Mediagids. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Mediagids

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

mediagids.indd 1

26-8-2004 16:57:48

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Postbus 93138, 2509 AC Den Haag Telefoon +31 (0)70 344 06 40 Fax +31 (0)70 385 09 71 [email protected] www.nwo.nl CPI-gegevens, Koninklijke Bibliotheek Den Haag, NWO, 3e herziene druk NWO Mediagids / tekst: afdeling Voorlichting & Communicatie ISBN 90-70608-96-0 Trefwoorden: wetenschapsvoorlichting / communicatie / media Copyright NWO 2004

mediagids.indd 2

26-8-2004 16:57:49

Inhoud 1

Inleiding

4

6

Andere wegen naar het publiek

38

2

Hoezo voor een breed publiek?

6

7

Omgaan met journalisten

42

3

Hoe krijg ik aandacht?

8

8

Dan gaat de telefoon

46

4

Publiciteitsplan

10

9

Een eigen website

49

11

10 Spreken voor leken

51

12

11 In de lucht

56

12 In beeld komen

59

13 Addertjes onder het gras

62

14 De poppen aan het dansen

64

15 Assistentie

66

16 Taaltips

68

17 Communicatietips

70

4.1 Publiciteitsplan voor uw mediastrategie 4.2 Korte toelichting stappen publiciteitsplan 5

Uitwerking publiciteitsplan stap voor stap

16

5.1 Wat wilt u bereiken?

16

5.2 Wie wilt u bereiken?

18

5.3 Hoe kunt u uw doelgroepen bereiken?

mediagids.indd 3

19

5.4 Welke presentatievorm kiest u?

21

5.5 Het tijdspad

22

5.6 Wat is uw boodschap?

24

5.7 Wat is nieuws?

26

5.8 Schrijven maar!

30

5.9 Bent u nog in beeld?

35

26-8-2004 16:57:49

4 Inleiding / Mediagids

1

Inleiding De Mediagids – een praktische handleiding! Binnen de wetenschappelijke wereld kent u, als onderzoeker, doorgaans de wegen wel om wetenschappelijke informatie te vinden of zelf te verspreiden. Bijvoorbeeld via vakbladen en congressen. U kunt uw onderzoeksresultaten ook verspreiden onder een breder publiek, via de algemene media (kranten, tijdschriften, radio, televisie en internet) of door middel van publiekslezingen of tentoonstellingen. De maatschappij is immers nieuwsgierig naar wetenschap, vanwege de impact op het dagelijks leven. Journalisten kloppen daarom vaak aan bij wetenschappers voor informatie over hun onderzoek en ook voor commentaar op publicaties van anderen. Een wetenschappelijk verhaal presenteren aan een breed publiek is wezenlijk anders dan aan vakgenoten. Hoe u een vertaalslag kunt maken en op welke manier u zich kunt voorbereiden op contact met journalisten, leest u in deze gids. We werken met u stap voor stap aan uw eigen publiciteitsplan. U leert de finesses van het schrijven van een persbericht en we gaan uitgebreid in op de manier waarop u kunt omgaan met journalisten.

mediagids.indd 4

26-8-2004 16:57:49

5 Inleiding / Mediagids

De NWO-Mediagids is een praktische handleiding met tips en trucs voor doe-het-zelvers. Dat neemt niet weg dat u altijd gebruik kunt maken van de expertise van de afdeling communicatie of voorlichting van uw organisatie! Navigatie door de Mediagids In negen stappen gaan we met u op weg naar uw eigen publiciteitsplan (hoofdstukken 4 Publiciteitsplan en 5 Uitwerking publiciteitsplan stap voor stap). Het persbericht, het middel bij uitstek om de media te informeren, krijgt uitgebreid aandacht (paragraaf 5.8). Er zijn ook andere communicatievormen denkbaar, zoals een publiekslezing (h. 6 Andere wegen naar het publiek en h.10 Spreken voor leken) of een website (h. 6 en h. 9 Een eigen website). Er bestaan nogal wat vooroordelen over het omgaan met journalisten. We geven aan waar u op kunt letten en wat te doen als het toch mis zou gaan (h. 11. In de lucht, h.12. In beeld komen en h. 13 Addertjes onder het gras). Tot slot enkele praktische tips over assistentie door uw afdeling voorlichting (h.15), taal (h.16) en communicatie (h.17).

mediagids.indd 5

26-8-2004 16:57:49

6 Hoezo voor een breed publiek? / Mediagids

2

Hoezo voor een breed publiek? Er zijn veel redenen om uw onderzoek in populaire vorm aan een breed publiek bekend te maken. Wij geven u een paar suggesties. Voor uzelf Onderzoek dat in de krant verschijnt, wordt vaker geciteerd. Goed voor uw bekendheid, uw onderzoek en, of uw onderzoeksgroep. Het lezersbereik wordt groter. Soms leidt dat tot onverwachte, vruchtbare contacten met andere onderzoekers of geestverwanten die zich buiten de wetenschappelijke kringen bewegen. Denk aan mensen bij de overheid of in het bedrijfsleven. Voor de maatschappij Wetenschap verandert de wereld. Onderzoeksresultaten hebben vaak grote gevolgen voor mens en maatschappij. Mensen vragen zich af wat de mogelijkheden en de risico’s zijn van bijvoorbeeld nieuw ontwikkelde technologieën of medisch onderzoek. Politici, beleidsmakers, belangengroeperingen en verenigingen maken gebruik van onderzoeksresultaten bij het samenstellen van beleid of jaarprogramma’s. Hun bronnen bestaan voor een belangrijk deel uit radio, televisie, kranten, opiniebladen en internet. Ook uw verhaal kan voor hen interessant zijn.

mediagids.indd 6

26-8-2004 16:57:49

7 Hoezo voor een breed publiek? / Mediagids

Voor aankomende wetenschappers Weet u nog wie of wat u inspireerde om te kiezen voor de wetenschap? Was het een bevlogen docent, een boeiend interview, een populair wetenschappelijke serie op de televisie? Misschien bent u wel de inspiratiebron voor anderen! Veel wetenschappers beleven plezier aan het, op meer educatieve manier, verhalen van hun resultaten naar een breed publiek. Het geeft voldoening om te zien en te horen hoe anderen gefascineerd zijn door de nieuwe informatie die de wetenschap brengt. Voor de wetenschap Een publiek dat inzicht heeft in wetenschappelijke ontwikkelingen kan meepraten, meedenken en zelfs bijdragen aan draagvlak voor de wetenschap. U kunt zodoende wetenschap hoger op de politieke en maatschappelijke agenda krijgen. Vertel, leg uit en debatteer. Politici en beleidsmakers bereikt u vaak beter via de media dan via de vakbladen. Wetenschappelijke artikelen zijn voor hen weinig toegankelijk. Zij volgen echter de pers wel op de voet.

mediagids.indd 7

26-8-2004 16:57:50

8 Hoe krijg ik aandacht? / Mediagids

3

Hoe krijg ik aandacht? Wie media-aandacht wil, biedt informatie aan Media-aandacht ontstaat soms spontaan. Wie echter wil dat zijn of haar onderzoek de krant haalt of op televisie komt, kan beter zelf in actie komen. Persbericht Dagelijks maken redacties een selectie uit een overweldigend nieuwsaanbod. Actualiteit speelt daarbij een belangrijke rol. Onduidelijke of op het eerste gezicht onbegrijpelijke informatie valt meteen af. Zorg daarom dat u uw resultaten helder presenteert. De meest geschikte vorm is een persbericht. Het is de basis voor een artikel of gesprek. Een goed geformuleerd persbericht prikkelt om contact op te nemen voor meer informatie. Bedenk zorgvuldig wat u te vertellen heeft en vat dit samen in een helder en gestructureerd verhaal met een kop en een staart. Maak duidelijk dat u iets interessants te melden heeft, iets wat u fascineert en anderen zal aanspreken. De redactie bepaalt vervolgens of zij uw informatie – en welk deel ervan – daadwerkelijk gebruikt.

Tip! Journalisten hebben behoefte aan betrouwbare bronnen die ze regelmatig kunnen raadplegen. Wanneer u bekend staat vanwege uw goed opgebouwde én onderbouwde persberichten, kunt u bij een journalist ‘promoveren’ tot wetenschappelijke bron en commentator.

mediagids.indd 8

26-8-2004 16:57:50

mediagids.indd 9

26-8-2004 16:57:50

10 Publiciteitsplan / Mediagids

4

Publiciteitsplan Publiciteitsplan Mediastrategie voor media-aandacht U bent gewend om te werken vanuit een onderzoeksopzet: een plan met doelen, beoogd resultaat, acties, tijdspad, budget en dergelijke. Het is het beste om op vergelijkbare wijze, vanuit een vooropgezette strategie, de media te benaderen. Publiciteitsplan In negen stappen geven we aan hoe u een mediastrategie kunt ontwikkelen. Wanneer u de stappen zorgvuldig doorloopt, heeft u straks een doordacht, en op uw situatie toegeschreven, publiciteitsplan klaar liggen voor gebruik. In de volgende paragrafen (4.1 en 4.2) geven we u een overzicht van de stappen met een korte toelichting, zodat u in een oogopslag weet wat u te doen staat. Voor een grondiger uitwerking, lopen we in hoofdstuk 5 de stappen een voor een na.

Tip! Op de afdeling voorlichting en/of communicatie van uw werkgever werkt men dagelijks met succesvolle mediastrategieën. Er is bovendien veelvuldig contact met de media. Wij raden u aan om van die expertise en mediacontacten gebruik te maken.

mediagids.indd 10

26-8-2004 16:57:51


4.1

Publiciteitsplan voor uw mediastrategie Overzicht 9 stappen

mediagids.indd 11

Stap 1

Formuleer uw doelstellingen

Stap 2

Bepaal de doelgroepen

Stap 3

Selecteer de media

Stap 4

Bepaal de presentatievorm

Stap 5

Maak een planning

Stap 6

Baken de inhoud af

Stap 7

Zoek de nieuwswaarde

Stap 8

Schrijf het persbericht

Stap 9

Houd de aandacht vast

26-8-2004 16:57:51


4.2

Korte toelichting stappen publiciteitsplan 1

Formuleer uw doelstellingen Leg van tevoren vast wat u met uw (pers)presentatie wilt bereiken. Zo kunt u achteraf controleren of uw publiciteitsplan functioneerde. Wees realistisch. Formuleer doelen die binnen uw mogelijkheden of die van uw onderzoeksgroep liggen.

2

Bepaal de doelgroepen Stel vast wie u met uw bericht wilt bereiken. Wie zijn het? Wat vinden zij interessant of welke informatie is voor hen van belang? Wat is hun informatieniveau? Welke bladen en kranten lezen zij? Welke programma’s bekijken of beluisteren zij? Probeert u zich in te leven in hun denken leefwereld. Zo stemt u uw bericht optimaal af op de ontvanger.

3

Selecteer de media Bepaal de media van de doelgroepen die u wilt bereiken.

4

Bepaal de presentatievorm Bedenk in welke vorm u uw verhaal wilt presenteren. Een persbericht aan geselecteerde media is een geschikte vorm. U kunt ook denken aan een ingezonden brief, een publiekslezing of, bij hoge of bijzondere nieuwswaarde, een persconferentie.

mediagids.indd 12

26-8-2004 16:57:51


5

Maak een planning Bepaal op welk moment u met welke informatie naar buiten wilt treden. Is dat bij aanvang van het onderzoek, halverwege of na afloop wanneer de onderzoeksresultaten bekend zijn? Wees u ervan bewust dat de media meer interesse hebben voor resultaten dan voor plannen of voornemens. Ga de deadlines en verwerkingstijd van de diverse media na en stem uw verzenddatum er op af. Dat geldt nog sterker bij actualiteiten. Bedenk dat redacties tijd nodig hebben om berichten te beoordelen en te bewerken.

6

Baken de inhoud af Wat is de belangrijkste conclusie van uw onderzoek? Bepaal welke resultaten u onder de aandacht van de journalisten wilt brengen. Formuleer de hoofdpunten zonder vaktermen te gebruiken. U voorkomt daarmee onnodige en verwarrende interpretaties.

7

Zoek de nieuwswaarde of ‘kapstok’ Wat maakt uw onderzoek nieuwswaardig? Sluit uw informatie aan op actualiteiten? Zijn er verrassende resultaten of heeft uw onderzoek grote maatschappelijke gevolgen? Wijken de resultaten af van gangbare gedachten of gevoelens? Wat fascineert u en zal ook anderen aan spreken? Door deze vragen te beantwoorden bepaalt u de nieuwswaarde van uw onderzoek.

mediagids.indd 13

26-8-2004 16:57:51


8

Schrijf het persbericht Welke presentatievorm u ook kiest, een persbericht, ingezonden brief of bijvoorbeeld een presentatie, bereid u voor op contact met de pers. Formuleer kernachtige antwoorden op de zogeheten vijf w-vragen: wie, wat, waar, wanneer, waarom? Bedenk er zo concreet mogelijke voorbeelden bij. Denk vervolgens na over het antwoord op de vraag: ‘nou en?’

9

Houd de aandacht vast Bel redacties na en zorgt dat u beschikbaar bent voor het beantwoorden van vragen en het geven van aanvullende informatie.

mediagids.indd 14

26-8-2004 16:57:52

mediagids.indd 15

26-8-2004 16:57:52

16 Uitwerking publiciteitsplan stap voor stap / Mediagids

5

Uitwerking publiciteitsplan stap voor stap

5.1

Wat wilt u bereiken?

Stap 1: Formuleer uw doelstellingen – Stel het doel van uw publiciteitsplan vast. – Formuleer haalbare doelen. – Maak onderscheid tussen doelen op korte en op lange termijn. – Zoek de middelen bij de doelen, niet andersom. Wanneer is uw media-offensief geslaagd? Wilt u het publiek informeren of wilt u meer bereiken? Een maatschappelijk debat losmaken bijvoorbeeld of een investeerder vinden die uw vinding op de markt brengt? Het hangt van uw doelstellingen af, op welke manier u de media benadert. Door het formuleren van uw doelen kunt u achteraf controleren of uw publiciteitsplan naar wens functioneerde. Termijn Publiciteit heeft niet alleen effecten op korte termijn. U kunt doelen formuleren die pas op lange termijn worden bereikt. Denkt u aan het rapporteren over een milieuprobleem, waarbij wetenschappelijk

mediagids.indd 16

26-8-2004 16:57:53


onderzoek gedurende een langere periode een grote rol speelt. Het doel op korte termijn kan zijn mensen alvast te informeren en te alarmeren, waarmee u op den duur een wenselijke houding van het publiek bewerkstelligt. Concreet U kunt doelen formuleren die concreter zijn dan het voorgaande voorbeeld. Misschien wilt u scholieren en studenten overhalen om voor uw vakgebied te kiezen. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat uw vakgebied uitdunt of dat goede collega’s alleen nog in het buitenland zijn te werven. Een ander concreet doel is bedrijven en instellingen interesseren voor een nieuw ontwikkelde methode of een prototype met marktwaarde. Wellicht heeft u het doel om extra financiering te verkrijgen, uw budget aan de universiteit te verhogen of om een derde geldstroom te genereren. Bereik Leden van wetenschapscommissies en referenten die uw onderzoeksvoorstel beoordelen, lezen de krant om op de hoogte te blijven van wetenschappelijke ontwikkelingen. Als beleidsambtenaren, adviesbureaus en researchmanagers uit de industrie via berichtgeving in de media het idee of gevoel krijgen dat uw instituut kwaliteitsonderzoek verricht, zullen ze eerder geneigd zijn bij u aan te kloppen.

mediagids.indd 17

26-8-2004 16:57:53


Rechtzetten Het kan zijn dat u zich druk maakt over onjuistheden, vooroordelen of verkeerde interpretaties die u in de media of op straat tegenkomt. De reputatie van u of uw organisatie is bijvoorbeeld in het geding. Uw doel is dan om dit via de media recht te zetten.

5.2

Wie wilt u bereiken?

Stap 2: Bepaal de doelgroepen – Bedenk vooraf wie u van uw boodschap op de hoogte wilt brengen. Stel een lijst samen van de doelgroepen die u wilt bereiken. Denk aan vakgenoten, studenten en scholieren, patiënten, beleidsmakers, financiers en natuurlijk het grote publiek. Probeert u zich van iedere doelgroep een beeld te vormen. Om wie gaat het? Waarom zouden zij zich voor uw onderzoek interesseren? Hebben zij een persoonlijk belang, zoals medische informatie voor zieke mensen, of een gezamenlijk doel, zoals de leden van de Waddenvereniging? U krijgt een goed beeld van uw doelgroepen door te grasduinen in de bladen die zij lezen. Zie de volgende stap.

mediagids.indd 18

26-8-2004 16:57:53


5.3

Hoe kunt u uw doelgroepen bereiken?

Stap 3: Selecteer de media – Ga na door welke media uw doelgroepen zich laten informeren. – Bepaal welke invalshoek deze media kiezen en hoe de items zijn opgebouwd. – Zoek uit welke journalisten specialist zijn op uw gebied. – Maak een keuze. Hoe kunt u de door u gekozen doelgroepen het beste bereiken? Bepaal per doelgroep de mogelijke kanalen. Denk daarbij behalve aan de landelijke dagbladen en de vakpers, aan populair wetenschappelijke bladen en boeken, opiniebladen, vrouwenbladen, jeugdbladen, televisie, internet en radio. Er zijn ook andere methoden, zoals lezingen, open dagen of tentoonstellingen. Als uw resultaten voor een bepaalde regio van belang zijn, schakel dan in ieder geval de regionale en lokale media in. Invalshoek Ga vervolgens per programma of periodiek na, welke invalshoek de betreffende redactie kiest. Sommige bladen en bijlagen richten zich vooral op nieuws, andere meer op achtergrondverhalen. Selecteer de media die bij uw doelstellingen passen. Kies ook het soort artikel of item

mediagids.indd 19

26-8-2004 16:57:53


dat bij uw doelgroep past. Zoek uit wie deze programma’s en artikelen maken. Deze journalisten kunt u gericht benaderen. Vraag ook bij uw persafdeling met wie zij goede contacten hebben. Informeer alleen naar personen die voor u relevant zijn.

Tip! Namen en gegevens van programma’s, bladen en kranten kunt u opzoeken in het Handboek van de Nederlandse Pers en Publiciteit (Van Nijgh Periodieken B.V., Schiedam). Deze driedelige gids vindt u bij elke afdeling communicatie of voorlichting en in de meeste biblotheken.

mediagids.indd 20

26-8-2004 16:57:53


5.4

Welke presentatievorm kiest u?

Stap 4: Bepaal de presentatievorm – Bedenk in welke vorm u uw resultaten wilt publiceren. U kunt uw onderzoeksresultaten op meerdere manieren aan het publiek presenteren. Denk aan een persbericht, een samenvatting van uw onderzoek, een overzichtsartikel, een persgesprek, een internetpagina, een ingezonden brief, een poster of een lezing. Een ingezonden brief in een krant of tijdschrift is bijvoorbeeld een adequate manier om onjuistheden of bijvoorbeeld vooroordelen recht te zetten, die u in de media bent tegengekomen. En ook om in te spelen op actualiteiten. Een brievenrubriek of opiniepagina wordt meestal goed gelezen. Steeds geldt dat u in uw bericht ten minste antwoord geeft op de vijf w-vragen: wie, wat, waar, wanneer en waarom. Deze vragen zijn aan te vullen met vragen als hoe, hoezo en waartoe. In stap 8 van het publiciteitsplan gaan wij dieper in op het schrijven van een persbericht. Andere presentatievormen komen in hoofdstuk 6 Andere wegen naar het publiek aan bod.

mediagids.indd 21

26-8-2004 16:57:53


5.5

Het tijdspad

Stap 5: Maak een planning – Maak een tijdschema bij uw publiciteitsplan. – Bepaal in welke fase u uw onderzoek wilt presenteren. – Houd rekening met deadlines. Bij het publiciteitsplan hoort een tijdschema. U legt vast wanneer u uw onderzoek aan de media presenteert. Als u aandacht wilt op het moment dat u een flinke subsidie ontvangt, overleg dan eerst met de voorlichtingsdienst van uw organisatie hoe u dat aanpakt. Journalisten hebben meer interesse in harde resultaten dan in goede voornemens. Halverwege resultaten naar buiten brengen is vooral bij langlopende projecten een mogelijkheid. Houd in uw tijdschema rekening met uw eigen agenda. Zorg in ieder geval dat u in de weken na het verschijnen van het persbericht ook daadwerkelijk beschikbaar bent om vragen van journalisten te beantwoorden. De deadline Houd behalve met uw eigen agenda ook rekening met de deadline van de journalist. Deze heeft tijd nodig om uw informatie te verwerken. Als u direct contact opneemt met een journalist, kies dan een handig

mediagids.indd 22

26-8-2004 16:57:53


moment. Bel ochtendkranten liefst ‘s ochtends, want ‘s middags begint de deadline voor de volgende editie te dringen. Om diezelfde reden belt u de avondkrant na de middagpauze, weekbladen op donderdag (de meeste verschijnen op woensdag of donderdag) en maandbladen twee weken voor het verschijnen van het nummer waarin u uw nieuws het liefst opgenomen wilt zien.

mediagids.indd 23

26-8-2004 16:57:54


5.6

Wat is uw boodschap?

Stap 6: Baken de inhoud af – Bepaal wat de belangrijkste bevindingen zijn in uw onderzoek. – Stel de hoofdpunten vast. – Formuleer de bevindingen als stellingen en geeft argumenten. – Vermijd jargon. Beperk u bij contacten met de media altijd tot de hoofdpunten van uw onderzoek. U zult de belangrijkste conclusies van uw onderzoek vrij eenvoudig kunnen noemen. Als dat niet lukt, probeer dan eens in één zin te formuleren wat het onderzoek heeft opgeleverd. Houd hierbij goed de doelgroep in de gaten: Welke bevinding is voor hen interessant? Onderbouw uw constateringen beknopt met feiten, cijfers en voorbeelden. Alleen berichten die duidelijk nieuws brengen, maken een kans. Redacties hebben weinig tijd om uit een veelheid van ‘belangrijke feiten’ in een bericht een conclusie te trekken die nieuwswaardig is. Door de conclusies kant en klaar voor te schotelen, stuurt u tegelijkertijd de berichtgeving. Formuleer de hoofdpunten zonder vaktermen te gebruiken. U voorkomt daarmee onnodige en verwarrende interpretaties.

mediagids.indd 24

26-8-2004 16:57:54


Onderbouwing Zorg voor inzichtelijke feiten en cijfers waarmee u uw conclusies onderbouwt. Het is ondoenlijk alle meetgegevens te presenteren. Selecteer cijfers en voorbeelden die uw conclusie voor een leek het duidelijkst illustreren. Factoren die in het onderzoek slechts een deelconclusie onderbouwen kunt u beter weglaten. Resultaten zijn voor lezers over het algemeen relevanter dan de gebruikte onderzoeksmethode. Dat een meting met een in vivo 3IP-NMR is gebeurd, is voor de buitenwereld minder interessant dan het resultaat van die meting: de plaatsbepaling van energievoorraden in de spieren van een levende vis. Een nieuwsbericht leent zich minder voor nuances dan een wetenschappelijk artikel.

mediagids.indd 25

26-8-2004 16:57:54


5.7

Wat is nieuws?

Stap 7: Zoek de nieuwswaarde – Zoek een actuele aanleiding om uw resultaten te presenteren. – Bedenk welke waarde uw onderzoek voor uw doelgroep heeft. – Ga na of uw onderzoek de bestaande wetenschappelijke orde tegenspreekt. – Denk na over beleidsimplicaties. Wat geeft uw onderzoek nieuwswaarde? Uw persbericht heeft een ‘nieuwskapstok’ nodig – een element dat uw resultaten nieuwswaardig maakt. Neem daartoe een lezer in gedachten, die zich in principe wel voor uw onderwerp interesseert, maar zich afvraagt waarom hij uw bericht zou moeten lezen. Het is voor buitenstaanders moeilijk om uw werk op waarde te schatten als u uitsluitend wetenschappelijke resultaten verstrekt. Wanneer u uw wetenschappelijke conclusie in een bredere of maatschappelijke context plaatst, kan een redacteur het belang ervan beter inschatten. Geef ook aan hoe uw conclusies afwijken van gangbare theorieën of stromingen. U mag al uw overtuigingskracht in het bericht leggen. Begin echter nooit met de mededeling dat u belangrijk of interessant nieuws heeft. De journalist besluit of een bericht belangrijk genoeg is om aandacht aan te besteden.

mediagids.indd 26

26-8-2004 16:57:54


Actualiteit Als uw onderzoek aanknopingspunten heeft met de actualiteit, kunt u daar handig gebruik van maken. Laat uw persbericht samenvallen met belangrijke beslissingen in de Tweede Kamer of de gemeenteraad, of direct nadat een langverwacht rapport het licht ziet, ook al heeft uw onderzoek slechts zijdelings met het onderwerp te maken. De aandacht voor een onderwerp is dan hoog en dat trekt in zijn kielzog relevante onderwerpen mee. De media clusteren onderwerpen. Het nieuws over een onderzoek naar werkloosheid in de steden trekt meer aandacht als de maandelijkse werkloosheidscijfers net bekend zijn gemaakt. De actualiteit kan de aandacht voor uw onderzoek ook in de weg zitten. Vlak na een grote ramp of tijdens een belangrijk voetbaltoernooi is er weinig ruimte voor andere onderwerpen. Wacht dan nog even met uw persbericht. Opnieuw nieuws Vooral bij historisch onderzoek zijn er parallellen te trekken tussen de vroeger en nu. Indertijd zijn er op grond van bepaalde overwegingen beslissingen genomen, die consequenties hebben gehad. Sommige discussies komen van tijd tot tijd terug. Dat zijn geschikte momenten om uw deskundigheid uit te buiten. U kunt in zo’n situatie zelf het initiatief nemen. Neem contact op met de media om uit te leggen wat in het verleden de argumenten waren en tot welke beslissingen die hebben geleid. Ga genuanceerd in op de overeenkomsten en de verschillen. Zo geeft u historisch onderzoek een actueel tintje.

mediagids.indd 27

26-8-2004 16:57:54


Toekomst Redacteuren en journalisten proberen – net als de rest van het grote publiek – graag de toekomst te voorspellen. U kunt als deskundige uw verwachtingen uitspreken, gebaseerd op een logische redenering en de ervaringen uit het verleden. Sluit ook nu aan bij de actualiteit. Door een toekomstbeeld te schetsen kunt u ook belangstelling wekken voor nieuwe technische snufjes. Uw prototype vormt dan het begin van een boeiende ontwikkeling. Beleidsimplicaties Uit uw onderzoek kunnen aanbevelingen voor beleidswijzigingen voortvloeien. Stel dat u in uw onderzoek de zwakke en sterke punten van een wet of voorschrift boven water heeft gehaald. Dat is informatie waar voor- en tegenstanders graag gebruik van zullen maken. Zelf kunt u natuurlijk ook een aanbeveling doen. Zeker als u een autoriteit op uw gebied bent, zal er naar u worden geluisterd. Tegendraads Uw onderzoeksresultaten druisen in tegen de gangbare opvattingen. De bestaande denkwijze zal op de schop moeten. In dat geval heeft u waarschijnlijk een goede nieuwskapstok in handen. Wellicht brengt u een publieke discussie op gang. De media berichten graag over onderzoek dat verrassende resultaten oplevert.

mediagids.indd 28

26-8-2004 16:57:54

mediagids.indd 29

26-8-2004 16:57:54


5.8

Schrijven maar!

Stap 8: Schrijf het persbericht* – Bedien de media op maat. – Volg de rode draad in uw verhaal. – Gebruik heldere taal, vermijd jargon. Het echte werk kan beginnen. U hebt uw doelen en doelgroepen bepaald, u weet wat de hoofdpunten van uw onderzoek zijn en u heeft een nieuwskapstok gekozen. Nu hoeft u van al deze gegevens alleen nog een bericht te maken waarin u in heldere taal uw conclusies presenteert. De praktijk leert dat dit nog niet zo eenvoudig is. Streef ernaar de media op maat te bedienen. Vertel het nieuws in begrijpelijke bewoordingen. Houd steeds de hoofdpunten in het oog. *In deze paragraaf richten we ons op het maken van een goed persbericht. In hoofdstuk 6 gaan we in op andere presentatievormen. We kunnen het niet vaak genoeg aanbevelen: neem contact op met uw voorlichtingsdienst, vraag naar voorbeelden en stem zo mogelijk uw persbericht af.

Het persbericht Boven het persbericht staat het logo van uw instelling en/of uw financier, de datum en het woord persbericht. Vermeld hier ook een eventueel embargo.

mediagids.indd 30

26-8-2004 16:57:55


De titel De titel of kop van uw bericht is bedoeld om de aandacht van de lezer te vangen. Maak eerst een werktitel. De titel verwijst naar de rode draad in uw verhaal: het geeft de spraakmakendste gebeurtenis of conclusie weer. Voor de kop van uw persbericht gebruikt u de nieuwskapstok. De definitieve kop maakt u pas als het bericht af is. Een goede kop bedenken is moeilijk; vraag collega’s om mee te denken. Maak titels actief door een werkwoord te gebruiken. Bijvoorbeeld ‘Schimmel omzeilt afweer tomatenplant’. Of maak ze verrassend als dat kan: ‘Ronde getallen op beurs hebben psychologisch effect’. Maak geen beschrijvende koppen, zoals ‘Onderzoek naar de…’ Ook de titel van uw proefschrift is waarschijnlijk te complex om als kop te dienen voor een persbericht. Vermijd het gebruik van lidwoorden, haakjes, uitroeptekens en vraagtekens. De lead De lead of introductie verleidt de lezer om het gehele bericht te lezen. Een goede lead maakt nieuwsgierig, wekt verbazing en trekt de lezer het verhaal in. Bestudeer in de krant eens een aantal leads om te zien hoe journalisten dat doen. Complex taalgebruik en jargon zijn uit den boze. Schrijf de lead luchtig en verwerk er een verrassend element in. Anders dan in een wetenschappelijk artikel valt u met de deur in huis; de lead kan onmiddellijk het nieuwsfeit brengen of heel kort de

mediagids.indd 31

26-8-2004 16:57:55


problematiek schetsen, waarna het nieuwsfeit volgt. In de lead licht u een tipje van de sluier op, van de toepassingen of implicaties van het onderzoek. U beantwoordt alvast twee belangrijke w-vragen: wie en wat. De lead verklaart ook alvast iets van de titel. Probeer de lengte van de lead tot hooguit honderd woorden te beperken. De kern Na de lead is de lezer benieuwd naar het interessante verhaal dat hem is beloofd. Volg in de kern van het bericht de rode draad van uw verhaal, waarbij u zich laat leiden door de werktitel en de lead. Blijf bij de hoofdpunten. Illustreer uw bevindingen met een voorbeeld. Vermeld de methode van onderzoek alleen als die zeer bijzonder en interessant is. Redacteuren verwachten de belangrijkste informatie bovenin het bericht. Als zij uw bericht inkorten doen zij dat van onderaf. Zorg er daarom voor dat uw conclusies bovenin staan. De onderzoeksmethode komt achterin de kern van het bericht. Slot Het slot van een bericht wordt vaak misbruikt om alsnog alle terzijdes te noemen. Dat verstoort de lijn van uw persbericht. Stop gewoon als u uw verhaal hebt verteld.

mediagids.indd 32

26-8-2004 16:57:56


Verwijzing De verwijzing is een onmisbaar onderdeel van het persbericht. Hier staat hoe de journalisten en redacteuren extra informatie kunnen verkrijgen. In de verwijzing noemt u de namen van de informanten, telefoon- en faxnummers en een e-mailadres. Zorg dat de informanten de weken erna ook daadwerkelijk beschikbaar zijn voor het beantwoorden van vragen. U kunt in de verwijzing ook vermelden dat er op uw internetsite extra informatie of beeldmateriaal beschikbaar is. De media waarderen het zeer als u dat doet. Omvang Probeer het persbericht op één A4 pagina te krijgen, maar gebruik geen klein lettertype. Gebruikt u in uitzonderlijke gevallen toch een tweede vel, vermeld dan ook hierop duidelijk de afzender. Taalgebruik Jargon is uit den boze. Het is een bron van misverstanden en zorgt ervoor dat de lezer zijn aandacht verliest. We geven u enkele taaltips om het artikel prettig leesbaar te maken. – Zoek eenvoudige woorden voor ingewikkelde termen. Woorden als semantiek, object, visualisatie en perceptibiliteit behoren niet tot het dagelijks taalgebruik. Een zin als ‘Het type onderzoek betreft

mediagids.indd 33

26-8-2004 16:57:56


de heterogeen gekatalyseerde selectieve reductie van aromatische alkaanzuren naar de overeenkomstige aldehyden’ is te chemisch. Vraag eventueel iemand van buiten het vakgebied om alle woorden aan te strepen die hij niet kent. – Vermijd ‘gecamoufleerde’ vaktaal: woorden die gewoon klinken, maar waarvan toch bijna niemand weet wat ze precies betekenen. Voorbeelden: weefselspecifiek, arbeidsmarktflexibiliteit, proefproductieschaal, startkwalificatie, geloofsnetwerken, eetkwaliteit, taakautonomie, patiëntencarrière, intergetijdengebied of verliesfactor. Vuistregel: als een woord niet in Van Dale staat, is het jargon. – Vermijd verengelst Nederlands dat voorkomt uit gemakzucht: deleten, maintainen of targets. – Gebruik actieve, directe taal. Geef de voorkeur aan de bedrijvende vorm boven de lijdende vorm (Zij onderzoekt in plaats van zij heeft onderzocht). – Beperk het gebruik van het woordje ‘men’. Kies synoniemen of beeldspraak als u een woord te vaak gebruikt. – Wees concreet, noem man en paard. – Vermijd ‘literaire’ zinnen omwille van de leesbaarheid. Houdt het bericht zakelijk. – Beperk het gebruik van verwijswoorden als deze, die, welke of eerstgenoemde, onderstaande. Zorg dat uw zinnen ondubbelzinnig zijn.

mediagids.indd 34

26-8-2004 16:57:56


5.9

Bent u nog in beeld?

Stap 9: Houd de aandacht vast – Vraag redacties om een eerste reactie. – Wees beschikbaar en voorbereid op vragen. Nadat u uw persbericht heeft verstuurd, hoeft u niet af te wachten of er iets verschijnt in de media. Bel redacties zo mogelijk zelf voor een eerste reactie, het liefst in overleg met de communicatie- of voorlichtingsafdeling van uw organisatie. Zorg in ieder geval dat u, dan wel andere informanten, bereikbaar bent voor het beantwoorden van vragen direct na verzending van het persbericht. Bereid u daarbij voor op vragen naar meer achtergrondinformatie of op commentaar op ontwikkelingen rond het onderwerp die wellicht iets verder van uw eigen onderzoek af staan.

Tip! U kunt extra aandacht genereren door het schrijven van een opiniestuk naar aanleiding van mogelijke actuele ontwikkelingen over uw onderwerp.

mediagids.indd 35

26-8-2004 16:57:56

mediagids.indd 36 26-8-2004 16:57:56

• •

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek / Netherlands Organisation for Scientific Research P.O. Box 93138, NL 2509 AC The Hague, The Netherlands, t: +31 (0)70 344 07 13, f: +31 (0)70 385 09 71, [email protected], www.nwo.nl

9

9 Afzender

8 Verwijzing voor meer informatie Nadere informatie: NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie t: +31 (0)70 344 07 13, [email protected]

7 Achtergronden en methode achterin de kern van het bericht

6 Grote, duidelijke letter

5 Toelichting op nieuws uit de lead

4 Lead: kort en krachtig het nieuws. Beantwoording van de belangrijskte w-vragen.

3 Heldere, actieve kop zonder jargon in vet afgedrukt

2 Datum

1 Vermelding ‘Persbericht’

Ultraviolet licht is een effectief lokmiddel voor huisvliegen die minstens drie dagen oud zijn. Voor jongere vliegen werkt het nauwelijks. De methode werkt het best in een donkere ruimte. De aanwezigheid van ultraviolet licht blijkt de aantrekkingskracht van geuren te verminderen. Dat maakt de methode ook geschikt voor ruimten waar veel aantrekkelijke geuren zijn. Tegelijkertijd ligt het niet voor de hand om een val te maken die geur combineert met ultraviolet licht.

Helaas werken de meeste geuren nauwelijks in een ruimte die al is verzadigd met geuren. En dat is in de voedingsmiddelenindustrie vaak het geval. Alleen bedorven kippenvlees bleek onder die omstandigheid nog enige aantrekkingskracht uit te oefenen op hongerige, geslachtsrijpe vrouwtjes.

Alle huisvliegen laten zich lokken met geur. Geur blijkt alleen niet in het donker te werken. De beste parfums zijn kippenmest, licht bedorven varkens- en kippenvlees, brood gedrenkt in melk of water en een mengsel van melkpoeder, suiker en gist. Deze geuren lokken zowel jonge als volwassen vliegen, man of vrouw, hongerig of niet hongerig.

Het onderzoek is interessant voor de voedingsmiddelenindustrie. De Europese regelgeving eist namelijk dat in fabrieken waar voedingsmiddelen worden geproduceerd geen enkele vlieg te vinden is. Het lokken van vliegen in een dodelijke val is milieuvriendelijk en goedkoop. Bovendien hoeft geen gif te worden gebruikt. Dat is voor de voedingsmiddelenindustrie wel zo veilig.

De aan de Universiteit Wageningen werkzame biologe concludeert dat de keuze van lokmiddelen voor een effectieve vliegenval maatwerk is. De verlichting en de aanwezige geuren in de ruimte waar de val komt te staan, bepalen de keus. In elk geval laten vliegen zich het best overdag vangen. Dan zijn ze het actiefst. In een donkere ruimte werkt ultraviolet licht het best om de vliegen in de val te lokken, bijvoorbeeld naar een elektrocutierooster. In een verlichte ruimte werkt het lokken met geur meestal beter. Reeds aanwezige geuren leggen echter wel beperkingen op.

Biologe Renate Smallegange promoveert op 2 mei aan de Rijksuniversiteit Groningen op de vraag hoe je het effectiefst huisvliegen in de val kunt lokken. Zij onderzocht in een windtunnel hoe vliegen worden aangetrokken door licht en door geuren zoals die van rottend kippenvlees en natte gist. NWO-Technologiestichting STW financierde het project.

Vliegen vangen blijkt maatwerk

8

7

6

5

4

3

1 mei 2003

1 Persbericht 2


mediagids.indd 37

26-8-2004 16:57:56

38 Andere wegen naar het publiek / Mediagids

6

Andere wegen naar het publiek – Verzorg een publiekslezing. – Zet uw resultaten op een website. – Organiseer een persgesprek of persconferentie. Publiekslezing Een publiekslezing is in het universitaire circuit (Studium Generale) een geijkte weg om wetenschappelijke kennis te verspreiden. Ook maatschappelijke verenigingen, politieke partijen, culturele centra bieden geschikte podia voor populair wetenschappelijke lezingen, toegesneden op uiteenlopend publiek. Met een persbericht kondigt u, of de organiserende partij, de lezing aan. Door alvast een tipje van de sluier op te lichten, maakt u mensen nieuwsgierig. Vertel echter niet te veel in het persbericht. U loopt het risico dat mensen wegblijven, omdat ze het gevoel hebben alles al te weten. Presenteert u in uw lezing nieuwe resultaten, dan is het handig om die gegevens vooraf onder embargo (tot aanvang van de lezing) voor de media ter beschikking te stellen.

mediagids.indd 38

26-8-2004 16:57:58


Internet Op uw eigen internetpagina kunt u uw wetenschappelijke resultaten zowel voor vakgenoten als voor scholieren en studenten presenteren. Ook journalisten maken veel gebruik van internet. In hoofdstuk 14 staan vuistregels voor het maken van een goede internetpagina. Poster U heeft waarschijnlijk vaker een poster gemaakt en gepresenteerd. Voor een poster voor een breder publiek gelden grofweg dezelfde regels als voor een poster voor wetenschappers: een duidelijke kop, beknopte tekst en enkele duidelijke illustraties. Verschil is dat u bij een publieksposter meer focust op de resultaten en minder ingaat op de onderzoeksmethoden. Uw resultaten presenteert u bij voorkeur met grafieken en foto’s. Pas de kleuren en de vormgeving aan de doelgroep aan. Voor een professioneel resultaat kunt u dat uitbesteden aan een vormgever. Uw naam en het logo van uw instelling en financier mogen natuurlijk niet ontbreken. Het kan praktisch zijn om uw poster van een handout te voorzien: in zijn eenvoudigste vorm een verkleining van de poster tot A4-formaat. Bij een uitgebreidere handout kunt u een literatuurlijst toevoegen. Persgesprek en persconferentie Bij groot, baanbrekend of schokkend nieuws is het mogelijk om een persgesprek of persconferentie te organiseren. Laat dat bij voorkeur aan de communicatieafdeling van uw organisatie over. Zij nodigen daartoe

mediagids.indd 39

26-8-2004 16:57:58


journalisten van geselecteerde media uit. De opkomst van een paar journalisten kan al genoeg zijn, als daar althans vertegenwoordigers bij zitten van de landelijke dagbladen, het ANP (Algemeen Nederlands Persbureau) en de GPD (Geassocieerde Pers Diensten, het persbureau van de regionale dagbladen). Het voordeel van een persgesprek of -conferentie is dat u informatie precies op maat kan presenteren, ook omdat u vragen van toehoorders kunt beantwoorden. Bereid vragen en antwoorden zorgvuldig voor met de communicatieafdeling! En verder Er zijn nog tal van andere mogelijkheden om wetenschap onder de aandacht van het grote publiek te brengen. U kunt zelf, of beter nog in overleg met de afdeling voorlichting, een praatprogramma op televisie of op de radio benaderen. Programmaredacties zijn altijd op zoek naar mensen die wetenschappelijke onderwerpen op een heldere manier kunnen presenteren. Vergeet daarbij de lokale omroepen niet. Deze worden doorgaans goed beluisterd en kunnen weer een brug slaan naar de schrijvende pers.

mediagids.indd 40

26-8-2004 16:57:58

mediagids.indd 41

26-8-2004 16:57:59

42 Omgaan met journalisten / Mediagids

7

Omgaan met journalisten – Maak duidelijke afspraken met journalisten. – Weet wat u wilt vertellen. Wetenschapsjournalisten zijn gespecialiseerd in het begrijpelijk maken van moeilijke materie. Zij beschrijven wat u doet, wat dat onderzoek oplevert en welke implicaties het heeft. U bent degene die ze de informatie aanbiedt die zij nodig hebben om hun werk goed te doen. U bent specialist op uw gebied, journalisten zijn dat op hun terrein. Dat betekent dat zij bepalen wat er in hun tijdschrift komt en in welke vorm. Misschien pakken zij het onderwerp anders aan dan dat u zelf zou doen. U heeft daar geen zeggenschap over. Maar u kunt wel invloed uitoefenen en suggesties geven. Als u in contact komt met journalisten is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken. Zo voorkomt u teleurstellingen en wrevel achteraf. Zo zal een journalist u een artikel voor publicatie alleen laten lezen als u daar expliciet om vraagt. Besef ook dat de zeggenschap van journalisten over hun artikel ook beperkt is. Als een kop van een artikel afwijkt van de suggesties die u heeft besproken, dan ligt dat meestal niet aan de journalist. De eindredactie verandert vaak koppen omdat ze anders

mediagids.indd 42

26-8-2004 16:58:00


niet goed op de pagina passen. Bij kranten kan een journalist ook niet altijd garanderen dat het artikel daadwerkelijk in de krant verschijnt en ook niet wanneer. Soms is er belangrijker nieuws, waardoor uw artikel buiten de boot valt. Vooraf Als een journalist u benadert voor een interview, dan meldt hij voor welk medium het is, welke invalshoek zijn verhaal heeft, welke rol u hierin speelt en wanneer het artikel verschijnt of het item wordt uitgezonden. Vergeet hij dit te vertellen, vraag daar dan expliciet naar. Het voorkomt misverstanden. U kunt vooraf vragen of u het verhaal voor publicatie mag inzien. Dat betekent dat u het mag controleren op feitelijke onjuistheden. De journalist bepaalt de inhoud en de stijl van het verhaal. U kunt wel suggesties geven. Ken uw verhaal Zorg ervoor dat u precies weet wat u wilt vertellen. Bedenk vooraf welke vragen de journalist zou kunnen stellen en zorg dat u op al die vragen een antwoord heeft. Het helpt als u ook voorbeelden bedenkt bij uw verhaal. Zie voor tips ook hoofdstuk 13: ‘Addertjes onder het gras’. Vermijd jargon Journalisten bellen u voor informatie. Ze zijn niet volledig thuis in uw vakgebied. Beantwoord daarom ook rustig de ‘domme’ vragen. Vermijd

mediagids.indd 43

26-8-2004 16:58:00


het jargon, de Engelse termen en de afkortingen die u in uw dagelijks leven gebruikt. Neem rustig de tijd om de journalist te woord te staan. Vraag op uw beurt door als u een vraag niet begrijpt. Wees alert Alles wat u zegt tijdens een gesprek of interview kan voor de journalist bruikbare informatie zijn. Ook als u een openhartige opmerking maakt wanneer het interview eigenlijk al is afgelopen en de journalist zijn spullen al heeft opgeborgen. Juist deze uitspraken zult u in het artikel terugvinden. Weet daarom goed wat u wel en niet kwijt wilt. Tussen aanhalingstekens Een veel gehoord verweer van politici is dat ze verkeerd zijn geciteerd. Meestal is dat niet waar, maar zo probeert de politicus het vege lijf te redden. U kunt voorkomen dat dit u overkomt door duidelijke en ondubbelzinnige informatie te geven. Zoals gezegd, u kunt aan het begin van het interview de afspraak maken dat u het artikel voor publicatie doorneemt op feitelijke onjuistheden. Vertrouwelijk Het kan zijn dat u beschikt over ‘gevoelige’ informatie, waar u voorzichtig mee om moet springen. U wilt de lezer of luisteraar van de feiten op de hoogte brengen, maar zonder dat uw naam wordt genoemd. Wat u dan kan doen is een journalist vertrouwelijk – off the

mediagids.indd 44

26-8-2004 16:58:00


record in vaktermen – de informatie verstrekken. Meld expliciet dat u niet als bron genoemd wilt worden. Journalisten zullen dat respecteren. Zij zijn gebaat bij een waardevolle informant. Geef uw informatie ook letterlijk off the record, dus pas als de journalist zijn bandrecorder heeft afgezet. Op deze manier kunt u belangrijke achtergrondinformatie verstrekken, zoals een geheim rapport. Gebruik deze methode spaarzaam! Beperk u tot uw onderzoek. ‘Gevoelige’ informatie uit uw organisatie is voor journalisten doorgaans weinig interessant. Precaire kwesties binnen de universiteits- of faculteitsraad zijn voor de buitenwereld minder belangwekkend. Mocht een journalist u desondanks vragen stellen over interne kwesties van de organisatie waar u onderzoek doet of heeft gedaan, dan kunt u de journalist doorverwijzen naar de officiële woordvoerder.

mediagids.indd 45

26-8-2004 16:58:00

46 Dan gaat de telefoon / Mediagids

8

Dan gaat de telefoon Als de journalist het initiatief neemt – Besef dat aandacht vanuit de media altijd terecht is. – Laat u niet overdonderen; bel zondig terug. Soms neemt een journalist het initiatief en belt hij u onverwacht voor uitleg of een reactie. Het kan zijn dat u zich even overdonderd voelt: u heeft zich immers niet zo goed voorbereid als wanneer u zelf de media opzoekt. Zie ook hoofdstuk 13 met ‘spelregels’. Aandacht van de media is een blijk van vertrouwen in uw deskundigheid. Vaak komen journalisten u op het spoor doordat één van uw collega’s naar u doorverwijst. Doe er uw voordeel mee. Soms leidt een artikel in de krant of in een tijdschrift tot verdere mediaaandacht op bijvoorbeeld radio en televisie. Houd ook bij ongeplande media-aandacht de stappen van het publiciteitsplan uit hoofdstuk 4 voor ogen. Formuleer voor uzelf in elk geval de hoofdpunten van uw onderzoek. Hoe vaker u een interview geeft, hoe makkelijker het zal gaan. U kunt zich op media-aandacht voorbereiden door te oefenen in een vertrouwde omgeving. Behalve de inhoud van uw onderzoek kunnen

mediagids.indd 46

26-8-2004 16:58:00


ook de noodzaak en de toekomst van het onderzoek of uw drijfveren onderwerp van een oefengesprek zijn. Door met leken over uw werk te praten, leert u uw taalgebruik aan te passen en het kennisniveau van uw gesprekpartners in te schatten. Vraag eventueel ook een voorlichter van uw instelling om advies of volg een mediatraining. Tips wanneer een journalist u belt – Noteer de naam van de journalist en het medium waar hij voor werkt. Vraag naar de status van het gesprek; wat gaat de journalist met de informatie doen, wordt het gesprek op band opgenomen? Reageer niet direct als u problemen verwacht, maar bel terug na overleg met een collega of uw voorlichtingsdienst. – Vraag een journalist gerust welke achtergrondkennis hij heeft op uw vakgebied. Dat stelt u in staat de uitleg en uw taalgebruik af te stemmen op het niveau van de journalist. – Beschikt u niet over de juiste gegevens, verwijs dan door naar een collega, liefst met telefoonnummer. – Als het telefoontje ongelegen komt, beloof dan later terug te bellen of maak een afspraak voor een interview. U kunt ook beloven de gevraagde informatie op te sturen. Vraag naar de deadline als u het antwoord op moet zoeken. Bel ook terug als u het antwoord niet kan achterhalen, zodat de journalist weet dat hij verder moet zoeken. Als de journalist alleen belt om korte feitelijke informatie, dan kunt u het telefoontje het beste direct afhandelen.

mediagids.indd 47

26-8-2004 16:58:00


– Legt de journalist u een van de clichéstellingen voor die in uw vakgebied altijd opduiken, reageer dan met een relativerend antwoord. Vraag uzelf af of het hier gaat om vooroordelen, overdrijvingen of ongegronde angst. Bijvoorbeeld de stelling dat onderzoek naar ruimtevaart toch weggegooid geld is. – De tips uit hoofdstuk 13 gelden ook voor een onverwacht vraaggesprek. Besef steeds dat uw woorden straks zwart op wit staan. Laat u in een boeiend gesprek met een geïnteresseerde journalist niet zomaar verleiden tot kritiek op collega’s, bestuurders of politici. U kunt uw woorden niet herroepen.

mediagids.indd 48

26-8-2004 16:58:00

49 Een eigen website / Mediagids

9

Een eigen website – Maak een aanklikbare inhoudsopgave. – Schrijf helder en beknopt. – Begin met het nieuws. – Voor een startpagina heeft u maximaal 200 woorden. – Verdeel de tekst in alinea’s en gebruik tussenkopjes. – Gebruik beelden en animaties met mate; ze vertragen de site. Scholieren, studenten, beleidsmakers en journalisten surfen dagelijks over het web op zoek naar informatie. Een eigen internetsite is niet alleen een visitekaartje voor uw onderzoek. U kunt er precies datgene op kwijt wat u wilt. Van actualiteiten tot achtergrondinformatie. Beknopt Houd uw teksten beknopt, liefst niet groter dan een venster. In de tekst kunt u koppelingen maken naar meer informatie in een diepere laag. Surf eens langs websites van uiteenlopende organisaties om aansprekende voorbeelden te vinden. Overzichtelijke structuur Een aantrekkelijke, overzichtelijke structuur is essentieel voor een succesvolle site. De bezoeker wil graag weten waar hij zich bevindt en

mediagids.indd 49

26-8-2004 16:58:01

50 Een eigen website / Mediagids

waar hij zo snel mogelijk, met zo min mogelijk doorklikken informatie kan vinden. De tekst is meestal de belangrijkste informatiebron voor de bezoeker. Wees daarom zuinig met geluiden, beelden en animaties. Zij trekken wel veel aandacht, maar vertragen uw site aanzienlijk. Maak op uw site duidelijk onderscheid tussen de informatie die alleen voor vakgenoten relevant is en de delen van de site die ook voor een bredere kring geïnteresseerden geschikt is. Een goede en vooral toegankelijke site maken, is vakwerk. Vraag zo mogelijk een expert om u te helpen bij het opzetten van uw site. Vuistregels – Leg een heldere navigatiestructuur aan, zodat de bezoeker steeds weet waar hij is. – Maak de structuur niet meer dan drie lagen (drie keer klikken) diep. – Verbind pagina’s dwars door de structuur van de site heen als er een duidelijk verband is. – Kies de zoekwoorden zo dat de grote zoekmachines uw pagina weten te vinden. – Actualiseer uw site regelmatig en haal achterhaalde informatie eruit. – Plaats niet alle informatie waarover u beschikt op de site. Selecteer voor uw doelgroep. Uit: Webwijzer: Eric Tiggeler en Rob Doeve, Sdu Uitgevers, Den Haag 2000.

mediagids.indd 50

26-8-2004 16:58:01

51 Spreken voor leken / Mediagids

10

Spreken voor leken – Neem het publiek serieus. – Maak een spreekschema. Spreken voor niet-vakgenoten over wetenschap is leuk en inspirerend. Er is direct contact met het publiek en u kunt zien hoe de informatie overkomt. Vragen en opmerkingen van het publiek kunnen u een nieuwe kijk op uw onderzoek geven. Toch is het ook knap lastig om begrippen en processen uit te leggen die voor u heel vanzelfsprekend zijn. Hieronder volgt een aantal suggesties voor de aanpak van een voordracht voor een algemeen publiek. Van tevoren Verdiep u van tevoren in het publiek. Welke achtergrond hebben uw toehoorders, wat verwachten zij van u? Bij het voorbereiden van een voordracht kunt u de vragen stellen die bij de stappen van het publiciteitsplan in hoofdstuk 4 horen. Vraag u ook af wat het opleidingsniveau is. Waar ligt de belangstelling? Wat zijn de hoofdpunten? Daarnaast is het belangrijk te weten hoe de presentatie zal verlopen. Hoe ziet de zaal eruit? Waar kunt u staan of zitten tijdens de voordracht? Komen er nog andere sprekers en moet u rekening houden

mediagids.indd 51

26-8-2004 16:58:01


met wat zij vertellen? Welke apparatuur is er aanwezig? U bent niet de eerste die een PowerPoint-presentatie voorbereidt, terwijl er geen beamer beschikbaar is. Een lezing is zeer geschikt om belangstelling voor uw onderwerp op te wekken, om de mening of het gedrag van de luisteraars te beïnvloeden of de discussie over een onderwerp te stimuleren. Het leent zich minder goed om veel en complexe informatie over te dragen, vooral niet als u wilt dat uw publiek de inhoud ervan onthoudt. Een geschreven tekst of een tentoonstelling is dan een beter idee. Structuur Een heldere structuur is bij een lezing nog belangrijker dan bij een tekst, omdat de toehoorder niet eventjes terug kan bladeren als hij de lijn kwijt is. Een spreekschema biedt u houvast tijdens uw lezing. Een dergelijk spiekbriefje werkt beter dan een uitgeschreven tekst. Een voorgelezen tekst komt saai over. Bovendien beperkt het de mogelijkheden om in te spelen op de reacties uit het publiek. Een spreekschema bevat de rode draad van uw verhaal: het geeft een schematisch overzicht van uw lezing met steekwoorden bij ieder onderdeel. Een voordracht bestaat uit een inleiding, een middenstuk en een afsluiting of conclusie, gewoonlijk gevolgd door vragen of een discussie. De inleiding is bedoeld om het verloop van uw verhaal kort weer te

mediagids.indd 52

26-8-2004 16:58:01


geven en alvast wat vragen op te roepen. Het maakt de luisteraar alert. Het middenstuk is de kern van uw verhaal: hierin beantwoordt u de vragen uit de inleiding. In het afsluitende deel trekt u conclusies en sluit u uw verhaal af. In dat laatste deel mag u geen nieuwe onderwerpen aansnijden. Zorg dat uw verhaal niet uitloopt en ruim voldoende tijd in voor vragen uit het publiek. Verlies bij tussentijdse vragen de lijn van uw verhaal niet uit het oog. Hoe u het ook aanpakt, probeer zoveel mogelijk rekening te houden met het niveau en de interesse van uw publiek. De concentratie van het publiek is de eerste twintig minuten het hoogst en neemt daarna snel af: houd hier bij de voorbereidingen rekening mee. Taalgebruik Een lezing is geen artikel: gebruik korte zinnen en vermijd ingewikkelde metaforen en jargon. Pas uw taalgebruik aan de doelgroep aan. Bedenk van tevoren welke begrippen problemen opleveren. Oefen uw lezing voor familieleden of vrienden die niet in het vak zitten. Beeld en geluid Om uw presentatie te verlevendigen of te verhelderen kunt u gebruik maken van audiovisuele hulpmiddelen, zoals een bord, videofragmenten, dia’s, overheadsheet of een presentatie via de computer (bijvoorbeeld met PowerPoint). Maak hier gedoseerd gebruik van, zodat uw boodschap niet ondersneeuwt in een zee van beeld en

mediagids.indd 53

26-8-2004 16:58:01

54 In de lucht / Mediagids

geluid. Oefen voor de lezing even met de apparatuur, zodat u niet tijdens de voordracht op zoek hoeft naar de juiste knopjes. In het spreekschema kunt het nummer van de sheet of de tellerstand van de videorecorder aangeven. Blijf ook als u audiovisuele middelen gebruikt met uw gezicht naar het publiek staan. Aandacht De voordracht kan beginnen. Behalve de verstaanbaarheid is ook de lichaamstaal van groot belang. Gebaren kunnen een tekst ondersteunen. Wie van nature veel gebaart, zal ook tijdens een voordracht zijn handen gebruiken. Dat bevordert een ontspannen presentatie. Te veel gebaren komt echter nerveus over. Bent u te ‘wapperig’, dan helpt het soms om iets in uw handen te nemen. Dat onderdrukt spontaan opkomende gebaren. Oefen eens voor de spiegel. Oogcontact maken met het publiek is een effectieve methode om de toehoorders bij het verhaal te betrekken. Deel de zaal in gedachten in drie delen en kijk die delen beurtelings aan. Zo voorkomt u dat u te vaak of te lang naar dezelfde persoon kijkt, wat de rest van het publiek het gevoel geeft buitengesloten te worden. Neem uw publiek serieus. Opmerkingen als ‘dat is veel te moeilijk om uit te leggen’ demotiveren uw luisteraars. Die uitspraak betekent eerder dat ú het moeilijk vindt om het uit te leggen. De laatste tip ligt voor de hand: oefening baart kunst. U wordt een beter spreker door het vaak te doen.

mediagids.indd 54

26-8-2004 16:58:01

mediagids.indd 55

26-8-2004 16:58:01


11

In de lucht Voor de radio – Ontspan. – Wees bondig, maar spreek in volledig zinnen. – Vermijd jargon. – Blijf beleefd. Tot nu toe hebben we vooral gesproken over kranten en tijdschriften. Ook bij radio en televisie is wetenschappelijk nieuws vaak welkom. Door de techniek is een interview voor radio of televisie anders dan een vraaggesprek met een journalist van de geschreven pers. Er zijn rechtstreeks uitgezonden interviews en op band opgenomen gesprekken. Het verschil is marginaal. In beide gevallen gaat het meestal om een uitzending van enkele minuten. Probeert u zich voor het gesprek te ontspannen. Storm niet de trap op om snel bij de interviewer te zijn. Tijdens een gesprek is dat te horen. Ontspan u ook geestelijk. Haal adem met de buik. Vertel uw verhaal rustig en gebruik begrijpelijke woorden. Hoofdpunt Het interview is voorbij voor u er erg in heeft: concentreer u daarom op het hoofdpunt van uw onderzoek. Repeteer dit thuis. Wees kort en bondig. Vaktaal is absoluut taboe in radioprogramma’s. De luisteraar

mediagids.indd 56

26-8-2004 16:58:02


moet onmiddellijk begrijpen waar u het over heeft. Voor nuanceringen is nog minder ruimte dan in de krant. Weet daarom vooraf precies wat u kwijt wilt, maar studeer geen zinnen in. De luisteraar hoort dat en het gaat ten koste van de spontaniteit. Herhaal de vraag in het antwoord of verwerk hem erin. Illustreer het hoofdpunt met een kort voorbeeld. Spreek duidelijk en niet te snel. Zijn er meer geïnterviewden tegelijk, spreek dan niet voor uw beurt. De gespreksleider geeft u het woord. Heeft u authentieke onderzoeksgeluiden, zoals fragmenten van een vreemde taal, neem die dan mee en overleg vooraf met de programmamakers. Een live-uitzending kan niet over. Alles wat u zegt, wordt direct uitgezonden. Informeer hoeveel spreektijd u heeft. Er gaan hooguit honderd woorden in een minuut. Bereid u voor Vraag voor een radio-interview voor welk programma het is en voor welke luisteraars u spreekt. Stem uw antwoorden hierop af. Vraag vooraf ook welke vragen u te wachten staan. Meestal zijn dat eerst feitelijke vragen en daarna de meningen hierover. Ga niet in de clinch met de interviewer: dat is meestal een zwaktebod. De luisteraar kiest bijna altijd partij voor de verslaggever, die slechts zijn werk doet. Bovendien heeft de interviewer het laatste woord. Geef liever een helder betoog met sterke argumenten. Gebruik feiten en cijfers om uw mening te onderbouwen.

mediagids.indd 57

26-8-2004 16:58:02


Interviews in soorten en maten – De reporter wil u bezoeken. Vraag of hij een rustige omgeving op prijs stelt. – Telefonisch interview: u kunt hierop onmiddellijk inspringen. Als het telefoontje ongelegen komt, zeg over tien minuten terug te bellen. Gebruik die tijd om u voor te bereiden. – Studio-interview: ga na of er nog andere gasten zijn. Spreek tegen de interviewer, niet tegen de microfoon. Laat andere sprekers uitpraten. Reageert u op de uitlatingen van een gesprekspartner, noem dan eerst de punten waar u het mee eens bent. Ga daarna in op de verschillen of tegenstellingen. Verlies ook hier uw hoofdpunt niet uit het oog. – Phone-in interview: u draagt een hoofdtelefoon, waarmee u in gesprek kunt komen met opbellende luisteraars. Wees daarbij altijd beleefd, ook als u onterechte verwijten krijgt. Betuttel niet en noem ook hier eerst de punten waar u het mee eens bent. Ga vervolgens in op de verschillen.

mediagids.indd 58

26-8-2004 16:58:02

59 In beeld komen / Mediagids

12

In beeld komen Op televisie – Oriënteer u, bekijk het programma. – Maak een verzorgde indruk. – Neem de uitzending op video op. Voor televisie gelden dezelfde richtlijnen als voor de radio. Maar nu is ook het beeld van belang. Hieronder volgen enkele vuistregels. Voorbereiding Bekijk het programma eens. Zo krijgt u een indruk van de opzet. Is het een spontaan programma, zoals een praatprogramma, of is het gelardeerd met impressies als in een documentaire? Meet de spreektijd van de gasten. Vraag ook voor welk publiek het programma is bedoeld. Stel uzelf de vraag of u in beeld wilt komen en of ú de geschikte persoon bent. Neem zo mogelijk iets mee dat u kan laten zien. Vraag de programmamakers wat zij willen weten en zet voor uzelf op een rijtje wat u wilt vertellen. Uiterlijk Kijkers zien u eerder dan dat ze u horen. U maakt een goede eerste indruk door er verzorgd uit te zien. Kleed u niet te stijfjes. Fijne streepjes of patroontjes in uw kleding veroorzaken een onrustig televisiebeeld.

mediagids.indd 59

26-8-2004 16:58:02

60 Addertjes onder het gras / Mediagids

Neem eventueel wat extra kleding mee naar de studio, zodat u zich om kunt kleden als uw kleding het beeld verstoort. In de studio Laat u eventuele make-up welgevallen. Het voorkomt dat uw neus glimt op televisie of dat u te bleek overkomt. Vraag om een glas water om uw stem te smeren. Let op de floor manager of de regisseur, die aangeeft wanneer het interview begint. Het interview Het gesprek voor de camera is als een gewoon interview. Spreek de taal van uw publiek, wees helder en bondig. Beargumenteer uw stellingen. Noem niet teveel cijfers. Het gesproken woord is daarvoor te vluchtig. Gebruik liever voorbeelden uit het dagelijks leven. Antwoord niet alleen met ja en nee, tenzij de interviewer dat uitdrukkelijk vraagt. Maak uw zinnen af. Meestal is het interview slechts een deel van het programma. U bent daarin een informatiebron. Beschouw uzelf ook als zodanig: houd uw toon zakelijk en niet emotioneel of te beleefd. Kijk de interviewer aan tijdens het gesprek. Negeer de camera. U bent geen nieuwslezer, dus u hoeft zich niet direct tot de kijkers te richten. Ga rechtop zitten en straal vertrouwen uit door vrolijk te kijken. Uw uitstraling wordt meer bepaald door hoe u iets zegt en hoe u oogt, dan door de inhoud van uw woorden.

mediagids.indd 60

26-8-2004 16:58:02

mediagids.indd 61

26-8-2004 16:58:03


13

Addertjes onder het gras – Wees bedacht op de gevoeligheid van een onderwerp. – Ga niet in op insinuaties of provocerende vragen. – Blijf bij uw expertise: geef niet ondoordacht commentaar op zijdelingse zaken. Veel wetenschappers zijn wat huiverig in hun contacten met de pers. Meestal blijken de vooroordelen onterecht en loopt alles naar wens. Maar niettemin kunnen er addertjes onder het gras zitten. Taboe-onderwerpen Onderzoek over seks, verslaving, euthanasie, hongersnood, de evolutietheorie of ziekten als aids loopt vaak aan tegen taboes. Houd rekening met deze gevoeligheden als u contact heeft met de pers. Draai echter niet om het onderwerp heen. Benadruk dat het hier om serieus onderzoek gaat dat gevolgen kan hebben voor de samenleving. Gebruik uw ervaring om een strategie te ontwikkelen. Dubbele bodem Laat u niet uit de tent lokken door insinuerende of provocerende vragen of opmerkingen. Herkent u een dergelijke vraag, ga daar dan niet op in. Politici gaan in interviews ook nooit in op ‘wat als’-vragen. Geef aan dat het onderzoek of uw bevindingen serieus moeten worden bekeken.

mediagids.indd 62

26-8-2004 16:58:03


Weggegooid geld Veel onderzoek heeft geen directe toepassing in de maatschappij. Journalisten vragen vaak wat dan het nut is van de miljoenen die in fundamenteel onderzoek zijn geïnvesteerd. Leg dan uit wat het belang van het onderzoek voor de wetenschap is. Vul dit aan met de verdiensten van de wetenschap op langere termijn. Geef voorbeelden. Zijdelingse uitspraken Blijf bij uw expertise: doe geen uitspraken over zaken waar u geen verstand van heeft. Laat u niet verleiden om en passant uw visie te geven over actuele of wetenschappelijke onderwerpen die buiten uw vakgebied liggen. Bedenk wel vooraf welke gevolgen de resultaten van uw onderzoek kunnen hebben: journalisten stellen deze vraag regelmatig. Ken uzelf Neem uzelf in bescherming als u veel media-aandacht krijgt. Bent u hier tegen opgewassen? Komt uw boodschap goed over? Laat u zonodig bijstaan en adviseren door een vertrouwd en deskundig persoon.

mediagids.indd 63

26-8-2004 16:58:03

64 De poppen aan het dansen / Mediagids

14

De poppen aan het dansen Er gaat toch iets mis – Maak een zorgvuldige analyse. – Weeg de voors en tegens van uw reactie af. Ondanks alle zorgvuldigheid is er iets mis gegaan: u vindt dat de media onjuist met uw onderzoeksgegevens zijn omgesprongen. Wat doet u dan? Schat eerst in waar het fout is gegaan. Is het een kwestie van interpretatie of gaat het om feitelijke onjuistheden? Hoe belangrijk is de onjuistheid? Welke gevolgen zal dit hebben? Vervolgens zijn er twee mogelijkheden. U dient een klacht in of u laat het voor wat het is. Om met die laatste optie te beginnen. Niets doen is serieus het overwegen waard. Dat spaart moeite: u kunt uw tijd waarschijnlijk nuttiger besteden. Belangrijker is dat u de relatie met de redacteur of journalist niet beschadigt. U maakt hem dan bij een volgend contact terloops melding van uw ongenoegen over deze subtiliteiten. U kunt ook direct de telefoon pakken of een brief schrijven. Bedenk dat de eindvorm waarin het bericht is verschenen, vaak is bepaald door andere redacteuren dan degenen met wie u contact hebt gehad. Zo verandert de eindredactie vaak de kop van een artikel om hem passend te maken. U kunt een rectificatie eisen, maar daar zijn de media niet dol op. U kunt de redactie ook voorstellen om uw correctie, al dan niet

mediagids.indd 64

26-8-2004 16:58:03

65 De poppen aan het dansen / Mediagids

met nieuwe of andere gegevens uit uw onderzoek, in te bouwen in een andere of volgende bijdrage. Schuimbekt u van woede, bel dan niet direct de redactie. Kom eerst tot rust en overleg met uw voorlichtingsdienst over een adequate reactie. Bedenk bij fouten overigens altijd, dat de meeste lezers, luisteraars of kijkers de informatie veel oppervlakkiger tot zich nemen dan u als direct betrokkene. De gevolgen van een fout vallen daardoor doorgaans mee.

mediagids.indd 65

26-8-2004 16:58:04

66 Assistentie / Mediagids

15

Assistentie De rol van voorlichtingsdiensten – De voorlichters van uw instelling zijn experts: vraag hen om hulp en advies. – Laat grote publieksactiviteiten opnemen in agenda’s van tijdschriften en op internetsites. – Houd uw voorlichtingsdienst op de hoogte van uw publiciteitsplannen. Informatie naar de media bestaat uit twee delen: de inhoud en de vorm. U bent als wetenschappelijk onderzoeker altijd verantwoordelijk voor de inhoud van het bericht. De informatie moet wetenschappelijk juist zijn. Hier gelden dezelfde eisen als bij een proefschrift of een wetenschappelijk artikel. Als u zelf een persbericht verstuurt, bent u ook verantwoordelijk voor de verpakking ervan: de kop van het bericht, de lead, de woordkeus en de postzegel. De vorm van uw berichten kunt u beter overlaten aan de voorlichtingsdienst van uw instelling of uw financier. De voorlichters zijn experts. Zij hebben de ervaring en de contacten die nodig zijn voor een geslaagde publieksactie. Publiciteit genereren is een vak apart. Neem ruim op tijd contact op.

mediagids.indd 66

26-8-2004 16:58:04

67 Assistentie / Mediagids

De Agenda van Nederland (www.agendavannederland.nl) vermeldt symposia, lezingen, congressen, open dagen en andere gebeurtenissen op wetenschappelijk en technisch gebied. Deze activiteiten zijn toegankelijk voor belangstellenden en de media. NWO geeft maandelijks de nieuwsbrief OnderzoekBerichten uit, waarin onderzoekers verslag doen van hun vondsten, conclusies, aanbevelingen en andere nieuwswaardige feiten. De OnderzoekBerichten staan open voor onderzoekers die met steun van NWO onderzoek hebben gedaan. Er isn ook een internationale versie in het Engels. Als uw bericht in OnderzoekBerichten verschijnt, heeft u het voordeel dat u aansluit bij een gerenommeerd medium, dat de media waarderen. Noem in uw contacten met de pers en in uw persberichten altijd de wetenschappelijke organisatie waarvoor u werkt of die u betaalt. Dat verhoogt uw betrouwbaarheid in de ogen van de media. Bovendien vergroot het de naamsbekendheid van uw onderzoeksinstituut of broodheer.

mediagids.indd 67

26-8-2004 16:58:04

68 Taaltips / Mediagids

16

Taaltips Raadpleeg voor een correcte spelling de Woordenlijst Nederlandse taal (het groene boekje), De nieuwe spellingsgids van de Nederlandse taal (het Spectrum/Van Dale Lexicografie) of de spellingcontrole in het tekstverwerkingsprogramma. Voor stijl, taalgebruik en interpunctie zijn er de handboeken Herziene Schrijfwijzer van Jan Renkema, de Volkskrant Stijlboek of Trouw Schrijfboek (Rainbow Pocketboeken). Hieronder volgt een kleine selectie uit deze werken. Lege woorden Veel woorden kunnen zonder bezwaar vervallen. Voorbeelden: momenteel, op het ogenblik, in de huidige situatie, in ruime mate, de nodige, mogelijke, totale, (kosten)aspect, (arbeids)sfeer, dus, ook, overigens, in feite, in principe, inderdaad, dan heel, verschillende, erg, zeer. Lege zinnen Zinnen die niets toevoegen, kunt u beter weglaten. Voorbeelden: Dit onderzoek heeft interessante conclusies opgeleverd. De keuze van toepassingen wordt gestuurd door een aanzet tot integratie van kennis. Momenteel zijn er onder meer enige belangrijke ontwikkelingen gaande, waarbij de verwerkte gegevens uit het onderzoek in de nieuwe situatie weer opnieuw zullen worden bekeken. Er is wel verondersteld

mediagids.indd 68

26-8-2004 16:58:04

69 Taaltips / Mediagids

dat de positie die ze innemen een rol zou spelen in de omringende context. De organisatie streeft naar een doelmatige en efficiënte inzet van de financiële middelen voor de verwezenlijking van haar wetenschaps- en onderzoeksbeleid. Anglicismen Het is een misverstand te veronderstellen dat het Engels zich beter leent dan het Nederlands om uw boodschap duidelijk te maken. Probeer daarom altijd een Nederlands equivalent te vinden voor uw Engelse vaktermen. Samengestelde zelfstandige woorden die in het Engels als twee woorden worden geschreven, schrijven we in het Nederlands meestal aan elkaar. Zo is news agency in het Nederlands nieuwsagentschap of persagentschap. Pas op met woorden die op elkaar lijken, maar die niet hetzelfde betekenen. Een decade in het Engels betekent tien jaar; in Nederland duurt een decade maar tien dagen.

mediagids.indd 69

26-8-2004 16:58:04

70 Communicatietips / Mediagids

17

Communicatietips 1

Met de pers praten verschilt wezenlijk van een gesprek met academici. Stel u daarop in.

2

Maak een voorstelling van de personen of het publiek voor wie u spreekt.

3

Beperk u tot de hoofdpunten. Selecteer bij voorkeur één thema.

4

Bepaal welke informatie belangrijk is voor het publiek.

5

Verstrek ondubbelzinnige en begrijpelijke informatie.

6

Maak duidelijke afspraken met een journalist

7

Houd de relatie met de journalist warm. Informeer hem en laat u informeren over uw kansen.

8

Profiteer van bestaande, gerenommeerde voorlichtingskanalen. Vraag om hulp en advies bij uw voorlichtingsdienst.

9

U bent zelf verantwoordelijk voor de inhoud van uw berichten naar de media.

10

Journalisten en redacteuren bepalen de stijl en de invalshoek van hun verhalen. U kunt wél controleren op feitelijke onjuistheden.

mediagids.indd 70

26-8-2004 16:58:04

Mediagids. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Recommend Documents