MEDIA BELEID In haar beleidsnota media erkent Minister Lieten het belang van diversiteit in de Vlaamse media Ze wil de media-actoren stimuleren om een doeltreffend diversiteitsbeleid te ontwikkelen en dit op het vlak van programmatie, personeel, beleidsorganen en strategische partners. De Minister wil streven naar een concreet actieplan met meetbare doelstellingen en dit ondermeer wat betreft vertegenwoordiging en beeldvomring. De afspraken met de openbare omroep zullen benadrukt worden in de nieuwe beheersovereenkomst. In de beleidsnota media 2009-2014 krijgt de toegankelijkheid van de media voor mensen met een handicap bijzondere aandacht. Minister Lieten geeft aan dat het voor de integratie in het gemeenschappelijk en culturele leven onontbeerlijk is dat de televisiediensten toegankelijk zijn. Vlaanderen zal daarom blijven investeren in de ondertiteling van televisieprogramma’s zowel op de openbare omroep als de commerciële en regionale omroepen. Niet alleen informatieve programma’s en journaals dienen ondertiteld te worden. Bovendien is enkel ondertiteling niet voldoende. Er zullen dan ook een tijdspad en quota worden opgesteld (Verwijzing naar artikel decreet) voor de ondertieling van andere programma’s dan journaals en informatieprogramma’s, voor audiobeschrijving, Vlaamse gebarentaal en auditieve ondertiteling. De minister wil aan de Vlaamse regering een voorstel formuleren om de omroepen te verplichten tegen een bepaalde datum een bepaald percentage van hun programma’s te voorzien van ondertiteling, audiodescriptie en auditieve ondertiteling. Hieraan koppelt de minister het voornemen te onderzoeken hoe het toegankelijk maken van televisiediensten door ondertiteling, audiodescriptie en auditieve ondertiteling gesubsidieerd kan worden en hoe afstemming an samenwerking van initiatieven tot tot meer efficiëntie en effectiviteit kunnen leiden. Minister Lieten zal ook meewerken aan het doelstellingenkader voor de OCM. (Is het belangrijk om dit mee op te nemen?) In haar beleidsnota heeft de minister ook aandacht voor mediawijsheid. Onder mediawijsheid verstaan we de kennis, de vaardigheden en mentaliteit die nodig zijn omdat burgers zich op een bewuste, kritische en actieve manier kunnen bewegen in de zeer uitgebreide mediawereld. Om de mediawijsheid te bevorderen, wil de minister een een Kenniscentrum
Mediawijsheid oprichten. Het kenniscentrum zal ondermeer voor de specifieke noden van mensen met een handicap aandacht hebben. Wat is er gedaan? De beleidsbrief 2012-2013 geeft ons niet alleen meer zicht op de initiatieven die de Minister van Media het komende jaar wil realiseren, we krijgen ook een beeld van de projecten die de voorbije jaren gerealiseerd werden. Een belangrijke realisatie de voorbije jaren van deze legislatuur is de nieuwe beheersovereenkomst met de VRT (2012-2016). Diversiteit is in deze beheersovereenkomst een bijzonder aandachtspunt. Zo moet de VRT jaarlijks een actieplan m.b.t. de vertegenwoordiging van specifieke doelgroepen ontwikkelen. De minister ging echter breder dan de VRT. Op gebied van toegankelijkheid is de VRT als openbare omroep nu al verplicht om programma’s te ondertitelen en in de beheersovereenkomst 2012-2016 wordt deze verplichting nog verder aangescherpt. Commerciële zenders ontsnapten daaraan. Dat verandert nu Op 31 juli 2012 keurde de Vlaamse regering op voorstel van minister Ingrid Lieten een nieuw besluit goed dat televisie-omroepen meer aanzet om aandacht te hebben voor de toegankelijkheid van hun aanbod voor personen met een handicap. In het besluit wordt een tijdspad uitgestippeld en worden quota opgelegd. Het besluit onderscheidt de omroepen naar marktaandeel. Hoe groter het marktaandeel, hoe groter de verplichtingen die op een televisieomroep rusten met betrekking tot het toegankelijk maken van programma’s. Voor elke vorm van toegankelijkheid kunnen omroepen (behalve de VRT) overigens een dossier indienen om ondersteuning te krijgen. Als omroepen 30 % marktaandeel zouden halen of meer, worden ze verplicht om: -
80% van alle zendtijd die besteed wordt aan programma’s tussen 13u en 24u te ondertitelen; Een signaal voor gesproken ondertiteling uit te sturen; Minstens één Nederlandstalig fictieprogramma toegankelijk maken door middel van audiodescriptie;
-
Het hoofdjournaal toegankelijk maken door middel van Vlaamse Gebarentaal.
Omroepen die 15% tot en met 29% marktaandeel halen, zoals op dit moment VTM, zullen in de toekomst 50% van hun programma’s tussen 13u en 24u volledig moeten ondertitelen. Dit quotum loopt daarna jaarlijks op, tot ze 3 jaar later 75% moeten halen. Deze omroepen moeten ook een signaal voor gesproken ondertiteling uitzenden. Omroepen die 5 tot en met 14% marktaandeel halen, zoals VT4 en 2BE op dit moment, zullen in de toekomst 40 % van hun programma’s tussen 13u en 24u volledig moeten ondertitelen. Ook dit quotum loopt daarna jaarlijks op, tot ze 3 jaar later 65% moeten halen. De minister streeft ernaar om het uitvoeringsbesluit tegen eind 2012 rond te hebben. De ondertitelverplichting van door de regionale televisieomroepen staat sinds de decreetswijziging van 13 juli 2012 verankerd in artikel 151 van het mediadecreet. Dit artikel zegt dat regionale omroepen hun journaals op weekdagen vanaf 20u moeten ondertitelen. De omroepen komen ook in aanmerking voor het indienen van subsidieaanvragen volgens bovenvermeld besluit indien ze extra inspanningen leveren om hun programma’s meer toegankelijk te maken. Ze maakte financiële ondersteuning mogelijk voor projecten die de diversiteit in de mediasector bevorderen met de bedoeling de actoren in het medialandschap te stimuleren om een doeltreffend diversiteitsbeleid te ontwikkelen dat impact heeft op het vlak van programmatie, personeelsbeleid, bereik en beeldvorming. 11 projecten kwamen in aanmerking voor subsidie. Onder hen ook een aantal projecten met betrekking tot mensen met een handicap in de media (ik weet helaas niet welke deze projecten precies zijn). Daarnaast maakte de minister de Expertendatabank beter bekend en werkte ze mee aan de actieplannen binnen de OCM. De minister ondernam tot slot ook initiatieven op het gebied van mediawijsheid. We vermelden er hier enkele. Minister Lieten lanceerde in het najaar van 2011 een oproep waarmee ze de actoren die actief zijn op het vlak van mediawijsheid wil stimuleren om doeltreffende activiteiten op te zetten die op Vlaams niveau impact hebben op het vlak van opleiding,
methodieken, veilig en verantwoord internetgebruik en beeldvorming. Er werd steun verleend aan projecten die zich richtten op specifieke doelgroepen waaronder ook mensen met een handicap. Er werd eveneens een conceptnota Mediawijsheid goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Deze nota geeft de visie weer op de omgang met media en de verwachtingen van het beleid naar de verschillende actoren toe. We vermelden nog de oprichting van het Kenniscentrum Mediawijsheid. Zij heeft als doelstellingen: - Organisaties uit het veld adequaat ondersteunen en begeleiden in de ontwikkeling van hun kennisopbouw en hun praktijkontwikkeling - Een partner zijn voor de Vlaamse overheid bij hun beleidsvoorbereidende en beleidsuitvoerende opdracht - Het mediawijze denken en handelen verder verspreiden Op initiatief van het Vlaams Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) in samenwerking met het beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media, met de VRT en het IWT werd het innovatieplatform STON ( Spraak- en Taaltechnologisch Ondertitelen in het Nederlands) opgericht. Wat vindt GRIP? Toegankelijkheid en mediawijsheid behoren niet tot onze kernopdracht. We zijn tevreden dat de minister ook aandacht heeft voor het aspect mediawijsheid en de specifieke noden en drempels voor mensen met een handicap. Ook de aandacht voor de toegankelijkheid van alle media vinden we een goede zaak. We willen de minister van media er echter op wijzen dat toegankelijkheid een recht is voor alle personen met een handicap. We vragen dan ook meer inspanningen voor mensen met een handicap die geen deel zijn van de groep ‘sensoriële handicap’. Ook mensen met een verstandelijke handicap of autisme bijvoorbeeld ondervinden drempels bij het gebruiken van de media. We dringen er dan ook op aan dat in de volgende beleidsnota integrale toegankelijkheid van de media wordt opgenomen als doelstelling. Vanuit GRIP besteedden we de voorbije jaren vooral aandacht aan de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT (2012-2016). Daarom besteden we er hier ook uitgebreid aandacht aan. Op 15 juli 2011 werd de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT ondertekend. Sinds 1 oktober startte de uitvoering van deze beheerskomst.
Het valt ons op dat in deze beheersovereenkomst diversiteit voor het eerst een van de strategische doelstellingen is. Diversiteit wordt centraal gezet in de organisatie en er wordt een integrale aanpak gehanteerd op vlak van aanbod en beeldvorming. Diversiteit is niet langer een zaak van de Cel Diversiteit. De algemeen directeur productie neemtdiversiteit op in haar takenpakket. Diversiteit komt dus hoger in de organisatie terecht. Bovendien krijgt het diversiteitscharter meer gewicht bij de Openbare Omroep. Dit zijn belangrijke stappen in de goede richting. Wel vinden we het jammer dat wanneer er sprake is van streefcijfers dit beperkt blijft tot etnisch culturele minderheden en vrouwen. Uit de recente Monitor 2011 blijkt dat de schermzichtbaarheid van mensen met een handicap alles behalve goed is. De VRT moet er bovendien over waken niet te vervallen in doelgroepdenken. Het is belangrijk dat de diverse samenleving op een evenwichtige manier in beeld wordt gebracht. Tegelijkertijd dient men evenwel ook te hebben voor de specificiteit van de verschillende minderheden. Kwalitatief meten is echter slechts één zijde van de medaille. Ook de kwalitatieve representatie mag niet uit het oog verloren worden. Het is goed om regelmatig personen met een handicap in beeld te brengen, maar ook de manier waarop mensen in beeld gebracht worden is belangrijk. Hier ligt nog een uitdaging voor de Openbare Omroep. In haar beheersovereenkomst geeft de VRT aan te zullen samen werken met de belangenorganisatie. Met betrekking tot de tewerkstelling van personen met een handicap legde de VRT wel streefcijfers vast, 1% tegen eind 2012 en 1,5% tegen 2014. Deze streefcijfers zijn weinig ambitieus. Toch kunnen deze cijfers een realistische keuze blijken. Voorwaarde is wel dat de VRT via deze cijfers een duurzame tewerkstelling realiseert. De beheersovereenkomst geeft aan dat de omroep zal waken over een genuanceerde beeldvorming en evenwichtige vertegenwoordiging van alle Vlamingen. Over de precieze doelstellingen met betrekking tot beeldvorming blijft de beheersovereenkomst echter vaag. De VRT geeft aan dat de openbare omroep werk zal maken van auditieve ondertiteling en audiodescriptie voor mensen die blind of slechtziend zijn. Voor dove mensen wil de VRT haar ondertiteling verder uitbreiden. Voor het eerst neemt de beheersovereenkomst ook Vlaamse Gebarentaal op. Dit zijn belangrijke stappen naar meer toegankelijkheid. We vinden het wel erg jammer dat de VRT enkel aandacht besteed aan toegankelijkheid voor personen met een visuele en/of auditieve handicap. De
toegankelijkheid voor alle personen met een handicap zou verzekerd moeten worden. Tot slot willen we er nog op wijzen dat het VN-verdrag expliciet een artikel wijdt aan de beeldvorming op mensen met een handicap. Het beleid dient de media te sensibiliseren voor correcte beeldvorming op mensen met een handicap. Ook de commerciële en regionale zenders, alsook de geschreven pers moeten aandacht hebben op het beeld dat ze over mensen met een handicap de wereld in sturen. Wij moedigen de overheid ertoe aan om, ondanks de persvrijheid, deze media-actoren ertoe aan te zetten aandacht te hebben voor correcte beeldvorming.
Eerste realisaties van de nieuwe beheersovereenkoms. Op gebied van de samenwerking met de belangenverenigingen ondernam de VRT reeds actie nog voor de nieuwe beheersovereenkomst van start ging. We namen tweemaal deel aan het kernoverleg met samen met de belangenverenigingen kleur, gender en seksuele geaardheid. Daarnaast oragniseerde de Openbare Omroep eind 2011 een overleg met betrekking tot toegankelijkheid van haar aanbod en een diversiteitsforum. Ook het nieuwe diversiteitscharter is intussen een feit. Het laatste seizoen van Witse werd voorzien van audiodescriptie voor mensen met een visuele beperking. Het journaal van 19u en Karrewiet worden via de website aangeboden met Vlaamse Gebarentaal, de samenvatting van Karrewiet via het open net. Toegankelijkheid commerciële zenders
