27-4-2015
Zicht op mantelzorg www.zichtopmantelzorg.be
Lieve De Vos RevaStudy, 24 april 2015 1
1
27-4-2015
Het begrip mantelzorg • Prof. Hattinga Verschure (1972): ‘alle zorg die genoten in een klein sociaal netwerk, aan elkaar gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid’
Beleid • Werkingsprincipes uit Woonzorgdecreet (2009) stellen voor: ‘maximaal een beroep te doen op het zelfzorgvermogen en de zelfredzaamheid van de gebruiker en zijn mantelzorgers, rekening houdend met hun draagkracht’. ‘het betrekken van de mantelzorger in het zorgtraject van de zorgbehoevende en het detecteren en beantwoorden van noden van de mantelzorger zelf’ 4
2
27-4-2015
Profiel mantelzorger • Merendeel vrouwen, ongeveer één derde is man (vnl. partnerzorg) • Meerderheid (schoon)kinderen, tweede grootste groep partners, buren/vrienden kleine groep • Leeftijdsgroep 45-65 jaar meest kans om mantelzorg te verlenen • Opleidingsniveau: geen eenduidig beeld • Arbeidssituatie: geen eenduidig beeld, indicatie dat voltijds werkenden minder intensieve mantelzorg verlenen • Woonsituatie: onder één dak meer kans om te zorgen en meer intensieve zorg
Beleving van mantelzorgers
6
3
27-4-2015
Beleving algemeen • Zorgbelasting én positieve zorgervaring • Sterk individueel verschillend • Afhankelijk van meerdere factoren
Draaglast of ‘stressoren’ • Aard van de zorgnoden – Bijv. dementie meer belastend
• Takenpakket – Bijv. persoonsverzorging
• Intensiteit van de zorg – Bijv. nachtrust verstoord
4
27-4-2015
Draagkracht of ‘modererende factoren’ • • • • •
Omgang met zorgsituatie Relatie met hulpbehoevende persoon Sociale steun Professionele ondersteuning Materiële steun
Overbelasting • Schatting: 8% van de mantelzorgers • Symptomen: fysieke, psychische klachten, oververmoeid,…
5
27-4-2015
Mantelzorgondersteuning
11
12
6
27-4-2015
Verkennend kwalitatief onderzoek • Huidige behoefteanalyse bij mantelzorgers – Niet systematisch – Weinig gestandaardiseerd / methodisch onderbouwd – Afhankelijk van setting en visie beleid
13
Verkennend kwalitatief onderzoek • “Hulpverleners moeten leren in contact komen mét..., het uitlokken… Want er zijn heel veel mantelzorgers die niks vragen of niks zeggen. Hoewel iedereen ziet dat daar grote problemen zijn.” (echtgenoot)
14
7
27-4-2015
Verschillende rollen van mantelzorgers
15
16
8
27-4-2015
Instrument “Zicht op mantelzorg” Doelstellingen • Een omvattend zicht krijgen op de beleving van de zorgsituatie en de wens tot ondersteuning bij de mantelzorger. • Informatie over de mantelzorger op een gestructureerde wijze te registreren. • Aandachtspunten voor hulpverlening vast te leggen, in samenspraak met de mantelzorger. • Aandachtspunten te rapporteren binnen het team en naar andere hulpverleners toe. 17
Instrument “Zicht op mantelzorg” • Instrument: gespreksleidraad met 4 hoofdrubrieken en samenvatting • Scorekaarten tevredenheid per rubriek algemene inschatting belasting op het einde • Handleiding met stappenplan en richtvragen • Overzichtskaart met hoofdrubrieken • DVD 18
9
27-4-2015
Inschatting tevredenheid en belasting
19
Gesprekstechniek etnografisch interview
• • • •
Mantelzorger als expert in eigen situatie Semi-gestructureerde opbouw Aansluiten bij taalgebruik en thema’s uit verhaal Geen onmiddellijke oplossingen 20
10
27-4-2015
Pilootstudie • Bewustwording bij zowel hulpverlener als mantelzorger • Aanknopingspunt voor gerichte ondersteuning
21
Pilootstudie • Kritische succesfactoren • Tijd en ruimte voor mantelzorger alléén • Niet éénmalig maar traject • Inbedding in multidisciplinair team • Visie in organisatie op mz
22
11
27-4-2015
Pilootstudie 2014-2015 • Sociaal Huis Merelbeke: – Testgroep: 100-tal mantelzorgers die een gesprek hebben met de sociaal consulent via Zicht op mantelzorg
• Provincie Oost-Vlaanderen: – Diensten Gezinszorg Oost-Vlaanderen: Familiezorg vzw, Familiehulp vzw, Thuishulp vzw, Solidariteit voor het Gezin vzw
– 340 afnames Zicht op mantelzorg
• CM Midden-Vlaanderen: – Afname door de regionale dienstencentra 23
fmw.hogent.be/studiedagen
12
