Marktpraktijken, consumentenbescherming en vrije beroepen anno 2015 Yves Vandendriessche - advocaat

Marktpraktijken, consumentenbescherming en vrije beroepen anno 2015 Yves Vandendriessche - advocaat Ezelstraat 25 | B-8000 Brugge | T +32[0]50 33 82 91 | F +32[0]50 47 16 59 | [email protected]

Ten geleide “In Belgium there’s the peculiarity that seperate rules are enacted concerning contracts between consumers and practitioners of liberal professions” (C. TWIGG-FLESNER, M. EBERS, H. SCHULTE-NÖLKE, EC Consumer Law Compendium – Comparative Analysis, Universität Bielefeld, april 2007, 52, 341, 366.)

Ten geleide ¬ Vóór 31 mei 2014 ¬ Wet Marktpraktijken en Consumentenbescherming (6 april 2010 - WMPC) ¬ Wet m.b.t. Overeenkomsten op afstand, vergelijkende en misleidende reclame en onrechtmatige bedingen (van 2 augustus 2002 - WVB) ¬ Sinds 31 mei 2014: Wetboek Economisch Recht (WER) ¬ Boek VI Marktpraktijken en Consumentenbescherming ¬ Boek XIV Marktpraktijken en Consumentenbescherming betreffende beoefenaars van een vrij beroep

Overzicht ¬ Wetboek Economisch Recht ¬ De vrije beroepsbeoefenaar - consument ¬ Van WMPC-WVB tot WER ¬ Dualisme ¬ Afbrokkeling o.i.v. Europa ¬ het “ondernemingsbegrip” ¬ Rechtspraak Grondwettelijk Hof ¬ Evolutie naar een volwaardig ondernemingsrecht ¬ Verruiming bevoegdheid Rb. Kh. ¬ Boek VI en XIV Marktpraktijken en Consumentenbescherming (betreffende beoefenaars van een vrij beroep) ¬ Verhouding ¬ Overzicht

¬ Boek XIV nader bekeken



Wetboek Economisch Recht ¬ Wet van 28 februari 2013 tot invoering van het Wetboek van economisch recht, BS 29 maart 2013 ¬ Gefaseerde invoering van de verschillende boekdelen ¬ Reeds gewijzigd/aangevuld bij wetten van ¬ 3, 25 april, 17 juli 2013, 7, 20 november, 15, 21, 26 december 2013 ¬ 27, 28 maart, 2, 4, 10, 19 april, 15 mei 2014

Wetboek Economisch Recht (2) ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬

Boek I Definities ¬ Boek II Algemene beginselen ¬ Boek III Vrijheid v. vestiging, dienstverlening ¬ & algemene verplichtingen v.d. onderneming ¬ Boek IV Bescherming v.d. mededinging Boek V De mededinging en prijsevolutie Boek VI Marktpraktijken en bescherming v. ¬ d. consument ¬ Boek VII Betalings- en kredietdiensten ** Boek VIII Kwaliteit v. producten en diensten ¬ Boek IX Veiligheid v. producten en diensten ¬ Boek X Handelsagentuurovereenkomsten, commerciële samenwerkingsovereenkomsten en verkoopconcessies

Boek XI Intellectuele Eigendom Boek XII Recht v.d. elektronische economie Boek XIII Overleg Boek XIV Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende beoefenaars v.e. vrij beroep Boek XV Rechtshandhaving Boek XVI Buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen Boek XVII Bijzondere rechtsprocedures Boek XVIII Maatregelen voor crisisbeheer

(** gedeeltelijk in werking)

Wetboek Economisch Recht (3) ¬ Boek VI Marktpraktijken en Consumentenbescherming ¬ Dubbele doelstelling: ¬ Conformeren aan de Richtlijn 2011/83/EU betreffende consumentenrechten ¬ Invoegen van de WMPC

¬ Voorlopers ¬ Wet van 14 juli 1971 betreffende de handelspraktijken (WHP) ¬ Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en de bescherming van de consument (WHPC) ¬ Wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming (WMPC)

Wetboek Economisch Recht (4) ¬ Boek XIV Marktpraktijken en Consumentenbescherming betreffende beoefenaars van een vrij beroep

¬ Spiegelbeeld van Boek VI ¬ Voorlopers ¬ W. van 21 oktober 1992 betreffende de misleidende reclame inzake vrije beroepen ¬ W. van 3 april 1997 betreffende de oneerlijke bedingen in overeenkomsten gesloten tussen titularissen van vrije beroepen en hun cliënten ¬ W. van 2 augustus 2002 herneemt en voegt regeling aangaande overeenkomsten op afstand toe

Wetboek Economisch Recht (5) ¬ Tevens van belang: ¬ Boek I (definities) ¬ Boek XV (handhaving) ¬ Boek XVII (vordering tot staking en collectieve vordering)



De vrije beroepsbeoefenaar (1) Enkele cijfers

(FVIB – Polsslag Vrij Beroep 2013) Inmiddels: 274.420; 20 procent gestegen sinds 5 jaar

De vrije beroepsbeoefenaar (2) Rechtsleer: positieve criteria ¬ ¬ ¬ ¬ ¬ ¬

Intellectuele prestatie Uitsluiting uit handelsrecht Deontologie Onafhankelijkheid Persoonlijke verantwoordelijkheid Opleiding en permanente vorming

De vrije beroepsbeoefenaar (3) gewezen wettelijke omschrijving Art. 2, 1° WVB: • “Elke zelfstandige beroepsactiviteit die dienstverlening of levering van goederen omvat welke geen daad van koophandel of ambachtsbedrijvigheid is […] en die niet wordt bedoeld in de WHPC, met uitsluiting van de landbouwbedrijven en de veeteelt”

Art. 2, 2° WMPC (vernietigd): • “Elke onderneming die geen koopman is in de zin van art. 1 W. Kh. en die onderworpen is aan een bij wet opgericht tuchtorgaan”

 WH(M)PC primeerde boven WVB (zie bv. A’pen 2 april 2001)  Vroedvrouwen, zelfstandige verplegers, privé-detectives, etc. hebben evenmin ordes... -> werden derhalve gevat door de WMPC !

De vrije beroepsbeoefenaar (4) huidige wettelijke omschrijving ¬ Art. I.8, 35°WER elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die op intellectueel onafhankelijke wijze en onder eigen verantwoordelijkheid een beroepsactiviteit uitoefent die hoofdzakelijk uit intellectuele prestaties bestaat, voorafgaand de vereiste opleiding heeft gevolgd, tot permanente vorming is gehouden,onderworpen is aan een bij of krachtens de wet opgericht tuchtorgaan en geen koopman is in de zin van artikel 1 van het Wetboek van Koophandel

¬ Kritiek

De vrije beroepsbeoefenaar (4) FVIB

accountants, advocaten, apothekers, architecten,artsen, automobieldeskundigen, bedrijfsrevisoren, belastingconsulten, boekhouders, conservators-restaurateurs van kunstvoorwerpen dierenartsen, filologen, fiscalisten, gerechtsdeurwaarders, Interieurarchitecten, kinesitherapeuten, landmeters, notarissen, psychologen, tandartsen, tolken, Tuin- en landschapsarchitecten, verpleegkundigen, vertalers en vroedvrouwen



De consument ¬ iedere natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of beroepsactiviteit vallen ¬ Bestemmingscriterium ¬ Voorheen “cliënt” ¬ Geschrapt: ¬ “uitsluitend” private doeleinden ¬ “verwerving gebruik van producten”



Dualisme (1) WHP (1971) ¬ Van toepassing op de “handelaar” ¬ Indirecte uitsluiting

Dualisme (2) WHPC (1991) De WHPC was van toepassing op de “verkoper van producten of diensten” In principe voldoende ruim om vrij beroep Te vatten

Uitzonderlijk: HANDELSDAAD of bv. apotheker Ambachtsactiviteit

Dualisme (3) WMPC (2010) ¬ Van toepassing op de “onderneming” (Art. 2, 1°) “elke NP of RP die op duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen” ¬ Art. 3, § 2 (vernietigd): “deze wet is n.v.t. op de beoefenaars van een vrij beroep, de tandartsen en de kinesisten”

Dualisme (4) In concreto ¬ Slechts drie regelingen uit de WMPC waren terug te vinden in de WVB ¬ Misleidende en vergelijkende reclame ¬ Onrechtmatige bedingen ¬ Overeenkomsten op afstand ¬ Tevens verbod van ¬ afgedwongen aankoop ¬ Direct marketing ¬ Niet: oneerlijke handelspraktijken, overeenkomsten gesloten buiten de lokalen van de onderneming, verkoop met verlies, etc.

Dualisme (5) In concreto WVB

WMPC

• Algemene definitie “misleidende reclame”

• Geen algemene definitie maar RS hanteert zelfde criteria

• Onrechtmatig beding: “waarover niet afzonderlijk onderhandeld”

• Élk beding waarbij onevenwicht rechten/plichten partijen

• OV’n op afstand: verzakingstermijn: 7 werkdagen

• 14 kalenderdagen (WHPC: ook 7 werkdagen!)

• Opting out: “louter bezwaar” door de cliënt

• “kennelijk verzet” door de consument

• Stakingsvordering: Vz. RbEA

• Stakingsvordering: Vz. Rb Kh.



Afbrokkeling o.i.v. Europa (1) ¬ Harmonisatie op vlak van handelspraktijken en consumentenbescherming ¬ Tal van richtlijnen uitgaand van de “onderneming”

Afbrokkeling o.i.v. Europa (2) ¬ Richtlijn 85/577/EEG van 20.12.1985 betreffende de bescherming van de consument bij buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten ¬ Richtlijn 93/13/EEG van 5.4.1993 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten ¬ Richtlijn 97/7/EG van 20.5.1997 betreffende de bescherming van de consument bij op afstand gesloten overeenkomsten ¬ Richtlijn 98/6/EG van 16.2.1998 betreffende de bescherming van de consument inzake de prijsaanduiding van aan de consument aangeboden producten ¬ Richtlijn 98/27/EG van 19.5.1998 betreffende het doen staken van inbreuken in het raam van de bescherming van de consumentenbelangen ¬ Richtlijn 2005/29/EG van 11.5.2005 betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt ¬ Richtlijn 2006/114/EG van 12.12.2006 inzake misleidende reclame en vergelijkende reclame ¬ Richtlijn 2011/83/EU van 25.10.2011 betreffende consumentenrechten

Afbrokkeling o.i.v. Europa (3) ¬ Europa gaat uit van de “onderneming” m.i.v. vrij beroep ¬ I.p.v. incorporatie in de WMPC, werd telkens in afzonderlijke wetgeving voorzien voor vrije beroepen: ¬ W. van 21 oktober 1992 betreffende de misleidende reclame inzake vrije beroepen ¬ W. van 3 april 1997 betreffende de oneerlijke bedingen in overeenkomsten gesloten tussen titularissen van vrije beroepen en hun cliënten ¬ W. van 2 augustus 2002 herneemt en voegt regeling aangaande overeenkomsten op afstand toe

Afbrokkeling o.i.v. Europa (4) ¬ De harmonisatie kwam tot een einde ¬ Richtlijn 2005/29 oneerlijke handelspraktijken; ¬ Enkel WMPC werd in 2007 “opgelapt” ¬ HvJ 10 juli 2014

¬ Richtlijn 2011/83/EU betreffende consumentenrechten (verkopen op afstand en gesloten buiten de lokalen van de onderneming)



Het ondernemingsbegrip (1) ¬ Genese in het Europees mededingingsrecht ¬ “elke tot een zelfstandig rechtssubject behorend geheel van persoonlijke, materiële en immateriële factoren, waarmee op duurzame wijze een economisch doel wordt nagestreefd” (Arrest Mannesmann, HvJ 13 juli 1962)

Het ondernemingsbegrip (2) ¬ Latere rechtspraak HvJ: ¬ economische activiteit vereist (aanbieden goederen en/of diensten) ¬ Rechtsvorm en wijze van financiering zijn irrelevant ¬ Bijzonder ruim; bv. ook publiekrechtelijke instellingen met taak van algemeen belang

Het ondernemingsbegrip (3) ¬ “zelfstandige en duurzame georganiseerde groep van mensen, die met behulp van materiële en immateriële middelen, goederen of diensten produceren of distribueren tegen betaling, door de afnemers van die goederen of diensten, van een vergoeding welke ertoe strekt en erop berekend is om evenveel en bij voorkeur meer inkomsten op te leveren dan er uitgaven nodig zijn voor de werking van de organisatie” (VAN GERVEN)

Het ondernemingsbegrip (4) ¬ Omvat vrije beroepen ¬ Artsen (HvJ 12 september 2000, zaak Pavlov) ¬ Advocaten (HvJ 19 februari 2002, zaak Wouters) ¬ Apothekers (Cass. 7 mei 1999)

Het ondernemingsbegrip (5) ¬ Art. I.1, 1° WER: ¬ “Elke NP of RP die op duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen”



Rechtspraak GW Hof ¬ Prejudiciële arresten ¬ Gw Hof 6 april 2011 (BS 8 juni 2011) ¬ Gw Hof 15 december 2011 (BS 7 maart 2012) ¬ Vernietigingsberoep ¬ Gw Hof 9 juli 2013 (BS 16 september 2013)

Rechtspraak GW Hof Prejudiciële arresten (1) ¬ Uitsluiting schendt gelijkheidsbeginsel ¬ “de toepassing van verschillende procedures voor verschillende rechtscolleges, is op zich niet discriminerend”

Rechtspraak GW Hof Vernietigingsberoep (1)

¬ Arrest van 9 juli 2013 ¬ Op initiatief van sector vastgoedmakelaars ¬ Beroep tot vernietiging van: ¬ Art. 2,1°(definitie onderneming) ¬ Art. 2,2°(definitie vrij beroep) ¬ Art. 3,§2 (uitsluiting vrij beroep) Vernietigd wegens schending gelijkheidsbeginsel


¬ Arrest van 9 juli 2013 ¬ “beoefenaars van vrij beroep en andere ondernemingen bevinden zich in voldoende vergelijkbare situaties, aangezien zij beiden in de eerste plaats beogen beroepsmatig te voorzien in hun levensonderhoud” ¬ “economisch doel” ¬ “financiële risico’s”


¬ “Hoewel de beoefenaars van vrije beroepen zich doorgaans beperken [...] tot het leveren van intellectuele diensten, komt het eveneens voor dat zij daden stellen die als daden van koophandel zijn aan te merken. Omgekeerd bestaat de duurzame economische activiteit van verscheidene ondernemingen die geen beoefenaars van een vrij beroep zijn, erin intellectuele diensten aan te bieden”

Rechtspraak GW Hof Vernietigingsberoep (4) ¬ De toepassing van verschillende procedures voor verschillende rechtscolleges, is op zich niet discriminerend ¬ Ongeoorloofd onderscheid door vereiste van “bij wet opgericht tuchtorgaan” ¬ Maatschappelijke verantwoordelijkheid, deontologie, onafhankelijkheid, vertrouwensrelatie ¬ Er wordt niet aangetoond hoe deze waarden en kenmerken in het gedrang zouden komen door de toepasselijkheid van de WMPC op de vrije beroeper



Verruiming bevoegdheid Rb. Kh. (1) Art. 573 Ger. W. ¬ W. 26/3/2014 (inw. 1/7/2014): nieuwe artikels 573-574 Ger. W.

“De rechtbank van koophandel neemt in eerste aanleg kennis: 1°van de geschillen tussen ondernemingen, namelijk tussen alle personen die op duurzame wijze een economisch doel nastreven, die betrekking hebben op een handeling welke is verricht in het kader van de verwezenlijking van dat doel en die niet onder de bijzondere bevoegdheid van andere rechtscolleges vallen; 2°van geschillen betreffende wisselbrieven en orderbriefjes. De vordering gericht tegen een onderneming kan onder de in het eerste lid, 1°, bepaalde voorwaarden eveneens voor de rechtbank van koophandel worden gebracht, zelfs indien de eiser geen onderneming is. Elk beding tot aanwijzing van een bevoegde rechter dat is gemaakt voor het ontstaan van het geschil is, in dat opzicht, nietig.”

Verruiming bevoegdheid Rb. Kh. (2) Art. 574 Ger. W. “De rechtbank van koophandel neemt kennis: 1°van geschillen ter zake van een vennootschap die beheerst wordt door het Wetboek van vennootschappen, evenals van geschillen die ontstaan tussen de vennoten van een dergelijke vennootschap, met uitzondering van de geschillen waarbij een van de partijen een vennootschap is die werd opgericht met het oog op de uitoefening van het beroep van advocaat, notaris of gerechtsdeurwaarder; […]” ¬ Praktische relevantie art. 574 Ger. W.: ¬ bevoegdheid kh. voor geschillen ter zake van vennootschappen, waarbij de verwerende partij géén onderneming is ¬ Carve out voor juridische beroepen te relativeren. ¬ Stakingsvordering Boek XIV wordt nog steeds voor de Rb. EA gebracht



Boek VI MPC - XIV MPC VB Verhouding (1) ¬ Art. XIV.1, §1, lid 2: “Dit boek (boek XIV) is van toepassing op de beoefenaars van een vrij beroep voor de intellectuele prestaties kenmerkend voor deze beroepen die zij leveren”

¬ Lex specialis derogat lex generalis ¬ Voor niet-kenmerkende prestaties door vrije beroepsbeoefenaar geldt boek VI

Boek VI MPC - XIV MPC VB Verhouding (2) ¬ Enkele toepassingen: ¬ apotheker: geneesmiddelen (boek XIV) – paramedicinale producten (boek VI) ¬ Advocaat: syndicus VME (boek VI) – advies, bijstand in kader van procedure (boek XIV) ¬ Notaris: vastgoedbemiddeling (boek VI) – verlijden aktes (boek XIV) ¬ Gerechtsdeurwaarder: beslagmaatregelen (boek XIV) – minnelijke invordering van schulden (boek VI)



Boek VI MPC - XIV MPC VB Overzicht (1) Boek VI

Boek XIV

Informatie van de markt Overeenkomsten met consumenten Verboden praktijken

Informatie a.d. consument Overeenkomsten met consumenten Verboden praktijken

Boek VI MPC - XIV MPC VB Overzicht (2) ¬ Informatie van de markt ¬ Algemene verplichting tot informatie aan consument ¬ Prijsaanduiding ¬ Afronding ¬ Benaming, samenstelling, etikettering ¬ Aanduiding van de hoeveelheid ¬ Vergelijkende reclame ¬ Promoties inzake prijzen ¬ Verwijzing naar de eigen, voorheen toegepaste prijs ¬ Uitverkopen ¬ Opruimingen of solden ¬ Titels die recht geven op terugbetaling/prijsvermindering

¬ Informatie aan de consument ¬ Algemene verplichting tot informatie aan de consument ¬ Prijsaanduiding ¬ Afronding ¬ Vergelijkende reclame ¬ Promoties inzake prijzen ¬ Verwijzing naar de eigen, voorheen toegepaste prijs ¬ Titels die recht geven op terugbetaling/prijsvermindering

Boek VI MPC - XIV MPC VB Overzicht (3) ¬ Overeenkomsten met ¬ Overeenkomsten met consumenten consumenten ¬ Overeenkomsten op afstand ¬ Overeenkomsten op afstand ¬ Overeenkomsten gesloten ¬ Buiten de gebruikelijke plaats buiten de lokalen van de van beroepsuitoefening onderneming gesloten overeenkomsten ¬ Openbare verkoop ¬ Gezamenlijk aanbod ¬ Gezamenlijk aanbod ¬ Onrechtmatige bedingen ¬ Onrechtmatige bedingen ¬ Bestelbon ¬ Bestelbon ¬ Verlenging van dienstenovereenkomsten ¬ Verlenging van dienstenovereenkomsten

Boek VI MPC - XIV MPC VB Overzicht (4) ¬ Verboden praktijken ¬ Oneerlijke handelspraktijken jegens consumenten ¬ Oneerlijke, misleidende, agressieve handelspraktijken

¬ Oneerlijke marktpraktijken jegens andere personen dan consumenten ¬ Ongewenste communicaties ¬ Verkoop met verlies

¬ Verboden praktijken ¬ Oneerlijke beroepspraktijken jegens consumenten ¬ Oneerlijke, misleidende, agressieve beroepspraktijken

¬ Oneerlijke beroepspraktijken jegens andere personen dan consumenten ¬ Ongewenste communicaties



Boek XIV MPCVB nader bekeken Overzicht ¬ ¬ ¬ ¬ ¬

¬

Informatieverplichtingen Prijsaanduiding Vergelijkende reclame Promoties inzake prijzen Overeenkomsten met consumenten ¬ Algemeen ¬ Overeenkomsten op afstand ¬ OV’n gesloten buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening ¬ Onrechtmatige bedingen ¬ Bestelbon ¬ Bedingen inzake stilzw. verlenging van overeenkomsten van bepaalde duur Verboden praktijken ¬ Oneerlijke beroepspraktijken Jegens consumenten ¬ Oneerlijke beroepspraktijken Jegens andere personen dan consumenten ¬ Ongewenste communicaties (direct marketing)


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (1) ¬ Algemene actieve informatieverplichting (art. XIV.3 WER)

¬ de vrije beroeper moet de consument vooraleer de consument gebonden is, op duidelijke en begrijpelijke wijze informeren (tenzij de info uit de context blijkt), omtrent onder meer:

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (2) 1°de voornaamste kenmerken van het product 2°de identiteit van de vrij beroeper (onder meer zijn ondernemingsnummer, het geografische adres waar hij gevestigd is en zijn telefoonnummer) 3°de totale prijs van het product, met inbegrip van alle belastingen, en alle diensten die door de consument verplicht moeten worden bijbetaald, of, als door de aard van het product de prijs redelijkerwijs niet vooraf kan worden berekend, de manier waarop de prijs moet worden berekend, en, desgevallend, alle extra kosten of, indien deze kosten redelijkerwijs niet vooraf kunnen worden berekend, in ieder geval het feit dat er eventueel dergelijke extra kosten verschuldigd kunnen zijn; 4°wijze van betaling, levering, uitvoering, het beleid van de beoefenaar van een vrij beroep inzake klachtenbehandeling; 5°herinnering aan het bestaan van de wettelijke waarborg van conformiteit van de goederen + het bestaan en de voorwaarden van diensten na verkoop en commerciële garanties; 6°de duur van de overeenkomst of de voorwaarden voor het opzeggen van de overeenkomst

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (3) Geldt niet voor: - Overeenkomsten op afstand - Overeenkomsten buiten de lokalen van de vrije beroepsbeoefenaar gesloten - Overeenkomsten opgesteld door een notaris of door een gerechtsdeurwaarder in hun hoedanigheid van openbaar ambtenaar - Overeenkomsten met betrekking tot juridische bijstand geleverd door een advocaat

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (4) Opgepast, hoe dan ook in acht te nemen: ¬ de transparantieverplichting in de zin van boek III WER (Vrijheid van vestiging, dienstverlening en algemene verplichtingen van de onderneming) ¬ In geval van online verkoopplatform of virtueel uitstalraam: ¬ de informatieverplichting ex boek XII WER (Recht van de Elektronische Economie)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (5) Art. III.74 WER ¬ ¬

¬ ¬

¬

wanneer voor de activiteit een vergunningstelsel geldt, een vergunnings- of aangifteplicht, conform art. 17 van de privacywet, de adresgegevens van de bevoegde autoriteit of het ondernemingsloket; wat betreft de gereglementeerde beroepen: ¬ de handelsvereniging of beroepsorganisatie waarbij de onderneming is ingeschreven; ¬ de beroepstitel en de lidstaat waar die is verleend; de algemene voorwaarden en de bepalingen die de onderneming in voorkomend geval hanteert alsmede de talen waarin deze algemene voorwaarden en bepalingen kunnen worden geraadpleegd + Forum- en rechtskeuze Wanneer de ondernemingen in een informatiedocument hun ondernemingsactiviteiten in detail beschrijven, dienen zij hierin informatie op te nemen over hun multidisciplinaire activiteiten en partnerschappen die rechtstreeks verband houden met de betrokken ondernemingsactiviteiten en over de maatregelen genomen ter voorkoming van belangenconflicten. de in artikel III.6 Wetboek Economisch Recht bedoelde verzekering of waarborgen, met name de adresgegevens van de verzekeraar of de borg en de geografische dekking (beroepsaansprakelijkheidsverzekering)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (6) Art. III.76 WER: op vraag van de consument moet ook volgende informatie worden verstrekt: ¬ ¬ ¬ ¬

voor gereglementeerde beroepen, een verwijzing naar de geldende beroepsregels en de wijze waarop hierin inzage kan worden verkregen; informatie over haar multidisciplinaire activiteiten en partnerschappen die rechtstreeks verband houden met het betrokken goed of de betrokken dienst, en over de maatregelen genomen ter voorkoming van belangenconflicten; de gedragscodes die op de onderneming van toepassing zijn alsmede het adres waar zij elektronisch kunnen worden geraadpleegd en de beschikbare talen waarin deze codes kunnen worden geraadpleegd; de vorige versies, die van toepassing waren op het ogenblik van de ondertekening van de overeenkomst, met de van toepassing zijnde begin- en einddatum, van de algemene voorwaarden en de bepalingen die de onderneming in voorkomend geval hanteert alsmede de talen waarin deze algemene voorwaarden en bepalingen kunnen worden geraadpleegd.

Boek XIV MPCVB nader bekeken Informatieverplichtingen (7) Art. XII.6, § 1 WER: elke dienstverlener van de informatiemaatschappij dient er voor te zorgen dat de afnemers van de dienst gemakkelijk, rechtstreeks en permanent toegang krijgen onder meer tot volgende informatie: ¬ gegevens die een snel contact en een rechtstreekse en effectieve communicatie met de dienstverlener mogelijk maken, met inbegrip van zijn e-mailadres; ¬ de gegevens over de bevoegde toezichthoudende autoriteit (i.g.v. vergunning); ¬ wat gereglementeerde beroepen betreft: de beroepsvereniging of organisatie waarbij de dienstverlener is ingeschreven, de beroepstitel en de staat waar die is toegekend, een verwijzing naar de van toepassing zijnde beroepsregels en de wijze van toegang ertoe; ¬ de toepasselijke gedragscodes, alsook hoe die codes langs elektronische weg kunnen worden geraadpleegd.


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Prijsaanduiding Bijzondere verplichtingen inzake prijsaanduiding voor de tekoopaanbieding van goederen en/of homogene diensten en de reclame hiervoor: -

schriftelijk, ondubbelzinnig In geval van uitgestald: leesbaar en goed zichtbaar Euro Totale prijs, incl. BTW, taksen, kosten van alle diensten die de consument verplicht moet bijbetalen - Bijzondere regels mogelijk bij KB - Regeling inzake afronding


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Vergelijkende reclame -

-

Vergelijkende reclame: elke reclame waarin een concurrent of diens goederen of diensten uitdrukkelijk of impliciet worden genoemd Toegestaan voor zover: - Niet misleidend - Vergelijking goederen of diensten die in dezelfde behoeften voorzien + objectieve vergelijking van wezenlijke, representatieve, controleerbare kenmerken - Vermijden: verwarring, schaden van de naam van de concurrent, voordeel halen uit de bekendheid van concurrent, etc. - … Koning kan op advies van de beroepsregulerende overheid vergelijkende reclame verbieden of beperken voor zover nodig om de waardigheid en de deontologie te vrijwaren


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Promoties inzake prijzen - Verwijzen naar een voorheen toegepaste prijs (aankondiging van een prijsvermindering) - Onverenigbaar met Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken (HvJ 10 juli 2014) - Titels die recht geven op een terugbetaling of prijsvermindering - Verplichte vermeldingen - Verplichting om titel aan te nemen zo voorwaarden daartoe vervuld zijn - Geen bijzondere solden- en/of uitverkoopregeling


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten met consumenten: algemeen (1)

- Verplichting bedingen duidelijk en begrijpelijk te formuleren - De leek, niet-jurist vormt het criterium - Twijfel: interpretatie in het voordeel van de consument - Interpretatie in functie van beroepspraktijken

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten met consumenten: algemeen (2) - Verbod telefoonoproepen aan te rekenen waarbij de consument, naast de prijs voor de oproep, ook betaalt voor de inhoud, wanneer het oproepen betreft over de uitvoering van een reeds gesloten overeenkomst - Dienst na verkoop moet mogelijk zijn via gewoon geografisch of mobiel telefoonnumer - Geen infokiosknummer “0900” of “077” - Wel kan een bepaalde service worden aangerekend (tenzij overeengekomen dat deze kosteloos is) - Geldt niet voor nieuwe overeenkomsten

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten met consumenten: algemeen (3)

- Verbod op gebruik van wisselbrief - Ratio legis: vermijden dat de consument als betrokkene op de vervaldag aangesproken worden door een derde houder, terwijl de vrije beroepsbeoefenaar (initiële trekker) heeft nagelaten te presteren - Wellicht strijdig met de Richtlijn 2005/29 (komt niet voor in zwarte lijst)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten met consumenten: algemeen (4) -

Verbod op gebruik van zgn. default opties

“Voordat de consument gebonden is door een overeenkomst of een aanbod, vraagt de beoefenaar van een vrij beroep de uitdrukkelijke toestemming van de consument voor elke betaling boven de vergoeding die is overeengekomen voor de contractuele hoofdverbintenis van de beoefenaar van een vrij beroep. Wanneer de beoefenaar van een vrij beroep niet de uitdrukkelijke toestemming van de consument heeft verkregen, maar deze toestemming heeft afgeleid door het gebruik van standaardopties die de consument moet afwijzen om extra betaling te vermijden, heeft de consument recht op terugbetaling van deze betaalde bedragen.” -> verbod op “default opties” of “vooraf aangevinkte vakjes” -> Quid indien reeds geleverd: sanctie afgedwongen aankoop?

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten met consumenten: algemeen (5) - Verbod om consumenten voor het gebruik van een bepaald betaalmiddel vergoedingen aan te rekenen die de kosten voor de beoefenaar van een vrij beroep als gevolg van het gebruik van dit middel overschrijden - Werkelijke kost mag worden aangerekend - Leveringstermijn goederen (30 dagen tenzij andersluidend beding) - Risico verzending goederen - Gaat over op consument zodra hij of aangewezen derde de goederen in ontvangst neemt

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (1) -

Quid? Definitie (zie art. I.8 (bis), 13°)

- georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand zonder gelijktijdige fysieke aanwezigheid van de vrije beroeper en de consument, - tot en met het sluiten van de overeenkomst wordt uitsluitend gebruik gemaakt van een of meer technieken voor communicatie op afstand; (Techniek voor communicatie op afstand: ieder middel dat, zonder gelijktijdige fysieke aanwezigheid van de beoefenaar van een vrij beroep en consument, kan worden gebruikt voor de sluiting van de overeenkomst tussen deze partijen) -

Regeling geldt niet voor: notarissen en gerechtsdeurwaarders (als openbaar ambtenaar) en advocaten (juridische bijstand)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (2) - Precontractuele informatieverplichting - Lijst van 20 vermeldingen - Onder meer informatie omtrent het herroepingsrecht: - > Cf. de modelinstructies en het modelformulier gevoegd als bijlage bij de wet

- Informatie op een aan de gehanteerde communicatietechniek aangepaste wijze - Bewijslast rust op de vrije beroepsbeoefenaar

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (3) ¬ Betalingsverplichting expliciteren + moet door de consument erkend worden (bv. knop “bestelling met betalingsverplichting”); zoniet is consument niet verbonden ¬ Websites waarop handel wordt gedreven; uiterlijk aan het begin van het bestellingsproces verduidelijken: beperkingen inzake levering + welke betaalmiddelen mogelijk ¬ Technieken voor communicatie op afstand met beperkte tijd/ruimte: mildering informatieplicht

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (4) - Informatiebevestigingsverplichting - Binnen een redelijke periode na sluiten overeenkomst, hoe dan ook voor de levering of start uitvoering - Papier of duurzame drager - Alle informatie die precontractueel werd verstrekt

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (5) - Sancties bij miskenning informatieplichten - Strafsancties - Administratieve handhaving - Civiele sancties - Geen info over kosten: niet verschuldigd - Geen info over betalingsverplichting: niet verbonden - Geen info over herroepingsrecht: verlenging met periode van 12 maanden

- Algemeen - Precontractuele aansprakelijkheid - Oneerlijke marktpraktijk: misleiding door ommissie (weglaten essentiële gegevens)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (6) - Herroepingsrecht - 14 kalenderdagen (evt. verlengd met 12 m. i.g.v. miskenning informatie) vanaf: - Diensten: dag van sluiten overeenkomst - Verkoop: - dag waarop de consument het (laatste) goed (of onderdeel) in bezit neemt - In geval van regelmatige leveringen: dag waarop de consument het eerste goed in bezit neemt - Water, gas, elektriciteit: dag van sluiten van de overeenkomst

- Eindpunt: herroeping verzenden binnen de 14 kalenderdagen volstaat - Hoe? Onderneming moet consument voorzien van modelformulier

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (7) Gevolgen uitoefening herroepingsrecht

-

Goederen: - consument draagt enkel de terugzendingskosten + vergoeding voor waardevermindering indien de consument de goederen heeft gebruikt gedurende de herroepingstermijn - Uitzondering: als de vrije beroeper de consument niet informeerde omtrent de kost resp. geen informatie verstrekte omtrent het herroepingsrecht

- Mogelijkheid te wachten met terugbetaling tot goederen van consument werden ontvangen (of bewijs van verzending geleverd); tenzij aanbod door vrij beroep om de goederen op te halen -

Diensten: - Consument betaalt bedrag evenredig aan de geleverde prestatie - Voorwaarde: uitdrukkelijk verzoek van de consument tijdens de herroepingstermijn te starten met de uitvoering

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (8) - Uitzonderingen op het herroepingsrecht ¬ dienstenovereenkomsten na volledige uitvoering (mits kennis en uitdrukkelijke instemming van de consument) ¬ Goederen/diensten waarvan de prijs onderhevig is aan schommelingen op de financiële markt ¬ Op maat gemaakte goederen ¬ Bederfbare of beperkt houdbare goederen

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten op afstand (9) ¬ verzegelde goederen waarvan het zegel werd verbroken, en die omwille van gezondheidsbescherming of hygiëne ongeschikt zijn voor herroeping ¬ Goederen die na levering uit hun aard vermengen met andere goederen ¬ overeenkomsten waarbij de consument de beoefenaar van een vrij beroep specifiek verzocht heeft hem te bezoeken om dringende herstellingen of onderhoud te verrichten; wanneer de beoefenaar van een vrij beroep vervolgens aanvullende diensten of goederen verleent/levert waar de consument niet expliciet om heeft gevraagd, is het herroepings-recht op die aanvullende diensten of goederen wel van toepassing; ¬ digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd, als de uitvoering is begonnen (mits kennis en toestemming van de consument).

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten buiten de lokalen (1) overeenkomst tussen de beoefenaar van een vrij beroep en de consument gesloten in gelijktijdige fysieke aanwezigheid op een andere plaats dan een gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening van de beoefenaar van een vrij beroep

Ook hier uitgesloten: gerechtsdeurwaarders en notarissen (openbaar ambtenaren) + advocaten (juridische bijstand)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Overeenkomsten buiten de lokalen (2) -

-

Precontractuele informatieverplichtingen - cf. overeenkomsten op afstand - Op papier, of duurzame drager (mits akkoord consument) Kopie of bevestiging van de overeenkomst - Op papier, of duurzame drager (mits akkoord consument) Herroepingsrecht - Cf. overeenkomsten op afstand - 14 kalenderdagen (verlengd met 12 m. i.g.v. miskenning informatie herroepingsrecht) - Betalingsverbod binnen de 7 werkdagen vanaf ondertekening - Uitzonderingen op herroepingsrecht: - cf. overeenkomsten op afstand - niet langer: uitnodiging door consument

Boek XIV MPCVB nader bekeken Onrechtmatige bedingen - Cf. Boek VI - Geldt zowel voor onderhandelde als nietonderhandelde bedingen - Zwarte lijst (33 clausules) - Catch all bepaling - Kennelijk onevenwicht tussen rechten verplichtingen van partijen ten nadele van de consument - Geen toets gelijkwaardigheid prestaties - Criteria (omstandigheden rond contractsluiting, andere bedingen, duidelijkheid en begrijpelijkheid van de clausule)

- Verboden en nietig - Evenwel splitsbaarheid, tenzij onlosmakelijk verbonden met de rest van de overeenkomst - Ambtshalve op te werpen door de rechter

Boek XIV MPCVB nader bekeken Bestelbon “Bij verkoop is elke beoefenaar van een vrij beroep verplicht een bestelbon af te geven wanneer de levering van het goed of de verlening van de dienst, of een deel daarvan, uitgesteld wordt en er door de consument een voorschot wordt betaald. De gegevens van de bestelbon binden hem die de bon heeft opgemaakt, ongeacht algemene of bijzondere, andere of strijdige voorwaarden.”

Boek XIV MPCVB nader bekeken Stilzw. verlenging ov’n bepaalde duur -

-

Dienstenovereenkomsten die stilzwijgend verlengd worden Informatieverplichting - Beding tot stilzwijgende verlenging in vetgedrukte letters en in een kader los van de tekst, op de voorzijde van de eerste bladzijde. - Vermeldt de gevolgen van de stilzwijgende verlenging waaronder het opzegrecht, evenals de uiterste datum waarop de consument zich kan verzetten tegen de stilzwijgende verlenging van de overeenkomst en de wijze waarop hij kennis geeft van dit verzet Kosteloos opzegrecht - Na verlenging kan de consument te allen tijde opzeggen - Vrij beroeper mag opzeggingstermijn vereisen, die evenwel maximum twee maand mag bedragen


¬


Boek XIV MPCVB nader bekeken Verboden praktijken - Vooraf - Boek VI verbiedt nog steeds verkoop met verlies - niet te vinden in boek XIV - Gezamenlijk aanbod toegelaten voor zover geen oneerlijke beroepspraktijk - Oneerlijke beroepspraktijken - Jegens consumenten (RL 2005/29) - Jegens andere personen dan consumenten - Ongewenste communicatie (direct marketing)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Oneerlijke beroepspraktijken jegens consumenten (1)

- Misleidende en agressieve beroepspraktijken - Zwarte lijsten van per se verboden - Open normen die misleidende en agressieve praktijken verbieden - Overkoepelende norm die praktijken verbiedt in strijd met de vereisten van prof. toewijding en eco. gedrag potentieel verstoort.

Boek XIV MPCVB nader bekeken Oneerlijke beroepspraktijken jegens consumenten (2)

- Sanctionering - Strafrechtelijk/administratieve handhaving - Bijzondere civiele sanctie: - In geval van overeenkomst ingevolge de oneerlijke beroepspraktijk - Kwijtschelding betalingsverplichting bij ongevraagde levering (geen teruggave goederen) - Houden goed/dienst zonder betaling bij meest verregaande schendingen (6) - Mogelijkheid voor de rechter om de sanctie toe te passen voor wat betreft andere schendingen en/of schendingen van de open normen

Boek XIV MPCVB nader bekeken Oneerlijke beroepspraktijken jegens anderen (1)

- Verboden - Elke met de eerlijke beroepspraktijken strijdige daad - Potentieel schaden van de beroepsbelangen van één of meerdere vrije beroepers - Specifieke verbodsbepalingen (misleiding, afbrekende gegevens, afgedwongen aankoop, piramidesystemen, etc.)

Boek XIV MPCVB nader bekeken Ongewenste communicaties (direct marketing) - Fax en geautomatiseerde oproepsystemen - Opt-in - E-mail: cf. boek XII (regeling elektronische handel) - Opt-in (behoudens uitzonderingen) - Andere technieken (telemarketing) - Opt-out (verzet) - Operatoren houden lijsten bij van nummers die niet willen worden opgebeld; marketeer moet deze vooraf consulteren (verbod deze nummers op te bellen)

Dank voor uw aandacht

Yves Vandendriessche - Advocaat Ezelstraat 25 - 8000 Brugge Tel. 050 33 82 91 [email protected]

Marktpraktijken, consumentenbescherming en vrije beroepen anno 2015 Yves Vandendriessche - advocaat

Recommend Documents