Méér en duurzaam bewegen!

Méér en duurzaam bewegen! COACH bij Reade

Jean-Pierre Thomassen, Managing Consultant TNO MC Matthijs Zwier, Consultant CBO

2

Proefimplementatie Landelijk Actieprogramma Zelfmanagement: Coach methode bij Reade

Inhoud

Voorwoord……………………………………………………………………………………………...3 Samenvatting…………………………………………………………………………………………..4 Inleiding………………………………………………………………………………………………...6 Doelstelling…………………………………………………………………………………....6 Werkwijze en evaluatie….…………………………………………………………………………..7 Opzet…………………………………………………………………………………………..7 Projectteam…………………………………………………………………………………...7 Interventie……………………………………………………………………………………..8 Deelnemers………………………………………………………………………………….9 Metingen……………………………………………………………………………………..10 Resultaten…………………………………………………………………………………………….10 Deelnemers………………………………………………………………………………….10 Fysiotherapeuten……………………………………………………………………………13 Discussie……………………………………………………………………………………………...17 Conclusie……………………………………………………………………………………………..20 Aanbevelingen……………………………………………………………………………………….20 Meer informatie……………………………………………………………………………………..22 Literatuur…………………………………………………………………………………………….23 Bijlage Rapport CBO Groningen…..………………………………………………………………24

2 17-05-2012

3


Voorwoord

Van eind 2008 tot medio 2012 loopt het Landelijk Actieprogramma Zelfmanagement (LAZ). Het LAZ richt zich op het bevorderen van beter en meer zelfmanagement van alle mensen met een chronische aandoening. Het doel is een toekomstbestendige beweging op gang te brengen waarin mensen werken aan het verbeteren, vernieuwen en uitrollen van mogelijkheden van zelfmanagement. Centraal staat daarin de vraag wat er nodig is om mensen met een chronische aandoening te ondersteunen en te stimuleren op het gebied van zelfmanagement. Binnen het LAZ is er specifieke aandacht voor: -

versterking van de patiënt;

-

toerusting van professionals (attitude, kennis en vaardigheden);

-

benodigde randvoorwaarden.

De uiteindelijke doelgroep is de patiënt. Patiëntenorganisaties en professionals zijn als belangrijkste intermediaire doelgroepen gekozen.

Inhoudelijk opdrachtgever van het programma is de NPCF en zeven categorale patiëntenorganisaties (Reumapatiëntenbond, NFK, VSN, Hart&Vaatgroep, LPGGZ, Astma Fonds patiëntenvereniging, DVN). Het programma is gefinancierd door het ministerie van VWS en de uitvoerende en coördinerende rol ligt bij het CBO.

In 2011 en 2012 heeft het LAZ het doel gehad proefimplementaties en experimenten uit te voeren. Hierbij gaat het om het optimaliseren van zelfmanagement in de praktijk. Het LAZ wilde komen tot generiek werkzame elementen en bijdragen aan de toepassing hiervan in de praktijk. Het doel was kennis te verwerven over de toepassing van verschillende zelfmanagementinterventies in de praktijk. Dit heeft geresulteerd in de werkzame principes, succes - en faalfactoren en effecten van de implementaties. Daarnaast werden de benodigde eisen aan het gebruik van de interventie zodanig uitgewerkt dat beoordeeld kon worden of deze beschikbaar en toepasbaar is voor meerdere aandoeningen.

3 17-05-2012

4


Samenvatting Doelstelling Het primaire doel van de proefimplementatie is om te bepalen of revalidanten met behulp van COACH meer gaan bewegen. En daarnaast of ze een opstap maken naar duurzaam blijven bewegen, ook na het reguliere revalidatie traject. Tevens wordt gekeken naar de werkzame principes, succes- en faalfactoren van COACH in de revalidatiesetting van Reade. Werkwijze en evaluatie Hartpatiënten

en

reumapatiënten

die

revalideren

bij

Reade,

een

instelling

voor

revalidatiegeneeskunde en reumatologie, werden gevraagd deel te nemen aan COACH gedurende 4 maanden. Vier fysiotherapeuten van Reade werden getraind in de COACH methodiek door het CBO Groningen, ontwikkelaar en eigenaar van COACH. De interventie COACH bestaat enerzijds uit vier ‘exercise counseling’ gesprekken en anderzijds uit een monitoring-feedbacksysteem, bestaande uit een stappenteller en een web applicatie MY COACH waarop deelnemers hun lichamelijke activiteiten patroon kunnen monitoren. De belangrijkste uitkomstmaten ten aanzien van de deelnemers waren de fitheidstest bij de nulmeting en follow-up na 4 maanden, het beweegpatroon en evaluatie zelfmanagement. De belangrijkste

uitkomstmaten

ten

aanzien

van

de

fysiotherapeuten

bestaan

uit

evaluatiegesprekken ten aanzien van COACH en een evaluatie van hun zelfmanagement ondersteuning.

Resultaten In totaal deden 16 deelnemers mee, welke evenredig waren verdeeld over de cardiologie en reumatologie groep. Er waren drie afvallers door verschillende redenen, geen motivatie, niet meer bereikbaar en ziekenhuisopname. Deelnemers lieten bij de follow-up vooruitgang zien op alle onderdelen van de fitheidstest. Eveneens verbeterde het beweegpatroon, de gemiddelde vooruitgang was 70 %, wat ongeveer gelijk staat aan 26 minuten meer bewegen per dag. Daarnaast gaven deelnemers aan dat ten aanzien van zelfmanagement hun kennis over beweegmogelijkheden en hun beslissingsvaardigheden waren toegenomen. De fysiotherapeuten gaven bij de evaluatie aan dat de COACH training erg waardevol was geweest. De werkzame elementen als de stappenteller, de web applicatie MY COACH en de exercise counseling gesprekken werden hoog gewaardeerd. Fysiotherapeuten gaven aan dat hun ondersteuningsvaardigheden ten aanzien van zelfmanagement nagenoeg gelijk waren gebleven, met uitzondering van de mate waarin patiënten meer eigen regie namen, dit was licht toegenomen.

4 17-05-2012

5


Conclusie COACH heeft een positief effect op het bewegingsgedrag van de revalidanten. Zowel de deelnemers (revalidanten) als uitvoerders (fysiotherapeuten) zijn positief over de werkzame processen van COACH en ervaren de stappenteller en web applicatie MY COACH als motiverend

en

ondersteunend

in

het

inzichtelijk

maken

van

een

deelnemers

bewegingsgedrag. COACH kan, op het moment dat deze specifiek aangepast wordt aan de wensen van de uitvoerende instelling, ingezet worden bij verschillende doelgroepen en verschillende ziektebeelden.

5 17-05-2012

6


Inleiding In het kader van zelfmanagement en bewegen is de COACH ingezet bij Reade (instelling voor revalidatiegeneeskunde en reumatologie in Amsterdam). COACH stimuleert lichamelijk activiteit van sedentaire (letterlijk ‘zittende’) mensen door middel van het bevorderen van activiteiten in het dagelijks leven, zoals wandelen, fietsen en traplopen. De interventie COACH bestaat enerzijds uit vier ‘exercise counseling’ gesprekken en anderzijds uit een monitoring-feedbacksysteem, bestaande uit een stappenteller en een web applicatie MY COACH waarop deelnemers hun lichamelijke activiteiten patroon kunnen monitoren. De nadruk ligt hierbij op het bevorderen van de intrinsieke motivatie van de deelnemers. Er wordt mensen geleerd hoe zij leefstijlactiviteiten in kunnen bouwen in hun dagelijks leven. Gezond beweeggedrag heeft een positieve invloed op fitheid en gezondheid. COACH is ontwikkeld door het Interfacultair Centrum voor Bewegingswetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) en Centrum voor Beweging en Onderzoek in Groningen (CBOG). Onderzoek met COACH bij een brede groep patiënten met een chronische aandoening heeft aangetoond dat deze methode leidt tot een significante toename van lichamelijke activiteit op zowel korte (4 maanden) als langere termijn (12 maanden). Zo stijgt het lichamelijke activiteitenpatroon gemiddeld met 38% na 3 maanden en worden er effecten in morfologische en metabole fitheidseigenschappen aangetoond (De Greef en Sprenger, 2006). De proefimplementatie met COACH is uitgevoerd door fysiotherapeuten van Reade. Er komen bij Reade patiënten met verschillende aandoeningen revalideren. Voor deze patiënten bestaan dan ook verschillende trajecten. Het ene traject is gericht op herstel waar het andere traject meer gericht is op psychosociale begeleiding. Gemene deler is dat patiënten vaak na hun revalidatietraject een terugval in hun beweegpatroon laten zien. De uitdaging is dus om patiënten na afronden van hun revalidatietraject duurzaam te laten bewegen. Reade heeft zelf het programma ‘blijven bewegen’ ontwikkeld waarbij ze door middel van coaching de revalidanten duurzaam willen laten bewegen. Met als doel een gedragsverandering te bewerkstelligen bij de revalidanten zodat zij in de thuissituatie, na het reguliere revalidatietraject, blijven bewegen. Reade wil COACH gebruiken in het huidige programma ‘blijven bewegen’. COACH voorziet in duurzaam bewegen op een andere manier en sluit aan op het eigen programma ‘blijven bewegen’. Doelstelling Het primaire doel van de proefimplementatie is om te bepalen of revalidanten met behulp van COACH meer gaan bewegen. En daarnaast of ze een opstap maken naar duurzaam

6 17-05-2012

7


blijven bewegen, ook na het reguliere revalidatie traject. Tevens wordt gekeken naar de werkzame principes, succes- en faalfactoren van COACH in de revalidatiesetting van Reade.

Werkwijze en evaluatie Opzet Tijdens een kick-off vergadering in november 2011 werd in het projectteam (er wordt een beschrijving van het projectteam gegeven in de volgende paragraaf) besloten dat de proefimplementatie met de COACH methode begin januari 2012 van start zou gaan. Dit betekende dat de voorbereidingstijd beperkt was. De looptijd van het programma was vier maanden waarbij er op verschillende momenten gegevens zijn verzameld. Gegevens werden verzameld bij deelnemers (revalidanten) en bij de fysiotherapeuten die de COACH methode hebben ingezet (uitvoerders). Ten aanzien van de evaluatie van de deelnemers zijn er twee harde meetmomenten geweest. Voorafgaand (nulmeting januari 2012) aan het inzetten van de COACH methode en na afronding (follow up meting april 2012). Bij de nulmeting is een fitheidstest afgenomen welke herhaald is bij de follow up meting. Bij de follow up meting werd ook een vragenlijst afgenomen ten aanzien van de invloed van de COACH methode op zelfmanagement van de deelnemers. Gedurende het gehele project heeft er continue registratie plaats gevonden van het beweeggedrag in de web applicatie MY COACH. Gedurende het proefimplementatie traject is de COACH methode bij Reade geëvalueerd op drie momenten: (1) nadat de fysiotherapeuten allen geschoold (getraind) waren in de COACH methodiek, (2) na de inclusie van deelnemers en (3) na de uitvoer van het totale proefimplementatie traject. In de evaluatiegesprekken stonden de succes- en faalfactoren van de betreffende periode centraal. Na het laatste evaluatiegesprek werd onder de fysiotherapeuten een vragenlijst uitgezet ten aanzien van zelfmanagement ondersteuning van de deelnemers. Projectteam Voor de uitvoer van de COACH methode binnen Reade waren vier fysiotherapeuten verantwoordelijk, één van hen was tevens extern projectleider en onderdeel van het projectteam. Het volledige projectteam bestond uit de volgende personen: M. Jongejan (leidinggevende

binnen

Reade),

G.

Spijkerman

(fysiotherapeut Reade

en

extern

projectleider), J. Benedictus (programmaleider bij NPCF), D. Bloemkolk (afgevaardigde De 7 17-05-2012

8


Hart&Vaatgroep), M. Krijgsman (afgevaardigde Reumapatiëntenbond), J.P. Thomassen (Managing Consultant TNO MC), M. Zwier (adviseur CBO) en B. Houët (CBOG). Binnen het projectteam was B. Houët verantwoordelijk voor de verwerking van de metingen ten aanzien van de coach methode (fitheidstest en beweegpatroon). J.P. Thomassen en M. Zwier waren verantwoordelijk voor de evaluatie binnen het Landelijk Actieprogramma Zelfmanagement. Interventie Het COACH programma duurt in zijn geheel 8-12 maanden (basis en vervolg). Binnen deze proefimplementatie is er door de beperkt beschikbare tijd besloten alleen de basis van het programma uit te rollen, gedurende 3-4 maanden. Het basis programma bestaat uit zes contactmomenten: twee maal fitheidstest en vier maal Exercise Counseling (coach) gesprekken (zie tabel 1). De belangrijkste elementen binnen de coach methode zijn enerzijds de vier ‘exercise counseling’ gesprekken en anderzijds het monitoring-feedbacksysteem, bestaande uit de stappenteller en de web applicatie MY COACH. Door het gebruik van de stappenteller kunnen mensen hun eigen lichamelijk activiteitenpatroon monitoren en deze gegevens invoeren op de web applicatie MY COACH. Deze beveiligde web applicatie is toegankelijk voor de deelnemers aan het coach programma, met een persoonlijke login en wachtwoord. De feedback die zij via de web applicatie MY COACH krijgen is van belang om uit te vinden hoeveel toename van het aantal stappen in het dagelijks leven haalbaar is. Indien deelnemers geen toegang hadden tot een computer of het lastig vonden de gegevens in te voeren werden de gegevens ingevoerd door de fysiotherapeut tijdens de exercise counseling gesprekken.

Tabel 1 Coach gesprekken

coach gesprek 1

Motivatie en doelen stellen

coach gesprek 2

Doelen bijstellen, verleggen van grenzen

coach gesprek 3

Op zoek naar individuele beweegnorm

coach gesprek 4

Vasthouden individuele beweegnorm

Bron: Houët et al. (2012) ‘Eindevaluatie COACH voor reuma- en hartpatiënten in revalidatiecentrum Reade in het kader van LAZ 2011-2012. CBO Groningen/Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.

8 17-05-2012

9


Om de COACH methode toe te kunnen passen hebben de vier fysiotherapeuten een tweedaagse (4 dagdelen) training gevolgd, gegeven door het CBOG (zie tabel 2). Tabel 2 Coach methode training (4 dagdelen)

Dagdeel 1:

Dagdeel 2:

-

Opzet COACH project

-

Fasen van counseling in COACH

-

Benadering en fitheidstest

-

Oefeningen

-

Bewegen en het meten ervan

-

Gebruik web applicatie MY COACH

-

Rol van Exercise Counseling

-

COACH gesprekken in de praktijk

-

Luisteroefening

Dagdeel 3:

Dagdeel 4:

-

Korte herhaling dag 1

-

Oefenen gesprek 3 en 4

-

Oefenen gesprek 1 en 2

-

Afsluiting

Bron: Houët et al. (2012) ‘Eindevaluatie COACH voor reuma- en hartpatiënten in revalidatiecentrum Reade in het kader van LAZ 2011-2012. CBO Groningen/Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.

Deelnemers COACH is bij Reade ingezet bij twee doelgroepen: hartpatiënten en reumapatiënten. De patiënten werden geworven, op basis van hun beschikbaarheid tijdens de opstartfase van de proefimplementatie, door hun eigen fysiotherapeut. De volgende inclusiecriteria werden hierbij gehanteerd: -

Voldoet niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (<10.000 stappen per dag);

-

in revalidatietraject;

-

in staat zijn om zich lopend of actief met de fiets te kunnen verplaatsen;

-

gemotiveerd om meer te bewegen.

De volgende exclusiecriteria worden gehanteerd: -

orthopedische beperkingen waardoor lopen en/of fietsen onmogelijk is;

-

(beweeg)restricties hebben ten aanzien van bewegen van de huisarts en/of specialist;

-

niet beheersen van de Nederlandse taal.

Het beoogd aantal deelnemers is 16, evenredig verdeeld over de twee patiëntengroepen, 8 hartpatiënten en 8 reumapatiënten. Bij elke patiëntengroep zijn twee vaste fysiotherapeuten 9 17-05-2012

10


betrokken. Er werd in december 2012 begonnen met het werven van deelnemers. Deelnemers ontvingen een persoonlijke uitnodiging van hun eigen fysiotherapeut, met uitleg over het doel van het project, de voorwaarden om aan het project mee te kunnen doen en informatie over de planning van het project. De patiënten informatie werd aangeleverd door CBOG. Metingen

Fitheidstest (nulmeting en follow up meting) De fitheid van de deelnemers is gemeten met de coach fitheidstest. Dit is een gevalideerde test waarin onderscheid wordt gemaakt in fysiologische fitheid (bloeddruk, BMI, heup-taille ratio en vetpercentage) en motorische fitheid (beenkracht, armkracht, uithoudingsvermogen).

Beweegpatroon Het beweegpatroon van de deelnemers bij aanvang van het COACH programma (nulmeting) werd vastgesteld door het gemiddelde aantal stappen/dag te berekenen over de eerste 2 weken. Elke maand werd de gemiddelde balans opgemaakt op basis van de gegevens ingevoerd in de web applicatie MY COACH.

Resultaten Deelnemers

In totaal namen 16 revalidanten (8 hartpatiënten en 8 reumapatiënten) deel aan de nulmeting en 13 revalidanten aan de follow up meting (7 harten vaat patiënten en 6 reuma patiënten). Er

waren

3

afvallers.

Eén

deelnemer

had

gezondheidsproblematiek

en

een

ziekenhuisopname, één deelnemer was onbereikbaar en één deelnemer wilde niet meer meedoen aan de coach methode.

Fitheidstest Bij de nulmeting en follow up meting is bij de revalidanten de fitheidstest afgenomen. Na implementatie van COACH is op de motorische fitheid het aantal deelnemers dat onder de norm scoort aanzienlijk gedaald. De fysiologische fitheid, omvat de bloeddruk, BMI en tailleheup ratio. Op de bloeddruk en BMI zijn minimale veranderingen gemeten na implementatie van COACH. De taille-heup ratio laat een daling zien van het aantal mensen dat zich in de groep ‘verhoogd risico’ en ‘hoog risico’ bevond. Figuur 1 (Bron: Houët et al., 2012) laat het aantal deelnemers zien (in %) bij de nulmeting en follow up meting die onder de norm scoren 10 17-05-2012

11


op de verschillende onderdelen van de fitheidstest. Voor een uitgebreider overzicht van de resultaten verwijzen we naar het rapport van Houët et al. (2012) ‘Eindevaluatie COACH voor reuma- en hartpatiënten in revalidatiecentrum Reade 2011-2012’.

120

Fysiologische fitheid

Motorische fitheid

100 80 60 40

Beginmeting Eindmeting

20 0

Figuur 1 Percentage COACH deelnemers dat op de fitheidstestonderdelen onder de norm scoort

Beweegpatroon Bij aanvang is het beweegniveau bij de deelnemers gemiddeld 3.594 stappen per dag. Bij de follow-up meting na 4 maanden ligt het gemiddelde rond de 6.124 stappen per dag. Dit is een vooruitgang van 70%. Omgerekend is dit ongeveer 26 minuten meer bewegen per dag dan bij de nulmeting. Vragenlijst Alle 13 revalidanten die deel namen aan de follow up meting hebben de vragenlijst over de invloed van COACH op hun zelfmanagement ingevuld. Resultaten op de vragenlijst zijn gepresenteerd in tabel 3. Er zijn een aantal opvallende uitkomsten. 10 van de 13 deelnemers geven aan dat hun kennis over beweegmogelijkheden (vraag 1) is toegenomen en zelfs 2 deelnemers geven aan dat dit veel is toegenomen. Tevens geven 10 van de 13 deelnemers aan dat zij zelf beter kunnen beslissen over de manier van bewegen.

6 van de 13

deelnemers geeft aan dat zij signalen van hun lichaam minder goed in de gaten houden (vraag 2).

11 17-05-2012

12


Tabel 3 Antwoorden van deelnemers op de zelfmanagement vragenlijst (totaal n = 13) Veel

Gelijk

Veel

afgenomen

Afgenomen

gebleven

Toegenomen

toegenomen

-

-

1

10

2

-

6

2

4

1

-

1

-

10

2

1

2

5

4

1

1

-

7

4

1

1

1

7

2

2

1. Ik weet welke beweegmogelijkheden er zijn bij mijn aandoening. 2. Ik houd zelf klachten en signalen van mijn lichaam in de gaten (kortademigheid, pijn, vermoeidheid etc). 3. Ik beslis zelf over de manier van bewegen na advies van of overleg met mijn fysiotherapeut. 4. Ik bespreek de bevindingen van mijn metingen met mijn fysiotherapeut. 5. Ik kan omgaan met de emoties die mijn aandoening met zich meebrengt. 6. Ik kan omgaan met de gevolgen van mijn aandoening(en) (zowel lichamelijk als in contacten).

De meeste revalidanten waren enthousiast over COACH, enkele uitspraken die zij deden zijn hieronder weergegeven: ‘duwtje in de rug om anders naar bewegen te kijken’ ‘Ik ben er in ieder geval niet slechter van geworden’ ‘de wereld is een beetje groter geworden’ ‘Minder angst om te bewegen’

12 17-05-2012

13


Fysiotherapeuten In totaal vonden er drie evaluatiegesprekken ten aanzien van de succes en faalfactoren tijdens de verschillende perioden van het proefimplementatie traject plaats. De eerste twee gesprekken zijn gevoerd met de externe projectleider, tevens fysiotherapeut. Bij het derde evaluatiegesprek, tevens eindgesprek, waren alle uitvoerders aanwezig (4 fysiotherapeuten, waaronder de externe projectleider) en werd een vragenlijst uitgezet. Evaluatiegesprek 1 ‘Werven en training van de fysiotherapeut’ In december 2011 zijn de vier fysiotherapeuten allen middels een tweedaagse training geschoold in het toepassen van COACH. Na deze training volgde het eerste evaluatiegesprek, waarin gereflecteerd werd op de gegeven training en de COACH methodiek. De externe projectleider (spreekt namens alle fysiotherapeuten) geeft aan dat het essentieel is om het instap niveau van de (fysio)therapeuten in een instelling (1ste lijns, fysiotherapiepraktijk of revalidatiecentrum) te bepalen en daar de training voor COACH op aan te passen. Zij hechtte veel waarde aan de training, maar de training zou afgestemd moet worden op de betreffende participanten van de training. Na de training geven de fysiotherapeuten aan op de hoogte te zijn van de toepassing van het protocol en welke stappen genomen moeten worden.

Tijdens de training in de COACH methodiek is besproken wat de fysiotherapeuten als sterke punten ervaren van de methodiek en wat aandachtspunten zijn. Sterke punten vonden zij: 

Theorie en het ondersteunend materiaal is goed opgezet;



Web applicatie MY COACH is voor deelnemers (revalidanten) gebruiksvriendelijk;



COACH gaat uit van de wensen en doelen van de deelnemer;



Het principe van de stappenteller.

De volgende aandachtspunten kwamen tijdens de evaluatie naar voren: 

COACH is gericht op ‘meer bewegen’ en pas later in het follow up programma op ‘blijven bewegen’.



Er bestaat overlap met het huidige programma van Reade ‘Blijven bewegen’.



COACH wordt toegepast in de eindfase van het revalidatie traject, waardoor het moeilijker is om geschikte deelnemers te werven.



Kwaliteit van leven vragenlijsten ontbraken in dit COACH traject, deze worden wel meegenomen in het eigen programma van Reade rondom meer bewegen. (CBOG geeft aan dat er wel degelijk kwaliteit van leven vragenlijsten ingezet kunnen worden). 13

17-05-2012

14




Voor therapeuten met ervaring in ‘motivational interviewing’ zou mogelijk een verkorte training op zijn plaats zijn.



COACH zou geschikt zijn als alternatieve uitstroomvariant uit het ziekenhuis. De externe projectleider stelt voor een beslisboom te maken waarbij minder zware revalidatie patiënten mogelijk COACH in de thuissituatie kunnen gebruiken. Revalidatie patiënten die meer interne begeleiding nodig hebben, kunnen programma van Reade dat gericht is op meer bewegen gebruiken, aangevuld met een aantal elementen uit COACH zoals de stappenteller en de web applicatie MY COACH. (NB: Gebruik van COACH kan en mag alleen in overleg met CBO Groningen)

Evaluatiegesprek 2 ‘Werven deelnemers’ Eind januari 2012 volgde evaluatiegesprek twee, welke betrekking heeft op het verloop van de werving van deelnemers voor de proefimplementatie. Er wordt onderscheidt gemaakt in twee teams: het cardioteam en reumateam. Het cardioteam had op dit moment 7 deelnemers geïncludeerd, waarmee het intakegesprek (kennismaking, fitheidstest en stappenteller) en het eerste coachgesprek (motivatie en doelen stellen) had plaatsgevonden. Met de 8ste deelnemer kon nog geen intakegesprek plaatsvinden, vanwege persoonlijk omstandigheden van de deelnemer. Alle deelnemers in de cardiogroep zaten in het einde van hun reguliere revalidatietraject of hadden deze afgerond. Het reumateam had 8 deelnemers geïncludeerd en alle eerste gesprekken met de deelnemers waren gevoerd. De deelnemers in deze groep hadden geen revalidatie gericht op bewegen gehad voorafgaand aan het programma met COACH, in tegenstelling tot de cardiogroep. Alle deelnemers ontvingen COACH in plaats van het eigen traject van Reade ‘blijven bewegen’. De fysiotherapeuten gaven aan dat in het begin de fysieke test en het eerste coaching gesprek aanzienlijk wat tijd in beslag nam. Hier trad routine in op naarmate meer gesprekken werden gevoerd en daarmee ook de voorbereidingstijd afnam.

Inclusie van de deelnemers bleek in de praktijk lastig, gezien een criterium was dat deelnemers onder de Nederlandse norm van bewegen moesten zitten om geïncludeerd te kunnen worden. Bij het cardioteam speelde dit meer dan bij het reumateam, vanwege het feit dat de hartpatiënten vooraf al een revalidatietraject hadden doorlopen. Zowel het cardioals reumateam wees de volgende mogelijke redenen aan voor het uitvallen van deelnemers: ziekenhuisopname, psychische problematiek, medische redenen en de thuissituatie.

De fysiotherapeuten gaven aan dat motivatie een belangrijke drijfveer is voor deelnemers om participatie aan COACH vol te blijven houden. Met name de stappenteller en de web

14 17-05-2012

15


applicatie MY COACH werkte motiverend en enthousiasmerend, met name omdat vooruitgang visueel werd gemaakt. Aandacht van de zorgverleners werd zeer gewaardeerd, en werd ervaren als ondersteunend. Op dit moment in het traject uitten deelnemers geen nadelen.

De fysiotherapeuten zijn zeer enthousiast over COACH en met name de stappenteller en de web applicatie MY COACH zijn onderdelen die zij in de toekomst willen blijven gebruiken. Een aantal nadelen die zij noemen zijn: 

De voortgang van de deelnemers wordt alleen per maand op de web applicatie MY COACH gepresenteerd.



De fitheidstest wordt in PDF aangeleverd door CBOG, dit houdt in dat deze eerst geprint moet worden, daarna ingevuld, dan gescand en dan verstuurd naar CBO Groningen, hierna is het zichtbaar in de web applicatie MY COACH.



Het revalidatietraject van Reade duurt 6 – 12 maanden, waarbij ook rekening wordt gehouden met het vervolg voor stabilisatie. Het traject van COACH is vanwege de proefimplementatie 3 maanden, waardoor borging (stabilisatie) mogelijk een probleem wordt.

Evaluatiegesprek 3 ‘Uitrollen interventie ‘COACH’ Half april 2012 volgde het derde en tevens laatste evaluatiegesprek, welke betrekking had op de gehele uitrol van de proefimplementatie met COACH bij Reade. Tijdens dit evaluatiegesprek werd met alle fysiotherapeuten gesproken. De fysiotherapeuten gaven aan in welke situaties zij COACH goed vonden werken en in welke gevallen minder. Wanneer werkt COACH?

Het geeft mensen meer bewegingsvrijheid om in hun eigen omgeving actief te zijn. De grafiek op de web applicatie MY COACH geeft veel informatie. Motivatie is een belangrijke component voor deelnemers om de eisen van de coach methode vol te blijven houden. Werving is daarbij essentieel en daar moet ook voldoende tijd voor genomen worden. COACH is effectief bij gemotiveerde patiënten die de principes van COACH begrijpen en zelf aan de slag gaan met de stappenteller en de web applicatie MY COACH. Winst is dus echt dat mensen gemotiveerd blijven om te bewegen juist door het gebruik van de stappenteller. Een aantal deelnemers gaf zelfs aan de stappenteller soms thuis te laten omdat ze inmiddels al weten hoeveel stappen ze nodig hebben om een bepaalde locatie te bereiken, zoals bijvoorbeeld de supermarkt. Hieruit maakte men op dat deelnemers zich bewust worden van 15 17-05-2012

16


hun bewegingspatroon. De huidige stappentellers werken over het algemeen naar behoren. Het geeft daarnaast de fysiotherapeut ook de mogelijkheid om op afstand te coachen, bijvoorbeeld met gebruik van de telefoon. Hierbij hebben de fysiotherapeuten dan meer tijd om deelnemers te begeleiden, waardoor ze beter informatie kunnen overdragen en beter de doelen van de deelnemers kunnen nastreven. Wanneer werkt COACH minder?

Doelen stellen in de tijd kan mensen soms ook stress bezorgen, wat incidenteel resulteerde in onwenselijke gedrag. Bijvoorbeeld deelnemers die ziek werden of tijdelijk opgenomen werden in een ziekenhuis nog steeds de norm van COACH wilden nastreven terwijl dit op dat moment gezondheid-technisch niet verantwoord was. Zeker bij deelnemers met ernstig harten vaataandoeningen is dat minder wenselijk. Het stellen en handhaven van ‘eigen grenzen’ is daarbij een belangrijke voorwaarde voor inclusie binnen een dergelijk programma.

Vragenlijst Alle vier fysiotherapeuten hebben de vragenlijst ingevuld. Twee van de vier fysiotherapeuten geeft aan dat COACH heeft bijgedragen aan meer zelfmanagement en eigen regie bij de revalidanten. Twee fysiotherapeuten geven aan dat na de COACH methode de patiënt meer regie over de eigen behandeling neemt. Tevens geeft één fysiotherapeut aan dat zijn coach vaardigheden zijn toegenomen. Daarentegen geven de fysiotherapeuten aan, met uitzondering van vraag 2, 3, 4 en 10 dat hun zelfmanagement ondersteuning aan de deelnemers gelijk is gebleven na implementatie van COACH. Op de vraag of deze interventie geschikt is voor andere ziektebeelden antwoorden alle vier de fysiotherapeuten bevestigend.

Tabel 4 Antwoorden van fysiotherapeuten op de zelfmanagement vragenlijst (totaal n = 4) Veel

Gelijk

Veel

afgenomen

Afgenomen

gebleven

Toegenomen

toegenomen

-

-

4

-

-

-

-

2

2

-

-

-

3

1

-

-

-

2

2

-

1. Uw bekwaamheid tot kennisoverdracht naar de patiënt 2. Het percentage patiënten waarbij kennisoverdracht heeft geleid tot meer zelfmanagement en eigen regie. 3. Uw coach vaardigheden.

4. Het percentage patiënten dat meer eigen regie over de behandeling neemt.

16 17-05-2012

17


5. Uw mogelijkheden om patiënten wegwijs te maken in voorzieningen

-

-

4

-

-

-

-

4

-

-

-

-

4

-

-

-

-

4

-

-

-

-

4

-

-

-

-

2

2

-

6. Het percentage patiënten dat u wegwijs maakt in voorzieningen (bv gebruik hulpmiddelen, andere zorgverlener ect) 7. Uw bekwaamheid tot partnerschap met de patiënt 8. Het percentage patiënten dat het beleid in partnerschap bepaalt 9. Uw bekwaamheid tot communicatie met de patiënt 10. Het percentage patiënten dat wel overwogen eigen verantwoordelijkheid neemt voor de ziekte en/of het leven met de ziekte

Discussie Dit rapport presenteert de resultaten van de proefimplementatie van COACH in de revalidatie instelling Reade onder revalidanten van de specialismen cardiologie en reumatologie. Tevens worden de belangrijkste werkzame principes en succes- en faalfactoren

van

COACH weergegeven.

Belangrijkste resultaten in bewegingsgedrag van deelnemers

COACH had een positief effect op het onderdeel motorische fitheid van de fitheidstest. Het aantal deelnemers dat onder de norm scoorde was in de follow up meting aanzienlijk gedaald ten opzichte van de nulmeting. Op het onderdeel fysiologische fitheid werd daarentegen minimale verbetering gevonden, belangrijk hierbij is dat op bloeddruk, BMI en heup-taille ratio wel langere termijn (> 6 maanden) effecten te verwachten zijn. De deelnemers waren met name enthousiast over de stappenteller en de web applicatie MY COACH. Zij hebben deze twee principes als motiverend en ondersteund ervaren in het bereiken van hun doelen en het afronden van het programma. Ook gaven deelnemers bij de follow up meting (resultaten uit de vragenlijst) aan dat in het merendeel van de gevallen hun zelfmanagement en eigen regie ten aanzien van bewegen was toegenomen. Uitval van de deelnemers bij de follow up meting (3 van de 16) was vergelijkbaar met het uitvalspercentage bij reguliere revalidatietrajecten binnen Reade (+/- 25 %).

17 17-05-2012

18


Werkzame principes, succesfactoren en faalfactoren

Uit de evaluatiegesprekken met de fysiotherapeuten kwam naar voren dat zij de stappenteller, de web applicatie MY COACH en de exercise counseling gesprekken als de werkzame principes van COACH zagen. Deze hingen nauw samen met de succesfactoren ervaren door zowel deelnemers als fysiotherapeuten. De fysiotherapeuten gaven aan dat de web applicatie MY COACH en de stappenteller bewerkstelligden dat het bewegingspatroon voor deelnemers inzichtelijk werd gemaakt. Fysiotherapeuten konden hun revalidanten zo beter motiveren en monitoren tijdens het revalidatieproces en revalidanten kregen op een andere wijze inzicht in eigen bewegingsgedrag en successen. Een limitatie van MY COACH is dat alleen een maandelijkse weergave van het bewegingspatroon van de deelnemer zichtbaar is. Dit maakte het onmogelijk om periodes van meer en minder bewegen onafhankelijk van elkaar te bekijken, beoordelen en een score hiervoor te berekenen. De gemiddelde score van een patiënt kon dus sterk negatief beïnvloedt worden door één slechte week, ondanks drie goede weken, wat een negatief effect had op een deelnemer zijn motivatie. Een andere faalfactor die aangestipt werd door de fysiotherapeuten ten aanzien van COACH is de norm van 10.000 stappen. Deze norm is niet voor iedere deelnemer haalbaar, waardoor verschillen in behaalde resultaten die onder de norm vallen niet als verbetering gezien worden, terwijl deze wel een grote impact kunnen hebben in bewegingsverandering voor een individuele revalidant. CBOG geeft aan dat de landelijke norm van 10.000 stappen binnen COACH gebruikt wordt als bovengrens van de inclusie. De individueel haalbare norm geldt als doel, dit zou 10.000 stappen kunnen zijn maar ook meer of minder. De fysiotherapeuten scoorden neutraal op de vragenlijst. In het merendeel van de gevallen gaven zij aan dat dat hun zelfmanagement ondersteuning aan de deelnemers gelijk is gebleven na implementatie van COACH.

Sterkten en zwakten van de proefimplementatie

Belangrijke componenten die de proefimplementatie tot een succes hebben gemaakt, ondanks het korte tijdsbestek, was de ondersteuning van CBO Groningen en de volledige inzet van de fysiotherapeuten als uitvoerders van COACH. De training die de fysiotherapeuten ontvingen was goed opzet en werd positief gewaardeerd door de participanten. Een limitatie van de proefimplementatie is dat de voorbereidingstijd van het COACH traject korter was dan de reguliere voorbereidingstijd die het CBOG aanhoudt om COACH af te stemmen op de ontvangende instellingen. Een aantal nadelen en zwakten zijn hier op terug 18 17-05-2012

19


te voeren: kwaliteit van leven vragenlijst binnen COACH, druppelsgewijs instromen versus een vaste startdatum en afstemming op reguliere aanbod. Reade ontving om deze reden de standaard COACH omdat afstemming vanwege het korte tijdbestek

niet

mogelijk

was.

Een

andere

limitatie

betrof

de

starttijd

van

de

proefimplementatie. De implementatie startte in januari 2012, waardoor er een korte periode was om geschikte deelnemers te werven. Ook is er geen zicht op het effect van COACH op het duurzaam bewegen van de deelnemers. De proefimplementatie was aanzienlijk korter dan het eigen traject van Reade, dat 6-12 maanden duurt, en het reguliere traject van COACH dat een follow up heeft van 8 – 12 maanden.

Verspreiding

De proefimplementatie laat veelbelovende resultaten zien voor de toepassing van COACH voor

dezelfde

doelgroepen

in

andere

zorginstellingen.

Vanuit

de

uitvoerende

fysiotherapeuten binnen het projectteam klinkt unaniem de verwachting dat COACH inzetbaar is binnen andere ziekte specifieke doelgroepen. Gezien de inzetbaarheid en werkbaarheid van de interventie in de twee verschillende doelgroepen, hartpatiënten en reumapatiënten, word die verwachting gedeeld door het volledige projectteam. Daarentegen wijst de proefimplementatie ook uit dat een aantal verbeteringen nodig zijn voor een volgend implementatie traject (zie hoofdstuk Aanbevelingen). De uitvoerende fysiotherapeuten geven de volgende aandachtspunten mee: 

Stem COACH af op het reguliere revalidatietraject binnen een zorginstelling;



Stem de scholing rondom het inzetten van COACH af op de mate van ervaring van de fysiotherapeuten (uitvoerders) binnen de zorginstelling.



Laat de therapeut op individueel niveau te bepalen wanneer COACH bij een revalidant wordt ingezet. Aan het begin tegelijkertijd met het reguliere revalidatie traject, in het midden als het eind in zicht komt en er gesproken wordt over het behouden van de revalidatiesuccessen, of na afronding van het reguliere revalidatietraject, als follow-up interventie.

19 17-05-2012

20


Conclusie COACH heeft een positief effect op het bewegingsgedrag van de revalidanten. Zowel de deelnemers (revalidanten) als uitvoerders (fysiotherapeuten) zijn positief over de werkzame processen van COACH en ervaren de stappenteller en web applicatie MY COACH als motiverend

en

ondersteunend

in

het

inzichtelijk

maken

van

een

deelnemers

bewegingsgedrag. COACH kan, op het moment dat deze specifiek aangepast wordt aan de wensen van de uitvoerende instelling, ingezet worden bij verschillende doelgroepen en verschillende ziektebeelden.

Aanbevelingen De volgende aanbevelingen zijn tot stand gekomen na de evaluatiegesprekken met de fysiotherapeuten en na overleg binnen het projectteam: 

Training uitvoerders COACH De inhoud van de eerste training dag zou voor iedere participant gelijk moeten zijn, voor de tweede dag zou met verschillende trainingsstructuren kunnen worden gewerkt afgestemd op de ervaring/niveau van de participant. NB: CBOG heeft overigens aangegeven dat dit mogelijk is maar gezien de tijdsdruk in deze proefimplementatie is hier minder aandacht voor geweest.



Format Fitheidstest Op dit moment wordt de Fitheidstest aangeleverd op papier. Voorkeur gaat uit naar een digitaal formulier, dat ook in het PGD van de deelnemer kan worden opgenomen en voor de therapeuten een efficiëntere manier van werken betekent.



Financiering COACH kan binnen de huidige financiering structuur bekostigd worden. Het is wel van belang dat zorgverzekeraars COACH erkennen als ‘zinvolle werkzame interventie’ en daarmee patiënten/deelnemers in staat zijn de kosten voor het gebruik van COACH te declareren.

20 17-05-2012

21




Inzage mogelijkheden web applicatie MY COACH Op dit moment kan alleen een gemiddelde van de totale progressie worden gezien en de gemiddelde progressie per maand. Het zou wenselijker zijn als de gebruiker zelf een selectie kan maken van een specifieke periode.



Aanbiedingsvorm COACH zou naast de individuele vorm ook op groepsniveau aangeboden kunnen worden. Het voordeel van groepen is dat dezelfde informatie minder vaak gegeven hoeft te worden. Daarnaast kunnen de verschillende deelnemers in de groep elkaar ondersteunen, stimuleren en/of een spiegel voor houden. Reade heeft veel ervaring met groepsbehandeling en groepstrajecten en mogelijkheden om COACH in groepsverband aan te bieden zijn beschikbaar. Daarnaast kan het werken met groepen efficiënter zijn. De samenstelling van de groep is op verschillende manieren in te vullen, zowel ziekte specifiek als revalidatie breed.



Integratie De fysiotherapeuten geven aan dat de stappenteller en web applicatie MY COACH geïntegreerd zouden kunnen worden in het reguliere revalidatieprogramma ‘blijven bewegen’ van Reade. (NB: Gebruik van ‘losse’ onderdelen van COACH kan en mag alleen in overleg en afstemming met CBO Groningen)

21 17-05-2012

22


Meer informatie Voor meer informatie over COACH

B. J. Houët Centrum voor Beweging en Onderzoek (CBO) Eemskanaal Zuidzijde 47 9723 AR Groningen T

050 577 52 51

M 06 52 09 17 85 www.cbogroningen.nl www.coachmethode.nl

Voor meer informatie over COACH bij Reade

Gerwalt Spijkerman fysiotherapeut cluster pijn en gedrag, afdeling cardiorevalidatie 020-6071682/6071594 aanwezig op ma,wo,vr Reade, centrum voor revalidatie en reumatologie Bezoekadres Overtoom 283 Amsterdam Postadres Postbus 58271 1040 HG Amsterdam www.reade.nl

22 17-05-2012

23


Literatuur De Greef en Sprenger. COACH methode: een evidence based methode om mensen met bewegingsarmoede te stimuleren meer te bewegen. Wetenschappelijke eindrapportage. Interfacultair Centrum Bewegingswetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen en Centrum voor Beweging en Onderzoek, Groningen, mei 2006.

23 17-05-2012

24


Bijlage Eindevaluatie COACH door CBO Groningen

24 17-05-2012

Méér en duurzaam bewegen!

Recommend Documents