magazine nr Hoe zien de kerntaken er in de toekomst uit? Rob Bosman: Commissie Vaktechniek duidelijk outputgericht SRA- Controlefilosofie

magazine

nr. 02|10|11

de SRA adviseur Rob Bosman:

“Hoe zien de kerntaken er in de toekomst uit?”

04

Commissie Vaktechniek duidelijk outputgericht

22

Rondetafel­ gesprek: Fusies en Overnames

29

SRAControlefilosofie

interview

“De Commissie Vaktechniek is duidelijk outputgericht” De Commissie Vaktechniek heeft de afgelopen tien jaar een duidelijke profes­-­­ sio­naliseringsslag door­gemaakt. De Commissie fungeert als een spin in het web op het gebied van vaktechniek. “Het gaat er niet om om uitsluitend te praten over actuele ontwikkelingen en dan vervolgens te verzanden in alleen maar vaktech­ nische discussies. De discussies moeten richting geven aan concrete praktische output, waar de SRAleden meteen hun voordeel mee kunnen doen.”

2 deSRA adviseur

Aan het woord is drs. Ebo Roek RA in zijn hoedanigheid als voorzitter van de Commissie Vaktechniek Accountancy. “De professio­na­li­se­rings­ slag heeft enerzijds te maken met de capaciteit van het Bureau Vak­techniek en anderzijds met de cultuur die er binnen de Commissie heerst”, zegt hij. “Onder organisatorische leiding van Marc van Gaalen leveren zo’n zes medewerkers op het Bureau Vak­techniek bij SRA output en helpen met het ontwikkelen van praktijkhandreikingen, boeken en werk­programma’s. Ofwel tools waar de leden mee naar buiten kunnen. De medewerkers fungeren niet alleen als helpdesk, maar hebben ook allen hun eigen specialisme op het gebied van één van de onderdelen, zoals externe verslaggeving, controle, Wwft, etc.” Cultuur en samenstelling De cultuur en samenstelling van de Commissie leveren ook een belangrijke bijdrage aan de professionalisering. Roek hierover: “Van de deel­ nemers vragen we een 100% commitment. We bespreken de actualiteit en willen graag stappen maken. Hierbij hebben we soms de focus op de veranderingen in de controlepraktijk, maar we hebben ook degelijk oog voor de samenstelpraktijk. Hebben de leden zaken beschikbaar vanuit hun eigen praktijk, dan moeten deze ook kunnen worden ingezet. Er is een duidelijke cultuur van ‘brengen & halen’.” De Commissie bestaat uit een delegatie van leden, aangevuld met de directeur en de voorzitter van SRA en vertegenwoordigers van de diverse SRA-afdelingen, zoals Communicatie en Educatie. Deze laatste pikt de ontwikkelingen op en vertaalt deze in educatieve producten als cursussen en seminars. Zo is er een duidelijke voeding van Vaktechniek naar Educatie. En omgekeerd: de docenten, die werken met de producten van Vaktechniek, geven ook een terugkoppeling.

Accountancykringen Veel ideeën komen naar voren door de contacten van SRA met haar leden. Ook de accountancy­ kringen spelen hierbij een belangrijke rol. “De leden van de Commissie Vaktechniek zijn voorzitters van de verschillende kringen”, verklaart Roek. “De accountancykringen zijn voor de Commissie een perfecte mogelijkheid om te klankborden. We horen wat de leden goed vinden en welke tools voor verbetering vatbaar zijn. Bij de start van het nieuwe seizoen is altijd een vertegenwoordiger van het Bureau Vaktechniek aanwezig. Deze vertelt welke producten er zijn ontwikkeld en welke er nog in ontwikkeling zijn. Tijdens een bijeenkomst vorig jaar met vertegenwoordigers van de SRA-leden is er gevraagd wat de leden van de vaktechnische producten van SRA en de helpdesk vonden. De reacties waren ronduit positief, zowel over de producten als de helpdesk. Dit stimuleert ons enorm en geeft ons energie om verder te gaan.” Efficiencyverbetering “Wij maken geen producten waar geen vraag naar is en die een jaar op de plank liggen. Wij spelen juist in op de actualiteiten en stellen prioriteiten”, vervolgt Roek. “Zou er bijvoorbeeld in onze klantenkring veel vraag zijn naar een jaarrekening gebaseerd op IFRS, dan maken we daar producten voor. Onze leden kunnen voor een belangrijk deel steunen op de output die zowel het SRA-Bureau als de Commissie Vaktechniek levert. Ze hoeven niet allemaal zelf de werkprogramma’s en andere tools te ontwikkelen. Dit betekent een duidelijk efficiencyvoordeel. We zijn ons ervan bewust dat de werkprogramma’s voortdurend tegen het licht moeten worden gehouden of ze nog efficiënter kunnen. Bij de controlepraktijk uit dit zich bijvoorbeeld in het comprimeren van vragenlijsten. De mensen die er namelijk mee werken, weten waar het over gaat.” Ook het SRA-Kennisnet draagt bij aan efficiencyverbetering. Kennisnet is de plek

oktober 2011

“…Er is een duidelijke cultuur van ‘brengen & halen’…”

www.sra.nl

de SRA adviseur

3

interview

“Wij maken geen producten waar geen vraag naar is en die een jaar op de plank liggen. Wij spelen juist in op de actualiteiten en stellen prioriteiten”

De Commissie Vaktechniek verwelkomt drie nieuwe leden in haar midden: Vincent Draper RA, hoofd vaktechniek bij ABAB Henk Heij RA, partner bij ROZA accountants drs. Kees Roozen RA, hoofd vaktechniek RSM Nederland Zij vervangen Anton Broeks (ABAB) en Jenny Brocke (Flynth Audit) die afscheid namen. Kijk voor meer informatie en de complete samenstelling op www.sra.nl.

4 deSRA adviseur

waar veel van de producten staan. Sinds 2010 kan Kennisnet worden gekoppeld aan het intranet van het kantoor zelf, waardoor je niet nog eens een keer langs een ingewikkelde toegangscontrole moet. De toegankelijkheid van Kennisnet is dan ook enorm verbeterd. Accountantskantoor van de toekomst De Commissie vergadert ook over het accountantskantoor van de toekomst. En dan niet alleen in 2020, maar ook in 2015. “We gaan niet achter iedere luchtballon aan”, zegt Roek. “We toetsen de luchtballonnen die worden opgelaten op realiteitszin. We willen ook zeker niet alleen verzanden in discussies over hoe het in 2020 zal gaan. Je leest vaak in de media dat de jaarrekening verdwijnt en dat deze niet meer nodig is. Echter: de praktijk van alle dag is, dat er gewoon jaarrekeningen worden gemaakt. In een tijd met financiële crisis en onzekerheid alom kan ik me nauwelijks voorstellen dat er geen behoefte is aan actuele financiële informatie. We moeten niet zozeer focussen op één keer per jaar een jaarrekening maken met een dashboard waar we tellertjes op laten meelopen waar een ondernemer niets aan heeft. We moeten er achter zien te komen welke tellers de ondernemer belangrijk vindt en vaker per

jaargang financiële informatie verstrekken. En laten we niet vergeten: de accountant is een financieel deskundige die onafhankelijk staat ten opzichte van zijn klant. Laten we ons dan ook focussen op deze sterke punten.” NBA De Commissie Vaktechniek is ook actief binnen de NBA, die op 1 januari 2012 officieel tot stand komt. Roek: “We zijn erg blij met de fusie van NIVRA en NOvAA. Hiermee is een jarenlange wens in vervulling gegaan. De leden van de Commissie zijn voor een deel ook betrokken bij verschillende overlegorganen. Zo nemen we bijvoorbeeld deel aan de OPAK en is SRA-voorzitter Paul Dinkgreve betrokken bij een aantal commissies, waaronder OPV. Henk Kats is lid van de werkgroep NonAssurance en ikzelf ben actief in het Adviescollege voor Beroepsreglementering. We moeten de producten die er zijn met elkaar uitwisselen. De NBA moet het wiel niet opnieuw uitvinden. En het is goed dat SRA – als een vereniging met accountants in het openbaar beroep gefocust op het MKB – juist ook het geluid uit de mkb-hoek laat horen in de NBA.” 

oktober 2011

Voor de complete automatisering van uw kantoor hebt u maar 1 pakket nodig: Accountancy van AFAS. Met daarin Financieel, Uren/declaraties, Fiscaal, CRM, HRM/Payroll, Rapportage (management informatie), Workflow- en documentmanagement (digitaal dossier) en de Accountancy Portal. www.sra.nl

de SRA adviseur

5

naar ElsevierFiscaal BAS. Het meest betrouwbare IB-aangifteprogramma BAS is een zeer betrouwbaar programma voor alle IB-aangiften, ook voor C- en M-biljetten. Naast relevante actuele informatie biedt BAS handige tools, zoals een geavanceerd waarschuwingssysteem en helpteksten. Zo stelt BAS u in staat om topprestaties te leveren.

BESTEL DIRECT EN SCOOR EEN MAGLITE MINI

Bij uw bestelling ontvangt u direct het BAS Programma 2011 en een conversieprogramma voor het overzetten van de contactgegevens van uw klanten. Ook nodigen we u uit voor een speciale bijeenkomst voor nieuwe gebruikers. Voor u het weet, bent u overgestapt. En lijkt het alsof u al jaren met BAS werkt. Ga snel naar Elsevierfiscaal.nl/BAS.

6 deSRA adviseur

oktober 2011

SRA in Den Haag Jan Zweekhorst (SRA-bestuurslid):

“Op dag van verschijning deel Belastingplan al achterhaald” Het Belastingplan sluit aan bij het regeerakkoord en de fiscale agenda. Geen echte

verrassingen dus. “Maar een omvang van 400 pagina’s en drie keer zoveel wets­wijzigingen dan vorig jaar is opvallend veel”, aldus Jan Zweekhorst. “De overheid heeft diverse vervelende maatregelen en boetes in het leven geroepen om zaken ongedaan te maken die ze

Jan Zweekhorst

eerder zelf in het leven hebben geroepen. De echte problemen worden hiermee niet opge-

lost. Bovendien is het storend dat een deel van het Belastingplan – door de verschijning van de Pensioenbrief op 14 september – direct al achterhaald was.” Michiel Sweers, directeur algemene fiscale politiek bij het ministerie van Financiën, kreeg van Zweekhorst tijdens het SRA-Nieuwspoortseminar op 26 september jl. veel kritische vragen te beantwoorden. Onder meer omdat zes jaar geleden het ministerie expliciet goedkeuring gaf om met één DigiD meerdere aangiften te doen. ‘Daar kijken we toch niet naar’, werd gezegd. Met verzwaring boetebeleid ‘eigen gelijk halen’ Zweekhorst: “Nu heet dat ineens fraude en worden er bovendien zware sancties op gezet. Het echte probleem is dat intermediairs geen aanvragen voor toeslagen kunnen doen met hun professionele software. Dat is helaas niet opgelost en kan juist fraude in de hand werken. De verzwaring van het boetebeleid is een verslechtering. Denk ook aan de vergrijpboete van maximaal 100% als de ondernemer de verplichting om de inspecteur uit eigen beweging te informeren niet nakomt. Het zijn stuk voor stuk vervelende maatregelen waarmee het ministerie links- of rechtsom het eigen gelijk wil halen.” Winstbox gebed zonder eind? Op hoofdlijnen voldoet het Belastingplan aan de verwachtingen zoals gepresenteerd in de fiscale agenda. Maar een aantal belangrijke zaken ontbreekt: Geen concretisering van de winstbox. Geen verlaging van het AB- en Vpb-tarief. Geen aanpassingen in de Werkkostenregeling ondanks aangekondigde vereenvoudigingen. Geen verhoging van de Mkb-winstvrijstelling. Zoals Ruud van den Dool (SRA-Bureau Vaktechniek) treffend verwoordde tijdens het Nieuwspoortseminar: “Er staat dat het kabinet komt met een verkenning van de winstbox. Het kabinet studeert hier inmiddels al vijftien jaar op! We hadden nu op zijn minst concrete stappen verwacht.” Zweekhorst: “Een

www.sra.nl

verruiming van de Mkb-winstvrijstelling – waarin de zelfstandigen- en startersaftrek opgaan – was een mooie eerste stap geweest richting de toekomstige winstbox. In plaats daarvan komt er nu één vast aftrek­bedrag waar alleen ondernemers met grote winsten echt bij gebaat zijn.” Vitaliteitspakket al achterhaald Wat verder opvalt is dat op de dag van verschijning van het Belastingplan de inhoud van de vitaliteits­ regeling al achterhaald was door het pensioen­ akkoord. Zweekhorst: “Naar aanleiding van het pensioenakkoord zal de overgangsregeling voor de levensloop waarschijnlijk zo worden aangepast dat iedereen met een levenslooptegoed van € 3000,- of meer deze regeling kan voortzetten. Dit houdt in dat men jaarlijks mag doteren, dat de opnameregels gelijk blijven en dat ook de maxima voorlopig ongewijzigd blijven. Het enige dat niet meer zal gelden is de opbouw levensloopverlofkorting. Een gemiste kans want de levensloopregeling gaat dus niet zoals de bedoeling was, op in de vitaliteitsregeling. En de lastenverlichting voor werkgevers blijft uit.” Kans op innovatiesubsidies Met de miljoeneninvestering in innovatie worden volgens Hans Biesheuvel, voorzitter MKB-Nederland in een interview met SRA, de succeskansen in 2012 voor ondernemers aanzienlijk vergroot. Zweekhorst in reactie daarop: “Vooral de innovatieenvelop is een prima maatregel. Innovatie bevordert ondernemerschap. Echter, onze gesprekken met de Belastingdienst gedurende de afgelopen jaren, voor een betere toegang tot de innovatiebox, beginnen nu pas vruchten af te werpen. De innovatie-envelop is dus een kans, mits het voor ondernemers en adviseurs ook echt mogelijk wordt om geld uit de pot te krijgen!” 

de SRA adviseur

7

uitgelicht

Efficiënt en risicogericht samenstellen:

behaal meer rendement uit uw praktijk Hoe kun je als kantoor het hoofd bieden aan de concurrentie, zonder de kwaliteit van het samenstelwerk conform het SRA-keurmerk te verliezen? “Door de samenstel­ opdracht meer naar de letter van 4410 uit te voeren, leg je beter accenten. Daardoor kan de cliënt een kwaliteitsver­ betering ervaren terwijl de rekening in bepaalde situaties naar beneden kan”, zeggen Gerard van

De uitgangspunten: Samenstellen is Standaard 4410, waarbij de omvang van de werkzaamheden relatief beperkt zijn en de samenstelverklaring geen zekerheid biedt. Als SRA-kantoor bied je meer dan het minimum (Keurmerk, geen 6-jescultuur), de cliënt verwacht toegevoegde waarde op basis van de in het verleden geleverde werkzaamheden. De kosten staan onder druk, het kan goedkoper bij administratiekantoren. Oplossing? “Het is de kunst om aan je cliënten uit te leggen waarom je in hun belang meer doet dan vereist. Mocht de cliënt toch besluiten dat ‘goed, goed genoeg’ is, dan kun je binnen de wettelijke kaders de zaken anders inrichten. Richt je binnen de samenstelwerkzaamheden meer op de materiële posten in de jaarrekening, op de posten waar meer dan gemiddeld de fouten kunnen zitten, op belangrijke posten als voorraden of onderhanden werk”, zegt Van Vuuren.

Vuuren RA en drs. Tom Koning RA.

Gerard van Vuuren RA is werkzaam bij Bonsen­ Reuling. Daarnaast werkt hij een dag per week bij SRA-Bureau Vaktechniek, is medereviewer en ondersteunt de TWC en Reviewcommissie.

8 deSRA adviseur

Drs. Tom Koning RA is naast docent SRAEducatie, directeur van Cygnus Atratus BV en docent bij de Vrije Universiteit Amsterdam

Restaurant zonder menu “Communicatie is heel belangrijk”, beaamt Koning. “Een accountant biedt nu een restaurant zonder menukaart en zonder prijslijst. Een duidelijke afstemming met de cliënt over het gebruik van materialiteit en over de scheidslijn tussen de samenstelwerkzaamheden en service is van groot belang. Als de cliënt verwacht dat de laatste 20 euro op de juiste rekening staat gerubriceerd en dat de accountant kan verklaren waarom de overige kosten met 1000 euro zijn gestegen, prima. Dan is het duidelijk afstemmen van de behoefte en daar hangt een prijskaartje aan. Als de cliënt dat niet wil, neem dan materialiteit als uitgangspunt voor het plannen en uitvoeren van werkzaamheden. Dat is efficiënt en risicogericht samenstellen waarbij je evengoed ‘in control’ bent. De cliënt goed kennen en op basis daarvan duidelijke inhoudelijke accenten leggen, geeft volgens mij veel meer grip en focus.”

oktober 2011

Op maat samenstellen Op basis van een goede risicoanalyse bij uw cliënt kunt u dus efficiënter te werk gaan en de effectiviteit van de samenstelwerkzaamheden verhogen. Ligt deze aanpak ook in lijn met het standpunt van de SRA-Review? Van Vuuren: “Jazeker. Bij de review kijken we in de eerste plaats of voldaan is aan wet- en regelgeving: 4410, de VGC en titel 9. Daarnaast kijken we ook materieel naar posten. We bekijken bijvoorbeeld de post voorraden meer inhoudelijk dan dat we checken of er een vinkje bij is gezet. De nadruk op materialiteit en de focus op accenten bij risicogericht samenstellen past in die zin.” En past deze aanpak ook binnen het SRA-kwaliteitskeurmerk en Horizontaal toezicht? Koning: “De minimale werkzaamheden in een samenstelopdracht moeten minimaal het gericht zoeken naar de onverdedigbare standpunten in de aangifte zijn. Bepaalde klantsituaties vereisen dat je vanzelfsprekend verder kijkt, bijvoorbeeld in het geval van handel in risicogoederen. Dat blijft. En voordeel van deze benadering is dat cliënten geen ‘one size, fits all’ dan wel ‘never fits’-dienstverlening meer krijgen. Met gerichte focus vergroot je alleen maar de kwaliteit.” Geïntegreerde aanpak Om SRA-kantoren te helpen de efficiency en effectiviteit van de samenstelwerkzaamheden te verhogen en toe te werken naar ‘operational exellence’, hebben Bureau Vaktechniek en SRA-Educatie de handen ineengeslagen en een praktijkgerichte cursus ontwikkeld. Met

Jan van Schie RA, EDO Registeraccountants en Belastingadviseurs: “Verhelderend dat in deze cursus de risico­ gerichte aanpak, die voor de controle­praktijk al de norm is, werd doorgetrokken naar de samenstel­werkzaamheden. Posten die nooit tot materiële vertekening kunnen leiden, neem je op basis van je professional judgement niet nader onder de loep. De cursus was heel praktisch, gericht op het aanleren van efficiënt werken vanuit risicoanalyse. Of misschien moet ik wel zeggen: afleren van de gewoonte om dingen te blijven doen, louter omdat je ze altijd al deed. En waarop SRA trouwens ook lange tijd reviewde”.

Yuri van ’t Veld AA, CROP Registeraccountants en Belastingadviseurs Amersfoort: “Deze cursus gaf een goede afbakening binnen efficiënt en risicogericht samenstellen. Docent Tom Koning liet heel praktisch zien -dus aan de hand van cases- hoe kort een werkprogramma (in circa10 stappen) eruit kan zien, werkend vanuit de typologie en de kernactiviteiten van de onderneming. In de cursus geeft Tom Koning duidelijk aan welke werkzaamheden vallen onder NV COS 4410.”

deze geïntegreerde aanpak en afstemming worden vaktechniek en leerpunten geborgd en continu teruggekoppeld. De aandachtspunten uit de cursus: Hoe vertaal je kennis van de cliënt naar passende cijferanalyses en analyses van aangeleverde gegevens? Hoe formuleer je een passend werkprogramma? Hoe houd je rekening met de belangen van de Belastingdienst als belanghebbende van een samenstelopdracht? Waar ligt de scheidslijn tussen ‘constateren of iets fout is’ of ‘toch maar even controleren omdat het zo beter voelt, omdat we het altijd doen of omdat wij denken dat de cliënt dat verwacht’? 

Cursus SRA-Educatie organiseert op 27 oktober en 29 november de cursus ‘Efficiënt en risicogericht samenstellen’. Deze cursus wordt ook regionaal in Zwolle en Eindhoven georganiseerd. Kijk voor meer informatie op www.sra.nl/cursussen (trefwoord: samenstellen).

“Met het foutloos overnemen van de dagafschriften in de boekhouding kan een accountant zich echt niet meer onderscheiden. Snel en doelgericht de fiscale en verslaggevingspunten boven water halen, dat is wel een kracht.” www.sra.nl

de SRA adviseur

9

interview

Regeren is vooruitzien, is een bekende uitspraak. Sommigen draaien het om: vooruitzien is regeren. Beide uitspraken gelden niet alleen voor politici maar ook voor de SRAaccountantskantoren. SRA ziet daarom met u mee vooruit, op strategisch niveau en vanuit de bredere kaders, zodat u er als individueel kantoor uw voordeel mee kunt doen. Regeren doen we dan ook internationaal.

“Het is van strategisch belang om niet alleen te focussen op ‘advies’ maar juist ook om te blijven kijken naar de kerntaken van de accountant: hoe zien die er in de toekomst uit? Ook daarover moeten we op internationaal niveau meediscussiëren”, zegt Rob Bosman over het accountantskantoor in de toekomst.

10 deSRA adviseur

oktober 2011

Het mkb-geluid internationaal laten doorklinken Het accountantsberoep is hot. PvdA’er Ronald Plasterk schreef zijn initiatiefnota ‘accountan­cy na de crisis’, minister De Jager schetst in een Kamerbrief zijn visie op het functioneren van de accountancy in de controlepraktijk, en ook beroepsvereniging NBA voert discussies op basis van haar Plan van Aanpak. Eerder zette commissaris Barnier al op Europees niveau vraagtekens bij thema’s die het fundament raken van het accountantsberoep. In al deze discussies is het van belang om het mkb-, of zo u wil, het SRA-geluid luid en duidelijk te laten horen.

“Wanneer je het vak en -als afgeleide- je kantoor met visie en strategie de toekomst in wilt loodsen, zul je moeten weten wat er op internationaal niveau speelt en daar waar mogelijk ontwikkelingen of nieuwe wet- en regelgeving proberen te beïnvloeden. Voor het bestaan van de SRA-kantoren en de mkbcliënt is het op internationaal en Europees niveau uitermate belangrijk om het specifieke geluid vanuit het mkb te laten doorklinken en tijdig daarop af te stemmen”, vertelt drs. Rob Bosman RA, voor SRA onder meer werkzaam als adviseur op het gebied van internationale wet- en regelgeving voor het accountantsberoep. “De inhoudelijke rode draad die we vanuit SRA hanteren is dat we willen voorkomen dat relatief zware eisen bij aanscherping of ontstaan van nieuwe regelgeving ook gaan gelden voor het mkb. Denk bijvoorbeeld aan het voorstel om de combinatie controle met overige diensten zoals advies strikt te verbieden of de verplichte kantoorroulatie. Zulke voorstellen voor de top van de markt vinden wij niet passend voor het mkb.” Strategisch doorvertalen Bosman zet samen met het SRA-bestuur en Commissie Vaktechniek de internationale lijnen uit. Op strategisch niveau is er op dit moment veel oog voor het accountantskantoor in de toekomst: welke behoeften ontstaan in het mkb onder invloed van internationale en technologische ontwikkelingen en door verwachtingen van maatschappij en cliënten? En wat betekent dat doorvertaald voor de uitwerking naar nieuwe of veranderde dienstverlening van de kantoren? Daarnaast volgen Bosman en consorten in dat kader op nationaal niveau de discussies die

www.sra.nl

aangezwengeld worden op basis van het Plan van Aanpak van de NBA, dat zich met name richt op aanscherping van de regelgeving voor OOB’s en de kritische houding van alle beroepsoefenaren. “Onze actieve deelname in het Adviescollege van NBA en zijn subcommissies maakt het mogelijk om aandacht te vragen voor ons speerpunt dat een eventuele aanscherping van regelgeving geen onnodige belasting mag opleveren voor mkb-praktijken.” Onduidelijkheid verhelderen Een ander aandachtspunt ligt zoals Bosman zegt, meer op ‘microniveau’: het reageren op internationale ontwerpregelgeving zoals de Greenpaper (wijzigingen ten aanzien van de wettelijke controle op Europees

“De inhoudelijke rode draad die we vanuit SRA hanteren is dat we willen voorkomen dat relatief zware eisen bij aan­ scherping of ontstaan van nieuwe regelgeving ook gaan gelden voor het mkb.” de SRA adviseur

11

Kluwer Fiscaal

Alles voor aangifte en advies Fiscaal Memo, Kluwer Belastinggids, artikelen uit het Vakblad Financiële Planning, Accountancynieuws, Vermogende Particulieren Bulletin of Tijdschrift Administratie… Al deze en nog veel meer Kluwer-uitgaven zijn nu voor u beschikbaar in Kluwer Fiscaal+, dé portal voor de MKB-aangifte- en adviespraktijk. Samenvattingen en uitleg van jurisprudentie, toelichtingen, tools alsmede wetten en regels; ze zijn allemaal eenvoudig doorzoekbaar en onderling gekoppeld. En ook nog eens voorzien van tips van de redactie, vaktechnische artikelen en adviesdossiers. Met recht dus alles voor aangifte en advies. Wilt u de ins en outs van Kluwer Fiscaal+ leren kennen? In een demo ervaren

PER MODULE  495,-

wat u er allemaal mee kunt? Ga naar www.kluwerfiscaalplus.nl

12 deSRA adviseur

oktober 2011

interview niveau) en het volgen van ontwerpen van besluitvorming tot definitieve uitwerking ervan in standaarden en praktijkhandreikingen. “Dit jaar hebben we als SRA voor het eerst een reactie gestuurd naar IFAC, de internationale federatie voor accountants. Die reactie betrof terreinen buiten de controle van de jaarrekening -dat is inmiddels geregeld via het Clarity-traject-, namelijk de ontwerpstandaarden voor Samenstellen, Beoordelen en de 3000-Opdrachten, het geven van assurance bij niet-financiële informatie. Bij de ontwerpstandaarden Beoordelen en 3000-Opdrachten hebben we met name gewezen op de onduidelijkheid in de standaard over het doel van de opdracht en over de aard van de (minimaal) uit te voeren werkzaamheden. Hierdoor ontstaat het risico dat de accountant in de praktijk te veel of juist te weinig doet.” Technisch commentaar “Onze reactie op de ontwerpstandaard Samenstellen ligt in lijn met het Nederlandse vereenvoudigingsproject, ofwel de huidige regelgeving en omvat twee aandachtspunten. De eerste betreft de beperktere scope van de standaard: IFAC wil zich richten op ‘financiële informatie’ in plaats van ‘financiële overzichten’, met als risico dat de standaard zich ook richt op bijvoorbeeld maandelijkse rapportage en dergelijke. In Nederland is de reikwijdte van de standaard

duidelijk, de IFAC-ontwerpstandaard is daarin niet duidelijk. Daarnaast hebben we ervoor gepleit om de standaard altijd van toepassing te laten zijn als er samenstelwerkzaamheden plaatsvinden. In het concept van IFAC wordt vermeld dat de standaard alleen van toepassing is als er ook gerapporteerd wordt, dat wil zeggen wanneer een samenstelverklaring wordt afgegeven.” Wie kaatst... Naast de proactieve rol die SRA inmiddels in IFAC-verband speelt, zijn er natuurlijk ook andere internationale gremia te noemen waarbij SRA wil adresseren en signaleren. Zo houdt Bosman zich als lid van de Auditing Working Party van de Europese federatie van beroepsverenigingen (FEE) bezig met vraagstukken rond (de inrichting van) de controle en andere dienstverlening. Bij de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) is aandacht gevraagd voor (het tempo van) de ontwikkelingen rond XBRL en het verder uitdiepen van de consequenties ten aanzien van de rapportering van de accountant. Bosman: “Alle genoemde projecten leiden op relatief korte termijn tot beleidsbesluiten en uitwerking in regelgeving. Relatief wil overigens zeggen binnen enkele maanden of jaren. SRA blijft vinger aan de pols houden bij deze processen, onder meer door er bovenop te zitten als het gaat om consultaties van ontwerp-regelgeving.” 

SRA-speerpunt: Denk klein (think small) De eigenheid van het mkb en de positie en rol van de accountantskantoren in het mkb moeten het ijkpunt zijn voor nationale regelgeving en normstelling voor het mkbsegment. Wij pleiten voor het schaalbaar maken van regelgeving voor het mkb door heldere en transparante normen zodat naleefbaarheid en handhaving beter kunnen worden gewaarborgd.

“Professionals moeten hun vak zo kunnen uitvoeren, dat zij zich niet met aanverwante zaken hoeven bezighouden. Daar ondersteunt SRA dan ook”.

www.sra.nl

de SRA adviseur

13

branche & advies

ASML behaalt concreet resultaat met Value Sourcing In de afgelopen tien jaar hebben ASML en haar toeleverketen gewerkt aan een manier van inkopen die direct bijdraagt aan de bedrijfsdoelstellingen: winstgevendheid, marktrobuustheid, innovatie en continuïteit. In 2009 hebben wij helaas een stresstest ondergaan, maar de keten heeft deze met vlag en wimpel doorstaan. Een bijzondere prestatie waarvan wij de best practices graag hebben willen delen in de SRA-Branche & Advieskring. Best practices die bij veel bedrijven, in vele markten waardevol kunnen zijn.

De down-turn van 2009 was voor ASML geen crisis, wat voor een belangrijk deel ook aan de toeleveranciers van ASML te danken is. Die konden, na een neergang van circa 80% in het eerste halfjaar van 2009, ASML in 2010 alweer een omzet van € 4,5 miljard laten realiseren. ASML, met zijn hoofdvestiging in Veldhoven, ontwikkelt en produceert lithografische systemen voor de halfgeleiderindustrie. Technologie die cruciaal is voor de productie van chips en daarmee de voornaamste enabler van de elektronicaindustrie. Het is een typisch high-tech bedrijf dat zich concentreert op zijn corecompetenties: ontwikkeling, systeemintegratie, service en support. Vandaar dat ASML zoveel mogelijk uitbesteed, waardoor de leveranciers als het ware een geïntegreerd onderdeel zijn van ASML. Millenniumhype In 2001 moest ASML vaststellen dat de risico’s bij de toeleveranciers onacceptabel groot waren. Na de millenniumhype, toen bedrijven en consumenten versneld hun computerapparatuur vernieuwden, nam de consumentenvraag plotseling sterk af. Voorraden liepen op en de behoefte aan capaciteitsuitbreiding bij de chipproducenten viel vrijwel weg. Gevolg, een directe vraaguitval van circa € 1 miljard in een toeleverketen die niet robuust genoeg bleek te zijn. Analyse van deze down-turn wees uit dat het weliswaar een grote marktcorrectie is geweest, maar dat dit in de toekomst wel opnieuw zou kunnen gebeuren. Vandaar dat ASML en haar toeleveranciers vanaf toen zeer intensief hebben samengewerkt om robuust te zijn en te kunnen voldoen aan de cycliciteit van de halfgeleidermarkt. Een samenwerking die er voor gezorgd heeft dat vrijwel alle leveranciers van toen nog steeds ASMLleveranciers zijn. Value Sourcing Dat samenwerken, value sourcing genoemd, is gebaseerd op vier basisprincipes:

14 deSRA adviseur

 e leverancier accepteert de eisen van de klant D van ASML, en past zich voortdurend aan. Langetermijnrelaties, winstgevend over de markcyclus en aantoonbaar bijdragend aan de business-strategie van de leverancier. Prestatiemanagement in alle fasen van de product lifecycle: integraal en crossfunctioneel gemanagede, langetermijnrelaties, prestatiegericht en het continue verbeteren van kwaliteit, leverbetrouwbaarheid, technologie en total cost-beheersing. De leveranciers zijn aantoonbaar wereldwijd competitief. Op zichzelf lijken deze principes open deuren, maar de consequenties ervan zijn vergaand en vragen om het combineren van specifieke competenties. Bijvoorbeeld in het accepteren van de eisen van de ASML-klanten. In staat zijn om zeer complexe producten met lange levertijden in een zeer cyclische markt te leveren, is op zichzelf al lastig. Kostenvermijding en marktrisicoparticipatie van de hele keten, dus ook bij de leveranciers van de leveranciers, moet worden georganiseerd. Dat vraagt om ketenregie en samenwerking door de keten heen. Tegelijkertijd wordt van de leverancier verwacht dat hij de technologische productinnovatie die ASML nodig heeft, mogelijk maakt door het tijdig ontwikkelen van productieprocestechnologie in zijn eigen bedrijf, in zijn eigen keten. Productieprocestechnologie die dan weer mogelijkheden biedt voor andere klanten. Iedere schakel in die keten zal dat moeten doen. In het Value Sourcing programma helpt ASML de keten deze competenties te ontwikkelen en te optimaliseren. Daartoe stelt ASML specialistische kennis en kunde ter beschikking en draagt zo bij aan het verbeteren van het competitief vermogen van de leveranciers. Vanuit het respect dat de leveranciers zelfstandige, autonome ondernemingen zijn met een eigen business-strategie, is het belangrijk dat deze blijft

oktober 2011

Value Sourcing: de waarde van prestatie­gericht inkopen voor leveranciers en klanten. passen bij ASML. Het op lange termijn strategisch bij elkaar blijven passen is wat Value Sourcing beoogt. Medaille Met het ontwikkelen van zowel bedrijfskundige als technologische competenties om klantgericht te kunnen presteren, kunnen wij klanten bedienen die deze prestaties waarderen en het verschaft toegang tot markten die voordien onbereikbaar waren: High Tech, complex en vaak single sourced. Ook hier heeft de medaille echter twee kanten: ASML helpt mee om de organisatie van de leverancier te verbeteren, maar tegelijkertijd zal de leverancier moeten leveren: de juiste kwaliteit, op het afgesproken moment, voorzien van de overeengekomen technologie en wel tegen de laagste Total cost, waar ook ter wereld. En dat is niet vrijblijvend. Het kan eens tegen zitten, maar zolang we er beiden van overtuigd zijn dat we structureel de klanteisen kunnen realiseren, blijven we samenwerken. Met onze belangrijkste leveranciers worden in zogenaamde Supplier Account Teams concreet meetbare targets afgesproken, de werkelijke prestatie wordt gemeten en daar waar een gat zit,

www.sra.nl

worden concrete verbeteringsplannen gerealiseerd. Er lopen voortdurend zo’n 500 actief gemanagede verbeteringsprojecten. Daaraan werken 200 mensen van leveranciers en 180 ASML-ers, uit vrijwel iedere discipline. Heel praktisch, heel concreet.  Dit artikel is tot stand gekomen i.s.m. Hans Dijkhuis, Director Supply Chain Process Methodology, ASML.

SRA-Branche & Advieskring SRA organiseert op drie locaties de SRA-Branche & Advieskring: Zwolle, Houten en Eindhoven. Tijdens de kwartaalbijeenkomsten van deze kring behandelt een deskundige de actuele (economische) ontwikkelingen en toekomstverwachtingen van een bepaalde branche en/of een adviesthema. In november staan de ontwikkelingen op de (zakelijke) hypotheekmarkt centraal. Hoe zal de distributie in de toekomst gaan veranderen? Welke gevolgen heeft het provisieverbod? Welke veranderingen zijn er te verwachten in klantgedrag? Hoe gaat de concurrentiesituatie in de hypotheekmarkt zich ontwikkelen? Gastspreker is Matthijs Mons, Strategisch adviseur en Partner bij IG&H Consulting & Interim. Kijk op www.sra.nl voor meer informatie en aanmelding.

de SRA adviseur

15

Zet uw klant op voorsprong, voordat uw concurrent het doet. Uw klanten zijn uw toekomst. Natuurlijk zorgt

uitgebreid inzage in ziekteverzuim, functioneren

u ervoor dat de keuzes die u maakt voordeel

en alle zaken die met HRM te maken hebben.

opleveren voor uw klanten. En dat doet loket.nl!

Bovendien krijgt de werknemer via ESS (Employee

Loket.nl is een volledig webbased applicatie voor

Self Service = werknemerstoegang) inzage in de

salaris- en personeelsadministratie. Geen gedoe

eigen salarisstroken, de jaaropgaves en het aantal

met systeembeheer, updates of nieuwe releases.

beschikbare vakantiedagen. Als klap op de vuurpijl is ESS ook toegankelijk via internetbankieren. Dit

Nooit was er meer binding met uw klanten door

betekent één keer inloggen bij de bank en meteen

beter inzicht in de personeels- en salarisadministratie.

toegang tot de eigen salarisstrook.

Met loket.nl heeft uw klant stuurinformatie over zijn personeel. Naast inzicht in salarissen is er

Kortom: met loket.nl biedt ú wat úw klant wil!

Van Spaendonck Services BV Reitseplein 1 5037 AA Tilburg T (013) 59 44 328 [email protected] www.loket.nl

16 deSRA adviseur

oktober 2011

onderzoek SRA-Benchmark:

“We moeten dichter op de klant gaan zitten” Het SRA-Benchmarkonderzoek 2010 laat een aanzienlijke trendbreuk in de omzetontwikkeling van de deelnemende kantoren over de laatste vijf jaar zien. Daar waar de omzet de laatste twee jaren (2008 en 2009) gemiddeld nog steeg met respectievelijk 11% en 6%, nam de netto-omzet in 2010 bij de meeste kantoren ‘slechts’ licht toe met 1 of 2%. De categorie kantoren met 50-150 fte vertoonde zelfs een daling met gemiddeld 2%. De omzet in euro’s uit controleopdrachten steeg met gemiddeld 2%. De kleine kantoren lijken wat con­ troleomzet aan de grotere kantoren te verliezen. De omzet uit samenstel- & beoordelingswerkzaamheden daalde met gemiddeld 2%. Alleen bij de grotere kantoren (>150 fte) steeg de omzet uit administra­ tieve dienstverlening, bij de andere kantoren loopt dit terug. De omzet uit ‘Overige advisering’ (adviezen door anderen dan de fiscalisten en accountants) steeg in uren met 12%, in euro’s met 5%. Verkeerde benadering “Laat dit een waarschuwing voor ons zijn. We kunnen echt niet meer achteroverleunen”, reageert SRA-voorzitter Paul Dinkgreve op de geschetste trendbreuk en cijfers. “In plaats daarvan moeten we veel dichter op de klant gaan zitten. Wat ik de laatste tijd bespeur en betreur, is dat we zelf veel te veel over ons werk praten als waren het ‘commodities’. Dat vind ik een totaal verkeerde benadering. Ons werk wordt niet overbodig, maar moet op een andere manier worden ingericht, ondersteund en worden uitgebreid. Het is de kunst om de verantwoordingsproducten die onze klant nodig heeft, beter en efficiënter te organiseren binnen de zorgstraat van het SRA-kantoor.”

Verdienmodel “Wanneer we de klantbehoefte aan strategisch advies centraal zetten en onze zorgstraat efficiënter organiseren, praten we over een ander en meer beheersbaar verdienmodel. Naast een verschuiving in het aantal uren verantwoordingsproducten naar persoonlijk en strategisch advies, zullen de kosten voor de IT-component in eerste instantie toenemen. Maar let wel: dichter op de klant zitten, betekent niet alleen toegevoegde waarde leveren vanuit de adviesproducten maar juist ook vanuit de zorgstraat. Beide componenten heb je nodig om het tij als SRAkantoor te keren.” Mocht u vragen hebben over de onderzoeks­ resultaten of het SRA-Benchmarkonderzoek, neemt u dan contact op met Dyonne Langerak of Harold Kinds, T 030-656 60 60 of [email protected]. 

Wat zien SRA-kantoren als de belangrijkste kansen? Uitbreiding van advieswerkzaamheden Efficiency en/of verbetering interne processen Uitbreiding controlepraktijk Toename online dienstverlening Wat zien SRA-kantoren als de grootste bedreigingen? Klantenverlies door prijsconcurrentie Negatieve gevolgen economische recessie Toenemende kosten door administratieve lastenverzwaring Tekort aan ervaren personeel

Ontwikkeling omzet 2010 t.o.v. 2009 (in %) 25%

Persoonlijk advies “Daarnaast is het uitermate belangrijk dat we realiseren dat de behoefte van onze klanten niet alleen om ‘achteraf verantwoorden’ vraagt”, benadrukt Dinkgreve. “Onze klanten moeten beleid maken, en dat kan niet alleen op de feiten uit het verleden. Die klantbehoefte aan strategisch advies moeten en kunnen we als SRA-kantoor invullen met persoonlijk advies, ondersteund door analyseproducten en tools als benchmark en rating. Die producten geven accurate en actuele informatie over het bedrijf waarmee ondernemers verder kunnen. En die hebben we bij SRA in huis.”

www.sra.nl

Toename (%)

20% 15% 10% 5% 0% -5%

1 - 25 fte

25 - 50 fte

50 - 150 fte

> 150 fte

SRA gemiddelde

2007

9%

11%

9%

21%

11%

2008

7%

10%

9%

14%

11%

2009

6%

5%

6%

7%

6%

2010

1%

1%

-2%

2%

1%

de SRA adviseur

17

zapp service Leergang Advies Familiebedrijven

SRA spreekt

sollicitanten SRA-HRM heeft een bestand van kandidaten die op zoek zijn naar een positie bij een SRA-kantoor. Hieronder enkele kandidaten. Neem voor meer informatie contact op met Barry de Wilde, T 030 656 60 60. Zelfstandig Aangifte­ medewerker (ref 468) Regio: Noord Holland. Vrouw, 32 jaar. Werkt nu bijna 2,5 jaar bij een mkbaccountantskantoor, maar kan hier niet langer blijven vanwege bedrijfseconomische redenen. Hiervoor heeft ze nog bijna 6 jaar relevante ervaring opgedaan. Ze zoekt een functie met de nadruk op aangiftes, waarbij ze een start zou kunnen maken met het lichtere advieswerk.

Op 22 november gaat de vierdaagse leergang ‘Succesvol adviseren & ondernemen in het familiebedrijf’ van start. U adviseert familiebedrijven en weet dat dit een aparte tak van sport is. Wilt u uw kennis op een hoger niveau brengen en uw advieskansen optimaal benutten? Tijdens deze vier dagen staat de ondernemer uit het familiebedrijf centraal. Wat verwachten zij van hun adviseur? Waar lopen ze tegenaan? En wat is hun verhaal? De opleiding is opgebouwd uit cases. Uniek is de combinatie van specialistische sprekers en ondernemers uit het familiebedrijf. U behaalt daarmee maximaal resultaat voor uw adviespraktijk. Kijk op www.sra.nl/cursussen voor meer informatie en inschrijving.

Leergang Ondernemersadviseur Op 29 november gaat de vierdaagse leergang ‘De accountant als ondernemersadviseur’ van start. Als accountantsorganisatie ligt uw toegevoegde waarde steeds meer in het advieswerk. Wat zijn de nieuwe businessmodellen? En hoe zorgt u ervoor dat uw kantoor meer adviesgericht gaat werken? Om meer onderbouwd bedrijfseconomisch advies te geven aan uw cliënt kunt de SRA-Credit check inzetten. Ook is het van belang het verhaal achter de cijfers te herkennen. Welk gedrag van de ondernemer ligt daaraan ten grondslag? En als laatste stap leert u hoe u dit gedrag kunt beïnvloeden. Op welke wijze moet de ondernemer zich presenteren richting de stakeholders? Haal het beste uit uw cliënt en zorg er samen voor dat hij een (nog) succesvolle(r) ondernemer wordt. Kijk op www.sra.nl/cursussen voor meer informatie en inschrijving.

Gevorderd Assistent Accountant (ref 472) Regio: Noord Holland. Man, 30 jaar. Werkt momenteel zo’n 4,5 jaar bij een (wat groter) accountantskantoor. De reisafstand woon-/ werkverkeer is in verband met zijn verhuizing te groot geworden. Zoekt daarom een positie met perspectief bij een mkb-kantoor in de regio, waarin hij zich bezig kan houden met samenstel- en fiscale werkzaamheden en cliëntadvisering.

18 deSRA adviseur

oktober 2011

Fiscale cijfers en Fiscale beloning 2012 Zoekt u een professioneel relatiegeschenk voor uw relaties? Met Fiscale cijfers en Belonen heeft u twee representatieve pockets. Ideaal om uw fiscale- en/of loondiensten te profileren en een handig naslagwerk met alle cijfers uit het Belastingplan 2012. Fiscale cijfers 2012 Fiscale cijfers is een actueel belastingkompas voor de ondernemer en zijn adviseur. Inclusief trefwoordenregister en per hoofdstuk een compacte opsomming van wijzigingen. Met vergelijkende cijfers van 2010 en 2011 en de belangrijkste wijzigingen in 2012. Het boek wordt al voor de 18de keer uitgegeven waarmee het zijn populariteit bij de mkb-ondernemer en zijn adviseur weergeeft. Prijs: vanaf € 3,75 p.st. Bestelmogelijkheden en extra informatie: www.fiscale-cijfers.nl. Fiscale beloning 2012 Met de pocket Fiscale belonen 2012 geeft u uw cliënten een uniek overzicht om fiscaalvriendelijk te belonen en profileert u uw diensten op dit gebied. Uniek in deze gids is dat alle beloningen en vergoedingen uit het “oude systeem” naast die van de werkkostenregeling worden gezet. Zo kunt u uw cliënt goed laten zien wat er moet gebeuren, want per 1 januari 2013 moet iedereen om zijn. 2012 is het jaar van de waarheid. Daarnaast worden alle actuele cijfers en wijzigingen uit het Belastingplan 2012 meegenomen, zoals de vitaliteitsregeling. Een unieke gids waarmee u uw cliënten voor het gehele jaar 2012 financieel voordeel, zekerheid en veel praktische tips geeft om fiscaal vriendelijk te belonen. Prijs: vanaf € 3,75 p.st. Bestelmogelijkheden en extra informatie: www.fiscale-beloning.nl.   Nieuw gratis E-book Bestelt u meer dan 100 exemplaren dan ontvangt u als adviseur tevens een E-book. Ideaal om tijdens adviesgesprekken snel de juiste cijfers op uw iPad op te zoeken. Om altijd de meest actuele cijfers voor hand te hebben, ontvangt u automatisch in juli een update.

SRA-Graydon Pakket Maak verschil in uw branche als accountant en maak gebruik van het SRA-Graydon Pakket. Als SRA-lid kunt u met korting gebruikmaken van de volgende diensten: Integriteittoets: XSeption Met de online tool ‘XSeption’ kunt u eenvoudig en snel inzicht krijgen in de bedrijfsstructuur en mogelijke integriteitrisico’s van uw cliënt, o.a.: Aanwezigheid op internationale sanctielijsten Te laat of niet deponeren van jaarrekeningen Betrokkenheid van bestuurders bij faillissementen Debiteurenanalyse: Risicomanager Risicomanager is dé online tool waarin u snel en eenvoudig de risico’s voor de cashflow van uw cliënt inzichtelijk kunt maken. U weet in een vroeg stadium of uw cliënt te maken krijgt met wanbetalers of een verslechterde cashpositie en kunt uw advies daarop afstemmen.

www.sra.nl

KvK-uittreksels Graydon heeft een directe link met de Kamer van Koophandel voor het opvragen van uittreksels. Daarbij worden gegevens die bij de KvK nog missen maar wel bij Graydon bekend zijn (zoals contactgegevens en aantal werknemers) aangevuld. Kredietinformatierapporten Beoordeel de financiële gezondheid van uw cliënten en hun belangrijkste debiteuren met betrouwbare informatie uit het heldere kredietinformatierapport. Meer informatie? Kom naar een van de demobijeenkomsten of neem contact op met Amida Elmoudni, [email protected] of T 030-656 60 60.

de SRA adviseur

19

zapp service SRA-Feiten & Cijfers De informatiedatabank biedt toegang tot duizenden markt-, branche- en beleidsonderzoeken. Het geeft u als adviseur een perfecte basis om uw klanten zo goed mogelijk te adviseren.

SRA spreekt

sollicitanten Gevorderd Assistent Accountant (ref 465) Regio: Midden Nederland / Noord Brabant. Vrouw, 21 jaar. Werkt nu 4 jaar bij een mkbaccountantskantoor, maar kan hier niet echt doorgroeien. Zoekt daarom een ander kantoor waar ze haar ambitie kan realiseren. Ze bevindt zich in het vierde jaar van haar RA-studie. Senior Accountant RA (ref 483) Regio: Noord Brabant. Man, 44 jaar. Heeft bijna 22 jaar bij een Big Four kantoor gewerkt in de mkb-praktijk. Zoekt nu een functie als Accountant Medewerker/Senior Manager binnen een mkb-kantoor. Is graag bezig met een eigen klantenportefeuille, vaktechniek, kantoortaken, coachen/begeleiden van medewerkers. Accountant AA (ref 477) Regio: Noord Brabant. Man, 50 jaar. Heeft ruim 25 jaar ervaring opgedaan in de accountancy. Is voornamelijk werkzaam geweest in de samenstelpraktijk. Geeft zelf aan de attentiewaarde en het contact met de klant erg belangrijk te vinden. Zoekt een rol die voor zo’n 30 uur is in te vullen.

20 deSRA adviseur

De afgelopen maand zijn ondermeer de volgende onderzoeksrapporten opgenomen in de databank: Arbeidsproductiviteittrends in klein-, midden- en grootbedrijf 1995-2015 - EIM Cijfers en Trends: Notariskantoren 2011 Rabobank Nederland Kleinschalig ondernemen 2011 - EIM Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2011 en 2012 - EIM Cijfers & Trends: belegging in vastgoed 2011 Rabobank Nederland MKB-vriendelijkste gemeente van Nederland 2010/2011 - MKB Nederland Abonnement of meer informatie? Kijk op www.feitenencijfers.sra.nl of neem contact op met Dyonne Langerak, T 030 656 60 60 of [email protected].

Uw cliënten nog beter adviseren?

Kom dan naar de bijeenkomsten Ratingdiensten & SRA-FINAN op 2 november 2011. Met behulp van de SRA-Rating Diensten kunt u uw cliënten nog beter adviseren en begeleiden! Met het SRA-FINAN Analyse- en Prognose kunt u een­ voudig een onderneming analyseren en zo voor uw cliënten een gedegen prognose opstellen. Ook kunt u een kredietaanvraag genereren met de Financieringscoach. Op 2 november 2011 organiseren wij twee bijeenkomsten: SRA-Rating Diensten van 13.30 uur tot 15.00 uur. SRA-FINAN van 15.00 uur tot 16.30 uur. Meer informatie over deze bijeenkomst of de SRA-Rating Diensten, de tools voor uw adviespraktijk: neem contact op met Amida Elmoudni ([email protected] of 030 656 60 60).

Werkprogramma Beoordelen beschikbaar

Met het SRA-Elektronisch werkprogramma Beoordelen kunt u een beoordelingsopdracht opstellen binnen de voorgeschreven kwaliteitskaders. Het gehele traject van de planning, uitvoering, afronding en kwaliteitsbeheersing van opdrachten wordt doorlopen. Het werkprogramma is nu beschikbaar in Qubus en CaseWare en komt binnenkort ook in Unit4 beschikbaar. Meer informatie? Kijk op www.sra.nl, op het ledendeel bij producten&diensten > werkprogramma’s. Of neem contact op met Dyonne Langerak via [email protected].

Maak gebruik van werkenbijsra.nl

Deze speciaal voor u ontwikkelde vacaturesite is een groot succes. Via deze site kunt u (ervaren) kandidaten in dienst nemen zonder dat aan deze dienstverlening kosten verbonden zijn. Op deze manier zijn al vele plaatsingen gerealiseerd. Door onze continue marketinginspanningen weten steeds meer kandidaten de weg naar werkenbijsra.nl te vinden. De voordelen voor u op een rijtje:  Vacatures kunt u eenvoudig onbeperkt en kosteloos plaatsen. Alleen voor SRA-leden. Een specifieke doelgroep (accountants en fiscalisten). Focus ligt op ervaren medewerkers, een moeilijk te benaderen doelgroep. Meer dan 1000 paginabezoeken per dag en nog steeds groeiend. Kijk snel op werkenbijsra.nl! Neem voor meer informatie contact op met Barry de Wilde, T 030 656 60 60, [email protected].

oktober 2011

SRA-Nieuwspoortseminar: inhoudelijk hoogstandje Op 26 september jl. vond in internationaal perscentrum Nieuwspoort het jaarlijkse SRANieuwspoortseminar plaats. Naast een toelichting en discussie over onderdelen van het Belastingplan 2012 met Michiel Sweers, directeur Algemeen Fiscale Zaken van het ministerie van Financiën, stond het toezicht van het accountantskantoor op het programma. Peter van der Zanden, onder meer hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg en voorzitter Toetsing WTA Commissie van SRA, hield de zaal voor dat kwaliteitshandhaving anders is dan toezicht en dat er meer nadruk gelegd moet worden op intervisie. Naar aanleiding van alle (inter)nationale discussies stelde Van der Zanden nadrukkelijk dat de rol van de accountant in het mkb wezenlijk anders is dan en anders benaderd moet worden dan bij beursvennootschappen. Bestuursvoorzitter AFM Ronald Gerritse haalde het nieuws met zijn stelling dat buitenlandse banken en overheden meer openheid moeten geven over

financiële risico’s van de huidige schuldencrisis. Over het toezicht zei hij als oud thesaurier-generaal bij Financiën en pleitbezorger voor Horizontaal toezicht dat de AFM moet kunnen bouwen op gerechtvaardigd vertrouwen van partijen. Als ondernemingen hun processen op orde hebben, kan het toezicht begeleidend van aard zijn. Tweede Kamerlid Ronald Plasterk (PvdA), voorstander van een scheiding tussen controle en advies in de accountancy, stelde zijn mening op basis van de input van inleiders en toehoorders bij door in te zien dat de scheiding met name bedoeld is voor het grootbedrijf en niet voor het mkb. Ook Roland van Vliet (PVV) en Wouter Koolmees (D66) konden meegaan in dit voor SRA-leden zo belangrijke speerpunt.

Wilt u de discussies tijdens het Nieuws­poort­ seminar nog eens terugzien? Bestel dan de DVD via [email protected]

Reserveer 8 december 2011 in uw agenda: ALV en Eindejaarsseminar.

www.sra.nl

de SRA adviseur

21

Rondetafelgesprek

Het nieuwe SRA-handboek Fusies & Overnames, dat medio november verschijnt is ‘uniek in zijn soort’. Er is geen vergelijkbaar ander boek in de markt. De uitgave is gemaakt door specialistische overnameprofessionals, veelal werkzaam op SRA-kantoren. De fenomenen fusie en overname zijn geschreven vanuit verschillende invalshoeken. De auteurs hebben de bijdragen vanuit de praktijk opgesteld, zonder dat de theorie uit het oog is verloren. Het is - zoals de auteurs zeggen - “de eerste hulp voor generalisten die worden geconfronteerd met de complexe vorm van fusies en overnames.”

22 deSRA adviseur

Het nieuwe SRA-handboek Fusies & Overnames:

“…Het is uniek in zijn soort...” Tijdens een recent gehouden rondetafelgesprek, staat de nog te verschijnen nieuwe uitgave van het handboek ‘Fusies & Overnames’ op de agenda. Een aantal auteurs geeft, onder leiding van Ebo Roek (voorzitter SRA-Commissie Vaktechniek Accountancy), tekst en uitleg over deze materie. Wat is nu eigenlijk de functie van het handboek? Hoofdredacteur Thomas Notenboom RA RV van Accuracy Corporate Financial Advisory hierover: “Het handboek is een initiatief van zo’n tien jaar geleden. Het is ontstaan vanuit het idee dat het handig is voor de SRA-accountants ter ondersteuning van de advisering in een fusie- of overnameproces.” “In de markt was nog geen boek dat het volledige proces van fusie en overname beschreef”, zegt Roek. “Het boek dat nu gaat verschijnen, is een nieuwe versie van het oude handboek. Er is een aantal zaken wezenlijk veranderd. In dit kader is het fiscale aspect, waarbij een aantal bijzondere wijzigingen gaat plaatsvinden, erg relevant. Ook het due diligenceverhaal is

grondig gewijzigd. De regels voor accountants zijn hier veel meer als voorheen in betrokken.” Marc van Gaalen, manager SRA-Vaktechniek, voegt er graag aan toe: “SRA is heel blij met deze heruitgave, die zonder de bereidheid van de specialisten van SRA-kantoren om hun kennis te delen niet mogelijk was geweest. Het boek behandelt alle invalshoeken van de fusie en overnamepraktijk en is uitstekend toepasbaar in mkb-praktijk, het wordt dan ook in tal van opleidingen en cursussen gebruikt. Naast de interne functie hebben in de loop der jaren veel kantoren dit boek als relatie-instrument naar grotere klanten gestuurd.” Aanloopfase In de aanloopfase van fusies en overnames spelen zowel de strategie als het verkoopklaar maken een belangrijke rol. Een fusie en/of overname is één van de strategische alternatieven die een ondernemer heeft. Een gedegen voorbereiding en de bereidheid

oktober 2011

om meerdere beslismomenten in te bouwen, die zijn gekoppeld aan een objectief kritische evaluatie van de alternatieven, moeten de slagingskans van fusies en overnames doen toenemen. Ook ten aanzien van het verkoopklaar maken, is een goede voorbereiding essentieel om een zo’n optimaal mogelijk resultaat te bereiken. Wout Post van ABAB Accountants is van mening dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met het verkoopklaar maken. “Wil je de onderneming verkoopklaar maken door middel van een optimale allocatie van de bedrijfsmiddelen, dan bestaat daarvoor een aantal fiscale faciliteiten, zoals de bedrijfsfusie, afsplitsing en fiscale eenheid. Je hebt daarbij echter wel te maken met sanctietermijnen van drie of zes jaar. Wordt er namelijk binnen die sanctietermijnen gehandeld in strijd met de aan de faciliteiten gestelde voorwaarden, dan krijg je alsnog te maken met een belastingheffing. Ondernemers die hun bedrijf willen verkopen, doen er dan ook goed aan om zo vroeg mogelijk een structuur neer te zetten, waarin je – als er zich een koper aandient – vrij snel zaken kunt doen.” Björn Lomeijer van Steens & Partners wijst nog op het belang van de ideale koper. “Wat wil deze hebben? Daar moet je je bedrijf op afstemmen. Is de ideale koper geïnteresseerd in goed management of juist geïnteresseerd in een nieuwe niche? Werk daar dan aan.” En hij vervolgt: “Eigenlijk moet je als onderneming permanent de meest optimale structuur hebben. Het is net als met een huis: je gaat vaak schilderen als je het huis in de verkoop zet, maar eigenlijk moet je dit ook tussentijds doen.”

www.sra.nl

Ebo Roek: “In de markt is nog geen boek dat het volledige proces van fusie en over­ name beschrijft”

de SRA adviseur

23

Rondetafelgesprek

Waardebepaling De waardepaling is van belang voor het vaststellen van de vraag- of biedprijs of voor het vaststellen van de ruilverhouding bij een aandelenruil. Notenboom, verantwoordelijk voor dit hoofdstuk in het handboek, geeft een toelichting. “Bij verkoop van een onderneming is het toch wel handig om te weten wat deze überhaupt waard is. Het is ook belangrijk de aandeelhouders inzicht te geven in

Thomas Noten­ boom: “Mijn voorkeur heeft het echter om inzicht te geven in de waardecomponen­ ten en de band­ breedte die je kunt verwachten bij de onderhandelingen”

24 deSRA adviseur

waar de waarde nu precies zit in de onderneming en hoe je deze waarde kunt optimaliseren. Ofwel: waar zitten de waardestuwers. Daarnaast is goed om op basis van gevoeligheidsanalyses te komen tot een bandbreedte en argumenten te verzamelen om in het verkoopproces de verkoop te optimaliseren. We proberen de opdrachtgever inzicht te geven in wat hij kan verwachten op basis van de verschillende methodieken die er in de markt zijn. Bij het waarderen wordt steeds meer uitgegaan van het disconteren van geldstromen, de DCF-methode. Maar ook andere methoden worden in het boek beschreven. Het komt ook voor dat je als onafhankelijk adviseur wordt gevraagd om met een getal te komen in plaats van een bandbreedte. Dit betekent dat je nog meer je afweging op papier moet zetten”, zegt Notenboom. “Mijn voorkeur heeft het echter om inzicht te geven in de waardecomponenten en de bandbreedte die je kunt verwachten bij de onderhandelingen. Daarnaast is het belangrijk een onderscheid te maken tussen waarde en prijs. Waarde is een mentale exercitie, prijs is het resultaat van onderhandelingen.” “De uiteindelijke transactie wordt dan ook aan de onderhandelingstafel bepaald”, zegt Kenneth Derksen (de Jong & Laan). “De interactie tussen mensen is hierbij van belang. Hoe je het ook wendt of keert: het aan- en verkopen van een onderneming is mensenwerk.” Informatiememorandum Een erg belangrijk onderdeel in het proces van koop en verkoop, is het informatiememorandum. Willem Smeets RA RV (Horlings, Brouwer Horlings): “Des te beter een koper is geïnformeerd, des te beter kan hij ook een oordeel vormen omtrent de prijs die hij bereid is om te betalen. Is de kandidaatkoper slecht geïnformeerd, dan zal hij meer risico’s gaan toekennen aan de over te nemen onderneming. De praktijk laat helaas zien dat het informatiememorandum vaak niet eens wordt gemaakt. De verkoper is dan onvoorbereid en de informatie wordt dan hapsnap aangeleverd. Een andere belangrijk aspect is de plaats in het verkoopproces. Wordt een onderneming op een soort van veiling aangeboden, dan moeten de kandidaten een goed inzicht krijgen in de elementen die van belang zijn voor het doen van een goede bieding. Als verkopende partij moet je ook goed in kaart brengen wat je nu eigenlijk aanbiedt. Je moet de balans vinden in welke informatie je wel en niet openbaar maakt. Het is van belang om zelf intern onderzoek te doen ten aanzien van de huidige

oktober 2011

organisatie en de risico’s – bezien vanuit de bril van de kandidaatkoper – bij voorbaat al te onderkennen. Een onvoldoende informatiememorandum komt namelijk vaak als een boemerang terug bij de verkopende partij.” Zoekproces Een belangrijke fase in het koop- en verkoopproces wordt gevormd door het zoekproces naar geschikte kandidaten. Elk zoekproces is in feite maatwerk. Notenboom hierover: “Het is meestal zo dat je samen met je opdrachtgever een longlist en een shortlist samenstelt van de meest gewilde kopers. In de praktijk blijkt dat de ondernemer daar vaak een prima inzicht in heeft. Op basis van de database die je hebt, kun je daar als adviseur nog een aardige aanvulling aangeven.” Hoe is dit gesteld bij het mkb? Heeft de ondernemer ook een goed inzicht? “De mkb’er kent z’n concurrent goed en weet welke partijen ervoor in aanmerking komen om zijn bedrijf over te nemen. Er komen vaak wel minder partijen voor in aanmerking”, zegt Johan Daams RA van Foederer DFK. Volgens Lomeijer is het erg lastig om in een bepaalde sector in één keer te zeggen wat nu de partijen zijn die op dit moment eventueel bereid zijn om te verkopen. En ook welke faillissementen er in de sector zijn waarin je wilt handelen. “Dit is nog niet echt gestructureerd. Via contacten met banken hoor je af en toe wel iets, maar een totaaloverzicht ontbreekt. Dit is zeker bij het mkb een groot gemis. Het is nu allemaal nog een beetje hapsnap. Het zou heel prettig zijn om

Willem Smeets: “De praktijk laat helaas zien dat het informatiememo­ randum vaak niet eens wordt gemaakt”

Johan Daams: “Het is goed om de koper zoveel mogelijk te betrekken in het due-diligenceproces”

www.sra.nl

de SRA adviseur

25

Rondetafelgesprek een gekwalificeerde databank te hebben met goede gestandaardiseerde informatiememorandums met een minimale informatie, waar mensen toegang tot hebben. Het is nu nog teveel een incourante markt.” Due diligence Het due-diligenceonderzoek kent verschillende aspecten. Het onderzoek vindt in het algemeen in opdracht van de kandidaat-koper plaats. Het heeft tot doel zoveel mogelijk relevante gegevens over de te verwerven onderneming te verzamelen en deze aan een onderzoek te onderwerpen. Echter, ook de verkoper kan intern een due-diligenceonderzoek, het zogenaamde vendor due diligence, laten uitvoeren om eventuele belemmeringen op te sporen en deze vervolgens uit de weg te ruimen. Daams is verantwoordelijk voor het onderdeel due diligence in het handboek. “Je moet voor het onderzoek de belangrijkste overnamefactoren voor de koper weten. Daar moet je je op focussen. Je

Björn Lomeijer: “Een juiste informal investor kan fungeren als een ambassadeur van je onderneming”

26 deSRA adviseur

kunt tenslotte niet alles uitsluiten. Due diligence is gericht op het onderkennen van de risico’s, kansen en bedreigingen zodat je kunt vaststellen dat de verkregen informatie overeenkomt met de verwachtingen van de koper. Het is goed om de koper zoveel mogelijk te betrekken in het gehele proces. Zo voorkom je een discussie achteraf met de koper. De huidige regelgeving in de controlestandaarden is belangrijk. Het geeft aan waar je minimaal rekening mee moet houden. Belangrijk is dat je als accountant altijd in het oog houdt dat je onderzoek en rapport een toegevoegde waarde is voor de koper. In het handboek hebben we ook een aantal checklisten opgenomen voor de doorsnee due-diligenceopdracht maar die je als accountant altijd moet omvormen tot maatwerk vragenlijsten. Het boek geeft aan hoe je het duediligenceonderzoek kunt structureren. Er zijn ook een aantal juridische onderdelen opgenomen. Ook wordt er gekeken naar zaken als IT, pensioen en Horizontaal toezicht. Een koper die Horizontaal toezicht convenant heeft getekend met de Belastingdienst en die in het proces een fiscaal risico ontdekt, moet dit namelijk mogelijk melden.” Smeets merkt nog op dat een vendor due diligence, die is gemaakt door de eigen accountant, vaak gevaarlijk is. “Als koper zou ik hier geen enkele waarde aan hechten.” Financiering Het financieren van een overname kent zijn eigen specifieke problemen. Lomeijer hierover: “Bij de financiering moet je niet alleen kijken naar de optimale financieringskosten, maar ook naar de mogelijkheden die er zijn om de cashflow te verhogen. Kijk je naar de financieringskosten, dan kijk je naar ondermeer de financiering van onroerend goed, de debiteurenfinanciering, de bancaire financiering, etc. Des te verder je bent in het gehele proces met minder zekerheden, des te hoger worden de rentevoet en de vermogenskostenvoet.” Minimaal zo belangrijk als de optimale financieringskosten, zijn de mogelijkheden om de cashflow te verhogen. “Je kunt soms beter iets meer betalen aan je financiële partner, als dit de doelstelling van je onderneming ten goede komt”, verklaart Lomeijer. “Een juiste informal investor of participatiemaatschappij die in een bepaalde branche erg sterk is, kan een goede optie zijn. Deze kan fungeren als een ambassadeur van je onderneming en kan je prima introduceren bij potentiële klanten of overnamekandidaten, waardoor je kunt groeien en zodoende de waardering van je onderneming weer omhoog kunt brengen. De waarde van de onderneming bestaat uit de cashflow gedeeld door de vermogenskostenvoet.

oktober 2011

Wout Post: “Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met het verkoop­ klaar maken van je onderneming”

Bestellen

Bestel nu SRA-handboek Fusies & Overnames 2012. Het boek behandelt alle invalshoeken van de fusie- en overnamepraktijk en is uitstekend toepasbaar in mkb-praktijk. Behalve voor eigen gebruik, hebben in de loop der jaren veel kantoren dit boek ontdekt als relatiegeschenk voor hun klanten.

De prijs bedraagt: 1 t/m 4 exemplaren € 19,50 per stuk 5 t/m 9 exemplaren € 17,50 per stuk 10 of meer exemplaren € 15,50 per stuk Wilt u meer dan 20 exemplaren bestellen? Vraag dan een offerte op via [email protected]. Het is ook mogelijk om het boek te bestellen met een eigen kantooromslag (mogelijk vanaf 200 exemplaren). Mail uw bestelling naar [email protected] of bel naar 030 656 60 60.

Door je financieringsbehoeften juist in te vullen en de juiste partners te vinden, kun je je cashflow omhoog krijgen. In de praktijk blijkt dat uiteindelijk de ondernemers niet uitkomen op de minimale vermogenskosten. Persoonlijke voorkeuren spelen vaak een rol. Zo kiest de ondernemer vaak eerst voor een interne financiering. Ook zaken als flexibiliteit, een minimale solvabiliteit of een stukje dividenduitkering kunnen van belang zijn. Theoretisch zoek je naar het minimum, maar in de praktijk blijkt dat dit niet altijd wordt gehaald.” Fiscale aspecten Des te verder in het verkooptraject, des te belang­ rijker wordt de rol van de wederzijdse fisca­listen. Post is druk doende om het hoofdstuk ‘fiscale aspecten’ in het handboek zo actueel mogelijk te maken, mede ook door het verschijnen van het Belasting­plan 2012. “We praten over ruwweg drie zaken”, zegt hij. “Van belang zijn de fiscale gevolgen voor de verkopende partij, welke instrumenten er zijn om de onderneming verkoopklaar te maken en hoe is renteaftrek bij financieringen geregeld.

www.sra.nl

Afhankelijk van de situatie kan de verkopende partij met de aanmerkelijkbelangregeling of de deel­nemingsvrijstelling te maken krijgen. Bij overdracht vanuit privé kunnen er in het kader van het successie- en schenkingsrecht forse vrij­stellingen van toepassing zijn in het kader van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten. Er zijn verschil­ lende faciliteiten voor het verkoopklaar­maken, zoals de faciliteit voor bedrijfsfusie, de fiscale eenheid etc., met alle hun eigen fiscale voor­waar­den. Met ingang van 1 januari 2012 wordt waar­schijnlijk een renteaftrekbeperking voor overname­holdings ingevoerd. In het Belastingplan 2012 wordt voorgesteld de aftrek van rente van overname­ schulden onder voorwaarden te beperken, voor zover deze rente uitkomt boven een bedrag van 1 miljoen euro. Gezien de hoogte van dit bedrag verwacht ik niet dat het mkb van deze maatregel veel hinder zal ondervinden. Daarnaast blijven de huidige specifieke renteaftrekbeperkingen, zoals de thincap-regeling, voorlopig nog bestaan. Er moet nog wel duidelijkheid komen over de rangorde tussen de nieuwe en bestaande aftrek­beperkingen”.

F&O in Accountancy kringen Ook in de Accountancy kringen staat binnenkort het thema Fusies & overnames centraal. Tijdens de bijeen­ komsten wordt op een interactieve wijze ingegaan op alle aspecten van het bedrijfsoverdrachtproces, nog geen lid van de kring? Bel 030 656 60 60 of mail [email protected]

de SRA adviseur

27

Continu een stap verder op het gebied van fiscale kennis Wilt u in uw werk als accountant uw fiscale kennis en vaardigheden verdiepen? Met RB Opleidingen kunt u de juiste route bepalen en doorstromen via de opleiding AA-Belastingaccountant naar AA CB-Belastingadviseur. Heeft u de wens om in uw eigen tempo door te stromen naar een fiscale vervolgopleiding op hbo- of universitair masterniveau? RB Opleidingen maakt dat mogelijk. Kijk op www.vedaa.nl voor startdata en informatie over de opleidingen AA-Belastingaccountant en AA CB-Belastingadviseur. Ons complete opleidingsaanbod vindt u op www.rb.nl/opleidingen.

aa-belastingaccountant en aa cb-belastingadviseur: kortlopende trajecten van negen maanden in eigen tempo doorstromen naar een fiscale vervolgopleiding op hbo- of universitair masterniveau speciaal gericht op accountants die extra kennis willen op fiscaal gebied hoge kwaliteit

Verder in fiscale kennis 28 deSRA adviseur

oktober 2011 www.rb.nl/opleidingen

accountancy

SRA-Controlefilosofie ondersteunt de accountant in het mkb in zijn rol Accountantscontrole in het mkb Het domein van de wettelijke controleopdracht beslaat de ‘middelgrote rechtspersonen’ tot en met de organisaties van openbaar belang (OOB’s), waartoe bijvoorbeeld beursgenoteerde ondernemingen en sterk gereguleerde financiële instellingen behoren, ongeacht hun de omvang. De vrijwillige controleopdrachten komen over het algemeen voor bij kleinere tot zeer kleine organisaties. In het mkb komen vooral de vrijwillige controleopdrachten en de wettelijke controleopdrachten bij niet-OOB’s voor. Hoewel het niet mogelijk is om te spreken van ‘de’ mkb-onderneming, zijn er wel kenmerken te benoemen waarmee mkb-ondernemingen zich in het algemeen onderscheiden van grotere ondernemingen of organisaties met een openbaar belang. Het SRA-Handboek Controle is uniek voor het mkb en is al jaren de grondslag voor werkprogramma’s die specifiek zijn afgestemd op de mkb-controlepraktijk. Uiteraard is de geldende wet- en regelgeving daarbij het vertrekpunt en in alle gevallen de norm. Het SRA-Handboek Controle

www.sra.nl

Dit najaar verschijnt de SRA-Controlefilosofie, in aanvulling op het SRA-Handboek Controle en bedoeld als een referentiekader voor de uitvoering van een op de controlestandaarden gebaseerde accountants­controle in het mkb. De SRA-Controlefilosofie stelt geen andere of zwaardere eisen aan de uitvoering van een controleopdracht, maar wil de accountant in het mkb meer houvast geven bij de toepassing van de standaarden en het handboek. In dit artikel geeft Bureau Vaktechniek meer informatie over de achtergrond en betekenis van de controlefilosofie.

is bij eenvoudige controleopdrachten toepasbaar, maar ook bij meer complexe middenbedrijven. Praktische ‘guidance’ Het SRA-Handboek Controle kenmerkt zich door het bieden van praktische ‘guidance’ bij het uitvoeren van controleopdrachten in het mkb. Daarbij is vooral geredeneerd vanuit de geldende wet- en regelgeving: aan welke eisen dient de controle te voldoen en hoe vertalen we dat naar omstandigheden die zich in een mkbomgeving vaak voordoen? De in 2010 vernieuwde controlestandaarden (de zogeheten ‘Clarified ISA’s’) besteden meer dan ooit tevoren aandacht aan toepassing van de (nog steeds universele) controlevereisten bij kleine(re) entiteiten; er wordt onderkend dat er verschillen bestaan tussen controles die worden uitgevoerd bij kleine(re) en grote entiteiten. Vaak gebeurt dit op een praktisch niveau, zoals ten aanzien van efficiënte vastleggingen in het dossier en het opzetten van een meer eenvoudige structuur voor communicatie met de opdrachtgever. Op een wat hoger

de SRA adviseur

29

accountancy

abstractieniveau signaleren de standaarden in een aantal gevallen de verschillen wel, maar wordt geen invulling gegeven aan de gevolgen daarvan. Het motto is en blijft ‘an audit is an audit’. De accountant mag op basis van zijn professionele oordeelsvorming zelf invullen hoe hij aan de doelstellingen en vereisten van de standaarden voldoet, zolang hij er maar aan voldoet. Visie op controle in het mkb In het licht van deze ontwikkelingen is SRABureau Vaktechniek tot de conclusie gekomen dat een verdere uitwerking van ‘guidance’ voor de mkb-accountant allereerst vraagt om de formulering van een overkoepelende visie op de accountantscontrole in het mkb. Deze visie moet de mkb-accountant ondersteunen bij het toepassen van zijn professionele oordeelsvorming, moet richtinggevend zijn bij het ontwikkelen van oplossingen voor knelpunten die in de mkbaccountantscontrole worden ervaren en moet de basis zijn voor een robuuste, op de toekomst voorbereide controleaanpak. Aan deze visie ligt een aantal uitgangspunten ten grondslag: De controleaanpak is toepasbaar bij middelgrote tot grotere, controleplichtige rechtspersonen, maar ook bij de (vrijwillige) controle van kleinere entiteiten Binnen dit spectrum is sprake van organisaties die zich ontwikkelen. Voor elk stadium in die

30 deSRA adviseur

ontwikkeling zijn kenmerken en (normatieve) ijkpunten te benoemen voor de rol en positie van de ondernemer en de inrichting van het beheersingsinstrumentarium De accountant die deze controleaanpak hanteert wordt door de opdrachtgever gezien als een objectieve deskundige die in staat moet zijn een constructieve bijdrage te leveren aan het optimaliseren van de in- en externe informatieverzorging en de interne beheersing Een controleopdracht is een complex project waaraan hoge eisen worden gesteld op het gebied van kwaliteit, effectiviteit en efficiëntie. Het managen van dit project is cruciaal voor het succes van de controleopdracht Automatisering is veelal in belangrijke mate verweven in de bedrijfs- en administratieve processen van de gecontroleerde entiteiten. In de planning en uitvoering van de controle­ opdracht dient dit te worden onderkend. Deze visie is aan de hand van een zestal thema’s nader uitgewerkt in de SRA-Controlefilosofie. Per thema zijn meetpunten of benchmarks benoemd waarmee het ‘profiel’ van de mkbcontrolecliënt kan worden geschetst. Vervolgens wordt op basis van dit profiel richting gegeven aan de controleaanpak volgens SRA. Profilering Profilering is een onderdeel van het verkrijgen van kennis van de entiteit en zijn omgeving. Aan de hand van het ontwikkelstadium waarin de entiteit zich bevindt kan worden vastgesteld of de rol en positie van de ondernemer, de inrichting van de bedrijfsactiviteiten en structuur van de organisatie, vormgeving van de administratieve organisatie, interne beheersing en governance, verzorging van informatie en verslaggeving en implementatie van IT (de ‘beheersingsomgeving’) - in samenhang met elkaar - daarop zijn afgestemd. Bij de risicoanalyse kunnen risico van een afwijking van materieel belang in de te controleren verantwoording worden geïdentificeerd als gevolg van inconsistenties die uit de profilering blijken. Het profiel van de entiteit kan echter ook aanknopingspunten bieden voor het bereiken van zekerheid op basis van voldoende en geschikte controle-informatie. Nieuw perspectief In de praktijk komt veel discussie voor over de noodzaak van en de mogelijkheden om te komen tot een goedkeurende controleverklaring bij een kleinere entiteit. In het verlengde daarvan

oktober 2011

speelt de onduidelijkheid over de verklaring van oordeelonthouding, zowel onder beroepsgenoten als in het maatschappelijk verkeer. Een oordeelonthouding voldoet vaak niet aan de verwachting van de gebruikers. In veel gevallen is het misschien zelfs juist in het kader van een mkb-controle mogelijk om voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen om tot een oordeel - al dan niet met beperking - te kunnen komen. Belangrijke aanknopingspunten daarvoor zijn de beheersingsfilosofie, de typologie en het routinematig karakter van processen in kleinere entiteiten, in combinatie met nieuwe technologische mogelijkheden en de effecten van regulering en toezicht. De toegevoegde waarde van een mkb-controle kan dan volgens SRA ook vooral worden gevonden in de effectieve bijdrage van de accountant aan het proces van ‘in control’ geraken van zijn cliënt. Het is daarnaast van belang dat de accountant zich inspant om tot een oordeel te komen dat in de ogen van de gebruikers bruikbaar is.

Referentiekader De controlefilosofie kan worden beschouwd als een need to have referentiekader voor de uitvoering van de accountantscontrole in het mkb. Tijdens alle fasen van het controleproces kan, met het profiel van de entiteit als uitgangspunt, de controle zo efficiënt en effectief mogelijk worden gepland en uitgevoerd. Daarnaast is het van belang dat in alle fasen van het controleproces voldoende wordt bijgedragen aan de behoefte van ondernemer om de entiteit ‘in control’ te kunnen brengen. Naar de overtuiging van SRA zal ook in de toekomst voor de mkb-accountant een meer dan relevante rol zijn weggelegd. De nieuwe controlefilosofie ondersteunt hem in die rol.

Cursus SRA-Educatie organiseert op 6 december de cursus ‘De vernieuwde SRAControleaanpak in de praktijk’. Kijk voor meer informatie op www.sra.nl/cursussen (cursuscode: EOCU4044) voor een uitgebreide omschrijving.

Dit artikel is tot stand gekomen i.s.m. met Pieter Mansvelder, SRA-Bureau Vaktechniek. Kijk voor meer informatie, handboeken en praktijkhandreikingen op www.sra.nl of [email protected].

Gespecialiseerd in

fiscale software Ruim 1.300 tevreden kantoren • Inkomstenbelasting (alle biljetten) • Vennootschapsbelasting • Dividendaangifte • Omzetbelasting en ICP (incl. suppletieaangifte) XBRL en SBR • Ondersteuning verkorte winstaangifte • Aanmaak XBRL berichten • Aanlevering bij Digipoort via providers Digitale ondertekening en dossier • Digitaal ondertekenen met PrimaSign • Digitaal ondertekenen via providers • Koppeling met digitaal dossier Cliënt online De beste support! • Snel • Deskundig • Inlogsessies • T: 072-5719994 • E: [email protected]

http://www.primaccount.nl

www.sra.nl

GRATIS

online demo

de SRA adviseur

31

1 uit 370

Maatschappelijk betrokken accountants Driehonderdzeventig accountantskantoren en negenhonderd vestigingen die allemaal eenzelfde stempel dragen: dat van SRAkantoor. Daarmee verbinden ze zich stuk voor stuk aan de kwaliteitsstandaard die we samen bij SRA stellen. Maar die standaard maakt bepaald geen eenheidsworst: elk kantoor heeft een eigen identiteit. In deze rubriek laten we u kennismaken met verschillende smaken uit het SRApallet. Deze keer Marcel Karman RA, van Dubois & Co. Registeraccountants.

Dubois & Co. werd in 1977 opgericht door Rien Dubois, voormalig vennoot van Pelser Hamelberg Van Til (rechtsvoorganger KPMG). Hij vestigde zich, samen met tien medewerkers, in Amsterdam waar hij startte met vooral klanten uit de vakbeweging. In 1982 verhuisde het kantoor naar een fraai historisch pand naast het Vondelpark. Inmiddels telt het kantoor 47 medewerkers, waarvan vijf vennoten. En nog steeds zijn maatschappelijke organisaties een zeer belangrijke klantengroep. In 1979 koos Marcel Karman RA heel bewust voor dít accountantskantoor, waar hij sinds 1991 ook vennoot is. “De visie, klantengroep en structuur van Dubois past bij mijn levensinstelling, omdat dit accountantskantoor daadwerkelijk invulling geeft aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Destijds was dat bijzonder, de term MVO bestond nog niet, en nog niet veel organisaties hadden een moderne visie op bijvoorbeeld personeelsbeleid en medezeggenschap. Bij de werving van nieuwe medewerkers is maatschappelijke betrokkenheid en affiniteit met onze specifieke klanten essentieel. Je kiest heel bewust voor een kantoor als dit, waar de meesten ook heel lang blijven werken”. Dit alles is duidelijk terug te zien in de dienstverlening, in de samenstelling van de klantengroep én in de eigen kantoororganisatie. Menselijke maat Dubois legt zich nadrukkelijk toe op de maat­ schappelijke accountantstaak, dus alleen controle en daar direct bijhorend advies. “Daarom werken hier alleen (aankomend) registeraccountants en geen fiscalisten. Met andere beroepsgroepen, kom je toch in andere discussies. Wij vinden dat bij die taak met een wettelijke basis ook een maatschappelijk verantwoord inkomen hoort. Dus niemand verdient hier boven ‘de Balkenendenorm’. Wij hebben geen fiscalisten, juristen of organisatieadviseurs in onze maatschap. Daarvoor verwijzen wij klanten door naar een kantoor waarvan we weten dat het goed bij die klant past, maar waarmee we geen formele of commerciële banden hebben.” Op de vraag of dat bedrijfseconomisch misschien niet wat te beperkt

32 deSRA adviseur

is, reageert Karman stellig: “Grotere kantoren staan vaak onder forse prestatiedruk, soms in een keiharde concurrentiestrijd met andere grote kantoren. Ook wij zijn meermaals benaderd voor een overname van ons kantoor. Maar wij opereren als kleiner kantoor juist heel bewust in een niche en voelen ons prima bij de huidige omvang. Bij onze schaal kennen we alle collega’s en alle klanten en weten we precies wat iedereen doet. Wij zijn naar klanten ook heel duidelijk in wat we wel en niet doen. Precies dat is ook wat onze klanten waarderen. Die willen niet met een groot en minder persoonlijk kantoor in zee gaan én kiezen bewust voor ons omdat we onverdund aan onze mvoprincipes vasthouden.” Bullshit Management Het gesprek gaat nader in op mvo, want Karman heeft daar een uitgesproken visie op. “Ik heb zelf in NIVRA’s Commissie Controlevraagstukken en -richtlijnen (CCR) zeven jaar meegewerkt aan het omzetten van Angelsaksische standaarden naar de Nederlandse praktijk. Maar misschien zijn we wel wat doorgeschoten in ‘rule-based’ werken en past ook niet alles even goed bij ons Rijnlands denken”. Een blik op Karman’s boekenkast toont een bescheiden rijtje oudere, blauwe bundels, naast een kloeke rij banden met de huidige regelgeving. Hij heeft ook weinig op met ‘bullshit management’, dus managementadvies gebaseerd op een soms slecht bij ons passende doorvertaling van Anglo-Amerikaanse theorieën. “In onverdund ‘shareholder-denken’ staat marktwerking voorop en is bijvoorbeeld lastig een goede plek te vinden voor de rol van ondernemingsraden.” In de boekenkast zien we ook een hele collectie over recente ontwikkelingen, zoals ‘Too Big to Fail’, ‘De Prooi’, ‘Bij welke reorganisatie werk jij?’ en, inderdaad, Jos Verveen’s ‘Bullshit Management’. Sigarendoos Dubois is al dertig jaar actief in advies voor ondernemingsraden. “Opdrachten waarbij we ondernemingsraden kunnen adviseren zijn ons op het lijf geschreven. Zo adviseren wij hen als ze een advies moeten uitbrengen over een reorganisatieof fusieplan van hun directie. Onze taak is dan om zo’n plan op ‘de financiële deugdelijkheid’ te

oktober 2011

“Onze dienstverlening eindigt niet met de accountantsverklaring, daar begint juist onze toegevoegde waarde”

controleren. Dat advies is geen assurance, wij kijken ook of de strategie en scenario’s wel hout snijden. En ja, daarbij stuit je nog wel eens op de beruchte achterkant van de sigarendoos”. Ook tal van andere maatschappelijke organisaties voelen zich bij Dubois thuis, zo blijkt uit de samenstelling van het klantenbestand. Dat bestaat voor 70% uit not-for-profit organisaties bijvoorbeeld in vakbeweging, onderwijs, welzijn, fondsenwerving, ontwikkelingssamenwerking, milieusector en cultuursector. Aansprekende namen zijn FNV, Humanitas en Stichting KiKa (kinderen kankervrij), en de Nederlandse Brandwonden Stichting. De overige 30% is wel profit en hoofdzakelijk actief in zakelijke dienstverlening, zoals advocatenkantoren en communicatiebureaus. Werkorganisatie De vennoten hebben de dagelijkse leiding en tekenen voor de vaktechnische verantwoor­ de­lijkheid; de beroepsorganisatie zou ook niet anders accepteren. Maar de medewerkers hebben in kantoorvergaderingen verregaande medezeggenschap bij belangrijke beslissingen. Die ligt bij de kantoorvergadering, waarin elke medewerker een rol kan spelen. Met ruimere bevoegdheden dan die op grond van de WOR.

www.sra.nl

Voorbeelden zijn de vaststelling van het jaarverslag en de benoeming van vennoten. “Een vennoot kan immers alleen goed functioneren, en in de kantoorleiding medewerkers stimuleren, als zijn kandidatuur door het hele kantoor wordt gedragen. Voor ons is dit de meest logische structuur om waar te maken wat klanten ook van ons verwachten: dat wij niet alleen oog hebben voor de cijfers, maar ook voor de mensen achter de cijfers”. Profit én People, ook in onze eigen werkorganisatie. Commodity Dan de toekomst. “Van ontwikkelingen zoals SBR, waardoor administratie en samenstellen ‘commodity’ worden, zullen wij niet veel merken. Onze klantengroep houdt immers onverminderd behoefte aan assurance op hun financiën en onze advisering daarbij. Ik zie toenemende behoefte aan assurance op bijvoorbeeld prestaties die onder een subsidieaanvraag geleverd worden. Een controleverklaring is geen commodity, al schijnen inkoopbureaus vaak weinig van ons vak te snappen. En daarbij: als natuurlijke groei zich voordoet, prima, maar wij hebben bewust geen groeidoelstelling, die legt ook niemand ons op”, besluit Marcel Karman. 

Tips: Focus op je dienstverlening en de klantengroep Blijf bij de schaalgrootte die je past Accepteer dat een heel specifieke beroepsopvatting soms klanten kost Sta naast je klant, in persoonlijk contact Zorg dat de klant écht voelt dat hij je nodig heeft Wees altijd geloofwaardig in wat je doet, hou vast aan principes Ook kleinere kantoren kunnen in de toekomst succesvol blijven

de SRA adviseur

33

product in ontwikkeling

SRA-training ‘Professioneelkritische instelling’ De besturen van NIVRA en NOvAA hebben het onderwerp ‘professioneel-kritische instel­ ling’ voor 2012 aangewezen als verplicht PE-onderwerp (12 punten) voor openbaar, intern en overheidsaccountants. Leden kunnen desgewenst al in 2011 aan deze verplichting voldoen. SRA ontwikkelt er een training voor, speciaal gericht op de mkb-accountant.

COLOFON Uitgave: de SRAadviseur is een uitgave van SRA in samenwerking met Lenthe Publishers. de SRAadviseur verschijnt vier keer per jaar. Redactie SRA: Patricia Zwijgers Postbus 335, 3430 AH Nieuwegein T 030 656 60 60, F 030 656 60 66 E [email protected] Uitgever: Lenthe Publishers, Amsterdam Advertenties: Caroline Pierrot T 06 51 89 03 84 E [email protected] Fotografie: de Beeldredaktie Vormgeving: Adept vormgevers, Haarlem www.adeptvormgevers.nl © 2011 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uit­ gever. De uitgever heeft bij de samen­ stelling van deze uitgave naar uiterste betrouwbaarheid en zorgvuldigheid gestreefd, maar kan niet aanspra­ kelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden en de gevolgen hiervan. De redactie draagt geen verantwoor­ delijkheid voor de advertenties. De advertenties staan niet in verband met de dienstverlening van SRA.

34 deSRA adviseur

De Professioneel-kritische instelling (professional skepticism) is een speerpunt in het eind 2010 door de NBA gepresenteerde Plan van Aanpak. Daarmee reageerde zij op de brede maatschappelijke discussie over het accountantsberoep (“lessen uit de kredietcrisis”). In dat plan is aangegeven dat een beroepsbreed programma gericht op gedragsverandering wordt ontwikkeld, vooral gericht op de verbetering van professionele scepsis én het handelen daarop. De beroepsorganisatie heeft voor dit programma inmiddels het curriculum vastgesteld. SRA-maatwerk SRA-Educatie ontwikkelt op dit moment een training “professioneel-kritische instelling”. Naadloos aansluitend op dat curriculum, maar nadrukkelijk wel met eigen toegevoegde waarde. Met docenten en herkenbare cases uit de mkb-praktijk en door in te spelen op hoe dingen lopen in de mkbkantoororganisatie. Dan gaat het dus niet alleen om de ‘mindset’ van de individuele professional, maar ook om de vraag ‘hoe doen wij het als organisatie?’. Dat laatste pleit heel sterk voor incompany training, omdat je dan aan de slag kunt gaan met alle betrokkenen en de wisselwerking tussen hen. Het curriculum benoemt uitvoerig de volgende doelstellingen: ‘kritisch (blijven) staan ten opzichte van informatie’, ‘de rug recht houden’ en ‘standvastig communiceren’. Dan is sprake van een combinatie van professionele kennis en wat je daarmee in houding en gedrag naar klanten en collega’s doet. Vaktechniek gemengd met communicatie derhalve. Reden waarom SRA kiest om de training door twee docenten samen te laten geven: een vanuit vaktechniek en een vanuit communicatie. Daarnaast zal tijdens de training gewerkt worden in kleinere groepen, waardoor úw praktijk nog meer centraal staat.

controle). Doel is dat casus, situaties, dilemma’s en gesprekken maximaal herkenbaar zijn. Praktijksituatie De training start met een pre-learning module. Deelnemers bereiden zich individueel voor op de praktijktraining die daarna volgt. Onderdeel daarvan is dat de deelnemer kritisch naar zijn eigen instelling en handelen in kaart brengt. Juist dat is interessant in bovenstaande SRA-trainingsvarianten, omdat deelnemers voor hun collega’s direct herkenbare praktijkvoorbeelden meenemen naar de training en daarmee met elkaar aan de slag gaan. En daarmee wordt het allerbeste de werkelijke situatie op SRAkantoren benaderd. Dat herkent u sowieso als handelsmerk van SRA-trainingen: geen hoogleraar die vertelt hoe het (theoretisch) moet, maar praktijkmensen die optimaal gebruikmaken van de bij kantoren aanwezige kennis en ervaring. De SRA-training is naar verwachting al eind dit jaar beschikbaar en wordt zowel in open aanbod als incompany aangeboden. Inmiddels is al gebleken dat daarvoor bij kantoren een stevige interesse is. Meer informatie Wilt u meer weten over deze training, neemt u dan contact op met Claudia van Engelenburg, T 030 656 60 60 of [email protected].

Hoewel het curriculum uitgaat van een cursus voor iedereen, kiest SRA voor het ontwikkelen van twee trainingsvarianten: een voor de controlepraktijk en een voor de gemengde praktijk (samenstel en enige

oktober 2011

De sprong naar SBR/XBRL is niet zo groot Dankzij de

internationale Standard Business Reporting

(SBR) methode kunnen financiële rapportages voortaan digitaal, in XBRL-formaat, worden aangeleverd bij overheidinstanties en banken. Hiermee bespaart u zelf kostbare tijd en uw cliënten administratieve lasten. Dat is natuurlijk mooi meegenomen, maar het belangrijkste van de elektronische uitwisseling van financiële rapportages blijft natuurlijk de zekerheid dat de cijfers kloppen. En dat is de taak van de accountant. Uw taak. De handige XBRL Rapportage templates van CaseWare Nederland helpen u daarbij door u in staat te stellen uw cijferwerk aan de jaarrekening opnieuw te gebruiken. Met één druk op de knop maakt u financiële rapportages in XBRL-formaat op basis van de commerciëleof fiscale jaarrekening. Er zijn twee templates verkrijgbaar. Een template voor de elektronische levering aan de Kamer van Koophandel en een template voor de kredietrapportage aan banken. Wilt u óók de sprong vooruit maken naar de aanlevering van elektronische rapportages? En hierbij verzekerd zijn van de juiste hulpmiddelen? Ga dan snel naar www.caseware.nl.

CaseWare Nederland bv Amersfoortseweg 15F Apeldoorn Tel: +31(0)55-368 10 50 www.caseware.nl www.sra.nl

BEYOND THE BALANCE

de SRA adviseur

35

UNIT4 Accountancy

Marktleider in accountancysoftware

UNIT4 Actueel

Altijd en overal uw actuele SRA-handboeken beschikbaar SRA biedt nu haar handboeken ook via UNIT4 Actueel aan waardoor u de actuele SRA-handboeken online beschikbaar kunt stellen aan al uw medewerkers. Uw medewerkers beschikken hiermee vanaf iedere locatie - bij de cliënt, op kantoor, thuis of onderweg - altijd over actuele vaktechnische informatie van SRA. UNIT4 Actueel is een gebruiksvriendelijke weboplossing voor het

Kijk voor meer informatie over online handboeken op www.unit4.nl/unit4-actueel en voor onze totaaloplossing op www.unit4.nl/accountancy

beheren en distribueren van uw kwaliteitshandboeken. Zowel vakorganisaties als kantoororganisaties waarborgen met UNIT4 Actueel een efficiënt en betrouwbaar gebruik van relevante vaktechnische kennis en kantoorprocedures. UNIT4 Actueel werkt zelfstandig en vormt samen met onze andere softwareproducten een krachtige totaaloplossing.

36 deSRA adviseur

oktober 2011