Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

nr. 5 | 2014

Eten ‘op z’n Alies’ bij Kasteel Keukenhof • verplaatsen entree verhoogd veiligheid • het landgoed in de oorlog • kinderboerderij Poelepetaat geopend • nazomeren in de ‘Vrijstaat’ van Atelier Van Lieshout • Kasteel Cultureel: podium voor jong talent • en nog veel meer… www.kasteelkeukenhof.nl oop Losse verk € 3,95

Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

DRIE KAVELS TE KOOP

Nog 1 kavel beschikb

aar

Realiseer hier uw woondroom in een bijzonder natuurgebied vlakbij de kust

verkocht verkocht

beschikbaar

Aan de Loosterweg-Zuid 15 in Lisse bieden wij drie riante bouwkavels aan. De bijzondere locatie ligt ten westen van Lisse, nabij het landgoed Keukenhof. De kavels zijn omgeven door natuur- en weidegebied en hebben een oppervlakte van maar liefst 3.950 m2 tot 5.690 m2. Koopsommen vanaf € 595.000,-- VON tot € 840.000,-- VON. Ontwerp zelf uw droomhuis of maak gebruik van een bestaand concept. Prijsindicatie van de bouwkosten van de getoonde woningen vanaf circa € 215.000,-tot circa € 330.000,-- inclusief BTW (exclusief garage).

Heemborgh Makelaars Lisse Grachtweg 75, 2161 HM Lisse Telefoon 0252 - 419 130 e-mail [email protected] www.heemborgh.nl

Suum Cuique! Adellijke families hadden vroeger (en nu nog) een eigen wapen en vaak een bijbehorende wapenspreuk. Zo ook de familie Van Lynden. Het wapen is een rood schild met gouden kruis, vastgehouden door twee windhonden. De wapenspreuk is Suum Cuique, hetgeen betekent: Ieder het zijne of wat hem toekomt. Bij een erfenis ontvang je iets zonder dat je het verdiend hebt of er hard voor geknokt hebt. Het is immers bij wet vastgelegd dat erfgenamen het bezit dienen te verkrijgen. Als er geen wettige erfgenaam is, kan de erflater iemand als zodanig aanwijzen en, als hij dat wenst, kan hij delen van de erfenis legateren. Als je dieper nadenkt over deze wapenspreuk in relatie tot onze stichting, dan vraag je je af: waarom komt het landgoed onze stichting toe? We kennen ook allemaal het hedendaagse spreekwoord: je krijgt wat je verdient. Dat kan in zowel een positieve als een negatieve context gezegd worden: als je er een rommeltje van maakt, dan is het logisch dat je tegenslag krijgt. ‘Verdienen’ heeft in dit geval heel duidelijk een andere betekenis dan ‘toekomen’. Hoe is het nu? Kunnen en mogen we ons dankzij de noeste ijver van de laatste tien jaar houden aan de wapenspreuk van de Van Lyndens? Krijgen we wat ons toekomt of wat we verdiend hebben? Zonder daar een concreet antwoord op te geven, houden we liever vast aan een andere wapenspreuk: Plus Ultra, of op z’n Duits, Immer weiter of vrij vertaald in het Nederlands: gewoon doorgaan. De uitdrukkelijke wens van de graaf, vastgelegd in het testament, was dat museale aspecten bijzondere aandacht verdienen. Met de bouw van het LAM en de groeiende verzameling kunstwerken in het buitengebied zijn we van mening aan zijn wens te voldoen. Voorlopig gaan we daar gewoon mee door: PLUS ULTRA. Herman Hollander voorzitter raad van bestuur

nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

Inhoud Agenda

Tentoonstellingen, evenementen en andere activiteiten

7

4 Wat is er te doen in het najaar en winter

van 2014

Nieuws en achtergronden

7

Nieuwe entree Met het verplaatsen van de entree is de veiligheid verhoogd. In het nieuwe gebouw annex bezoekers centrum kunt u terecht met al uw vragen.

8

Vriendenplaats Kasteel Keukenhof Ook inwoners van de gemeenten Hillegom en Teylingen krijgen voortaan een aantrekkelijke welkomstkorting op hun lidmaatschap.

2

11

11

Rabobank: vriend van Kasteel Keukenhof De sociaal maatschappelijke ontwikkeling in de Bollenstreek verbeteren. Dat is in een notendop waar de Rabobank Bollenstreek voor wil zorgen.

12

Koninklijk bezoek Terugblik op een bijzonder bezoek.

14

Restauratie staande klok De restauratie van de staande klok in de marme ren gang heeft heel wat voeten in de aarde gehad.

16

Buitenplaats wisselt snel van eigenaar Frederik Kaal en Jan Nieuland verkopen de buiten plaats al snel door aan Hendrik Nieuland. Veertien jaar later wordt Eysingk de nieuwe eigenaar.

18

Landgoed in de oorlog, Henk de Duitscher Dat er vanuit het landgoed verzetsactiviteiten tegen de Duitsers werden gecoördineerd is niet zo bekend, evenmin als de naam Henk de Duitscher.

20 Vrijwilligers Aan het woord: Beatrice Râtel en Janny Horsman.

22

Kinderboerderij Poelepetaat en het NME Een nieuwe attractie voor jong en oud met knuffelbare boerderijdieren: buiten en in de stal. In oktober wordt ook het NME geopend.

Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

12 14

20

Omslag Grote bonte specht Foto John van Schaik

Natuur en landschap

22

26

Vogels op het landgoed Het afwisselende landschap op en rondom het landgoed trekt veel vogels aan. Tot vreugde van John van Schaik die er foto’s van maakt.

Kunst en cultuur 28 Tentoonstellingen Buitententoonstelling ‘Vrijstaat’ van Atelier Van Lieshout nog ruim een maand te bezichtigen. Een portret van Mieke Kleinendorst. In 2015 wordt een tentoonstelling aan graaf Carel gewijd.

32

26 28

Kasteel Cultureel Een podium voor jong talent.

En verder…

3

36 Van Lynden Society De Van Lynden Society organiseert exclusieve bijeenkomsten en activiteiten voor haar leden.

40 Kasteel Keukenhof en omgeving Maak eens een uistapje in de directe omgeving.

29

36 32

41

Uit de oude doos

43

Restaurant Tante Alie Eten ‘op z’n Alies’ kan bij het nieuwe restaurant Tante Alie. Kom eens kennismaken!

Lezersservice

Informatie voor lezers en vrienden

44 Stichting Kasteel Keukenhof Contact- en adresgegevens

44 Colofon

www.kasteelkeukenhof.nl nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

Agenda

Tentoonstellingen, evenementen en andere activiteiten Prijswinnaars YPF

Trio Vidalita

Naïri Kwartet

4

Open Monumentendag

Op deze dag is het landgoed gratis toegankelijk. Het thema van dit jaar is ‘Op reis’.

De jaarlijkse paddestoelentocht onder leiding van ervaren deskundigen. Je staat er versteld van hoeveel soorten paddestoelen er te vinden zijn!

13 september

Prijswinnaars Young Pianist Festival 16 september

Yang Yang Cai, Rosalia Gomez Lasheras en Mengjie Han.

Paddestoelentocht 18 oktober

Perdido Tones 19 oktober

Trio Vidalita Kinderconcert 5 oktober (middag)

ijf enthousiaste jazzmusici met een gevarieerd V repertoire: bebop, ballad, blues, bossanova met als vast kenmerk ‘swing’.

‘Vlieg met me mee’ met Marieke de Bruijn (viool), Marjolein Bakker (piano) en Suze Stiphout (contrabas).

Kindermiddag

NME-centrum ‘De Groene Bol’

22 oktober

10 oktober

De traditionele kindermiddag in de herfstvakantie. Vol verrassingen.

Het NME-centrum wordt geopend voor het publiek. Najaarsthema’s: paddestoelen en vogeltrek.

Haunted Castle en Halloween

Trouwbeleving XL 12 oktober

Dé dag om de vele mogelijkheden van trouwen te ontdekken bij Kasteel Keukenhof.

Nederlands Strijkkwartet Academie 14 oktober

Naïri Kwartet: Narine Nanayan (viool), Nathalia Zhdanov (viool), Gohar Mkhitaryan (altviool) en Vladislav Kozin (cello).


24-25 oktober

Griezelen tot en met! Zie: www.hauntedcastle.nl en www.halloweenopkeukenhof.nl.

Barokensemble Koninklijk Conservatorium Den Haag 30 oktober

Optreden barokensemble, afdeling Oude Muziek in het kader van het Carl Philip Emanuell Bach (1714-1788) Jaar. Op het programma staat muziek van C.P.E. Bach, W.A. Mozart en J.S. Bach. In het Koetshuis.

De Andersons

De Andersons Herdertjestocht Mikhail Zemtsov

Novemberlezing

Marjolein Meijers Familieband

2 november

een goed doel. Dit keer voor de nieuwe kinderboerderij Poelepetaat. Zie ook www.kasteelkeukenhof.nl.

Lezing voor onze vrienden. Graag reserveren, de toegang is niet onbeperkt.

Koninklijk Conservatorium - Den Haag

De Andersons 4 november

In de muziektheatervoorstelling ‘In gesprek met mijn moordenaar’ verhoort Olof Palme postuum een aantal verdachten van zijn eigen moord (try-out). Dé muzikale Zweedse thriller met humor. Scenario: Arjen Lubach.

Uitvaartbeurs 9 november

18 november

Afdeling Altviool.

Jazz Match 7 december

E en zevensmansformatie uit de regio Haarlem met cool jazz en latin. Beproefde standards en gewaagde classics met een eigen twist en smaakvolle arrangementen: van bop tot swing, van combo tot big band, van latin tot blues.

Meer en meer wordt op het landgoed gebruik gemaakt van de verschillende accommodaties voor een uitvaart. Het Koetshuis, het kasteel of op andere unieke manier. Steeds meer mensen kiezen voor een bijzondere uit vaartplechtigheid. Ook zijn er vele mogelijkheden voor asverstrooiing in het Elzenbosch.

Kerst op Landgoed Keukenhof

Masterclass o.l.v. Mikhail Zemtsov

Herdertjestocht

Koninklijk Conservatorium – Den Haag, afdeling Altviool.

De eerste editie liep bijna uit de hand door de overgrote belangstelling. De tocht wordt georganiseerd in samen werking met de Raad van Kerken in Lisse.

11 november

SNS Wandeltocht 16 november

Wandeling langs het kasteel en omgeving en over het natuurpad. Bekend terrein, maar wij zorgen ervoor dat er nog genoeg te ontdekken valt. We zamelen geld in voor

12-14 december

Aantrekkelijke stands met kerst gerelateerde artikelen tot home deco, lekkernijen e.d. Er zijn uitgebreide eet- en drinkgelegenheden, een speelweide en entertainment. Kortom een heerlijk dagje uit voor het hele gezin!

22 december

Marjolein Meijers Familieband 24 december

Een bijzondere muzikale avond in het Koetshuis. nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

5

Agenda Afdeling Zang/piano Koninklijk Conservatorium

Open podium

Micheline van Hautem

6

The Swinging Husband

Koninklijk Conservatorium - Den Haag

The Swinging Husband

Afdeling Zang/piano

Jazzy Scetches

Z esmansformatie uit omgeving Lisse. De formatie treedt afwisselend op met zangeres Femke van Baarlen of Aafje de Bloois. Creatie, inspiratie en plezier en liefde voor jazz. Van oude jazz tot mainstream swing, van blues tot latin.

Sketches met de veelzijdige zangeres Margot Giselle en haar combo. Een geslaagde mix van musicaltheater en jazz die je theaterjazz zou kunnen noemen. Bekende en minder bekende musicalsongs met pakkende teksten.

Laureaten Prinses Christina Concours

Fadango – Tango/Fado muziek 17 februari 2015

Concerten worden gehouden in het Koetshuis en v inden meestal plaats op dinsdagavond.Voor alle data en prijzen, zie www.kasteelkeukenhof.nl.

Jeannine Geerts ( zang), Mirek Walton (gitaar), Suze Stiphout (contrabas), Gerard van Duinen (bandoneon).

Openingstijden landgoed

20 januari 2015

15 februari 2015

Micheline van Hautem 17 maart 2015

‘Crème de la Crème’. Micheline van Hautem (zang) en Erwin van Ligten (gitaar). Liederen van o.a. Boudewijn de Groot, Frank Boeijen, Nina Simone en David Bowie.

Open Podium

29 maart 2015 (14.00 uur)

3 mei 2015

12 mei 2015

Het landgoed blijft in de wintermaanden open. De tuinen van Kasteel Keukenhof zijn voor bezoekers van dinsdag t/m zondag geopend van 11.00 - 17.00 uur (kassa open tot 16.00 uur). De kinderboerderij is van 10.00 tot 17.00 uur open. Vrienden hebben toegang van 08.00 tot 20.00 uur. Op maandag is het landgoed voor iedereen gesloten, behalve voor mensen met een wan delen vriendenpas (daghoreca is gesloten op maandag).

Voor getalenteerde amateurmusici.

Koninklijk Conservatorium – Den Haag 14 april 2015

Afdeling Kamermuziek. Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

Wij raden u aan voor uw bezoek altijd eerst de website te raadplegen: www.kasteelkeukenhof.nl

Nieuwe entree Zoals in de gebiedsvisie (2009) is vastgelegd is er een nieuwe, veilige entree gerealiseerd. De huidige entree ligt in een onoverzichtelijke bocht en heeft al menigmaal voor (bijna-)ongelukken gezorgd. Met het verplaatsen van de nieuwe entree is de veiligheid verhoogd en wordt ook het arcadische voorplein niet langer dagelijks ontsierd door grote aantallen auto’s. Op de bestaande oprijlaan wordt een monumentaal hek geplaatst dat alleen wordt geopend voor bijzondere gasten. Het kasteel met oprijlaan en voorplein wordt op deze manier opgewaardeerd. De nieuwe, ruime entree is duidelijk aangegeven. Ook is er een oversteekplaats voor voetgangers. Voor het verkeer dat het landgoed verlaat, is er een overzichtelijke opstelplaats tussen fietspad en rijweg. De nieuwe oprijlaan voert naar een parkeerplaats voor ongeveer zeventig auto’s. Midden op dit parkeerterrein is een nieuw kantoorgebouw annex bezoekerscen trum geplaatst. Hier kunt u terecht met al uw vragen en opmerkingen. Op het parkeerterrein zijn twee routes aangegeven: één route leidt naar de kinderboerderij en restaurant Tante Alie.

Najaarsbloei

De andere route leidt naar het kasteel en het Koetshuis en is bestemd voor gasten van huwelijken en recepties, en bezoekers van concerten e.d. Zo zijn we weer een stapje verder met de ontwikkeling van de buitenplaats. 7

De zomer is bijna voorbij, maar de tuinen rondom het kasteel staan er nog prachtig bij. Ook de vuurwerk border in de ommuurde tuin staat in vuur en vlam!


Vriendenplaats Kasteel Keukenhof We zijn verheugd dat Vrienden van Kasteel Keukenhof nu ook met gemeenten Hillegom en Teylingen afspraken heeft kunnen maken waardoor inwoners van die gemeenten het eerste jaar een aantrekkelijke welkomstkorting krijgen op hun lidmaatschap. Voor inwoners van de gemeente Lisse is in 2014 nog een gratis wandelpas beschikbaar. Een vrijwillige bijdrage – van bijvoorbeeld € 17,50 – stellen wij echter zeer op prijs. Alle bijdragen zijn zeer welkom en helpen ons het landgoed te onderhouden. Als u Kasteel Keukenhof een warm hart toedraagt en u wilt een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en de instandhouding van het kasteel en landgoed, dan kunt u ook zilveren of gouden vriend wor den. Voor meer informatie en mogelijkheden om vriend te worden kunt u terecht op www.vriendenvankasteel keukenhof.nl/word-vriend

8

Kasteel Keukenhof goes international Al jaren zeggen wij dat Kasteel Keukenhof uniek is. Dat is het zeker voor onze drukke Randstad. Zelfs binnen Nederland is het uniek. Dat willen we graag verder ont wikkelen. We zijn daarom in gesprek met een aantal par ken en botanische tuinen in Amerika, Europa en Azië. Op gebied van tuinen, onderhoud, gastvrijheid, (uitwis selen van) tentoonstellingen en vriendenprogramma’s kunnen we veel van elkaar leren en elkaar aanvullen. In een volgende uitgave van dit magazine hopen we hier meer over te vertellen. Vriendendag Met meer dan 50 aanmeldingen en een nog grotere opkomst was de speciale middag voor de betalende vrien den van Kasteel Keukenhof een groot succes. Mede dank zij het fantastische weer was het goed toeven in het park. De bijeenkomst werd gelijktijdig met de pioenenshow georganiseerd. De ontvangst was bij het Frederik’s Hof. Hier werd ieder een voorzien van koffie, thee of fris.Na een presentatie van Herman Hollander (voorzitter van het bestuur van Stichting Kasteel Keukenhof) werd de bijeenkomst voort gezet op de pioenenshow in de hofboerderij. Na een korte introductie van Jack de Vroomen kon iedereen op


eigen gelegenheid deze prachtige show bezoeken. Hierna was er een gezellige afsluiting bij het Washuisje met een hapje en een drankje. Iedereen was zeer te spreken over deze middag en velen waren ook verbaasd over wat er allemaal al op het land goed gedaan is en over de toekomstplannen zoals een kinderboerderij, een restaurant (beiden inmiddels geopend), een Natuur-, Milieu- en Educatiecentrum, een Bed & Breakfast. Tijdens deze middag hebben een aantal vrienden zich opgewaardeerd tot zilveren vriend en een aantal vrienden hebben zich gemeld voor vrijwilligers werk op het landgoed.

Informatieavond schenken en nalaten Op 26 mei heeft notaris Jaap Boon uitleg gegeven over eenmalige giften, periodieke schenkingen en nalaten schappen ten gunste van Kasteel Keukenhof en hoe dit belastingtechnisch zo vriendelijk mogelijk geregeld kan worden. Hoewel de belangstelling voor dit onderwerp doorgaans zeer groot is viel de opkomst voor deze avond wat tegen. Voordeel was dat in een kleine intieme setting in een van de kamers van het kasteel wat dieper in gegaan kon worden op diverse vragen. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u terecht op www.vriendenvankasteelkeukenhof/steun-ons. Ook vriend van Kasteel Keukenhof worden? Voor uitgebreide informatie over de mogelijkheden kunt u terecht op onze website: www.vriendenvankasteelkeukenhof.nl/word-vriend U kunt ook direct contact opnemen via: – telefoon: 0252-750 690 – email: [email protected] – persoonlijk: bij het nieuwe entreegebouw.

Vriend van Kasteel Keukenhof (€ 17,50 per jaar ) Wij bieden onze vrienden een aantal unieke voordelen. Een greep hieruit: – Gratis toegangspas waarmee u ook buiten openingstijden van de kassa toegang heeft tot het park om te wandelen. – Toegang tot tuinen met unieke kunstobjecten (Cobrabuiten tentoonstelling). – Toegang tot florale evenementen. – Gratis toegang tot speciale activiteiten voor en samen met vrienden. – Korting op concerten georganiseerd door ‘Kasteel cultureel’. – Korting op entree Buttonpop en Castlefest (alleen in de voorverkoop). – Gratis vriendenmagazine en digitale nieuwsbrief. – Extra toegangspas voor slechts € 7,50 per jaar voor leden van hetzelfde gezin.

Zilveren vriend (€ 50 per jaar) Als Zilveren vriend levert u een extra bijdrage aan het kasteel en kunt u naast de voordelen zoals genoemd bij ‘Vriend’ ook genieten van een aantal extra privileges: – Voorrang bij reserveringen. – Korting op rondleidingen in Kasteel Keukenhof van € 2,50 p.p. voor maximaal 2 personen. – Korting bij een aantal evenementen (zie digitale nieuwsbrief). – Speciale aanbiedingen of kortingsacties (zie digitale nieuwsbrief). – Minimaal eenmaal per jaar een speciale Kasteel Keukenhof vriendendag.

Vriend van Kasteel Keukenhof-wandelpas Voor inwoners van de gemeente Lisse biedt Kasteel Keukenhof voor 2014 een gratis vriendenpas aan. Hiermee heeft u ook buiten openingstijden van de kassa toegang tot het park om te wandelen. U ontvangt ook gratis het vriendenmagazine en de digitale nieuwsbrief. Tijdens bepaalde evenementen is het landgoed (ook voor houders van een vriendenpas) gesloten. Op de website wordt dit duidelijk vooraf vermeld.

Gouden vriend – Business (€ 350 per jaar) Als u een eigen bedrijf heeft en u wilt Kasteel Keukenhof steunen wordt dan ‘Gouden vriend – Business’. U bent dan Gouden vriend en uw bedrijfsnaam en/of logo wordt in overleg met u vermeld in diverse digitale uitingen. U krijgt 5% korting op advertenties in het vrienden magazine (oplage: 2 x per jaar 5.000 stuks).

Minderjarigen Kinderen tot 18 jaar hebben gratis toegang tot het landgoed mits onder begeleiding van een volwassene die in het bezit is van een geldige vriendenpas.

Welkomstkorting (€ 7,50) Nieuwe vrienden die inwoner zijn van de gemeenten Hillegom, Lisse, Noordwijkerhout of Teylingen krijgen het 1e jaar € 7,50 welkomstkorting (geldt niet voor ‘gratis’ wandelpas).

Statiegeldregeling

Gouden Vriend (€ 250 per jaar) Als Gouden vriend levert u een grote, zeer gewaardeerde bijdrage. Kasteel Keukenhof biedt u een aantal extra voordelen bovenop de zaken zoals genoemd bij ‘Vriend’ en ‘Zilveren vriend’: – Gratis rondleiding in Kasteel Keukenhof tot maximaal 10 personen – Korting bij huur faciliteiten. – Een gratis 2e toegangspas op aanvraag.

Met ingang van het seizoen 2014 wordt € 7,50 statiegeld per pasje in rekening gebracht. Dit bedrag ontvangt u terug wanneer u uw vriendschap opzegt en uw pas in goede, werkende staat inlevert. De statiegeldregeling geldt ook voor een nieuwe gratis wandelpas voor de inwoners van de gemeente Lisse.

Aanmelden – Telefonisch: 0252-750690 – via de website: www.vriendenvankasteelkeukenhof.nl/word-vriend – via email: [email protected] – bij het nieuwe entreegebouw.


9

AW GROEP

De aangewezen partij op het gebied van infrastructuur Groene vriend van Kasteel Keukenhof AW Groen is onderdeel van AW Groep en specialist in groot groenvoorzieningen. Wij voeren regelmatig projecten uit op het landgoed Keukenhof. Zo hebben wij de Nieuwe Plantage aangelegd en het groen bij ingang van het park op orde gebracht. AW Groen is er trots op bij te kunnen dragen aan het behoud van dit prachtige landgoed. Wij bedanken Stichting Kasteel Keukenhof voor de prettige samenwerking en het vertrouwen.

AW Groep

•

Leidsevaart 25, 2161 AS Lisse

•

Postbus 109, 2160 AC Lisse

Onze winkel is elke vrijdag & zaterdag geopend van 12.00 tot 17.00 uur. Wij staan klaar voor een smakelijk wijnadvies!

•

AW GROEN

AW HANDEL & LOGISTIEK

AW VESSIES INFRA

AW GROND, WEG & WATER

T 0252 - 412946

•

www.awgroep.nl

Adres winkel: Heereweg 175 2161 BC Lisse Tel.: 06-1227 7605

www.wereld-wijnen.com

Coöperatiefonds Rabobank

Vriend van Kasteel Keukenhof De sociaal maatschappelijke ontwikkeling in de Bollenstreek verbeteren. Dat is in een notendop waar het coöperatiefonds van Rabobank Bollenstreek voor wil zorgen. Een donatie uit het Coöperatiefonds is een vorm van ondersteuning zonder tegenprestatie. Kasteel Keukenhof heeft al meerdere jaren een donatie uit het fonds ontvangen. Zo ontving het kasteel al een donatie voor de verlichting in de Beeldentuin en recent een donatie voor de nieuwe kinderboerderij.

Johan Ram, directievoorzitter van Rabobank Bollenstreek: ‘Als coöperatieve bank voelen en zijn wij verbonden met de streek, de plaats waarin onze klanten en leden wonen en werken. Wij zien veel mooie kansen voor deze prachtige regio en willen graag helpen om deze kansen te realiseren. In onze ogen is de streek veel meer dan alleen bollen of een Greenport. Ambities van klanten helpen te realiseren dat is waar het de bank om te doen is. Niet alleen via de reguliere bancaire weg maar ook door de inzet van het innovatiefonds (gericht op het stimuleren van de economie) en natuurlijk het coöperatiefonds.’ ‘Kasteel Keukenhof dragen wij een warm hart toe, een uniek landgoed in onze streek. Aantrekkelijk voor de eigen inwoners maar zeker ook een trekker voor het toerisme. Juist een initiatief dat verder gaat dan de eigen plaats, dat meer doet voor de streek vinden wij de onder steuning vanuit de bank en ons fonds waard, ’ aldus Ram. Ram: ‘We willen verenigingen en stichtingen uitdagen om projecten in gang te zetten om zo een betere en mooiere regio te creëren waar iedereen, jong en oud, van profiteert. Daarover gaan we met onze klanten, onze leden en uiteraard onze ledenraad in gesprek. Met elkaar spreken we over het waarom, de richting, de criteria en de verdere invulling. Door dit met een vertegenwoordiging van de leden te doen, maken we optimaal gebruik van de kennis van onze leden. Deze manier van werken past bij ons. Weten wat er speelt in de streek en daar vervolgens met onze leden en klanten mee aan de slag gaan.’ De Rabobank heeft geen aandeelhouders maar leden. Daarom wordt de winst op een andere manier uitgekeerd dan gebruikelijk is bij banken. Een deel van deze winst gaat naar het coöperatiefonds. Anders dan bij sponsoring is bij een donatie vanuit het coöperatiefonds geen tegen prestatie vereist. Zo komt de winst terug bij de leden, klanten en dus de samenleving. Een vertegenwoordiging van de ledenraad en medewerkers van de bank besluit over de aanvragen die passen binnen de criteria en doel stellingen van het fonds. Meer informatie over de fond sen is te vinden op www.rabobank.nl/bollenstreek.

11

Vrouwenfiguur Martien Slappendel circa 1955 1960


Koninklijk paar en Chinese president op bezoek 12

Voor het eerst in de geschiedenis bezocht een Chinese president Nederland. En niet alleen dat: in gezelschap van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima bezochten de Chinese president en zijn echtgenote 0p 23 maart Kasteel Keukenhof. Na ontvangst in het Koetshuis door staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken werd een presentatie gegeven over de technologie in de Nederlandse agro- en voedselproductieketens en de mogelijkheden voor bilaterale samenwerking bij toepassing daarvan in China. Mevrouw Peng Liyuan doopte de tulp ‘Cathay’, de oude naam voor China. Het bezoek werd afgesloten met een privélunch in het kasteel. Met behulp van medewerkers en vrijwilligers werden het park en de gebouwen ingericht voor de ontvangst van dit onverwachte bezoek. Op deze pagina’s een fotografische impressie. Foto’s Rob van der Linden en Hella Radic


13


De staande klok in het kasteel

H

In de middag van 23 november 2011 heropende Gedeputeerde Mr. Hans Weber het gerestaureerde kasteel, hij deed dit onder andere door een antieke, staande klok na twee jaar restauratie in werking te stellen met een slag aan de slinger.

14

Het betreft een staande klok met een verhaal en Ignus Maes vertelt daarover. “Het blijkt een zogenoemd Schwarzwälder Flötenuhr (een uniek uurwerk met muziek) uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Hij maakt deel uit van de interieurrestauratie van het kasteel. Tijdens de restauratie aan de buitenkant van het kasteel, die voor iedereen zichtbaar was, is er vanaf augustus 2010 ook binnen heel veel gerestaureerd. Dat geldt bijvoor beeld voor de staande klokkenkast die in de zeventiendeeeuwse marmeren gang staat. Het is een wat sobere, een voudig gedetailleerde, hoge, mahoniehouten kast met een bekroning van twee houten, gedraaide en vergulde ballen. Hij is zo groot dat je erin kunt staan. Hij kreeg ook al eens benamingen als wachthuisje of abri toegedicht. Ik ga er vanuit dat dit met respect was bedoeld, want op zich is het een prachtige, stoere kast. Die wilden we aanpakken, maar dat was gauw klaar. De deur werd opengedaan en we kwamen tot de ontdekking dat het een lege huls was. De klok was helemaal leeg. Geen uurwerk, geen slagwerk, alleen een wijzerplaat.” Maes kwam in contact met de Lissenaar Bart Molenaar, die gespecialiseerd is in het restaureren van klokken. Deze is op zoek gegaan naar het soort uurwerk dat in de klok gezeten moet hebben. Zijn vroegere docent aan de Vakschool in Schoonhoven, de heer Klip, deelde de conclusie van het door hem gevoerde onderzoek. Historische documentatie was slecht te vinden, maar bij een bezoek aan een gespecialiseerde antiquair aan de


Zandvoortselaan in Aerdenhout bleek hoe zo’n klok eruit moet hebben gezien. “Naast het uurwerk bezit deze klok een buitengewoon speelwerk, dat bestaat uit een windlade, een groot aantal houten pijpen en pijpjes, een blaasbalg en een speelme chaniek, waaronder een muziekrol. Wat we te zien kregen was heel erg vervuild en stoffig, maar desondanks wilde de antiquair het aan ons verkopen. Het speelwerk moest dan nog wel vakkundig schoongemaakt en gerestaureerd worden. De mogelijke aankoop werd met de vraagprijs en de foto’s van het speelwerk als ingekomen agendapunt in de vergadering van het stichtingsbestuur gebracht, want het ging toch om een flink bedrag. Toen bleek na bestu dering van de genomen foto’s dat bestuurslid Robert van der Mark ook zo’n soort speelwerk in huis had. Dat was van zijn vader geweest, die naast talloze andere banen en functies, ook een verdienstelijk amateur klokkenma ker was. Hij was indertijd erg goed bevriend met graaf van Lynden. Het op de zolder van een voormalige bol lenschuur gevonden speelwerk bleek perfect te passen in de mahoniehouten, staande kast. Het bleek vrijwel compleet en kon met een vakkundige aanpak worden gerestaureerd. We hadden nu het speelwerk, maar nog geen passend uurwerk. Daarvoor werd o.a. vergeefs op Marktplaats gezocht. Een paar weken later meldde evenwel Frans de Lincel zich bij ons. Hij repareerde al enkele jaren als vrijwilliger de klokken op het kasteel. Hij had het betreffende uurwerk

bij zich en het paste perfect. Dolblij konden we toen aan de slag om te proberen het originele uur- en speelwerk in oude luister te herstellen. Dat was een klus voor Bart Molenaar die met de vele (losse) onderdelen aan de slag ging. Voor het speelwerk met zijn zesendertig orgel pijpjes hadden we echter een orgelbouwer nodig. Die werd gevonden in de persoon van restaurateur Ronald van Baekel uit Hillegom, die onder andere ook het grote Adema Orgel van de St. Agathakerk in Lisse heeft geres taureerd. Hij vond het leuk werk, want het was weer eens wat anders dan de grote orgels die hij normaal gesproken onder zijn hoede kreeg. Het koppelen van het uurwerk aan het speelwerk was nog een aparte klus waaraan de beide heren nog heel wat werk hadden. Bijzonder was het moment dat na het installeren in de mahoniehouten, staande kast en het aanbrengen van gewichten en slinger de wat krakende melodie op het hele uur in de marmeren gang klonk, nadat de kast zo’n veertig jaar leeg had gestaan! Ignaz Schoepperle (1810-1882) uit Lenskirch is de maker van het speelwerk. Met dit gegeven kunnen we ook onge veer de bouw van het uurwerk in combinatie met het speelwerk dateren. Het Schwärzwalder Flötenuhr werkt nu weer en slaat niet alleen elk uur, maar speelt dan ook een melodietje. Het gaat om acht muziekwerkjes, waaronder twee walsen van Zipfel, die elk uur in dezelfde volgorde klinken. Dat gebeurt alleen op de acht uren overdag, want als bewoner van het kasteel zat je er niet op te wachten dat een klok midden in de nacht plots muziek ten gehore zou gaan brengen. De beide gewichten voor het loop- en slagwerk van het uurwerk dienen één keer per week te worden opgetrokken. Het speelwerk wordt met een vijfentwintig kilogram wegend gewicht, hangend aan een gevlochten scha pendarm, elke dag opgewonden met een korte slinger. Voor de kenners: er zijn twaalf open pijpjes in vioolmen suur en vierentwintig gedekte pijpjes in fluitmensuur. Het restaureren van dit uurwerk met speelwerk was al met al een avontuurlijke onderneming waarbij je je af en toe afvroeg of het allemaal wel goed zou komen. Dat is op wonderbaarlijke wijze het geval geweest. De gedepu teerde heeft bij de heropening van het kasteel na de res tauratie de slinger van de antieke, staande klok naar een Tekst Arie in ’t Veld goede toekomst in beweging gezet.”

15

Keukenhof snel in andere handen

16

In 1768 besluit Willem Röell de buitenplaats Keukenhof bij publieke veiling te verkopen. Zoals gebruikelijk ging hieraan een uitgebreide boedelveiling vooraf, waarbij de opstallen en de grond op 30 oktober 1768 werden verkocht aan de heren Frederik Kaal en Jan Nieuland in compagnie te Amsterdam. Zij behielden hun nieuwe aan winst echter niet. Met een leuke winst van 2.000 gulden verkochten zij Keukenhof nagenoeg direct door aan hun plaatsgenoot Hendrik Nieuland. En hoewel hij meestal in Amsterdam verbleef, waren Hendrik Nieuland en zijn vrouw Alberdina Kist toch ook regelmatig op Keukenhof te vinden. Vooral na de dood van Nieuland in 1779 heeft zijn weduwe hier veel vertoefd, zelfs tot een maand na de dag dat haar geliefde Keukenhof op 7 februari 1782 was verkocht. Dat het echtpaar Nieuland de Hofstede Keukenhof een warm hart heeft toegedragen, is op te maken uit de inves teringen die het heeft gedaan. In de tuin heeft het echt paar een aantal verbeteringen aangebracht, waarbij de beplantingen van de berm van de Loosterweg ter hoogte van de buitenplaats Overduin voor wat kleine geschillen hebben gezorgd met Lucas van Beek, de toenmalige eige naar van Overduin. In een oude overeenkomst van 1725 stond namelijk dat een bepaald gebied voor de poort van Overduin open moest blijven, alsmede een strook van drie roeden langs de Duinsloot in de richting van de Spekkelaan. Uit stukken van de schout van Lisse, Willem Jacobus Sennepart, is af te lezen dat de heren het gelukkig vrij snel eens zijn geworden. Dit heeft er zelfs toe geleid dat Keukenhof en Overduin op nog meer punten beplan tingsafspraken zijn overeengekomen. Deze ontwikkelin Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

gen en een grondruil met Jacob Adriaan baron du Tour, de eigenaar van de aangrenzende buitenplaats Zandvliet, hebben vervolgens de weg vrij gemaakt voor Du Tour om op 18 april 1772 zijn droom waar te maken. Dit betrof de aanleg van een Engelse landschapstuin, compleet met slingerende lanen, gebogen vijvers en losse boomgroe pen ter hoogte van de huidige bloemententoonstelling Keukenhof, direct achter de Franse stijltuinen van zijn buurman Nieuland.

Eysingk Als gevolg van de verkoop op 7 februari 1782 wordt Frans Gerard Eysingk de nieuwe eigenaar van Keukenhof. Op 26 april 1765 is deze in het huwelijk getreden met Anna Scheltes, de rijke weduwe van Abraham van Hoboken, een voornaam koopman op de West en eigenaar van de hofstede Velserbeek onder Velsen. Uit dit huwelijk had Anna Scheltes drie kinderen: Maria, Jacob en Sarah. Bekend is dat Jacob niet oud geworden is en dat Anna in 1764 trouwde. Hierdoor kwam alleen de jonge Sarah mee naar Keukenhof en daar bleef het bij, want met Eysingk heeft Anna Scheltes geen kinderen gekregen. Uit brieven en archiefstukken komt Eysingk naar voren als een fatsoenlijk en integer mens. Daarnaast beschikte hij waarschijnlijk over de kwaliteiten van een nauwge zette kantoorklerk, want door hem zijn alle Keukenhof zaken tot in detail in de boeken genoteerd. Vooral zijn beschrijvingen van de inventaris van het Huis geven een goed beeld van het interieur zoals dat eruit zag aan het einde van de achttiende eeuw.

Eysingk was eveneens een man die van moderniseren hield, en het was onder zijn bewind dat de Franse beel dentuin plaats heeft gemaakt voor een Engelse land schapstuin. Tevens heeft hij het Huis Keukenhof voor een groot deel gemoderniseerd. Dit laatste komt naar voren in de omschrijving van het Huis Keukenhof bij de verkoop in 1809 waarin een tekst gevonden is die zegt dat het Huis naar de nieuwste smaak is opgemaakt. Het was dan ook Eysingk die onder andere de oud-Hollandse kruisvensters heeft vervangen door grote Engelse schuif ramen. Alleen de kruisvensters aan de oostgevel van het Huis zijn behouden gebleven (zie foto linkerpagina).

Vinkenbaan In de ‘periode’ Eysingk is ook een nieuwe dubbele vinkenbaan aangelegd voor de vinkerij. Rond 1800 was dat een zeer favoriete liefhebberij waarvoor alles opzij werd gezet. Hoewel het vinkenhuisje reeds lang is verdwenen, zijn er van de vinkenbaan nog steeds sporen terug te vinden op het Landgoed Keukenhof. In het Keukenhofb os, hoek Van Lyndenweg-Stationsweg, bevond zich de baan en het vlakke gedeelte tussen de twee smalle zandruggen is er nog een stille getuige van. Vinkentijd viel altijd in het vroege najaar, de periode dat de vele zangvogels voor overwintering naar het zuiden trekken. Dit werd ook wel de ‘vinkvakantie’ genoemd, het afscheid van de zomer. De vogels zorgden voor een welkome en smakelijke wildbraadafwisseling op het menu. Het vinken ging als volgt. Op de vinkenbaan werden strik ken van paardenhaar uitgezet en zogenaamde vlouwnet

ten of warnetten op staken gezet. Daarbij werden dan zo goed als blinde vinken als lok middel neergezet. Vervolgens was het de kunst, zodra een zwerm vogels was neergestre ken, precies op tijd aan het touw te trekken waardoor de netten dichtklapten en een maximaal aantal vogeltjes werd gevangen. Het aantal gevangen vogeltjes per seizoen liep in de vele duizenden. De knechten verdienden hiermee zo’n zes tot zeven gulden per week. Vooral de duinmeiers waren bedreven in de vinkerij en brachten de Oude grenspaal met de initialen FGE: Frans Gerard Eysingk fijne kneepjes van het vak over van vader op zoon. Daarbij was een geduldige inslag een eerste vereiste. Immers, de vinkers zaten soms urenlang dood stil op hun bankje aan het vinkentouw. Frans Gerard Eysingk komt op 13 juli 1790 op 65-jarige leeftijd te overlijden. Daarmee gaat het erf over in han den van zijn stiefdochter Sarah van Hoboken en is het aan haar de scepter te zwaaien over Keukenhof. Vervolgens treedt Sarah in 1796 in het huwelijk met Simon Petrus Joosten. Als Sarah in 1807 kinderloos overlijdt, wordt Joosten vanuit zijn positie als langstlevende de nieuwe Tekst Arie in ’t Veld eigenaar van de buitenplaats.

De kozijnen in de keuken zijn 19e-eeuwse vervangingen van de oorspronkelijke kruiskozijnen, die niet, zoals elders in het kasteel, door empire ramen zijn vervangen. Deze kruiskozijnen hebben beneden buitenluiken en boven binnenluiken. Het aanrecht, de spoelbak, de zwengelpomp en de grote kraan en de vaste wandkasten behoren nog tot de 18e-eeuwse inrichting. In de schouw is later een kolenfornuis geplaatst.


17

Het Landgoed in de oorlog: Henk de Duitscher

Zoals bekend stond er tijdens de Tweede Wereldoorlog een V1 Raketlanceerinstallatie in de Nieuwe Plantagie. Hoeveel van deze vliegende bommen er precies zijn afgeschoten, is niet bekend. Nog minder bekend is hoeveel projectielen inderdaad Londen hebben bereikt en daar dood en verderf hebben gezaaid. Wel weten we dat er tenminste één projectiel een doel heeft getroffen, namelijk het huis van de families Hollander en Van ’t Oever, te weten Overduin. Dit huis werd volledig vernietigd en is nooit meer herbouwd.

18

D

Dat er vanuit het landgoed ook verzetsactiviteiten tegen de Duitsers werden gecoördineerd, is misschien minder bekend. Graaf van Lynden zelf was ondercommandant van de verzetsgroep en heeft dientengevolge ook enkele maanden in het Oranjehotel in Scheveningen vastgeze ten. In de zoektocht naar deze verzetsactiviteiten komt met enige regelmaat de naam van Henk de Duitscher, ook wel Heinz genoemd, naar voren. Het was een gedeser teerde Duitse soldaat, die in het Lisser verzet een actieve rol speelde. In het oorlogsdossier over hem getuigt politieman B. het volgende: “In december 1944, ik meen de 2e van de maand, deelde graaf van Lynden mij mee dat de Gestapo-agent T. uit Lisse met plannen rondliep om de burgemeester neer te schieten. Hij vroeg mij of ik hem kon laten verdwijnen zonder opzien te wekken. Toen ik hierop bevestigend antwoordde, hebben graaf van Lynden, burgemeester van Rijckevorsel en ik de zaak besproken. Ik heb toen Henk de Duitscher opdracht gegeven om de moord op T. uit te voeren”. In zijn verhoor in 1945 legt Henk de Duitscher de vol gende bekentenis af: “Ik ging in Duits uniform naar T. en belde aan. Nadat hij opengedaan had, ben ik naar bin nen gegaan en vertelde hem dat een Duitse officier in de buurt van Nieuw-Vennep iets met hem wilde bespreken.” (Aangezien Henk in zijn Duitse uniform was, vertrouwde T. hem volledig.) “T. en ik zijn toen op de fiets gestapt en op de Lisserweg voorbij de Olmenhorst stopte ik en deed


of mijn ketting er af lag. T. stopte ook en ik richtte mijn pistool op hem en zei: In naam van de Koningin schiet ik je dood. Ik heb hem toen met twee schoten in zijn hart geraakt en hij was op slag dood. De reden dat ik hem buiten Lisse doodschoot, was omdat ik de opdracht had gekregen om hem niet in Lisse neer te schieten, omdat men bang was voor represailles tegen de Lissers. Nadat ik hem had neergeschoten, heb ik hem in de berm gerold en ben in Lisse mijn makkers van de verzetsgroep gaan halen: M., Van D. en Van H. We hebben het lijk meegenomen naar de Ringvaart en met dakpannen en ijzerdraad verzwaard. Daarna zijn we met een roeiboot het kanaal opgevaren en in het midden ervan hebben we hem overboord laten zakken.” Eerder had Henk in Sassenheim de NSB-er W. doodge schoten. Volgens zijn dossier belde hij aan waarna de zoon van W. door het deurraampje keek om te zien wie er aan de deur was. Toen hij het Duitse uniform zag, riep hij naar achter dat het goed volk was. De kamerdeur werd geopend en daar kwam W. zelf de gang in. Hij zei nog: “Goedenavond Kameraad, wat kan ik voor u doen?” Henk schoot hem daarna één kogel in de borst en één kogel in het been en vluchtte weg. De andere morgen is W. overleden. Maar wie was deze Henk de Duitscher? Zijn paspoort en solda tenboekje stond op naam van H.K.B. Hartung, roepnaam Heinz. Maar dat was niet zijn echte naam. Die was Boris Petrovski. Boris Petrovski wordt op 9 november 1922

‘Overduin’ aquarel Carl Daudeij 19

in Konigsbergen geboren. Zijn vader is Russisch en zijn moeder Duits. Zijn vader is een felle communist en wordt in 1930 tijdens politieke rellen vermoord. Zijn moeder vlucht met de achtjarige Boris en vestigt zich in Lübeck waar zij in 1934 overlijdt. De kleine Boris sympathiseert net als zijn vader met de communisten. Dat wordt niet door de autoriteiten van Lübeck gewaardeerd en hij wordt opgepakt en geplaatst in een opvoedingsgesticht in Eckhardtsberg. In 1939, hij is dan zeventien jaar, komt hij in Buchenwald in Blok B van de jeugdafdeling. In 1942 vlucht hij. Door bemiddeling van communistische rela ties komt hij aan papieren van de gesneuvelde Duitse sol daat H.K.B. Hartung en treedt in dienst bij de Luftwaffe. Hij wordt naar het oostfront gestuurd in de buurt van Leningrad. Daar vertrouwen zijn meerderen hem niet zo, omdat hij te veel inspanningen aan de dag legt om met de Partizanen in contact te komen. Hij wordt over geplaatst naar Amsterdam , alwaar hij deserteert en in de illegaliteit terecht komt. In 1943 wordt hij gearresteerd en door het Marine Schnellgericht wegens sabotage en hoogverraad ter dood veroordeeld. In januari 1944 vlucht hij uit de gevangenis Weteringschans en komt in de ille galiteit in Lisse. Hij duikt onder bij de familie Den H. in de Prinsessestraat. Daarna duikt hij tot aan het einde van de oorlog onder bij S. en ook nog daarna. Na de oorlog wordt hij door de BS met getuigschriften over zijn illegaal werk overgedragen aan een Duits onder zoeksinstituut in de vesting IJmuiden. Weer wordt hij

ter dood veroordeeld en nogmaals ontsnapt hij. Hij gaat naar de Canadese Militaire Politie en waarschuwt die instantie ervoor dat de Duitsers mensen gaan terecht stellen die illegale activiteiten hebben ontplooid. De Canadese MP grijpt daarop in. Henk krijgt papieren van de Vreemdelingen Politie en de P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) te Amsterdam. Een maand later wordt hij weer gearresteerd. De papieren die hij bij zich heeft, zouden vals zijn. Hij zou een ex -SS’er zijn. En opnieuw ontsnapt hij... wat er verder met hem gebeurt, is niet in zijn dossier terug te vinden. Een psychiatrisch rapport ver meldt dat Henk niet echt slim, maar ook niet echt dom is. Hij laat zich echter nogal gemakkelijk door anderen mani puleren. Hij heeft een verschrikkelijke jeugd achter zich en beweert zelfs als medisch proefkonijn te zijn gebruikt. Hij zag niet op tegen een moord meer of minder. Er is nog een bekentenis van hem in het dossier te vin den: “Op kerstavond 1944 fietste ik op de dijk van de Ringvaart en werd ter hoogte van Beinsdorp aangehou den door een Duitse patrouille. In een vuurgevecht dat ontstond schoot ik de officier, de onderofficier en twee soldaten neer. Zelf kreeg ik twee kogels in mijn knie. Ik ben toen naar mijn onderduikadres in Lisse gefietst, waar dokter Van Dijk de kogels heeft verwijderd.” Tot zo ver het dossier van Boris Petrovski, alias Henk de Duitscher, alias Heinz. En dat allemaal in het nu zo vredige Lisse… Tekst Herman Hollander


B

“Elke rondleiding is een feestje…” 20

Béatrice Râtel geeft rondleidingen in Kasteel Keukenhof en is daarover bijzonder goed te spreken. “Overigens is er wel een heel team dat die rondleidingen verzorgt, waar onder nu ook een behoorlijk aantal heren. Allemaal zijn ze even enthousiast en allemaal willen ze graag hun ken nis over het kasteel en haar geschiedenis met anderen delen.”

“Plots blijkt er bijvoorbeeld in een kasteelkamer een tafel te staan waarover we nog niet geïnformeerd waren. Of dat een ander stuk uit het interieur om de een of andere reden (onderhoud bijvoorbeeld) even niet in het kasteel is, terwijl dat stuk voor jouw verhaal wel van belang was. Soms kom je dus voor verrassingen te staan, maar het maakt het werk alleen maar boeiender.”

Béatrice kwam in 2007 op het kasteel terecht nadat ze in de krant had gelezen dat er vrijwilligers werden gezocht. “Het leek me wel leuk om rondleidingen in het Frans te geven, omdat ik die taal goed beheers. Het pakte anders uit. Aan mensen die rondleidingen in het Frans zouden geven, was geen behoefte. Ik bezocht de eerste vergade ring en zag dat ik ook al ingeroosterd was. Dat ging dus erg snel. Ik heb toen eerst met een paar ervaren rondlei ders meegelopen, want ik wist natuurlijk nog nergens van. Desalniettemin stond ik op mijn benen te trillen toen ik zelfstandig mijn eerste rondleiding hield. Ik wist nog niet alles perfect en ging ook de verkeerde kant uit. Dat los je dan wel weer op aan de hand van de papieren waarover je beschikt, maar je hebt het natuurlijk wel eventjes benauwd. Mede door mijn eerste ervaringen zijn we ertoe overgegaan om nieuwe rondleiders eerst goed voor te lichten.”

Béatrice doet dit vrijwilligerswerk ad hoc. Dat wil dus zeg gen wanneer haar werk het toelaat. Soms drie keer per week en soms een tijdje niet. “Misschien komt nog het moment dat ik vaker beschikbaar ben. En dat is leuk. Nu werk ik als vertaler altijd alleen thuis, maar met de rond leidingen ontmoet ik veel mensen die ik iets aardigs kan vertellen en die daar enthousiast op reageren. Negatieve reacties heb ik nog niet meegemaakt. Ik hoop oprecht dat, als ik meer tijd heb, ik ook meer kan doen. Daarop vooruitlopend staan er een aantal interviews op de rol met mensen die graaf van Lynden persoonlijk hebben gekend. Die interviews worden gebruikt voor de tentoon stelling ‘Carel’.”

Béatrice vertelt verder dat je ondanks de opleiding en opgedane ervaring toch nog wel eens voor verrassingen komt te staan die het nodige aan creativiteit vergen. Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

Het staat buiten kijf dat Béatrice Râtel het als rondleider bij Kasteel Keukenhof erg naar haar zin heeft. “Het is leuk werk met uitdagingen, we werken met een gezellige ploeg en worden door de bezoekers erg gewaardeerd, zoals steeds na afloop van een rondleiding blijkt. Ik hoop dit nog jaren te kunnen doen.” Tekst Arie in ’t Veld

Vrijwilligerswerk kan heel gevarieerd zijn

V

Van de vele vrijwilligers van Stichting Kasteel Keukenhof heeft een aantal in de loop der jaren verschillende taken op zich genomen. Niet tegelijk, want je kunt wel alles leuk vinden, maar niet alles op hetzelfde moment doen. Eén van die vrijwilligers is Janny Horsman. “Ik kwam negen jaar geleden bij het kasteel naar aan leiding van een stukje in de krant waarin vrijwilligers werden gevraagd. Ik meldde me aan als gastvrouw en om bloemen te verzorgen in het kasteel. Van dat laatste is het nooit gekomen en ik startte als gastvrouw bij de eerste pioenenshow in het Koetshuis. Daarna deed ik allerlei administratief werk, bijvoorbeeld het vrijwilligersbe stand bijwerken, maar ook telefoon aannemen, mensen ontvangen e.d. De administratie zat toen nog in het kasteel en behalve een parttime secretaresse was er nog geen vast personeel. In die tijd werd onder meer de hele inventaris van het kasteel beschreven en in een bestand gezet. Hella Radic hield zich daar mee bezig en onder leiding van Annechien werd al het porselein geïnventa riseerd. Waar krijg je nou als vrijwilliger de kans om mee te maken dat een expert in één dag al het porselein stuk voor stuk komt taxeren. Een leuke tijd: iedereen liep in en uit en ik leerde veel vrijwilligers kennen. In die tijd had wijlen Henk Rijken het idee om met rondleidingen te beginnen en dat leek me ook erg leuk. Een aantal jaren heb ik de rondleidingen geregeld en de rondleidersgroep aangestuurd. Dat deed ik samen met Annechien Bertheux, die steeds voor een perfect bijgewerkte handleiding zorgde. Er werden steeds meer rondleidingen gehouden en onze kennis breidde zich uit omdat er ook het nodige over de kunst verteld moest worden en er steeds nieuwe objecten bij kwamen. Al met al werd dat echter wel een drukke bedoening, die meer tijd vergde dan ik als vrijwilliger voor ogen had,

temeer daar ik ook betrokken was bij het organiseren van concerten die aanvankelijk door een impresa riaat werden geregeld. Samen met Anneke van Dijk en Frank Schermer Voest pakte ik dat op, waarbij ik voor de administratieve ondersteuning zorgde.” Het regelen van de rondleidingen werd toen overgenomen door de administratie. Janny heeft nog altijd veel bemoeienis met het organise ren van concerten. “Het is gewoon erg leuk om te doen. In organisatorisch opzicht (stichtingen en dergelijke) ver anderde er in de loop der jaren nogal wat en het is soms wat lastig om als vrijwilliger je weg daarin te vinden, maar dat lukt nog steeds. We hebben leuke contacten opgebouwd met mensen uit de wereld van de klassieke muziek waar je anders niet rechtstreeks mee in aanraking komt. Het samenstellen van het jaarlijkse concertpro gramma is iedere keer weer een uitdaging. We gaan uit van klassieke muziek van hoge kwaliteit en richten ons vooral op jonge musici. Niet zelden zien en horen we ze later terug op radio of tv en dan geeft het toch een goed gevoel om te weten dat één van hun eerste optredens bij ons in het Koetshuis was. Nergens in de regio zijn concerten in een ambiance zoals die van het kasteel. Dat neemt niet weg dat je alert moet blijven en altijd op zoek moet zijn naar het beste voor het programma.. En zonder grootspraak mag ik zeggen dat dit ons erg goed lukt, want de concerten zijn stuk voor stuk een succes en worden steeds goed bezocht. Door omstandigheden verlaten Frank Schermer Voest en Ruud de Winter de commis sie. We zijn nu op zoek naar enige versterking van onze gelederen. Belangstellenden kunnen zich aanmelden bij Anneke van Dijk ([email protected]) of bij mij ([email protected]).” Tekst Arie in ’t Veld


21

Poelepetaat is een andere naam voor parelhoender. Die kwamen vroeger vaak voor bij kastelen en buitenplaatsen en het is een grappige naam. Een parelhoen komt oorspronkelijk uit Afrika en lijkt een beetje op een kalkoen. Ze hebben een kale kop en lellen en witte stippen op de veren.

22

Op vrijdag 27 juni is de kinderboerderij feestelijk geopend door burgemeester Lies Spruit. De oude jongveestal heeft een complete metamorfose ondergaan en is een fantastische ontmoetingsplek geworden. Iedereen, jong en oud, kan op een aantrekkelijke manier in contact te komen met boerderijdieren. Een kijkje nemen in de weide bij de nieuwsgierige geitjes, luie varkens en lieve shetlanders of lekker knuffelen in de stal bij de konijntjes. Het kan allemaal!


B

Beestenboel In de stal is een hok ingericht voor onze 6 lieve konijn tjes, naast hun eigen huisje staan ook 3 boomstam metjes, waar kinderen op kunnen gaan zitten om lekker de konijntjes te aaien. Ze zijn alle 6 afkomstig uit de opvang in Hillegom en hebben hier weer een nieuw thuis. Andere bewoners in de stal zijn de minivarkentjes Sjors & Sjimmie. Zodra het kan en ze gewend zijn, gaan deze 2 schattige knorrepotten naar buiten. De grote var kens Samson en Gert staan al in de wei. Ze zien er groot en stoer uit, maar vinden het heerlijk om geknuffeld te worden en gaan er echt voor liggen. Ze hebben daar gezelschap van Maartje en Saartje, de bonte Shetlander zusjes. Ook deze meiden zijn heel lief en aaibaar. Onze drie geitjes zijn zusjes: Pip, Pien en Puck. Ze zijn een beetje ondeugend en klauteren graag op het klimrek. Bep en Truus, de lammetjes moeten nog een beetje wennen en verstoppen zich soms nog om het van veilige afstand allemaal te bekijken. De ganzen, kippen, en kalkoenen lopen rond in de andere wei, terwijl de parelhoenders en pauwen vrij op het landgoed rondlopen en overal hun gezicht laten zien. Onze laatste aanwinst zijn de prach tige Lakenvelder kalfjes, Gezina en Agnes. Na een aantal dagen in de stal, zijn ze heerlijk de wei in gegaan. Wat zijn ze blij met al die ruimte om zich heen!

23

De boerderijdieren zijn zoveel mogelijk buiten, als het nodig is hebben ze een overkapping om onder te kun nen schuilen. De geitjes hebben een overkapping nodig, maar varkens en shetlanders hoeven helemaal niet te schuilen. De shetlanders vinden het zelfs heerlijk om door de sneeuw te rollen. Natuurlijk wordt er rekening mee gehouden dat de dieren die nu buiten staan ook een plek in de stal hebben en naar binnen kunnen als dat nodig is. Daarom worden lege plekken niet opgevuld met nieuwe dieren. Zolang het kan blijven de dieren buiten. De dagelijkse werkzaamheden op de boerderij worden uitgevoerd door de deelnemers en begeleiders van ’s Heeren Loo/Kasteelhoeve. Daarnaast is er een groep enthousiaste en betrokken vrijwilligers die 7 dagen per week zorgen voor toezicht en coördinatie. Ze hebben allemaal affiniteit met de natuur en dieren en vinden het heerlijk om een bijdrage te kunnen leveren aan deze mooie plek op het landgoed. De vrijwilligers zullen goed in de gaten houden dat de regels die gelden, om het zo aangenaam mogelijk te maken voor mens en dier, wor den opgevolgd. Wij willen bijvoorbeeld niet dat de die ren gevoerd worden met meegebracht voedsel of dat ze opgejaagd worden. Op deze manier blijven onze dieren nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

24

gezond en benaderbaar en daar zetten de vrijwilligers zich graag voor in!

Bijen Natuur, Milieu en Educatiecentrum (NME) ‘De Groene Bol’ is nog niet open, maar heeft wel al projecten geor ganiseerd. In maart was de nationale boomfeestdag voor alle groepen 7 van de basisscholen uit Lisse en van mei tot aan de vakantie is er een bijenactiviteit geweest. Elke vrijdagmorgen kwam groep 5 van een basisschool uit Lisse op bezoek. De kinderen werden ontvangen door imker Sjaak Hoeks, die ze eerst een en ander vertelde over de bijen en een kunstraat liet zien waaraan ze konden ruiken en voelen. Vervolgens zijn de kinderen met vrijwil ligers Jaap en Joop mee het bos in gegaan om te zien waar een bijenvolk in een boom heeft geleefd om daarna met imker Sjaak naar de bijenkasten te gaan. Er waren imker pakken aanwezig voor de kinderen die durfden en wilden om zo heel dichtbij de bijen te kunnen komen. Tot slot hebben de kinderen een kaarsje van bijenwas gemaakt dat ze mee naar huis konden nemen. Alle kinderen heb ben een klein potje honing gekregen dat echt van de bijen op het landgoed afkomstig is. Scholen Het NME verzorgt het scholentraject. Er wordt naar gestreefd om op elke school een coördinator te hebben. Gehoopt wordt dat er een wisselwerking ontstaat tussen Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

de scholen en het NME. Het NME en de kinderboerderij kunnen een aanbod doen, maar scholen kunnen onder werpen voorstellen en vragen daar een leuk programma voor te maken. De scholen weten waar behoefte aan is en welke activiteiten aansluiten op de verschillende leeftijdsgroepen.

Uitbreiden activiteiten De kinderboerderij is opengegaan omdat er al wat te zien is, maar het is nog lang niet klaar. Het is nog volop in ontwikkeling. Zo wordt binnenkort een muur in de stal beschilderd. Speciaal voor onze boerderij heeft Brenda Clemens een leuk en vrolijk ontwerp gemaakt dat hele maal past bij de sfeer. Begin oktober zal het resultaat te bewonderen zijn. Er wordt onderzocht hoe het dierenassortiment kan wor den uitgebreid, zowel in de stal als in de wei. Er worden momenteel speelelementen uitgezocht die dichtbij de kinderboerderij worden neergezet. Dit is mogelijk dank zij een gesponsord bedrag van de Bolletjes. De Rotary heeft een bedrag van € 5.000 geschonken. Het wordt een leuke toevoeging en maakt een bezoek aan de kinder boerderij compleet. Ook kinderpartijtjes en activiteiten zullen aan het programma van de kinderboerderij wor den toegevoegd. Te denken valt aan borstelmomenten van de shetlanders, ritjes op de shetlanders, helpen met verzorging en voeren van de dieren. Aan het ‘plein’ staat ook de kapschuur waar in de nabije

NME-centrum ‘De Groene Bol’ De gemeente Lisse heeft een locatie gezocht voor informatie over natuur en milieu. Daarbij is de keus gevallen op de hofboerderij van het landgoed. De gebouwen van de voormalige hofboerderij lenen zich hiervoor bij uitstek. In de voormalige jongveestal wordt – naast de stalruimte voor de dieren van de kinderboerderij – een fraai leslokaal ingericht. NME-centrum ‘De Groene Bol’ maakt deel uit van de nieuwe Stichting Duurzaam Landgoed Keukenhof (SDLK). De bestuursleden zijn Rob Janse, Sjaak Hoeks, Piet Muns, Ted Wiegman en Herman Hollander. Het bestuur werkt nauw samen met de Stichting Kasteel Keukenhof en de gemeente Lisse.

toekomst landgoedwinkel ‘de Pioen’ open zal gaan. Hier zal honing (van het landgoed) verkocht worden, houten vogelhuisjes, bloempotten, krukjes en producten die door cliënten van ’s Heeren Loo zijn gemaakt. En mis schien later ook verse groenten uit de moestuin of wat we ook maar kunnen bedenken!

Ecodrome Er zijn vergaande plannen voor een Ecodrome op het landgoed. Vooralsnog is de Stichting Duurzaam Landgoed Keukenhof ervoor verantwoordelijk dat het landgoed duurzaamheid gaat uitstralen en dat er ook duurzaam geproduceerd en gewerkt wordt. Een bewust wordingsproces op gang brengen: hoe ga je met energie om, wat kun je zélf doen. Een opstap naar straks een gro ter geheel met het Ecodrome! Algemene informatie De kinderboerderij is het hele jaar – ook in de winter – open van 10.00-17.00 en is voor mensen met een vrien denpas vrij toegankelijk. Op tijden dat de ingang gesloten is, kan het voetgangershek met de vriendenpas worden geopend. Tijdens bepaalde evenementen is het landgoed (ook voor houders van een vriendenpas) gesloten. Op de website wordt dit duidelijk vooraf vermeld. Inwoners van Lisse kunnen gratis een pas aanvragen bij het landgoed, VVV of via de website van de gemeente. Voor bezoekers die niet in het bezit van een vriendenpas zijn, gelden de normale entreeprijzen voor het landgoed.

Vanuit het leslokaal worden educatieve programma’s over natuur, milieu en duurzaamheid georganiseerd voor scholen, bedrijven en andere organisaties. Voor een goed programma wordt samenwerking gezocht met de andere NME-centra in de regio. Het uitvoeren van de thema’s en projecten doen deskundigen en vrijwilligers op velerlei gebied. Voor de buitenfuncties wordt nog een moes- en pluktuin aangelegd, waar leerlingen groenten leren verbouwen. Er kan goed gebruik gemaakt worden van de vele onderdelen van het landgoed zoals de natuurpaden, het bos, park en de tuinen. De bijenstal van imker Sjaak Hoeks is zo’n bestaande voorziening die in de afgelopen maanden voor de educatie aan basisscholieren is ingezet. De kansen voor combinaties van theorie en praktijk zijn op het landgoed volop voorhanden. Het is de bedoeling om jaarlijks wisselende evenementen te organiseren in de vorm van tentoonstellingen, exposities en workshops. Daarbij komen thema’s energie, water, lucht, aarde, voedsel en afval aan de orde. Voor diverse doelgroepen worden wandelingen, speurtochten en onderzoekjes gericht op natuur- en dierbeleving aangeboden. En ook op het landgoed zelf worden aspecten van duurzaamheid regelmatig onder de aandacht gebracht bij de medewerkers. Dit gebeurt al in de vorm van een ‘tip van de week’. In oktober wordt aan het NME-centrum ‘De Groene Bol’ publieke bekendheid gegeven.


25

Vogels

Gaai

Door de bijzondere ligging van het landgoed op de grens van de strandvlakte en strandwal is een gevarieerd landschap ontstaan. Bossen en weilanden en overgangen van nat naar droog wisselen elkaar af. In die wisselende vegetatie voelen vogels zich bij uitstek thuis. Boomkruiper

Grote zilverreiger

26

Winterkoning

Boerenzwaluwen


Boomklever

Sijs

Wie regelmatig het landgoed bezoekt, kent hem wel. John van Schaik is vaak op het landgoed te vinden met zijn camera. Hij vertelt: “Ik woon nu twaalf jaar in Lisse en werk sindsdien als beveiliger op Schiphol. Het landgoed ligt dicht bij mijn huis en ik wandel hier graag. Ik ben altijd gek geweest van de natuur en vooral van vogels. Als je hier al wat langer komt, raak je steeds beter bekend en dat is prettig fotograferen. Toen ik zestien was, kocht ik mijn eerste camera en ik was vanaf het begin vooral bezig met natuurfotografie. Technisch is er steeds meer mogelijk en ik heb nu een erg snelle camera. Daarmee kun je vogels mooi in de vlucht fotograferen, zoals een zwaluw die heel snel vliegt. Het is geweldig om die in zijn vlucht te kunnen pakken. Ik fotografeer weleens bloemen of planten, maar meer toevallig. Al wandelend valt je oog op iets moois. Als je fotografeert, kijk je anders. Je ziet als het ware al het beeld binnen een kader en dat het een mooi plaatje oplevert. Ik ben volledig auto didact en probeer mezelf verder te ontwikkelen. Mijn uitgangspunt is dat je altijd respect moet hebben voor de natuur. Ik zorg ervoor dat ik de vogels niet verstoor; zeker in het broedseizoen is dat heel belangrijk. De foto is niet het belangrijkste. Het gaat erom dat je het gebied waar je komt, niet verstoort, niets vernielt en de omgeving schoon houdt. Daar krijg je ook iets voor terug. Ik draag meestal dezelfde kleur kleding en de vogels die hier wat langer verblijven, wennen aan je. Daardoor wordt de afstand soms wat kleiner. Door rustig te bewegen en de vogels ruimte te geven krijg je ook mooiere foto’s.” (Alle foto’s zijn op het landgoed gemaakt.)

Goudhaantje

Bonte vliegenvanger, een zeldzame gast

Een andere vogelliefhebber die al meer dan zestig jaar op het landgoed ronddwaalt, is Piet Muller. Als kind was hij al op en top een natuurmens met een grote liefde voor de natuur en vooral vogels. Piet komt al vanaf de jaren vijftig op het landgoed. In die tijd was er nog een veel rijkere vogelbevolking dan tegenwoordig. Wulpen en grutto’s zien we niet meer. Veel vogels kwamen op de lage weilanden om te foerageren. Ze zijn het meest verzot op de delen waar minder gemaaid wordt. De Zomertaling en de Slobeend broeden niet meer op het landgoed, ofschoon de Slobeend nog wel wordt gezien in de omgeving van de Lageveense molen. Een deel van het natuurpad loopt daar langs. Sinds twaalf jaar is Piet vogelteller bij de Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging Geestgrond. In die hoedanigheid is hij goed op de hoogte van de vogelpopulatie in de Bollenstreek. Hoewel bollenland de naam heeft giftig te zijn, blijkt dat niet uit de vogelstand. De laatste tien jaar is de vogelbevolking tamelijk stabiel. Weliswaar zijn er iets minder patrijzen, maar Gele kwikstaart, Veldleeuwerik, Kievit en Scholekster handhaven zich goed. Landelijk gezien springt de Bollenstreek er positief uit. De Turkse tortels en aalscholvers zijn zelfs terug van weggeweest. De stand van akkervogels is wel iets teruggelopen, maar vogels die op oud of dood hout leven, doen het juist beter. Piet heeft dertig jaar lang de natuurpuzzeltocht voor de harddraverij georganiseerd, die onder meer door het Keukenhofbos liep. Zo kwam het dat Piet gevraagd werd voor het geven van rondwandelingen op het landgoed, waar nu dankbaar gebruik wordt gemaakt van zijn kennis. nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

27

Kunst op Kasteel Keukenhof

Nazomeren in de ‘Vrijstaat’ van Atelier Van Lieshout Een gigantische schedel in een romantisch park, hergebruik van de mens in koeienstallen, reuzenmachines op de Nieuwe Plantagie en het drama om de ‘Lady in red’: de tentoonstelling ‘Vrijstaat’ van Atelier Van Lieshout is bijna afgelopen...

28

De zomer is voorbij, maar de grote buitententoonstel ling ‘Vrijstaat’ op het landgoed van Kasteel Keukenhof, staat nog een kleine maand overal op het terrein van Kasteel Keukenhof. Wie de afgelopen maanden in het uit gestrekte park of op de wandelroutes door het bos liep, kwam de merkwaardigste beelden tegen. En dan is een setje rokerslongen links en rechts langs de weg nog een van de meest onschuldige uitingen. Overal op het terrein staan en liggen getuigen van Joep van Lieshouts geheel eigen opvatting van de samenleving: hij gaat met zijn kunst dwars over grenzen van wat de doorsnee wandelaar als normaal ervaart.

Atelier Van Lieshout Sinds 1995 werkt beeldhouwer en ontwerper Joep van Lieshout samen met een groep medewerkers onder de Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

naam Atelier Van Lieshout (AVL) in Rotterdam aan beel den die zich op de scheidslijn van toegepaste en vrije kunst en architectuur bevinden. AVL behaalde interna tionaal succes met werken die vaak een gebruiksfunctie lijken te hebben, zoals de sanitaire unit in een doods hoofd in de achtertuin van het kasteel...

De mens als recyclebaar product Van Lieshout en zijn atelier stellen de mens in zijn leef omgeving aan de kaak door er een nieuwe invulling aan te geven. Details worden uitvergroot, lichaamsdelen geïsoleerd – overigens anatomisch nauwkeurig en cor rect. Het alledaagse wordt in een nieuwe context gezet en verkrijgt daardoor een geheel nieuwe lading. De twee installaties in de oude koeienstallen achter de kinderboerderij op Landgoed Kasteel Keukenhof zijn een

duidelijk voorbeeld van wat Joep van Lieshout over de samenleving te vertellen heeft. In de ‘Technocrat’ (stal rechts in de looproute) zijn kunststof poppen in een rek onderdeel van een gesloten systeem van voedingstoffen en afvalstofrecycling. Ze zijn gezichtsloos en anoniem, een massa menselijke vormen zonder vluchtmogelijkheid, opgesloten als de koeien waarvoor deze stal ooit was. In de stal links worden lichaamsdelen en organen geoogst voor hergebruik. De installatie ‘Cradle to Cradle’ is ondanks de lugubere inhoud van een stille schoonheid en het lijkt alsof het werk voor deze locatie gemaakt is. Het strijklicht van de late avondzon laat de botten en schedels oplichten, de als halve varkens hangende licha men worden een esthetisch mobile, en de mensen die in hun doodsstrijd lijken te vluchten, zijn in hun beweging verstard als de lichamen van Pompeii en Herculaneum.

Commotie om de ‘Lady in Red’ Vlak voor de opening in juni heeft een van de bekendste werken van AVL veel ophef veroorzaakt. De ‘Bikinibar’, een reuzentorso in een rode bikini, die in 2006 gemaakt is als ontmoetingsplek voor ouderen, was als blikvan ger met een knipoog geplaatst in een weiland langs het spoor. Niemand had zich gerealiseerd hoe dit beeld zou overkomen op machinisten, die de torso meteen associeerden met mensen die voor de trein springen. Na een uitgebreide discussie in de pers werd het vrouwelijk schoon uiteindelijk verplaatst naar een weiland dichter bij het kasteel. Daar doet de ietwat mollige dame nu wat zij op een van haar eerdere locaties langs de Apollolaan in Amsterdam ook heeft gedaan: gemoedelijk zonnen in de Tekst en foto’s Charlotte Ebers wei.

‘Vrijstaat’ Atelier Van Lieshout t/m 19 oktober 2014

Een cadeau van steen De vaste beeldentuin op het landgoed groeit gestaag. In 2013 kreeg Stichting Kasteel Keukenhof door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een beeld van de Nederlandse beeldhouwer Mieke Kleinendorst aangeboden: drie zuilen van Belgisch hardsteen, die onder meer in het Vondelpark hadden gestaan. Sinds mei is de kunstenares bezig met een broodnodige opknapbeurt van haar beeldengroep. Portret van een bijzondere vrouw. 29

Toen Mieke Kleinendorst haar werk ‘3 Zuilen’ (1971-72) na lange tijd weer terug zag, was zij allesbehalve blij. De drie hardstenen zuilen – oorspronkelijk blauwgrijs gezoet – waren inmiddels verschillend van kleur en hoe ken waren afgebroken. “Ik heb het werk in 1975 vanuit de groepstentoonstelling Amstelpark 75 in Amsterdam verkocht via de BKR”, vertelt Kleinendorst. De BKR was een regeling voor Beeldende Kunstenaars die tot 1987, in ruil voor kunstwerken, via adviescommissies van hun thuisge meentes, een inkomen kregen. De ‘3 Zuilen’ kwamen in het bezit van het Rijk – en vanaf dat moment verdween de beeldengroep uit haar zicht. “Dit werk is voor een deel in mijn vierde jaar op de Rijks academie gehakt, maar ik mocht het daar niet afmaken. Dat heb ik op de steenhouwerij gedaan en de rekening naar de academie gestuurd.” Ze lacht. Deze actie is type rend voor de manier waarop zij werkt. Een tikkeltje eigen wijs en recht door zee. Uiteindelijk werd de kunstenares gebeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, beheerder van het openbaar kunstbezit, of zij akkoord ging met de voorgenomen schenking van haar werk aan Kasteel Keukenhof. “Ik weet niet waar mijn werk in de tussentijd heeft gestaan”, vertelt zij verder, “maar ik ben heel blij dat het nu hier een permanente plek krijgt. Maar eerst wil ik het graag repareren en weer terugbrengen in de oude staat.” Gelukkig is er voor de beeldentuin een nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

klein budget voor restauratie en kon zij in het voorjaar aan de slag gaan. En inderdaad, ze neemt geen genoegen met een tussenweg en laat haar werk als een feniks uit de as herrijzen...

Labyrinth, voorstudie, 128 x 108 cm ‘3 Zuilen’ in de opslag van Kasteel Keukenhof

30

Mieke Kleinendorst aan het werk op het kasteel

Kunstenaar “Het stond als een paal boven water dat ik kunstenaar wilde worden.” Mieke Kleinendorst komt uit een gezin van negen kinderen en groeide op in Baarn. Op haar vijftiende zat zij al op tekenles en toen ze achttien was, huurde ze een garage van de buren, die ze inrichtte als atelier. Zij verdiende haar geld met diverse baantjes en van haar ouders “mocht ik doen wat ik wilde.” Ze volgde lessen op de Gooise Academie in Laren. In 1966 werd Mieke Kleinendorst aangenomen op de Rijksacademie in Amsterdam. “Ik vond boetseren altijd leuk, mijn ideeën vorm geven, ik houd van materiaal. En ik werk in alle dis ciplines. Hakken in steen heb ik pas op de Rijksacademie geleerd. In die tijd was alles abstract, maar op de ‘Rijks’ moesten wij figuratief werken. Ik wilde niet alleen figura tief, maar ook abstract en zo zijn de ‘3 Zuilen’ een abstract werk geworden.” Zij werkt vanuit haar emoties en een zuiver gevoel voor vorm. Van het abstracte werk keerde zij in de late jaren zeventig terug naar organische vormen en in de jaren tachtig helemaal terug naar de natuur. “Ik heb een periode heel minimalistisch gewerkt, zowel twee- als driedimensionaal. In die tijd maakte ik onder meer sfeer tekeningen en schilderijen. Naderhand ben ik weer met alle materialen gaan werken.” Detail uit schilderij wordt beeld Kleinendorst gebruikt schilderijen en tekeningen als voorstudies voor haar beeldhouwwerken. Vanaf mid den jaren tachtig verbleef de kunstenares regelmatig in Portugal, waar zij gefascineerd raakte door de kracht van het mystieke landschap daar. “Een detail uit een schil derij wordt een beeld, een deel van een landschap wordt uitvergroot en uitgevoerd in steen of marmer. Maar ik heb ook grote pasteltekeningen van sferen van de lucht gemaakt en vervolgens daaruit een beeld ontwikkeld.” Haar tekeningen en schilderijen zijn echter veel meer dan voorstudies voor driedimensionaal werk: een explosie van vorm en kleur, op de grens van abstractie en toch her kenbaar oergeweld uit de natuur.

Mieke Kleinendorst en Jan van Duijn bij het bepalen van de juiste plek voor het beeld

Mieke Kleinendorst is een en al energie. Wie niet beter weet, zou bij deze tengere, kleine dame geen lichamelijk zwaar werk als beeldhouwen in steen verwachten. Zij heeft nog veel ideeën en werkt nog steeds gedreven aan haar oeuvre. In haar atelier, hangen gigantische forma ten aan de muur. Op pallets op de grond en op sokkels staat beeldhouwwerk, dat al helemaal perfect lijkt. “Oh, nee, dat is nog niet af, daar moet ik nog heel veel aan doen”, zegt ze en pakt een vel heel fijn schuurpapier. Tekst en foto’s Charlotte Ebers


Tentoonstellingen Het leven van Jan Carel Elias van Lynden omvatte vrijwel de hele twintigste eeuw: hij werd op 3 december 1912 geboren en overleed bijna 91 jaar later op 6 augustus 2003. Stichting Kasteel Keukenhof realiseert in 2015 de eerste tentoonstelling over de man die Keukenhof en de Bollenstreek wereldberoemd maakte.

Tentoonstelling over het leven van de laatste graaf op Kasteel Keukenhof

31

V.l.n.r.: De wieg arriveert op het kasteel. Barones A.C. Wittert van Hoogland-van den Poll, de eerste vrouw van de laatste graaf van Kasteel Keukenhof. Doopjurk van graaf Carel.

Carel! Vanaf voorjaar 2015 Graaf Carel en de Keukenhof Graaf Carel, zoals de graaf van Lynden genoemd werd, verhuurde in 1949 op verzoek van de burgemeester van Lisse, W. J. H. Lambooy en vooraanstaande bollen kwekers een deel van zijn Engelse landschapstuin voor een jaarlijks terugkerende bloemententoonstelling in de openlucht: 23 maart 1950 opende de eerste editie van de Keukenhof en het was meteen een overweldigend succes. Je kunt dus stellen dat Nederland een van haar internatio naal meest belangrijke attracties mede aan graaf Carel te danken heeft.

Zonder Carel geen Keukenhof Toch is er over het leven van de laatste graaf van Lynden landelijk weinig bekend. De tentoonstelling ‘Carel!’ laat met unieke stukken uit het depot van Kasteel Keukenhof niet alleen het leven van de kasteelheer zien, maar ook een kleine eeuw geschiedenis van Lisse en de Bollenstreek.

Aanleiding voor dit idee was een recente schenking van de originele wieg van de graaf en de teruggave van zijn doopjurk, die hij in 1945 had gegeven aan Alie Stroombergen, de kokkin, omdat haar zus een kindje kreeg. Vlak na de oorlog was namelijk nergens stof te vinden voor een goede doopjurk. De kleine Frans van der Veek is dus in het kostbare stofje gedoopt, net als zijn kinderen. De doopjurk is nu terug op het kasteel en zal een bijzondere plek op de tentoonstelling krijgen. Stichting Kasteel Keukenhof doet bij deze een oproep aan iedereen uit Lisse en omgeving om mee te werken aan ‘Carel!’: wie heeft er nog verhalen, foto’s, kranten artikelen, oude postkaarten van het kasteel, wie kent bijvoorbeeld nog iemand die na de oorlog in het kasteel ingekwartierd was? In deze tentoonstelling worden tevens verhalen verteld en bewaard die bij het landgoed en zijn mensen horen!

Contact: [email protected] nummer 5 • najaar 2014 | Kasteel Keukenhof

Kasteel Cultureel Jonge, startende talenten moeten podium ervaring opdoen, maar waar doen ze dat? Die mogelijkheden zijn beperkt. In het verleden waren kastelen en buitenplaatsen vaak broedplaatsen van kunst en cultuur. Op de buitenplaatsen gebeurde het! Niet zelden werd ruimte geboden aan jong talent. Dat is de missie geworden van Kasteel Cultureel: een podium bieden aan jonge, startende musici.

Podium voor jong talent

32

Anneke van Dijk is een van de drijvende krachten achter Kasteel Cultureel. De liefde voor muziek is haar met de paplepel ingegoten. Na haar vioolstudie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag speelde ze in diverse orkesten. De vele repetities en concerten werden steeds moeilijker te combineren met het hebben van een gezin. In het kader van de ouderparticipatie op de basis school, is ze een schoolorkest gestart, dat later resul teerde in het juniorensymfonieorkest. Na circa twintig jaar heeft zij het stokje overgedragen aan een collega. In 2005 bezocht Anneke voor het eerst een concert op het landgoed. Al snel kwam zij in gesprek met Herman Hollander, voorzitter van Stichting Kasteel Keukenhof. Op de vraag of ze belangstelling had voor de o rganisatie van de concerten, aarzelde Anneke. Ze was nog maar net gestopt met het juniorenorkest. Toen Frank Schermer Voest zich in het gesprek mengde, liet zij zich alsnog overhalen. Frank en zij komen beiden van het conservatorium in Den Haag. Anneke is klassiek geschoold, Frank studeerde slagwerk. Samen hebben ze een nieuwe start gemaakt.

Jong talent Anneke en Frank waren van mening dat er al veel con certpodia waren en zij wilden het anders doen door een podium te bieden voor jonge, startende talenten. Ze moe ten allemaal podiumervaring opdoen, maar waar doen ze dat? “Dat is het uitgangspunt geworden. Wij wilden een broedplaats worden voor jonge, startende talenten die bij ons podiumervaring kunnen opdoen”, vertelt Anneke. “Frank en ik komen allebei van het conservatorium in Den Haag. We hebben contact gezocht om de eindexamenklas sen een podium te bieden en af en toe eens een master class te laten houden. Zo is het begonnen en heeft het zich ontwikkeld. Later is ook het Prinses Christina Concours erbij gekomen. De finalisten zijn jong en getalenteerd Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

en gaan bijna allemaal het vak in. En voor de afwisseling hebben we een aantal andere concerten tussendoor. De klassieke concerten worden afgewisseld met concerten met bijvoorbeeld zigeunermuziek, tango’s of chansons.” Sinds vorig jaar is het programma uitgebreid met klein kunstvoorstellingen, salon- en jazzconcerten.

Niek Baar Een van de finalisten van het Prinses Christina Concours was Niek Baar, die voor het eerst als 18-jarige in het Koetshuis optrad. Hij speelde toen de Chaconne van Bach, een van de moeilijkste stukken voor viool, zonder begeleiding. Anneke: “De meeste musici zijn daar hun hele leven mee bezig. Je moet er wel jong mee beginnen, maar om daar als 18-jarige mee op te treden… Ik zat met kromme tenen toen hij begon. Maar het was zo ontzet tend mooi en zo transparant, ik wist niet wat ik hoorde. Na afloop vroeg ik hem van wie hij dat geleerd had. Hij vertelde dat hij al vijf lessen had gehad van Anner Bijlsma. Ik herkende elementen van Bijlsma in de muziek van Niek: de transparantie, de manier van opbouw. Dat is uniek. Die avond ontstond er een klik. Later belde hij of hij met Elsbet Remijn mocht komen spelen. Inmiddels is hij cum laude afgestudeerd en volgt hij zijn masteroplei ding in Berlijn. Toen hij mee mocht doen aan een vioolconcours in Zwitserland, belde hij of hij een try-out mocht geven bij Kasteel Keukenhof. Uiteindelijk kwamen ze met z’n drieën. Het concert werd een groot succes. De finale van het concours heeft hij helaas niet gehaald”. Anneke krijgt regelmatig mails en blijft zo op de hoogte hoe het hem vergaat. Hij is uitverkoren om in juli te spe len op het Bachconcours in Leipzig. Daarmee komt voor hem een droom uit. In Leipzig moet hij ook de Chaconne van Bach spelen en hij had beloofd dat als hij die ooit weer zou spelen, hij hem eerst voor haar zou vertolken.

Het resulteerde in een ingelast concert in de Blauwe Kamer van het kasteel. “Dat was een enorm succes: veel mensen waren helemaal beduusd, zo’n indruk heeft het optreden gemaakt. Het is wel bijzonder dat zo’n jongen, die zijn eerste podiumervaring in het Koetshuis heeft opgedaan, nu zoveel succes heeft en dat wij dat dan ook zo kunnen volgen”, aldus Anneke.

Koninklijk Conservatorium Den Haag Anneke: “Wij hebben een overeenkomst met het con servatorium. Zij hebben drie keer per jaar een podium bij ons: de afdeling zang, een strijkers- of kamermuziek ensemble en de barokafdeling, soms voorafgegaan door een masterclass. De eerste masterclass duurde 2 dagen, maar daarna is het teruggebracht naar een (openbare) ochtend- en middagles. Een aantal dagen later volgt dan het optreden. We hebben al een keer kamermuziek gehad en twee keer een celloklas. In november geeft Mikhail Zemtsov (altviool) een masterclass. Eerder heeft zijn dochter Dana al in het Koetshuis opgetreden, daarbij begeleid door haar familie.” Nederlands StrijkKwartet Academie (NSKA) Sinds de oprichting van de academie (2001) worden de meest fantastische strijkkwartetten afgeleverd. Het Ragazze Strijkkwartet is een van de eerste kwartetten die daar zijn afgestudeerd. Zij hebben ook in het Koetshuis gespeeld en zijn nu van wereldformaat. Er zijn contacten om ook het NSKA een podium te bieden. De contactper soon van het NSKA was indertijd bij de eerste masterclass en heeft daar heel goede herinneringen aan. Er is veel animo om op het landgoed op te treden. De organisatie van Kasteel Cultureel kan bijna kiezen wie hier komen optreden. Mensen ervaren het als bijzon der om op het landgoed op te treden. Zo treedt ook

Micheline van Hautem komend seizoen weer op, hoewel zij inmiddels in het buitenland woont.

Publiek/Open Podium De concerten hebben inmiddels een vast publiek. Mensen worden geïnformeerd via de website en de nieuwsbrief. Ook de mond- tot- mond reclame levert nieuwe toehoorders op. En tot slot genereert het Open Podium nieuw publiek. Het Open Podium is een hobby van Anneke en is min of meer toevallig ontstaan. Het is toch fantastisch om amateurs uit de regio een podium te bieden. Het past heel goed in onze filosofie. Na de eerste keer bleek het succes zo groot, dat het Open Podium herhaald is. Organisatorisch is het nogal arbeidsinten sief. Daarom wordt het niet meer dan één keer per jaar gehouden. Vleugel Voor de concerten in het Koetshuis werd aanvankelijk een vleugel gehuurd. De vleugel die nu in het Koetshuis staat, is eigendom van de gemeente. Als Floralis (Huis van Cultuur) geopend wordt, gaat de vleugel daar naartoe. De vleugel, een Yamaha C7, stond eerder ongebruikt in het Poelhuys en is – na langdurig overleg – verplaatst naar het Koetshuis. Het is een bijzondere vleugel, die op kosten van het landgoed helemaal is gerenoveerd. Binnenkort moet er dus een andere vleugel worden gezocht. Wellicht is het mogelijk een vleugel in bruikleen te krijgen of door een financiële donatie de aanschaf van een andere vleu gel mogelijk te maken. Niek Baar heeft de finale van het Bachconcours bereikt. Hij is de 2e Nederlander ooit die dat gelukt is (de eerste was in 1950!). Naast een mooie financiële beloning, mocht hij optreden in de grote zaal van het Gewandhaus in Leipzig. Hij won de derde prijs. (naschrift redactie)


33

Maatschappelijk betrokken ondernemerschap. Affiniteit met cultureel erfgoed. Duurzame relatie met Landgoed Keukenhof. Delen wat van waarde is. Dit is de missie van de Van Lynden Society in een notendop.

34

Om haar missie te verwezenlijken organiseert de Van Lynden Society exclusieve bijeenkomsten en activiteiten voor haar leden. Dat kunnen workshops zijn met een zakelijk of cultureel karakter, maar ook netwerkbijeen komsten of buitenactiviteiten.

Ontbijtbijeenkomsten Al sinds de oprichting in 2009 organiseert de Van Lynden Society ontbijtbijeenkomsten. Vijf keer per jaar wordt een aansprekende gast gezocht zijn/haar kennis te delen met de leden van de Society. In principe worden deze bijeenkomsten georganiseerd voor de leden, maar ook geïnteresseerden kunnen zich aanmelden voor het ont bijt en introducés zijn altijd welkom. Na ontvangst van de gasten – meestal in het Koetshuis – wordt met elkaar aan stijlvol gedekte tafels het ontbijt genuttigd. Het ontbijt biedt de gelegenheid om in een ontspannen sfeer met elkaar te netwerken en bij te pra ten, een plek om je ‘vrienden’ te ontmoeten.

Van Lynden Society Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

Na het ontbijt is het woord aan de spreker, die vanuit haar/zijn specialisme kennis met de gasten deelt. De meeste ondernemers zijn in staat deze kennis op hun eigen organisatie toe te passen. Dit maakt de bijeen

35

komsten voor de gasten steeds weer waardevol. Een andere keer wordt kennis gedeeld die betrekking heeft op andere activiteiten op het landgoed. Dat kan een presen tatie over kunst zijn of een presentatie door iemand van het Genootschap Landgoed Keukenhof, waarin verteld wordt over missie van het Genootschap. Zo is er variatie in onderwerpen en sprekers. De Society probeert haar leden te laten ervaren wat het landgoed te bieden heeft. Zo heeft de Society onder meer een picknick als ontbijtbijeenkomst georganiseerd. De picknick vond plaats bij de oude longeerplek achter de Frederik’s Hof . Gastspreker Harry Selier bood de gasten aan de hand van verhalen over paarden mooie inzichten. In de achterliggende periode is onder meer een ontbijt bijeenkomst bij de vijver georganiseerd waarbij Herman Hollander, voorzitter van Stichting Kasteel Keukenhof, de gasten informeerde over de stand van zaken, ontwik kelingen en de toekomstvisie van de stichting. Dit is een belangrijk en terugkerend onderwerp gezien de persoonlijke betrokkenheid van leden van de Society bij het landgoed. Veel sprekers hebben een nauwe band met het landgoed: zij komen vaak uit het netwerk van het bestuur of hebben een belangrijke bijdrage en/of steun

aan het landgoed geleverd, zoals de commissaris van de Koningin. Erg trots is de Van Lynden Society ook op het feit dat zij aansluiting kan zoeken bij actuele onderwerpen zoals de Olympische Spelen. In het verleden heeft de Society Henk Gemser al mogen verwelkomen. Recentelijk hebben Martin Hersman en Gerard Kemkers de gasten toegesproken.

Bijeenkomsten en activiteiten In 2013 werd een veiling georganiseerd waarvan de opbrengst is geschonken aan de kinderboerderij. Eind juni is kinderboerderij Poelepetaat geopend (zie elders in dit blad) en de Van Lynden Society is er trots op dat dit mede mogelijk is gemaakt door de bijdrage van haar leden. Het galadiner is een jaarlijks terugkerende activi teit voor hen. In samenwerking met andere organisaties organiseert de Van Lynden Society de mosselparty ‘Zeg ken jij de Mosselman?’, die na een paar jaar al is uitge groeid tot een begrip. Hetzelfde geldt voor het jaarlijkse golftoernooi. Meer informatie over de Van Lynden Society vindt u op www.vanlyndensociety.nl


Kasteel Keukenhof en omgeving Kasteel Keukenhof ligt als een groene parel tussen de Haarlemmermeer en de kernen van Lisse, Teylingen, Hillegom, Noordwijkerhout en Noordwijk. Het ligt dicht bij de kuststrook. Een bezoek aan Kasteel Keukenhof is goed te combineren met een uitstapje in de directe omgeving.

Teylingen

Vaar mee met het voetveer en wandel de Zwanburgerroute

36

Het voetveer ‘De Heere Schouten’ is een salonboot die meer dan 100 jaar geleden is gebouwd en die de Zwanburgerroute in Warmond vaart. Ook dit jaar vaart deze vanaf recreatie-eiland Koudenhoorn naar de Zwanburgerpolder en vanaf de Zwanburgerpolder naar De Tengnagel. Het is een wandelvaarroute van zo’n 7,5 kilometer tussen en op een aantal eilandjes in de Kagerplassen.

Afwisselende wandelroute met observatie platform voor flora en fauna De overtocht met het voetveer ‘De Heere Schouten’ maakt van de Zwanburgerroute een afwisselende wan delroute. Op de Zwanburgerpolder is een observatieplat form, vanwaar de plassen en de polders met hun flora en fauna goed te zien zijn. Het voetveer vertrekt vanaf het


recreatie-eiland Koudenhoorn in Warmond. Vandaar vaart het veer naar de Zwanburgerpolder, vervolgens haalt het veer deelnemers aan het einde van de wande ling over de Boezemkade weer op en worden ze afgezet op De Tengnagel waar de Zwanburgerroute vervolgd kan worden. Enthousiaste vrijwillige schippers bemannen het veer. Ook is het mogelijk de route te beginnen op de Tengnagel/Strengen en dan route in tegengestelde richting te lopen. In dat geval kunt u even bellen naar ‘De Heere Schouten’ via telefoonnummer 06 - 233 756 62. Kijk voor meer informatie over vaartijden en tarieven op www.zwanburgerroute.nl.

Teylingen heeft nog meer! Breng ook eens een bezoek aan de Ruïne van Teylingen of maak een fietstocht ‘Rondje Teylingen’ langs vele leuke en interessante bezienswaardigheden. Kijk voor meer informatie, activiteiten, bezienswaardig heden en evenementen op www.vvvwarmond.nl of www.beleefdebollenstreek.nl.

Ook de herfst is een prachtige periode om erop uit te trekken in Noordwijkerhout en omgeving. Beleef het najaar met haar prachtige kleuren midden in de natuur.

Paardrijden In het Hollands Duingebied zijn ruiters van harte wel kom. Er zijn prachtige rondritten door de duinen en over het strand te maken. In het duin zelf wijzen gele paaltjes

de weg over de ruiterpaden, die bij elkaar ruim 40 kilo meter lang zijn. Bij verschillende maneges in de buurt zijn paarden te huur. VVV Noordwijkerhout heeft een kaart Hollands Duin in haar assortiment, waarop ruiter paden zijn aangegeven. Bovendien organiseert Manege Smit regelmatig activiteiten als ontbijtritten, dagtochten en kinderdagtochten. Kijk voor de actuele agenda op www.manegesmit.nl.

Wandelen Volop genieten van de herfst in de duinen of het bos rondom Noordwijkerhout. VVV Noordwijkerhout heeft diverse mooie wandelroutes uitgestippeld. Nieuw zijn ‘ommetjes’, bijzondere routes waarbij u dwars door de bol lenvelden, het groen, weilanden over verharde en onverharde paden wandelt. Optimaal genieten van de natuur. De vrijwilligers van VVV Noordwijkerhout vertellen u er graag meer over.

Noordwijkerhout

Kleurrijke herfst in Noordwijkerhout

37

10.000 stappenwandeling Elke eerste zaterdag van de maand

In het kader van het programma ‘Beweeg je leven’ onder leiding van leefstijlcoach Marjoleine Klapwijk wordt elke eerste zaterdag van de maand een 10.000 stappenwande ling georganiseerd in de omgeving van Noordwijkerhout. Elke maand wordt een prachtige wandeling uitgezet en is er veel aandacht voor een fit en gezond leven dat is gebaseerd is op dagelijks bewegen en gezonde voe ding. Start 9.00 uur. Meer informatie en aanmelden VVV Noordwijkerhout, Dorpsstraat 8, 0252 372 096.

Halloween

Vrijdag 31 oktober (19.00 tot 21.00 uur) Nederland raakt steeds meer in de ban van Halloween. Wat is er nou leuker voor kinderen om op 31 oktober ongegeneerd je engste gezicht te laten zien en elkaar waanzinnig te laten schrikken. Deze vrijdag mag dat! Op zorgboerderij de Dierenhoeve wordt een geweldig Halloween griezelfeest georganiseerd. Met een spook huis, een griezelig voelspel, slangen aaien, een waar zegster en nog veel meer… Waar: terrein Rivierduinen, Langevelderweg 27. www.dierenhoeve.nl. Prijs: € 2,50 (verkrijgbaar in het koffiehuis bij de zorgboerderij).


Hillegom

Sinds dit jaar is gemeente Hillegom Vriend van Kasteel Keukenhof. Hillegom heeft zelf echter ook een rijke historie. Neem eens plaats op een bankje op de Houttuin, kijk om je heen en laat de eeuwenoude historie van het dorp op je inwerken. Het historisch hart van Hillegom: de Houttuin met de Maartenskerk.

38

Eeuwenlang was Hillegom een dorpje aan de rand van de duinen, waar boeren, tuinders en ambachtslieden werk ten. De economie bloeide op toen rijke stadsbewoners er in de Gouden Eeuw tal van buitenplaatsen lieten aan leggen. Na 1830 zijn de teelt en handel in bloembollen bepalend geweest voor de ontwikkeling van Hillegom als bollendorp.

Houttuin en Maartenskerk Er wordt al aan het einde van de 11e eeuw over het dorp Hillegom geschreven. Dan wordt er een kapel gebouwd die in de 13de eeuw is vervangen door de huidige Maartenskerk. Wie nu met een ijsje op het dorpsplein zit, kan zich niet voorstellen dat hier eind 16de eeuw een zware strijd is gevoerd. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog


lag Hillegom in de vuurlinie van de Spanjaarden en de Geuzen. De Maartenskerk, ’t Hof en de meeste huizen in het dorp werden verwoest. De kerk stond er lange tijd als een ruïne bij en er kwam pas in 1660 weer een dak op het middenschip.

’t Hof van Hillegom In de middeleeuwen was Hillegom een belangrijke plek, want hier vergaderde vanaf 1340 de adviesraad van de graven van Holland. Edelen uit de wijde omtrek kwamen bij elkaar in ’t Hof van Hillegom. Dit versterkte huis is ’t Hof van Hillegom, rond 1800 verbouwd tot buitenplaats, heeft een middeleeuwse oorsprong. Sinds 1903 doet het dienst als gemeentehuis.

Buitenplaatsen ’t Hof van Hillegom is de laatste buitenplaats die Hillegom nu nog heeft, maar in de 17de en 18de eeuw telde het dorp maar liefst vijftien van deze l ustoorden. Ze droegen namen als Oosteynde, Horstendaal, Weerestein Deze houten bollenschuur is een gemeentelijk monument.

en Elsbroek. Regenten en kooplieden uit de steden bouwden deze buitenplaatsen. Ook Keukenhof is als bui tenplaats gebouwd. Dorpen als Hillegom en Lisse waren favoriet vanwege de bossen en duinen en de bereikbaar heid via de weg, het Haarlemmermeer en de Leidsevaart. Van alle Hillegomse buitenplaatsen is alleen ’t Hof nog over. De andere zijn gesloopt en de bossen en tuinen zijn afgezand en verkaveld tot bollenland. De buiten plaatsen leven voort in de namen van woonwijken en industrieterreinen.

Hillegom

in de 18de eeuw verbouwd tot buitenplaats, maar heeft nog altijd een middeleeuwse kelder. Het werd sindsdien bewoond door regenten- en koopmansfamilies. De bekendste daarvan is de familie Six, tevens ambachts heren van Hillegom. Zij lieten de Zanderij ontginnen en bouwden stenen bruggen over de Hillegommerbeek. Op het dorpsplein, de Houttuin, bouwden zij in 1740 de Grote Pomp. De laatste eigenaar van ‘t Hof, de fami lie Van Waveren, schonk het gebouw in 1903 aan de gemeente Hillegom. Sindsdien wordt het gebruikt als gemeentehuis.

Bollendorp Hillegom Al in de 16de eeuw begonnen grondeigenaars met het afgraven van de duinen. Ze lieten het duinzand met schepen afvoeren naar de steden en op de ‘geestgron den’ die zo ontstonden, teelden de Hillegomse tuinders groenten en fruit. In de 19de eeuw stapten zij massaal over op bloembollen. De bloembollenhandel en -export zorgden ervoor dat Hillegom uitgroeide tot één van de belangrijkste bollendorpen in de Bollenstreek. Het dorp kreeg een eigen bloembollenbeurs en een spoorwegsta tion en in en rond de haven was het altijd druk met schip pers en vrachtwagens. Zo werd Hillegom een welvarende plaats met tegenwoor dig zo’n 20.750 inwoners, een gezellig winkelcentrum en vele voorzieningen. Nog altijd is Hillegom omgeven door kleurige bollenvelden, die mensen van over de hele wereld naar de Bollenstreek lokken. 39

Tekst: Marca Bultink. Illustraties: Collectie Six, Henk Huurneman en Marca Bultink.

Een ommetje langs de Oude Beek Hillegom is aangesloten op het Wandelnetwerk Bollenstreek, dat deels over onverharde paden door het buitengebied loopt. Een mooi ommetje is een rondje langs de Oude Hillegommerbeek. Vanaf de Haven loop je via de historische Beekkade naar de Van den Endelaan. Daar loopt langs de Oude Hillegommerbeek een smal pad langs de bollenvelden tot aan de Hippelaarsbrug in de 3e Loosterweg. Vervolgens loop je naar het zuiden tot aan de Veenenburgerlaan. Deze weg staat al in de 16de eeuw op de kaart, als een landweg door de duinen. De weg ligt zo hoog omdat die niet is afgegraven en de duinen eromheen wel. Aan het eind van de Veenenburgerlaan loop je via de Leidsestraat terug naar het centrum van Hillegom. Een ommetje langs de Oude Hillegommerbeek.


Lisse

Beleef Lisse met de gratis Audiotour! Lisse is uiteraard wereldberoemd om het Keukenhof. Lisse heeft echter nog veel meer interessante locaties met ieder een eigen verhaal. Wist u bijvoorbeeld dat in Lisse één van de weinige donjons van Nederland staat? Dankzij de nieuwe, gratis Audiotour kunt u nu op een leuke manier kennismaken met het veelzijdige Lisse.

Een moderne reis door de geschiedenis De Audiotour leidt u langs bijzondere plaatsen in Lisse en vertelt over de rijke geschiedenis van dit dorp die al

in 1198 begonnen is. Uiteraard zijn in de audiotour het Landgoed Keukenhof, bloemenpark Keukenhof en het Keukenhofbos opgenomen. Maar er wordt ook vertelt over: ’t Huys Dever, de Sint-Agathakerk, de Grote Kerk, de statige Heereweg, het oude handelscentrum, het dorps plein ’t Vierkant en nog veel meer. Ook komt u tijdens de tour langs locaties waar u meer te weten komt over de bollenteelt.

Hoe het werkt Op een interactieve kaart vindt u alle punten van de tour. U kunt op elk punt beginnen, of gebruik maken van de lijst om een specifiek punt te selecteren. U kunt ook de hele route lopen of fietsen door de blauwe lijn op de kaart te volgen. Kortom: de audiotour is een leuke ont dekkingstocht door Lisse voor iedereen. Van inwoner tot toerist en van jong tot oud! Meer weten? Lees alles over de gratis audiotour op www.audiotour lisse.nl en download de rondleiding voor uw iPhone of Android telefoon. De audiotour is een initiatief van Lisse Marketing. Meer informatie over leuke activiteiten in Lisse is te vinden op www.vvvlisse.nl.

40

T (071) 541 20 11 • F (071) 541 07 52 [email protected] • www.horesca-horecavo.nl

✓Uw succes aal staat centr

✓Altijd eerlijk maatwerk

✓In ons assortkimkeersntet ✓Voor alle vindt u de le en horeca product

✓Scherpe prijzchenalige door groots inkoop

en horecaproduct

✓Niet tevredheen?t op Wij lossen

HorescaHorecavolevertdagelijksaan • hotels • restaurants • (eet)cafés • sportkantines • sportcentra • bedrijfsrestaurants • recreatie • cateringbedrijven • scholen • schouwburgen • verenigingen • cafetaria’s • seizoenbedrijven Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

Uit de oude doos

De geschiedenis herhaalt zich… In zijn testament heeft graaf van Lynden als uitdruk kelijke wens laten beschrijven dat het kasteel en de zich daarin bevindende kunstvoorwerpen en andere voor werpen van inboedel als museum voor het publiek moet worden opengesteld. De stichting neemt de wens van

de graaf serieus en biedt rondleidingen in het kasteel. Bovendien groeit de verzameling buitenbeelden snel. Uit onderstaand krantenknipsel blijkt dat het kasteel in 1951 ook al als museum was opengesteld. Toen hing de bijzondere schilderijenverzameling er nog…

41

Hoe goed was de pers toen geïnformeerd? Jacoba van Beieren leefde in 1433 in Teylingen en ons kasteel is gebouwd in 1641…

Dit is de eerste steen van de nieuwbouw in 1926 bij het Jagershuis. De oude woning werd gesloopt en moest plaats maken voor nieuwbouw. De steen werd gelegd door de toen 13-jarige Jan Carel Elias baron van Lynden (1912-2003), zoon van Jan Maurits Dideric graaf van Lynden(1864-1930) en Aurelia Elizabeth gravin van Lynden geb. van Limburg Stirum (1875-1949) die toen net verhuisd waren van het Huis Wildlust naar het Kasteel Keukenhof. Verschillende boswachters hebben in de nieuwbouw gewoond waaronder Krijn Vermeulen, Alenburg en Bertus Wesseling.


Wonen speelt een belangrijke rol in de maatschappij en in uw leven. Hoe en waar u woont is van grote invloed op uw welzijn. Als u uw huis wilt verkopen of juist uw droomhuis wilt kopen, komt daar veel bij kijken. Het is van het grootste belang dat de koop of verkoop naar wens verloopt. U wilt met een gerust hart de juiste beslissingen nemen zonder zich over details zorgen te maken. Juist die details die zo gemakkelijk over het hoofd worden gezien kunnen onplezierige gevolgen hebben. Daar zit u niet op te wachten.

Heemborgh Makelaars Lisse Grachtweg 75, 2161 HM LISSE T. 0252-41 91 30 E. [email protected] www.heemborgh.nl

De Heemborgh Makelaars begrijpen hoe belangrijk uw huis voor u is. Wij staan tot uw beschikking met onze brede kennis, de juiste middelen en jarenlange ervaring. Zo kunt u samen met ons op verantwoorde wijze en met een gerust hart uw huis kopen of verkopen. Heemborgh Makelaars is een gevestigde naam in Lisse en betrokken bij de verkoop van veel bestaande bouw binnen de gemeente en wordt ook betrokken bij vele nieuwbouwprojecten. Wilt u meer informatie over ons woningaanbod? Neem dan contact op via 0252-41 91 30 of [email protected]. Of loop bij ons binnen. Wij zijn gevestigd aan de Grachtweg 75 te Lisse.

Eline ten Wolde-Kriek Assistent makelaar

Heemborgh Makelaars is een samenwerkingsverband van vijf zelfstandige NVM makelaarskantoren die nauw met elkaar samenwerken onder de naam Heemborgh. Wij adviseren en bemiddelen bij koop en verkoop. De vijf kantoren zijn gevestigd in Bennebroek, Hillegom, Lisse, Sassenheim en Nieuw-Vennep. Wij zijn actief in de Duin- en Bollenstreek, Zuid-Kennemerland en de Haarlemmermeer.

Kees Doeswijk NVM makelaar

Vanessa Brederode

commercieel medewerker

Verbindt • Adviseert • Organiseert Postbus 6 • 2160 AA Lisse • Telefoon (0252) 43 47 77 • Fax (0252) 43 46 77 • www.hobaho.nl • [email protected]

H

Welkom bij Tante Alie Het is een goed gebruik geworden om nieuwe activitei ten of onderdelen van het landgoed te vernoemen naar personen die in het verleden een rol hebben gespeeld op het landgoed. Een bekend voorbeeld is de Van Lynden Society, maar ook de Frederik’s Hof (vernoemd naar Frederik van Pallandt), de Blockhut (Adriaan Maertensz Block) en de eerste Zocher Bank, vernoemd naar Hendrik van Hoven jr. Sinds augustus 2014 is er een nieuw onder deel met de klinkende naam Tante Alie. Klinkt niet zo adellijk, Tante Alie, zult u zeggen. Klopt! En heeft ze zó veel voor het landgoed betekend, dat ze vernoemd wordt? Niet echt! Wát wordt er dan naar haar vernoemd? Het restaurant! Waarom de naam Tante Alie? Alie Stroombergen was de kokkin op het grote huis en haar zus werkte op de hof boerderij. Alie woonde boven in het kasteel en ging ’s avonds vaak even op bezoek bij haar zus. Als er op de hof boerderij over eten gesproken werd, dan altijd in combi natie met de naam Alie, voor de kleintjes uiteraard Tante Alie. En Tante Alie kón koken! Nee, ze kookte niet ‘haute cuisine’, niet ‘moleculair’ of ‘slow’ maar eigenlijk kun je haar kookkunst het beste uitleggen als ‘op z’n Alies’. De keuken van Keukenhof was beroemd bij (verre)

vrienden en relaties. Als men geïnviteerd werd om op Keukenhof te komen dineren, dan voelde men zich een bevoorrecht mens. En eigenlijk ging men nooit teleurge steld huiswaarts. Dankzij Alie. Tante Alie is al lang niet meer onder ons. Haar recepten wel. Maar hoe kwam ze daar aan? Mijnheer en Mevrouw dineerden vaak bij relaties of in gerenommeerde restau rants in binnen- en buitenland. Als ze dan thuis kwamen vertelden ze Alie wat ze allemaal hadden gegeten en of het wel of niet lekker was. En Alie ging dan aan de slag in haar eigen domein. Illegaal kopiëren kun je het niet noemen, want ze had de gerechten nooit zelf gezien of geproefd. Tante Alie is van dinsdag tot en met zondag geopend van 11.00 tot 18.00 uur. Wil je echt op z’n Alies eten, dan kun je terecht op vrijdag, zaterdag en zondag: van 17.00 tot 21.30 uur worden dinergerechten geserveerd. Bij bijzon dere gelegenheden, zoals concerten, kun je voorafgaand aan het concert eerst bij tante Alie schaften (soep vooraf met een altijd bijzondere dagschotel). Kijk op de website voor mogelijke wijzigingen in de openingstijden.

Kom eens kennismaken met Tante Alie! 43

Ouderwets genieten!

Tante Alie is het perfecte adres voor het organiseren van kinderpartijtjes, vrijgezellenfeesten en o.a. leuke workshops, maar ook voor het vieren van uw verjaardag, huwelijksfeest of reünie kunt u bij ons terecht! Kinderpartijtjes verzorgen wij vanaf € 12,50 per persoon en complete feesten inclusief eten en drinken al vanaf € 49,50 per persoon!

Gratis koffie of pannenkoek

Ter kennismaking bieden wij u, tegen inlevering van deze coupon, 2 koppen koffie of 2 pannen koeken voor de kinderen* gratis aan. * Kinderpannenkoeken alleen bij het avonddiner op vrijdag-, zaterdag- of zondagavond.


Lezersservice

Colofon

Stichting Kasteel Keukenhof

Nummer 5 | najaar 2014

De laatste graaf – J.C.E. graaf van Lynden – heeft in zijn testament bepaald dat het landgoed met kasteel, tuin en inboedel voor de toekomst in de huidige staat behouden moet blijven. Tot veler verrassing bleek Stichting Kasteel Keukenhof de erfgenaam van het landgoed.

Het magazine van Kasteel Keukenhof is een uitgave van Stichting Kasteel Keukenhof en biedt achtergrondinformatie en nieuws over de vele activiteiten die op het landgoed plaatsvinden. Het magazine verschijnt twee keer per jaar: in september (najaar-winter) en in maart (voorjaar-zomer).

Redactie Doelstelling Stichting Kasteel Keukenhof heeft als missie het kasteel en het landgoed, waarop 18 rijksmonumenten staan, te restaureren en te behouden voor volgende generaties. Om deze restauratie te kunnen financieren worden vele evenementen en activiteiten op het landgoed georganiseerd in verschillende thema’s: kunst, cultuur, flora en fairs. Het doel van deze activiteiten is om de missie te kunnen financieren, niet om winst te maken.

Herman Hollander, Hella Radic, Gusti de Schipper, (eind redactie), Arie in ’t Veld, Jack de Vroomen (hoofdredacteur)

Vormgeving Gusti de Schipper grafische vormgeving

Drukkerij Druno en Dekker drukkers, Lisse

Teksten Vrienden

44

De Vrienden van Kasteel Keukenhof hebben als doel stelling het verlenen van steun aan kasteel en landgoed Keukenhof. De vriendencommissie van Stichting Kasteel Keukenhof ondersteunt het vriendenbeleid door het werven van vrienden en sponsors en organiseert activiteiten speciaal voor deze vrienden en sponsors.

Steun uw Kasteel Keukenhof

Marina Collier-de Vreede, Charlotte Ebers, Herman Hollander, Melchior Pabst, Arie in ’t Veld. Met dank aan Louis en Ingeborg van Trigt.

Fotografie Hella Radic Met bijdragen van Peter van Doorne, Charlotte Ebers, Rob van der Linden, John van Schaik, Arie in ’t Veld.

Er zijn vele manieren waarop u ons kunt steunen: door u in te zetten als vrijwilliger, door vriend te worden, sponsoring of door een schenking of nalatenschap. Maar u kunt ook een Zocherbank schenken. Wilt u meer weten over de mogelijkheden, kijkt u dan op onze website.

De redactie heeft geprobeerd van alle afbeeldingen de rechthebbenden te achterhalen. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Wie kan aantonen recht te hebben op een of meer afbeeldingen in dit nummer zonder door de redactie te zijn benaderd, wordt verzocht zich binnen twee weken na het verschijnen van dit nummer bij de redactie te melden.

Contact- en adresgegevens

Uitgever

Stichting Kasteel Keukenhof Keukenhof 1 | 2161 AN Lisse T 0252-750 690 [email protected]

Stichting Kasteel Keukenhof Keukenhof 1 | 2161 AN Lisse © 2014 Stichting Vrienden van Kasteel Keukenhof Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redactie hebben de in deze uitgave opgenomen informatie met de nodige zorg gecontroleerd, maar kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onverhoopte onjuistheid en/of onvolledigheid van de informatie.

www.kasteelkeukenhof.nl Kasteel Keukenhof | nummer 5 • najaar 2014

www.kasteelkeukenhof.nl

Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

Recommend Documents