meederde van de bedrijven leeft Wvomvergunning na

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat

meederde van de bedrijven leeft Wvomvergunning na. Het eindrapport 'Naleving en handhaving van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren in 2000-2001' van het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het ministerie van Justitie heeft veel in de publiciteit gestaan. De nadruk kwam daarbij vooral te liggen op de constatering dat 'een derde van de bedrijven illegaal loost'. Het blad Binnenlands Bestuur ging zelfs nog een stapje verder en wekte de indruk dat Justitie een 'puinhoop' aantrof hij de handhaving van de WVOdoor Rijkswaterstaat. Deze interpretatie is echter niet in overeenstemming met de boodschap van Justitie uit het rapport. Het Expertisecentrum concludeert namelijk dat de naleving van de WVO heter is dan hij andere onderzochte wetten. Voor alle onderzochte doelgroepen van de WVOgeldt dat maximaal 67% zich aan de wet houdt: Brand bij RIZA en RDIJ. Door een ernstige brand is het gebouw van het RIZA en d e Direc-

voor louter de sector industrie is het nalevingspercentage

tie Ilsselmeergebied van Rijkswaterstaat in Lelystad op 1 2 januari zeer ernstig beschadigd. In het gebouw zal voor lange tijd niet kunnen worden gewerkt. Beide organisaties werken hard aan voorzieningen om d e dienstverlening zo snel en zo goed mogelijk voort te kunnen zetten. Informatie daarover wordt verstrekt via: www.riza.nl. Wij hopen daar ook spoedig mededelingen te kunnen doen over d e bereikbaarheid van het Steunpunt Emissies. Hopelijk duurt dit ongemak niet lang en kunt u spoedig weer voor advies bij ons terecht. Het RIZA is wel telefonisch bereikbaar.

lichte taxiregelgeving is dat 25%. de regelgeving voor

70%. Bij de eveneens door het Expertisecentrum doorgesnackbars 39% en de Bestrijdingsmiddelenwet 54%. Een opsteker dus, maar nog geen reden om tevreden achterover te leunen. Justitie schrijft in het eindrapport dat ze bij Rijkswaterstaat 'een gedreven en op regionaal niveau naar professionaliteit strevende organisatie' heeft aangetroffen. Een belangrijke aanbeveling is dat een hetere interne inforrnatievoorzieriing kan leiden tot een snellere terugkoppeling van een geconstateerde overtreding naar het

bedrijf. Dit vergroot het leereffect zodat bedrijven sneller maatregelen treffen om nieuwe overtredingen te voorkomen. Voorts concludeert Justitie dat er al een gedegen handhavingsrichtlijn ligt, de CIW-nota Handhaving WVO,maar dat er goede afspraken moeten worden gemaakt over de systematische implementatie daarvan. Een andere opmerkelijke constatering in het eindrapport is het verhoudingsgewijze 2

FWVO-nieuws

grote aantal overtredingen bij bedrijven met een milieuzorgsysteem. In zijn speurtocht

3

CIW 4-nieuws

naar opvallende risicogroepen heeft het Expertisecentrum ontdekt dat 63% van de

7 7

Wvo-actueel Milieu algemeen

relatief hoge percentage is binnen het bestek van het onderzoek geen goede verklaring

7

Industrie

gevonden, maar dit wordt in de eerste helft van 2003 uitgezocht. Het is bijvoorbeeld

8

Diffuse bronnen

denkbaar dat deze bedrijven veel transparanter werken en daardoor meer overtredin-

8

Landbouw

gen zelf constateren en ook melden. Andere risicogroepen die Justitie als 'meer over-

9

Waterbodems Handhaving en heffing

tredingsgeneigd' typeert, zijn de afvalverwerkers en op- en overslagbedrijven. Opval-

9 9 10

Internationaal Jurisprudentie

12 12

Vragen aan het steunpunt Recente publicaties

21

milieugecertificeerde bedrijven de Wvo-voorschriften wel eens overtreedt. Voor dit

lend is ook dat grotere bedrijven met meer dan 200 werknemers de Wvo-voorschriften bovengemiddeld veel overtreden. Het onderzoek biedt kansrijke mogelijkheden om de naleving nog verder op te schroeven.

Meer informatie en opvragen 1nanagernerirsan7envatting:mw. S. Rasenberg. RIZA (0320) 29 84 90: r-mail: [email protected] G. Dekker, RIZA (0320) 29 7675: e-mail: [email protected]. niinvenw nl Het volledige rapport is te downloaden van de website van het ministerie van Justitie (www.rninjList.ni) 7e jaargang

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

I

Waarden, normen en nieuwe vormen

zijn. De essentie is dat de visie en de langetermijndoelen niet

Het begint al een wat afgezaagd thema te worden: waarden

veranderen (vaste waarden), maar dat de uitvoering toch een

en normen. Wil je actueel zijn dan schrijf je er al niet meer

stapje minder hard zal kunnen gaan (nieuwe vormen). Overi-

over. Ik waag het er toch nog maar op.

gens gaat de nota alleen in op die onderwerpen waar volgens

De vraag die ik op tafel zou willen leggen (en een antwoord

het kabinet

ook uiteraard) is of het debat over 'waarden en normen', zoals

omstandigheden - nu een aanpassing nodig is. Concreet gaat

- gezien de gewijzigde politieke en economische

zich dat met name sinds de vorming van het kabinet

het daarbij in het bijzonder om intensieve veehouderij in rela-

Balkenende heeft ontsponnen ook het waterkwaliteitsveld

tie tot natuur, externe veiligheid, luchtkwaliteit, geluid en kli-

raakt. Is het in de waterwereld onderwerp van gesprek? Zijn er

maat. Voor alle andere onderwerpen, in het milieubeleid, zo

oude waarden die hersteld moeten worden of nieuwe waarden

schrijft de staatssecretaris voor milieu, drs P.L.B.A. van Geel,

die geïntroduceerd moeten worden en wat betekent dit voor

blijft het bestaande beleid vooralsnog ongewijzigd van kracht.

de normen die hiermee verbonden zijn? Of gaat de hele

Dit betreft onder meer het waterkwaliteitsbeleid waar wordt

discussie aan ons voorbij?

verwezen naar het implementeren van de Kaderrichtlijn Water.

Bij oude waarden denkt Balkenende ongetwijfeld aan het

Geen pas op de plaats dus voor de waterkwaliteit. En dat is

befaamde CDA-begrip 'rentmeesterschap'. Sinds de commissie

maar goed ook, want nieuwe ingebrekestellingen van de EU

Brundtland heet dit echter duurzaamheid of duurzame ontwik-

willen we toch wel graag voorkomen.

keling. Met WB21 en de Kaderrichtlijn Water zet

De vele vragen die de Kamer over de nota heeft gesteld en

waterbeherend Nederland in op duurzaam waterbeheer. Wei-

waarvan de antwoorden 19 november beschikbaar zijn geko-

nig oude waarden te herstellen dus; we zitten goed, zo lijkt

men (T.K. 28 663, nr 2) gaan ook niet over de waterkwaliteit.

het. Maar, past dat wel in de ambities van het nieuwe

AI met al lijkt het erop dat Kabinet en Kamer er alle

kabinet? We bevinden ons immers in een situatie van het aan-

vertrouwen in hebben dat 'de waterwereld' er in zal slagen om

halen van de broekriemen!! Laat ik me even niet uitlaten over

het proces van implementatie van de Kaderrichtlijn Water

WB21 en me beperken tot de Kaderrichtlijn Water, waar met

(samen natuurlijk met WB21) te benutten als drager van een

name ecologie en waterkwaliteit centraal staan, dan hebben

duurzaam water(kwa1iteits)beheer. Komt het met dit deel van

we toch te maken met een kabinet dat op het punt van het

de waarden en normen toch nog goed. Het betekent natuur-

milieubeleid de ambities wat bijgesteld heeft. Een staatssecre-

lijk wel dat er verwachtingen zijn die waargemaakt moeten

taris voor milieu in plaats van een minister en waar gerekend

worden. Maar daar hebben we in het waterbeheer wel eerder

was op forse inzet van ICES-middelen, blijkt daar geen ruimte

voor gestaan.

voor te zijn en moet de koers worden bijgesteld. Om geen onduidelijkheid te laten bestaan heeft het Kabinet, i.c. de staatssecretaris van VROM een nota uitgebracht onder de titel 'Vaste waarden, nieuwe vormen'. De klankverwantschap met 'waarden en normen' zal geen toeval

Maarten Hofstra, Hoofd HoofdafdelingEmissies, RIZA

de divisie Water van de Inspectie Verkeer e n Waterstaat. Tijdens h e t symposium werd stilgestaan bij de drie De berichten in deze rubriek worden verzorgd door de secretaris

thema's: transparantie, professionaliseringe n integriteit.

van de Functionele Werkgroep Verontreiniging Oppervlaktewateren

Deze items staan momenteel sterk in de belangstelling.

(FWVO). Joan Meijerink. Voor vragen over de FWVO kunt u COI-

Gerhard Schwarz v a n Rijkswaterstaat presenteerde de uit-

tact opnemen met het secretariaat: tel. (0320) 29 84 26; fax

komsten van een onderzoek naar de effectiviteit van de

(0320) 29 83 73; e-rnail:j.riieijerink~riza.rws.niinvenw.nl

handhaving v a n dc WVOdoor Rijkswaterstaat in de jaren 2000-2001 in de sectoren: industrie, op- e n overslag e n afvalverwerking. Uit dit onderzoek blijkt dat maximaal 67% van de betrokken bedrijven zich aan de regels houdt terwijl circa 33% t e m i i r i s t e één van de kernvoorschriften ovwtrrrdt (zie ook hoofdartikel op pagina 1). "Blijf handhaven e n daarin investeren", luidde dan ook een aanbeveling van Schwarz. Jan Leentvaar. Directeur-Hoofdirispeiteur van de divisie Water benadrukte de noodzaak van transparantie e n het helang van de scheiding van beleid, uitvoering en toezicht. Hij refei-eerdeaan het feit dat uit h e t onderzoek i s gebleken dat veel overtreders e e n gecertificeerd milieuzorgsysteem hebben e n grotere bedrijven zijn. Leentvaar pleitte voor kortere termijnen voor vergunningverlening, minder automatisch voortgaan n i e t oude procedures e n minder regionale versnippering van de handhaving.

Transparantie, professionaliseringen integriteit centraal op 1ûe üüvo-symposium. Bij de Wvo-vergunningverlening en de handhaving staan momenteel drie thema's sterk in de belangstelling: transparantie, professionalisering en integriteit. Op het 10e Wvo-sympo-

siurn zijn de thema's uitgebreid aan de orde geweest. Tijdens het symposium i s het officiële startsein gegeven voor de divisie Water van de Inspectie van Verkeer en Waterstaat. Op donderdag 31 oktober 2002 vond in Lelystad voor de, tiende keer h e t symposium over verguiinirigverlening e n handhaving van de Wet verontreiniging oppervlaktrwater e n (WVO)e n aanverwante niilieuregeigeving plaats. H e t

congres dat deze keer 'Zuiver e n Alert' als t i t e l had, werd georganiseerd door het Wvo-Contactteam e n de FWVO in nauwe samenwerking met de Unie van Waterschappen e n 2

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

“Transparantie ontstaat door heldere normen en toetska-

automatisch worden berekend. Een ander voordeel is dat

ders. Maar ook de transparantie voor politiek, bestuur en

de ingevulde waarden van vorig jaar zichtbaar zijn. De

maatschappij moet verbeteren”, aldus Jan Leentvaar.

applicaties kunnen van een website worden gedownload.

Verder noemde hij de ombuiging van de WVO,van een

O p deze site is ook de procesinformatie te zien, dus welke

saneringswet naar een beheerswet, als belangrijk aandacht

bedrijven een e-MJV hebben ingediend en welke status het

punt voor de IVW. Aan de hand van een toneelstuk werd duidelijk gemaakt

aan het e-MJV zal plaatsvinden op basis van vrijwilligheid

verslag heeft (concept, definitief of beoordeeld). Deelname

dat de angst voor de wijze waarop de divisie Water straks

Het papieren formulier blijft bestaan.

te werk gaat, onterecht is. Directeur-Hoofdinspecteur

In februari 2003 gaat een pilot van start bij ongeveer 30

Leentvaar zelf brak in het verhaal in om nog maar eens

bedrijven in Noord-Brabant en Zeeland. O m betrokken

aan te geven dat de divisie Water niet de mensen in het

bevoegde gezagen voor te bereiden wordt een introductie

veld ter plekke gaat aansturen, maar mee zal kijken over de schouder van de handhaver. Na afloop van het middag-

workshop georganiseerd. De pilot zal worden afgrond in de zomer van 2003 waarna het e-MJV in 2004 zal starten.

programma vond de officiële start van de divisie Water

Meer informatie: mw. L van Gent, projectleider van het

plaats door het opsteken en overhandigen van een enorme

ministerie van VROM (070) 339 44 04; e-mail:

IVW-paraplu door Ferdinand Mertens. Inspecteur-

[email protected] en V Bakker, RIZA (0320) 29 87 74; e-mail: [email protected]

generaal van de Inspectie Verkeer en Waterstaat aan Jan Leentvaar. Meer informatie: J. Rus, IVW (0320) 297458; e-mail: [email protected]

Elektronische versie van milieujaarverslag in de maak.

De berichten in deze rubriek worden

Onze belastingaangifte kunnen w e al jaren elektronisch doen.

van de Commissie Integraal Waterbeheer

verzorgd door de secretaris van werkgroep 4

In d e toekomst kunnen bedrijven hun milieujaarverslag (MJV)

(UW). H Warmer. Voor vragen over de

elektronisch indienen. Dat is gemakkelijk voor d e bedrijven én

werkgroep kunt u contact opnemen met het secretariaat: tel, (0320) 29 84 60; fax (0320) 29 85 14. e-mail:

voor d e milieuambtenaar die het moet beoordelen. De software voor het e-MJV wordt momenteel gebouwd.

[email protected]

Sinds 1998 zijn zo’n 250 bedrijven in Nederland verplicht om jaarlijks hun milieuprestaties in een milieujaarverslag

CIW publiceert methodiek voor het afleiden van

vast te leggen. Daarnaast zijn er ongeveer 600 bedrijven

normen voor nutriënten per watertype.

die een convenant hebben ondertekend en die een milieu-

Met het uitkomen van het CIW-rapport ‘Gedifferentieerde

jaarverslag schrijven. zodat de overheden de resultaten van

normstelling voor nutriënten in oppervlaktewater‘ kunnen

het convenant kunnen volgen. Inmiddels zijn het ministe-

waterbeheerders voortaan o p een systematische wijze een

rie van VROM, IPO. RIZA, Unie van Waterschappen en

samenhangend stelsel van normen voor nutriënten afleiden.

VNG gestart met het project ‘Het elektronisch niilieujaar-

AI enige tijd bestond d e behoefte om d e landelijke norm voor

verslag (e-MJV)’.waarvoor een intelligent formulier is

N en P te differentiëren naar watertype.

ontwikkeld. Voordelen van dit intelligente formulier zijn

Laat een willekeurige voorbijganger naar een sloot vol

dat het bedrijf alleen nog maar de invulschernien te zien

kroos en vervolgens naar een beek met helder water en

krijgt die voor heni van belang zijn. Verder hoeven

waterplanten kijken. Vraag hem welk water de beste kcvali-

sommige waarden niet te worden ingevuld. omdat ze

teit heeft en hij zal zonder aarzelen de beek kiezen, terwijl de beek best evenveel stikstof en fosfaat kan bevatten als

Emissiekader NW4

- deel D op Estafettedag.

O p 11 december vond in Nieuwegein d e Emissiekader NW4

de sloot. Dit voorbeeld geeft aan dat ieder water-type een eigen norm zou moeten hebben voor

Estafettedag plaats. Deze dag stond in het teken van d e uit-

nutriëntenconcentraties. Toch geeft de vierde Nota water-

voering van Emissiebeheersplannen. Verder werd uitgebreid stil gestaan bij d e overdracht van het opdrachtgeverschap

huishouding maar één landelijke norm, die is afgeleid voor stilstaande wateren, waar grote kans bestaat op eutro-

van DGW naar IVW en HKU en is het overdrachtsdocument

fiéiringsproblemen. Werkgroep 4 van de Commissie Inte-

deel D onthuld. In deel D wordt ingegaan o p wat Emissiekader NW4 bereikt heeft, wat er nog moet gebeuren en hoe

graal Waterbeheer heeft nu een methodiek ontwikkeld om een passende norm af te leiden voor elk type opper-vlakte-

dat dan aangepakt zou moeten worden. Het rapport is bedoeld voor mensen die bij Emissiekader NW4 betrokken zijn of zich er graag in willen verdiepen.

water: hierover is een CIW-rapport verschenen. Kern van de door de CIW-werkgroep uitgewerkte methodiek is dat vanuit de ecologische kwaliteit wordt teruggeredeneerd naar Concentraties van nutrienten. De

Het rapport is te bekijken op onze internet site www.emissiekader.nl of op te vragen bij [email protected] p de internetsite is biniienkort tevens een impressie van de Estafettedag te zien.

voorkomende concentraties van ecologisch gezonde watei-en vormen uiteindelijk de gedifferentieerde normen per watertype. Het centraal stellen van de ecologie is geheel in lijn met de Europese Kaderrichtlijii Water. Belangrijke

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

3

CIW-3 projectgroep 'Grondwater in de stedelijke leefomgeving van start.

voorwaarden voor het maken van de keuze voor de ver-

Een speciale projectgroep van de CIW-werkgroep Water in de

Meer informatie: m w. I. Röling, secretaris projectgroep Grondwater in de stedelijke leefomgeving,RIZA (0320) 29 88 37; e-mail: [email protected] of D. Poos, secretaris CIW-werkgroep Water in de stad, RIZA (0320) 29 70 20; e-mail: [email protected]

stad onderzoekt hoe het beste de bestaande grondwaterproblemen in steden kan worden aangepakt. Daarnaast zal de projectgroep een visie ontwikkelen voor het toekomstige stedelijke grondwaterbeheer. Daarin wordt helder aangegeven

antwoordelij kheidstoedeling.

waarvoor de burger zelf verantwoordelijk is en wat de taak van de overheid is. 'Grondwater in de stedelijke leefomgeving' ingesteld. De

Handige notitie geeft snel inzicht in relatie tussen normen in het waterbeheer.

projectgroep gaat het vraagstuk van de stedelijke grondwa.

De CIW heeft onlangs de notitie 'Milieunormen in perspectief'

De CIW-werkgroep Water in de stad heeft de projectgroep

terproblematiek oppakken. De opdracht is in twee onder-

uitgebracht, waarin een overzicht wordt gegeven van normen

delen opgeknipt:

en hun onderlinge relaties in het kader van integraal waterbe-

de aanpak van de nu bestaande grondwaterproblemen;

heer. De notitie is niet bedoeld om de veel omvangrijkere

het voorkomen van nieuwe problemen in de toekomst.

CIW-nota 'Normen voor het waterbeheer' te vervangen, maar

Beoogd wordt in het najaar van 2003 een advies aan de

door haar compactheid biedt ze snel inzicht in de meest basa-

staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat uit te brengen.

le aspecten van het onderwerp normstelling.

Het advies is tweeledig. Zo zal in het advies uit worden

Op verzoek van de CIW heeft werkgroep 4 een korte noti-

gezet hoe de sanering van bestaande situaties van

tie over milieunormen opgesteld, getiteld 'Milieunormen

grondwaterlast in stedelijk gebied kan worden aangepakt.

in perspectief. Een overzicht van normen en hun onderlin-

Daarnaast omvat het een visie die aangeeft waar we in

ge relaties in het kader van integraal waterbeheer'. Aaniei-

Nederland met het stedelijk grondwater naar toe willen.

ding was de behoefte binnen de CIW aan verduidelijking

Deze visie zal onder andere de basis zijn voor het te

van de vele regels en het in beeld brengen van de relatie

ontwikkelen wetsvoorstel zodat er, zoals in de vierde Nota

tussen de verschillende normstellingen. Onderwerpen die

waterhuishouding is toegezegd, in de Wet op de

in de notitie aan de orde komen zijn de typen milieunor-

waterhuishouding een taakverdeling komt tussen gemeen-

men (emissiegrenswaarden, milieukwaliteitsnormen en

ten en waterbeheerders voor wat betreft de afwatering en

productkwaliteitsnormen), de normensystematiek uit de

ontwatering.

vierde Nota waterhuishouding, de relaties tussen

Vertrekpunt van het project is het probleem dat de burger

milieunormen en de status van de verschillende normen.

ervaart. Omdat de taken rond het stedelijk grondwater

Ten slotte wordt kort stilgestaan bij de Kaderrichtlijn

niet formeel geregeld zijn, is het onduidelijk tot waar zijn

Water met het oog op toekomstige Europese

eigen verantwoordelijkheid reikt en waarvoor hij terecht-

milieunormen. In deze notitie staat vooral de chemische

kan bij waterschap, gemeente of provincie. De huidige

normstelling centraal en is er minder aandacht

situatie is dat een burger met grondwateroverlast van het kastje naar de niuur wordt gestuurd. In de visie wordt de

geschonken aan ecologische normen. De notitie geeft slechts een globaal overzicht, want het

vraag uitgewerkt hoever de eigen verantwoordelijkheid

onderwerp normstelling is te complex om alle nuancerin-

van de individuele burger reikt en waar die eigen verant-

gen in zo'n kort bestek weer te geven. Voor een uitgebreide

woordelijkheid ondersteuning van de overheid behoeft. De

toelichting o p de in het waterbeheer gehanteerde normen

taakverdeling tussen overheden onderling is een afgeleide

wordt dan ook verwezen naar het achtergronddocument

van het centraal stellen van de burger bij de grondwaterproblematiek. Eerst wordt bepaald wat een overheidstaak is en wat juist geen taak van de overheid is.

Typen milieunormen vooo water

Daarna wordt de taakverdeling verder ingevuld. In de visie is er, naast het komen tot duidelijke afspraken, aandacht voor het inpassen van stedelijk grondwater in het stedelijke waterbeheer. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de relaties met nieuwe manieren van omgaan met regenwater (afkoppelen) en oppervlaktewater (flexibel peilbeheer). Parallel aan het project start het ministerie van Verkeer en Waterstaat met het wettelijk vastleggen van de vet-antwoordelijkheden van gemeenten, waterschappen, provincies en het rijk in het grondwaterbeheer. De Projectgroep en het wetgevingstraject lopen zoveel niogelijk parallel. De CIW-projectgroep levert input voor het wetsvoorstel. terwijl vanuit het wetgevirigstraject input wordt geleverd voor de juridische iiiogelijkheden en rand-

Bron CIW werkgroep 4. september m m

__

~~~

~

RIZA Nieuwsbrief Emissies n r 21 januari 2003

~

5

luatie peilbesluiten/streefpeilplannen wordt geconcludeerd

bij de vierde Nota waterhuishouding, dat in 2000 door de CIW is uitgebracht. Zie ook het volgende artikel in de

dat peilbesluiten bovenal de functie moeten hebben van het

rubriek Wvo-actueel.

geven van rechtszekerheid.

Meer informatie: H. Warmer, secretaris CIW 4. RIZA,

De projectgroep heeft een enquête uitgevoerd, gesprekken

(0320) 29 8 4 60; e-mail: h. [email protected]

gevoerd met instanties en twee workshops gehouden. O p

De notitie is te downloaden van: www.ciw.nl.

basis daarvan komt zij tot de conclusie dat het peilbesluit de functie vervult van rechtszekerheid, wat zeer wordt

CIW-nota 'Integrale BedrijfstakstudieTankautoreiniging' is uitgebracht.

worden gebruikt als flexibel beleidsinstrument. Daar zijn

Onlangs is het CIW-rapport 'Integrale Bedrijfstakstudie Tankautoreiniging' verschenen, waarin VNG, IPO, Unie van Water-

zoals de waterkansenkaart, het GGOR (gewenste grond-

schappen, ministeries van V&W en VROM en ATCN hun geza-

en oppervlaktewaterregime) en de calamiteitenplannen. Er

menlijke visie geven over de stand van de techniek van de

wordt onder meer gepleit voor het snel operationeel

gewaardeerd. Het is niet de bedoeling dat peilbesluiten in de ogen van de projectgroep nieuwe instrumenten voor,

tankautobranche. ATCN en RIZA hebben een geautomatiseer-

maken van het GGOR. zodat in dat kader goede lokale

de matrix ontwikkeld om de beschikbaarheid en het eenduidig

ruimtelijke afwegingen gemaakt kunnen worden waarin

gebruik van stoffeninformatie te verbeteren. De bedrijfstak tankautoreiniging wordt gekenmerkt door

het 'water' is meegenomen. Verder wordt gesignaleerd dat waterschappen in de praktijk experimenteren met flexibele

een grote diversiteit in bedrijven en een complexe

en dynamische peilen. De projectgroep adviseert een meer

verzameling stoffen die vrijkomen als gevolg van het reini-

structurele aanpak waaraan ook juristen, watertechnici,

gen van tankauto's. In de loop der jaren is, zowel door de

bestuurders en wetenschappen meewerken.

bedrijven als door het bevoegd gezag, verschillend omgegaan met de vele (nieuwe) stoffen in de bedrijfstak. De behoefte js gegroeid om hierin meer eenduidigheid te brengen. De CIW-nota geeft een eenduidige aanpak voor de Wm- en de Wvo-vergunningverlening en handhaving. Een inventarisatie van mogelijke milieuverbeteringen in de branche heeft geleerd dat de tankautoreinigers al een belangrijk deel van de benodigde milieutechnische voorzieningen hebben geïmplementeerd. Aanvullende technische maatregelen kunnen een bijdrage leveren aan een hetere milieuprestatie. zij het dat hierbij integraal moet worden afgewogen of de benodigde inspanningen, zowel op financieel als op milieugebied. niet te hoog zijn. Belangrijke aanbevelingen van dit rapport liggen op het administratieve en organisatorische vlak. Een helder acceptatiebeleid, heldere procedures en registratie geven een heter inzicht in de eigen bedrijfsvoering en kunnen de milieuprestaties verbeteren. Ook voor een goede commiinicatie met het bevoegd gezag is het nodig, dat het bedrijf voldoende inzicht in de bedrijfsvoering kan geven. De branche zal hiertoe een modelsysteem opzetten. Voor een aantal specifieke effluentparameters zijn in het rapport aanbevelingen voor lozingseisen geformuleerd. O m de beschikbaarheid en het eenduidig gebruik van stoffeninformatie te verbeteren, is in het kader van dezr studie voorgesteld landelijk gebruik te gaan maken van een door ATCN pn het RIZA ontwikkelde geautoniatiseerde verwerkingsmatrix stoffen. Meer inforniatie: J. Verbraaken. RIZA (0320) 29 84 89; e-mail: j . verbraakeii@ri~a.rws. minven w.i11 Het CIW-rapport is te downloaden van: www.ciw.nl

Meer informatie: mw. A Driesprong, RIZA Dordrecht (078)

633 27 30; e-mail: [email protected] Het rapport is te downloaden van: www.ciw.nl. Kijk ook op: www.epor.nl

CIW neemt Europese BREF Chlooralkali over als aanbeveling. De CIW heeft de oplegnotitie bij -, en de vertaalde samenvatting van het BREF (BAT referentie document) 'beste beschikbare technieken in de chlooralkali producerende industrie' vastgesteld. Daarmee heeft de Europese BREF een vergelijkbare status gekregen als de andere CIW-aanbevelingen: er moet bij de Wvo-vergunningverlening rekening mee worden gehouden. De IPPC-richtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control) is een belangrijke Europese milieuwetgeving die

al sinds oktober 1999 eisen stelt aan nieuwe inrichtingen Vanaf oktober 2007 zal deze richtlijn ook gaan gelden voor bestaande inrichtingen. Belangrijke onderdelen van de richtlijn zijn de branchegerichte BAT Referentie docurnenten (BREF's) waarin is uitgewerkt wat o p enig moment als Best available techniques (BAT) wordt beschouwd. Een

BREF is dus de meest recente en integrale vertolker van ALARA, toe te passen bij de verguiiningverlening. Dat heeft ook gevolgen voor bestaande richtlijnen als NeR en CIW-aanbevelingen. Het (chlooralkali) BREF is integraal van opzet en heeft een uitgebreid Europees autorisatieproces doorlopen; hij is daarmee te beschouwen als het meest recente en algemeen aanvaarde inzicht van wat in de chlooralkali-industrie onder ALARA moet worden verstaan. Dit BREF nu nioet o p grond van de IPPC-riihtli,jn wordrn betrokken bij het

Nut van peilbesluiten geëvalueerd als instrument in het veranderde waterbeheer.

opstellen van de vergunningsvoorschriften. Wat dat betreft is het document vergelijkbaar met andere CIW-

Een projectgroep van CIW-werkgroep 4 heeft onderzocht of peilbesluiten (in Laag Nederland) en streefpeilplannen (in Hoog Nederland) nog waardevolle instrumenten zijn of dat ze

aanbevelingen. Meer informatie: J. Verbraaken RIZA (0320) 29 84 89; e- mail: j . verbraakeri @riza.rws.min ven w.ti/

aanpassing behoeven. In het onlangs verschenen rapport Eva-

Het CIW-rapport is te downloaden van: www.ciw.nl

6

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

Beleving van burgers bij watervarontreiniging RIZA opent webrite met meest actuele getalswaarden van normen. Voor veel stoffen worden meerdere relevante normwaarden naast elkaar gebruikt. De getalswaarden en de totstandkoming van die normen staan beschreven in het in 2000 verschenen lijvige CIW-rapport 'Normen voor het waterbeheer', als achtergronddocument bij de vierde Nota waterhuishouding. RIZA biedt sinds kort een overzicht van de meest actuele normwaarden op een website. Het CIW-rapport 'Normen voor het waterbeheer' beschrijft hoe normen worden afgeleid, voor welke compartimenten er welk type normen bestaan, waarvoor ze worden gebruikt en wat de internationale context is. Achter in het document zijn een flink aantal tabellen opgenomen, met voor enkele honderden stoffen de voor het waterbeheer relevante normwaarden. Al met al een iij-

onder de aandacht te brengen. Bureau Villa heeft deze

vig boekwerk, dat niet iedereen op zijn bureau zal hebben

onderzoeksvraag uitgewerkt in een kwalitatief markt-

liggen. Daarbij komt dat normen niet voor de eeuwigheid vastliggen. Normen worden regelmatig herzien en eventu-

onderzoek. Meest opvallend resultaat van het onderzoek is de beperkte kennis van de deelnemers over de waterkring-

eel aangepast. Daarnaast worden voor steeds meer stoffen

loop, afvalwater en waterverontreiniging. Waterproblemen

normen afgeleid. Hierdoor zijn op papier gepubliceerde

worden vooral herkend in de vorm van zichtbare vervui-

normwaarden niet altijd actueel. O m de waterbeheerder de meest recente getalswaarden te

Rioolwater 'zakt gewoon in de grond weg' of 'gaat naar

presenteren, heeft het RIZA onder

een filter waarna het weer als drinkwater wordt gebruikt'.

ling door bijvoorbeeld bierblikjes of winkelwagentjes.

www.normen.wateremissies.nl een norniensite geopend.

Wel werd opvallend vaak botulisme en blauwalg genoemd,

O p deze site zijn de MTR- en streefwaarden te vinden van

als vormen van waterproblemen waar men mee te maken

enkele honderden stoffen. Daarnaast wordt voor bestrij-

had. Toch was het algemene beeld dat waterverontreinig-

dingsmiddelen een 150-tal 'ad hoc'-MTRs gepresenteerd.

ing een probleem is dat zich ver weg, met name in het bui-

Dit zijn geen beleidsmatig vastgestelde normen

tenland, voordoet.

-

ze komen

niet voor in officiële beleidsdocumenten - maar door het RIZA afgeleide getalswaarden naar aanleiding van concrete

In het onderzoek is ook getoetst hoe de burger reageert op

vragen van cvaterbeheerders.

verontreinigingen die momenteel sterk in de belangstelling staan: vervrouwelijking van mannetjesvissen door

De site zal in principe twee maal per jaar worden geactu-

pilgebruik, autoverkeer als een relevante bron van water-

aliseerd. Ook is uitbreiding voorzien met de nieuwste ge-

verontreiniging en de aanwezigheid van sporen

talswaarden en/of achtergrondinformatie, zoals de

bestrijdingsmiddelen in drinkwater. De ondervraagden

klasse-grenzen voor baggerspecie.

reageerden veelal schouderophalend, en bij doorvragen

Meer informatie:niiv. E. Snpller, RIZA (0320) 29 85 86; e-mail: [email protected]

werd er zelfs afhoudend op gereageerd: "men kan

Kijk o p www.noriiien.M~atereniissies.nl

waar is?" De waterkwaliteitsproblematiek zoals in deze

tegenwoordig zo veel meten" en "denk je nou echt dat dat vorm geïntroduceerd was duidelijk te groots voor de deelnemers om er mentaal iets mee te kunnen doen. De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt hij de communicatie naar burgers. Ook zullen de resulta-

Laag bewustzijn van waterverontreiniging bij burgers.

ten gebruikt gaan worden bij de strategievorming waterkwaliteit waar het DG Water dit jaar niee start.

Een recentelijk in opdracht van RIZA uitgevoerd markt-onder-

M w r iriforrriatir: H.Senhorst. RIZA (0320) 29 84 67;

zoek leert dat de burger weinig gevoel heeft bij waterveront-

e-mail: [email protected]/.

reiniging. Zichtbare verontreinigingen zoals winkelwagentjes worden herkend. Ook botulisme en blauwalg worden genoemd. Onlangs is in opdracht van RIZA door tiet niarktonderJoeksbureau Villa te Amersfoort onderzoek verricht naar de beleving van burgers bij Waterverontreiniging. Dit onderzoek kwam voort uit het werk aan 'vergeten stoffen', waar zich de vraag voordeed welk type informatie het meest geschikt is om deze vorm van waterveroriti-eiriiging

Speurtocht naar 'vergeten' stoffen in rwzi's en awzi's. Uit de periodieke controle van onze grote rivieren met het chemisch meetnet, blijkt dat er naast de erkende rnilieubezwaarlijke stoffen nog heel veel andere vaak bezwaarlijke RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

7

stoffen voorkomen. Dit zijn de zogenaamde 'vergeten' stoffen.

teem, dat in Nederland nog niet voor toepassing als water-

in het Maasstroomgebied zoeken een aantal waterkwaliteitbe-

leiding gecertificeerd is, beschikbaar zou komen. De milieuvoorkeur van de waterleidingsystemen wordt dan

heerders en het RIZA naar de bronnen van die stoffen.

In het Maasstroomgebied is onlangs een uitgebreid onder-

bepaald door het belang dat men hecht aan ecotoxiciteit

zoek gestart naar de aanwezigheid van 'vergeten' bezwaarlijke stoffen. Het woord 'vergeten' staat tussen aanhalings-

ten opzichte van broeikaseffect en abiotische uitputting.

tekens omdat wel bekend is dat dergelijke stoffen voorkomen, maar ze zijn niet terug te vinden o p de lijsten met

Indien de nadruk ligt o p het omlaag brengen van de ecotoxiciteit in Nederland, dan zou het PVC-C systeem de voorkeur krijgen. Wanneer daarentegen de bestrijding van

prioritaire stoffen. De kennis over de aanwezigheid van dit

het broeikaseffect en abiotische uitputting de prioriteit

soort stoffen in het oppervlaktewater neemt sterk toe.

krijgen dan is het dunwandige koperen systeem de beste

Maar signaleren alleen is niet voldoende. O m die reden

keus.

wordt ook gekeken hoe het komt dat die stoffen aanwezig

De studie geeft aan dat door productinnovatie belangrijke

zijn in het rivierwater. De rwzi's Hoensbroek, Venlo, Gen-

milieuwinst is te halen. Voor alle waterleidingsystemen

nep, Den Bosch en Eindhoven worden daarom gecontro-

geldt dat buizen met een kleinere inwendige diameter tij-

leerd o p de aanwezigheid van 'vergeten' stoffen. Ook wordt in dit project informatie over de aanwezigheid van derge-

dens het gebruik minder warmte verliezen. Daarnaast kan bij de koperen waterleidingsystemen belangrijke

lijke stoffen in industrieel afvalwater verzameld. Het gehe-

milieuwinst worden behaald door het optimaliseren van

le project heeft een doorlooptijd tot medio 2003. Er is

de legering met als doel de corrosie te beperken.

sprake van een nauwe samenwerking tussen RWS directie

Gezondheidsaspecten zijn niet in de milieu-LCA meegenomen (zoals biofilmvorming en migratie van addi-

Limburg, Zuiveringschap Limburg. Waterschappen de Maaskant en de Dommel. en het RIZA. De uitkomsten zullen belangrijk zijn voor het toekomstige emissie- en

tieven, eventuele pseudo-oestrogene werking van additieven). Dit is namelijk nog niet mogelijk binnen de LCA

stoffenbeleid. zoals SOMS. Meer inforniatie: R. Berbee, RIZA (0320) 29 84 63; e-niaíl:

methode. Meer informatie: R. Teunissen. RIZA (0320) 29 85 27; e-mail: [email protected]~venw.nl

[email protected] ws.minven w.nl

Geen luchtvaartbespuitingen meer binnen 14 m vanaf de sloot.

Actualisatie LCA voor waterleidingen geeft potentieel milieuwinst aan. In 1999 is in opdracht van het REA een milieu-levenscyclusanalyse gemaakt van zes verschillende waterleidingsystemen

.

Onlangs is deze LCA geactualiseerd. Evenals twee jaar

Besproeien van gewassen vanuit de lucht is binnen 14 meter vanaf de sloot verboden. Dat is voortaan het geval nadat de Raad van State de overheid in het gelijk heeft gesteld.

geleden steekt geen enkele materiaalsoort er op alle milieu-

Daarmee is een eerdere rechterlijke uitspraak ten gunste van

aspecten bovenuit. PVC-C systemen blijken goed te scoren als

de landbouwluchtvaart teniet gedaan.

alleen wordt gekeken naar de dominante milieueffecten (broeikaseffect, abiotische uitputting, verzuring en ecotoxici-

In het Lozingenbesluit open teelt en veehouderij is in art. 15, lid 3 is als beperkende voorwaarde opgenomen:

teit). De nieuwe LCA legt verder bloot dat dunwandige koper-

'Gewasbeschermingsmiddelen worden niet gebruikt met

buizen minder uitlogen en het oppervlaktewater dus minder

een luchtvaartuig'. Dit algehele verbod is later omgezet in

belasten. In 1999 heeft milieuadviesbureau CREM, in opdracht van

een verbod o m dichterbij dan 14 meter bij een sloot van-

het RIZA, een integrale milieu- en kostenvergelgking u i t -

bouwluchtvaart (VNL) heeft daarop een kort geding aan-

gevoerd van twee koperen en vier kunststof waterleiding-

gespannen en gewonnen. Het gevolg was dat de inmiddels

systemen. Het bleek niet mogelijk te zijn om voor één van

ontstane gedoogsituatie bleef bestaan. De Staat heeft daar-

de onderzochte systemen een milieuvoorkeur uit te spreken. Ieder systeem had zo zijn eigen voor- en nadelen.

op beroep aangetekend tegen de uitspraak in kort geding (spoedappel) en dat leidde ertoe dat de Staat op 17 okto-

Nieuwe ontwikkelingen waren voor het RIZA aanleiding

ber op alle punten in het gelijk werd gesteld waardoor de

om CREM de bestaande milieu-levenscyclusanalyse (LCA) te laten actualiseren. Daarbij is ook sterk gekeken naar de

gedoogsituatie vervalt. VNL heeft tot 8 weken na de

samenhang tussen het warmteverlies en de gebruikte buisdiameter. Wederom blijkt dat geen enkele van de waterleidingsystemen op alle onderzochte milieuaspecten er bovenuit steekt. Als er alleen naar de vier dominante milieu-effecten wordt gekeken dan kan een milieuvoorkeur worden uitgesproken voor het PVC-C waterleidingsysteem. Deze conclusie verandert echter als een dunwandig koperensys8

uit de lucht te sproeien. De Vereniging Nederlandse Land-

uitspraak nog de mogelijkheid o m in cassatie te gaan. Cassatie heeft geen opschortende werking ten aanzien van de uitspraak van het gerechtshof. Indien binnen 14 meter vanaf de insteek gewasbescherniingsmiddelen worden toepast met een luchtvaartuig kan (moet) straf- enlof bestuursrechtelgk worden opgetredeii. Meer informatie: J. Kamps, RIZA (0320) 29 87 75; e-mail:

j [email protected]

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

een tijdrovende en technisch lastige klus. De middag maakte gelukkig ook duidelijk dat de problemen van de

Prospect brengt aanbod baggerspecie in beeld voor regionale waterbeheerders.

deelnemers van elkaar hoe ze bepaalde maatregelen uit het

AKWA/RIZA heeft een computerprogramma ontwikkeld waarmee waterbeheerders kunnen bepalen hoe ze hun baggerspe-

UVR relatief makkelijk uit kunnen voeren. O m de uitvoering te vergemakkelijken pleitten de deelnemers voor een

cie het beste kunnen verwerken. Het programma geeft een overzicht van mogelijke bestemmingen, benodigde verwer-

Volgens mede-organisator Henk Pols kwam tijdens de dag

kingscapaciteit en kosten. In het kader van het project Tienjarenscenario Water-

duidelijk het dilemma naar voren tussen handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid van de Wvo-heffingsketen. Hij

één vaak al waren opgelost door een ander. Zo leerden de

keurmerk voor meet- en bemonsteringsvoorzieningen.

bodems is door AKWA/RIZA het model Prospect ontwik-

wees erop dat heffingplichtigen al gauw een beroep

keld. Het is gebaseerd op het eerder ontwikkelde Beslis-

kunnen doen op marges in analysecijfers, verkeerde

model Aanpak Baggerspecie (BABS). De invoer van

bewaartermijnen en monsters die niet volgens de geldende

Prospect omvat informatie over aanbod van baggerspecie

voorschriften genomen zijn. Pols: “Als je als

met de daarbij behorende samenstellingsgegevens en loca-

waterkwaliteitsbeheerder niet o p de punten en komma’s

tiekarakteristieken. Daarnaast maakt het model gebruik

let, dan is je bewijs bij eventuele overtredingen voor de

van databases met kengetallen over onder meer verwerkingstechnieken, kosten, aanwezige stortcapaciteit. De uit-

ma’s maken de uitvoering echter buitengewoon lastig. Een

voer van Prospect geeft een overzicht van de bestemmin-

sluitende bewijsvoering zal in de praktijk dan ook vaak o p

gen voor het specie-aanbod via de geselecteerde verwer-

meer gebaseerd moeten worden dan analysecijfers alleen”.

kingsroutes, van de kosten en van de benodigde verwer-

Meer informatie: H. Pols, RIZA (0320) 29 84 82; e-mail: [email protected]

kingscapaciteit en depotruimte. Het model bestaat uit: analyse van het specie-aanbod;

belastingrechter niet hard genoeg. AI die punten en kom-

Het uitgebreide verslag van deze studiedag: www.ciw.nl

bepalen potentiële behandelings- en bestemmingsketens; berekenen van kosten en milieueffecten en vaststellen van een voorkeursvolgorde. scenario’s doorrekenen. die aangeven wat er met de

EU-waterdirecteuren eens over informele richtsnoeren Kaderrichtlijn Water.

betreffende bagger kan gebeuren en welke investeringen daarom nuttig kunnen zijn. De databases die zijn samen-

10 informele richtsnoeren die bijdragen aan de internationaal

Regionale waterbeheerders kunnen met Prospect

De EU-waterdirecteuren zijn het onlangs eens geworden over

gesteld tijdens het Tienjarenscenario Waterbodems

gecoördineerde implementatie van de Europese Kaderrichtlijn

kunnen in Prospect worden ingevoerd, waarbij deze data-

Water (KRW). Het Nederlandse projectteam implementatie

bases kunnen worden uitgebreid met individuele meetre-

KRW (IKW) heeft de richtsnoeren verwerkt in het nationale

sultaten in plaats van te werken met klassegrenzen.

implementatie handboek dat binnenkort zal verschijnen.

Meer informa tie: L. Osté, A K WA/RlZA (0320) 29 84 56; e-mail:Prospect @riza.rws.minvenw.nl

Op 22 december 2000 is de EU Kaderrichtlijn Water

(KRW) van kracht geworden waarin doelstellingen zijn

Voor het downloaden van Prospect kijk op: www.ibever.nl

geformuleerd voor de kwaliteit van oppervlakte- en

(onder helpdesk, software-updates) .

grondwater. Alhoewel in de KRW veel zaken zijn gedefinieerd laat de richtlijn veel ruimte voor nadere invulling van de verplichtingen. Deze ruimte is ook bewust aangebracht om lidstaten in de gelegenheid te stel-

Studiedag over de dagelijks praktijk van de Wvo-heff ing.

len om te kunnen anticiperen o p de specifieke nationale en regionale waterbeheerssituaties bij de implementatie

Het Uitvoeringsbesluit Verontreiniging Rijkswateren stelt

van de KRW. Er is dus sprake van een aantal zaken dat

eisen die de uitvoering van WVO lastig en tijdrovend maken. Op een recente studiedag werd nog eens onderstreept hoe

‘centraal in Brussel wordt geregeld’ en een aantal zaken dat door de lidstaten zelf wordt geregeld waarbij geanticipeerd

belangrijk de punten en komma’s kunnen zijn als het gaat om

wordt op de nationale en regionale situatie. Een aardig voorbeeld van die ruimte is de keuze van stof-

bewijsmateriaal. Gelukkig zijn er enkele manieren om de maatregelen uit het UVR sneller te kunnen uitvoeren. Op 4 oktober 2002 organiseerden de Commissie Integi-aal

fen die als relevant voor een stroomgebieddistrict kunnen

geconstateerd dat het werkveld soms slecht uit de voetrn

worden aangemerkt. Centraal. dus verplicht voor de gehele EU, is de in november 2001 vastgestelde lijst van 33 prioritaire stoffen. In aanvulling daarop moeten de lidstaten vaststellen welke overige stoffen als relevant voor de stroomgebieddistricten kunnen worden aangemerkt. Als

kan met de uitvoeringsbepalingen van de WVO.zoals beschreven in het Uitvoeringsbesluit Verontreiniging Rijkswateren (UVR). Zo bleek het controleren of meet- en hemonsteringsinstallaties aan alle gestelde eisen voldoen,

criterium geldt daarbij dat deze stoffen ‘in significante hoeveelheden in het betreffende watersysteem worden geloosd’. Groot vraagteken is natuurlijk wat als ‘significant’ kan worden aangemerkt.

Waterbeheer en de STOWA de studiemiddag ‘De Wvoheffing geketend’ waarbij de dagelijkse praktijk van de Wvo-heffing centraal stond. O p de studiemiddag werd

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

9

De KRW omvat veel van deze grootheden die een nadere interpretatie behoeven. Omdat alle EU-lidstaten met lidstaten en de Europese Commissie (EC) een initiatief

Uitvoering arrest Europese H& ook waterkwaliteitsaanpak naast aanpak aan de bron.

genomen om informeel richting te geven aan een EUbrede gecoördineerde implementatie van de KRW. Daartoe

Nederland heeft het met Brussel aan de stok gehad omdat er geen plan was ingeleverd ter bestrijding van de

is een proces in gang gezet waarbij de Europese

verontreiniging in de Westerschelde. Een belangrijke oorzaak

waterdirecteuren. waaronder Bob Dekker van het Directo-

van die nalatigheid is het verschil van mening over het uitgangspunt van zo'n plan. Nederland ging primair uit van de

dezelfde problematiek worden geconfronteerd, hebben de

raat Generaal Water voor Nederland, een belangrijke coördinerende rol spelen. Deze coördinerende rol vervullen zij

aanpak van de bron via lozingsvergunningen en Brussel van

door het (laten) maken van informele richtsnoeren over

de oppervlaktewaterkwaliteit. Op 10 mei 2001 is Nederland veroordeeld door het Europese Hof van Justitie omdat niet op de juiste wijze uitvoe-

bepaalde onderwerpen. Het inhoudelijke deel van het richtsnoer geeft de aanbevelingen voor de implementatie. Een ander hoofdstuk is ingeruimd voor diverse cases en implementatievoorbeeIden. Veel van deze richtsnoeren zijn tiJdens het laatste overleg van de EU-waterdirecteuren in Kopenhagen o p 21-22 november 2002 geaccordeerd.

bepaalde gevaarlijke stoffen die in het aquatische milieu van de Gemeenschap worden geloosd.

O p dit moment wordt door het Nederlandse projectteam

Essentieel in de procedure die tot het arrest heeft geleid

Implementatie KRW (IKW) de laatste hand gelegd aan het

was de vraag onder welke werkingssfeer een bepaalde

nationale implementatie handboek. De Nederlandse bijdrage en inbreng aan het internationale proces ter ver-

groep van stoffen valt:

vaardiging van de richtsnoeren is met de IKW-werkgroe-

reductieprogramma's opgesteld dienen te worden berede-

pen die hetzelfde onderwerp behandelen, kortgesloten. Verder hebben de EU-waterdirecteuren overeenstemming

neerd vanuit emissiegrenswaarden, óf onder die van artikel 7 van de richtlijn, zodat

bereikt over het laten testen van alle richtsnoeren in 'pilot river basins' (PRBs). Daarbij wordt speciale aandacht

reductieprogramma's opgesteld moeten worden beredeneerd vanuit oppervlaktewaterkwaliteitsdoelstellin-

besteed aan de dwarsverbanden tussen de diverse

gen.

richtsnoeren, maar ook aan ervaringen o p regionaal en lokaal niveau bij het testen van de richtsnoeren. Nederland

Nederland was van mening dat artikel 6 van toepassing was o p deze groep van stoffen en heeft de richtlijn

is betrokken bg de PRB Schelde (samen met Vlaanderen,

geïmplementeerd door voor deze stoffen lozingseisen in

Wallonië, Brussel en Frankrijk).

Wvo-vergunningen op te nemen. De uitspraak van het

onder die van artikel 6 van de richtlijn, zodat

Vermeldenswaard is dat de EU-waterdirecteuren hebben

Hof geeft echter aan dat de stoffen vallen onder de

afgesproken een 'best practice document' op het gebied

werkingssfeer van artikel 7. Dit betekent dat er voor deze

van hoogwaterbescherniing o p te gaan stellen.

stoffen waterkwaliteitsdoelstellingenafgeleid dienen te

hleer informatie: G. Broseliske, RIZA (0320) 29 84 47; e-mail:g.h. [email protected]:nl De eerste van de 10 Europese KRW-richtsnoeren zijn te

worden, dat de oppervlaktewaterkwaliteit beoordeeld zo nodig maatregelen getroffen moeten worden om aan de

downloaden van: www.kaderrichtlijnwater. nl

doelstellingen te voldoen. De uitspraak heeft alleen betrek-

__

Gereed in

Nederland voor de overige stroomgebieden de richtlijn wel

november 2001

juist heeft uitgevoerd. Op 17 april 2002 heeft Nederland de EC geinformeerd

__._________.___

Statistische aspecten m.b.t. de identificatie

dient te worden op basis van deze doelstellingen en dat er

king op het Scheldebekken, maar dat wil niet zeggen dat

~~

Overzicht informele richtsnoeren

van verontreinigingstrends in grondwater

over de voortgang van de uitvoering van het arrest. O p 26

en aggregatie van monitoringsresultaten

juni 2002 heeft de EC een brief naar Nederland verzonden

Economische analyse Milieueffecten van menselijke activiteiten Sterk veranderde waterlichamen Referentiecondities voor zoete oppervlakte-

juni 2002 januari 2003 januari 2003 april-mei 2003

wateren Typologie, referentiecondities en

januari 2003

Intercalibratie Monitoring

januari 2003 januari 2003

Best practices - districtindeling juni 2003 - raadpleging van het publiek januari 2003 april-mei 2003 Best practices - planningproces Geografische informatiesystemen januari 2003

* Best practica

10

waarin geconstateerd werd dat de tot nu toe aangeleverde informatie slechts de planning betreft en dat nog steeds niet de nodige juridisch bindende maatregelen waren genonieii die vereist zijn om het arrest uit te voeren. Inmiddels zijn de ministeriele regeling met niilieu-kwaliteitseisen voor het Scheldebekken en het uitvoeringsprogramrna afgerond en naar de Tweede Kamer gezonden

klassificatiesystemen voor overgangsen kustwateren

9

ring is gegeven aan artikel 7 van EU richtlijn 76/464/EEG. Deze richtlijn betreft de verontreiniging veroorzaakt door

door de Staatssecrrtarissen van Milieu en Waterzaken. Ze worden tevens naar de Europese Commissie verzonden, waarriiee wat ons brtreft de verplichtingen van het arrest zijn uitgevoerd. Het is nog even afwachten of de Europese Coiniiiissie derr mening deelt. Aangrzirn tiet arrpst van het Hof zich brperkt tot het Srlirldebrkkrri is ook de rriinisteri6le regeling daartoe RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

beperkt, zodat alleen milieukwaliteitseisen zijn

Nieuwe internetadressen voor Wateremissies en CIW

opgenomen voor die stoffen die voor het Scheldebekken

Bureau Waterland heeft per 1 november 2002 de site

relevant zijn. Van het vaststellen van milieukwaliteitseisen

www.waterland.net geheel vernieuwd, waarbij tevens is

voor heel Nederland is afgezien omdat milieukwaliteitsei-

gekozen voor een nieuwe koppeling met bestaande partners.

sen op grond van de Kaderrichtlijn Water, die Richtlijn 76/464/EEG met ingang van 2013 geheel zal vervangen, o p een andere wijze moeten worden vastgesteld. De

Dit heeft ons er toe gebracht om onze sites onder de eigen 'domeinnaarn' aan te bieden op het internet. Wat verandert er voor u, als gebruiker van beide sites? Alle sites onder www.wateremissies.nl zijn beschikbaar onder de

Kaderrichtlijn Water bepaalt dat de lidstaten de beginselen van de richtlijn kunnen toepassen bij oude richtlijnen

volgende adressen (waarbij www.wateremissies.nl alle func-

voor de aanwijzing van verontreinigingsproblemen en de

tionaliteit en gegevens van de onderliggende sites toont):

stoffen waardoor die veroorzaakt worden, voor de vaststel-

Adres

ling van kwaliteitsnormen en voor het vaststellen van

www.wateremissies.nl

= portaalsite

www.fwvo.nl

= Functionele Werkgroep

Inhoud ~

~~

~

Verontreiniging

uitvoering van de Kaderrichtlijn Water zullen dan ook uit-

Oppervlaktewateren

eindelijk voor heel Nederland in de komende jaren alle stoffen van lijst I1 van Richtlijn 76/464/EEG op hun relevantie worden beoordeeld.

www. ciw.nI

Het uitvoeringsprogranima zal te zijner tijd worden

www.wvo-ct.wateremissies.nl

vervangen door een stroomgebiedbeheersplan voor de

www.discussieplatforrn.wateremissies.nl

Meer informatie: J. Plakker, RIZA (0320) 29 84 72: e-mail:

= Commissie Integraal

Waterbeheer = Wvo-Contacttearn = Discussieplatforrn

Schelde o p grond van de Kaderrichtlijn Water. j.plokker@riza. rws. minven w. nl

~~

(aanbevolen startpunt)

maatregelen. Nederland heeft er voor gekozen om van deze mogelijk-heid gebruik te maken. In het kader van de

~

www.steunpunt.waterernissies.nl = Riza Steunpunt Emissies

www.emissiekader.nl

= Ernissiekader NW4

www.spaportaal.nl

= Schone technologie

Tijdelijke Wvo-vergunningen voor lozingen van zwartelijststoffen.

www.e-protocol.nl

Uit recente jurisprudentie van de Raad van State blijkt dat het bevoegd gezag c.q. de Wvo-vergunningverlener niet op eigen

www.normen.waterernissies.nl

(in ontwikkeling) = Protocol Handhaving

(in ontwikkeling) = Ad hoc-MTR-waarden,

initiatief mag overgaan tot het op grond van artikel 3 van de

interventiewaarden,

EU-richtlijn 76/464, de 'oude' kaderrichtlijn. verlenen van tijdelijke lozingsvergunningen als zwartelijststoffen in het

klassegrens baggerspecie,

geding zijn die behoren tot lijst I van deze richtlijn.

bodemgebruikswaarden www.augusteijn.wateremissies.nl = Motie Augusteijn

Tot dusver was het duidelijk wat van de Wvo-vergunningverlener werd verwacht als er zwartelijststoffen werden geloosd, namelijk: een tijdelijke vergunning verlenen. Elke Wvo-vergunningverlener werd door de Raad van State dan ook in het ongelijk gesteld als hij niet een termijn had ver-

verplichting dan maar naar behoren had moeten omzetten in nationaal recht. De Raad komt in de onderhavige zaken tot de conclusie dat de verplichting om tijdelijke vergun-

bonden aan een vergunning vooi- de lozing van zwartelijststoffen. De motivering was gelegen in artikel 3, vierde lid,

ningen te verlenen volgens de EU-richtlijn niet in het

van Richtlijn 76/464/EEG: de vergunning (voor lozingen

derde lid van de Wm hiertoe wel de mogelijkheid biedt.

van stoffen van lijsi I) mag slechts worden verleend voor

Dit betekent dat het bevoegde gezag niet eigenmachtig

een beperkte duur. Omdat deze bepaling niet expliciet in de Nederlandse wet- en regelgeving is geimplementeerd,

mag overgaan tot het verlenen van een tijdelijke Wvo-vergunning als zwartelijststoffen worden geloosd. Alleen als

nationale recht is geïmplementeerd, terwijl artikel 8.17,

werd aan de richtlijn dus een zogenaamde 'rechtstreekse

ren particulier zich in een vergunning/beroepsprocedure

werking' toegekend.

meldt en wijst op de betreffende EU-richtlijn kan en moet

De Raad van State komt in twee recente uitspraken

de waterbeheerder de Vergunning tijdelijk verlenen. In ver-

(200100860/2 d.d. 23 oktober 2002 inzake Genteiiaar Cleaniiig Moerdijk BV en 200100854/1 d.d. 23 oktober-

gelijking niet vorige uitspraken is dit een behoorlijke 'move' van de Raad van State. De consequentie kan ziJn

2002 inzake overstorteii Muiden) tot een belangrijke

dat een vergelijkbare Wvo-vergunning de ene keer wel en

nuancering, die voortvloeit uit al langer bestaande

de andere keer niet tijdelijk is. Dit betekent rechtsorigelijk-

jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie: alleen een particulier kan zich beroepen o p de rechtstreekse werking van een richtlijn. De nationale overheid zelf mag een

heid en is dus onwenselijk. Op korte termijn wordt door de Hoofddirectie Juridische Zaken (HDJZ) van het ministerie van V&W. DG Water en

niet-geïmplementeerde verplichting echter niet onder ver-

de Unie van Waterschappen overlegd over de

wijzing naar een richtlijn aan een burger opleggen. Deze 'omgekeerde rechtstreekse werking' is sinds jaar en dag verboden o p grond van EU-jurisprudentie; ,het achterliggende idee is dat die nationale overheibtreffende

mogelijkheid/noodzaak om zo spoedig mogelijk de verplichting uit richtlijn 76/464 alsnog te implementeren. Dit zou o p basis van artikel 8.17 van de Wm relatief snel kunnen. Voorts wordt bezien of voor de tussentijd een

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 21 januari 2003

11

beleidslijn kan worden afgesproken, zodat landelijk uniform wordt gehandeld. De uitkomsten van het overleg worden zo snel mogelijk bekendgemaakt. Meer informatie: G. van Dijk, HDJZ, (070) 351 84 94; e-mail: geert. [email protected] en H. Warmer, RIZA,

(0320) 29 84 60; e-mail: [email protected]

De Nieuwsbrief Emissies is een kwartaaiuitgave van de hoofdafdeling Emissies van het RIZA. De hoofdafdeling houdt zich bezig met alle aspecten van lozingen van stoffen in het water. Emissies doet onderzoek naar zuiveringstechnologie en schone productieprocessen, adviseert bij de verlening van lozings-

Het RIZA heeft een steunpunt voor de WVO-vergunningverlening. Bij het steunpunt kunnen vergunningverleners. maar ook

vergunningen en houdt zich bezig met het terugdringen van

bedrijven, adviesbureaus, etc. terecht met vragen over vergunning-

belangrijke rol bij het tot stand komen van nationaal en

emissies afkomstig van diffuse bronnen. Emissies speelt een

verlening, hulpstoffen, zuiveringstechnieken, lozingsnormen, stand

internationaal beleid.

der techniek, CIW-rapporten en AmvB'S. Het steunpunt is tijdens kantooruren bereikbaar op (0320) 29 84 28; fau (0320) 29 84 80.

De nieuwsbrief is primair bestemd voor waterkwaliteitsbeheerders (Rijkswaterstaat, waterschappen) en provincies en

De medewerkers zijn I? Baars, R. van den Hoek, J. van Kesteren.

geeft informatie over de laatste ontwikkelingen op het gebied

mw. I. Mol en]. Kreeft.

van wateremissies Indien u de nieuwsbrief wenst te ontvan-

Hieronder is een vraag opgenomen die recentelijk is voorgelegd.

gen kunt u contact opnemen met het RIZA Steunpunt (0320) 29 84 28, e-mail: [email protected]

Vraag: Vallen bijproducten die tijdens een productieproces

Redactie en productie Jac van Tuijn

ontstaan ook onder de Algemene Beoordelingsmethodiek

Eindredactie RIZA Rolf van den Hoek, Henk Warmer (CIW)

stoffen en preparaten (ABM)?

en Joan Meijerink (FWVO). Vormgeving TonLimburgStudios, Santpoort-Noord

Antwoord: Volgens het Uitvoeringsbesluit Verontreiniging Rijkswateren (UVR) moet een vergunningaanvraag zijn voorzien

Illustraties Marco de Groot, Utrecht Drukwerk Drukkerij De Klein. Wijchen

van een beschrijving van de aard, samenstelling. eigenschappen. hoeveelheid en locatie binnen het bedrijf van de grondstoffen, hulpstoffen, tussenproducteri en eindproducten die naar redelijke verwachting binnen het

Inforniatie R E A Rolf van den Hoek, Postbus 17,8200 AA Lelystad, telefoon (0320) 29 87 17, fax (0320) 29 84 80, e-mail: [email protected]

bedrijf aanwezig kunnen zijn, voorzover deze, al dan niet rechtstreeks. in het oppervlaktewater kunnen geraken. Deze opsomming geeft aan dat niet alleen de van buiten het bedrijf betrokken producten onder de ABM vallen,

Overname artikelen uitsluitend met bronvermelding.

@ 2003 RIZA Lelystad ISSN 1388-2821

maar ook stoffen die worden gevormd. Voor de praktijk wordt de volgende interpretatie gehantFerd: Als bekend is om welke stof het gaat, wordt verwacht dat deze bekerde

(0320) 28 53 33, fax (0320) 24 11 21; e-mail: [email protected]. DC

stof met dus bekende of te bepalen eigenschappen aan d r

rapporten kosten 11.34 euro. Voor medewerkers van het ministerie

ABM wordt onderworpen.

van I/&W zijn de rapporten gratis (indien verzonden naar het kantooradres).

Overige publicaties Naleving en handhaving van de Wet verontreiniging oppervlak-

CIW -rapporten Gedifferentieerde normstelling voor nutriënten in oppervlakte-

tewatrren in 2000-2001, Ministerie van Justitie, Te downloaden van: www.miniust.nl

water Integrale Bedrijfstakstudie Tankautoreiniging Evaluatie peilbesluiten / streefpeilplannen Oplegnotitie BREF chlooralkali-industrie Milieunormen in perspectief ClW-rapporten zijn verkrijgbaar bij drukkerij Cabri in Lelystad. per e-mail: [email protected] fax: 0320-285311. De meeste CIWrapporten zijn eveneens te downloaden vanaf www.ciw.nl

Heeft u na het lezen van deze nieuwsbrief nog vragen of wilt u een (gratis) abonnement aanvragen neem dan contact

op met.

R E A Steunpunt Emissies Tel. (0320) 29 84 28

Rlt A-rappohen Gebruikswaarde van het milieujaarverslag. rapportno. 2002.028 REA-rapporten zijn verkrijgbaar bij Cabri Mail Se1 vice. Lelystad

12

Fax (0320) 29 84 80 E-mail: steunpuntQwateremissies.nl Website: www.wateremissies.nl RIZA Nieuwsbrief Emissies nr 21 januari 2003