Meer grip op de vroege prehistorie

Meer grip op de vroege prehistorie methoden en technieken bij de zandwinlocatie in Woerden

Alexander Verpoorte

27 september 2012

Faculteit der Archeologie

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

De laatste miljoen jaar – een andere wereld








Berendsen 2005 Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

Vindplaatsen (selectie) – natte zand/grind-winning

Van der Meulen et al. 2005 Geologie en Mijnbouw Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

Project Woerden – Zandwinlocatie-uitbreiding (ZWL-U) (Ballast van Oord Grondstoffen v.o.f. – www.bavog.nl)

ZLW I ZLW-U ZLW II


Snijkopzuiger “Ajax”

Photo: Pieter Stoel Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

Archeologische begeleiding

Photo: E.Kraaijkamp/H.vanEssen

Photo: H.Engeldorp


Diepte als sleutel Datum & tijd Positie x,y Deipte z ±2m

Datum Lithologie

Cutter suction dredging Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

Geologisch onderzoek

0

20

40


Verdere analyse - OSL (IRSL Infra-Red Stimulated Luminescence) - Zware mineralen - Pollen - Diatomeeen



- Koude mammoetsteppe - Mammoet, neushoorn, oeros, bison, paard

- R.tarandus – rendier

- Warm klimaat - E.antiquus - bosolifant - Hippopotamus sp. – nijlpaard

- Ouder dan 200.000 jaar - Mammuthus trogontherii - Stephanorhinus etruscus

- Grote roofdieren

Photo: E.Kraaijkamp/H.vanEssen

- leeuw, hyena Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.

Mimomys pusillus

Mimomys savini



Stenen werktuigen N artefacts 0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

18-15 19-16 20-17 21-18 22-19

Depth m below local water level

23-20 24-21 25-20 25-22 26-23 27-24 28-25 29-26 30-27 31-28 32-29 33-30 34-31 35-32 36-33 37-33


Interpretatie – scenario (voorlopig) Top-Base

Unit

Dominant lithology

Fluvial style

Drainage system

Units Busschers 2008

Formation

Age estimate

7-20m

KR1

Sand & Gravel

Braided

R-M

B4

Kreftenheye

MIS 3 OSL 30-48 ka

15-25m

KR2

Sand (reworking underlying sediment)

Braided

R-M

B3

Kreftenheye

MIS 3-4 OSL 45-63 ka

Sand & Clay (Top: partly eroded, partly paleosol)

Meandering

M

S2

Beegden

OSL >370 ka MIS 11?

Gravel (reworked base, ‘channel lag deposit’)

Braided

M

S2

Beegden

>BE1

Braided to meandering

R-M

Sterksel

Augite very low: >490 ka Brunhes chron

Hiatus 20-30m

BE1

24-38m BE2

Hiatus 31-c60m

ST

Sand


Vroegste bewoning rond 380.000 jaar geleden

Hijma et al. 2011 Journal of Quaternary Science


Landijs rond 150.000 jaar geleden


Laatste ijstijd, ca 60.000 jaar geleden

Woerden

Hijma et al. 2011 Journal of Quaternary Science


Toekomstig onderzoek - vanuit wetenschappelijk perspectief - Systematische begeleiding van ontgrondingen - Team van specialisten - Geoarcheologisch ondergrondmodel - Publiciteitsstrategie - Herinrichting van zandwinlocaties - Motto: zandwinning als onderzoeksmiddel


Onderzoeksteam - P. Stoel (IJsselstein): archeologische begeleiding - T. van Kolfschoten (Univ.Leiden): zoogdierfauna - F. Busschers (TNO): geologie - Specialisten van o.a. VU Amsterdam, TU Delft, TNO Utrecht

Met dank aan - Ballast van Oord Grondstoffen - Gemeente Woerden


Archeologische raamwerk Steenbewerking Jong-Paleolithicum

Mode 4 & 5

(micro-)klingen

Bijvoorbeeld Creswell Gönnersdorf Lommersum

35-40 ka 14C Spy

Europese mens-achtigen

H. sapiens 30-40 ka 14C

H. neanderthalensis

130 ka

Midden-Paleolithicum Mode 3

Levallois e.d.

MIS 8-9 / 300 ka

Oud-Paleolithicum

Mode 1 & 2 Bifaciale & afslagkern-technologie

Maastricht-Belvedere Kesselt-op den Schans Schöningen Bilzingsleben Boxgrove Happisburgh 1

(early neanderthals)

H. heidelbergensis 600 ka

Pakefield Happisburgh 3

1.2 Ma: oudste stenen werktuigen in Europa (Atapuerca, Spanje) 1.8 Ma: oudste fossielen aan poort van Europa (Dmanisi, Georgië) 2.6 Ma: oudste stenen werktuigen (Gona, Ethiopië)

H. erectus (H. antecessor)


Meer grip op de vroege prehistorie

Recommend Documents