ARBEIDSPOSTAANPASSINGEN voor MENSEN met een HANDICAP

ARBEIDSPOSTAANPASSINGEN voor MENSEN met een HANDICAP



Afsprakennota

Dienst Emancipatiezaken Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel e-mail: [email protected] website: www.vlaanderen.be/emancipatiezaken Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Pelssers, Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel Lay-out: Ingrid Van Rintel, afdeling Communicatie 31 oktober 2006

Inhoud 1. Inleiding............................................................................................................................. 4 2. Gebruik van het centrale budget....................................................................................... 4 3. Welke personeelsleden komen in aanmerking?................................................................ 5 4. In welke situaties wordt het budget aangewend?.............................................................. 6 4.1 Aanpassingen die voor rekening zijn van het centrale budget................................ 6 4.2 Aanpassingen die niet voor rekening zijn van het centrale budget......................... 7 5. Aandachtspunten............................................................................................................... 8 6. Situatielijst handicap / hulpmiddel..................................................................................... 9 6.1 Algemene informatie............................................................................................... 9 6.2 Situatielijst handicap / hulpmiddel......................................................................... 10 slechtziend/blind handicap arm/hand been/voet slechthorend/doof 7. Adressen......................................................................................................................... 11 Aanvraagformulier van een arbeidspostaanpassing........................................................... 13



1. Inleiding Een aangepaste arbeidspost is noodzakelijk voor mensen met een handicap. Losse meldingen en een onderzoek in 2001 toonden aan dat bijsturing van de huidige, verwarrende situatie nodig was. Daarom legde het toenmalige ministerie van de Vlaamse Gemeenschap vanaf 2002 een centraal budget vast voor arbeidspostaanpassingen voor mensen met een handicap. Het is de bedoeling dat de nodige aanpassingen vlot worden gerealiseerd en kwalitatief hoogstaand zijn. Het nieuwe systeem werd in 2006 geëvalueerd. Deze nota regelt de realisatie van de aangepaste werkplekken vanaf 1 oktober 2006. De regeling maakt deel uit van een aantal verbeterstappen op dit terrein. Arbeidspostaanpassingen hebben zowel betrekking op specifieke uitrustingsgoederen en aangepast informaticamateriaal als op specifieke dienstverlening.

2. Gebruik van het centrale budget De centrale budgetverantwoordelijke is de dienst of entiteit die belast is met de uitvoering van de opdracht met betrekking tot het centrale budget voor arbeidspostaanpassingen, namelijk dienst Emancipatiezaken (EZ). De aanschaf van hulpmiddelen voor mensen met een handicap komt voor rekening van een apart budget. Dat budget is terug te vinden op drie basisallocaties, telkens met een aparte celinhoud voor specifieke producten voor mensen met een handicap: 12.70 dienstverlening: 10.000 euro; 74.70 investeringsgoederen: 30.000 euro; 74.06 informaticamateriaal: 60.000 euro. De procedure voor de aanvraag van een arbeidspostaanpassing is: 1. Het personeelslid met een arbeidshandicap of de leidinggevende signaleert het probleem of stelt de vraag aan Emancipatiezaken; 2. Emancipatiezaken analyseert de situatie samen met het betrokken personeelslid en de leidinggevende; 3. Het personeelslid vult de gegevens in op de fiche “Aanvraag van een arbeidspostaanpassing” en bezorgt deze fiche aan Emancipatiezaken; 4. Emancipatiezaken maakt een dossier op en een voorstel van oplossing; 5. Het personeelslid en de leidinggevende geeft akkoord op het voorstel van oplossing; 6. Emancipatiezaken zorgt voor de marktverkenning en de aankoop van het hulpmiddel.



3. Welke personeelsleden komen in aanmerking? Het budget is vastgelegd voor personeelsleden met een arbeidshandicap. De arbeidshandicap moet geregistreerd zijn in het personeelssysteem Vlimpers. In Vlimpers bestaat de mogelijkheid om zich als persoon met een handicap te laten registeren.1 Wat is de definitie van een persoon met een arbeidshandicap? De definitie van een persoon met een arbeidshandicap staat omschreven in het besluit van de Vlaamse Regering van 24 december 2004 houdende maatregelen ter bevordering en ondersteuning van het gelijkekansen- en diversiteitsbeleid in de Vlaamse administratie: Persoon met een aantasting van zijn of haar mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden, voor wie het uitzicht op het verwerven en behouden van een arbeidsplaats en op vooruitgang op die plaats, langdurig en in belangrijke mate beperkt is. Het gaat om personen uit een van de volgende categorieën: a) personen ingeschreven bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, voorheen het Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Personen met een Handicap; b) personen die hun hoogste getuigschrift of diploma behaald hebben in het buitengewoon secundair onderwijs; c) personen die door de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding erkend zijn als personen met een handicap; d) personen die in aanmerking komen voor een inkomensvervangende tegemoetkoming of voor een integratietegemoetkoming, verstrekt aan personen met een handicap op basis van de wet van 27 februari 1987 houdende tegemoetkomingen aan personen met een handicap; e) personen die in het bezit zijn van een attest van minstens 66 % arbeidsongeschiktheid van federale bestuursdirectie van de uitkeringen aan personen met een handicap; f) personen die in het bezit zijn van een afschrift van een definitief geworden gerechtelijke beslissing, of van een attest van het Fonds voor Arbeidsongevallen, van de Administratieve Gezondheidsdienst of van het Fonds voor Beroepsziekten waaruit een arbeidsongeschiktheid blijkt van minstens 66 %. Personeelsleden die alleen beantwoorden aan de algemene definitie, kunnen een beroep doen op het centrale budget als ze voldoen aan de volgende voorwaarden: 1) De betrokkene moet in het bezit zijn van een attest van de arbeidsarts waarin wordt vermeld dat hij of zij een arbeidshandicap heeft en daardoor specifieke hulpmiddelen nodig heeft. Hierbij wordt aan betrokkene in eerste instantie op een vlotte manier een hulpmiddel aangeboden zonder hiervoor de lange inschrijvingsprocedure bij een externe instantie af te wachten.

1

Het personeelslid zelf en de personeelsdienst kunnen die gegevens raadplegen



2) Als de betrokkene in het bezit is van een attest van de arbeidsarts, kan hij of zij eenmalig een beroep doen op het centrale budget. De betrokkene moet op lange termijn een erkenning vragen bij een externe instantie (bijvoorbeeld bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap). Wie kan beroep doen op het centrale budget? Het budget geldt zowel voor statutaire personeelsleden als voor contractuelen van onbepaalde en bepaalde duur (meer dan één jaar). Personeelsleden die beantwoorden aan de definitie, maar minder dan één jaar worden tewerkgesteld bij de Vlaamse overheid, moeten arbeidsgereedschap aanvragen bij de VDAB. Het arbeidsgereedschap kan meegenomen worden naar een volgende werkplaats binnen of buiten de Vlaamse overheid. De dienst Emancipatiezaken stelt een aangepaste computer met braille en vergroting ter beschikking voor tijdelijk gebruik. Voor welke entiteiten is het centrale budget van toepassing? Het centrale budget is ter beschikking van personeelsleden met een arbeidshandicap van de dertien ministeries. De personeelsleden van de interne verzelfstandige agentschappen met rechtspersoonlijkheid (IVA’s) en de externe verzelfstandige agentschappen (EVA’s) kunnen arbeidsgereedschap aanvragen bij de VDAB.

4. In welke situatie wordt het budget aangewend? 4.1 Aanpassingen die voor rekening zijn van het centrale budget Ë Behoeften die in verband staan met de handicap en de uitvoering van het werk. Ë Punt 6 bevat een situatielijst die een groot deel van de mogelijke vragen van arbeidspostaanpassingen dekt. Als een aanpassing in die lijst is opgenomen, kan men ervan uitgaan dat ze opportuun is, tenzij er specifieke tegenindicaties zijn. Ë In principe wordt de meerkost van het product betaald en niet de volledige kostprijs, maar dat kan ruim geïnterpreteerd worden. Voorbeelden: - bij een aangepaste pc wordt niet de pc betaald, maar wel de aanpassingen; - bij een telefooncentrale met braille wordt het prijsverschil met een gewone centrale vergoed. Bij twijfel of discussie worden oplossingen gezocht zodat de nodige arbeidspostaanpassingen gerealiseerd kunnen worden. Ë Bepaalde hulpmiddelen die andere werknemers niet nodig hebben, kunnen nuttig zijn voor mensen met een handicap, bijvoorbeeld: - ter bevordering van de communicatie: fax, pc met e-mail voor een auditief gehan- dicapte persoon;





- aangepaste pc voor een blinde persoon om alleen intranet te raadplegen. Het budget kan ook voor die producten aangewend worden als men verwacht kan worden dat ze voldoende gebruikt zullen worden.

Ë Er doen zich situaties voor die aanpassingen vragen, maar die niet gekoppeld kunnen worden aan één personeelslid. Ook die meerkosten kunnen betaald worden met het budget. De algemene toegankelijkheid van publieke gebouwen, zoals de aanpassing van liften en van de ingang, komt in principe niet voor rekening van dit budget. Het budget mag wel aangewend worden voor de volgende aanpassingen: - aangepaste pc’s en de aanmaak van brailleteksten voor vorming; - doventolken op vergaderingen en studiedagen; - specifieke aanpassingen in gedeelten waar normaal gezien geen publiek komt, maar wel gehandicapt personeel.

4.2 Aanpassingen die NIET voor rekening zijn van het centrale budget Ë Het budget is niet bestemd voor aanpassingen voor speciale behoeften die voortvloeien uit de aard van het werk en niet uit een bepaalde handicap. Er moet dus een duidelijke band met een handicap zijn. Voorbeelden: - een groot computerscherm voor mensen die veel met de computer werken (wel voor visueel gehandicapten); - een zonnewering aan de zuidkant van het gebouw (wel voor een slechtziende die lichtschuw is). -… Ë Een aantal producten zijn standaard opgenomen in het materialenpakket van de Vlaamse overheid. Voorbeelden: - in de hoogte verstelbare bureaus; - ergonomische stoelen; - documentenhouders; -… Als gevraagd wordt om een standaardproduct te vervangen vanwege een handicap, komen de arbeidspostaanpassingen in principe voor rekening van het reguliere budget. Als ze niet via het reguliere budget gefinancierd kunnen worden, vallen ze uitzonderlijk onder het centrale budget, op voorwaarde van een gegronde motivatie. Ë Bepaalde producten gebruikt iemand met een handicap zowel privé als op het werk. In de kosten van die producten komen de ziekteverzekering en het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) vaak tegemoet. Die kosten komen in de regel dan ook voor rekening van de instanties. Voorbeelden: - een loepbril;





- een hoorapparaat; - een rolstoel; - krukken; - aanpassing van de eigen auto.

Ë De betaling van bepaalde producten kan uitzonderlijk overwogen worden als ze nodig zijn voor het werk en als de instantie die normaal gezien betaalt, dat toch niet doet. Ook als het product moeilijk van en naar het werk vervoerd kan worden of als het hulpmiddel extra belast wordt op het werk, kan het centrale budget aangewend worden. Voorbeelden: - iemand ziet slecht, maar net niet voldoet aan de voorwaarden voor een loepbril; - een rolstoel die al versleten is, maar volgens de hernieuwingstermijn nog niet ver- nieuwd kan worden; - iemand die voor het werk regelmatig op verplaatsing moet en een extra rolstoel no- dig heeft; - een beenprothese die breekt ten gevolge van een ongeval op het werk; - een digitale hoorapparaat als de betrokkene het minstens eenmaal per week nodig heeft om vergaderingen bij te wonen. Ë Alle hulpmiddelen waarvoor een externe instantie (VAPH, ziekteverzekering, verzekeringsmaatschappij) tussenbeide komt, worden niet extra vergoed. De externe instanties vergoeden vaak een standaardproduct en vragen van de gebruiker een eigen bijdrage. De eigen bijdrage komt niet voor rekening van het centrale budget. Als de betrokkene een ander product dan wat standaard gebruikt wordt nodig heeft om het werk te kunnen uitvoeren, kan de meerkost voor rekening van het centrale budget komen. De bestelling moet wel via Emancipatiezaken gebeuren.

5. Aandachtspunten • Het is aangeraden de eventuele arbeidspostaanpassing te verwerken in Ploeg. Wat wel en niet kan worden verwacht van die aanpassing, wordt opgenomen in de planning en de evaluatie van het personeelslid. Voorbeeld: Om de pc te gebruiken hanteert het personeelslid een groot scherm en vergrotingssoftware. In principe kan het personeelslid hiermee alles lezen, maar het leestempo ligt lager. • De werknemer weet niet altijd wat de mogelijkheden zijn. Er kunnen daarom deskundigen worden geraadpleegd, met de actieve betrokkenheid van de werknemer zelf. Een aanpassing die veel voorkomt, kan vanwege een specifieke reden net voor die persoon geen oplossing bieden. • Het is belangrijk om de mogelijke inschakeling van hulpmiddelen al ter sprake te brengen op het aanwervingsgesprek. • De arbeidsarts en de Gemeenschappelijke Dienst Preventie en Bescherming op het Werk kunnen een arbeidspostanalyse maken en advies tot aanpassingen uitbrengen.



• De personeelsdienst noteert de persoonsgegevens bij de aanwerving en brengt de mogelijkheid van de inschakeling van hulpmiddelen ook ter sprake. • De trajectambtenaren van de VDAB kunnen advies verlenen over de aanpassing van de werkplek. • Het Kennis- en Ondersteuningscentrum (KOC) van het VAPH kan een arbeidspostanalyse maken en voorstellen doen over technische hulpmiddelen. Die dienstverlening is technisch diepgaand en kan gaan tot op het niveau van compatibiliteit van informaticatoepassingen. • Als de betrokkene alleen over een attest van de arbeidsarts beschikt, moet hij of zij op lange termijn een erkenning aanvragen bij een externe instantie. Dat is een voorwaarde voor een latere toekenning van een arbeidspostaanpassing. • Voor elke vraag of suggestie tot bijsturing van het systeem kan contact worden opgenomen met de dienst Emancipatiezaken.

6. Situatielijst handicap / hulpmiddel 6.1 Algemene informatie Per type handicap halen we een aantal voorbeelden aan van mogelijke arbeidspostaanpassingen. Deze lijst is geen pakket middelen waar elke gehandicapt personeelslid hoe dan ook recht op heeft en is tevens niet limitatief. De aanvraag om een arbeidspostaanpassing moet steeds gebeuren met het oog op het werk of de integratie op het werk. Voor producten die weinig gebruikt worden, maar die af en toe nuttig zijn, zoeken we naar een mogelijke alternatieve oplossing voor collectief gebruik. Voorbeelden: • mobiele ringleiding die op diverse plaatsen voor verschillende personen bruikbaar is en niet voor elke dove persoon een aparte ringleiding; • raadpleging van het intranet voor alle visueel gehandicapten op een gemeenschappelijke computer, als ze zelf geen computer nodig hebben voor hun werk. De verschillende modellen per type hulpmiddel en prijsoffertes kunnen worden opgezocht via vlibank, een gegevensbank van het KOC. Er kan ook contact worden opgenomen met het KOC. Via een zoekprogramma kan men lijsten vinden met producten, productomschrijvingen, producenten, handelaars en een prijsindicatie. Om de precieze productkeuze te maken uit een heel gamma, is het nodig dat de persoon met een handicap wordt ingeschakeld in het zoekproces. Hiervoor kan ook een beroep gedaan worden op het KOC. Details kunnen qua gebruiksgemak of compatibiliteit een wereld van verschil maken.



6.2 Situatielijst handicap / hulpmiddel Slechtziend: • handloep • beeldschermloep (of tekstherkenningssysteem zoals voor blinden) (bestaat in combinatie met groot pc-scherm) vaste opstellling of draagbaar • notitietoestel / elektronische agenda: spraakweergave; draagbare pc kan hiervoor ook gebruikt worden • dictafoon / memorecorder • lichtaanpassingen • pc-aanpassingen: • groot scherm • vergroting via software • spraakweergave via geluidskaart en software • toetsenbordsjabloon met grote letters Blind: • autonoom (niet op pc) tekstherkenningssysteem • notitietoestel / elektronische agenda: spraak en/of braille; draagbare pc kan hier voor ook gebruikt worden • dictafoon / memorecorder • pc-aanpassingen: • brailleleesregel (inclusief schermuitleessoftware) • spraak via geluidskaart en software • scanner voor het lezen van documenten • brailleprinter Handicap arm / hand: • handenvrij telefoneren • fixatiemateriaal • aangepast schrijfgerief • pc-aanpassingen: • aangepast klavier • aangepaste muis of andere bediening • spraakherkenning Handicap been / voet: niet-rolstoelgebruikers: • aangepast sanitair • voldoende vrije ruimte in het kantoor • aangepaste opbergruimten: bediening deuren, hoogte • in de hoogte verstelbare bureau • ergonomische stoel • antislipmateriaal op de vloer

10

• in de hoogte verstelbare voetensteun rolstoelgebruikers: • zie handicap been / voet – niet-rolstoelgebruikers • lift • bredere deuren en draaicirkels • hellende vlakken • evacuatierolstoel Slechthorend: (iemand die met een hoorapparaat nog kan communiceren) • telefoonversterker • zendapparatuur voor individuele gesprekken • ringleiding: zendapparatuur voor groepsbijeenkomsten Doof: • fax • pc met e-mail • lichtsignaal: telefoon, deurbel, alarm, machines • gsm met fax • doventolk voor overleg en groepsbijeenkomsten

7. Adressen Kennis- en Ondersteuningscentrum (KOC) p.a. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) Sterrenkundelaan 30 1210 Brussel telefoon: 02 225 86 61 e-mail: [email protected] internetadres: www.vlafo.be/koc Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) Sterrenkundelaan 30 1210 Brussel telefoon: 02 225 24 11 e-mail: [email protected] internetadres: www.vlafo.be Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) Regionale diensten Adressen: zie website van de VDAB www.vdab.be/personenmeteenhandicap

11

Departement Bestuurszaken Gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk Boudewijnlaan 30 1000 Brussel telefoon: 02 553 57 19 internetadres: http://intra.coo.vlaanderen.be:80/telefoongids/InterneDienstPreventieEnBescherming.htm Arbeidsgeneeskundige dienst Externe arbeidsartsen Idewe Informatie voor de dichtstbijzijnde consultatie Idewe Antwerpen, telefoon: 03-218 83 83 e-mail: [email protected] internetadres: www.idewe.be Departement Bestuurszaken Dienst Emancipatiezaken Johan Vermeiren of Fatima Tigra Boudewijnlaan 30 1000 Brussel telefoon: 02-553 49 70 fax: 02-553 50 52 e-mail: [email protected] of [email protected] internetadres: www.vlaanderen.be/emancipatiezaken

12

Aanvraag van een arbeidspostaanpassing

EZ 20060705

Dienst Emancipatiezaken Boudewijnlaan 30, 1000 BRUSSEL Tel. 02-553 49 70 – Fax 02-553 50 52 E-mail: [email protected] of [email protected] Wanneer komt een personeelslid in aanmerking voor een arbeidspostaanpassing? De vermelding van een handicap in Vlimpers is voldoende om in aanmerking te komen voor een arbeidspostaanpassing voor rekening van het centrale budget. Wie zelf in Vlimpers heeft aangegeven dat hij/zij gehandicapt is, zonder vaststelling door een officiële instantie, heeft een attest van de arbeidsarts nodig.Voor een volgende aanpassing is een erkenning door een officiële instantie vereist. De dienst Emancipatiezaken maakt op basis van het gezamenlijke overleg een verslag met situatie- en taakomschrijving, motivatie werkplekaanpassing en mogelijke aanpassing. 1) Vul hieronder de gegevens in van het departement en de leidinggevende van het personeelslid met een handicap. • naam departement of IVA • naam leidinggevende 2) Vul hieronder de gegevens van het personeelslid met een handicap in. • voornaam en achternaam • e-mailadres • personeelsnummer 3) Heeft het personeelslid zijn/haar handicap ingevuld in Vlimpers? (zet kruisje na het woord) Ja Nee 4) Over welke attest beschikt het personeelslid? (zet kruisje na het woord) • erkenning door een officiële instantie, nl.: • attest arbeidsarts

"

5) Om welke soort handicap gaat het? (zet kruisje na het woord) Slechtziend Blind Slechthorend Doof handicap arm of hand handicap been of voet, niet-rolstoelgebruiker handicap been of voet, rolstoelgebruiker 6) Vul hieronder in welke aanpassingen van de arbeidspost nodig zijn. ................................................................................................................................................ 7) Vul hieronder in welke andere hulpmiddelen al in gebruik zijn. ................................................................................................................................................