Maintenance-markt in West Brabant Verkenning naar de werkgelegenheidsontwikkeling

Maintenance-markt in West Brabant

Verkenning naar de werkgelegenheidsontwikkeling 2011 - 2020

Mark Haarman, Rob Golbach & Jasper Lipsch Breda, 14 maart 2011

Inhoudsopgave 1. Doelstelling en aanpak van dit onderzoek

2. Omvang huidige maintenance-markt in West Brabant

3. Trends en ontwikkelingen in de maintenance-markt

4. Omvang toekomstige maintenance-markt in West Brabant

5. Haalbaarheid groeiverwachting in West Brabant

Bijlage – Geraadpleegde bronnen

2 2011, Mainnovation b.v., All rights

reserved©

Achtergrond en doelstelling De maintenance-markt is voor REWIN één van de drie speerpunten voor toekomstige economische groei in de Westbrabantse regio. In de afgelopen vier jaar heeft REWIN diverse activiteiten ontplooid om de maintenance-markt te stimuleren. De meest aansprekende resultaten hiervan zijn:

Om deze reden heeft Mainnovation een verkenning uitgevoerd naar de toekomstige ontwikkeling van de werkgelegenheid in de Westbrabantse maintenance-markt.

– Oprichting Aviolanda als zelfstandig (onderhouds-) bedrijvenpark; – Oprichting van Dutch Institute World Class Maintenance (DIWCM); – Hoge naamsbekendheid van het merk “World Class Maintenance” (WCM); – Ontwikkeling van een integrale onderwijskolom voor Maintenance; – Opzetten van een open innovatieplatform voor Maintenance, waarmee samenwerking tussen bedrijven wordt gestimuleerd. Veel van deze projecten zijn gefinancierd met overheidssteun vanuit het „Pieken in de Delta‟-programma. Met de komst van het nieuwe kabinet wordt deze financiële steun na 2011 gestopt. Veel van deze initiatieven zorgen ervoor dat de basis is gelegd en maintenance hierdoor een speerpunt is. Nu moet er meer aandacht zijn voor extra investeringen in West Brabant, waarbij het streven is om een top vestigingsmilieu te creëren voor maintenance bedrijven. Alvorens dit te doen wil REWIN inzicht hebben in de groeipotentie van de maintenancemarkt in West-Brabant.


reserved©

Onderzoeksaanpak en leeswijzer Het onderzoek begint met het in kaart brengen van de huidige werkgelegenheid in de Westbrabantse maintenance-markt (stap 1). Deze stap zal uitgevoerd worden op basis van beschikbare werkgelegenheidsonderzoeken van REWIN, MCC en WCM, waar nodig aangevuld met een telefonische enquête van Mainnovation.

1. In kaart brengen omvang huidige Maintenance-markt in West-Brabant

Vervolgens zal vanuit de huidige marktsituatie onderzocht worden welke maintenance-markten/producten in de toekomst zullen groeien (stap 2), behouden zullen blijven (stap 3) en zullen krimpen (stap 4). Deze stappen zullen gedaan worden op basis van beschikbare trendrapporten (o.a. MRO Visiedocument) en expert opinion van Mainnovation. De geïdentificeerde groei-, behouden krimpmarkten zullen vervolgens worden gekwantificeerd (stap 5, 6 en 7). Dit zal gedaan worden op basis van desktop-studies waarbij gezocht zal worden naar kwantitatieve gegevens van reeds uitgevoerde marktontwikkelingsstudies. Indien deze gegevens niet voorhanden zijn, dan zullen wij een onderbouwde schatting doen naar de werkgelegenheidsontwikkeling per groei-, behoud- of krimpmarkt. Het onderzoek wordt afgerond af met een eindrapportage over de werkgelegenheidsontwikkeling in de Westbrabantse maintenance-markt in 2020. Deze rapportage zal gebeuren middels een eindpresentatie aan de projectleider, directie en eventuele aandeelhouders van REWIN.

2. Identificeren groeimarkten

3. Identificeren behoudmarkten

4. Identificeren krimpmarkten

5. Kwantificeren groeimarkten

6. Kwantificeren behoudmarkten

7. Kwantificeren krimpmarkten

8. Eindrapportage totale werkgelegenheidsontwikkeling West-Brabantse Maintenance-markt in 2020

De uitkomsten van deze aanpak zijn verwerkt in dit rapport, welke als volgt is opgebouwd: – Doelstelling en aanpak van dit onderzoek – Omvang huidige maintenance-markt in West-Brabant – Trends en ontwikkelingen in de maintenance-markt – Omvang toekomstige maintenance-markt in West-Brabant – Haalbaarheid groeiverwachting in West Brabant


reserved©








reserved©

Definitie maintenance-markt In dit rapport hanteren we de volgende definitie als het gaat om de maintenance-markt:

Proces

– De maintenance-markt is de business-to-business-markt voor MROU (Maintenance, Repair, Overhaul & Upgrade) van technische kapitaalgoederen – De markt omvat het technisch-industriële onderhoud met uitzondering van gebouwen- en ICT-onderhoud In dit rapport worden de volgende zes sectoren beschouwd:

Infra

– Procesmatige industrie. Deze sector bevat alle branches met een fabriek als onderhoudsobject. De belangrijkste branches binnen de Proces-sector zijn Olie & Chemie, Voeding & Genotmiddelen, Farma en Discrete Productie.

Rollend Materieel Maritiem

– Infrabeheer. Deze sector betreft het beheer van wegen, spoor en waterkeringen. – Maritieme sector. Binnen deze sector worden transport- en defensieschepen onderhouden alsmede off shore platforms en bagger- en werkschepen, binnenvaart en jachtbouw

Lucht

– Luchtvaart. Deze sector betreft het onderhoud van burgeren defensievliegtuigen en helicopters – Energie. Binnen deze sector worden de bedrijfsmiddelen beheert die zorgen voor de opwekking en distributie van gas, water en elektriciteit – Rollend materieel. Dit is de sector die zich bezig houdt met de instandhouding van treinen, trams, bussen, goederentransportvoertuigen, rollend defensiematerieel en zware rollend werktuigen als kranen, heftrucks en vrachtwagens

Energie

Wij merken hierbij op dat de maintenance-markt in WestBrabant gedomineerd wordt door de procesmatige industrie en verschillende concentraties in de luchtvaart, maritiem en de energiesector.


reserved©

Spelers in de maintenance-markt C

Binnen iedere onderhoudsector kunnen een 7-tal spelers worden onderscheiden. Centraal staat de beheerder en onderhouder van het object. De beheer- en onderhoudsorganisatie wordt ondersteund door toeleveranciers van: – Installaties (Original Equipment Manufacturer (OEM), Value Added Reseller (VAR), System Integrator, Engineering Contractor) – Mensen (technische scholen, technische uitzend- en detacheringbureaus, recruiters, onderhoudscontractors, interim managementbureaus).

Leverancier diensten

C

C Leverancier reservedelen & gereedschappen

Leverancier IT

A

– Reservedelen en gereedschappen (OEM, VAR en technische handelshuizen)

Beheer& onderhoudsorganisatie

– Onderhoudsdiensten (OEM, VAR en contractors)

C

– IT (softwareleveranciers, adviesbureaus, OEM)

– Kennis (opleidingsinstituten, OEM‟s, onderhoudscontractors, adviesbureaus, brancheverenigingen, engineeringbureaus) In het kader van dit onderzoek hebben we een inschatting gemaakt naar het aantal mensen dat op dit moment werkzaam is in de West Brabantse maintenance-markt. Hierbij hebben we gebruik gemaakt van de KvK-lijst van Rewin. In deze lijst is de markt onderverdeeld in 3 spelers:

C

Leverancier kennis

Leverancier mensen

B Leverancier installaties

A: de Asset Owner (= beheer & onderhoudsorganisatie) B: Equipment Supplier (= leverancier van installaties) C: Service Supplier (= leverancier van mensen, reservedelen & gereedschappen, onderhoudsdiensten, IT en kennis)


reserved©

Omvang huidige maintenance-markt West Brabant De Asset Owners in West Brabant kunnen onder verdeeld worden in commerciele en overheidsbedrijven. Volgens de KvK-lijst van Rewin zijn er ca. 422 commerciele Asset Owners waar totaal ca. 34.500 mensen werkzaam zijn. Op basis van een door Mainnovation uitgevoerde telefonische enquête met de grootste Asset Owners in West Brabant schatten wij in dat ca. 12% van het personeelsbestand in onderhoud (= interne technische dienst) werkzaam is. Dit percentage komt overeen met kentallen uit de benchmark database van Mainnovation. Dit betekent dat er totaal ca. 4.100 onderhoudsmedewerkers actief zijn bij de commerciele Asset Owners. Binnen de West Brabantse overheidsector hebben wij 3 Asset Owners geïdentificeerd die relevant zijn voor dit onderzoek: Logistiek Centrum Woensdrecht (Defensie), Brabant Water en Waterschap Brabantse Delta. Deze bedrijven hebben respectievelijk ca. 600, 400 en 200 onderhoudsmedewerkers in dienst. Totaal werken er bij de niet-commerciele Asset Owners ca. 1.200 onderhoudsmedewerkers. Naast de Asset Owners bevat de regio ca. 272 Equipment Suppliers met totaal ca. 20.500 medewerkers (bron: KvK-lijst Rewin). Op basis van een telefonische enquête binnen deze groep bedrijven schatten wij in dat ca. 12% van het personeelsbestand in onderhoud (= after sales service) werkzaam is. Dit komt neer op totaal ca. 2.400 onderhoudsmedewerkers.

Het aantal bedrijven dat geclassificeerd is als Service Suppliers bedraagt ca. 381. Deze bedrijven geven werk aan totaal ca. 12.160 medewerkers (bron KvK-lijst REwin). Uit onderzoek is gebleken dat de groep Service Suppliers geen homogene groep is. De grootste 6 bedrijven (totaal goed voor 17% van de werkgelegenheid binnen deze groep) zijn maintenance contractors die zich primair richten op onderhoud. Uit onze telefonische enquête blijkt dat bij deze bedrijven 64% van het personeelsbestand actief is in onderhoud. Voor de overige 375 bedrijven schatten wij dit percentage op 20%. Totaal brengt dit het aantal onderhoudsmedewerkers bij de Service Suppliers op ca. 3.300. Indien we alle groepen bedrijven bij elkaar optellen, kunnen we stellen dat er op dit moment ruim 11 duizend medewerkers in de West Brabantse maintenance-markt werken: – Asset Owners (commercieel)

4.100 mdw‟s

– Asset Owners (overheid)

1.200 mdw‟s

– Equipment Suppliers

2.400 mdw‟s

– Service Suppliers

3.300 mdw‟s


reserved©








reserved©

Macro-economische trends (1) De maintenance-markt is sterk in ontwikkeling. Deze ontwikkeling wordt gevoed door een zestal macro-economische trends. Verouderde installaties

Financiele crisis

Leverancier diensten

Leverancier reservedelen & gereedschappen

Leverancier IT

Globalisering

Duurzame samenleving

Beheer& onderhoudsorganisatie

Leverancier kennis

Leverancier mensen

Leverancier installaties

Vergrijzing

Mechatronica

De eerste trend is globalisering van de onderhoudsmarkt. Dit is een serieuze bedreiging voor de maintenance-markt omdat steeds meer multinationals fabrieken verplaatsen naar lage loonlanden. Hierdoor neemt de marktomvang voor uitvoerend onderhoud af. De globalisering geeft de maintenance-markt echter ook kansen, in de vorm van nieuwe exportmogelijkheden van kennisintensieve onderhoudsdiensten en –producten.

De tweede trend, de financiële crisis, heeft de Nederlandse industrie zwaar geraakt. Echter, de crisis heeft wel een positieve bijdrage geleverd aan het imago van onderhoud. Zo hebben veel Equipment Suppliers hun after sales service versterkt om de inkomstenafname op verkoop van nieuwe installatie te compenseren. Ook Asset Owners hebben de waarde van onderhoud ontdekt. Door de beperkte investeringsruimte voor nieuwbouw is men genoodzaakt om langer om te gaan met bestaande installaties en dus meer aandacht te besteden aan onderhoud en eventuele optimalisatie. En ook bij economisch herstel zal onderhoud een rol van betekenis gaan spelen bij het maximaliseren van de output van de installaties. Kortom, als gevolg van de financiële crisis is onderhoud niet langer meer een kostenpost, maar een factor van economische toegevoegde waarde.

Een zelfde effect heeft de derde trend. Als gevolg van de duurzame samenleving neemt de bewustwording van het belang van onderhoud toe, zowel in de maatschappij als bij bedrijven en overheid. Onvoldoende onderhoud geeft kans op veiligheids-, milieu- en gezondheidsincidenten. De recente milieuramp in de Mexicaanse golf, als gevolg van het ontplofte olieplatform van BP, heeft dit versterkt. En deze bewustwording zal nog verder toenemen als de samenleving gaat beseffen dat veel van onze technische installaties hun einde levensduur naderen. In recent marktonderzoek van Mainnovation en TNS NIPO zegt 7,6% van de onderhoudsmanagers in Nederland dat er een gerede kans op een veiligheidsincident is als gevolg van technisch falen.


reserved©

Macro-economische trends (2) Dit brengt ons bij de vierde trend: de veroudering van de installaties. Een groot deel van onze fabrieken, spoor, vliegtuigen, schepen en energienetwerken is gebouwd in de periode na de tweede wereldoorlog (1950 – 1970). Voor technische installaties geldt dat zij gemiddeld 30 tot 40 jaar mee gaan. Recent marktonderzoek van Mainnovation en TNS NIPO laat zien dat 55% van de installaties in Nederland tussen nu en 10 jaar hun einde levensduur bereiken. Dit dwingt bedrijven tot het maken van scherpe keuzes: wordt de fabriek gesloten, verplaatst naar lage lonenlanden of behouden middels levensduurverlenging. Wat de keuze ook zal zijn, het zal impact hebben op omvang en aard van het onderhoudswerk.

Einde levensduur

Percentage assets

35%

31%

30% 25%

24%

20% 15% 10% 8%

10%

3%

5% 0% 0-5 jaar

6-10 jaar

11-15 jaar

16-20 jaar

>21 jaar

Naast de veroudering van de installaties ondervindt de maintenance-markt ook een vergrijzing in personeel (vijfde trend) . Het onderhoudskompas 2010 van de NVDO toont aan dat 8% van de 227.000 onderhoudsmedewerkers in Nederland ouder is dan 55 jaar. Dit betekent dat er tussen nu en tien jaar zo‟n 18 duizend vacatures zullen ontstaan. Dit komt bovenop het huidige tekort aan technisch personeel. Een studie van REWIN in West Brabant in 2007 laat zien dat 71% van de bedrijven in de maintenance-markt een tekort heeft aan direct personeel en 47% van de bedrijven in deze markt een tekort heeft aan indirect personeel. Helaas blijft het aanbod van schoolverlaters nog achter bij deze vraag. Er is dus behoefte aan een sterke onderwijskolom voor het opleiden en trainen van jong talent en horizontale intreders. De laatste trend betreft de opkomst van mechatronica in installaties. Mechatronica integreert het mechanische systeem in een installatie met het elektronische regelsysteem. Hiermee ontstaan zogenaamde “smart assets”; installaties die zelf hun technische toestand kunnen meten en kunnen aangeven wanneer zij preventief onderhoud nodig hebben. Daarnaast komen er steeds betere meetgereedschappen op de markt die de toestand meten van installaties. Vooral bij ouder wordende en veiligheidskritische installaties is Condition Montoring (CM) van groot belang.).

Restlevensduur (gemeten in 2010, bron Mainnovation & TNS Nipo)


reserved©

Van trends naar groeien krimpmarkten Als wij de macro-economische trends projecteren op de regio West Brabant, identificeren wij 5 potentiële groeimarkten, welke in het volgende hoofdstuk zullen worden gekwantificeerd: – Levensduurverlenging. Het toepassen van levensduurverlenging op de verouderende installaties zal een groeiimpuls geven aan de gehele maintenance-markt.

Als potentiële krimpmarkt zien wij: – Industriële verplaatsing & sluiting. Door de toenemende globalisering en de naweeën van de financiële crisis verwachten wij dat in de komende 10 jaar een aantal fabrieken worden gesloten en/of worden verplaatst naar lage loonlanden.

– Condition Monitoring tools & technieken. De opkomst van mechatronica en de toenemende noodzaak om de installatietoestand te kunnen bewaken levert kansen voor start ups en huidige aanbieders van Condition Monitoring-oplossingen. – Maintenance management centra. De professionalisering van het onderhoudsvak vraagt om aanbieders van maintenance management-oplossingen van buiten (adviesbureaus) en van binnen het bedrijf (maintenance excellence divisies) – Internationale revisieworkshops. Gezien de goede geografische bereikbaarheid en het logistieke speerpunt van de regio zien wij een kans voor het opzetten van internationale revisieworkshop voor hoogwaardige equipments voor de vliegtuigindustrie (Aviolanda) en overig industrieën

– Bio-based maintenance. Gestimuleerd door de duurzame economie, heeft REWIN de bio-based industrie als speerpunt benoemd voor nieuwe bedrijvigheid. Dit zal in de komende jaren leiden tot de bouw van nieuwe bio-based fabrieken en verbouw van bestaande fabrieken in West Brabant. Het onderhoud aan deze fabrieken wordt in dit rapport bio-based maintenance genoemd.

Globalizering

Levensduur verlenging

Financiële Crisis

Condition Monitoring tools & technieken

Duurzame economie

Maintenance excellence centra

Verouderende Installaties

Internationale revisie workshops

Vergrijzing

Bio-based Maintenance

Mechatronica

Industriele verplaatsing & sluiting


reserved©








reserved©

Aanpak berekening Wij hanteren de volgende aanpak voor het berekenen van de werkgelegenheid in de West-Brabantse maintenance-markt in 2020

Huidige marktomvang Krimp door industriële verplaatsing

– Als basis hanteren wij de huidige marktomvang van de maintenance-markt zoals berekend in hoofdstuk 2

Omvang behoudmarkt

– Dit bedrag (in aantal werknemers) wordt vervolgens verminderd met het aantal medewerkers dat zal verdwijnen als gevolg van de geïdentificeerde krimpmarkt – Het resultaat hiervan noemen wij de behoudmarkt – Vervolgens zal per groeimarkt een onderbouwde inschatting worden gedaan voor de nieuwe werkgelegenheid die binnen de betreffende groeimarkt ontstaat – Tenslotte worden de groeimarkten opgeteld bij de behoudmarkt hetgeen resulteert in een kwantificering van de werkgelegenheid in 2020

-/-

Groei door levensduurverlenging

+

Groei door Condition Monitoring

+

Groei door maintenance excellence centra

+

Groei door Internationale revisieworkshops

+

Groei door bio-based maintenance

+

Toekomstige marktomvang


reserved©

Krimp door industriële verplaatsing & sluiting Tijdens ons onderzoek zijn wij tot de conclusie gekomen dat er weinig tot geen data voorhanden is over het aantal fabrieken of werkplaatsen dat verloren is gegaan of zal gaan als gevolg van het verplaatsen van fabrieken naar lagelonenlanden. Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat bedrijven ondanks de hype hier nog maar weinig gebruik van maken. Dit beeld werd bevestigd tijdens onze telefonische enquête. Desalniettemin tonen cijfers van de Stichting Lisa aan dat de werkgelegenheid in de Industrie en Nuts-sector tussen 2005 en 2009 (= 4 jaar) met 6% is afgenomen. Dit is niet alleen het gevolg van industriële verplaatsing en sluiting maar ook van efficientieverbeteringen o.a. door toenemende productieautomatisering. Wij schatten in dat de helft van de 6% afname veroorzaakt wordt door industriële verplaatsing en sluiting. Met andere woorden: in 4 jaar tijd is de industrie met 3% afgenomen als gevolg van industriële verplaatsing en sluiting Als we deze cijfer extrapoleren over de periode 2010- 2020 (= 10 jaar) dan verwachten wij dat in 2020 de onderhoudsmarkt met 7,5% is afgenomen als gevolg van industriële verplaatsing en sluiting. Dit is gelijk aan een afname van 825 onderhoudsmedewerkers. Hiermee komt de behoudmarkt op totaal 10.175 onderhoudsmedewerkers.

Aantal banen West Noord Brabant naar sector (bron: Lisa.nl) 2005 2006 2007 2008 Landbouw en Visserij 11270 10500 10600 10840 Industrie 46470 45860 47350 47270 Nutsbedrijven 3040 2850 2840 2890 Bouw 17640 18000 18890 19520 Handel 53460 54070 56270 57610 Vervoer en Opslag 16230 17140 18320 18360 Horeca 11290 11330 12260 12480 Informatie en Communicatie 3310 3670 3930 4130 Financiële instellingen 5030 4980 5010 5080 Zakelijke diensten32450 33240 35690 37150 Overheid 16050 16050 16680 17440 Onderwijs 16610 16410 16770 16760 Zorg 40770 42160 43020 44070 Overige diensten 9240 9440 10110 10370 Totaal 282860 285700 297740 303970

2009 10900 43640 2860 19370 58400 17650 11970 4520 5120 39040 16990 17070 45440 10640 303610


reserved©

Groei door levensduurverlenging Zoals al eerder is aangegeven nadert een groot deel van de Nederlandse installaties haar einde levensduur. In diverse sectoren zijn de eerste signalen van een vervangingsmarkt al zichtbaar. In de Procesmatige industrie zal de veroudering van de fabrieken waarschijnlijk niet leiden tot vervanging. De goedkopere vestigingsmogelijkheden in lagelonenlanden houden nieuwe investeringen in Nederland tegen. Bedrijven zoeken het hier meer in levensduurverlenging. Dit wordt sterk gestimuleerd door centrale en lokale overheden om zo de Nederlandse industrie te behouden. Levensduurverlenging is een relatief nieuwe tak van sport. Alleen in de luchtvaartsector (vliegtuigen) en openbaar vervoer (treinen) werkt men al langer met dit fenomeen. In deze sectoren zie je dat de onderhoudsbehoefte in een jaar van levensduurverlenging gemiddeld met een factor 3 stijgt ten opzichte van een regulier jaar. Deze stijging is het gevolg van een groot project waarin de installatie niet alleen in nieuwstaat wordt teruggebracht, maar waar ook nieuwe functionaliteiten (modificaties en uitbouw) worden toegevoegd zodat de installatie de volgende 5-10 jaar weer meekan. Een vergelijking kan gemaakt worden met shutdowns in de Olie & Chemie-sector. Hier worden fabrieken eens in de 4 tot 8 jaar compleet gerenoveerd (ondanks dat het nog geen einde levensduur is). Opvallend is dat ook hier gesproken wordt van een gemiddelde stijging in onderhoudsbehoefte met factor 3 ten opzichte van een regulier jaar.

Wij verwachten dat in 2020 een deel van de maintenance-markt zich bezig zal houden met levensduurverlenging. Uit de grafiek van pagina 11 kan opgemaakt worden dat in de periode 2015-2020 31% van de installaties einde levensduur bereiken. Dat is gemiddeld 6,2% per jaar. Dit betekent dat de maintenance-markt in 2020 als volgt zal toenemen: - 6,2% van de markt is onderhevig aan levensduurverlenging en heeft een onderhoudsbudget van 300% (= factor 3) – 93,8% van de markt past regulier onderhoud toe en heeft een onderhoudsbudget van 100% – totale onderhoudsmarkt heeft een onderhoudsbudget van 112,4% ( = 6,2% x 300% + 93,8% x 100% ) Met andere woorden, de onderhoudsmarkt in 2020 zal met 12,4% stijgen. Uitgedrukt in werkgelegenheid betekent dit een toename van ca. 1260 onderhoudsmedewerkers in de regio West Brabant. Overigens merken wij hierbij op, dat de 12,4% groei ook geldt voor de totale Nederlandse onderhoudsmarkt en zelfs voor de gehele West-Europese onderhoudsmarkt. Deze landen hebben immers allemaal te maken met installaties van na de tweede wereldoorlog en concurrentie van lagelonenlanden. Nieuwbouw zal ook in deze landen niet de hoogste prioriteit krijgen, waardoor men genoodzaakt is tot levensduurverlenging. De groei in de omringende landen is een goede basis voor uitbreiding van onze onderhoudsexport.


reserved©

Groei door Condition Monitoring Condition Monitoring (CM) is de Engelse term voor toestandsbewaking en is een belangrijk onderdeel van toestandsafhankelijk onderhoud (in het Engels: Condition Based Maintenance). Toestandsafhankelijk onderhoud wordt gezien als de meest effectieve onderhoudsstrategie, omdat men het onderhoud uitvoert op het moment dat het echt nodig is. Niet te vroeg, zoals bij gebruiksafhankelijk onderhoud (GAO) en niet te laat, zoals bij storingsafhankelijk onderhoud (SAO). TAO was echter jaren lang niet efficiënt omdat het aanbrengen van sensoren in de apparaten te duur was. Met de opkomst van mechatronica en sneller goedkoper wordende sensortechnologie is dit probleem verholpen.

CM-oplossingen zijn kennisintensief. Men moet fundamentele fysische kennis (degradatiemechanismen) combineren met onderhoudstechnologieën en apparatenkennis. Juist deze combinatie van hoogwaardige kennisgebieden zijn in Nederland goed belegd. Wij verwachten dan ook dat er in West Brabant een kans is voor start ups op het gebied van CM. Nauwe samenwerking met een lokale Maintenance University en andere technische universiteiten is hierbij wel een vereiste. Vanuit fundamenteel onderzoek dient er nieuwe CM-technologiën en –apparaten te worden ontwikkeld, voorzien van octrooien en patenten. Dit is een ideale broedplaats voor start-ups en gerichte bedrijfsacquisities.

De CM-markt is een internationaal sterk groeiende markt. Marktanalisten voorspellen dat de wereldwijde CM-markt in 2015 $2.1 miljard bedraagt. Deze markt bevat: – CM-producten (meetapparatuur en sensoren) – CM-software (analyseprogrammatuur) – CM-diensten (uitvoeren van metingen en inspecties) – CM-consultancy (uitvoeren van analyses en CM-strategieën) De CM-oplossingen richten zich op fysische metingen zoals trillingsmetingen, thermografiemetingen, oliemetingen, ultrasoonmetingen en corrosiemetingen. De CM-markt wordt gedomineerd door een groep buitenlandse apparatuurleveranciers. Deze leveranciers hebben vaak ook een vestiging of vertegenwoordiging in Nederland.

Het REAP-project “Condition Based Maintenance” toont aan dat de Nederlandse CM-markt in 2010 circa 5.000 arbeidsplaatsen bevat, waarvan 3.750 bij toeleveranciers en 1.250 bij de Asset Owners. Wij verwachten dat een sterke maintenance-regio (zie hoofdstuk 5) ca. 10% van de CM-aanbieders zal aantrekken. Dit komt neer op een totaal van 375 arbeidsplaatsen. Daarbij geven marktexperts aan dat de CM-markt in Nederland jaarlijks met 7% groeit. Voor 2020 betekent dit dat de CM-aanbieders in West Brabant circa 740 medewerkers zal bevatten.


reserved©

Groei door bio-based maintenance Door CO² uitstoot verandert het klimaat terwijl tegelijkertijd de vraag naar energie toeneemt. De bio-based economie, waarbij men op zoek gaat naar nieuwe vormen van energie, doet zijn intrede. Gebruik van reststromen zoals biomassa, restwarmte en afvalwater speelt hierbij een belangrijke rol. In West-Brabant is deze volop aanwezig. Daarnaast gaan de ontwikkelingen verder in de richting van biobrandstoffen en van bioplastics die geproduceerd worden uit hernieuwbare grondstoffen. De regio West Brabant beschikt over een hoge concentratie van die grondstoffen en van reststromen. Daarnaast is er een goede infrastructuur en veel (petro)chemische industrie. Dit is de reden waarom REWIN de bio-based industrie als belangrijk speerpunt heeft benoemd voor de regio (naast logistiek en chemie/maintenance). REWIN verwacht dat er diverse nieuwe bio-based fabrieken worden gebouwd in West Brabant en bestaande fabrieken worden omgebouwd. Dit zal volgens REWIN in 2020 leiden tot circa 2.500 nieuwe banen, waarvan circa 2.000 in productie. Ervaringscijfers uit onze VDM Benchmark Database laat zien dat in de biobased en chemische industrie gemiddeld 30% van het totale productiepersoneel in onderhoud werkzaam is. Dit houdt in dat de groeikern bio-based maintenance circa 710 onderhoudsmedewerkers oplevert.


reserved©

Groei door maintenance excellence-centra Door recente financiële en milieucrisis is de maatschappelijke bewustwording voor onderhoud sterk gestegen. Onderhoud is geen noodzakelijk kwaad meer maar een factor van duurzame en economische betekenis. Onderhoud is hierdoor een kritische bedrijfsfunctie geworden, welke een professionele benadering vereist. Om deze reden hebben veel bedrijven een Maintenance Excellence-programma opgestart en hiervoor een interne afdeling voor opgericht. Deze afdelingen houden zich bezig zaken als het opstellen en beheren van onderhoudsnormen, standaard werkprocessen & methodieken, prestatiemeting & benchmarking en onderhoudsinformatiesystemen. Vaak werken deze afdelingen nauw samen met externe adviesbureaus. Opvallend is dat Nederland wereldwijd bekend staat om haar visie op maintenance excellence. De Nederlandse onderhoudsvereniging NVDO is de oudste en een van de grootste van de wereld. Nederlandse onderhoudsmodellen als IMTOD, TSM en VDM worden wereldwijd gerespecteerd en toegepast. Nederlandse maintenance contractors als Stork en Imtech timmeren internationaal aan de weg. En zelfs binnen buitenlandse multinationals is het niet zelden een Nederlander die het Maintenance Excellence-programma trekt. Als gevolg van de groeiende internationale maintenance-markt en de toenemende behoefte tot professionalisering zien wij groeikansen voor West Brabant voor internationaal georiënteerde onderhoudsadviesbureaus. Het is zelfs niet ondenkbaar dat Maintenance Excellence-afdelingen van Asset Owners, Equipment Suppliers en Service Suppliers zich ook gaan vestigen in West Brabant. Echter gezien de beperkte omvang van deze afdelingen, zijn deze niet meegenomen in de calculatie.

Wij schatten de huidige onderhoudsadviesmarkt in op ca. 400 medewerkers. Ca. 50% van de markt is werkzaam voor de grote onderhoudsadviesbureaus (> 10FTE), zoals Stork AMS, Traduco, MaxGrip, PDM, IES, CMS, SKF en Mainnovation. De overige 50% van de markt is werkzaam voor de kleine onderhoudsadviesbureaus (< 10 FTE) of als ZZP-er.

Wij verwachten dat een sterke maintenance-regio (zie hoofdstuk 5) ca. 20% van de adviesmarkt zal aantrekken. Dit komt neer op een totaal van 80 onderhoudsadviseurs in 2011. Deze bedrijven zullen met behulp van de internationale merkpositionering van maintenance-regio een sterke internationale groei kunnen doormaken. Voor onderhoudsadviesbureaus met een internationale focus is een gemiddelde jaarlijkse groei van 20% niet onrealistisch. Voor 2020 betekent dit dat de onderhoudsadviesmarkt in West Brabant ruim 400 onderhoudsmedewerkers zal bevatten.


reserved©

Groei door internationale revisieworkshops Als laatste groeimarkt zien wij de oprichting van internationale revisieworkshops. Wij denken dat de regio West Brabant een geschikte locatie is voor bedrijven die gespecialiseerd zijn in het reviseren van hoogwaardige componenten, vanwege: – de goede bereikbaarheid van de regio (land, lucht, water) – de logistieke competenties in de regio (= speerpunt) – de aanwezige onderhoudskennis en -kunde in de regio

– het industriële achterland in Rotterdam en Antwerpen Aviolanda is een sprekend voorbeeld van een deze groeimarkt. Dit bedrijvenpark is voor een groot deel gericht op het reviseren en onderhouden van vliegtuigen, helicopters en componenten. Het onderscheidend vermogen is de combinatie van logistieke en onderhoudskennis, alsmede de goede bereikbaarheid (landingsbaan). Door het onderscheidende organisatievermogen kan Aviolanda zelfs op prijs concurreren met lagelonenlanden in Oost Europa. De geprognostiseerde werkgelegenheidsgroei voor Aviolanda is 500 medewerkers. Wij denken dat er ook een markt is voor de revisie van nietluchtvaartgebonden componenten. Het gaat hierbij om kapitaalintensieve componenten als dieselmotoren, noodaggregaten, windturbines en dergelijke. Deze componenten kunnen verplaatst worden via land, lucht of water. Gezien de mogelijkheid van luchttransport is een vestiging nabij Aviolanda niet ondenkbaar.

Wij achten het realistisch dat er naast Aviolanda minimaal één bedrijf of bedrijvencluster kan worden opgericht dat zich specialiseert als internationaal revisieworkshop voor nietluchtvaartgebonden componenten. Een voorbeeld van een dergelijke revisieworkshop in het deltagebied is Maintenance Partners in Antwerpen (ca. 200 FTE). Daarnaast zijn er ook diverse non-commerciele revisieworkshops in deze regio te vinden: openbaar vervoersbedrijf RET in Rotterdam, gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Nedtrain Tilburg (variërend van 100 tot 400 FTE). Niet zelden worden dergelijke revisieworkshops verzelfstandigd of verkocht. Wij schatten de potentiële werkgelegenheid van een nieuw internationaal revisieworkshop in op 250 onderhouds-medewerkers. Hiermee komt de totale marktgroei (incl. Aviolanda) op 750 onderhoudsmedewerkers.


reserved©

Omvang toekomstige maintenance markt De som van alle groeien krimpmarkten levert het volgende beeld op: – Huidige marktomvang: – Krimp door industriële verplaatsing: – Omvang behoudmarkt:

11.000 mdw‟s 825 mdw‟s 10.175 mdw‟s

– Groei door levensduurverlenging:

1.260 mdw‟s

– Groei door Condition Monitoring:

740 mdw‟s

– Groei door maintenance excellence centra

400 mdw‟s

– Groei door internationale revisieworkshops

750 mdw‟s

– Groei door bio-based maintenance

710 mdw‟s

–Toekomstige markt omvang

14.035 mdw‟s

De maintenance-markt neemt in 2020 dus met ruim 3.000 onderhoudsmedewerkers (= 27%) toe ten opzichte van 2010. Deze groei wordt voor ca. 37% veroorzaakt door een groeiende onderhoudsbehoefte in de lokale markt (lokale levensduurverlenging + bio based maintenance - industriële verplaatsing) en voor ca. 63% veroorzaakt door nieuwe groeikernen met nationale en internationale exportpotentie (Condition Monitoring, maintenance excellence centra en internationale revisieworkshops).


reserved©








reserved©

Voorwaarden voor groei (1) In de vorige hoofdstukken hebben wij een kwalitatieve en kwantitatieve onderbouwing gepresenteerd van de groeiverwachting van de maintenance-markt in West Brabant. De vraag is hoe haalbaar deze verwachting is? Of in andere woorden, aan welke voorwaarden moet West Brabant voldoen om deze groeiverwachting te kunnen waarmaken?

Als basis moet West Brabant zorgen voor een goed vestigingsklimaat. Hier verstaan wij onder andere het volgende onder:

Zoals aan het eind van het vorige hoofdstuk staat beschreven, kun de groeiprognose in 2 delen worden opgesplitst:

– Aanbieden van financiële stimulering, zoals subsidies en

– Groei veroorzaakt door toenemende onderhoudsvraag in West

– Opzetten van een maintenance community met Asset Owners,

Brabant a.g.v. van levensduurverlenging (ca. 50% van groei). – Groei veroorzaakt door exportmogelijkheden naar andere regio‟s in binnen- en buitenland (ca. 50% van groei) De groei veroorzaakt door toenemende onderhoudsvraag in West Brabant is direct gerelateerd aan de regio en zal ook binnen de regio ingevuld moeten worden. De regio West Brabant hoeft hier weinig voor te doen, anders dan zorg te dragen dat het extra benodigde onderhoudsmedewerkers opgeleid en beschikbaar zijn. De groei veroorzaakt door exportmogelijkheden is niet direct gerelateerd aan de regio. Deze groeikernen kunnen ook in andere regio‟s in Nederland (of daar buiten) worden gerealiseerd. Dit betekent dat West Brabant een onderscheidend vermogen moet hebben als vestigingsgebied voor bedrijven in de maintenance markt. Wij denken dat dit onderscheidend vermogen ontstaat als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan

– Organiseren van bedrijfsruimten en bedrijvenparken (het mede door REWIN ontwikkelde plan voor de Dinalog-campus is hier een mooi voorbeeld van). incubatorprogramma‟s. Service Suppliers en Equipment Suppliers. Deze basisvoorwaarden zijn belangrijk om bedrijven te verleiden om zich in West Brabant te willen vestigen. Deze basisvoorwaarden alleen zullen echter onvoldoende zijn. Wij zijn van mening dat de regio ook een sterk merk moet krijgen om onderhoudsbedrijven daadwerkelijk te overtuigen. Het moet voor alle bedrijven in Nederland en daarbuiten duidelijk zijn dat West Brabant dé maintenance-regio is van Europa. Opvallend is dat dit tot op heden nog niet zo is en dat ook andere regio‟s (o.a. Midden Brabant) initiatieven ontplooien op het gebied van Maintenance. Het is dus zaak dat West Brabant dit thema zo spoedig mogelijk gaat claimen.


reserved©

Voorwaarden voor groei (2) Een sterk merk voor de regio West Brabant is dus van groot belang. Wij zijn van mening dat het huidige merk “Dutch Institute World Class Maintenance (DIWCM) ” hier niet geheel aan voldoet. Het appelleert meer aan een instantie dan aan een regio. Daarnaast is de term World Class Maintenance een term dat internationaal al jaren wordt gebruikt in de adviesmarkt en kan dus niet geclaimd worden. Een merk als Maintenance Valley (voorganger van DIWCM) of Dutch Maintenance Delta dekt veel meer de lading en zal nationaal en internationaal meer aanspreken. Hierbij merken wij op dat het merk en de regio ook geloofwaardig moet zijn. Waarom is juist West Brabant dé maintenance regio van Europa? De geloofwaardigheid van West Brabant komt deels voort uit:

- Historische ligging tussen de twee grootste Europese havens met veel industrie en onderhoud - Nederlandse regio met relatief veel industrie in de Olie & Chemie (= grootste onderhoudsector) Wij denken echter dat dit onvoldoende is om potentiële concurrentie van industriegebieden als Zuid-Limburg, de Botlek of het Ruhr-gebied te kunnen verslaan. De geloofwaardigheid van het merk dient ons inziens versterkt te worden met de komst van een Maintenance University en de aanwezigheid van high tech maintenance. Naar onze mening is de aanwezigheid van een Maintenance University een onderscheidende factor is voor de geloofwaardigheid van West Brabant als maintenance-regio. Juist het academische onderwijs & research programma geeft de regio dat beetje extra.

De Maintenance University zal kennisintensieve onderhoudsbedrijven overtuigen om zich in West Brabant te vestigen. Het zal tevens leiden tot vele nieuwe start ups en bedrijvigheid. Wij refereren hier graag naar de historie van Silicon Valley. Deze bekende computer & softwareregio vond haar oorsprong in het gebied waar uranium werd gewonnen voor de chip-industrie, maar realiseerde haar echte doorgroei door de kennisinbreng van Stanford University. De aanwezigheid van goedopgeleide professionals en de baanbrekende researchprogramma‟s waren volgens veel deskundigen belangrijker dan de historische ligging. Overigens merken wij op dit ook een virtuele Maintenance University kan zijn, middels samenwerkingen met (inter)nationale universiteiten. Zolang maar duidelijk is dat de Maintenance University verbonden is aan West Brabant. Het Maintenance Education Centre (MEC) heeft geraamd dat de komst van een (virtuele) Maintenance University to circa 100 nieuwe arbeidsplaatsen zal leiden (is buiten onze raming gehouden daar onderwijs buiten het verantwoordelijkheidgebied ligt van REWIN). Tenslotte denken wij ook dat het voor de geloofwaardigheid van het merk belangrijk is als er in de regio West Brabant onderhoud wordt uitgevoerd dat als trendsettend kan worden gezien. Het motoronderhoud aan de Joint Strike Fighter (JSF) zou hiervoor uitstekend in aanmerking komen. Dit is high tech en voorzien van de modernste maintenance technieken, bijvoorbeeld op het gebied van Condition Monitoring. Indien de JSF niet doorgaat zal gezocht moeten worden naar een andere eye-catcher voor de regio. Indien aan alle voorwaarden wordt voldaan achten wij de geprognotiseerde groei als zeer realistisch.

2011, Mainnovation b.v., All rights

24 reserved©








reserved©

Geraadpleegde bronnen – “World Class Maintenance in de Nederlandse Delta, Toekomstvisie op Nederlandse Maintenance, Repair & Overhaul (MRO)-markt”, Mark Haarman en Arthur Verhoev, 2007 – KvK-lijst, REWIN, 2011 – VDM Benchmark Database, Mainnovation, 2011 – “Hoe betrouwbaar is het Nederlandse machinepark? Resultaten van het marktonderzoek uitgevoerd door TNS NIPO en Mainnovation” Peter Spiegelenberg en Marc Hoppenbrouwers, 2010 – “NVDO Onderhoudskompas. Visie, Trends en Ontwikkelingen”, NVDO, 2010

– “Machine Condition Monitoring Equipment. A Global Strategic Business Review”, Global Industry Analysts Inc. 2011 – “Dutch Institute World Class Maintenance. Eindrapport: Inrichting, Financiën en Implementatie”, Quintel Strategy Consultants, 2010 – Jaarverslagen 2009, TU Delft, TU Twente en TU Eindhoven, 2010 – “REAP-Project „Condition Based Maintenance‟ Beschrijving van de bedrijfsketen Condition Based Maintenance”, J.H.A.M. Heerings, 2010

– “De marktverkenning van het Maintenance Business Awareness project”, REWIN, juni 2007 – www.lisa.nl, Stichting Lisa, 2011 – “Quick scan Stork-Fokkerterrein te Woensdrecht. Analyse van de economische effecten”, Ahmed Hamdi en Joost de Koning, 2008 – “De vraag naar Aviolanda”, Ecorys Research & Consulting – “Masterplan 2010-2014, Creating Sustainable Business Together.” Stuurgroep World Class Maintenance, 2009


reserved©

Maintenance-markt in West Brabant Verkenning naar de werkgelegenheidsontwikkeling

Recommend Documents