft veel bilgewater, want het heeft averij gehad;

ilegeg eve

c

• algehele indruk. afspraken

u

• we maken een afspraak met de schipper in die gevallen waarin we hercontrole nodig achten. • vul in wat de schipper in orde moet brengen, bijv.:

k—

o

• S-formulieren 5 jaar aan boord bewaren;

u

• ook het water uit de bilge afgeven aan inzamelaar; • scheepsafvalstoffen afgeven aan inzamelaar; • voile bilge leeg laten maken door vergunninghouder voor bepaalde datum; milieuprestatie

• een aantal 'ja/nee'-vragen is in blauw gedrukt. Bij deze vragen is direct naast het linker aankruisvakje een getal vermeld. Tel aan het eind van de controle de getallen op van de vragen waarbij u het linker vakje heeft aangekruist. • kruis vervolgens bij 'milieuprestatie' aan in welke range de optelsom valt. • voor tankschepen geldt een iets andere puntentelling, omdat twee 'blauwe' vragen alleen op tankschepen betrekking hebben. • vertel de schipper of zijn bedrijfsvoering: beter kan, redelijk milieubewust is, of milieubewust is. • natuurlijk zijn er nog meer (belangrijke) zaken die te maken hebben met milieubewuste bedrijfsvoering, maar die zijn voor ons moeilijk objectief te beoordelen. W e willen met deze milieuprestatie-index een objectieve indruk krijgen. Die vertellen we aan de schipper en die gebruiken we om te monitoren hoe het milieubewust varen zich de komende jaren zal ontwikkelen.

Bijlage 1

2

versie juni 2004

Bijlage 1 - Invulling van de bezoekbevestiging vraag

toelichting

scheepsnummer

• wordt ook wel genoemd 'rijnvaartnummer' en is geregistreerd in het Rijnschepenregister. • bestaat uit 7 cijfers. • is belangrijk voor de identificatie van het schip. • de meeste Europese beroepsbinnenschepen hebben een scheepsnummer.

Q.

scheepsnaam

welk

u

• is handig bij identificatie van het schip. • omdat namen vaak veranderen, is de scheepsnaam alleen onvoldoende identificerend.

tonnage en nationaliteit

• aanvullende gegevens bij identificatie van het schip.

naam schipper

• de naam van de persoon die in eerste aanleg verantwoordelijk is voor de gang van zaken op het schip.

soort controle

• kruis aan of u een gewone of hercontrole uitvoert.

datum en tijdstip

• datum en begintijd van de controle

vaarweg

contro legegevens

controlevaartuig ambtenaar

• vul uw naam in.

hercontrole nodig

• aangeven of op korte termijn een tweede controle nodig is. Dit is het geval wanneer: 1.

scheepsafvalstoffen niet aan toegelaten inrichting afgegeven zijn;

2.

water onderuit de bilge overboord gepompt is;

3.

er geen geldig olie-afgifteboekje aan boord is;

4.

er aantekeningen van inzamelstations in het olie-afgifteboekje ontbreken;

5.

de schipper verklaart dat S-formulieren aan wal liggen;

6.

het schip een voile bilge heeft en lange tijd niet meer afgegeven heeft;

7.

geen brandbestendige verzamelreservoirs met deksel voor opslag van oliehoudende poetsdoeken, voor overig vast kga, voor vloeibaar kga en voor slops aanwezig zijn;

8.

poetsdoeken of overig kga niet in de daartoe bestemde reservoirs gescheiden zijn opgeslagen;

9.

afgewerkte olie is opgeslagen in los aan dek staande reservoirs;

10. de lensafsluiters in de machinekamers niet in gesloten stand verzegeld zijn; 11. de schipper chloorhoudend schoonmaakmiddel in de machinekamer heeft gebruikt; 12. het naar binnen gedraaide schroefasvet niet tijdig wordt weggeschept, waardoor het in het bilgewater kan raken; 13. er geen (aansluiting voor) een bunkerovervulbeveiliging aanwezig is;

Bijlage 1

1

versie juni 2004


Duits

Frans

Wordt een ladingjournaal bijgehouden?

Fuhren Sie ein Ladungslogbuch?

Est-ce que vous tenez un journal de la cargaison?

Dan wil ik nu wat weten over de afvalstoffen aan boord.

Dann mochte ich jezt einiges wissen uber die Abfallstoffe an Bord.

Maintenant je voudrais savoir quelques choses des dechets a bord.

Hoe bewaart u ...?

Wie bewahren Sie ... auf?

Comment est-ce que vous garder

In een oud vetblik.

In einer alten Fettbuchse.

Dans une vieille bofte de graisse.

In een jerrycan.

In einem Kanister.

Dans un jerrycan.

In een metalen emmer met deksel.

In einem Metalleimer mit Deckel.

Dans un seau metallique avec un couvercle.

Wat is de opslagcapaciteit voor...

Was ist die Lagerkapazitat fur ...

Quelle est la capacite de

...?

stockage pour... afgewerkte olie

Altol

de I'huile usee

bilgewater

Bilgewasser

de I'eau bilge

ladingrest van olie of olieachtige stoffen

Ladungsuberrest O l oder olige Stoffe

un reste de cargaison de I'huile ou de produits pareilles

ballastwater met olie

Ballastwasser mit O l

de I'eau de lest avec de I'huile

waswater met olie

Putzwasser mit O l

de I'eau de nettoyage avec de I'huile

brandstofresten/sludge

Brennstoffreste / Sludge

des restes de carburant / du boues de residus

ladingrest van chemicalien

Ladungsuberrest Chemikalien

un reste de cargaison de produits chimiques

ballastwater met chemicalien

Ballastwasser mit Chemikalien

de I'eau de lest avec des produits chimiques

Bijlage 8

waswater met chemicalien

Putzwasser mit Chemikalien

de I'eau de nettoyage avec des produits chimiques

droge ladingrest

Trockener Ladungsuberrest

un reste de cargaison sec

filters

Altfilter

filtres uses

poestdoeken met olie

verollte Putzlappen

chiffons huileux

gebruikt vast vet

Altvett

graisses usees

verfresten

Farbuberreste

des restes de peinture

batterijen

Batterien

des piles

accu's

Batterien (Akkus)

des batteries (des accus)

gebruikte oplosmiddelen

gebrauchte Losungsmittel

des diluants usages

lege verpakkingen

leere Gebinde

recipients vides

overig

ubrige

d'autres

3

(november 2000)


Duits

Frans

Waar geeft u de ... af?

W o geben Sie die ... ab?

O u est-ce que vous remettez les...?

Bij het inzamelstation/het bunkerbedrijf/op de sluizen

Bei der Sammelstation/beim Bunkerbetrieb/auf den Schleusen

A la station de collection / a I'entreprise de revitaillement/ aux ecluses

Schipper, dan wil ik nu de machinekamer achter zien. Gaat u met me mee?

Herr Schiffer, dann mochte ich jetzt den Maschinenraum hinten sehen. Kommen Sie mit mir mit?

Monsieur le batelier, maintenant je voudrais voir la sale de machines arriere. Est-ce que vous venez avec moi?

Schipper, u heeft de zaken goed op orde.

Herr Schiffer, Sie haben Ihr Schiff in guter Ordnung.

Monsieur le batelier, vous avez vos choses en bon ordre.

U moet uw geldig bilgeboekje aan boord bewaren.

Sie mussen Ihr gultiges Olkontrollbuch an Bord aufbewahren.

II faut que vous gardez bien votre carnet valide de controle des huiles usees.

U moet uw oude bilgeboekje nog tenminste 6 maanden aan boord bewaren.

Sie mussen Ihr altes Olkontrollbuch noch mindestens

Vous etes oblige de garder a bord votre vieux carnet de controle des huiles usees six mois.

U moet ontvangen S-formulieren 3 jaar aan boord bewaren.

Bijlage 8

sechs Monate an Bord aufbewahren. Sie mussen Ihre an Bord aufbewahren.

Vous etes oblige de garder a bord vos formulaires de dechets pendant trois ans.

U moet ook het water uit de bilge afgeven aan een inzamelstation.

Sie mussen auch das Wasser aus der Bilge bei einer Sammelstation abgeben.

II faut que vout remettez I'eau du bilge a la station de collection aussi.

U w bilge is te vol. U moet snel afgeven. Volgende keer moet u een bewijs van afgifte kunnen tonen.

Ihre Bilge ist zu voll; Sie sollen schnell abgeben! Beim nachsten M a i mussen sie einen Abgabenachweis vorzeigen konnen.

Votre bilge est trop rempli. II vous faut remettre vite. La prochaine fois vous etes oblige de montrer un certificat de depot.

U moet de vuile poetslappen/de afgewerkte olie in een afgesloten metalen emmer of blik opslaan.

Sie mussen die schmutzigen Putzlappen / das Altol in einem abgeschlossenem Metalleimer oder einer abgeschlossenen Buchse aufbewahren.

II faut que vous gardez les chiffons de nettoyage sales / I'huile usee dans un seau metallique ferme ou une boite fermee.

Sie durfen keine gefahrlichen

Schiffsabfallformulare drei Jahre

U mag geen gevaarlijk afval bij het huisvuil doen.

Abfalle in den Hausmull werfen.

II ne faut pas mettre des dechets dangereux chez les ordures menageres.

U mag geen chloorhoudende schoonmaakmiddelen in de machinekamers gebruiken.

Sie durfen keine chlorhaltenden Putzmittel in den Maschinenraumen benutzen.

II ne faut pas utiliser des produits de nettoyage chlores dans les salles de machines.

U bent in overtreding.

Sie machen sich einer Ubertretung schuldig.

Vous etes en infraction.

Ik merk u aan voor hercontrole.

Ich notiere Sie fur eine zweite Kontrolle.

Je vous note pour un deuxieme controle.

Als de zaken dan nog niet in orde zijn, moet ik proces-verbaal op gaan maken.

Wenn Sie die Situation auf Ihrem Schiff dann noch nicht in Ordnung gebracht haben, werde ich Protokol gegen Sie aufnehmen mussen.

Si la alors, vous n'auriez pas les choses en bon ordre, il fallait que je donne une contravention.

4

(november 2000)

Memo. Geadresseerde. CW. Hendriks augustus set wijzigingen. Handboek Scheepsmilieucontrole, 2e wijziging juni 2004

Recommend Documents