Make strategy work! Bepalen transparante, betaalbare pensioenambitie noodzakelijk. Utrecht, november 2014

Utrecht, november 2014

Make strategy work!®

Bepalen transparante, betaalbare pensioenambitie noodzakelijk Nationale pensioenambitie bepaalt in hoge mate invulling pensioenstelsel van de toekomst Bijdrage IG&H aan De Nationale Pensioendialoog

© IG&H Consulting & Interim

Inhoud

 Aanleiding  De Nationale Pensioendialoog richt zich op gedragen invulling van een toekomstig pensioenstelsel langs vier kernelementen  Nederland kende de tweede helft 20e eeuw een uniek, solide pensioenstelsel vanuit eenduidig, maatschappelijk gedragen beleid

 Wereldwijde trends hebben grote gevolgen voor pensioenstelsels  Gevolgen voor Nederlandse nationale pensioenambitie zijn groot  Bepalen nationale pensioenambitie noodzakelijk

© IG&H Consulting & Interim, Utrecht 2014

De Nationale Pensioendialoog

2

Aanleiding: De Nationale Pensioendialoog richt zich op gedragen invulling van een toekomstig pensioenstelsel langs vier kernelementen Kernelementen Keuzevrijheid deelnemers

Collectiviteit

Solidariteit

Verantwoordelijkheid

Echter, IG&H is van mening dat discussie over deze kernelementen alleen gericht gevoerd kan worden als helder is wat de betaalbare nationale pensioenambitie van Nederland is



3

Aanleiding: Nederland kende de tweede helft 20e eeuw een uniek, solide pensioenstelsel vanuit eenduidig, maatschappelijk gedragen beleid

Een uniek, solide pensioenstelsel

Gestoeld op duidelijke nationale pensioenambitie

Ontstaan vanuit eenduidig, gedragen beleid


Steunend op Bedrijfstakverplichtstellingen Geflankeerd door Ondernemingspensioenfondsen en verzekerde regelingen voor ondernemingen die niet binnen een bedrijfstakverplichtstelling vielen

Netto koopkrachtbehoud na pensionering ten opzichte van het laatste verdiende salaris (via indexatie) Netto koopkrachtbehoud voor nabestaanden bij overlijden van pensioendeelnemer

Breed gedragen en gemanaged door sociale partners Basis oudedagsvoorziening vanuit de overheid (AOW) Tweede en derde pijler fiscaal en met pensioenwetgeving door overheid ondersteund Gebaseerd op langdurige dienstverbanden binnen 1 bedrijfstak (of onderneming)


4

Inhoud

 Aanleiding

 Wereldwijde trends hebben grote gevolgen voor pensioenstelsels  Zestal internationale ontwikkelingen zetten echter toenemende druk op nationale pensioenstelsels  Deze zes ontwikkelingen leiden ook in Nederland tot een andere pensioencontext

 Gevolgen voor Nederlandse nationale pensioenambitie zijn groot  Bepalen nationale pensioenambitie noodzakelijk



5

Wereldwijde trends (I): Zestal internationale ontwikkelingen zetten echter toenemende druk op nationale pensioenstelsels

Financiële crisis

Globalisering

 Structureel lage rentes  Toenemende kostenfocus sponsors  Onzeker beleggingsklimaat

Vergrijzing en ontgroening

 Druk op arbeidsvoorwaarden  Global providers

Individualisering

 Oplopende verplichtingen  Terugloop premiebetalenden

Flexibilisering

 Zelf keuzes kunnen maken  Andere kijk op collectiviteiten

Digitalisering  Wijzigende arbeidsverhoudingen  Werknemers moeten in toenemende mate op eigen kracht pensioen opbouwen  Groeiend aantal ZZP-ers


 Gedragsverandering  Koppeling processen en data


6

Wereldwijde trends (II): Deze zes ontwikkelingen leiden ook in Nederland tot een andere pensioencontext Financiële crisis: rente op 10-jarige Nederlandse staatslening

Globalisering: groei van de wereldhandel (index 2005 = 100)

6% 150

4%

100

2%

50

0% Bron: DNB

index 2005 = 100

0

1999

2002

2005

2008

2011

2014

Vergrijzing en ontgroening: ontwikkeling levensverwachting

Bron: CPB

1994

1998

2002

2006

2010

2014

Individualisering: organisatiegraad t.o.v. aantal werkenden

84

30%

80

20%

76 10% 72 1991

1996

Bron: CBS

2001 Mannen

2006

2011

Flexibiliteit: % flexwerkers en zzp’ers t.o.v. beroepsbevolking

Bron: CBS

0% Bron: CBS

Vrouwen

1995

100%

25%

75%

20%

50%

15%

25%


2004

2008

2012

2003

2007

2011

Digitalisering: online bankieren (% van totale transacties)

30%

2000

1999

Bron: CBS

58%

83%

2005

2013 De Nationale Pensioendialoog

7

Inhoud

 Aanleiding  Wereldwijde trends hebben grote gevolgen voor pensioenstelsels  Gevolgen voor Nederlandse nationale pensioenambitie zijn groot  Kernelementen van het Nederlandse pensioenstelsel worden geraakt door (inter)nationale ontwikkelingen  Oorspronkelijke Nederlandse pensioenambitie wordt voor groot deel van de bevolking niet meer gerealiseerd  Veel wet- en regelgeving geïmplementeerd, gericht op integriteit en duurzaamheid pensioenstelsel  Nederlands pensioenstelsel heeft gewonnen aan duurzaamheid; adequaatheid staat onder druk door toenemende heterogeniteit

 Bepalen nationale pensioenambitie noodzakelijk



8

Gevolgen (I): Kernelementen van het Nederlandse pensioenstelsel worden geraakt door (inter)nationale ontwikkelingen…

Noodzaak tot keuzevrijheid neemt toe  Gevarieerdere loopbaanpatronen over bedrijfstakken heen vragen om meer pensioenmaatwerk per individu  Verdiencapaciteit per individu verschilt op latere leeftijd sterk, ook dit vergt pensioenmaatwerk  In andere consumentenmarkten zijn deelnemers gewend digitaal keuzes te maken

Solidariteit staat onder druk  Doorsneepremie staat fundamenteel ter discussie en wordt niet meer als houdbaar gezien gegeven de steeds gevarieerdere loopbaanpatronen  Toename langlevenrisico zet druk op solidariteit tussen werkenden en gepensioneerden


Collectiviteit neemt af in belang  ‘Marktaandeel’ collectiviteiten (m.n. bedrijfstakpensioenfondsen) t.o.v. het totaal aantal werkenden neemt af

Eigen verantwoordelijkheid werknemers neemt toe  Werkgevers kopen, vanwege behoefte aan voorspelbare financiële lasten bijstortverplichtingen, op grote schaal af (CDC)  Werkenden worden in toenemende mate zelf verantwoordelijk


9

Gevolgen (II): …waardoor oorspronkelijke Nederlandse pensioenambitie voor groot deel van de bevolking niet meer gerealiseerd wordt; het stelsel is heterogeen geworden Trendontwikkeling verhouding Nederlandse beroepsbevolking naar type arbeidsverband en pensioenopbouw Geen (vast) dienstverband

100% Werklozen (geen opbouw) Zelfstandigen met personeel (individueel of geen) ZZP-ers (individueel of geen)

75%

Werknemers met flexibel contract (evt. beperkt pensioen) . Werknemers zonder 2e pijler pensioen

50%

Werknemers met Vast dienstverband beschikbare premie (DC) Werknemers met middelloonregeling

25%

Werknemers met eindloonregeling

0% 1999


2003

2008

2013


10

Nederlandse beleidsreactie: Veel wet- en regelgeving geïmplementeerd om, via schaven aan huidige pensioenstelsel, integriteit en duurzaamheid te vergroten Ontwikkelingen in wet- en regelgeving gericht op Nederlandse pensioensector

Integriteit Communicatie Code Rendement en Risico

Commissie de Ruiter Model 3

Invoering 2b Uitruil

Zorgplicht

Verbod op leeftijdsdiscriminatie AWGB (dienstverband)

Pensioenregister Wft-module Pensioenverzekeringen Leidraad pensioenadvisering Verguninning Tijdsevenredige pensioenkosten Standaard advisering risicoprofielen

Governance

Cie. Staatsen Nevenactiviteiten pensioenfondsen

PPI Besluit FTK

Stelsel

Pensioenwet & FTK

Wijziging rekenrente

Beleggings knip Herstel Dekkingsgraad

Belastingplan 21e eeuw Witteveen

Belastingplan 2003 Verlaging opbouw%

Lijfrentesparen (banksparen)

Sekseneutrale uitkeringen beschikbare premie

Verlaging AOW leeftijd


2000

2001

2003

2004

2005

2006

2007

Wiijziging FTK Herziening FTK Witteveen 2015

Verlaging AOW leeftijd (versneld)

Afbouw VUT/Prépensioen

1999

Code pensioenfondsen

Wet Versterking bestuur pensioenfondsen

IAS 19/ richtl 271 Pensioen op jaarrekening

Duurzaamheid

Pensioenopbouw

Kostennorm Pensioen

BGFO bonusprovisie

Verbod uitstel financiering Backservice verpl.

Pensioencommunicatie 2014

UPO

Financiële bijsluiter

2008

2009

2010

2011

2012

APF Netto Pensioen

2013

2014


11

Effect van beleid: Nederlands pensioenstelsel heeft gewonnen aan duurzaamheid; adequaatheid staat onder druk door toenemende heterogeniteit Scores top 10 wereldwijd toonaangevende pensioenlanden 2009

Land

Overall ranking

Denemarken

Adequaatheid

2014 Duurzaamheid

Integriteit

out of scope

Overall ranking

Adequaatheid

Duurzaamheid

Integriteit

1 (82,4)

77,5

86,5

84,5

Australië

2 (74,0)

68,1

71,0

87,8

2 (79,9)

81,2

73,0

87,8

Nederland

1 (76,1)

80,5

62,5

88,2

3 (79,2)

75,3

76,3*

89,4

Finland

out of scope

4 (74,3)

72,2

64,7

91,1

Zwitserland

out of scope

5 (73,9)

71,9

69,7

83,1

Zweden

3 (73,5)

68,5

75,2

79,1

6 (73,4)

67,2

74,7

81,6

Canada

4 (73,2)

76,2

64,2

80,9

7 (69,1)

75,0

58,6

74,3

Chili

7 (59,6)

48,9

54,1

84,5

8 (68,2)

57,3

68,7

85,0

UK

5 (63,9)

56,6

56,4

86,3

9 (67,6)

69,8

52,4

85,4

Singapore

8 (57,0)

51,7

68,9

49,1

10 (65,9)

56,4

68,5

77,4

Bron: Melbourne Mercer Global Pension Index

* NB: Mercer scoort in het onderzoek 2014 ‘Proportion of the (NL) working age population that are members of private pension plans’ op 100% score (10/10) binnen het onderdeel ‘Duurzaamheid’; dit sluit niet aan op het heterogene beeld dat geschetst wordt in deze bijdrage van IG&H aan De Nationale Pensioendialoog (zie pagina 10) © IG&H Consulting & Interim, Utrecht 2014


12

Inhoud

 Aanleiding  Wereldwijde trends hebben grote gevolgen voor pensioenstelsels  Gevolgen voor Nederlandse nationale pensioenambitie zijn groot  Bepalen nationale pensioenambitie noodzakelijk  Toonaangevende pensioenlanden nemen elk een eenduidige nationale pensioenambitie als vertrekpunt die leidt tot een invulling voor grote delen van beroepsbevolking  Vanuit eenduidige nationale pensioenambitie wordt door toonaangevende pensioenlanden het pensioenstelsel verschillend ingericht  Voor toekomstige inrichting Nederlandse stelsel zijn meerdere nationale pensioenambities mogelijk  Tussen de mogelijke nationale pensioenambities dient een bewuste keuze gemaakt te worden die leidend is voor de inrichting van het toekomstige Nederlandse pensioenstelsel



13

Pensioenambitie: Toonaangevende pensioenlanden nemen elk een eenduidige nationale pensioenambitie als vertrekpunt die leidt tot een invulling voor grote delen van beroepsbevolking Verenigd Koninkrijk

Australië

2 Nationale Pensioenambitie

Denemarken

9

1

Vangnet werknemers ter voorkoming van arme ouderen en beroep op bijstand

Voor alle werknemers beperkte inkomensteruggang na pensionering

 Omslagstelsel, inkomensafhankelijke basisuitkering voor iedereen

 Omslagstelsel met basispensioen en inkomensafhankelijk aanvullend basispensioen

 Eerste pijler basispensioen o.b.v. omslagstelsel  Verplicht aanvullend pensioen ATP o.b.v. DC

 Verplichte tweede pijler grotendeels o.b.v. DC met premie-inleg van 9%, stijgend naar 12% in 2019  Vrije keuze werknemer ten aanzien van uitvoerder (incl. zelf doen) en beleggingsrisico

 Vrije, heterogene invulling met 8% premie-inleg als nationale minimum verplichtstelling  Vangnetconstructie: standaard DC regeling voor alle werknemers (incl. uitzendkrachten) voor zover niet opgenomen in pensioenregeling werkgever; ZZP-ers op vrijwillige basis

 Semi-verplichte tweede pijler overheersend DC met gemiddeld 15% premie-inleg  Pensioenfondsen georganiseerd per beroepsgroep  Collectief beleggen

 Fiscaal gefaciliteerde vrijwillige derde pijler met individuele bijdrage, ook als aanvulling binnen tweede pijler mogelijk

 Fiscaal gefaciliteerde vrijwillige derde pijler met collectieve en individuele pensioenen met diverse soorten aanbieders

 Fiscaal gefaciliteerde vrijwillige derde pijler met individuele pensioenen bij banken en verzekeraars

Alle werknemers redelijk pensioen om van te kunnen leven

Invulling stelsel

Eerste pijler

Tweede pijler

Derde pijler



14

Pensioenambitie: Vanuit eenduidige nationale pensioenambitie wordt door toonaangevende pensioenlanden het pensioenstelsel verschillend ingericht Australië

Verenigd Koninkrijk

Denemarken

Collectiviteit Geen collectiviteit

Grote mate van collectiviteit

Solidariteit Geen solidariteit

Sterke solidariteit Verantwoordelijkheid

Individuele deelnemer

Werkgever/ sociale partners

Geen verplicht karakter

Sterk verplicht karakter Keuzevrijheid

Grote keuzevrijheid

Heterogeen stelsel


Beperkte keuzevrijheid

Homogeen stelsel De Nationale Pensioendialoog

15

Pensioenambitie: Voor toekomstige inrichting Nederlandse stelsel zijn meerdere nationale pensioenambities mogelijk Mogelijke nationale pensioenambities t.a.v. hoogte en reikwijdte

Koopkrachtbehoud

Hoogte nagestreefd pensioen

Sociale zekerheid Basis op Orde Eigen verantwoordelijkheid Geen

 Volledig eigen keuze, geen aandacht vanuit overheid

 Fiscaal stimuleren van nemen eigen verantwoordelijkheid

 Minimaal bijstandsniveau met landelijke dekking  Voorkomen arme ouderen en bijstandsuitgaven

 Minimaal modaal met landelijke dekking

 Geen inkomensterugval bij pensioneren voor overgrote deel bevolking

Mate van dekking/ (semi) verplichtstelling



16

Pensioenambitie: Tussen de mogelijke nationale pensioenambities dient een bewuste keuze gemaakt te worden die leidend is voor de inrichting van het toekomstige Nederlandse pensioenstelsel

Optie A

Vangnet (voor alle werkenden?)

Kernelementen Keuzevrijheid deelnemers

Optie B

Sociale zekerheid (voor alle werknemers?)

Solidariteit

Collectiviteit

Optie C

Anders namelijk: … Verantwoordelijkheid

Optie D


Laten voortbestaan huidige heterogene stelsel De Nationale Pensioendialoog

17

Vragen en informatie IG&H Consulting & Interim is met bijna 150 ervaren consulting & interim professionals het leidende onafhankelijke adviesbureau in Nederland. Wij werken al ruim 25 jaar voor toonaangevende ondernemingen in drie sectoren: Financial Services, Health en Retail, Trade & Logistics.

Frans Liem Partner [email protected]

In deze sectoren bepalen nieuwe duurzame business modellen, omni-channel klantbediening en e-commerce de agenda’s. We zetten volledig in op het succes van onze klanten in deze nieuwe realiteit. Onze unieke Make strategywork!®aanpak zorgt voor de juiste mix van expertise, slagkracht en verandervaardigheden. Zo zetten wij strategie om in transformatie, met resultaat. Daarnaast kunnen ook onze interim professionals voor extra realisatiekracht zorgen.

IG&H Consulting & Interim Hondiuslaan 102 3528 AC Utrecht Telefoon: (030) 2040 900

Ellen Metaal Director [email protected]


Fax: (030) 2040 999 E-mail: [email protected] Internet: www.igh.nl


18

Utrecht, november 2014

Make strategy work!®

Bepalen transparante, betaalbare pensioenambitie noodzakelijk Nationale pensioenambitie bepaalt in hoge mate invulling pensioenstelsel van de toekomst Bijdrage IG&H aan De Nationale Pensioendialoog

© IG&H Consulting & Interim

Make strategy work! Bepalen transparante, betaalbare pensioenambitie noodzakelijk. Utrecht, november 2014

Recommend Documents