Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

nr. 2 | 2013

Kasteel Keukenhof met een ruim aanbod aan evenementen en activiteiten • Restauratie kwestie van lange adem • een jong team medewerkers • Vrijwilligers maken het verschil • Flower Castle en Cobra buiten • verborgen Tuinen • een idyllisch koffie- en theehuisje • en nog veel meer

oop

Losse verk

€ 3,95

Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

adv_Cobra_132x190mm

VS

06-02-2013

10:10

Pagina 1

ARMANDO SPONTANEITY: A CHOSEN PATH ARMANDO Works from the CoBrA movement

10.03 12.06 2013 23.01 26.05 2013

cobra museum o f mo der n a r t

© Photo Anton Corbijn, 2012

www.cobra-museum.nl

Sterk in smaakvol advies voor wijn- & spijscombinaties

amstelveen

Constant. Construction with Ladders. 1961

Vrienden van Kasteel Keukenhof kunnen gebruik maken van de kortingsbon elders in dit blad. Deze bon is uitsluitend geldig in de winkel, Heereweg 197 te Lisse. Elke zaterdag open van 12.00-16.00 uur.

Wijnproeverij Relatiegeschenken Freelance gastheer/Wijnspecialist

Tel.: 06-1227 7605 www.wereld-wijnen.com

En voorwaar, het tweede magazine is een feit! Het eerste magazine was voor velen een positieve verrassing. Zowel de vormgeving als de inhoud werd gewaardeerd en dat geeft ons moed om door te gaan met nummer 2. Sinds het eerste nummer is er al weer het nodige veranderd op Kasteel Keukenhof. Het sleutelwoord daarbij is Governance. Naast de Stichting Kasteel Keukenhof zijn er enkele stichtingen opgericht met een eigen vakbekwaam bestuur en specifieke doelstelling. Daardoor wordt het bestuurlijke draagvlak op en rond het landgoed groter. De bezoeker heeft er natuurlijk geen boodschap aan welke stichting iets organiseert, maar intern wordt het wel veel transparanter en professioneler. Dit jaar en wel op 30 juni aanstaande bestaat de Stichting Kasteel Keukenhof 12,5 jaar: waar blijft al die tijd? Het is op 6 augustus ook 10 jaar geleden dat Graaf van Lynden overleed waardoor de stichting eigenaar van het landgoed werd. We hebben indertijd geroepen dat we het kasteel met bijgebouwen binnen 10 jaar gerestaureerd wilden hebben. Welnu, we kunnen stellen dat we die doelstelling hebben gehaald. We willen beide mijlpalen niet ongemerkt voorbij laten gaan! Immers, wie jarig is, geeft een feestje. In de week van 24 t/m 28 juni willen we een aantal activiteiten ontplooien voor alle vrienden. Uiteraard zijn ook aspirant vrienden welkom... en wie is dat niet. Wat gaat er verder allemaal gebeuren in 2013? In deze editie vindt u de jaaragenda, die er niet om liegt. Waarom al die activiteiten, zult u misschien vragen. Waarom halen ze zich zo veel werk op de hals? Welnu, willen we het landgoed in stand houden, dan hebben we draagvlak van onze vrienden nodig. En om vrienden te krijgen en te houden willen we een breed scala aan activiteiten aanbieden. Het economische getij van dit moment geeft je wel eens het gevoel dat je tegen de stroom in roeit: je roeit je rot, maar je komt niet vooruit. Dat klopt! Maar bekijk het eens zo: je blijft op zijn minst op dezelfde plaats, en... als je niet roeit , dan wordt je teruggeworpen op je uitgangspositie. Er komt beslist weer een tijd dat we het getij mee krijgen. Er is zo veel moois om trots op te zijn. Niet alleen op wat we hebben bereikt in de achterliggende 10 jaar, maar ook op de huidige ontwikkelingen met een groeiend aantal betrokken mensen: vrijwilligers in uitvoerende zin, maar ook als bestuurders en beleidsmakers met een specifiek netwerk en draagvlak. Het wordt serieus: van de 4-persoons gaan we nu naar een 16-persoons roeiboot met stuurman! Roei met ons mee, deel met ons mee! Uw Kasteel Keukenhof Herman Hollander voorzitter raad van bestuur nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

1

Inhoud 12 Agenda

Tentoonstellingen, evenementen en andere activiteiten

4 Wat is er te doen in het voorjaar en de

zomer van 2013

Nieuws en achtergronden

12

Vriendenplaats Kasteel Keukenhof Met ruim 4.400 leden is de vriendengroep van Kasteel Keukenhof een van de grootste en nog steeds groeiende vriendenorganisaties voor culturele erfgoederen in Nederland.

14

2

14 Bewoners Na het overlijden van Commandeur Adriaen Maertensz. Block ontstond er touwtrekkerij om het bezit van zijn omvangrijke nalatenschap.

16 Restauratie De restauratie van het landgoed is een kwestie van lange adem. Sinds de stichting het domein in 2013 erfde, is er veel gedaan om de monumenten terug te brengen naar de oorspronkelijke staat.

20

De gezichten achter… Een hecht en jong team van medewerkers heet iedereen van harte welkom…

22

Vrijwilligers maken het verschil Geharkte paden. Een rondleiding of een c oncert. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar wist u dat veel taken worden uitgevoerd door vrijwilligers?

Natuur en landschap

24

De Verborgen Tuinen Kenmerkend voor veel kastelen en landgoederen is de grote belangstelling van haar vroegere bewoners voor botanie. Zo ook op Kasteel Keukenhof.

Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

16 24

26 28 Kunst en cultuur

26

Stichting Kasteel Cultureel De stichting organiseert concerten en kleinkunstvoorstellingen.

28

Art Foundation Els Ottenhof, zakelijk directeur van het Cobra Museum te Amstelveen en Gijs Stork, conservator van de Keukenhof Art Foundation in gesprek.

32

28 33

32

Cobra buiten In de tweede editie van de Cobra beeldentuin worden beelden van Shinkichi Tajiri geëxposeerd. 3

En verder…

Rond Kasteel Keukenhof

33 Frederik’s Hof Het idyllische Zwitsers Speelhuis is o mgetoverd tot horecalocatie. Een bijzonder thee- en koffie concept, een groot terras en een unieke ambiance.

34 Van Lynden Society Bijdragen aan het behoud en de instandhouding van Landgoed Keukenhof is één van de doelstellingen van de Van Lynden Society.

34

36 Kasteel Keukenhof en omgeving Een bezoek aan de Keukenhof is goed te combineren met een uistapje in de directe omgeving.

Lezersservice

Informatie voor lezers en vrienden

44 Stichting Kasteel Keukenhof Contact en adresgegevens

44 Colofon

Foto omslag Blauwe Salon Foto Rob van der Linden

nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

Agenda


Er is zo veel / Te zien en doen op het kasteel Het kasteel dat Keukenhof is / Valt ons vrienden als huis ten deel. Zo klinkt het refrein van de Keukenhof hymne. En dat wordt dit jaar volop werkelijkheid: voor iedereen zijn er redenen om uw Kasteel Keukenhof meerdere keren per jaar te bezoeken. Het gaat te ver om ieder evenement te beschrijven. Op onze vernieuwde website kunt u precies vinden of er iets van uw gading bij is! En… gegarandeerd dat u daar voldoende aanleiding toe vindt!

Koningslinde 27 april

De verjaardag van onze nieuwe Koning Willem Alexander gaan we vieren door het planten van een Koningslinde. Medewerking wordt verleend door het harmonieorkest Da Capo.

Opening natuurpad 19 mei

Het nieuw aangelegde natuurpad vol met mooie uitzichten en romantische doorkijkjes wordt officieel geopend.

Moederdag 12 mei 4

Flower Castle 2013 en Tajiri expositie vanaf 14 maart

Op 14 maart wordt de expositie Flower Castle 2013 geopend met veel kunst op het thema bloemen. Tegelijk hiermee wordt de Tajiri expositie geopend. Zie pagina 28.

Literair Café 27 maart

Met Nelleke Noordervliet . De opening van deze bijzondere middag, die georganiseerd wordt i.s.m. de bibliotheek Bollenstreek, wordt verricht door cultuurwethouder Adri de Roon. Na afloop is er weer mogelijkheid voor deelname aan een rondleiding door het kasteel.

Verras moeder en de rest van het gezin op Moederdag met een heerlijke brunch.

Kastelendag 20 mei

Op Tweede Pinksterdag stellen kastelen en buitenplaatsen in het hele land de deuren voor het publiek open. Zo ook uw Kasteel Keukenhof. Kom en geniet.

Buttonpop

1 juni (14.00 - 00.00 uur) Dit jaar voor de tweede keer. Terug naar de zeventiger en tachtiger jaren met 5 geweldige tribute bands. Op pagina 9 kunt u hier meer over lezen.

Paasfeest

31 maart en 1 april Tijdens beide paasdagen organiseren we een gezellige Paasbrunch met allerlei activiteiten voor jong en oud.

Museumweekend 6 en 7 april

Uw Kasteel Keukenhof doet dit jaar voor het eerst mee. De vrienden hebben uiteraard gratis toegang, maar andere bezoekers zijn dit jaar welkom voor € 1,– p.p.

. Bollen in het bos 7 april

Speciale rondwandeling langs stinzenplanten. Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

Pioenrozenweekend 8 en 9 juni

Als vanouds weer enkele honderden verschillende soorten pioenrozen. De show wordt dit jaar georganiseerd in de prachtige hofboerderij.

Vaderdag

Jeu de Boules toernooi

Verras vader en de rest van het gezin op Vaderdag met een heerlijke landgoedbarbecue!

Op deze dag kunt u meedoen aan het grote Kasteel Keukenhof Jeu de Boules toernooi. Kijk op onze website!

16 juni

10 augustus

Musical Proms 16 t/m 18 augustus

Optredens van de mooiste musicals en musical fragmenten. Dit evenement is dit jaar nieuw op Kasteel Keukenhof en belooft een waar spektakel te worden.

Sportieve wandeling 24 augustus

Onder begeleiding van ervaren trainers.

Open Lucht Biosccoop 28, 29 en 30 augustus 22 en 23 juni

Open Lucht Bioscoop (OLB). Kom en bekijk spectaculaire en romantische films in de open lucht. Voor elk wat wils en dubbel spannend in deze omgeving.

Een festival voor Britse ex-pats én Nederlanders. Vol engelse gebruiken en gewoontes. Maak kennis met het echte Engeland.

Zeg ken jij de mosselman

British Festival

Feestweek

24 t/m 29 juni

3 september

Mosselparty onder auspiciën van de Van Lynden Society en regionale businessclubs.

Op 30 mei bestaat de Stichting Kasteel Keukenhof 12,5 jaar. Dat willen we graag vieren met onze vrienden. Met u dus! Het (voorlopige) programma vindt u op pagina 11.

5

Zomerbraderieën

10, 17 en 24 juli en 7, 14 en 21 augustus In de zomermaanden worden diverse zomerbraderieën georganiseerd. Deze braderieën zijn gratis toegankelijk en worden gehouden in de Nieuwe Plantagie.

Castlefest

1 tm 4 augustus Voor de 8 e keer wordt het Castlefest georganiseerd. Dit evenement behoeft geen toelichting meer. Meer dan 25.000 bezoekers uit binnen- en buitenland weten inmiddels de weg naar Landgoed Keukenhof te vinden.

Golftoernooi 8 september

Georganiseerd door de golfclub van FC Lisse en de Van Lynden Society.

Theaterfestival Dwaallicht 13 en 14 september

Er worden korte theaterstukken opgevoerd. De bezoeker loopt van het ene naar het andere podium en beleeft een bijzondere avond met 5 verschillende producties.

Open Monumentendag 14 september

Op deze dag is het landgoed gratis toegankelijk. Het thema van dit jaar is Macht & Pracht, waarbij het rijke verleden van Kasteel Keukenhof goed tot zijn recht komt. nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

Agenda


Kasteel Cultureel

Naast een aantal klassieke concerten worden dit jaar ook enkele jazzmiddagen georganiseerd. Tevens is besloten om ook andere muziekgenres te gaan programmeren.

19-03-13 Koninklijk Conservatorium Den Haag afdeling klassiek

Wandeltocht 19 oktober

14-04-13 Open Podium 14.00 uur voor alle getalenteerde amateurmusici

Herfstwandeling op zoek naar paddestoelen rondom het kasteel.

16-04-13 Tango Aliado – tangomuziek

Kinderpuzzeltocht 23 oktober

Leerzame puzzeltocht langs monumenten en door natuur. 6

Haunted Castle en Halloween 26 en 27 oktober

Het Haunted Castle/Halloween bezorgt de bezoeker de nodige bibbers. Halloween is over komen waaien vanuit Amerika en is inmiddels niet meer weg te denken.

Opening Elzenbosch 1 november

Op deze dag wordt het nieuw aan te leggen Elzenbosch officieel geopend. In ons volgende magazine treft u hierover een speciaal artikel aan.

Historische lezing 3 november

In het kasteel met aansluitend rondleidingen.

Kerst op Kasteel Keukenhof 11 t/m 15 december

Kom inspiratie opdoen voor de komende kerstdagen. De Telegraaf rekent ons inmiddels tot één van de grootste kerstmarkten van Nederland. Er komen dan ook steeds meer buitenlandse bezoekers op af.

Kasteel Keukenhof in kerstsfeer 16 t/m 24 december

Met bijzondere rondleidingen door het idyllisch verlichte kasteel en de wintertuin. Daarover meer in het septembernummer van dit magazine. Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

28-04-13 Studenten Frank Sanders Academie 14.00 uur veelbelovende leerlingen van deze kleinkunstacademie 14-05-13 Laureaten Prinses Christina Concours 26-05-13 Studenten Frank Sanders Academie 14.00 uur veelbelovende leerlingen van deze kleinkunstacademie De concerten worden gehouden in het Koetshuis en vinden meestal plaats op dinsdagavond. De aanvang van de concerten is om 20.15 uur (tenzij anders vermeld). Het Koetshuis is vanaf 19.30 uur open. Alle data en prijzen vindt u terug op onze w ebsite: www.kasteelkeukenhof.nl.

Openingstijden landgoed

De tuinen van Kasteel Keukenhof zijn voor bezoekers van dinsdag t/m zondag geopend van 11.00 - 17.00 uur (kassa open tot 16.00 uur). Vrienden hebben toegang van 08.00 tot 20.00 uur. Op maandag is het landgoed voor iedereen gesloten. Enkele dagen voor en tijdens grote evenementen zijn het kasteel en landgoed gesloten; zie de website voor de meest actuele informatie. Mensen met een palet die komen om te schilderen zijn altijd welkom en hebben gratis toegang tot het landgoed (niet op maandag). Wij raden u aan voor uw bezoek altijd eerst de webstie te raadplegen.

2013 in teken van grote evenementen Kasteel Keukenhof opende 6 december jl. haar poorten voor de vijfde editie van ‘Kerst op Kasteel Keukenhof’. Kerst op Kasteel Keukenhof is, met 24.500 bezoekers, uitgegroeid tot een van de drukstbezochte kerstmarkten van Nederland. De afgelopen editie kan, volgens landelijke media, zelfs ‘het meest complete winterse dagje uit’ genoemd worden. Met een breed aanbod van standhouders, een kasteel in kerstsfeer, een schitterend verlicht kasteelpark en activiteiten voor jong en oud, biedt Kerst op Kasteel Keukenhof voldoende inspiratie om in kerstsfeer te komen.

Kerst op Kasteel Keukenhof uitgegroeid tot meest complete winterse dagje uit! De organisatie van Kerst op Kasteel Keukenhof ligt in handen van eventmanager Renata Haring. Zij wordt ondersteund door een team van enthousiaste en gedreven vrijwilligers en stagiaires. Gedurende negen maanden werkt het team hard om voor vier dagen een ultieme kerstbeleving te kunnen realiseren. In deze negen maanden wordt gezocht naar een interessant en gevarieerd aanbod aan standhouders, wordt er een leuk entertainmentprogramma samengesteld en ook aan het vergroten van de naamsbekendheid wordt uitgebreid aandacht besteed. Kerst op Kasteel Keukenhof wordt al vanaf de start van het evenement geroemd vanwege de bijzondere lichteffecten op het terrein. Ook afgelopen jaar werden de tuinen van het kasteel gedecoreerd met honderden kerstbomen en duizenden lampjes. “Eigenlijk zijn de lampjes ons grootste visitekaartje van Kerst op Kasteel Keukenhof”, legt Renata uit. “Zodra de lampjes eind

november aan gaan, hoor je meteen positieve reacties van voorbijgangers die er naar uitkijken om een bezoekje te brengen aan de kerstmarkt.”

Kerst zien, proeven en beleven Renata heeft zichzelf en haar team de opdracht gegeven om het evenement jaarlijks uit te breiden en (daar waar nodig) te verbeteren, te versterken en hier en daar te vernieuwen zodat ook de terugkerende bezoekers verrast blijven. Zo kon er afgelopen jaar weer naar hartelust geschaatst worden op een echte ijsbaan en keerde ook het kerstcircus terug. Daarnaast was het aanbod vanuit standhouders vorig jaar groter dan ooit en bezoekers konden op meerdere plaatsen ‘kerst zien, proeven en beleven’. Kerst op Kasteel Keukenhof kan worden gezien als een inspiratiebeurs voor kerst. Ook werd het kasteel weer opengesteld om bezoekers kennis te laten maken met een adellijke kerst. Naast het kasteel werd een overdekte wintertuin gerealiseerd met bijzondere lentebloeiers die speciaal voor Kerst op Keukenhof waren gekweekt. 2013 in teken van grote evenementen Tijd om stil te zitten is er niet, want niet alleen de eerste voorbereidingen voor Kerst op Keukenhof zijn al getroffen, er wordt ook hard gewerkt aan het British Festival op 22 en 23 juni. Bezoekers kunnen kennismaken met Britse gebruiken, gerechten, sporten en tradities. Daarnaast worden in de maanden juli en augustus gratis toegankelijke 1-daagse zomermarkten georganiseerd. Op 13 en 14 september 2013 organiseert Productiehuis ProKwadraat op initiatief van stichting CTV Zuid-Holland en in samenwerking met Landgoed Keukenhof het nieuwe locatie theaterevenement Dwaallicht. Kasteel Keukenhof leent zich bij uitstek voor een dergelijk theatraal evenement: het is sfeervol, groot – maar besloten – en biedt zeer diverse locaties voor theater in de open lucht. nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

7

The Rolling Stones door The Stones (UK) The Bee Gees door The Tree Gees (IT) Bon Jovi door Dream Company (IT) U2 door U2UK (UK) Michael Jackson door Smooth Criminals (IT) KOOP NU TICKETS! ZATERDAG

1 JUNI 2013 Like ons op Facebook: www.facebook.com/buttonpop

Landgoed Keukenhof - Lisse www.buttonpop.nl

Buttonpop Tribute Festival Een live muziekfestival op het terrein van Kasteel Keukenhof, kan het mooier? Afgelopen jaar heeft Buttonpop voor het eerst plaatsgevonden en het was een groot succes. 1.500 bezoekers waren afgekomen op dit nieuwe, unieke festival en de reacties waren overweldigend. Op zaterdag 1 juni zal de tweede editie van Buttonpop Tribute Festival plaatsvinden. Live muziek… De beste Tribute bands uit Europa nemen je mee terug naar de tijd van de buttons en stadionconcerten. Dit jaar staan tributes aan The Rolling Stones, The Bee Gees, Bon Jovi, U2 en Michael Jackson op het programma. De onwaarschijnlijk hoge kwaliteit van deze acts doen je geloven dat je bij de echte artiest staat, dit moet je echt meemaken! Deze reactie kregen we ook van bezoekers in 2012, die zeer positief verrast waren door het niveau van de bands. … en meer… Het gaat natuurlijk om de muziek, maar er zijn meer redenen om naar Buttonpop te komen. Niet in de laatste plaats de fantastische locatie, maar ook de gevarieerde catering. Zo is er niet alleen een frietkraam, maar zijn er bijvoorbeeld ook verse pizza’s te verkrijgen en lekkere cocktails. Als je nu nog niet overtuigd bent, kijk dan even voor een indruk van de eerste editie van buttonpop op www.buttonpop.nl en klik op editie 2012.

Hoe leg je aan een willekeurige wereldburger uit waar je vandaan komt? Soms kun je beter de naam Keukenhof noemen dan Lisse. Maar als je dan probeert uit te leggen waar Keukenhof precies ligt, gebruik je al snel de naam Amsterdam: “Ongeveer 20 km ten zuiden van Amsterdam.” In de meeste gevallen valt dan het kwartje en is Keukenhof ineens onderdeel van de metropool Amsterdam. Mede daarom is uw Kasteel Keukenhof partner geworden van ‘I Amsterdam’, het marketingvehikel van (Groot) Amsterdam. In de internationale media wordt ons kasteel aangeprezen als ‘Romantische Tuinen Kasteel Keukenhof’. Met de zgn. Holland Pass krijgen bezoekers korting op de toegangsprijs.

Tot ziens op Buttonpop!

Kortingsactie! Speciaal voor de vrienden van Kasteel Keukenhof is er een kortingsactie. Een dagkaart kan gekocht worden voor € 20,– in plaats van € 25,– en een avondmarkt voor € 15,– in plaats van € 17,50. Hoe werkt het? 1. Ga naar www.buttonpop.nl/acties en kies Vrienden van Keukenhof. 2. Selecteer het aantal kaarten en voer het wachtwoord ‘vrienden’ in. 3. Rond de bestelling af. Deze actie loopt tot maandag 15 april.

De Museumkaart is ontwikkeld om het bezoek aan de Nederlandse musea te bevorderen. Bijna 400 musea, verspreid over heel Nederland, bieden op vertoon van de Museumkaart gratis toegang tot hun vaste collectie. Uw Kasteel Keukenhof accepteert vanaf heden ook de museumkaart! Dus ook uw (verre) vrienden en familie, die géén vriend zijn, hebben gratis toegang! nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

9

Maandag 24 juni t/m zaterdag 29 juni

Feestweek Op 30 mei bestaat de Stichting Kasteel Keukenhof 12,5 jaar. Koper dus! Daarnaast is het op 6 augustus 10 jaar geleden dat de stichting officieel eigenaar werd van het landgoed. Dat willen we graag vieren met onze vrienden. Met u dus!

We zijn financieel niet in staat om grote banketten en feestavonden te organiseren. Waar we wél toe in staat zijn is om de ontwikkelingen van de achterliggende 10 jaar in een foto-expositie weer te geven. De opening daarvan staat gepland op maandag 24 juni. Op dinsdag 25 juni organiseren we een verjaardagsfeest voor de senioren. De vrijwilligers van de Zonnebloem hebben toegezegd hun medewerking te verlenen. Aan het exacte programma wordt nog hard gewerkt, maar gezellig wordt het! Woensdagmiddag 26 juni zijn alle junioren tot 12 jaar onze gast. In de Nieuwe Plantagie worden Ridderspelen georganiseerd en nog veel meer. Het belooft een onvergetelijke dag te worden. Woensdagavond geeft Wibi Soerjadi een optreden in het Koetshuis. Deze zeer bekende musicus heeft beloofd voor een spectaculair concert te zullen zorgen. Voor én na het concert zijn speciale culinaire arrangementen in voorbereiding en is er een meet & greet met Wibi. Donderdagavond is er een gezellige avond voor alle vrijwilligers met partner. Dit belooft een speciale avond te worden voor iedereen die vaak of minder vaak belangeloos de handen uit de mouwen steekt voor ons aller landgoed. Vrijdag nodigen we allen met een lichamelijke of geestelijke beperking uit voor een mooie, ontspannen dag. Het programma houden we tot het laatste moment geheim. Maar dat het leuk en interessant wordt, staat nu al vast. Vrijdagvond is er een bijzondere avond voor de zakenvrienden uit de wijde omgeving. De Businessclub Van Lynden Society nodigt alle relaties uit voor een gezellige avond in de feesttent. En dan de zaterdag: iedereen vroeg uit de veren voor een mooie wandeltocht met zoekopdrachten over het landgoed. In het bos staat er een bosontbijt gereed. Daarmee sluiten we de feestweek af.

Vriendenplaats Kasteel Keukenhof

Vrienden met ruim 4.400 leden is de vriendengroep van Kasteel Keukenhof een van de grootste en nog steeds groeiende vriendenorganisaties voor culturele erfgoederen in Nederland. Daar mag u met recht trots op zijn!

Zo’n grote groep vraagt ook een meer professionele aanpak. Dit jaar wordt er een stichting opgericht die alles wat met ‘vrienden’ te maken heeft gaat behartigen. Denk hierbij onder meer aan de uitgave van dit magazine, het werven van nieuwe vrienden, het organiseren van activiteiten en het regelen van diverse voordelen en privi leges. Opbrengsten van Stichting Vrienden van Kasteel Keukenhof komen ten goede aan het onderhoud van het kasteel en het landgoed.

12

Activiteiten Afgelopen najaar zijn er voor de vrienden diverse activiteiten georganiseerd die stuk voor stuk goed werden bezocht en na afloop waren de deelnemers zeer enthousiast. De kinderdag op 17 oktober trok 68 kinderen die een enerverende ochtend beleefden en ’s middag bovendien getrakteerd werden op patat en frisdrank. De natuurwandeling op 20 oktober, onder leiding van Co en Agaat Mesman, was een bijzondere wandeling. Er werd uitleg gegeven over wat er zoal te zien is in het najaarsbos zoals de mooie paddenstoelen. In de lezing ‘Historie van Kasteel Keukenhof ’ werd op inspirerende wijze de ontstaansgeschiedenis van het landschap, landgoed en kasteel verteld. De lezing werd afgesloten met een rondleiding door het kasteel. Tijdens de kerstmarkt konden bezoekers raden hoeveel kerstballen in een glazen vaas zaten en hoeveel er daarvan rood waren. Ruim 4.600 mensen hebben een gokje gewaagd. De hoofdprijs – een iPad mini – werd gewonnen door mevrouw Habraken uit Zoeterwoude. Vriendenprogramma 2013 Ook dit jaar organiseren wij speciaal voor onze v rienden activiteiten zoals kinderdagen, bollen-in-bos-wandeling/ stinzenplanten, voorjaarswandeling in combinatie met de opening van het nieuwe natuurpad op 19 mei, sportieve wandeling, natuurwandeling ‘herfst’, proeverij – vriendendag – afsluiting seizoen, lezing over de historie (inclusief rondleiding kasteel). De data vindt u in de agenda op pagina 4 en volgende. De meeste activiteiten in het vriendenprogramma zijn gratis toegankelijk voor onze vrienden. In de digitale Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

nieuwsbrief vindt u nieuwe activiteiten, exacte tijden en eventuele kosten. Hier vindt u ook actuele informatie over mogelijke kortingen voor vrienden, entreeprijzen bij evenementen en diverse aanbiedingen.

Even rechtzetten In de eerste uitgave van het magazine (najaar 2012) is aangekondigd dat inwoners van de gemeente Lisse vanaf 2013 ook moeten betalen voor het lidmaatschap. Niets is minder waar. Na overleg met de verantwoordelijke wethouder is besloten om de inwoners van Lisse in elk geval ook in 2013 een gratis vriendenpas aan te bieden. Met de subsidie die Kasteel Keukenhof in het verleden – onder andere van de gemeente Lisse – heeft ontvangen zijn diverse restauraties uitgevoerd. Voor het onderhouden en in stand houden van het kasteel en het landgoed is echter jaarlijks nog steeds veel geld nodig. Met de opbrengsten van de vrienden kunnen we bijvoorbeeld de kosten van het schilderwerk betalen. Wanneer u gratis vriend bent omdat u inwoner bent van de gemeente Lisse dan stellen wij een vrijwillige bijdrage, van bijvoorbeeld € 17,50 per jaar, zeer op prijs. De bovengenoemde onderhoudswerkzaamheden kunnen we hiermee blijven bekostigen. Ook met vele kleine bijdragen kunnen we ‘ons’ landgoed, waar we trots op zijn, in goede conditie houden. Als u Kasteel Keukenhof een warm hart toedraagt en u wilt een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en de instandhouding van Kasteel Keukenhof, kunt u er ook zilveren of gouden vriend worden.

Geen vriend, toch steunen? Behalve door vriend te worden kunt u Kasteel Keukenhof ook steunen met een schenking of nalatenschap. In de meeste gevallen kunt u hiermee ook een mooi belastingvoordeel realiseren. Uitgebreide informatie hierover vindt u op de website bij Vrienden van Kasteel Keukenhof. Bedrijven kunnen Kasteel Keukenhof steunen door te sponsoren of door lid te worden van de Van Lynden Society (www.vanlyndensociety.nl).

Mevrouw Habraken uit Zoeterwoude heeft de kerstprijsvraag gewonnen en neemt de hoofdprijs in ontvangst. De iPad mini is ter beschikking gesteld door aannemer Du Prie uit Leiden.

Vriend van Kasteel Keukenhof Wij bieden onze vrienden een aantal unieke voordelen. Een greep hieruit: – Gratis toegangspas waarmee u tijdens de gewone openstelling ook buiten openingstijden van de kassa toegang heeft tot het park (van 08.00 tot 20.00 uur). – Toegang tot tuinen met unieke kunstobjecten (Cobra buiten tentoonstelling). – Gratis toegang tot florale evenementen. – Korting op de entree van de kerstmarkt. – Toegang tot speciale activiteiten voor en met vrienden. – Korting op concerten georganiseerd door ‘Kasteel Cultureel’. – Korting op entree Buttonpop en Castlefest (alleen in de voorverkoop). – Gratis vriendenmagazine en digitale nieuwsbrief. – Extra toegangspas voor slechts € 7,50 per jaar voor leden van hetzelfde gezin. Standaard tarief: €17,50 per jaar. Nieuwe vrienden die inwoner zijn van de gemeente Noordwijkerhout krijgen het 1e jaar € 7,50 korting. Vrienden die inwoner zijn van de gemeente Lisse kunnen in 2013 een gratis vriendenpas aanvragen.

Zilveren vriend Als Zilveren vriend levert u een extra bijdrage aan het kasteel en kunt u naast de voordelen zoals genoemd bij ‘Vriend’ genieten van een aantal extra privileges: – Voorrang bij reserveringen. – Korting op rondleidingen in Kasteel Keukenhof van € 2,50 per persoon voor maximaal 2 personen.

– Twee gratis toegangskaarten voor de kerstmarkt. – Speciale aanbiedingen of kortingsacties (zie digitale nieuwsbrief). Standaard tarief: € 50,– per jaar. Nieuwe vrienden die inwoner zijn van de gemeenten Noordwijkerhout of Lisse krijgen het 1e jaar € 7,50 korting.

Gouden Vriend Als Gouden vriend levert u een extra grote bijdrage. Naast de voordelen zoals hierboven al genoemd bij Vriend en Zilveren vriend biedt Kasteel Keukenhof u daarom een aantal extra voordelen: – Gratis rondleiding in Kasteel Keukenhof voor 2 personen. – Korting bij de huur van faciliteiten. – Een gratis 2e toegangspas op aanvraag. – Vier gratis toegangskaarten voor de kerstmarkt. – Gratis jaarboek Kasteel Keukenhof. Standaard tarief: € 250,– per jaar. Inwoners van de gemeenten Noordwijkerhout of Lisse krijgen het 1e jaar € 7,50 korting. Minderjarigen Kinderen tot en met 18 jaar hebben gratis toegang tot het landgoed mits onder begeleiding van een volwassene die in het bezit is van een geldige vriendenpas. Aanmelden kan: – telefonisch: 0252-750690, – via de website: www.kasteelkeukenhof.nl/word-vriend, – via email: [email protected], – bij het poortgebouw bij de ingang.


13

De bewoners van Kasteel Keukenhof

Touwtrekkerij om nalatenschap Adriaen Maertensz. Block Nadat Commandeur Adriaen Maertensz. Block, de bouwer en eerste bewoner van het Huis Keukenhof, op 7 maart 1661 overleed, ontstond er touwtrekkerij om het bezit van zijn omvangrijke nalatenschap.

14

Uit de boeken blijkt dat hij in elk geval twee kinderen had, namelijk Adriaen (1620) en Catharina (1642). Ook had hij kleinkinderen en aan hen vermaakte hij een aanzienlijk deel van zijn rijkdom. Maar om de hoek keek ook Adriaen van der Laen – familie van De Block – mee. Hoe zat dat nu precies? Adriaen Block was getrouwd met Catharina van der Laen. Inderdaad, een zus van Adriaen. Van der Laen was in goeden doen en bezat talrijke eigendommen. Maar het was niet altijd rozengeur en maneschijn, want zijn broer en hij moesten af en toe wat verkopen om het hoofd boven water te houden. En zo kon het gebeuren dat de op Ter Specke wonende jonkheren Nicolaes en Adriaen van der Laen zich in 1644 om financiële redenen genoodzaakt zagen hun deel van het Keukenduin te verkopen. Ongeveer 87 hectare. De koper was… Adriaen Block. De gebroeders bleven wel op Ter Specke wonen. Maar ook dat hielden ze niet vol en in 1646 werd ook het huis Ter Specke aan De Block verkocht. Als we het boek ‘Keukenhof’ van A.M. Hulkenberg volgen, mag worden aangenomen dat Jonkheer Adriaen van der Laen zich maar moeilijk bij de situatie heeft kunnen neerleggen. Het viel dan ook niet mee om alles over te moeten doen aan je zwager die ook nog van eenvoudige komaf was. Van der Laen was een man die moeilijkheden leek aan te trekken. Zo werd hij bedankt als Rentmeester van het Hoogheemraadschap Rijnland omdat hij werd betrapt op bedenkelijke praktijken en zelfverrijking. Hij lag in de clinch met Cornelis van Sypesteyn over een stuk Keukenduin ten noorden van het Mallegat en hij kreeg een deurwaarder op bezoek met een dagvaarding wegens ongekwalificeerd jagen in de duinen. En in 1656 was er een hoogoplopend financieel geschil met zwager De Block. De Schout en Schepenen van Lisse stelden hem in het ongelijk en voorlopig was het dan ook met hem gedaan… van een rijke Jonker tot Ridder te voet. Toen De Block in maart 1661 overleed, zijn echtgenote was al eerder gestorven, leek Van der Laen door erving weer een vinger in de pap te krijgen. ‘Leek’, want de nazaten van De Block deden er alles aan om de rijkdommen uit zijn grijpgrage handen te houden. Ze lieten zelfs hun testamenten niet in Leiden maar in Haarlem noteren, uit Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

vrees dat hij er vanuit zijn hoedanigheid als Rentmeester van Rijnland de hand op zou weten te leggen. Hij had immers al een flink bezoedelde naam en zijn hebberigheid kon hem wel eens tot nieuwe kunstjes brengen. Hoe het precies is gegaan is niet duidelijk, maar Van der Laen slaagde er toch in om een erfdeel zijn kant uit te dirigeren. De betreffende papieren zijn verloren gegaan, maar duidelijk is dat na de dood van Adriaen Block, Jonker Adriaen het erfdeel van diens vrouw Catharijn namens andere erfgenamen opeiste en vervolgens zo manoeuvreerde dat hij Keukenhof namens die andere erfgenamen kon verkopen. En bij dat verkopen was hij er als de kippen bij om zijn slag te slaan. Met als gevolg dat het Huis Keukenhof en Keukenduin door hem werden veroverd. Mede namens de verdere erfgenamen van Juffrouw Cathatina van der Laen, zijn overleden zus. Keukenhof en zijn vroegere bezit Keukenduin kwamen dus toch in handen van Adriean van der Laen en om zijn bezit veilig te stellen liet hij het gelijk afzetten met eikenhouten grenspalen. Lang heeft Van der Laen echter niet van het domein genoten. Een jaar later, op 16 maart 1662, worden huis en Keukenduin in twee delen te koop aangeboden. Hij bleef tot zijn dood eigenaar van het land, maar het huis werd verkocht. Voor het lieve sommetje van 4.500 guldens werd de Belg Johan van Rochel daarvan in 1662 eigenaar. Onderzoek hebben geen nadere gegevens over deze nieuwe eigenaar opgeleverd. Noch in de archieven van Lisse, noch in die van Mechelen, waar hij vandaan kwam, is iets over hem te vinden. Lang heeft Van Rochel niet van het landgoed genoten, want drie jaar later werd het huis opnieuw van de hand gedaan. Op 22 januari 1665 werd bij de Schout en Schepenen van Lisse vastgelegd dat ene Christianus Huygen van Seelhoff het huis verkocht namens Johan Rochel. Over Huygen, die als bewindvoerder van Rochel bij Schout en Schepenen verscheen, vermelden de papieren dat hij in Voorhout woonde. Maar in de plaatselijke registers is niets over hem terug te vinden. Hulkenberg concludeert in het boek ‘Keukenhof’ dat het wel eens om Christiaan Huygens (1629 – 1695) zou kunnen gaan. De beroemde wis- en sterrenkundige en uitvinder van het slingeruurwerk. Deze telg van de befaamde dichter Constantijn Huygens was heer van Seelhem in de Zuidelijke Nederlanden. Huygens verbleef vaak in het buitenland. Met name in Parijs en de weg daar naar toe ging via Mechelen waar oorspronkelijk ook Rochel woonde. Plaatsgenoten dus en meer dan dat, want anders had Rochel natuurlijk nooit Huygens (of Huygen) zijn zaken laten behartigen. Na zijn derde

< Het gerestaureerde monogram van Johanna Groenhout en Hendrik van Hoven.

< Links het wapen van Van der Laen.

reis keerde Huygens in juni 1664 terug naar Nederland. Het is (volgens Hulkenberg) zeer wel mogelijk dat deze Christiaan Huygens van Seelhem, woonachtig op het Huis Hofwijck te Voorburg, dezelfde is als Christianus Huygen van Seelhoff te Voorhout. De naam kan oorspronkelijk afgekort of onduidelijk zijn genoteerd. En zo werd het dan Christianus Huygen van Seelhoff. Om nog meer voeding te geven aan deze stelling: de jongste zuster van Christaan, Suzanna, was met haar neef Philips Doublet getrouwd die eigenaar was van de nabij Keukenhof gelegen buitenplaats Dubbelhoven… Er waren dus raakvlakken en de kans dat ook Huygens op Keukenhof heeft gewoond is zeer aannemelijk. Maar bij die aanname blijft het, want nergens zijn papieren te vinden waaruit dat ook blijkt. Hoe dan ook: de kopers waren Jeroen Dirkcxsz. van Steyn, schipper en Floria Aelberts van Belegh, loodgieter te Haarlem. De koopsom bedroeg 6.350 gulden, waarvan de helft contant werd betaald en het restbedrag later zou volgen tegen een rente van 4 procent. Te betalen op 12 augustus 1665, zoals ook is gebeurd. In 1662 kochten Dircxsz. en zijn broer Engel de boerderij van Keukenhof. Dircxsz. zag dus kans zijn bezit uit te breiden. Samen met Belegh. Beide heren hebben anderhalf jaar het Huis Keukenhof in bezit gehad. Dat was ook de bedoeling, want in feite waren ze er alleen maar op uit om het snel en tegen een vorstelijk bedrag van de hand te doen. Op 14 juni 1666 was het inderdaad zo ver en verkocht het tweetal Keukenhof aan de heer Hendrick van Hove sr. (door Hulkenberg ook Hendrik van Hoven genoemd), wonende te Amsterdam, voor 7.000 gulden. Plus 180 vereringe geld aan de vrouwen van de verkopers… Van Steyn en zijn maat hebben in vrij korte tijd dus bijna duizend gulden aan de transactie verdiend. Een heel bedrag voor een schipper en loodgieter! Van Hove overleed in 1687, waarna zijn zoon op Keukenhof resideerde. Hij ziet kans het domein uit te breiden en kocht onder andere Keukenduin. Dertig jaar, van 1662 tot 1692, waren Keukenhof en Keukenduin gescheiden geweest. Door de aankoop van Van Hoven jr. zijn ze weer samengevoegd. Dit ging als volgt: op zestigjarige leeftijd ontving Jonkvrouwe Magdalena van der Laen in 1681 de erfenis van haar oom en de bij ons al bekende oom Adriaen van

der Laen. En omdat zij goed bij kas zat wist ze voor 3.000 gulden Ter Specke van de erven van Adriaen Block terug te kopen. Tot haar overlijden in 1691 heeft Jonkvrouwe Magdalena hier nog tien jaar gewoond. Haar erfgenaam was IJsbrant de Bije, Raad en Schepen van Leiden en een neef van haar moeder. Op zijn beurt verkocht deze op 20 mei 1692 zowel Ter Specke als het Keukenduin in een publieke veiling aan de heer Hendrik van Hoven jr., op dat moment de eigenaar van Huis Keukenhof. Op diezelfde veiling kocht Van Hoven ook de percelen in de Lageveense polder. Zo werden het Keukenduin en het Landgoed Keukenhof opnieuw met elkaar verbonden. Hendrik van Hoven de Jonge was gehuwd met Johanna Groenhout. Hij heeft van Keukenhof een grote buiten plaats gemaakt. Door middel van diverse grondruilen en het aankopen van aangrenzende landerijen wist Van Hoven zijn domein flink uit te breiden. Ook elders kocht hij percelen zoals de Meerkamp in Lisserbroek aan de oostzijde van Lisse en de Donkerskamp, alsmede het Kruiskampje en de aan de Haarlemmermeer gelegen Koekenbakker. Opbrengsten verkreeg Van Hoven uit de pacht van boerderij Keukenhof en andere percelen. Timmerhout, brandhout, wild (voornamelijk konijnen) en vee brachten ook het nodige op. Hendrik van Hoven jr. overleed in 1707 op 52-jarige leeftijd. De weduwe Van Hoven-Groenhout vertoefde nog regelmatig op de buitenplaats, maar van aankopen is nauwelijks meer sprake. Het echtpaar Van Hoven-Groenhout was kinderloos gebleven. Als in 1719 ook de weduwe van HovenGroenhout komt te overlijden wordt de heer Joan Henry van Heemskerck, een familielid van vaders- en moederskant, tot executeur-testamentair benoemd. Deze besloot de hele inboedel bij veiling te verkopen. Het aardige is dat de inventaris hierdoor tot in de kleinste details is beschreven. Gebleken is dat ook de lege opstallen en de percelen onder de hamer zijn gegaan. Blijkbaar stonden het Huis Keukenhof en haar omgeving Joan Henry Van Heemskerck wel aan, want op 2 november 1719 kocht hij dit zelf, nota bene op de publieke veiling. Hiermee breekt voor Landgoed Keukenhof een nieuwe bloeitijd aan. Maar daarover later meer. Tekst Arie in ’t Veld


15

16

Restauratie landgoed kwestie van lange adem Sinds de Stichting Kasteel Keukenhof het domein in 2003 erfde van J.C.E. graaf van Lynden (1912-2003), is er heel veel gedaan om de monumenten, maar ook de hele uitstraling van het domein terug te brengen naar de oorspronkelijke staat. En dat dan in spreekwoordelijke zin, want niemand wil het kasteel echt terugbrengen naar de bouw ervan in het jaar 1641.


1903

Toen was het namelijk geen kasteel, maar een statig buitenhuis gedekt met dakpannen voor welgestelde kooplieden uit Amsterdam. Weliswaar op een groot en bosrijk landgoed maar toch een ‘gewoon’ huis. Bij het maken van de restauratieplannen is er dan ook voor gekozen om bepaalde tijdperken te kiezen. Dat geldt voor het gebouw, voor het interieur, maar ook voor de immense tuin. De toegevoegde torens uit de 19e eeuw zijn dus blijven staan en binnen is de indeling en sfeer ook niet meer als in 1641. Met bestuurslid Ignus Maes spraken we in de prachtig gerestaureerde Blauwe Salon over al die restauraties.

Start In 2000 werd de Stichting Kasteel Keukenhof opgericht, graaf van Lynden leefde toen nog. “Hij heeft nog meegemaakt dat het pannendak met goten aan de noordzijde van het kasteel werd gerestaureerd en de stichting alles op alles zette om het landgoed in oude luister te herstellen en te onderhouden. Het vermoeden is dat dit één van de beweegredenen van de graaf is geweest om de stichting tot erfgenaam voor het hele landgoed te benoemen. We konden dus aan de slag. Plannen genoeg, maar geen geld. Wel konden we met beperkte financiële middelen eerst de pannendaken op om daar de nodige restauraties te verrichten. Als het regende sjouwde het personeel onder leiding van toenmalig beheerder Nico Baars alle potten, schalen, teilen en pannen die men kon vinden door het kasteel om op zolder het regenwater op te vangen. Inderdaad: het dak van het kasteel was zo lek als een mandje. Eerste prioriteit moest dus zijn dat te verhelpen om te voorkomen dat het hele gebouw aan waterschade ten onder zou gaan! “Ik lag er ’s nachts wel eens wakker van.” Maes zegt dat dit al heel aardig lukte met het herstel van de pannendaken en hun goten. Daarna werden de drie torens aan de westgevel onder handen genomen en tot slot het gevelwerk met kozijnen en overige torens. Tenslotte werd de volledige casco restauratie in november 2011 afgerond. “Daarbij zaten we met het dilemma naar welke periode we bij de restauratie terug moesten kijken”. Terug naar de allereerste bouw uit 1641 zou ondenkbaar zijn omdat we dan de zes torens er af zouden moeten slopen. In de jaren na de bouw – zeg maar eeuwen – hebben het kasteel en de onmiddellijke omgeving ook de nodige veranderingen ondergaan.” Maes haalt een boek tevoorschijn dat uitpuilt van de foto’s en prentkaarten van het kasteel. Vele uit lang vervlogen tijden en vele ook waaruit blijkt dat het kasteel in de loop der jaren qua aanzicht veranderde. “In de 19e eeuw was er in de architectuur een hang naar romantiek, schilderachtig en pittoresk wat tot uiting kwam in het laten begroeien van de gevels met klimplanten, met het bouwen van nostal gisch aandoende torens, balkons,pergola’s, veranda’s en balustrades (foto 1). Het is allemaal terug te zien in het kasteel zoals we het nu kennen (foto linkerpagina). In die tijd was dat de mode. Bij de restauratie die we later ter hand namen heeft dat wel een grote rol gespeeld. Die klimplanten moesten behoorlijk worden teruggezet,

1900

1902

17

1906

1939

Oplossingen voor bouw, ruimte en milieu Akoestiek Bouw Ruimte Milieu

Bouwfysica Brandveiligheid Duurzaamheid Energie Gebiedsontwikkeling Lawaaibeheersing Milieu Rentmeesterij Ruimtelijke ordening Trillingen

LBP|SIGHT is een onafhankelijk advies- en ingenieursbureau met veertig jaar ervaring. Met ruim honderd professionals hebben wij alle specialistische kennis in huis om slimme, praktische oplossingen te ontwik-kelen. Tegelijkertijd zijn wij klein genoeg voor persoonlijke aandacht, korte lijnen en maatwerk. Rentmeesterij is één van de disciplines van LBP|SIGHT. Daar waar het van oudsher roerende en onroerende goederen voor een (landgoed)eigenaar beheert, heeft LBP|SIGHT deze taak ontwikkeld tot een veelomvattend adviseurschap; de rentemeesters beheren, realiseren en ontwikkelen. Zo ook voor Landgoed Keukenhof. Dankzij de breedte van LBP|SIGHT wordt kennis van weten regelgeving op het gebied van landelijke eigendommen gecombineerd met kennis en ervaring op het gebied van milieuwet- en regelgeving. Die integratie van ‘groen’ en ‘grijs’ maakt de adviezen, en daarmee de oplossingen, consistenter.

Meer informatie? ing. A.S. (Arend) Dijkstra [email protected] (030) 231 13 77

www.lbpsight.nl 190x132 mm_Magezine Kasteel Keukenhof.indd 1

MAAK DE CLICK MET FLYNTH WWW.FLYNTH.NL/LISSE Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

29-1-2013 14:59:29

kasteel met drie ronde torens

de ‘olifant’

aanbouw zuidgevel

Kadasterkaarten met van links naar rechts: uitsnede uit 1832: huis met vierkante(avant-corps) aanbouw zuidgevel, uitsnede 1859 met drie ronde torens, uitsnede 1868 met torens westgevel en de olifant.

want de hechtwortels van de klimop vraten de cement in de voegen van het metselwerk weg (foto 1 en 2). Slopende begroeiing dus. Dat kwam op ons lijstje. Evenals het herstellen van de foliant (foto 3), nu liefdevol door iedereen de ‘Olifant’ genoemd en het herstellen van de balkons en pergola’s. Terug naar de 19e eeuw en de sfeer van 1860/1865. Dat sluit ook perfect aan op de tijd waarin de laatste torens aan de westzijde in 1863/65 werden gebouwd. De andere drie ronde torens werden het eerst gebouwd en waren door de landmeter in de kadasterkaart van 1859 verwerkt en ingetekend. In die tijd woonde C.A.A. baron van Pallandt (1810-1883) op het kasteel. Overigens is geen toren hetzelfde. We hebben niet terug kunnen vinden waarom dat zo is doch vermoedelijk gewoon omdat de gravin het mooi vond, of omdat de architect zijn opdrachtgevers daarvoor een goede reden gaf. Toen in 1861 J.C.E. graaf van Lynden, in de volksmond ‘goeie Carel’ genoemd, trouwde met C.J. barones van Pallandt moeten de uitbreidingen rondom het kasteel in volle gang zijn geweest en gedeeltelijk, waaronder de drie ronde torens, zijn gerealiseerd. Uit de foto’s die Maes toont blijkt onder meer dat aan de westzijde vroeger veranda’s en balkons tussen de torens in de beide gevels aanwezig waren, die na het overlijden van gravin van Lynden in juni 1923 zijn verdwenen (foto 4 en 5, pagina 17). Toen haar zoon Jan Maurits graaf van Lynden met vrouw en zoon vanuit villa Wildlust in 1924 naar het kasteel verhuisden hebben er eveneens verbouwingen plaats gevonden. Weer zo’n moment om bij een restauratie bij stil te staan: moet je er rekening mee houden? Deze verbouwingen

zijn behouden gebleven. In het vervolg van deze serie komen we daar nog op terug. Alle historische archiefstukken, papieren, kaarten, foto’s en tekeningen zijn bestudeerd om op een verantwoorde manier de sfeer van rond 1865 en1924 te herstellen en waar nodig tot nieuw leven te roepen. Wat trouwens geldt voor zowel de buitenkant als het interieur van het kasteel. Bij aanvang van de restauratie in 2002 was het dus vooral het waterdicht maken van de pannendaken met goten, wat voor het behoud van het huis zéér belangrijk was. Daarbij hoorde dat alle dakvlakken van een houten dakbeschot moesten worden voorzien. Nodig ook, want je kon van binnenuit zo ongeveer naar buiten kijken. “We waren een prachtige locatie met een mooie achtergrond voor prachtige films,” aldus Nico Baars die daarmee wees naar en doelde op het licht dat flauw tussen de pannen door naar binnen scheen. Dat romantische beeld hebben we toch maar niet behouden en met de inzet van onder andere aannemer Dol uit Lisse werden de eerste pannendaken van dakbeschot en folie voorzien, waarna de tengels en panlatten met pannen weer werden aangebracht en daarmee weersbestendig gemaakt. Nadat de stichting het landgoed ná het overlijden van mijnheer op 8 augustus 2003 erfde kregen de plannen om de verdere restauratie aan te pakken meer en meer gestalte. We gingen er dan ook in fases al snel tegenaan. Gesteund door een flink aantal vrijwilligers. De eerste klussen betroffen echter niet het kasteel, maar het Koetshuis. Daarover in een volgende aflevering meer.”

Tekst Arie in ’t Veld


19

De gezichten achter het warme bad dat Kasteel Keukenhof heet 20

“Er is zoveel te zien en doen in dit kasteel… Het Kasteel dat Keukenhof is, valt ons vrienden als huis ten deel…” Het refrein van de hymne van Keukenhof had eigenlijk niet toepasselijker kunnen zijn. Delen wat waarde heeft, dat is het motto op dit prachtig gerestaureerde landgoed. Waar een hecht en jong team van medewerkers iedereen verwelkomt… Tekst Sandra Zuiderduin Fotografie Michel van Wolbeek

Iedere keer als je het landgoed op komt rijden, begint er iets te kriebelen. De statige oprijlaan, het lieflijke Washuisje, het tot de verbeelding sprekende kasteel of één van de andere historische gebouwen zorgen uiteraard voor de juiste entourage, maar het is meer…. Bezoekers ervaren Kasteel Keukenhof als een warm bad. Want als je hier eenmaal geweest bent, dan wil je terug. Er hangt iets in de lucht dat je pakt en niet meer loslaat. Zou het soms komen door de vanzelfsprekendheid waarmee de 180 vrijwilligers zich belangeloos inzetten of door de inzet en het enthousiasme van de medewerkers? Samen met Guido Hollander en Robert Faas maken we een rondje langs de vaste krachten op het landgoed om dát te ontdekken. Wat het ook is, de gastvrijheid van Kasteel Keukenhof begint eigenlijk al voor de voordeur. Bij de vriendelijke Marco Heemskerk (40) die als facility manager het toegangshek vanuit het Poortgebouw bedient. Maar ook als bode de gasten van huwelijken verwelkomt en de trouwambtenaar ondersteunt. Als vrijwilligerscoördinator is Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

hij zeer betrokken bij zijn team. Kortom: Marco is het allereerste aanspreekpunt voor velen. “Iemand die het met iedereen goed kan vinden en altijd bereid is anderen te helpen”, typeert zijn collega Faas. “Een bevlogen, behulpzame en waardevolle kracht.”

Het warme welkom Nog zo’n gewaardeerde kracht komen we tegen als we verder lopen naar het kasteel. Waar het aangenaam warm is in dit vrieskoude weer, de huiselijkheid je tegemoet kneutert en de koffie uitnodigend klaarstaat. Allemaal het werk van de praatgrage en vriendelijke huismeester Patrick Vesseur (23). “De onzichtbare schakel in het kasteel”, meent Hollander, “die in zijn golfkar over het landgoed rijdt en ervoor zorgt dat alle gebouwen er altijd tiptop uitzien en huiselijk aanvoelen. Hij doet de deuren open, zet de verwarming aan, zorgt ervoor dat de tafels en stoelen netjes staan en begeleidt als tweede bode huwelijken, congressen en vergaderingen. Iemand dus van wie je het pas merkt als hij er niet is. Samen met Marco is Patrick verantwoordelijk voor de warme ontvangst van gasten.”

We lopen verder naar het Koetshuis waar we Manon Raithel-Boot (30) tegen het lijf lopen. Begonnen als vrijwilligerscoördinator richt zij zich inmiddels als sales consultant op de trouwmarkt. Met haar aanstekelijke enthousiasme had het kasteel zich geen beter aanspreekpunt kunnen wensen. “De stille kracht achter iedere bruiloft”, begint Faas. “die alles regelt en stiekem om het hoekje meekijkt of alles wel goed gaat.” Zijn collega vult aan: “Manon is een echt mensenmens, die iedere bruiloft tot een onvergetelijke dag wil maken. Precies zoals de bruidsparen dat wensen.”

Service met een glimlach Nog zo’n enthousiasteling volgens het tweetal is Renata Haring (37). “Met haar ruime ervaring in de hotellerie heeft Renata veel kennis ingebracht”, aldus Faas, “Als Event Manager organiseert zij sinds vorig jaar alle grote evenementen en bedenkt ze nieuwe concepten. Altijd op zoek naar nieuwe ideeën, creatief en doelgericht. Zij is een gedreven en harde werker.” Hollander denkt even na en gaat dan verder: “Renata is echt iemand die het iedereen naar de zin wil maken én ze kan ook veel aan. Hoe hectisch en druk het hier soms ook is, ze blijft de rust zelve, staat met beide benen op de grond en blijft glimlachen.” Een glimlach die je overigens bij iedereen in dit jonge, dynamische team terugziet. Op weg naar het romantische Frederik’s Hof komen we als vanzelf op de jongste telg van de Keukenhof-familie. Als veelzijdige duizendpoot die nergens te beroerd voor is en van aanpakken weet, heeft Guido Hollander (22) zijn plaats in het team dan ook al ruimschoots verdiend. “Omdat hij zowel commercieel als technisch goed onderlegd is, doet hij van alles wat met New Business te maken heeft. Niet alleen systeembeheer, maar ook onderhandelen, het afsluiten van contracten, werken aan onze naamsbekendheid en het ondersteunen bij evenementen gaan hem goed af. Hij heeft doorzettingsvermogen, is recht door zee én hij is ook de vrolijke noot in het kasteel.” Zijn collega Robert Faas (25), die als Sales & Marketing Manager het beleid van het bestuur uitvoert, geeft lei-

ding aan het team en identificeert zich volledig met het kasteel. Met zijn open persoonlijkheid en positieve instelling is hij inmiddels bij velen bekend. Volgens zijn collega’s is Robert bijzonder gedreven en heeft hij een grote passie voor social media. Hij streeft naar perfectie en legt de lat voor iedereen hoog. “Iemand met een eigen sterke wil, die zegt wat hij denkt en altijd tot het uiterste gaat om een goed resultaat te behalen. Maar ook iemand die het oprecht leuk vindt om anderen te ontmoeten en een goede gastheer is.”

De grondlegger van de huidige structuur In het theehuis van Frederik’s Hof komen we tot slot Herman Hollander (54) tegen. “De hekkensluiter die het beleid in grote lijnen uitzet en namens het bestuur een toeziend oog houdt op alles en iedereen”, begint Faas formeel. “Maar eigenlijk is alles wat je hier ziet en wat er gebeurt, te danken aan Herman. Als derde generatie Hollander op dit landgoed is hij de grondlegger van de huidige structuur. Zijn kennis en betrokkenheid bij het kasteel zijn een grote kracht voor ons. Hij heeft er, samen met het bestuur, voor gezorgd dat het landgoed gerestaureerd is en er een stichting is opgericht. Zodat iedereen ervan kan genieten: ‘delen wat van waarde is’.” Is dat dan het geheim van de aantrekkingskracht van Kasteel Keukenhof? De verborgen kracht waarbij niet alleen de prachtig bewaarde en gerestaureerde gebouwen, maar ook de mensen het verschil maken? Zou dat dan verklaren waarom Kasteel Keukenhof dit jaar genomineerd is als beste congreslocatie in Nederland, de meest klantgerichte website en Sterkste Schakel in de regio Rijnstreek? Is dat de reden dat steeds meer bruidsparen, feestgangers en andere gasten het landgoed weten te vinden? Oordeel zelf en kom vooral langs. Want alleen als je Kasteel Keukenhof zelf ervaren hebt, dan weet je het.

In het volgende nummer besteden we aandacht aan de medewerkers die in het groen werken.

Robert Faas

Renata Haring

Marco Heemskerk Patrick Vesseur

Manon Raithel-Boot

Guido Hollander


21

22

Vrijwilligers maken het verschil Geharkte paden. Een rondleiding door het kasteel. Gepoetst zilver. Een concert in het Koetshuis. Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend, maar wist u dat veel van deze taken worden uitgevoerd door vrijwilligers? Er zijn ruim 170 vrijwilligers werkzaam op het landgoed. Sommigen – zoals de medewerkers van de Willem van den Bergh Stichting uit Noordwijk – werken dagelijks op het landgoed. Zij nemen een groot deel van het onderhoud van het buitengebied voor hun rekening. Anderen organiseren evenementen of activiteiten. Een Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

rondleiding door het kasteel of over het landgoed? Zeer waarschijnlijk wordt u op uw tocht meegenomen door een vrijwilliger. Alle vrijwilligers vormen één grote familie. Zonder deze groep enthousiaste mensen zouden veel activiteiten die op het landgoed plaatsvinden niet mogelijk zijn.

vrijwilliger van het eerste uur

Joop Schrama

“Het kasteel is m’n lust en m’n leven”

Niet iedereen kan aan het woord komen, maar wel elke groep die dagelijks of meerdere keren per week in het kasteel of het buitengebied werkzaam is. Voor het eerste gesprek viel de keuze op Joop Schrama (81), vrijwilliger van het eerste uur. Sterker nog: Joop was al op het landgoed als vrijwilliger werkzaam toen tien jaar geleden de Stichting nog geen eigenaar was. “In de krant stond een advertentie met de uitnodiging om mee te werken tijdens de Natuurwerkdag. Het leek me wel leuk om een dagje te helpen en ik ben nooit meer weggegaan.” In feite was Joop echter al veel eerder een regelmatige gast op het landgoed en hij vermaakte zich met name in het bos opperbest. “Dat was voor iedereen verboden terrein. Maar ik wist altijd wel een gaatje te vinden om toch in het bos te komen.” Het waren min of meer illegale bezoeken aan het Keukenhof en de liefde voor het domein groeide en groeide. “Op de eerder genoemde Natuurwerkdag schoot Herman Hollander me aan met de vraag of ik voor één van de klassen van de basisschool ‘De Akker’ een rondleiding door het bos wilde verzorgen. Ik dacht dat dit helemaal niks voor mij was, maar ik heb het toch maar geprobeerd. Het viel me uiteindelijk alles mee. Sterker nog: ik was gelijk verkocht. Tsjonge, wat een leuk werk en hoe leergierig en dankbaar waren die kinderen. Dat smaakte naar meer en die kans kreeg ik ook toen het landelijke onderwijsproject ‘Van Luchtkasteel tot Dassenburcht’ werd opgezet.” “Van Luchtkasteel tot Dassenburcht is een educatief programma voor alle leerlingen in het basisonderwijs. In een aantal lessen op school leren de kinderen over de natuur en de cultuur(historische) waarde van een landgoed. Zij sluiten dit af met een buitenles op een landgoed, in ons geval dus Keukenhof. Samen met Suzanne Fuchs van De Klarinet heb ik dit project acht jaar gedaan.” Joop vervolgt: ”daarna volgde een ander project, dat ik tot op heden samen doe met Teun van der Plas. De schooljeugd wordt in twee groepen verdeeld, waarvan een groep een rondleiding krijgt in het kasteel en de andere groep een speurtocht in het bos. Daarna wisselen ze. Prachtig wat je dan allemaal meemaakt. De jeugd is erg leergierig. In het kasteel wordt uitgekeken naar geheime kamertjes of ingangen. Sommige kinderen vinden het prachtig om vanaf het balkon – als een koning of koningin – naar de passanten te wuiven. Of die keer toen we op verzoek van de Stichting Doe een Wens een rondleiding verzorgden voor een ernstig ziek kind. Dat was heel aangrijpend, meer dan ooit besef je dan waarvoor je dit allemaal doet. Ook gebeurt het wel dat kinderen verkleed als prins of

prinses aan de rondleiding deelnemen. Of als ridder, met zwaard en al. En groot feest is het natuurlijk als de tocht goed is afgerond en de gevonden schatkist kan worden geopend…. Opvallend is ook dat de kinderen aan je lippen hangen om meer te weten te komen over de groei van bomen bijvoorbeeld. Even later liggen ze op de knietjes op zoek naar kleine levende wezens. Af en toe is er natuurlijk wel eentje bij die daarvan griezelt, maar toch gaan ze steeds massaal opzoek naar kevers, torren en andere beestjes. Vol trots tonen ze dan hun vondst aan ‘Meneer Joop’ zoals ik inmiddels onder de scholieren bekend ben.” Joop zegt dat het rondleiden door bos en kasteel erg dankbaar werk is. “Iedereen is steeds vol lof en bedankt je in alle toonaarden. Ook leerkrachten en ouders die de jeugd (soms) begeleiden. En er is bewondering omdat wij de kinderen zo mak weten te houden. Op een enkeling na natuurlijk, want er is er altijd wel eentje die uit de band denkt te moeten springen. Maar ook die kinderen luisteren uiteindelijk aandachtig. Het maakt het allemaal nog leuker. Inmiddels is ons programma wijd en zijd bekend, getuige het feit dat er leerlingen komen uit onder andere Katwijk, Noordwijk, Den Haag en Rijswijk.” Joop kan – vanwege de hoge leeftijd – niet meer alle taken uitvoeren. Hakken en zagen in het bos bijvoorbeeld is er niet meer bij. Maar er zijn talloze andere werkzaamheden die wel gedaan kunnen worden, zoals het hijsen van de vlaggen. Joop doet dat op hoogtijdagen. “In de zomermaanden moeten de hortensia’s, die in de kuipen staan regelmatig water krijgen. Een klus voor de avonduren.” Daarnaast maakt Joop elke vrijdagmiddag samen met Ria Ouwehand de Wagenloods schoon en is hij actief tijdens alle evenementen. Hij verricht werkzaamheden op de kwekerij en is van de partij tijdens de vrijwilligersdag die elke eerste zaterdag van de maand wordt gehouden. Hij vertelt ook een goede band te hebben met de grote ploeg vrijwilligers van het kasteel. “Een pracht ploeg, met enthousiaste mensen. En het is ook prachtig werk. Niks moet en (vrijwel) alles mag. Ik leef voor het kasteel. Het is m’n lust en m’n leven.” Tekst Arie in ’t Veld


23

De verborgen tuinen van Kasteel Keukenhof

Kenmerkend voor veel kastelen en landgoederen is de grote belangstelling van haar vroegere bewoners voor botanie. Men liet prachtige oranjerieën bouwen en grote fruit- en siertuinen aanleggen. Zo ook op Kasteel Keukenhof. Prachtige oude botanische boeken – aanwezig in de bibliotheek van het kasteel – getuigen daar nog van. Tekst Leo Schoolkate

24

In 1857-1860 hebben J.D. Zocher en L.P. Zocher, in die tijd veel gevraagde tuinarchitecten, in opdracht van Carel Anne Adriaan baron van Pallandt gewerkt aan de tuinen van Kasteel Keukenhof. De Zochers waren niet alleen bekend om hun fraaie ontwerpen in landschappelijke stijl, maar ook vanwege de toepassing van een groot sortiment bomen en heesters. De vroegere bewoners leidden hun gasten vol trots door de tuinen en vroegen aandacht voor de fraaie planten en de nieuwste aanwinsten. Zo willen wij u – als gast van Kasteel Keukenhof – ook graag meenemen op een wandeling door de tuinen het het park. Ongeacht of u Kasteel Keukenhof voor de eerste maal bezoekt, of dat u dagelijks geniet van uw wandeling door de tuin en het park , er valt voortdurend wat te ontdekken op onze buitenplaats.

tuinen en het aanbrengen van een grote diversiteit aan plantensoorten, – het bieden van een platform voor kennisuitwisseling door middel van bijeenkomsten, workshops, publicaties e.d. voor zowel professionals als liefhebbers.

Verborgen Tuinen van Kasteel Keukenhof In januari van dit jaar is een stichting opgericht: Stichting ‘De Verborgen Tuinen van Kasteel Keukenhof’. De stichting wil alle bezoekers van de buitenplaats deelgenoot maken van de schoonheid die de tuinen en het park te bieden heeft. Er zorg voor dagen dat er voor i edereen voortdurend iets te ontdekken valt. Dat te ontdekken wat verborgen is. De stichting zet zich ondermeer in voor: – het organiseren van plantenshows met een hoge kwaliteit voor gasten, vrienden en belangstellenden, – het creëren van een platform voor veredelaars en kwekers om hun florale producten te presenteren, – het vergroten van de belevingswaarde van de tuinen van Kasteel Keukenhof door het inrichten van nieuwe

In dit nummer aandacht voor het ‘Ommetje van Meneer’. Laat u verrassen en ga mee op ontdekkingsreis. Op uw wandeling komt u bijzondere planten tegen. We noemen er slechts enkele: straalstempel (Actinidia kolomikta), Mansoor (Asarum europaeum), tongvaren (Asplenium scolopendrium, synoniem Phyllitis scolopendrium), specerijstruik (Calycanthus floridus), doodsbeenderenboom (Gymnocladus dioicus), sneeuwklokjesboom (Halesia carolina), funkia (Hosta sieboldiana ‘Elegans’), voorjaarslathyrus (Lathyrus vernus), boompioen (Paeonia lutea ludlowii) en monniken peper (Vitex agnus- castus).


In het vorige nummer van het Magazine werd al aangekondigd dat een aantal aspecten van de tuinen dit jaar extra aandacht krijgen: – bollen in het bos, - Ommetje van Meneer, - natuurpad, - bomenhoroscoop voor kinderen, - vuurwerkborder in de ommuurde tuin, - wintertuin.

Foto’s boven: doodsbeenderenboom (links), sneeuwklokjesboom (midden en rechts). Rechts: het Ommetje van Meneer. Kleine foto’s v.l.n.r. boompioen, voorjaarslathyrus en mansoor.

Ommetje van Meneer

Het zal rond het jaar 2000 geweest zijn, toen Jan van Duyn met enkele collega’s druk doende was de fors uitgegroeide rhododendrons en andere oprukkende beplanting terug te dringen. Jan van Duyn vertelt: “Tijdens zaag- en kapwerk stuitten we op een hekje. We vroegen ons af: waarom staat hier een hekje?” De vorige beheerder wist te vertellen: “O ja, dat was het paadje van Meneer (Graaf Carel van Lynden). Hij nam dat pad als hij vanuit het kasteel naar het Zwitsers Speelhuis in Frederik’s Hof liep. Hij was erg op zijn privacy gesteld, daarom koos hij dit paadje – ofschoon het niet de kortste weg was. Als hij de kortste weg zou nemen, dan was hij goed zichtbaar vanuit het Koetshuis waar in die tijd veel bedrijvigheid was. Het personeel zou dan gelijk weten waar Meneer was. Om dat te voorkomen liep hij graag een stukje om, vandaar.” Van af die tijd wordt er gesproken over het ‘Ommetje van Meneer’.


Kasteel Cultureel

Concerten en kleinkunstvoorstellingen

26

Het concertseizoen is alweer ruim over de helft. We kijken terug op een aantal mooie concerten met o.a. het Kailash Ensemble met hun bijzondere combinatie van de klassieke en de Indiase muziek. Evenals het prachtige concert met het altvioolkwartet van de muzikale Zemtsov familie met dochter Dana, die bij ons indertijd haar eerste publieke optreden had en inmiddels uitgegroeid is tot een bekende violiste. Altijd leuk om studenten die bij ons hebben opgetreden terug te zien op tv, op concertpodia of bij festivals en biënnales. Want wat is er veel jong talent in Nederland. En dat wil allemaal een plaatsje veroveren in een tijd van bezuinigingen om hun talent verder te ontwikkelen. Wij dragen daar in het Koetshuis graag een steentje aan bij. Dat talent lieten de studenten van het Koninklijk Conservatorium Den Haag ook weer zien en horen bij de concerten in oktober van de afdeling Oude Muziek en in januari jl. met de duoklas zang/piano. In ons gastenboek schrijven ze altijd met hoeveel plezier ze gespeeld en gezongen hebben en dat ze graag terugkomen. Daarbij wordt vaak ook het aandachtig luisterend en enthousiaste publiek genoemd. Voor de rest van het seizoen staan er naast concerten ook een Open Podium en twee voorstellingen met leerlingen van de Frank Sanders Academie geprogrammeerd. De academie is een 4-jarige opleiding voor musicaltheater, waar onder leiding van vakdocenten gewerkt wordt aan de drie belangrijkste disciplines: acteren, zingen en dansen. Vorig seizoen is er een eerste middag geweest met een succesvol optreden van Annerie van Loenen. Het is de bedoeling de samenwerking met de Frank Sanders Academie verder uit te breiden. Zo worden er nu in april en mei op zondagmiddag voorstellingen georganiseerd. Informatie over verdere invulling met wie en wat komt binnenkort op de website. Ook op zondagmiddag in april is er weer een Open Podium. In november waren er zoveel aanmeldingen, dat we een aantal mensen moesten teleurstellen. Zowel de musici als wij vonden het een bijzonder geslaagde middag met enthousiaste musici en dito publiek. Daarom nu een nieuwe kans voor regiotalent om hun kunnen te laten horen. Een bijzonder evenement is natuurlijk ook weer de masterclass in maart in het kasteel onder leiding van de bekende Franse cellist Michel Strauss, gevolgd door het concert met 7 cellostudenten op 19 maart. Voor de musici is het kasteel een inspirerende omgeving en voor het publiek een unieke kans om in de fraaie blauwe salon de masterclass bij te wonen. We kijken er zeker naar uit, want ook voor ons is dat een feestje. Er wordt hard gewerkt aan plannen om het aantal concerten, evenementen en voorstellingen uit te breiden en we hopen daarbij steeds meer bekendheid te krijgen in de regio. Mond-op-mondreclame is daarbij altijd nog de beste reclame gebleken. Wij rekenen daarbij ook een beetje op u, want hoe meer publiek hoe beter natuurlijk.

Graag tot ziens op Landgoed Keukenhof. Tekst Janny Horsman

Boekenweekviering met Nelleke Noordervliet Kasteel Keukenhof Cultureel en de Bibliotheek Bollenstreek vieren dit jaar op een bijzondere manier de Boekenweek. Het Kasteel en het Koetshuis staan woensdagmiddag 27 maart in het teken van Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden, het thema van de 78e Boekenweek. Schrijfster Nelleke Noordervliet vertelt deze middag over haar boek Vrij Man, een historische roman, die zich gedeeltelijk in de zeventiende eeuw afspeelt, de tijd waaruit ook het Kasteel dateert. Daarna staat er een rondleiding op het programma, waarin vier onderdelen van het Kasteel worden belicht. Het programma duurt van 13.30 tot 17.30 uur. Voor deze unieke middag, met lezing, rondleiding, koffie en borrel na de rondleiding, wordt een bijdrage van € 12,50 gevraagd.


27


28


Art Foundation

In een gesprek met Els Ottenhof, zakelijk directeur van het Cobra Museum te Amstelveen en Gijs Stork, conservator/directeur van de Stichting Kasteel Keukenhof Art Foundation hoef je zelf niet veel te zeggen. Er valt geen moment stilte. De beide directeuren vullen elkaar aan, hebben overeenkomstige inzichten over kunst en geven elkaar ook de ruimte om zich uit te spreken. Tekst Herman Hollander

Kunst op Keukenhof

Het sleutelwoord is Verlengen!

Het voordeel van de buitenplaats ten opzichte van reguliere musea is het feit dat er geen drempel is. De bezoeker ervaart een museum vaak als een witte doos waarin kunstobjecten heel nadrukkelijk worden gepresenteerd. Je wordt haast gedwongen om het mooi te vinden. Maar kunst en natuur zijn naturel partners. De kunst overschreeuwt de omgeving niet, maar wordt een intrinsiek onderdeel. Op die manier wordt het gepresenteerd zoals de omgeving van elk mens is: je gaat het missen als het er niet is. Er zijn grote verschillen tussen de Cobra kunst in het Cobramuseum en Landgoed Keukenhof. Ook al liggen beide locaties hemelsbreed slechts 20 km van elkaar af, toch zijn het heel verschillende werelden. In het Cobra Museum is de doelgroep heel specifiek: liefhebbers van moderne en hedendaagse kunst. In Nederland zijn er pakweg 20.000 liefhebbers die zeer regelmatig hedendaagse kunstexposities bezoeken. Daarnaast zijn er zo’n 250.000 mensen, die wel eens een dergelijk museum bezoeken. Daarmee houdt het op. Landgoed Keukenhof lijkt dan ook de ideale locatie om de doelgroep te ver breden: het is uniek omdat het de menselijke maat heeft. Je komt er op visite bij een kunstverzamelaar. Ook al is het je smaak niet helemaal, je kijkt er naar en probeert het te begrijpen en wordt nieuwsgierig gemaakt naar

kunst. Misschien wordt daarmee de gang naar reguliere musea gemakkelijker gemaakt. De grote uitdaging voor de conservatoren is dan ook om ‘kunstvreemden’ te verleiden met een spannende, aantrekkelijke programmering. Zie het landgoed als een Kunstfamiliepark. Voor iedereen is er wat moois te beleven zonder dwangmatig te zijn. Wij kunnen de bezoekers hier een hele dag houden: naast kunst, bloemenexposities, natuurwandeling, kinderactiviteiten, restaurant enz. Het moet wél kunst met herkenbare signatuur zijn. Laat de bezoeker de weg niet kwijtraken door sterk wisselende museale collecties op te nemen (hoewel er genoeg aangeboden wordt). Met kortdurende evenementen is dat uiteraard anders. Die passen op zich goed in het verbinden van cultuur, natuur, historie en dergelijke. Trouwens, verbinden is nog niet voldoende. Er komt een extra dimensie: verlengen! Het woord blockbuster valt, of, in goed Nederlands: kaskraker. Het zou prachtig zijn als je jaarlijks een block buster kunt realiseren. Dat genereert bezoekers en dus geld. Geld, nodig voor onderhoud én voor nieuwe exposities, die minder bezoekers opleveren, maar wel essen tieel zijn voor het handhaven van het kwaliteitsniveau. nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

29

Art Foundation Een blockbuster hoeft niet persé van de hoogste kwaliteit te zijn en kan soms té gemakkelijk compromis zijn als antwoord op een gepeilde vraag. Op Landgoed Keukenhof wordt dit jaar een Champs des Refusés gerealiseerd. Denk daarbij aan een plek op het landgoed waar ‘geweigerde’ kunst een plek krijgt. Er is in het algemeen een overkill aan kunst. Er zijn pakhuizen vol met goede en mooie kunstwerken. Ook werken die langere tijd in de openbare ruimte hebben gestaan en min of meer overbodig zijn, maar alleszins acceptabel in een nieuw leven. Die kunst krijgt weer toekomst.

Ambassadeurs Alle kunstkenners in Nederland hebben op de een of andere manier kunnen zien dat Kasteel Keukenhof bestaat. Maar... waarom zijn ze nog niet geweest? Er is genoeg aandacht geweest op tv, in social media, serieuze kranten en tijdschriften. En als je er een keer bent geweest, word je vanzelf ambassadeur. Het is een sprookje en je wilt dat je relaties ook van dat sprookje genieten.

30

Dit jaar zijn er een aantal sculpturen van Tajiri te zien op Kasteel Keukenhof. In 2012 was het verbindend element het licht: Nederlands vs Toscaans licht. En wat kwam Appel goed tot zijn recht in het Nederlandse licht! Het verbindend element dit jaar is de kasteel-kasteel relatie. De Tajiri-kunst komt namelijk van kasteel Baarlo. Voor 2014 wil Els het COBRA gedachtengoed van bevrijding, rebellie en toekomst verder trekken: lijnen naar de toekomst met hedendaagse kunst. COBRA is daarbij het brein in de Cobravallei met lijnen naar monumentale kunstwerken, misschien wel op het gehele landgoed. Een Estate Wide Web: verbindingen trekken.

Wie bepaalt nu wat kunst is en wat niet? Met enige regelmaat hoor je mensen zeggen als ze naar hedendaagse kijken: Dát kan mijn zoontje van 3 ook! Maar wie bepaalt nu wat wél en geen kunst is? Kunst is meestal niet mooi, er moet altijd wat wringen, het moet niet af zijn, de toeschouwer moet het zelf afmaken. De beste vergelijking is een fotomodel waar alles perfect aan is. Na 2 minuten is het dodelijk saai… zo ook met kunst: het wordt dan behang zonder betekenis. Het is vaak niet eens het object zelf maar dat wat plaatsvindt tussen het object en de toeschouwer: díe tussenruimte. Geschiedenis en dus ook kunstgeschiedenis is altijd in beweging. Stilstand bestaat niet. Kunstenaars reageren op hun omgeving in hún tijd. Denk aan de politiek, de maatschappij en alles wat daar mee te maken heeft. Kunst is van alle tijden en kunstenaars ontwikkelen mee. Zo zijn we van Egypte naar het hoogculturele Romeinse rijk en vervolgens naar een lage cultuur in de Middeleeuwen gegaan en vervolgens weer naar een hoogcultuur in de Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

Rennaissance. Daarna weer door naar de minder belangrijke 19e eeuw en dan weer de enorme explosie en ontwikkeling laat 19e eeuw-begin 20e eeuw. Met als ultieme momenten het zwarte vierkant van Malevitsj in 1915 en de urinoir van Marcel Duchamps uit 1917. Daarmee is dus al bijna 100 jaar alles kunst omdat een kunstenaar het zegt . Wel heeft dan ook alles een verhaal. Maar dat geldt voor zoveel. Kijk rond in het kasteel: elk object zoals stoel, tafel, kast, foto, boek of schilderij heeft een verhaal, een geschiedenis, een ‘raison d’être’!! En dat is met kunst ook zo en van alle tijden. Als je kijkt naar het haardstuk in de eetkamer van het kasteel, dan zit dat vol met betekenis, iconografisch wordt er een verhaal verteld. Alles heeft een betekenis, drukt wat uit of gaat over kennis van de betekenis. Het gaat niet over schoonheid… een opengesneden vis is niet mooi. Zo zit ons kasteel vol met kunst die eigenlijk geen ‘kunst’ is maar een betekenisdrager en doorgever, een verhalenverteller, maatschappijbewust. En over mooi en lelijk… de Blauwe Salon vol met romantiek. Het plafond vol iconografie maar ook romantisch 17e eeuws beeld en dan de herplaatste (nep)schilderijen uit de romantiek van de late 19e eeuw… een regelrechte botsing van verschillende stijlen. Het plafond is betekenisgevend en sturend vakwerk en ‘mooi’ en de muren zinnelijke emotionele kunst… en ‘lelijk’. Belangrijk is dat vanaf de impressionisten kennis en kunde los van elkaar zijn komen te staan. Kunst maken omdat je enorm kundig vakman bent is niet meer zo belangrijk. Belangrijker is je boodschap, wat wil je de toeschouwer vertellen. Kijk bijvoorbeeld naar de Cobra kunst. Ontstaan in 1948, kort na de Tweede Wereldoorlog. De Cobra kunstenaars wilden een nieuwe weg inslaan. Het ging niet om mooi, maar om het experiment, om werken zonder vooropgezet plan. Kunst is trouwens per definitie NIET mooi , maar óf interessant óf nietszeggend. Dat is eigenlijk de norm en die is dan subjectief en persoonlijk. Hoe vergaat het een kunstenaar van student naar wereldroem? Daarvoor zijn de ingrediënten ook van alle tijden: – je moet slim zijn, wat te vertellen hebben en daarin uitblinken; – je moet ontdekt worden en vervolgens gedragen worden; – er is een tijdsgewricht waarin je werk actueel is; – onbegrijpelijk is de werking van het begrip ‘avantgarde’ maar van groot belang bij de ontwikkeling van kunst, kunststromingen, waardering en kunstenaarcarrières; – als ‘iemand’ al gekozen heeft voor jou, hoef jij dat niet te bevestigen of te ontkennen. Een wonderlijk gegeven is de galerie waar de meeste bezoekers werken w illen kopen die al verkocht zijn! En dan niet persé omdat dat het beste werk was maar omdat iemand anders de

31

Foto-impressie FlowerCastle 2013 Foto Blauwe Salon Rob van der Linden

kwaliteit al had bevestigd en dus gekozen. In de kunst wereld zijn ook dus de avantgardistische ‘early adaptors’ en heel veel volgers… – wat helpt is een galerietentoonstelling , een museum show, internationaal gaan en een publicatie; – geld & verzamelaars. Musea en verzamelaars die voor (veel) geld kunstenaars hebben aangekocht zullen er voor zorgen dat hun aanschaf een goede investering zal blijken te zijn door te pushen, promoten, tonen en instandhouden. Om iedere vorm van kunst te beoordelen gelden de volgende criteria: – sta er voor open… wees ontvankelijk voor wat de kun-

stenaar jou wil vertellen; – neem alle kunst serieus en toon respect voor de aller persoonlijkste uitdrukking of poging van de kunstenaar; – zie veel… door heel veel kunst te zien en te leren kijken snap je er steeds meer van; – kijk terug, leer van de geschiedenis. Want alles wat hedendaagse kunst is kan niet bestaan zonder het voorafgaande….zoals de renaissance teruggreep op de klassieke oudheid en zoals in 2014 op Landgoed Keukenhof kunstenaars van de Rijksacademie gaan reflecteren op het gedachtengoed van 70 jaar geleden. Dát is precies waar het over gaat… Je begrijpt pas alles van hedendaagse kunst als je de middeleeuwen kent! nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

Tajiri tentoonstelling 32

De Japans-Amerikaanse kunstenaar Shinkichi Tajiri (Los Angeles, 1923 - Baarlo, 2009) is één van Nederlands belangrijkste moderne beeldhouwers. In 1948 sloot hij zich in Parijs aan bij de Cobra groep, waar hij een van de weinige beeldhouwers was. De Nederlandse beeldhouwkunst was tot de komst van Tajiri nog volkomen op de menselijke figuur gericht, het standbeeld. Met Tajiri’s abstracte bouwsels in metaal werd er een hele nieuwe richting in de beeldhouwkunst ingeslagen.

Voor de tweede editie van de Cobra beeldentuin worden twee kastelen met elkaar verbonden door de beeldhouwkunst: Kasteel Keukenhof en Kasteel Scheres in Baarlo. De buitenplaats van Kasteel Keukenhof was in de 17e eeuw al een broedplaats van talent. De kasteelfamilie verbleef de gehele zomer buiten en nodigde bekende musici, schrijvers en toneelspelers uit om te komen logeren en voordrachten te houden. Op het landgoed was ook een beeldentuin waar de eigenaar driedimensionale kunst uit binnen- en buitenland verzamelde. Vanaf 1962 betrok Shinkichi Tajiri Kasteel Scheres in Baarlo, eveneens een broedplaats van talent en het woonhuis en atelier van de kunstenaar. Tajiri had hier de ruimte om immense monumentale beelden te maken, waarbij hij volop kon experimenteren met materialen als ijzer, hout, polyester en metaal.

Knopen De thema’s in het werk van Shinkichi Tajiri waren in eerste instantie geweld en agressie vermengd met erotische vormen. Sinds de tweede helft van de jaren ’60 maakt Tajiri veel gebruik van knopen in zijn werk. De knoop stond voor Tajiri voor eenheid, harmonie en verzoening. Kasteel Keukenhof | nummer 2 • voorjaar 2013

In de beeldentuin van Kasteel Keukenhof staan Tajiri’s knopen centraal als markering van een culturele en historische ontmoetingsplek, toegankelijk voor iedereen in harmonie met de natuur. Als entree van de beeldentuin wordt een monumentale ‘overhand temple knot’ geplaatst op twee verhoogde sokkels, waar de bezoeker letterlijk onderdoor kan lopen. Door deze poort stapt de bezoeker in de wereld van Tajiri. Door middel van twee tekstborden – inclusief historische foto’s van Tajiri in Kasteel Scheres – wordt vervolgens de geschiedenis van de kunstenaar uiteengezet. Daarna loopt de bezoeker langs de diverse ijzeren, aluminium, polyester en stalen knopen, speels opgesteld in de historische 17e eeuwse beeldentuin. De knopen verbinden het culturele verleden van Landgoed Keukenhof met de moderne beeldhouwkunst van Tajiri. Aan het einde van de beeldentuin wordt gepoogd voor de begroeide heuvel, bovenop de omgang van de vallei een 6 meter hoge ‘overhand knot’ te plaatsen als monumentale markering van de tuin en om bezoekers ook naar het bovenpad te leiden, zodat zij vanaf daar het uitzicht op de beeldentuin en het kasteel kunnen bewonderen.

Frederiks’s hof Bijzonder thee- en koffieconcept, groot terras en unieke ambiance Verscholen achter een eeuwenoude muur liggen de prachtige tuinen van het Frederik’s Hof met daarin centraal gelegen het idyllische, haast sprookjesachtige Zwitsers Speelhuis. Het Frederik’s Hof heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan waarbij de tuinen opnieuw zijn ingericht, de muur volledig in ere is hersteld en het Zwitsers Speelhuis is omgetoverd tot vernieuwde horecalocatie. Bezoekers van Kasteel Keukenhof zijn vanaf 14 maart van harte welkom voor een heerlijke kop koffie, thee, aperitief, hightea of smaakvolle landgoedlunch. Dit alles volgens een volledig vernieuwd concept!

33

Ook kunnen bezoekers van Kasteel Keukenhof van tevoren een smakelijke brunch, landgoedlunch of hightea reserveren en in het Frederik’s Hof nuttigen. Tip ! Door vooraf een goed gevulde picknickmand te bestellen kunt u – met de picknickmand in de hand – zelf een rustige plek opzoeken in de uitgestrekte tuinen om te genieten van alle heerlijkheden.

Foto’s interieur Frederik’s Hof Rob van der Linden

Het Frederik’s Hof beschikt over drie sfeervol ingerichte ruimtes en een groot zonnig terras waar de gasten worden verwelkomd in een unieke en intieme ambiance. Na een heerlijke wandeling door het park kunt u hier een lekker kopje koffie of aperitief drinken. Bijzonder is vooral het theeconcept van de Italiaanse theeproducent ‘La Via del Tè’ (lange leve thee) dat het Frederik’s Hof introduceert. Bij La Via del Tè staat de originele smaak van thee centraal; de thee wordt op eerlijke en verantwoorde wijze geteeld. Hierdoor kunnen gasten van het Frederik’s Hof genieten van een pure smaakbeleving van thee.


Van Lynden Society Nederland telt circa 550 buitenplaatsen, waarvan Landgoed Keukenhof er één is. Bijdragen aan het behoud en de instand houding van dit cultureel erfgoed is een van de doelstellingen van de Van Lynden Society. In de afgelopen jaren heeft de Van Lynden Society zich ingezet om deze doelstellingen te realiseren. Onder meer door maandelijks activiteiten te organiseren. De opbrengsten van de Van Lynden Society komen ten goede aan Landgoed Keukenhof.

Tekst Marina Collier Fotografie Hella Radic en S ven van der Vlugt

Het bestuur van de Van Lynden Society vertelt met trots over de aankopen en schenkingen aan Stichting Kasteel Keukenhof . Zo werd er in 2011 een nieuwe traploper geschonken aan het kasteel. Stichting Kasteel Keukenhof had hier een aanvraag voor ingediend omdat er binnen het restauratiebudget van het kasteel geen ruimte was voor de aankleding van de trap. In november 2011 werd de bestelling van de traploper geplaatst en werd een proef overhandigd (foto linksonder) aan Ignus Maes, bestuurslid van Stichting Kasteel Keukenhof en officieel belast met de restauratie. In oktober 2012 werd de traploper gelegd. Daarnaast heeft de Van Lynden Society een aanvraag voor de aankoop van een ‘Getijdenboek’ en tafelzilver ontvangen.

Getijdenboek Dr. Gerard Jaspers, bibliothecaris van de Stichting Kasteel Keukenhof heeft de hand kunnen leggen op een bijzonder waardevol boek: een getijdenboek uit 1425, geschreven door monniken van het Paulusklooster te Amsterdam. De marktwaarde van dit zeldzame, hand geschreven boek maakte dat aanschaf ervan buiten het bereik van Stichting Kasteel Keukenhof zou liggen. Voor het kasteel heeft dit boek echter zeer veel waarde. In de inventarislijst van 1795 van Duivenvoorde werd dit boek namelijk beschreven als bezit van de familie Steengracht van Oostcapelle. Eeuwen daarvoor werd het aangeschaft door familie Van der Poort, waarvan een zoon trouwde met een dochter van de familie Van de Manderen. Twee puissant rijke families uit Walcheren voegden zo hun bezit samen. Een dochter trouwde vervolgens met Nicolaas Steengracht van Oostcapelle, wiens zoon Johan uiteindelijk Keukenhof verwierf. Net als de vele schilderijen maakte dit boek deel uit van de erfenis van zijn dochter Ceacilia, die trouwde met baron Anne van Pallandt. Het boek is begin deze eeuw in handen gekomen van een antiquaar in ’s Hertogenbosch die het vervolgens aan Dr. Gerard Jaspers verkocht. Het boek wordt dan opgenomen in de Keukenhofbibliotheek, waar het thuis hoort. Onnodig te stellen dat Gerard Jaspers hiermee zijn betrokkenheid bij Keukenhof weer toont. Hij heeft eerder al op veel gebieden belangeloos aanzienlijke

bijdragen geleverd, zoals de 6 jaarboeken, die onder zijn redactie tot stand zijn gekomen. Dankzij zijn zorg is de bibliotheek helemaal op orde en is de erfenis van mevrouw Van Ameringen verkregen. De aankoop van dit unieke exemplaar is mede mogelijk gemaakt door de Van Lynden Society, maar bovenal door de inzet van Gerard Jaspers die overtuigd is van de noodzaak dat dit boek (weer) in bezit van Keukenhof moet komen. Met de aankoop van dit oorspronkelijke familiebezit (sinds de 16e eeuw in de familie) is er weer een stap gezet op weg naar de completering van het ensemble van rood, groen en goud, waarbij rood staat voor de gebouwen, goud het interieur en groen het buitengebied.

Tafelservies Sinds kort prijkt één van de fraaiste familiebezittingen uit de vorige eeuw weer in de collectie van Kasteel Keukenhof, het exclusieve 130-delige zilveren tafel servies van de familie Van Lynden. Na het overlijden van Graaf Karel was dit tafelzilver achtergebleven in zijn laaste woonplaats. Het bestuur van Stichting Kasteel Keukenhof kreeg de vraag of men interesse had om dit familiebezit terug te verkrijgen. Na kort beraad is besloten deze kans niet te laten schieten. Dankzij snel handelen van het bestuur is het tafelzilver inmiddels terug op het kasteel. Leden van de Van Lynden Society dragen met hun lidmaatschap bij aan de maatschappij en aan het behoud van de exclusieve historische buitenplaats, Landgoed Keukenhof. Naast hun lidmaatschap ondersteunen de leden ook de activiteiten die de Van Lynden Society speciaal voor haar leden organiseert. Door deze bijdragen kan het bestuur aankopen te doen die aan het landgoed worden geschonken. Wilt u met uw organisatie ook een bijdrage leveren aan de maatschappij en aan het behoud van de exclusieve historische buitenplaats, Landgoed Keukenhof dan kunt u natuurlijk contact opnemen met het bestuur van de Stichting Van Lynden Society. Onze bestuursleden informeren u graag. Foto’s boven v.l.n.r.: Gerard Jaspers overhandigt het Getijdenboek aan Herman Hollander, het tafelzilver, Ron en Carla Mulder hebben een Zocherbank geschonken aan Kasteel Keukenhof.


35

Kasteel Keukenhof en omgeving De Keukenhof ligt als een groene parel tussen de Haarlemmermeer en de kernen van Lisse, Teylingen, Hillegom, Noordwijkerhout en Noordwijk. Het ligt dicht bij de kuststrook. Een bezoek aan de Keukenhof is goed te combineren met een uitstapje in de directe omgeving.

De Zwarte Tulp een uniek museum in Lisse Museum de Zwarte Tulp is gehuisvest in een mooi gerestaureerd, oud gebouw in het hart van Lisse, dat vroeger als bollenschuur dienst heeft gedaan. Het toont de geschiedenis van de Bloembollenstreek en het ontstaan en de ontwikkeling van de bloembollencultuur. 36

Lisse

Tot en met 1 september 2013 is de wisseltentoonstelling ‘La Tulipe Chapeau! de tulp in de mode’ te bezichtigen in het museum. Mode ontwerpers en kunstenaars hebben zich vaak door deze bloem laten inspireren. De tulp centraal in mode, sieraden, tulpentassen, foto’s en stukken uit de collectie Witte Zwaan. In het verlengde van de tentoonstelling organiseert het museum ook een aantal workshops. De tentoonstelling is tot en met 1 september 2013 te bezichtigen in Museum de Zwarte Tulp, Grachtweg 2A te Lisse. Het museum is geopend van dinsdag tot en met zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur en tijdens de openstelling van bloemententoonstelling Keukenhof al vanaf 11.00 uur. Kijk voor meer informatie over deze tentoonstelling, workshops en lezingen in Museum de Zwarte Tulp op de website: www.museumdezwartetulp.nl.

’t Huys Dever Dever is waarschijnlijk kort na 1375 gebouwd door Reinier Dever of d´Ever, lid van een zeer oud geslacht van Hollandse edelen. Het gebouw is een zogenaamde woontoren of donjon, een versterkt woonhuis, zoals er vele hebben gestaan in de kuststreek. Behalve Dever zijn zij alle verdwenen. Vorig jaar is men begonnen met de aanleg van een middeleeuwse tuin . In oktober dit jaar moet de ‘Tuin der Zinnen’, zoals het ontwerp heet, klaar zijn. De opening is op de jaarlijkse ‘Vriendendag’ , zaterdag 12 oktober. Van 25 maart t/m 19 mei is de tentoonstelling ‘Lost Tulips’ van Eric Breed – historische tulpen traditioneel geportretteerd met moderne middelen – te bezichtigen. Open: woensdag t/m zondag van 14.00-17.00 uur, 2de paasdag, 2de pinksterdag en 2de kerstdag. Gesloten: maandag en dins dag, 1 januari, 1ste paasdag, 1ste pinksterdag en 1ste kerstdag. Het Huys Dever kan incidenteel gesloten zijn doordat een activiteit plaatsvindt die alleen toegankelijk is voor genodigden. Het is raadzaam om vooraf te bellen tussen 14.00-17.00 uur. Het Huys Dever, Heereweg 349-A, 2161 CA Lisse. Telefoon 0252 - 411 430, www.kasteeldever.nl


Witte kerkje

‘De Lisse Lente Wandeltocht’ op 6 april. Deelneming is opengesteld voor alle mogelijke verenigingen en individuele wandelaars. Meer informatie op www.lisselentewandeltocht.nl.

Foto’s Tino Stulen

Tips

Bloemenmozaïeken in Lisse op 20 april 2013 Er zal ook Een evenement voor jong en oud! dit jaar weer een fietsroute worden georganiseerd. Een leuke activiteit om zo een overzicht te krijgen van de creativiteit per straat/buurt in Lisse. Starten kan vanaf zondagmorgen 21 april. Informatie: www.bloemenmozaieklisse.nl.

Vereniging Dorpsbehoud heeft 3 leuke wandelroutes samengesteld, die verkrijgbaar zijn bij de VVV-winkel in Noordwijkerhout. De wandelroute ‘Dorpscentrum’ duurt circa 1,5 uur en begint en eindigt bij de Witte Kerk . Wandelroute ‘Leeuwenhorst’ duurt 50 m inuten, 120 minuten of 150 minuten. Deze wandeling begint en eindigt bij NH Leeuwenhorst (Langelaan 3). De nieuwe en zeer gevarieerde ‘Bollen en Duinroute’ (13 km) start en eindigt bij het Witte Kerkje. Deze tocht is een aanrader!

In het centrum van Noordwijkerhout staat een bijzonder gebouw: de‘Witte kerk’. Het kerkje is rond 1300 gebouwd, oorspronkelijk in romaanse stijl. In 1508 werd een gotisch koor aangebouwd en de toren met een verdieping verhoogd. Tijdens het Beleg van Leiden werd het kerkje door de geuzen in brand gestoken om te voor komen dat deze in Spaanse handen zou vallen. Tot 1620 was deze ruïne beeldbepalend voor het dorp. In dat jaar werd alleen het door de brand vernielde schip hersteld. Het orgel stamt uit 1841 en is gemaakt door Lohman. De toren is sinds de Franse tijd eigendom van de burgerlijke gemeente. Daardoor konden kerkgangers tot decennia geleden de kerk alleen via de zij-ingangen betreden. Het gebouw heeft de status rijksmonument. De kerk is open voor bezichtiging en bezinning op woensdag en zaterdag van 11.00 - 12.00 uur en op bijzondere dagen gedurende het zomerseizoen. Iedere dinsdag is er een mogelijkheid tot een rondleiding. Om 13.30 uur of 15.00 uur voor groepen van 15 tot 20 personen. Kosten per groep €15.00, incl. koffie en/of thee bij aankomst ([email protected]). Meer weten? T 0252 - 372 131.

Noordwijkerhout

Wandelroutes Noordwijkerhout

Varen in de Bollenstreek van 21 maart 2013 tot 20 mei 2013

Met een historische boot ‘anders dan anders’ de prachtig kleurende Bollenstreek verkennen. Met een unieke platbodem wordt ruim 1,5 uur gevaren door de uitgestrekte wateren in de Bollenstreek. Onderweg wordt er verhaald over de geschiedenis van de streek, over de wateren en het bollenvak. Vertrek: elke woensdag om 13.30 uur en elke zondag om 11.00 uur vanaf de aanlegsteiger tegenover Hotel NH Leeuwenhorst, Langelaan 3. Kosten: € 12.50 p.p. ( kinderen tot 12 jaar: € 7,50 ). Aanmelden/kaartverkoop in de VVV-winkel of bel 0252 - 372 096. nummer 2 • voorjaar 2013 | Kasteel Keukenhof

37

Restaurant De Vier Seizoenen:

Een genot om te eten, zowel lunch als diner!

Heereweg 224 - 2161 BR LISSE Tel.: 0252 418023

www.restaurantdevierseizoenen.nl

edero M , n e Pas rdag e d a V & vieren? k j i l e t s fee

Zowel Pasen, Moederdag als Vaderdag worden dit jaar weer feestelijk gevierd bij Kasteel Keukenhof. Verras ook uw gezin, familie of vrienden en nodig ze uit voor een van de leuke en bijzondere activiteiten die Kasteel Keukenhof speciaal voor deze dag organiseert. Een rondleiding door het kasteel, een wandeling in het park of een heerlijke High Tea? Het kan én mag allemaal op deze speciale dagen. Meer informatie over de geplande activiteiten kunt u vinden op onze geheel vernieuwde website www.kasteelkeukenhof.nl Kasteel Keukenhof - Keukenhof 1 - Lisse - 0252 750 690 - [email protected] - www.kasteelkeukenhof.nl

Wonen speelt een belangrijke rol in de maatschappij en in uw leven. Hoe en waar u woont is van grote invloed op uw welzijn. Als u uw huis wilt verkopen of juist uw droomhuis wilt kopen, komt daar veel bij kijken. Het is van het grootste belang dat de koop of verkoop naar wens verloopt. U wilt met een gerust hart de juiste beslissingen nemen zonder zich over details zorgen te maken. Juist die details die zo gemakkelijk over het hoofd worden gezien kunnen onplezierige gevolgen hebben. Daar zit u niet op te wachten.

Heemborgh Makelaars Lisse Grachtweg 75, 2161 HM LISSE T. 0252-419130 E. [email protected] www.heemborgh.nl

De Heemborgh Makelaars begrijpen hoe belangrijk uw huis voor u is. Wij staan tot uw beschikking met onze brede kennis, de juiste middelen en jarenlange ervaring. Zo kunt u samen met ons op verantwoorde wijze en met een gerust hart uw huis kopen of verkopen. Heemborgh Makelaars is een gevestigde naam in Lisse en betrokken bij de verkoop van veel bestaande bouw binnen de gemeente en wordt ook betrokken bij vele nieuwbouwprojecten. Wilt u meer informatie over ons woningaanbod? Neem dan contact op via 0252-41 91 30 of [email protected]. Of loop bij ons binnen. Wij zijn gevestigd aan de Grachtweg 75 te Lisse.

Cees van Loon

Eline ten Wolde-Kriek

NVM makelaar

Assistent makelaar

Heemborgh Makelaars is een samenwerkingsverband van vijf zelfstandige NVM makelaarskantoren die nauw met elkaar samen werken onder de naam Heemborgh. Wij adviseren en bemiddelen bij koop en verkoop. De vijf kantoren zijn gevestigd in Bennebroek, Hillegom, Lisse, Sassenheim en Nieuw-Vennep. Wij zijn actief in de Duin- en Bollenstreek, Zuid-Kennemerland en de Haarlemmermeer.

Kees Doeswijk NVM makelaar

Vanessa Brederode

commercieel medewerker

H O BAH O:

OOK VOOR

AGRARISCH

ONROEREND

GOED Bel: Ruud Pennings 06 51 38 94 79 of Henk Hoogervorst 0252 43 48 15

Frederik Op Stap High Tea op locatie

OP DE FOTO: WILFRED KEIJZER

Verbindt • Adviseert • Organiseert Postbus 6 • 2160 AA Lisse • Telefoon (0252) 43 47 77 Fax (0252) 43 46 77 • www.hobaho.nl • [email protected]

13_AZF_1037_039_AV_KASTEEL_KEUKENHOF_02.indd 1

Informatie: www.frederikopstap.nl of bel 06 4167 7828 04-02-13 09:17

Vrienden van Kasteel Keukenhof ontvangen bij inlevering van deze bon 10% korting in onze winkel. Elke zaterdag open van 12.00-16.00 uur, Heereweg 197 te Lisse (actie geldig t/m mei 2013)

Kasteel

Wijnproeverij Relatiegeschenken Freelance gastheer/Wijnspecialist

Cultureel

Tel.: 06-1227 7605 www.wereld-wijnen.com



Concertbon Coupon 1* Bij inlevering van deze coupon, ontvangt u een gratis glas prosecco. Max. 4 personen per coupon. Geldig van zondag t/m donderdag.

Bij inlevering van deze bon € 2,50 extra korting per persoon voor een concert/voorstelling voor maximaal 2 personen. Geldig t/m mei 2013.

* Geldig tot 1 september 2013 (niet geldig op feestdagen); niet geldig in combinatie met andere acties.


Vrienden van Kasteel Keukenhof ontvangen bij inlevering van deze bon 10% korting in onze winkel. Elke zaterdag open van 12.00-16.00 uur, Heereweg 197 te Lisse (actie geldig t/m mei 2013)

Vrienden van Kasteel keukenhof ontvangen bij een boeking van een High tea op één van de locaties op het Landgoed een glas prosecco gratis. ( geldig t/m augustus 2013)

Tegen inlevering van deze coupon 2e kopje koffie gratis. Max. voor 2 personen. De kortingsaktie loopt tot 1 juli 2013. Landgoed Tespelduyn | Tespellaan 53 | 2211 VT Noordwijkerhout | 0252 241333 | www.tespelduyn.nl

Coupon 2* Komt u lunchen of dineren met een gezelschap van meer dan 15 personen, dan eet elke 8e gast gratis! Geldig van zondag t/m donderdag. * Geldig tot 1 september 2013 (niet geldig op feestdagen); niet geldig in combinatie met andere acties.

Lezersservice

Colofon

Stichting Kasteel Keukenhof

Nummer 2 | voorjaar 2013

De laatste graaf – J.C.E. Graaf van Lynden – heeft in zijn testament bepaald dat het landgoed met kasteel, tuin en inboedel voor de toekomst in de huidige staat behouden moet blijven. Tot veler verrassing bleek Stichting Kasteel Keukenhof de erfgenaam van het landgoed.

Het magazine van Kasteel Keukenhof is een uitgave van Stichting Kasteel Keukenhof en biedt achtergrondinformatie en nieuws over de vele activiteiten die op het landgoed plaatsvinden. Het magazine verschijnt twee keer per jaar: in september (najaar-winter) en in maart (voorjaar-zomer).

Redactie Doelstelling Stichting Kasteel Keukenhof heeft als missie het kasteel en het landgoed, waarop 18 rijksmonumenten staan, te restaureren en te behouden voor volgende generaties. Om deze restauratie te kunnen financieren worden vele evenementen en activiteiten op het landgoed georganiseerd in verschillende thema’s: kunst, cultuur, flora en fairs. Het doel van deze activiteiten is om de missie te kunnen financieren, niet om winst te maken.

Herman Hollander, Hella Radic, Gusti de Schipper (eindredactie), Arie in ’t Veld en Jack de Vroomen (hoofdredacteur)

Vormgeving Gusti de Schipper grafische vormgeving

Drukkerij Druno en Dekker drukkers, Noordwijkerhout

Teksten Vrienden

44

De Stichting Vrienden van Kasteel Keukenhof heeft als doelstelling het verlenen van steun aan kasteel en landgoed Keukenhof. Zij doet dat onder meer door het werven van vrienden en het organiseren van activiteiten speciaal voor vrienden en sponsors.

Steun uw Kasteel Keukenhof Er zijn vele manieren waarop u ons kunt steunen: door u in te zetten als vrijwilliger, door vriend te worden, sponsoring of door een schenking of nalatenschap. Maar u kunt ook een Zocherbank schenken. Wilt u meer weten over de mogelijkheden, kijkt u dan op onze website.

Contact- en adresgegevens Stichting Kasteel Keukenhof Keukenhof 1 | 2161 AN Lisse T 0252-750 690 [email protected] www.kasteelkeukenhof.nl

Marina Collier-de Vreede, Herman Hollander, Janny Horsman, Melchior Pabst, Leo Schoolkate, Arie in ’t Veld, Sandra Zuiderduin

Fotografie Hella Radic Rob van der Linden, Sven van der Vlugt en Michel van Wolbeek Foto’s Tajiri tentoonstelling © Erven Tajiri

De redactie heeft geprobeerd van alle afbeeldingen de rechthebbenden te achterhalen. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Wie kan aantonen recht te hebben op een of meer afbeeldingen in dit nummer zonder door de redactie te zijn benaderd, wordt verzocht zich binnen twee weken na het verschijnen van dit nummer bij de redactie te melden.

Uitgever Stichting Kasteel Keukenhof Keukenhof 1 | 2161 AN Lisse

In het volgende nummer  Programma najaar en winter 2013-2014  Bewoners van het kasteel  Nieuwe natuurpad buitenplaats  Onze medewerkers in ‘het groen’  ’t LAM (Lisser Art Museum)  Vrijwilligers Kasteel Keukenhof  Restauratie Koetshuis


© 2013 Stichting Vrienden van Kasteel Keukenhof Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redactie hebben de in deze uitgave opgenomen informatie met de nodige zorg gecontroleerd, maar kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onverhoopte onjuistheid en/of onvolledigheid van de informatie.

Landgoed Landgoed Tespelduyn Tespelduyn Er helemaal Er helemaal uit uit zijn,zijn, maar maar ookook thuiskomen thuiskomen

WELKOM! WELKOM!

In deInRandstad, de Randstad, gelegen gelegen op slechts op slechts achtacht minuten minuten rijden rijden van van het strand, het strand, ligt het ligt rustieke het rustieke landgoed landgoed Tespelduyn. Tespelduyn. Het Het is een is een oaseoase van van rust rust en sportieve en sportieve ontspanning. ontspanning. De prachtige De prachtige 9-holes 9-holes golfbaan, golfbaan, die in diehet in het voorjaar voorjaar van van 20112011 officieel officieel werdwerd geopend, geopend, doetdoet het het harthart van van elkeelke golfliefhebber golfliefhebber sneller sneller kloppen. kloppen. Vanaf Vanaf holehole 3 (233 meter (23 meter hoogte) hoogte) heeftheeft u een u een fabuleus fabuleus uitzicht uitzicht overover de bloemenvelden de bloemenvelden en Keukenhof. en Keukenhof. OokOok ziet ziet u deu de skylines skylines van van Amsterdam, Amsterdam, Haarlem, Haarlem, Leiden Leiden en Den en Den Haag. Haag. Op hole Op hole 4 bevindt 4 bevindt de green de green zich zich op 18 opmeter 18 meter hoogte; hoogte; uniek uniek in Nederland! in Nederland! Maar Maar Tespelduyn Tespelduyn verovert verovert ook ook de harten de harten van van iedereen iedereen die het die landgoed het landgoed aandoet aandoet voorvoor een een lekkere lekkere lunch, lunch, een een weldadig weldadig diner, diner, een een klassieke klassieke HighHigh Tea of Teaeen of een kop kop koffie koffie metmet een een smakelijk smakelijk appeltaartje. appeltaartje. Tespelduyn Tespelduyn is een is een officiële officiële trouwlocatie trouwlocatie waarwaar u uwu uw mooiste mooiste dag dag naarnaar wenswens in kunt in kunt vullen. vullen. Of uOf deuprachtige de prachtige Bollenstreek Bollenstreek nu bezoekt nu bezoekt voorvoor een een fijnefijne vakantie, vakantie, een een sportieve sportieve dag dag op de opgolfbaan de golfbaan of of dezedeze doorkruist doorkruist tijdens tijdens een een heerlijke heerlijke fietstocht, fietstocht, een een verblijf verblijf op landgoed op landgoed Tespelduyn Tespelduyn zult zult u zich u zich altijdaltijd blijven blijven herinneren. herinneren. De gastvrije De gastvrije medewerkers medewerkers en de en de gezellige gezellige omgeving omgeving zorgen zorgen ervoor ervoor dat dat het voelt het voelt als thuiskomen. als thuiskomen. Als uAls Tespelduyn u Tespelduyn eenmaal eenmaal heeftheeft bezocht, bezocht, wilt wilt u er u er eigenlijk eigenlijk helemaal helemaal niet niet meermeer weg.weg. Wij heten Wij heten u van u van harte harte welkom welkom op het op landgoed het landgoed Tespelduyn, Tespelduyn, Tespellaan Tespellaan 53 in53Noordwijkerhout. in Noordwijkerhout. Nadere Nadere informatie informatie is teisverkrijgen te verkrijgen via: via: www.tespelduyn.nl, www.tespelduyn.nl, [email protected] [email protected] of of 02520252 24 13 2433. 13 33.

GOLFEN GOLFEN TROUWEN TROUWEN FEESTEN FEESTEN ETEN ETEN & DRINKEN & DRINKEN ZAKELIJKE ZAKELIJKE EVENTS EVENTS CONDOLEANCES CONDOLEANCES JEUJEU DEDE BOULES BOULES WORKSHOPS WORKSHOPS ENEN MEER... MEER...

Magazine voor Vrienden van Kasteel Keukenhof

Recommend Documents