magazine van BOGERMAN klaar voor de overstap? Verbinden

Boog 2

magazine van BOGERMAN

klaar voor de overstap?

 Verbinden

p 4. Drieluik;

naar het voortgezet onderwijs

Dhr. W.J.T. Renkema, rector

de overstap Mijn vrouw en ik hebben samen drie kinderen. De oudste heeft net het voortgezet onderwijs achter zich gelaten en maakt nu de overstap naar de universiteit. Zij is de deur uit. De jongste is net begonnen in de brugklas. Ook een overstap! Het voortgezet onderwijs is een periode van overgangen: van kind naar jongvolwassene, van basisschool naar brugklas en van ‘thuis’ naar elders. Een spannende en mooie periode waarin loslaten door ouders en leraren centraal staat. Volgens mij hebben school en ouders elkaar hard nodig om die overgangen voor jongeren goed te laten verlopen. Zodat ze zich veilig voelen maar ook af en toe uit hun ‘comfortzone’ getrokken worden. Want beiden zijn nodig om goed voorbereid te zijn op die nieuwe fase. Ik vind het belangrijk dat wij u goed op de hoogte houden van wat er hier op school gebeurt, in die fase van loslaten en groeien naar volwassenheid.

p 12. Thuis

op school

p 18. Hoe overleef ik

de puberteit?

p 22. Uit huis!

Ik hoop dat deze Boog, met als thema ‘de overstap’ daaraan bijdraagt. Met vriendelijke groet, Wim-Jan Renkema Rector Bogerman

Colofon De Boog verschijnt twee keer per jaar. Concept en vormgeving: Okkinga Communicatie, Bolsward Tekst: Bart de Boer, Cathy Stobbe, Ingrid Deinum, Krista Bakker, Tekla de Jong, Thea Hoekstra, Marianne van der Zwaag, Kristine Bergen, Klaas Ybema, Sybrig Bethlehem, Fardau van der Mark, Joanneke Wiersma Illustraties: Kirsten Zinger Fotografie: Kristine Bergen Eindredactie: Joanneke Wiersma ©Bogerman, alle rechten voorbehouden. De tekst in de Boog is met de grootst mogelijk zorgvuldigheid samengesteld. Helaas zijn foutjes in de informatie niet geheel uit te sluiten. Aan deze uitgave kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Heeft u vragen of opmerkingen? [email protected] en www.bogerman.nl.

oud-leerling

Rachelle Dotinga zit vol ambitie Rachelle Dotinga (17) haalde haar vmbo-diploma bij Bogerman en koos voor een creatieve opleiding in Leeuwarden. Hoe gaat het met haar, wat leert ze op haar opleiding en hoe kijkt zij terug op haar tijd bij Bogerman? Door Kristine Bergen Rachelle woont in Sneek en koos voor de mbo-opleiding Styling Design van D’Drive op het Friesland College. “Ik ben van jongs af aan al bezig met mode en styling. Ik vind het zelf leuk om er verzorgd uit te zien en heb er oog voor om ook anderen er op hun best uit te laten zien. Bij Bogerman koos ik voor de sector Economie en volgde vakken als handel en administratie. Dat sloot goed aan bij mijn huidige opleiding.” De overstap naar een mbo-opleiding vond Rachelle groot. “Nu ben ik echt op mijzelf aangewezen en moet mijn mond open

trekken als ik iets wil! Dat leerde ik ook op Bogerman toen ik in klas drie niet meer bij mijn vriendinnen in de klas zat. Dat was een behoorlijke overgang. Ik kwam erachter dat ik niet afhankelijk moet zijn van dezelfde mensen. Ik wil dan ook als tip meegeven: blijf dicht bij jezelf en kies wat jij leuk vindt! De styliste in de dop zit vol ambities. “Ik loop nu stage bij de Sting in Sneek als Visual Merchendiser. Na mijn opleiding kies ik waarschijnlijk voor doorstuderen. Ik wil gaan voor de modeacademie in Amsterdam.”

2-3

 ”Ik kende niet één van mijn klasgenoten, dus dat was best spannend”

Silke Wynia leerling Bogerman

“ Me e s te r, wa t va l t e r n o g te l e re n na de Ci to - to e t s ? ” Meester Krikke ziet zijn leerlingen veranderen in het laatste jaar op de basisschool. Max en zijn ouders zijn klaar voor de overstap naar het voortgezet onderwijs en Silke heeft er net een jaar brugklas opzitten. Hoe beleeft elk van hen de overstap naar het voortgezet onderwijs? Door Bart de Boer en Ingrid Deinum

Drieluik, naar het voortgezet onderwijs

Meester Krikke

Silke

Max en zijn ouders

Meester Krikke ziet zijn leerlingen veranderen ‘Meester, wat gaan we nu doen?’ Die vraag krijgt meester Johan Krikke, van OBS de Kogge in IJlst steevast als zijn groep 8 de Cito-eindtoets achter de rug heeft. “Er is natuurlijk nog heel veel te doen en te leren als de Cito klaar is,” vertelt meester Johan lachend. “Ik bereid ze langzamerhand steeds meer voor op de overstap naar de brugklas.” “Ik zie de kinderen halverwege groep 8 echt veranderen: ze zetten zich af, beginnen te puberen of krijgen interesse in jongens of meisjes. Dat is erg leuk om te zien. Ik geef steeds meer vrijheid om zelf keuzes te maken in het schoolwerk. Ze plannen hun eigen route: maak ik eerst rekenen, taal of spelling? Ze kijken hun eigen werk na en krijgen steeds meer verantwoordelijkheid.”

Stapje voor stapje

Huiswerk krijgen de kinderen van OBS de Kogge niet veel mee. “Om te wennen krijgen

de kinderen leerwerk mee voor Aardrijkskunde en topografie. Een enkeling heeft de laatste periode een agenda, zo leren ze alvast omgaan met plannen.” De rol van meester Krikke is vooral sturend: “Ik ben kritisch op het werk en geef ze feedback op hun handelen.” Bij de voorbereiding op de brugklas, hoort ook een goede oriëntatie op diverse scholen en opleidingen. “Het is belangrijk dat de leerlingen alle scholen bezoeken. Ze moeten een goed gevoel krijgen bij een school. Waar voel ik me het beste thuis, waar hangt een prettige sfeer?”

Tranen

Hoe goed voorbereid de kinderen ook zijn, voor sommige kinderen zijn de laatste paar dagen wel heel spannend: “Het besef komt dat ze deze gezellige en veilige omgeving definitief verlaten. En dat gaat wel eens gepaard met een paar traantjes…” 

4 -5

 Vervolg drieluik

Silke maakt een vliegende star t “In Nederland zat ik op de basisschool in Burgwerd. Maar heit werkt bij de luchtmacht en daarom woonden we zeven maanden in Chili en bijna vier jaar in Hongarije. Ik zat daar op een internationale basisschool”, begint Silke Wynia haar verhaal. Inmiddels is Silke al een jaar brugklasleerling bij Bogerman Wommels. Silke en haar familie kwamen een half jaar eerder thuis dan gepland. “Zo kon ik tegelijk met mijn klasgenoten starten in mijn nieuwe klas. Ik kende niet één van mijn klasgenoten, dus dat was best spannend. Mijn ouders en mijn mentor hielpen me gelukkig goed om contact te maken. Ze gaven me tips om hierin zelf initiatief te nemen. De conciërge was er ook altijd voor een praatje. Dat gaf direct een vertrouwd gevoel. Na een paar weken maakte ik al vrienden!’

Motivatie

Nadat de eerste cijfers in Magister (registratiesysteem voor o.a. cijfers, red.) verschenen, werd duidelijk dat Silke erg goed presteerde op het niveau vmbo GT. ‘Mem zocht toen contact met mijn mentor. Mijn mentor besprak mijn cijfers en inzet met het docententeam en daarna praatten we samen over mijn motivatie om over te stappen naar havo/vwo. Ik wilde dit zelf dolgraag! In mijn nieuwe havo/vwo klas kende ik al veel kinderen. Voor mij was deze overstap dus makkelijker. Voorlopig heeft het gezin Wynia geen plannen voor vertrek naar het buitenland. Silke zelf droomt van een carrière bij de luchtmacht.

Max is er klaar voor “Ja, hij is er echt aan toe. Het laatste halfjaar verandert er nogal wat, het kinderlijke verdwijnt en er komt een wat ‘rebels’ jongetje tevoorschijn”, vertellen Alex en Anita van der Molen over Max. Na acht jaren basisschool is Max de Jong uit IJlst toe aan een nieuwe uitdaging. Als oudste uit het gezin staat hij voor de grote stap om naar het voortgezet onderwijs te gaan. Spannend natuurlijk, voor Max, maar ook voor zijn ouders… Koken is de grote passie van Max. “Tijdens de proeflessen en de Open dag liep ik door de keuken van het Vakcollege en dacht: hier wil ik naartoe.” De ouders van Max waren ook onder de indruk van de mooie horeca­keuken op Bogerman. “Zo’n keuken is mooi, maar daar heeft hij niet de hele dag les. We hebben dus ook op andere dingen gelet. Het gevoel moet goed zijn. Max heeft dyslexie, dus we hebben specifiek gelet op de hulp die hij hierbij geboden krijgt.”

Huiswerk plannen?

Vanwege Max’ dyslexie oefent hij al met huiswerk maken. Bijna iedere dag maakt Max huiswerk voor zijn dyslexietraining. “Dit is een mooie voorbereiding voor het komende schooljaar, je moet soms andere dingen laten schieten. Daar komt dus een stukje planning bij kijken. Wanneer maak ik huiswerk en wanneer doe ik andere dingen? Vooral met het mooie weer is dat wel eens moeilijk.” Of Max ergens tegen op ziet? “Nee, ik heb er zin in!” Ook niet tegen het fietsen? “Lekker toch en het is ook nog goed voor de conditie.”

6-

7

Twee derde van de kleuters oefent later een beroep uit dat vandaag nog niet bestaat. Dat betekent veel voor de studie­ keuzes die leerlingen nu maken. De decaan van een school speelt hierin een grote rol. Hij of zij informeert en adviseert leerlingen en ouders tijdens belangrijke studiekeuzes.

Wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik? In het hoger onderwijs is de helft van de verworven kennis twee jaar later al gedateerd. Een decaan is een taak of functie in het voortgezet onderwijs, het mbo en het hbo. De decaan is er om leerlingen en ouders te informeren, adviseren, begeleiden en behartigt de belangen van leerlingen. Met deze hulp kunnen leerlingen hun studieloopbaan efficiënt en effectief doorlopen.

Keuzes, keuzes, keuzes

De mentor is het eerste aanspreekpunt, ook voor loopbaanoriëntatie en begeleiding. De mentor ontvangt hiervoor van de decaan lesmateriaal en instructie hoe hij of zij dit materiaal het best inzet. Leerlingen en ouders ontmoeten een decaan in de meeste gevallen voor het eerst op voorlichtingsbijeenkomsten, bedrijfsexcursies en bezoeken aan het vervolgonderwijs. Zij kunnen daarnaast terecht bij de decaan met individuele vragen. Bijvoorbeeld wanneer een leerling overweegt om zijn of haar huidige opleiding te vervolgen op een hoger of lager niveau. Of bij vragen over het vakkenpakket, de profiel- en sectorkeuze en voor oriëntatie op vervolgopleiding en beroepskeu-

ze. Leerlingen kunnen voor al deze keuzes een loopbaangesprek aanvragen bij de decaan.

Uitgebreid netwerk

Om deze taken uit te kunnen voeren beschikt de decaan over vele informatiedragers. Deze informatie is altijd up-to-date, zodat de decaan van de school leerlingen en hun ouders een passend advies geeft. Hiervoor onderhoudt de decaan een uitgebreid netwerk met collega decanen en scholen, vervolgopleidingen, de overheid, het bedrijfsleven en de arbeidsmarkt. “In het decanaat draait het om de vragen ‘wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik?’. De rol van decaan is die van coach; vragen stellen, luisteren en doorvragen, om vervolgens de juiste instrumenten aan te bieden die leerlingen verder helpen bij het maken van hun keuzes. Leerlingen kunnen ervan op aan dat een decaan hierbij objectief en onafhankelijk werkt.” – Baukje Koehoorn, decaan havo & vwo bij Bogerman.

©

er ing nZ ste Kir

8 -9

“Ik voel mij steeds meer een echte Nederlander” Philipp Schemel is een enthousiaste leerling bij Bogerman Sneek. Op het eerste gezicht verraadt niets dat hij het schooljaar begon terwijl hij Duitsland nét achter zich liet. Hij spreekt bijna accentloos Nederlands. “Ik denk dat naast het contact maken met de mensen in je omgeving het leren van de taal wel het belangrijkst is, als je naar het buitenland verhuist!” Door Ingrid Deinum Philipp pikte de Nederlandse taal op tijdens het jaarlijkse familieweekend, van zijn half-Nederlandse moeder. “Thuis sprak ik ook al veel Nederlands met mijn moeder en ik volgde een taalcursus. Op dit moment lees ik veel Nederlandse boeken, om mijn taalniveau nog verder op te krikken.”

Kleine verschillen

Het onderwijs in Nederland verschilt volgens Philip niet veel met dat in Duitsland. “In Duitsland had je een vast lokaal. Hier is dat niet zo, dus heb je meer contact met mede­

leerlingen. Ik hoef geen Frans te volgen omdat ik dat in Duitsland niet had. Met Duits heb ik uiteraard een voorsprong en met Nederlands een achterstand, daar heb ik van school wel extra begeleiding in gehad.’

Klompen en tulpen

Philipp is heel stellig over zijn toekomst. “Ik heb het erg naar mijn zin op het Technasium (opleiding bij Bogerman, red.) en wil hierna graag verder in de techniek op een Nederlandse hogeschool. Ik voel mij steeds meer een echte Nederlander!”

panel neemt stelling

In elke Boog reageert een panel op een stelling. Deze keer is de stelling:

“Het onderwijs moet meer werken aan persoonlijke ontwikkeling van leerlingen.” Dr. W.J. van der Kam, voorzitter Raad van Bestuur Antonius Zorggroep

Als werkgever ben ik het eens met de stelling. Wij vinden het belangrijk dat mensen goed zijn opgeleid, maar minstens zo belangrijk is dat mensen meelevend zijn en stevig in hun schoenen staan. Daarnaast vinden we het ook belangrijk dat ze laten zien dat ze hun eigen verantwoordelijkheid nemen in die persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Amber Ouwendijk, leerling Bogerman

Op school heb je vrienden, dus vindt daar ook ontwikkeling plaats. Ik vind dat het onderwijs die ontwikkeling moet onder­steunen. Als een kind zich slecht persoonlijk ontwikkelt, gaat het ook niet goed met leren.

Sybolt Kuipers, leerkracht groep 8 van CBS De Vuurvlinder, Sneek

In het huidige onderwijs­ systeem worden school en leerling afgerekend op rekenen en taal. Maar een kind is zoveel meer. Met een evenwichtiger aanbod, waarin emotionele en cognitieve vaardigheden gelijk gewaardeerd worden, kan elk kind zich optimaal ontwikkelen.

Wietske Feenstra leerling Bogerman

Een goed doel om na te streven maar ik denk dat het nooit behaald wordt. Het kost veel geld en inspanning van school om zich te richten op de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen. Wel vind ik dat school hiervoor zijn best moet doen. Er mag sowieso soms wat meer rekening gehouden worden met persoonlijke omstandigheden en/ of problemen. Ook vind ik dat leerlingen die bijles nodig hebben dat ook eigenlijk altijd moeten krijgen.

Annejet Slippens, moeder van twee Bogermanleerlingen

Ja, omdat geen mens gelijk is. Natuurlijk moet je een algemene deler hanteren anders kun je geen klassikale lessen geven, maar differentiatie is wel erg belangrijk. Elke leerling leert namelijk op een eigen niveau. Door het onderwijs daar enigszins op af te stemmen kom je dichter bij de leerling en boek je betere resultaten.

10 -

11

“Bij mij kun je thuis zijn op school” Over De keerzijde het mentoraat van social van Bogerman media Daar is mijn mentorklas, ik hoor ze van een afstandje al aankomen. Gedurende het schooljaar wordt de club steeds gezelliger. Ik vind het mooi om te zien hoe dit groepsproces verloopt en probeer daar als mentor een belangrijke rol in te spelen. Mijn leerlingen brengen evenveel tijd door op school als thuis. Het is fijn dat er ook op school iemand is bij wie ze altijd terecht kunnen. Met vragen, opmerkingen, klachten, vrolijkheden en verdriet. Door Marianne van der Zwaag

 ”In de loop van het jaar leer je elkaar steeds beter kennen” Krista Bakker docent geschiedenis Bogerman

Als mentor van een eerste klas, maak ik voor de zomervakantie al kennis met ‘mijn’ mentorleerlingen. Sommigen van hen hebben het hoogste woord, anderen zijn onzekerder. In de loop van het jaar leer je elkaar steeds beter kennen. Collega Krista Bakker (mentor van klas 2GT1) beleeft dit op dezelfde manier. “In het begin van het schooljaar ligt de nadruk op groepsdynamiek, een klas vormen en kennismaken met elkaar op verschillende manieren.”

Over de drempel

Thuis en school zijn een verlengstuk van elkaar. Ouders en mentor zijn daarom een belangrijk team. De mentor is de link tussen de leerling, ouders en de school. Kennismaken met elkaar is daarom erg belangrijk vindt ook Esther de Jong (mentor 4TG3). “Ik start het jaar met kennismaken met de ouders van mijn mentorleerlingen. Dan weet ik wie de ouders van mijn mentorleerlingen zijn en zij wie de mentor van hun kind is. Dat maakt de drempel om contact op te nemen direct lager.”

Hogerop

Waar in de eerste klas de nadruk ligt op wegwijs maken in het gebouw en hoe het voortgezet onderwijs werkt, hoeft dit in de tweede klas niet meer. Krista Bakker vertelt dat de nadruk anders ligt. “Je begeleidt in de tweede en hogere klassen de leerling meer inhoudelijk. Dan staat bijvoorbeeld de keuze van vakken, sector of profiel centraal. In het examenjaar is samenwerking nog belangrijker. Esther de Jong legt uit hoe dat in haar vierde klas vmbo gaat: “Ik werk naar het eindexamen toe en coach leerlingen in hun keuze voor hun vervolgopleiding”.

Home sweet home

De basistaken zijn voor iedere mentor gelijk. Ik let er op of de cijfers van mijn leerlingen omlaag of juist heel erg omhoog schieten. Ik houd in de gaten of ze lekker in hun vel zitten, of dat het even wat minder gaat. Het contact tussen ouders, leerlingen en school is ook een blijvend aandachtspunt. De mentor is – dat geldt voor alle leerjaren – jouw aanspreekpunt op school.

Heeft u vragen of opmerkingen over het mentoraat van Bogerman? Neemt u dan gerust contact op! Stuur een mail naar [email protected] of bel 0515 482 482.

12 -

13

“ Tra n e n o m vo l m e t

e e n n i e uwe k las , o n b e ke n de n ” Waar denken Bogermanleerlingen aan bij het woord ‘overstap’? Sjirk Duiker, Julia Niemeijer, Esther Schot en Elton Perez maakten hierover een mind-map, die verwerkt is tot een illustratie. Door Joanneke Wiersma

Elton Perez

Sjirk Duiker

Esther Schot

© Kirsten Zinger

Julia Niemijer

14 - 15

V.l.n.r. Betül Yilmaz, Tamirah Grob, Jelle de Groot en Marco Zijlstra zijn leerlingen op de m@vo van Bogerman. Krista Bakker is docent geschiedenis bij Bogerman. Krista vindt het belangrijk dat jongeren stilstaan bij wie ze zelf zijn, hoe ze in het leven staan en daarin bewust keuzes maken.

Wat drijft jou? Waar ga je voor? Waar sta je voor? Zingeving bij Bogerman Door Krista Bakker

 ”Ik wil mezelf zijn” Marco Zijlstra leerling Bogerman

Belangrijk - wat vind jij echt belangrijk in het leven?

Marco: “Wat ik echt belangrijk vind in mijn leven is dat ik mezelf ben. Ik laat me niet leiden door wat mijn vrienden goed of stoer vinden, maar bepaal zelf waar ik voor sta.” Betül: “Ik kies ervoor om een hoofddoek te dragen. Vrienden zeggen wel eens: ‘dat is toch zonde van je mooie haar’ en ook mijn ouders hadden het nu nog niet verwacht. Toch kies ik daar wel voor. Ook ik vind het belangrijk om zelf te bepalen waar ik voor sta.” Jelle: “Voor mij is een goede gezondheid en de band met mijn familie belangrijk.”

Rollen - Welke rol spelen je ouders in de keuzes die jij maakt?

Tamirah: “Mijn moeder is overleden toen ik zes was. Dat was een heftige tijd. Maar ik heb daardoor ook ervaren hoe belangrijk het (christelijk, red.) geloof voor mij is. Ik móest nooit naar de kerk, daarom is het geloof echt mijn eigen keuze. Ik waardeer dat heel erg aan mijn opvoeding.”

Jelle: “Mijn ouders laten me steeds vrijer. Wij gaan niet elke week naar de kerk, meestal wel op bijzondere dagen. Ik moet soms mee naar de kerk, maar dat vind ik niet erg. Ik ontmoet daar mijn vrienden. Maar soms zou ik liever uitslapen.”

Keuzehulp - Wie helpt jou als je een belangrijke beslissing neemt?

Betül: “Als ik voor een belangrijke keuze sta, of voor een nieuw moment in mijn leven dan praat ik daarover met vrienden. Je hebt leeftijdsgenoten nodig, naast je ouders.” Tamirah: “Voor mij is bidden belangrijk. Mijn vader begint soms uit het niets over iets waar ik mee zit, terwijl ik dat nooit heb verteld. Dat gebeurt als je ervoor bidt, dan komt er soms een antwoord op je pad.”

Later - Verandert waar jij voor staat later nog?

Marco: “Ik denk dat ik later minder aan mijzelf denk. Als ik een vrouw en kinderen heb dan moet ik daar ook om denken. Jelle: “Misschien ga ik naar verre landen, India bijvoorbeeld, met een andere cultuur en kom ik daar een geloof tegen dat mij aanspreekt.”

Het allerbelangrijkste

Jelle: familie Marco: gelukkig zijn Tamirah: gezondheid en vriendschappen Betül: vriendschappen

16 -

17

Werk in uit

Hoe overleef ik

In de ontwikkelingspyschologie spreken we tot 12 jaar van een schoolkind. Daarna is de puberteit aangebroken, die duurt tot ongeveer 17 jaar. Een veelbesproken en roerige leeftijdsfase. Wat gebeurt er in het puberbrein? Welke andere veranderingen voltrekken zich in deze ontwikkelingsfase? En welke rol spelen ouders en school? Door Cathy Stobbe

voering

k de puberteit? Cognitief

In groep 8 zijn kinderen erg leergierig en nieuwsgierig. Ze willen presteren en ver­ gelijken zich graag met anderen. Het is belangrijk om hen veel complimenten te geven. Eenmaal in de puberteit, wordt het denken abstracter en ook logischer. Een puber denkt al veel meer in verbanden. Hij is een kritische gesprekspartner geworden voor zijn ouders, maar kan ook over zichzelf nadenken, veelal over zijn lichaam en zijn uiterlijk. Hij heeft een eigen mening en laat zich niet meer zo gemakkelijk afschepen. Daarbij denkt hij nogal zwart-wit en moet hij nog leren om te relativeren en nuances aan te brengen. Dit maakt dat pubers soms

zo onhandig en ontactisch reageren. Het hoort er allemaal bij. De frontale kwab is nog in verbouwing en er is werk aan de winkel.

Sociaal-emotioneel

Was het schoolgaande kind al een aardig eindje op weg naar zelfstandigheid, een puber wil echt alles zelf doen. Op eigen benen staan, is het motto. Gaat dit niet zo lekker, dan leunt hij stiekem graag even op zijn ouders. Ouders vinden deze fase vaak lastig, omdat ze hun kind moeten loslaten maar ook weer niet teveel. Hier wringt de schoen en deze wrijving zorgt dan ook regelmatig voor conflicten. Het is voor pubers erg belangrijk om leuk gevonden te worden en erbij te horen. 

18 - 19

 Vervolg; werk in uitvoering

Bijbaantjes zijn niet aan te slepen, om mooie kleding en uitgaan mogelijk te maken. De puberteit is ook de meest experimentele levens­fase. Dit experimenteren is belangrijk om een eigen identiteit te ontwikkelen, maar drijft ouders soms tot wanhoop en grote zorgen. School kan een belangrijke adviserende en voorlichtende rol spelen op het gebied van alcohol, drugspreventie en seksualiteit. De eerste aarzelende gevoelens van verliefdheid dienen zich aan. Naast plezier en geluk, wordt er gekwetst en vloeien er tranen. Ook wordt er veelal voor het eerst voorzichtig gevreeën, waarmee ook deze spannende ontdekkingstocht is aangebroken.

Vast en zeker loslaten

Vertrouwen is het sleutelwoord. Ouders moeten erop vertrouwen dat hun kind op weg is om een prachtig volwassen mens te worden. Het afwijzende gedrag van hun puber is functioneel en noodzakelijk voor het losmaken en een gezonde persoonlijke ontwikkeling. Dat wil niet zeggen dat er geen duidelijke regels mogen zijn. In een goed gestructureerde omgeving kan een puber experimenteren en weer veilig thuiskomen. Voor pubers is er ook goed nieuws. Zij mogen leren om verantwoordelijk te zijn voor hun daden en te vertrouwen op zichzelf. Om uiteindelijk te ontdekken dat hun ouders toch best meevallen.

Los fe r tro u d Hast 20 jier hat ús âldste meastentiids gesellich by ús wenne. Derfoar hat se earst noch 9 moanne yntern bivakkearre, smûk yn myn búk. No is’t safier om op keamers yn Grins… Door Sybrig Bethlehem Mem fan trije (âld)-Bogermanleerlingen We binne der klear foar. Se ergert har oan broer (18) en sus (15) as dy harren brut slingerje litte. Hinget de wask op as de wasmasine ôfrûn is en wit hoe’t se it yn har eigen ha wol (krekt oars as thus fansels). Koart sein: se is los fertroud.

Dat loslitten is krekt as elastyk (navelstrinkje?): sa no en dan sjitte se in hiel stik by dy wei: “ik kin it sels wol” en “íederien mei dat”. Ploinke dan ek wer like hurd werom by it tsjinkommen fan grutte­ minskeproblematyk: te min jild, tefolle wurk, relaasjegedoe. Dan meie wy lústerje, treaste, advys jaan. Dernei is it tiid om it opfrommele elastykje wer út te rekken, sjen hoe fier as it lije kin. Ik heuch my noch in eksurzje nei Ingelan. Moarnsbetiid yn’e auto. Stres; har wurkjouer hie har ynpland tidens de eksurzje. Triennen en drok oan’t sms’en, úteinlik dochs ien dy’t ferfange woe. Ik die wat ik dwaan moast, har sels it ela­ stykje wer opspannen litte. By skoalle hoechde ik der net mei út, dikke tút yn de auto en fuort wie se. Ik suchtte ris djip, liet wat triennen en song lûd in blier ferske yn de ‘lege’ auto. Dat elastykjen giet ús hieltyd soepeler ôf. Wy binne se fan’t simmer sels in slach foar. We sille in wykein tegearre fuort en dan meie se harren sels rêde. Bin benijd wat en hoe’t der iten wurdt, of’t der (ôf)wasken wurdt. Koartom: hoe’t it elastyk wurket as wy net yn’t sicht binne…

stage-ervaring

Ilse Bles is leerling van het Vakcollege in Sneek. In het kader van haar snuffelstage (oriëntatie ter ondersteuning aan beroepskeuze) is Ilse te gast bij diverse afdelingen van Bogerman. Hoe ervaart zij het verschil tussen naar school gaan en stagelopen? Door Thea Hoekstra

B ege l e i de r e n s ta gia ir “Humor is belangrijk” Hoe ervaar je de overgang van school naar werken op een school?

Ik ben later thuis, dat is even wennen. Maar ik hoef thuis gelukkig niet te leren, dus ik houd tijd over voor andere dingen. Lekker buiten zijn, trampoline springen, stoepranden en zeilen doe ik erg graag. Ik vind het ook prettig dat ik een beetje meer zelf mag bepalen wat je als eerst en als laatste doet. Je hebt meer zelfstandigheid.

Wat zijn je werkzaamheden tijdens deze stage?

Ik loop mee op diverse administratieve afdelingen, zoals de roostermaker, het boekenfonds en het secretariaat. Zo heb ik schoolboeken gecontroleerd voor volgend schooljaar. Dit was een behoorlijke klus, want ik deed dit voor alle CVO-scholen. Ik heb ook dossiers van leerlingen doorgespit en overbodige formulieren versnipperd. Ik had niet verwacht dat dit werk ook bij een administratieve kracht hoort.

Ilse samen met Hilda Feenstra, haar begeleider bij het secretariaat van Bogerman

Wat vind jij belangrijk tijdens je werk?

Humor vind ik erg belangrijk. Dat maakt dat je je snel op je gemak voelt. Op de roosterkamer liepen ze bijvoorbeeld op blote voeten, dat was grappig.

Hoe zie je je toekomst na Bogerman?

Als ik na mijn examen de administratieve richting nog steeds interessant vind, dan wil ik een mbo-opleiding in die richting volgen. Verder heb ik nog niet echt nagedacht over waar ik eventueel later wil werken. Ik heb gelukkig nog tijd genoeg om er goed over na te denken.

20 -

21



“Op naar de kringloopwinkel dus, voor handige potjes, pannetjes, leuke vintage stoeltjes en die ene, überhippe schemerlamp”

Uit huis!

Verhuizen naar een grote stad Eindelijk is het felbegeerde diploma binnen en de middelbare schoolfase ten einde. Ras naar de grote stad en het stoere studentenleven. Een hele overgang voor de kersverse student, zijn ouders en niet te vergeten, de achterblijvende broers en zussen. Door Cathy Stobbe

Muriël Poiesz & Irza Kuipers. Met dank aan kringloop de Stunter in Sneek Muriël (rechts) en Irza (links) Op kamers

Is de keus op de juiste studie en stad gevallen, dan blijkt het nog niet zo eenvoudig om aldaar een kamer te bemachtigen. Het is dan ook zaak om, zodra het kan, deze zoektocht te starten. Ouders, vrienden en natuurlijk de sociale media, worden hierbij ingezet. Helaas valt de vangst vaak kleiner uit dan de eigen slaapkamer thuis. Daarom moeten er slimme keuzes gemaakt worden, om dit eerste paleisje zo leuk, efficiënt en vooral zo goedkoop mogelijk in te richten. Op naar de kringloopwinkel dus, voor handige potjes, pannetjes, leuke vintage stoeltjes en die ene, überhippe schemerlamp.

Eigen boontjes

De colleges zijn begonnen en de eerste contacten zijn gelegd. Wel vreemd dat die spaghettisaus steeds zo smerig uitvalt en de aardappels en boontjes zo anders smaken. Ook raar trouwens, dat er nu al een stuk

maand over is, in verhouding tot hetgeen nog in de (studie)beurs zit. Het was toch wel handig, dat er thuis tenminste nog een beetje controle was over de dagindeling, de do’s en de don’ts. Er is nu niemand die ook maar ergens iets van zegt! Lekker toch? Dit wilde je toch zo graag? Euh, ja, nee, tuurlijk! Maar dit is wel heel veel verantwoordelijkheid ineens. Help! Mag het ietsje minder?

Heimwee

In het donker, al mijmerend in het net iets te krappe kringloopbedje, wil het gemoed nog wel eens opspelen. ’t Was toch nog zo gek niet thuis en zonder dat irritante rotbroertje is het ook maar stom. Vrijdagmiddag rap alle vuile was bij elkaar grissen en lekker snel naar huis voor een warm weerzien! Er wordt een traantje weggepinkt. Nog maar dinsdag... 

22 - 23

 Vervolg uit huis!

Het lege nest

Daar gaat ze... De grote boze wereld in, met alle mogelijkheden en gevaren. Wat is het stil en gek zonder haar eeuwige gebabbel en haar overal rondslingerende, nutteloze spulletjes! In feite ronduit saai, ineens geen te pas en te onpas binnenvallende vriendenschare. Was de basis stevig genoeg? En zou ze het wel redden, met die belabberde kookkunsten? Zucht, het is nog lang geen vrijdag. Eerst koffie en dan bellen!



“Ik kan iedereen aanraden om op kamers te gaan!”

Je eigen was doen in Groningen Vincent Nieuwland heeft een kamer in Groningen. Hij verhuisde vorig schooljaar de studentenstad. Vincent studeert technische bedrijfskunde. “Ik had vrienden die al in Groningen wonen. Dat maakte de overgang makkelijker. Natuurlijk moest ik wel wennen aan het draaiend houden van mijn eigen huishoudentje. De was, de afwas, je kamer schoonhouden. Nu heb ik een goede deal met mijn huisgenoten: zij houden van koken en verzorgen het avondeten, ik doe de afwas. Top. Mijn kamer richtte ik in met mijn eigen spullen en dingen van marktplaats. Later ontdekte ik een studentenkringloop, ook handig! Ik kan iedereen aanraden om op kamers te gaan. Je bouwt sneller sociale contacten op als je woont waar je studeert en het uitgaansleven is natuurlijk ook leuk in een studentenstad! Het scheelt reistijd en het is lekker rustig op je kamer om te studeren. Daar moet je dan natuurlijk wel de discipline voor hebben.”

Tips van studenten Niels: Geef niet teveel geld uit, de huur is altijd belangrijker. Jurgen: Als je weer eens triest weinig geld hebt is spaghetti zeer goedkoop te maken. Het vult goed en je kunt het zo in de magnetron gooien. Ilse: Kies je voor een kamer zo groot als een bezemkast? Doe het alleen als er genoeg zonlicht en mogelijkheid voor ventilatie is! Plaats een hoogslaper. Julia: Ga niet op kamers om van je ouders af te zijn, daar moet je vaak met nog meer mensen rekening houden. Berend: Ik weet uit tweede hand dat het handig is om een paar kratten bier te hebben staan. Het zit lekker en je hebt er veel plezier van. Phileine: Eén wc-rol op voorraad is echt geen overbodige luxe. Stel je voor…

24 - 25

“ Wa t i s he t h i e r gro o t … ” Ik stap uit de voor mij zo vertrouwde auto, zeg mijn moeder gedag en loop voorzichtig achter de andere kinderen aan, die van alle kanten aankomen stormen. ‘Wat is het hier groot’ denk ik wanneer ik mijn hand op de deurklink leg. Door Fardau van der Mark

Lopend richting de kapstokken zie ik veel verschillende jassen hangen. Ik heb nog geen mensen gezien die ik ken. Pfff wat wordt dit voor een stom schooljaar als ik geen vrienden heb. De aula zit vol met verlegen, maar ook opvallende eersteklassers. Dan zie ik haar. Yess! Iemand die ik ken! We praten en komen erachter dat we bij elkaar in de klas zitten. ‘Dit wordt misschien toch nog een topjaar’ bedenk ik me.

Verlegen

Opeens worden mijn gedachten onderbroken door een meneer die de aandacht van iedereen probeert te krijgen door in een klein microfoontje te praten. Het werkt, iedereen luistert. De meneer waarvan ik de naam alweer ben vergeten, noemt de klassen op met de leerlingen en de leraar die met ons meegaat naar een lokaal. Mijn klas is net opgenoemd. Verlegen loop ik samen met mijn vriendin achter de andere leerlingen aan. De anderen in mijn klas kennen elkaar zo te zien erg goed.

Topjaar

Eenmaal aangekomen in het nogal koude klaslokaal stelt de man – die mijn mentor zal zijn het komende jaar – zich voor. Van zijn naam heb ik echt nog nooit gehoord. Ik kijk een beetje om me heen. Veel verschillende kinderen. Het is hier zo anders dan op de basisschool. De basisschool was klein en daar kende ik iedereen. Hier ken ik serieus maar één iemand. Toch zou ik best vrienden kunnen worden met de kinderen uit mijn klas. Ze lijken me gezellig en gek.



Overstap Leven is verandering. Meestal gaat dat bijna ongemerkt met kleine stapjes. Maar soms maak je een grote: een overstap. Dat kan flink wat stress veroorzaken. Bedenk dan maar met de Amerikanen: “If it doesn ’t kill you, it ‘ll make you stronger”. De eerste overstap is meteen een drastische: je wordt door een nauwe tunnel je veilige, warme holletje uit geperst, de grote vreemde buiten­ wereld in. Geen wonder dat je het meteen op een blèren zet. Je drinkt melk, groeit, kruipt, brabbelt en begint lopend je horizon te verkennen, die altijd binnen je moeders gezichtsveld blijft. Vroeger was de overstap naar de basisschool een grote, maar nu groei je daar via crèche en peuterspeelzaal langzaam naar toe. Je speelt en leert, vader kent de antwoorden op alle vragen en moeder doet een kusje op elke zere plek. Om feministisch afweergeschut uit de lucht te halen, vermeld ik hier uitdrukkelijk dat het net zo goed (nee, zelfs beter!) andersom kan zijn. Op deze periode kijk je later met weemoed terug: het leven was veilig, veelbelovend, zorgeloos, eindeloos en niemand ging er dood. Je had nog geen verleden, alleen maar toekomst om van te dromen en “je was een kind en wist niet beter dan dat dat nooit voorbij zou gaan”. De droom begint af te brokkelen als je naar het voortgezet onderwijs gaat: een grote overstap. Je loopt verloren rond met een veel te zware tas in een veel te groot gebouw in een veel te verre stad. Maar je past je aan. Je speelt niet meer met vriendjes, maar zit te chillen in het park. Toch ben je onzeker over jezelf, over anderen, over God en over de wereld. De puisten verdwijnen, maar de baard (m) en de borsten (v) blijven. En zo sta je na een jaar of wat als jongvolwassene met een diploma op zak voor de volgende overstap. Je wordt student, maakt nieuwe vrienden en een verre reis, je wilt de wereld veranderen en gelooft nog dat dat kan. En dan betreed je de wereld der volwassenen. De kinderdroom uiteengespat. Je krijgt verantwoordelijkheden en vult belastingformulieren in. Want je hebt een baan, een partner, een auto en een huis. Maar leven is verandering, dus je koopt een nieuwe auto, verhuist, wisselt van werkkring en van partner en liefst herhaal je dat, ondanks de stress. En zo kom je toe aan wellicht de enige overstap die stress oplost: je stopt met werken. De prijs daarvoor is je leeftijd. Je krijgt steeds meer verleden en steeds minder toekomst. Tot de laatste onvermijdelijke Overstap volgt en it doesn’t make you stronger. Klaas Ybema

26 - 27



Postbus 172 8600 AD Sneek [email protected] vestigingen Sneek Hemdijk 2 8601 XH Sneek T 0515 482 482 Hemdijk 47 8601 XJ Sneek T 0515 482 482

cho g

L MUr SgIroCeAp 8 voo

vestiging Koudum ds. L. Tinholtstraat 3c 8723 CW Koudum T 0514 532 110 vestiging Wommels Walperterwei 8 8731 CC Wommels T 0515 331 531

r ovembe n 4 & 3 gst ontvan

r 19:15 uu usical start m r u u 19:30

k 47 Hemdij Sneek

baar op verkrijg l Kaarten german.n

o

www.b

 er vaa r

ge o w w w.b o ), havo en vw oo lw et (m bo ho ol vo or vm ch ri st el ij ke sc

Christelijke school voor vmbo, havo en vwo

www.bogerman.nl

rm a n .n l