Marktontwikkelingen, verwachtingen en de renovatiemarkt T.b.v. VMRG Jacco Ridderhof
1
Inhoudsopgave
• Korte toelichting BouwKennis • Economische ontwikkelingen • Productie en prognoses woningbouw
• Productie en prognoses utiliteitsbouw • Ontwikkelingen en kansen in de renovatiesector • Conclusie
2
BouwKennis-organisatie • BouwKennis is opgericht door USP Marketing Consultancy (2002); • USP: Onderzoeksbureau met name gericht op exclusief onderzoek en bijbehorend advies; BouwKennis levert informatie op multiclient basis.
• BouwKennis volgt alle relevante bronnen uit de markt en voert daarnaast zelf marktonderzoek uit; • BouwKennis geeft een objectief beeld van alle marktkenmerken, trends en ontwikkelingen; • BouwKennis biedt essentiële informatie voor de moderne beleidsmaker; • BouwKennis uitgegroeid tot dé leverancier van markt- en marketing informatie voor de bouw-, vastgoed- en installatiesector;
• BouwKennis 14 vaste medewerkers, USP ca. 40.
3
BouwKennis-producten • BouwKennis heeft in verschillende sectoren need-to-know informatieproducten die kunnen worden onderverdeeld in vier hoofdgroepen:
1. De BouwKennis Marketing Score Card Klanttevredenheid Trends & Ontwikkelingen Naambekendheid & Imago Marktomvang 2. De BouwKennis Monitoren Bijvoorbeeld de Renovatie Monitor, de Corporatie Bouwplannen Scan, ZZP & Klus Monitor 3. BouwKennis Totaalabonnement Informatieproducten en diensten voor de bouw-, vastgoed- en installatiesector
bestaande uit de online kennisdatabank, Jaarrapport, Marketingmagazine, Nieuwsbrief , Management Samenvatting, Congres. 4. WoonKennis Totaalabonnement Alle informatie over de Woonconsument,
4
Economische ontwikkelingen
5
Ontwikkelingen in aanloop verkiezingen - 1
• Onzekerheid ikv bezuinigingen – Discussie over de hypotheekrente aftrek – Verschillende besparingssuggesties in de zorg
– Ingrepen in de inkomstenbelasting
• Gevolgen van de crisis
– Stijgende werkloosheid van bijna 5% in 2009 tot naar verwachting 6,5% in 2010
• Gevolg: dalende koopkracht over de hele breedte en toenemende onzekerheid
6
Ontwikkelingen in aanloop verkiezingen - 2
Omschrijving CPB in MEV 2010
“De voorliggende raming laat een somber beeld zien. Alhoewel sommige indicatoren
alweer wijzen op enige verbetering van het economisch klimaat, zal de echte pijn voor de meeste mensen nog komen. Dat geldt voor de ramingsperiode, maar ook voor de jaren daarna. De crisis gaat voorbij, dat is zeker. Maar de crisis zal nog lang nadreunen. In de plannen van bedrijven, in de portemonnees van huishoudens en in het beleid van de overheid”.
7
BBP (in % t.o.v. een jaar eerder)
• Economische groei 2009 – 4% • Vierde kwartaal – 2,2 %, kwartaal op kwartaal echter + 0,2% • 2010 1,5% en 2011 2%
8
Omzet industrie (in % t.o.v. een jaar eerder)
• Omzet industrie in januari gestegen met 7,9%, in februari 11% groei • Met name in de aardolie-, basismetaal- en chemische industrie groei
9
Producentenvertrouwen (indexcijfers)
• Producentenvertrouwen klimt richting nulpunt (-3,1%) • Met name de verwachte groei in de productie draagt bij aan stijging vertrouwen • Orderpositie blijft laag
10
Inflatie (in % t.o.v. een jaar eerder)
• Inflatie in februari 0,8% • Door stijgende brandstofprijzen inflatie in maart 1%
11
Faillissementen bouwnijverheid (aantallen)
• Na record van 94 in december vorig jaar, in januari 90 • 33 eenmanszaken 12
Consumptie huishoudens (% t.o.v. een jaar eerder)
• Daling januari 0,7%, terwijl deze in december nog – 2,5% noteerde • Duidelijk afnemende daling
13
Consumentenvertrouwen (indexcijfers)
•Na dieptepunt in maart vorig jaar, maandelijkse stijging tot december 2009 • Eerste drie maanden dit jaar min of meer stabiel rond de -10% • De belangrijkste deelindicator, de bereidheid tot het doen van duurzame inkopen, stabiel op -8% 14
Bouwbarometer-1
15
Bouwbarometer-2
16
Productie en prognoses woningbouw
17
Situatie • Stagnatie in de doorstroming in de pijplijn, beginnend in het laatste kwartaal van 2008
• Vergunningen voor koopwoningen worden niet in aanbouw genomen Consumentenvertrouwen nog steeds negatief, geen duurzame investeringen Onzekerheid over de verkoop van de eigen woning • Financiering moeilijk omdat banken erg terughoudend zijn met het verlenen van kredieten • Momenteel nog steeds 175.000 woningen te koop (gemiddeld evenveel als 2009)
• Woning staat gemiddeld 231 dagen te koop, toename tov 2009
• Echter; eerste kwartaal 2010 30.500 woningen verkocht, een toename van 14,7% tov eerste kwartaal 2009 • Prijsstijging van 0,4%, voor het eerst sinds de kredietcrisis
18
Stimuleringsmaatregelen • Tijdelijke verhoging van de NHG van 265.000 naar 350.000. Met name voor starters
interessant • Kleine 400 mln uit het stimuleringsfonds voor de (af)bouw van woningprojecten • Stimuleringsmaatregelen energiebesparing; BTW verlaging voor vloer-, dak- en gevelisolatie van woningen naar 6%. Geldt niet voor isolatieglas. Hiervoor aparte subsidie van € 50 mln beschikbaar. • Naar voren halen overheidsinvesteringen in zorg, scholen en infra • Aanname crisis- en herstelwet, met name aantrekkelijk voor infratrajecten
• Startersleningen en koopsubsidies • Vooralsnog beperkt resultaat
• ALLES STAAT OF VALT MET VERTROUWEN
19
Onverwacht groot aantal gereedmeldingen 2009 - 1 • Onverwacht groot aantal gereedgemelde woningen, 5% stijging tov van 2008 • Onrealistisch want: – Tot en met november cumulatieve daling van bijna 3% – Bouwketen noteerde een sterke omzetdaling in 2009 4,5% – Bouwbarometer toont omzetdalingen bij alle uitvoerende marktpartijen – Berichten uit de toeleverende industrie tonen sterke omzetdalingen, met name aan de ruwbouwzijde. Totale omzetdaling 2009 ruim 12%.
• Productie administratief karakter; mogelijke oorzaken – Versneld afbouwen om mensen aan het werk te houden; blijkt echter niet uit doorlooptijd – Aflopende subsidie regeling Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS) – Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Per 1 juli zaken op orde – opschonen bestanden waardoor mogelijk nog niet eerder gemelde woningen gereed worden gemeld
20
Onverwacht groot aantal gereedmeldingen 2009 - 2 Verkopen bestaande en nieuwe woningen, 2001-2009 jaar
Δ
aantal verkocht
aantal verkocht
Δ
bestaand *
nieuw**
2001
195.737
33.338
2002
198.362
32.996
2003
193.261
35.802
2004
191.891
36.173
2005
206.629
44.196
2006
209.767
42.418
2007
202.401
-3,6%
35.758
-15,7%
2008
182.392
- 10%
24.899
-30,4%
2009
127.532
-30,1%
17.625
-29,1%
* Kadaster ** NEPROM/OTB, MonitorNieuweWoningen
21
Productie en prognoses woningbouw Verwachting aantal bouwvergunningen en gereed te komen woningen 2000-2012 bouwvergunningen jaar
gereed gekomen woningen
% huur gereed
2000
78.563
70.650
21,6%
2001
62.326
72.958
19,3%
2002
67.183
66.704
19,8%
2003
72.454
59.629
21,8%
2004
76.180
65.314
21,6%
2005
83.273
67.016
25,2%
2006
96.447
72.382
27,9%
2007
87.918
80.193
27,8%
2008
87.198
78.885
30,1%
2009
72.646
82.932
30,7%
2010*
65.000
62.000
40,3%
2011*
62.000
60.000
40,0%
2012*
70.000
64.000
37,5%
maart 2010, BouwKennis i.s.m. Rom Bult, Hügli Walker & Ass.
22
Productie en prognoses utiliteitsbouw
23
Productie en prognoses -1
Groei percentage per jaar per sector, 2006 - 2011 Sector U-bouw
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Utiliteitsbouw totaal
11,7%
-0,5%
-18,7%
-9,1%
3,8%
marktsector
18,9%
-0,5%
-29,7%
-15,6%
5,4%
budgetsector
-0,4%
-0,4%
3,3%
0%
1,9%
maart 2010, BouwKennis i.s.m. Rom Bult, Hügli Walker & Ass.
24
Productie en prognoses -2 Bouwproductie per sector, 2007 – 2012, in mln. euro’s, prijzen 2008 sector Agrarisch
2007
2008
2009
2010
2011
2012
698
808
700
600
625
635
750
725
Industrie & bouwnijverheid
828
1.087
1.250
Handel & horeca
834
875
725
525
500
540
Vervoer & communicatie
366
445
600
425
300
360
zakelijke dienstverlening
1.120
1.358
1.275
900
550
550
subtotaal marktsector
3.846
4.573
4.550
760
3.200
2.700
2.845
Openbaar bestuur
312
210
200
225
175
175
Onderwijs
600
633
575
600
625
640
Gezondheidszorg
894
1.008
1.075
1.125
1.150
1.180
Overige dienstverlening
487
433
425
400
400
400
subtotaal budgetsector
Totaal
2.293
6.139
2.284
6.857
2.275
6.825
2.350
5.550
2.350
5.050
2.395
5.240
maart 2010, BouwKennis i.s.m. Rom Bult, Hügli Walker & Ass.
25
Productie en prognoses -3 Bouwproductie per sector, 2007 – 2012, in vloeroppervlak m2 2007
2008
gebouwsoort
2009
2010
2011
2012
In m2 * 1000 H+L
2.046
3.612
3.571
2.516
2.128
2.327
H+L+K (comb.)
2.682
3.883
3.777
2.576
2.169
2.292
kantoren
1.739
1.390
1.310
1.006
725
734
kassen
5.349
7.958
6.454
5.523
5.748
5.843
Schuren+stallen
2.182
2.441
2.074
1.777
1.850
1.879
Winkels
763
490
425
335
325
341
scholen
709
781
709
740
771
789
ziekenhuizen
754
843
846
886
905
929
sport gebouwen
241
240
227
221
221
221
Totaal
16.466
21.638
19.394
15.580
14.842
15.356
maart 2010, BouwKennis i.s.m. Rom Bult, Hügli Walker & Ass.
26
Renovatie kozijnen Bij de particulier in een eigen woning [BouwKennis Renovatie Monitor 2009]
27
Markgrootte – 2 Renovatie woningbouw
Marktomvang buitenkozijnen 2004-2011 (m2 * 1.000) 8000 7.238
7000
6.476
6000 5000 40003.625
6.045
6.015
2010*
2011*
5.631
4.563 3.743
3000
2000 1000 0 2004
2005
2006
2007
2008
2009*
Bron: BouwKennis marktomvang, november 2009
28
Klusgedrag - 1 Vervangen bij laatste grote klus/ laatste 2 jaar Sanitair
27%
8%
63%
2%
Hang- en sluitwerk
23%
4%
Inbouwapparatuur keuken
22%
6%
Keuken(onderdelen)
22%
Pleisterwerk
21%
5%
72%
2%
Glas
20%
5%
73%
2%
CV- ketel
18%
9%
Kozijnen
18%
Installatiekasten/groepenkast…
15%
14%
3%
Dakonderhoud
14%
5%
2%
71%
2%
74%
3%
Schakelmateriaal/domotica
2%
67%
6%
15%
2%
70%
9%
Binnendeuren
0%
71%
2%
79%
7%
2%
76%
2%
79%
3%
79% 25%
50%
2% 75%
100%
Heb ik (laten) vervangen of plaatsen
Heb ik overwogen, maar niet (laten) vervangen of plaatsen
Heb ik niet overwogen
Weet niet/geen mening
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
29
Klusgedrag - 2 Producten/materialen zelf geplaatst/vervangen of laten doen Garagedeur(en)
24%
71%
Dakonderhoud
23%
75%
2%
Buitendeuren
22%
75%
2%
22%
77%
1%
Installatiekasten/groepenkast…
4%
Dakraam
20%
77%
3%
Lichtkoepel
19%
78%
3%
Aanbouw/uitbouw/serre
18%
80%
Kozijnen
15%
Glas
9%
Dakkapel
8%
1%
85%
11%
CV- ketel
2%
1%
87%
1%
90% 89%
0%
25% Zelf
50% Laten doen
3% 75%
100%
Weet niet/geen mening
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
30
Klusgedrag - 3 Producten/materialen geplaatst/vervangen door Aanbouw/uitbouw/serre
57%
Gevelisolatie
15%
55%
Dakkapel
12%
51% 46%
19%
Vloerisolatie
46%
20%
42%
Hang- en sluitwerk
40%
Buitendeuren
38%
Zolderrenovatie
38%
Garagedeur(en)
38%
Binnendeuren
35%
Kozijnen
35% 0%
Aannemer
19% 31% 16% 31% 12%
25%
Klusbedrijf
3%3%
30%
4%
22% 26%
30% 22%
Specialist
19% 24% 37% 17%
Vrienden/familie
7% 7% 7%2% 8% 9% 4% 5% 14%
47% 20% 49%
50%
9%
27%
15%
Dakisolatie Dakraam
19%
75%
12% 2% 3% 1% 100%
Weet niet/geen mening
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
31
Klusgedrag - 4
Gemiddeld budget en gemaakte kosten Budget
Kosten
Binnendeuren
762
912
Buitendeuren
1.894
2.166
CV-ketel
2.166
1.918
Dakraam
1.096
946
433
433
5.177
4.722
921
866
Isolatie
2.080
3.330
Kozijnen
5.300
4.993
701
1.203
Hang- en sluitwerk Inbouwapparatuur keuken Installatiekast
Schakelmateriaal
Gemiddeld budget en uiteindelijk gemaakte kosten.
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
32
Marktgrootte - 1
Kozijnen 6%
X
Aantal koopwoningen
4 mln
Marktpotentieel kozijnen
=
240.000
Marktpotentieel kozijnen komende 2 jaar in de particuliere woningrenovatiemarkt
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
33
Oriëntatie en beslissingsproces - 1 Reden vervanging/ nieuwe aanbreng Kozijnen Vorige kapot/ voldeed niet meer
61%
Energie sparen/beter isoleren
40%
Meerwaarde creëren
17%
Periodieke vervanging
17%
Geldbesparing
8%
Esthetische overwegingen
6%
Milieuoogpunt
4%
Gebruik overwaarde
3%
Nieuwe aanbouw/woning
3%
Subsidie gekregen
2%
Uitgekeken op vorige
1%
Anders
4% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
34
Oriëntatie en beslissingsproces - 2 Belang aspecten bij beslissingsproces Kozijnen Advies professional
7,0
Eigen ervaringen of advies van bekenden
6,7
Advies verkoper
5,7
Foldermateriaal, direct mail, catalogus, brochures
4,6
Internet
4,3
Showroom
4,2
Websites fabrikanten
3,8
Woon-/klusbladen en TV
2,6
Beurzen
2,4 1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
35
Oriëntatie en beslissingsproces - 3 Materiaal Kozijnen
Aluminium 2%
Staal 2%
Anders Weet niet/geen mening 1% 1%
Kunststof 47%
Hout 47%
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
36
Oriëntatie en beslissingsproces - 4
Aspecten Hout
Kunststof
Aluminium
Kwaliteit
7,3
7,9
5,8
Degelijk
7,2
7,3
6,3
Professioneel
7,4
7,1
6,1
Makkelijk verwerkbaar
6,8
6,9
5,4
Duurzaam/groen
6,8
6,5
5,5
Vernieuwend/innovatief
5,5
6,6
5,2
Goedkoop
5,7
5,1
4,4
Bron: BouwKennis Renovatie Monitor 2009/2010
37
Conclusie
• Onzekere situatie tussen val van kabinet in februari en de verkiezingen in juni; • Nieuwbouw kantoren halveert de komende jaren, kansen in de budgetsector; • Door de crisis woningnieuwbouw stagneert, kansen in de renovatiemarkt;
• Door toenemend consumentenvertrouwen is de renovatiemarkt bij de particulier de eerste markt die aantrekt • Voorkeur consument vooral voor hout en kunststof, afzet aluminium beperkt door een minder imago ten opzichte hout en kunststof.
38