Mantelzorg in zicht: het belang van assessment en advies op maat Benedicte De Koker, HoGent
Positie van mantelzorgers • Zorgverlener en / of hulpvrager?
Bron: Feith, 2011
Positie van mantelzorgers “Hulpverleners moeten leren in contact komen mét..., het uitlokken… Want er zijn heel veel mantelzorgers die niks vragen of niks zeggen. Hoewel iedereen ziet dat daar grote problemen zijn.” (echtgenoot)
10-12-2015
4
Belang assessment- organisatie • ‘Introduction of carer assessment tools legitimises the right of practitioners to treat carers as potential clients, to hear their stories, to determine service plans based on a full
understanding of the global care situation, not just the needs and reality of the person needing care.(...) enables limited resources to be targeted appropriately and
interventions to be improved.’ Guberman et al. (2007, p. 586)
Belang assessment- mantelzorger • • • •
Bewustwording eigen rol en beleving ‘Legitimatie’ nood aan ondersteuning Toeleiding naar bestaande diensten Aanknopingspunt advies op maat
Randvoorwaarden assessment • Instrument: – Multidimensionaal, verschillende facetten van beleving – Voldoende ruim én specifiek genoeg om adviezen te geven
• Toepassing – Mogelijkheid tot 1 op 1 contact, tijd voor (opvolgings)gesprek – Afspraken privacy – Meerwaarde voor MZ: bewustwording, duidelijke adviezen
• Context – Mantelzorgbeleid in organisaties, mandaat van hulpverlener – Zicht op ondersteuningsinitiatieven in regio – Betrokkenheid van en samenwerking tussen diverse lokale actoren
VOSOV filter Vroegtijdig opsporen Signaleren
Ondersteunen Verwijzen
Bron: van den Brink et al., 2012
Vroegtijdig opsporen • Heb oog voor de personen in het netwerk van de zorgontvanger en de taken die zij opnemen • Maak mensen bewust van hun situatie en benoem dit als mantelzorg • Organisaties: stimuleer dat mantelzorgers zich melden
10-12-2015
10
Signaleren • • • •
Psychische signalen Lichamelijke signalen Gedragsmatige signalen Sociale signalen
Ondersteunen • Steeds op maat: starten vanuit situatie MZ en zijn/haar verwachtingen en wensen
Verwijzen • Nood aan geïntegreerde aanpak op maat “Integrated support packages where the content of the package is tailored to the individual caregivers’ physical, psychological and social needs should be preferred when supporting informal caregivers of frail elderly. It requires an intense collaboration and coordination between all parties involved”. (Lopez-Hartmann et al., 2012, p. 14)
Mantelzorg in Vlaanderen • Werkingsprincipes uit Woonzorgdecreet (2009) stellen voor: ‘maximaal een beroep te doen op het zelfzorgvermogen en de zelfredzaamheid van de gebruiker en zijn mantelzorgers, rekening houdend met hun draagkracht’.
‘het betrekken van de mantelzorger in het zorgtraject van de zorgbehoevende en het detecteren en beantwoorden van noden van de mantelzorger zelf’
Zicht op mantelzorg De Koker & De Vos, 2013 = leidraad voor behoefteanalyse bij mantelzorgers van thuiswonende ouderen • 1 op 1 gesprek • Zowel méér als minder belaste mantelzorger • Eventueel screening vooraf 10-12-2015
15
10-12-2015
16
Doelstellingen • Een omvattend zicht krijgen op de beleving van de zorgsituatie en de wens / nood tot ondersteuning bij de mantelzorger. • Informatie over de mantelzorger op een gestructureerde wijze registreren. • Aandachtspunten voor hulpverlening vastleggen, in samenspraak met de mantelzorger. • Aandachtspunten rapporteren binnen het team en naar andere hulpverleners toe. 17
Instrument “Zicht op mantelzorg” • Topiclijst met 4 hoofdrubrieken en overdrachtsblad • Handleiding met stappenplan en uitgewerkt vragenprotocol • Overzichtskaart met hoofdrubrieken en hoofdvragen • Scorekaarten tevredenheid per rubriek algemene inschatting belasting op het einde • DVD • Digitale applicatie 18
Instrument “Zicht op mantelzorg” Gesprekstechniek etnografisch interview
• Mantelzorger als expert in eigen situatie => afstemmen • Geen onmiddellijke oplossingen!
19
Rubrieken • Algemene gegevens: contactgegevens en feitelijke informatie. • Deel A ‘Zorgverlening’: organisatie zorgverlening rond de oudere • Deel B ‘Mantelzorger’: persoonlijke situatie van de mantelzorger en omgang met zorgsituatie. • Deel C ‘Relaties’: relaties van de mantelzorger, met de oudere en ruimere sociaal netwerk. • Deel D ‘Omgeving’: materiële omstandigheden mantelzorg: huisvesting, mobiliteit, hulpmiddelen en financiële situatie • Overdrachtsblad: samenvatting en prioritaire aandachtspunten 10-12-2015
20
Rubrieken • Per rubriek: afsluiten met belastende en ondersteunende factoren, mate van tevredenheid
10-12-2015
21
Afsluiting • ‘Overzicht beleving mantelzorger’: samenvatting van de scores naar tevredenheid bij de verschillende rubrieken. Algemene inschatting zwaarte van de zorgsituatie. • ‘Prioritaire aandachtspunten’: aandachtspunten en acties die uit het gesprek naar voor komen + de verantwoordelijke(n) per actie. 10-12-2015
22
Naar een Globaal Mantelzorgplan Minister Vandeurzen
www.zichtopmantelzorg.be
