MAGAZINE. I can t stop shaking The room has a groove in the floor It s almost earthquaking

1

FINALE SENA YOUNG TALENT GUITAR AWARDS

NORTH SEA ROUND TOWN

WONDERFEEL

ZOMERJAZZFIETSTOUR

21 JUNI Amsterdam

26 JUNI – 12 JULI Rotterdam

24 – 26 JULI ‘s Graveland

29 AUGUSTUS Groningen

JAZZ DAG

BIG RIVERS FESTIVAL

WEITJEROCK

BUMA NL

25 JULI IJzendijke

26 – 27 JUNI Rotterdam

11 – 13 JULI Dordrecht

14 SEPTEMBER Den Bosch

AMSTERDAM ROOTS FESTIVAL

PETER DE GROTE FESTIVAL

ORLANDO FESTIVAL

LATE SUMMER JAZZ

30 JUNI – 5 JULI Amsterdam

15 – 25 JULI Groningen

20 – 30 AUGUSTUS Kerkrade

18 – 19 SEPTEMBER Uden

1

MAGAZINE

MAGAZINE VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | JUNI 2015 | NR.2 | JAARGANG 15

CARO EMERALD:

‘WE WILLEN HET WAT RAUWER’ NORTH SEA ROUND TOWN: ROTTERDAM ADEMT JAZZ FERRY ROSEBOOM WIL EEN FONDS VOOR DE NOTEN

I can’t stop shaking The room has a groove in the floor It’s almost earthquaking Look what we’re making History out on the floor And it’s just awaking UIT: BACK IT UP, DEBUUTSINGLE VAN CARO EMERALD VAN HET ALBUM DELETED SCENES FROM THE CUTTING ROOM FLOOR UIT 2010

WAT IS EEN VIDEOCLIP WAARD?

2

3

van de redactie

ZOMERS GELUK Caro Emerald is eigenlijk een trio. Bij de aanvraag van dit interview kregen we te horen dat we alleen met Caro en haar twee producers en songwriters tegelijk konden praten en anders niet. We gingen schoorvoetend overstag, want we praten normaliter met degenen die op het podium staan. Is Caro zo onzeker dat ze het niet alleen afkan? Zit ze onder de plak van haar producers? Het blijkt niets van dat al te zijn: Caroline de Leeuw, Jan Wieringen en David Schreurs hebben het merk Caro Emerald als driemanschap gecreëerd, zonder externe pr-machine of muzikale bemoeienis van een label. Ze tarten de ongeschreven wetten van de platenindustrie, doen alles in eigen beheer – precies zoals zij dat zelf willen. En dat doen ze goed. Van hun debuutalbum werden in 2010 maar liefst 1,2 miljoen exemplaren verkocht en het succes gaat al vijf jaar lang onverminderd voort. Niet zo’n slecht idee misschien, dat ‘zelf doen’ met een hecht clubje vertrouwelingen. Caro Emerald houdt er in ieder geval nog even aan vast, zeggen de drie in het interview dat er uiteindelijk toch van kwam.

RAGAZZE QUARTET

De drie van Caro lieten zien dat je ook zonder grote platendeal de wereld kunt veroveren; ze doen nog altijd alles zelf.

Bij een klassiek strijkkwartet denk je niet meteen aan flamboyante outfits. De ‘Ragazze’ denken daar heel anders over.

Job Chajes is praktisch getrouwd met zijn Klezmer Band. Hij kan ervan leven, maar niet dankzij de naburige rechten: “Klezmer wordt te weinig gedraaid.”

4

10

16

REFLECTIES

DE WAARDE VAN DE VIDEOCLIP

HOE DOET IE ’T?

PERFORMERS MAGAZINE  wordt uitgeven onder verantwoordelijkheid van de

NORTH SEA ROUND TOWN

Sena-sectie uitvoerend

Of je nu de trein pakt, in een bejaardenhuis woont of over de Coolsingel wandelt: vanaf 26 juni vind je overal in Rotterdam live jazz.

Beperkt legaal aanbod, blokkerend licentiegedrag en een steeds schevere verdeling. Wanneer grijpt de Europese Commissie nou eens in?

MTV, The Box en TMF zijn pure nostalgie; anno 2015 is YouTube leidend als het over clips gaat. Hoeveel views heb je eigenlijk nodig?

18

23

25

kunstenaars. Het blad is bestemd voor rechthebbende

Wat je tegenwoordig ook heel goed zelf kunt doen, is je eigen videoclip maken. Het kost weliswaar een bak geld, maar wie het slim aanpakt, verdient dat weer terug via de views op YouTube – mits ook die aantallen in de 6 nullen lopen. Daar heb je ze weer, die miljoenen. Hoe krijg je ze bij elkaar? Is het gouden ei vooral een kwestie van geniaal zijn, hard werken en volharden of ook van toeval en geluk? We blijven erover schrijven, want het blijft de grote vraag die menigeen bezig houdt: “Hoe kun je er in godsnaam van leven?”

CARO EMERALD

uitvoerende kunstenaars en andere geïnteresseerden. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. © 2015 Sena HOOFDREDACTEUR: Willemijn de Jonge REDACTIE: Erwin Angad-Gaur, Anita Verheggen en Mascha Felix (fotoredactie)

NIET ZO’N SLECHT IDEE, DAT ‘ZELF DOEN’

EINDREDACTIE:

Willemijn de Jonge

COVERFOTO:

Caro Emerald



Foto: Paul Tolenaar

VORMGEVING: Fellows DRUK: Zwaan OPLAGE: 17.000 AUTEURS: Rianne van der Molen, Erik Thijssen, Willemijn de Jonge, Jowi Schmitz,

Over geluk gesproken: volgende week begint de zomer, en daarmee het festivalseizoen. Pinkpop is net geweest, maar er staan nog vele zwoele zomeravonden op het programma. Muziek onder de sterren, in parken, weilanden, stranden, op pleinen en straten. Over tien dagen barst het weer los in Rotterdam met North Sea Round Town. Live muziek waar je niet naar op zoek was, maar die als een cadeautje langskomt op plekken waar je het niet verwachtte. Op het station of in een huiskamer bijvoorbeeld. Als dat geen geluk is.

Erwin Angad-Gaur, Anita Verheggen,

EN VERDER

Mascha Felix, Jasper van Vugt, Guido van Oorschot en Henk Westbroek.

2 Van de redactie

12 SENA TALENT STAGES

22 Podium: Ferry Roseboom

7 SENA NIEUWS: DOE MEE MET HET LEZERSONDERZOEK!

14 Handen af van de zelfstandigenaftrek

28 HENK WESTBROEK

8 Ik en mijn recht

15 DE WAARDE VAN MUZIEK

REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20, Postbus 113, 1200 AC Hilversum

Telefoon: (035) 625 17 00



E-mail: [email protected]



Website: www.sena.nl

LEES OP PAGINA 7 HOE JE 2 KAARTEN VOOR NORTH SEA JAZZ KUNT WINNEN

4

5

POPICOON

‘WE HADDEN HET GEVOEL DAT ER MEER IN ZAT’

Waar voor de buitenwereld de altijd stijlvol geklede Caro (echte naam Caroline de Leeuw) en haar losse jazzy stem de kern vormt van Caro Emerald, ziet zij het anders. Vanaf het prille begin is alles opgezet, bedacht en gemaakt met producers/songwriters Jan van Wieringen en David Schreurs. Dus doen ze vandaag het interview gezamenlijk. Glunderend vertellen ze over het succes van Caro Emerald, hun jarenlange voorbereiding, hun losse manier van werken, de prijs die het kost om alles in eigen hand te houden (David), hoe de roem Caro niet veranderde (Jan) en dat het BN’erschap niet zo interessant

is (Caro). Ze vullen elkaar aan als een geoliede machine en zijn het bijna altijd eens. Op dit moment werken ze hard aan een nieuw album, dat ergens in het komende jaar moet uitkomen. Of de onlangs uitgebrachte single Quicksand – swingend, zomers, met stevige beat en aanstekelijk refrein – typerend daarvoor is, blijft onduidelijk. David: “We hebben geen flauw idee. We zien het nummer vooralsnog als een soort bruggetje tussen twee albums in.” Al zal het nieuwe werk waarschijnlijk minder gepolijst gaan worden dan het grote publiek van Caro gewend is. Caro: “We willen dat het wat rauwer

gaat klinken, maar hoe precies is nog onduidelijk. Momenteel hebben we een heleboel liedjes liggen en die moeten geproduceerd worden. Dat zal grotendeels de sound van het album bepalen.” SIMPEL REKENSOMMETJE Door de single niet te lanceren als voorbode op het nieuwe album, tarten ze de ongeschreven wetten van de platenindustrie. David: “We vinden het leuk om die zogenaamde regels te laten varen. Voor ons is dit een goed moment om een single uit te brengen en dan doen we dat gewoon. Dat kan omdat wij met niemand anders te maken hebben.”

‘INEENS DACHT IK: IK MOET BLIJKBAAR EEN OF ANDERE STER ZIJN’

CARO EMERALD

Ze staan niet op het podium, maar zijn essentiële factoren in het succes. Dus schuiven naast popicoon Caro zelf ook songwriters en producers Jan van Wieringen en David Schreurs bij dit interview aan. “We vertrouwen volledig op elkaar.” Door Rianne van der Molen Foto’s: Paul Tolenaar

Hun muziek komt immers uit via het label Grandmono Records, opgezet in 2009 door Jan en David. Zelden pakt een keuze voor eigen beheer zo goed uit. David: “We hadden in die tijd veel goede contacten. Platenbonzen hoorden echt wel dat het leuke muziek was. Maar pas toen Back It Up 3FM Megahit werd, begonnen ze met cheques te zwaaien. Dus gingen we praten.” Een simpel rekensommetje leerde hen dat ze zelf maar weinig over zouden houden aan een eventuele deal. “Labels zeiden ons dat we wellicht 3000 cd’s konden verkopen. Zelf hadden we het gevoel dat er veel meer inzat.

Thuis rekenden wij door tot de 400.000 albums. Daar zouden we met een deal erg weinig op verdienen.” Die uitspraak typeert het enorme vertrouwen in hun muziek en sound. Caro: “We hadden samen het gevoel dat dit weleens heel groot zou kunnen worden.” PRIJZENKAST Ze kregen gelijk. Nadat Back It Up in 2009 een hit werd, reeg Caro Emerald de successen aan elkaar. De prijzenkast is inmiddels goed gevuld met onder meer een Edison (2010), De Popprijs (2010) en de Gouden Notekraker (2012). Afgelopen 5 mei was ze ambassadeur van de vrijheid, ze trad al op in de fameuze O2Arena in Londen en haar tweede album The Shocking Miss Emerald haalde de eerste plaats in de Engelse charts. Verder werden van debuutalbum Deleted Scenes From The Cutting Room Floor maar liefst 1,2 miljoen exemplaren wereldwijd verkocht en werd de single A Night Like This een hit in Nederland, Duitsland, Polen, Oostenrijk, Italië, Roemenië en Zwitserland. Overtuigend lieten ze zien dat je anno 2010 ook zonder grote platendeal de wereld kunt veroveren. Jan: “Davids oneindige nieuwsgierigheid is heel belangrijk geweest daarin. In het begin had hij bijna iedere dag afspraken met mensen die de muziekindustrie kennen. Zo hebben we ongelofelijk veel ontdekt.” Uiteindelijk is David ook degene die er bij de anderen op aandringt om de muziek in eigen beheer uit te gaan brengen. “We hadden zo lang aan dat eerste album gewerkt en het was naar onze smaak helemaal goed. We vertrouwden volledig op elkaar. Ik wilde niet dat iemand anders dat gevoel om zeep zou kunnen helpen.” 

6

Nog altijd staan ze alle drie 100 procent achter die beslissing. Caro vindt dat ze er vooral voordelen van hebben gehad. “We hebben als trio alle belangrijke beslissingen kunnen nemen en door de gigantische verkoop heeft het financieel goed uitgepakt.” Nadelen zijn er ook. Toen het succes zich als een olievlek begon te verspreiden, creëerde dat een berg werk aan de zakelijke en praktische kant. Vooral David gaat zo op in het regelwerk, dat er weinig tijd overblijft voor de muziek. Caro: “Dat was de grootste klacht, want je moet als muzikant creatief bezig blijven. Dus moesten we het bedrijf uitbreiden. Dat kost tijd, want je hebt niet meteen de juiste mensen.” GEVECHT MET ROEM 2010 is het jaar waarin alles op zijn kop staat. Jan en David zijn druk met alles in goede banen leiden, terwijl Caro opeens aan de lopende band moet optreden. “Ik ben iemand die best wel stevig in haar schoenen staat, maar toch werd het me vaak te veel. Ik was behoorlijk gestrest in die tijd.” Opeens lijkt de hele wereld iets van Caro Emerald te willen. “Daar heb ik wel mee gevochten,” ziet ze nu. “Je krijgt toch het gevoel dat mensen iets van je verwachten. Ineens dacht ik: ik moet blijkbaar een of andere ster zijn. Maar ik heb foute kleren en moet nodig naar de kapper, dus hoe moet dat?”

7

Gelukkig houdt haar omgeving haar met beide benen op de grond. Jan tegen Caro: “Jij bent nooit raar gaan doen. Dat lijkt misschien een makkelijk iets, maar ik heb veel artiesten gezien die na een doorbraak niet wisten wat ze met zichzelf aan moesten. Die zich vreselijk gingen gedragen. Ik denk dat het scheelt dat het bij jouw vrienden niet wezenlijk uitmaakt dat jij een bekende artiest bent nu.” Caro knikt instemmend. “Het helpt ook wel dat ik niet zo vaak herkend wordt. Op straat word ik zelden aangesproken. Dat vind ik prettig, met het BN-erschap op zich heb ik niets.” AUTONOOM PRODUCT David gelooft dat je daar als muzikant een duidelijke keuze in moet maken. Expres leggen zij een groot deel van de aanvragen opzij. David: “Caro zit niet voor promotie bij Wie is de Mol? of Spuiten en Slikken. Dat zijn misschien leuke schnabbels, maar daar verkoop je niet per se meer albums door. Programma’s moeten passen bij wat wij willen, anders is het verloren tijd.” Focus is misschien wel de kern van hun samenwerking. Al pratende valt dat woord behoorlijk vaak.

Jan: “Volgens ons is het belangrijk dat je op het juiste moment focust op de juiste dingen. Wanneer je liedjes aan het maken bent, moet je eigenlijk nog niet bezig zijn met een management of een label. Dat zie ik vaak misgaan bij jonge bands. Wat er dan kan gebeuren is dat managers en labels zich gaan bemoeien met jouw muziek. Dat is meestal slecht nieuws. Daarom raad ik bands altijd aan om eerst een autonoom eindproduct te maken. Dat maakt het makkelijker om de juiste mensen te vinden. Die echt bij jou en je muziek passen. Daarbij is het gewoon dom om je carrière in die beslissende eerste periode al uit handen te geven.” Toch zouden ze niet iedereen aanraden om het net als hen te doen. Regelmatig komt de vraag in vergaderingen voorbij. Gaan we alleen door of brengen we Caro Emerald onder bij een ander label? David: “We hebben niet de ervaring van een managementbureau. En het vinden van de juiste partners voor kortlopende projecten kost veel tijd. Tegelijk willen we nu niet anders. Maar we sluiten niet uit dat het in de toekomst gaat veranderen.” De anderen knikken instemmend.

Lezersonderzoek Win 2 kaarten voor North Sea Jazz

Notekraker nieuwe stijl Stem nu voor goud en zilver

We zijn benieuwd naar je mening over Performers

Op 21 september wordt de Gouden

Magazine. Wat vind je goed? Welke rubrieken waardeer

Notekraker uitgereikt. Dit jaar heeft de

je het meest? Maar ook: wat mis je? En wat zou je liever

prijs een nieuwe opzet: aangeslotenen

anders zien?

van Sena en NORMA krijgen een grotere stem. Zij kiezen in een eerste stemronde

Deelname aan het online lezersonderzoek helpt ons het

drie genomineerden uit een longlist, en

magazine nog beter aan te laten sluiten op de wensen

in een tweede stemronde bepalen zij wie

van de lezer. Invullen duurt ongeveer 8 minuten. In ruil

het gouden speldje wint.

daarvoor verloten we onder respondenten 2 kaarten voor North Sea Jazz op zondag 12 juli.

Naast de nieuwe stemprocedure is er ook

Met Lionel Richie, Hozier, Emeli

een prijs bijgekomen: de Zilveren Notekraker

Sandé, Selah Sue, Lianne La Havas,

voor aanstormend talent. Ook hierbij kunnen

Laura Mvula & Metropole Orkest

aangeslotenen kiezen uit een longlist, maar de winnaar

en heel veel meer.

wordt wel in één stemronde bepaald.

GEEF JE MENING!

Stem tot 21 juni voor de winnaar van

Vul het lezersonderzoek in op

zilver en een genomineerde voor goud op

www.sena.nl/makers/

www.goudennotekraker.nl

performersmagazine ←

Hier kun je je ook aanmelden voor de prijsuitreiking ←

Herziening puntensysteem Nieuwe stemming volgt

Vormgevingsmuziek Reductie van 25 procent

Tijdens de Vergadering van Aangeslotenen van 18 mei

De Raad van Aangesloten heeft het afgelopen jaar

kwam naast de jaarcijfers en het Sociaal Cultureel beleid

in het kader van de algemene evaluatie van het

ook het voorstel tot herziening van het puntensysteem

repartitiereglement de status en uitkering van

voor sessiemuzikanten aan de orde. Hoewel het

‘vormgevingsmuziek’ onder de

wijzigingsvoorstel van de sectie uitvoerende kunstenaars

loep genomen. Dit zijn titels die

met één stem verschil werd aangenomen, besloot het

worden gebruikt als identificatie

sectiebestuur, gezien het belang van het onderwerp en

of omlijsting van programma’s of

de zeer kleine meerderheid, nog geen uitvoering aan het

zenders.

genomen besluit te geven. Na onderzoek naar de aanpak bij

‘HET IS DOM OM JE CARRIÈRE IN DE EERSTE PERIODE UIT HANDEN TE GEVEN.’

Tijdens een volgende reguliere of

buitenlandse zusterorganisaties,

speciale aangeslotenenvergadering

juridisch onderzoek en meerdere

zal opnieuw en met meer aandacht

overleggen met vertegenwoordigers van betrokken

over aanpassing van het reglement

rechthebbenden heeft de Raad van Aangeslotenen

gesproken en gestemd worden.

besloten tot het invoeren van een reductie van 25 procent

Uiteraard houdt Sena de aangeslotenen

op de uitbetalingen voor vormgevingsmuziek met ingang

over verdere ontwikkelingen in dit

van muziekjaar (jaar van incasso) 2016. Alle overige

proces op de hoogte.

regels blijven ongewijzigd.

8

9

IK EN MIJN RECHT

WETTELIJKE BESCHERMING TEGEN

voorwaarden die op dat moment gelden. Dat hieraan nu een einde komt is meer dan noodzakelijk en kan voor de toekomst een groot verschil maken.

KLEINE LETTERTJES

AUTEURSCONTRACTENRECHT Veel is de afgelopen jaren, ook in dit Performers Magazine, geschreven over de invoering van het auteurscontractenrecht: een wettelijke bescherming van auteurs en artiesten tegen wurgcontracten. Het is bijna zover. Wat betekent dat voor muzikanten? Door Erwin Angad-Gaur Met name dankzij gezamenlijke lobby van de Nederlandse vakbonden en beroepsorganisaties voor auteurs en artiesten, verenigd in Platform Makers, is wetswijziging op de auteurswet nu aanstaande. De Tweede Kamer nam het wetsvoorstel auteurscontractenrecht eerder dit jaar met grote meerderheid aan, verwachting is dat ook de Eerste Kamer snel tot behandeling zal overgaan.

Voormalig staatssecretaris Fred Teeven sprak in de Tweede Kamer het streven uit de nieuwe wettelijke bescherming per 1 juli van dit jaar in te laten gaan. Of de Eerste Kamer er in slaagt het wetsvoorstel tijdig te behandelen is bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet 100 procent helder. Zo niet, zal de ingangsdatum vermoedelijk 1 januari 2016 zijn. Evengoed: wat houdt de nieuwe wet nu eigenlijk in? Wondere wereld Het wetsvoorstel heeft als doel de steeds verder scheefgegroeide onderhandelingspositie tussen exploitanten en makers te compenseren. Feitelijk bestaan er twee ongelijkheden. De eerste is marktmacht: de platenmaatschappij is groter dan de beginnende muzikant. De tweede is kennis: muzikanten hebben net als schrijvers, acteurs of beeldend kunstenaars, niet voor een artistiek beroep gekozen om zich te verdiepen in de wondere wereld van het auteursrecht, het naburig recht of het contractenrecht. Het doorgronden van kleine lettertjes behoort niet tot hun hobby.

Zeker de afgelopen tien tot twintig jaar, waarin door fusies en overnames steeds grotere entertainmentconglomeraten van uitgevers, omroepen en platenmaatschappijen ontstonden, is van gelijkheid nauwelijks sprake meer. Omroepen eisen van muziekauteurs soms 80 procent van hun Buma-rechten; platenmaatschappijen investeren minder dan voorheen, maar vragen in hun contracten meer rechten dan ooit tevoren. Bij de keuze tussen een slecht contract of geen contract kiezen ook muzikanten al te vaak het eerste. Begrijpelijk, maar wel iets waar ze later vaak spijt van krijgen. Wettelijke bescherming De voor muzikanten belangrijkste bepalingen op een rij: 1. De maker heeft recht op een in de overeenkomst te bepalen billijke vergoeding. Deze bepaling lijkt een beetje een dode letter, want in de toelichting schrijft de minister dat de vergoeding ook op nul kan worden gesteld. Deze regel geeft dus vooral een intentie van de wetgever weer: geen vergoeding, of een onredelijk lage vergoeding moet de uitzondering worden en niet de regel. 2. Een vereniging van makers kan in samenspraak met een vereniging van exploitanten de minister van OCW verzoeken de hoogte van een billijke vergoeding vast te stellen. Op dit moment wordt collectief onderhandelen verboden.

Dat betekent concreet dat een schrijversstaking zoals die inmiddels alweer zeven jaar geleden in Amerika plaatsvond in Nederland onmogelijk is. Collectief onderhandelen door kleine zelfstandigen wordt in Nederland beschouwd als ‘kartelvorming’ en is (volgens de ACM) in strijd met de mededingingswet. Het nieuwe wetsvoorstel probeert dat op een weliswaar omslachtige manier toch mogelijk te maken. Op zich een positief punt: want als collectief kunnen theoretisch minimumbepalingen worden uitonderhandeld tussen bijvoorbeeld NVPI aan de ene kant en Ntb en KIEM aan de andere, die individueel nooit haalbaar zouden zijn. 3. De maker heeft recht op een aanvullende vergoeding van degene die het auteursrecht op zijn werk exploiteert als de aanvankelijk overeengekomen vergoeding ernstig onevenredig is in verhouding tot de opbrengst. Dit wordt ook wel de bestsellerbepaling genoemd: bij een onverwacht groot succes krijg je in het geval van een slecht contract alsnog recht op een aanvullende vergoeding. In sommige contracten is dit al geregeld via een zogenaamde sliding scale; een bepaling waarbij bijvoorbeeld over de eerste 1000 exemplaren een royalty van 6 procent geldt, over de volgende

2000 exemplaren 10 procent en over alles daarboven 16 procent. 4. De maker kan de overeenkomst geheel of gedeeltelijk ontbinden in het geval de exploitant nalaat in voldoende mate te exploiteren (de ‘non usus-regel’). Doet je platenmaatschappij of muziekuitgever onvoldoende werk voor je, dan kun je je rechten terugkrijgen. Een belangrijke bepaling, die overigens ook nu al op basis van bestaande wetgeving wordt toegepast: als een muziekuitgever zich niet inspant voor de exploitatie van aan hem overgedragen liedjes is het ook nu vaak mogelijk het contract te ontbinden en je rechten helemaal terug te krijgen of met een ander in zee te gaan. 5. De maker kan een beding waarin voor een onredelijk lange termijn aanspraken worden verleend op toekomstige werken (bijvoorbeeld opties op een volgend album) en andere onredelijke bezwarende bedingen vernietigen. Dit is een essentieel nieuw recht: veel platencontracten bevatten bijvoorbeeld eenzijdige ‘opties’, waardoor je als artiest aan het begin van je carrière feitelijk je hele toekomstige werk bij een platenmaatschappij onderbrengt, tegen de

6. Er komt een geschillencommissie zodat auteurs en artiesten een laagdrempelig alternatief hebben voor een gerechtelijke procedure. Onduidelijk is op dit moment of de nieuwe geschillencommissie werkelijk zo laagdrempelig zal zijn als de bedoeling is. Over de financiering wordt nog druk onderhandeld door vertegenwoordigers van makers, producenten en de overheid. De Tweede Kamer nam echter een mede door VVD, PvdA en D66 ondertekende motie van Jasper van Dijk (SP) aan, die aandringt op spoedige instelling van de geschillencommissie.

‘DE NIEUWE WET BIEDT SERIEUZE VERBETERINGEN’ Champagne? Nog geen tijd voor de champagne uiteraard. Veel van de nieuwe beschermingsmaatregelen gelden alleen voor nieuwe contracten; dat is zuur voor wie in het verleden een contract afsloot dat nu ook politiek algemeen onredelijk wordt bevonden. De wet kent daarnaast tekortkomingen en onduidelijkheden die de komende jaren (op weg naar een evaluatie over vijf jaar) zullen moeten worden getoetst. Maar toch: voor de toekomst, zeker in het geval van evident onredelijke contractvoorwaarden biedt de nieuwe wet serieuze verbeteringen. Een mooi glas wijn mag er, als de Eerste Kamer de wet heeft goedgekeurd, toch wel op gedronken worden. VOLG HET NIEUWS OVER DE INVOERING VAN DE NIEUWE WET EN DE OPRICHTING VAN DE GESCHILLENCOMMISSIE OP DE WEBSITES VAN DE NTB, KIEM EN PLATFORM MAKERS.

10

KLASSIEK

SCHERP PROFIEL ‘HET WERD TOCH WEER EEN MEISJE’

11

Bij een klassiek strijkkwartet denk je niet meteen aan aan hippe outfits en al helemaal niet aan haute couture. Waarom eigenlijk niet, dachten de vier meiden van het Ragazze Quartet. Zij gooien het over een andere boeg met een eigenzinnige aankleding Door Guido van Oorschot

“Jullie redden het nóóit!” Hoe vaak heeft Jeanita Vriens dat wel niet gehoord. Vriens (31) speelt viool in het Ragazze Quartet: vier jonge vrouwen die zich storten op de vechtmarkt van het klassieke strijkkwartet. Een hopeloze missie?

“We zitten in ons vierde seizoen,” zegt Vriens, “en we kunnen er al die tijd van leven.” Successen genoeg, zou je zeggen. De Ragazze – Italiaans voor ‘meisjes’ – wonnen een muziekprijs van 50.000 euro. Ze hebben een cd-contract op zak. In de klassieke tv-show De Tiende van Tijl vormen ze de huisband. En met hun modeconcert Haute Couture drongen ze door tot het zondagse muziekprogramma van Paul Witteman. Maar het succes rolt niet vanzelf hun kant op, waarschuwt Vriens. Ze somt op: “’s Ochtends studeert ieder voor zich, ’s middags repeteren we samen. En als we ’s avonds geen concert geven, wacht vaak een administratieve klus. Dat regime geldt vijf, zes dagen per week.” Haute Couture Hard werken, daar begint het mee. Maar dat het Ragazze Quartet in een guur cultuurklimaat overleeft, danken de speelsters ook aan hun scherpe profiel. Vanaf het begin hebben ze daar secuur aan geschaafd. Er kwamen zelfs sessies aan te pas met een bureau voor strategische communicatie. Website, foto’s, social media, podiumuitstraling, repertoirekeuze: alles grijpt in elkaar. Dus wanneer concertzalen de Ragazze contracteren, halen ze niet zomaar een kwartet in huis dat keurig Beethoven of Bartók speelt. Nee, ze verwelkomen “vier jonge, gepassioneerde musici die graag aan iedereen willen laten horen hoe mooi en ontroerend, maar ook fluisterend, swingend en messcherp het klassieke strijkkwartet kan zijn.”

Elk programma van het Ragazze Quartet vertelt een verhaal. Het idee voor Haute Couture begon bij muziek van de Russische componisten Igor Stravinsky en Sergej Prokofjev. Hun stukken bleken een link te hebben met het Parijs van modeontwerpster Coco Chanel. Zou het niet leuk zijn, dachten de ragazze, als een eigentijdse couturière voor ons bijpassende concertkleding zou ontwerpen? Wilde dromen “Dat is het voordeel van vier jonge vrouwen,” zegt Jeanita Vriens, “die denken graag na over hun concertoutfit. Via internet kwamen we op het spoor van de jonge Nederlandse ontwerpster Henriette Tilanus. Ze aarzelde, maar nadat we een cd hadden gestuurd, kreeg ze duizend ideeën. Toen dachten we: bij zulke speciale kleding kunnen decor en licht niet achterblijven. En zo is dat concert uitgegroeid tot een theatrale beleving.” Voor de toekomst koestert het Ragazze Quartet genoeg ambities. Er zijn voorzichtige gesprekken over een programma met het Nederlands Dans Theater. In de categorie ‘wilde dromen’ valt een optreden met de singer-songwriter Tom Waits. En een man in de gelederen van het vrouwenkwartet is niet ondenkbaar. “Sterker nog,” zegt Jeanita Vriens, “toen we vorig jaar een nieuwe cellist zochten, hebben we een tijdje een man op proef mee laten draaien. Ik zag de kop in onze nieuwsbrief al voor me: It’s a boy! Hij speelde uitstekend, maar het werd toch weer een meisje.” WWW.RAGAZZEQUARTET.NL ←

Foto: Sarah Wijzenbeek

12

13

70 JAAR VRIJHEID OP TALENT STAGES

Foto’s: Marc Notte, Henriette Guest, Peter van der Wal, Richard Canten, Peter van der Aar, Eric van Nieuwland, Knelis

OP 5 MEI VIERDEN WE ONZE VRIJHEID OP VEERTIEN BEVRIJDINGSFESTIVALS VERSPREID DOOR HET LAND. OOK DIT JAAR WAS ER OP DE SENA TALENT STAGES VOLOP AANDACHT VOOR REGIONAAL TALENT.

Sommige festivals openden later dan gepland, anderen onderbraken hun programma en het hoofdpodium in Almere kon niet worden gebruikt; het leek er even op dat de Bevrijdingsfestivals letterlijk in het water zouden vallen wegens het slechte weer. Maar gelukkig klaarde dat in het grootste deel van het land in de loop van de middag op, waardoor festivalgangers uiteindelijk toch konden genieten van goede muziek.

SENA TALENT STAGES Naast vele grote namen was er veel aandacht voor regionaal, aanstormend talent. Op de Sena Talent Stages kregen jonge artiesten de kans om zich te presenteren aan het grote publiek. In Rotterdam stonden bijvoorbeeld Accelerators, Caza, Charl Delemarre, De Skaggerz, Order of the Emperor, Rass Motivated, The Minor Details en Victim Victim op het programma. In Den Haag lieten onder andere Darlyn, Jon Tarifa, Bells of Youth, Mama Franko, Tourette on Tour en Luminize van zich horen. En in Groningen waren er optredens van The Jillionaire, Ares, Cho, SBMG, Ronnie Flex, Roberto Tan, Digitzz, Abbeye, Mongoose, Mulu, Bokoesam, Fresku en Stepherd & Skinto.

14

15

HANDEN AF VAN DE ZELFSTANDIGENAFTREK Een coalitie van partijen uit de creatieve industrie lanceerde vrijdag 6 maart de campagne ‘Handen af van de zelfstandigenaftrek’. Inzet van de campagne is behoud van de zelfstandigenaftrek die sinds het aantreden van het kabinet Rutte I permanent onder druk staat. Het huidige kabinet van VVD en PvdA is voornemens de zelfstandigenaftrek af te schaffen. Door Erik Thijssen Met de campagne ‘Handen af van de zelfstandigenaftrek’ willen partijen als Kunsten ’92, Platform Makers, KIEM en Ntb het huidige kabinet eraan herinneren dat de zelfstandigenaftrek geen subsidie is. De zelfstandigenaftrek is in 1972 in het leven geroepen ter compensatie van risico’s van ondernemerschap. Rosa García López, Secretaris van NVJ Zelfstandigen en woordvoerder namens de initiatiefnemers: “De creatieve industrie bestaat bij de gratie van zelfstandigen die investeren in kennis en kunde. Waarden waar ook studenten – en steeds meer docenten – de afgelopen periode massaal voor opkwamen. Zelfstandigen in de creatieve industrie creëren banen en maken geen gebruik van het sociale stelsel. Risico’s als arbeidsongeschiktheid of tijdelijk minder werk dragen zij zelf. Afschaffing of verschraling van de zelfstandigenaftrek zou een enorme impact hebben op de creatieve industrie. Het zou bijvoorbeeld het einde kunnen betekenen van onafhankelijke onderzoeksjournalistiek.” De organisaties roepen het kabinet daarom op om de zelfstandigenaftrek intact te laten en om zich de maatschappelijk roep om een eerlijker belastingstelsel aan te trekken. Een eerlijker belastingstelsel kan volgens hen worden gerealiseerd door werkenden minder belasting te laten betalen, grote vermogens extra te belasten en belastingfraude aan te pakken.

Geen stimulans Inmiddels kreeg de actie van de gezamenlijke belangenbehartigers steun van de Raad voor Cultuur, het belangrijkste adviesorgaan van de overheid op het gebied van cultuurbeleid. In april publiceerde de Raad het advies ‘Agenda Cultuur 2017–2020 en verder’ waarin de Raad aandacht voor de inkomenspositie van auteurs en artiesten vraagt. Daarbij neemt het adviesorgaan de kritiek van de creatieve coalitie op de kabinetsplannen over: “Vanwege de flexibilisering van de gehele arbeidsmarkt en het toenemende aantal zzp’ers dat momenteel actief is, heeft het ministerie van Financiën een wijziging van fiscale wetgeving voorbereid. Een van de voornemens is om de zelfstandigenaftrek af te schaffen, hetgeen vooral zzp’ers met een laag inkomen zal raken. De cultuursector is bij uitstek een sector die zich

DE WAARDE VAN MUZIEK

‘GEEN MUZIEK IS GEEN OPTIE’

kenmerkt door een groot aantal zzp’ers met vaak een relatief laag inkomen. Daarom vindt de raad het noodzakelijk dat dit voorstel wordt heroverwogen.” Uiteraard raakt de voorgenomen maatregel ook breder alle zzp’ers in Nederland. Auteurs en artiesten echter in het bijzonder, menen de initiatiefnemers. Erwin Angad-Gaur, secretaris/directeur van de Ntb: “Een pop- of jazzmuzikant is een zelfstandige zonder keuze voor een arbeidsrelatie. Hetzelfde geldt voor een literaire schrijver of een componist. Dit kabinet vraagt bovendien, net als het vorige, aan de creatieve industrie om zich ondernemend op te stellen en zegt steeds dat te willen ondersteunen en stimuleren. Het is dan van de gekke om ondernemerschap via een generieke belastingmaatregel te bestraffen. Zeker in onze sector.”

‘HET IS VAN DE GEKKE OM ONDERNEMERSCHAP ZO TE BESTRAFFEN’ BIJ HET TER PERSE GAAN VAN DIT NUMMER WERD BEKEND DAT DE FINANCIËLE WOORDVOERDERS VAN PVDA, VVD EN D66 TIJDENS EEN DOOR DE GEZAMENLIJKE VAKBONDEN GEORGANISEERDE HOORZITTING IN NIEUWSPOORT HEBBEN VERKLAARD EEN AFSCHAFFING VAN DE ZELFSTANDIGENAFTREK NIET TE ZULLEN STEUNEN. ERWIN ANGAD-GAUR IN EEN EERSTE REACTIE: “MOOIER HAD DEZE ACTIE NIET KUNNEN VERLOPEN. WE ZULLEN DE FRACTIEWOORDVOERDERS HIERAAN HOUDEN.”

Sauna Drôme

Elke winkel heeft een eigen publiek en een eigen sfeer, die wordt bepaald door het product, het interieur, de mensen die er werken, en ook door de muziek Performers Magazine praat met Bart Voskuilen, manager van Sauna Drôme in Putten. Door Jasper van Vugt

“Sauna Drôme is een van de oudste sauna’s van Nederland,” vertelt Bart Voskuilen (52) niet zonder trots. De sauna in Putten werd 45 jaar geleden geopend in een voormalige boerderij en is sindsdien uitgegroeid tot een welnessresort met verschillende faciliteiten. Als manager is Voskuilen verantwoordelijk voor het uiterlijk en de sfeer van de sauna. “De gezellige sfeer is heel belangrijk voor Sauna Drôme. Het is een van onze pluspunten en een kenmerk waarmee we ons onderscheiden. Omdat het hier niet zo grootschalig is, hebben we veel tijd en aandacht voor onze gasten.” Toen Bart er twintig jaar geleden kwam werken was er al muziek te horen in Sauna Drôme. Bart: “Vanaf de opening is muziek een wezenlijk onderdeel geweest van de sfeer, het is heel bepalend. Eerst was de muziek in alle ruimtes hetzelfde, van de bar tot de sauna’s. Dat is veranderd, ook omdat de faciliteiten zijn uitgebreid. In de bar klinkt bijvoorbeeld rustige

Foto’s: Paul Tolenaar

popmuziek, terwijl er in de lounge en de massagesalon loungemuziek te horen is. Alleen in de slaapruimte wordt geen muziek gedraaid.”

‘Je wilt andermans gesprekken niet horen’ Hoe belangrijk hij de muziek vindt, blijkt uit zijn werkroutine. Als Voskuilen ’s morgens binnenkomt, is het opzetten van de muziek een van de eerste dingen die hij doet. De stijl en het volume bepaalt hij zelf. “Het moet niet alleen de juiste muziek zijn, het moet ook precies kloppen qua volume. De muziek moet niet te veel opvallen, een achtergrondrol innemen. Als de muziek te hard staat of niet aansluit bij de ruimte krijgen we dat gelukkig te horen van onze gasten. In de beautyfarm kun je geen pop of rock draaien, dat doet afbreuk aan de behandeling. Alleen op

zaterdagavond rond elf uur gaat het volume ietsje omhoog in de bar. Geen muziek draaien is geen optie, dan zou het wel erg stil en doods worden. Daarbij heeft het nog een functie: mensen komen hier om te relaxen, dat is lastig als je constant andermans gesprekken hoort. Achtergrondmuziek helpt dat te voorkomen. In de meeste vertrekken gebruiken we een draadloze Sonosinstallatie, op andere plekken draaien we cd’s. Die verversen we regelmatig, om zo ook eens wat anders te horen. Dat is nooit de laatste trend, want veel van de huidige muziek is te veel aanwezig. De nieuwste stroming die we draaien is loungemuziek. Dat raakt precies de juiste snaar. Al wijk ik daar in de zomer graag van af, als we in de zonneweide met een hapje en een drankje voor wat gezelligheid zorgen. Dan zet ik wat Zuid-Amerikaanse muziek op. Daar luister ik zelf thuis ook graag naar.”

WWW.SAUNADROME.NL ←

16

HOE DOET IE HET? JOB CHAJES (42), ZANGER, AANKONDIGER, SAXOFONIST EN MEDEOPRICHTER VAN DE ZEVENKOPPIGE AMSTERDAM KLEZMER BAND (DE AKB VOOR KENNERS).

17

HOOGSTE JAAROMZET “€ 35.000”

LAAGSTE JAAROMZET “€ 10.000”

MUZIKANTENKOSTEN “€ 1.500, rietjes zijn duur, ik koop af en toe microfoontjes of opname apparatuur en er zijn natuurlijk reiskosten.”

GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR “Na een gig met de AKB vorige week één dagje alleen in Parijs om teksten te schrijven: hotel € 78, lunch/diner € 60, trein terug € 67. Verder kocht ik een usbmicrofoontje om beter te kunnen opnemen, € 24, op Marktplaats. Mijn grootste uitspatting moet denk ik nog komen.” Door Jowi Schmitz Foto: Paul Tolenaar

HOE BEN JE BEGONNEN? “Na een half jaar Havo ben ik van school gegaan omdat ik muziek wilde maken. Ik rapte en had funkbandjes. Ik kocht een saxofoon, begon ermee te spelen. Eerst op straat, als bijverdienste. Na wat funkbandjes ontdekte ik begin ’94 Klezmer muziek en richtte de Amsterdam Klezmer Band op.”

IN 2001 WERD JE TOEGELATEN AAN HET ROTTERDAMSE CONSERVATORIUM, HOE WAS DAT? “In 2000 had ik een innerlijke muzikale crisis: wat wilde ik precies? Ik besloot: als ik doorga met muziek, moet ik het goed doen. John Coltrane en Charlie Parker waren mijn helden, dus jazzmuziek lag voor de hand.”

HOE WAS HET OM WEER OP SCHOOL TE ZITTEN? “Ik was de jazzstudent, maar tegelijk ook ‘Klezmer professional’. Ik trad meer op dan sommige van mijn docenten. Soms was dat lastig, maar achteraf was het een enorme boost voor mijn zelfvertrouwen: een mavo gastje dat het redt om het conservatorium af te ronden. Ik heb er toch ook echt de kneepjes van het vak geleerd en zodoende beter leren praten.”

BETER LEREN PRATEN? “Als ik speel, praat ik met mijn instrument. Dat doe ik ook met een trompet of een piano, maar saxofoon ‘spreek’ ik toevallig het beste. Die vorm van spelen is wat me aantrekt in de muziek.”

van Buma/Stemra. We hebben momenteel structurele subsidie, dus we zijn hard aan het professionaliseren: meer producties, werken met betere partners, het aantrekken van een zakelijk leider.”

100 procent inzet op het podium sta – als het te druk was thuis of ik heb andere dingen aan mijn hoofd – dan zoek ik naar een manier om er weer helemaal te zijn.”

HEB JE OOK IETS AAN SENA?

IS DAT NIET JUIST WAT PROFESSIONALISEREN IS? DAT JE NA TWINTIG JAAR SPELEN NÍET MEER MET AL JE AANDACHT OP DE BÜHNE HOEFT TE STAAN?

“Niet zoveel als ik zou willen: Klezmer, of meer algemeen wereldmuziek, wordt te weinig gedraaid. Het enige wat je op de radio hoort is gitaarmuziek, slappe popliedjes of house. Dat heet dan voor de ‘mainstream’ te zijn, maar als die mainstream niet weet dat er meer muziek bestaat, hou je die situatie gaande. Daar ben ik weleens rancuneus over. Dat gaat overigens niet om geld: het gaat om het principe.”

WAT IS JE GEHEIM? LEEF JE VAN DE MUZIEK? “Al sinds 1999 kan ik dankzij de AKB van mijn inkomsten leven. Ik verdien ook geld met andere bandjes, maar alles wat ik verdien komt uit de muziek. Met de AKB hebben we dertien cd’s uitgebracht en we spelen ongeveer tachtig keer per jaar, zowel in als buiten Nederland. Het meeste geld verdien ik met die optredens en het bedrag dat ik krijg

“Ik doe de dingen die ik leuk vind. Daar komt bij dat ik niet hard loop voor de dingen die ik níet leuk vind. Natuurlijk zijn er minder leuke dingen als je in een huwelijk zit met zeven bandleden – de band bestaat sinds 1994 en sinds 2001 zijn de leden ongewijzigd – én ja, een huwelijk met vrouw en kind. Maar ik zorg er altijd voor dat het weer leuk wordt. Daar ben ik ook goed in. Dus als ik niet met

“Misschien geldt dat voor andersoortig werk, maar niet voor de muziek. Muziek doe je met alles wat je hebt.”

DE AMSTERDAM KLEZMER BAND REIST DEZE ZOMER DOOR EUROPA: 27 juni Music Hall, Worpswede, Duitsland 28 juni

Zomerfestival, Groningen

28 juni

Mundial, Tilburg

31 juli

Cambridge Folk Festival, Cambridge, Engeland

07 sept.

Dranouter Festival 2015, België

13

16 aug. Boom Town Festival,

t/m

Winchester, Engeland 22 aug.

Montpellier, Frankrijk

27t/m30 aug. Comedy Arts Festival, Moers, Duitsland

18

19

‘ROTTERDAM EN JAZZ HEBBEN EEN GOED HUWELIJK’

NORTH SEA ROUND TOWN

DICHT OP DE HUID VAN DE JAZZMUZIKANT

North Sea Round Town maakt korte metten met het stigma van jazz als ingewikkelde muziek voor een select publiek. Van 26 juni tot 12 juli brengt dit fringe festival jazz in alle mogelijke vormen naar de Rotterdammers toe. Of je nu de trein naar je werk pakt, in een bejaardenhuis woont of over de Coolsingel wandelt: er is geen ontkomen aan. Rotterdam ademt twee weken lang jazz. Door Willemijn de Jonge

JayDee Brassband in de hal van Rotterdam CS. Foto: Eric van Nieuwland

Dansend publiek aan de voet van de Erasmusbrug. Foto: Maarten Laupman

Bongomatik speelt dit jaar o.a. op het ss Rotterdam. Foto: Maarten Laupman

CADEAU VOOR DE STAD

Pink Oculus van Re:Freshed Orchestra speelt dit jaar in GROUNDS. Foto: Eric van Nieuwland

Rotterdam jazzstad: het wordt vaak gezegd door de Rotterdammers. Ze hebben BIRD – hét jazzpodium van Nederland, ze hebben het conservatorium met de grootste jazzopleiding van Europa, en North Sea Jazz. North Sea Round Town, dat de stad in de aanloop naar

het festival in Ahoy alvast in opperste jazz-stemming brengt, hoort ook al tien jaar in dat rijtje thuis. Wie geen kaartje voor het al vrijwel uitverkochte Ahoy heeft, krijgt er met dit fringe festival toch wat van mee: gratis, twee weken lang, in alle hoeken van de stad. “Rotterdam en jazz hebben een goed

huwelijk,” zegt Mijke Loeven, jazzzangeres en voor het tweede jaar directeur van North Sea Round Town (NSRT). “Dat willen we graag met álle Rotterdammers vieren. Onze missie is zo veel mogelijk mensen bereiken met de kwaliteit van deze muziek.”

Tussen 26 juni en 12 juli wordt er gespeeld op straten, pleinen, parkeerterreinen, in café’s, restaurants, winkels, kerken, theaters, boten, musea en zelfs verzorgingshuizen. “Met meer dan 200 concerten zindert de stad van jazz,” zegt Loeven. “Klein, groot, op de bekende podia, maar ook op plekken waar je het niet verwacht.”Zo worden treinreizigers op CS verrast door live muziek in de stationshal, van bijvoorbeeld The Jig, Reverend Shine Snake Oil Co. of de oer-Rotterdamse Nazaten. “De akoestiek van die hoge hal is prachtig, de muziek doet iets met de voorbijgangers, je ziet mensen ineens dansen op het station.” Het programma is gevarieerd: van een rapper in een pop-up supermarkt tot

Quirijn Vos. Foto: Eline de Jong, Sterk-Water

Branford Marsalis in de Laurenskerk, Stephanie Francke op de binnenplaats van het Boijmans Van Beuningen en Wouter Hamel in BIRD. Loeven: “Jazz is altijd op zoek naar nieuwe werelden en vindt zichzelf steeds opnieuw uit. Dat sluit goed aan bij de diversiteit van Rotterdam. De stad heeft het best moeilijk, maar de bereidheid om er samen de schouders onder te zetten is gigantisch. Er zijn heel veel partijen die graag willen meedoen en daar ook zelf in willen investeren. Die participatiesamenleving waar iedereen het over heeft is hier al tien jaar aan de gang.” Terwijl alle deelnemende locaties zelf programmeren, doet het driekoppige team van NSRT de coördinatie. Ze maken de match tussen muzikant en locatie, zorgen voor promotie en

steunen een aantal extra’s financieel, zoals het programma voor ouderen en kinderen, het Bird Boogie Ball, of jazz in woonwijken als Charlois en Crooswijk. Het is een cadeau voor en door de stad, zegt Loeven. “Het mooie is dat het alles en iedereen verbindt.”

IN DE HUISKAMER De trend die Loeven ziet in de huidige jazzbeleving is de zoektocht naar intense persoonlijke ervaringen. “Mensen willen de magie van de muziek ontrafelen – dicht op de huid van de muzikant, met wie ze willen praten over van alles en nog wat. De jazzmuzikant heeft zijn publiek ook als geen ander nodig om live het experiment aan te gaan. Hoe dichter ze bij elkaar komen, hoe gelukkiger speler en luisteraar lijken te worden.”

20

Ai Ming Oei serveert ontbijt voor Wake up in It. Foto: Vincent Mentzel

NSRT speelt daarop in met jazz op intieme locaties. Zoals in de huiskamerconcerten van Live in Your Living Room. Op de website kun je je online inschrijven voor een bezoek aan andermans huiskamer, waar drie acts onversterkt spelen; de gastheer of -vrouw zorgt voor zitplaatsen, drankjes en hapjes, de artiesten brengen de muziek binnen. Meestal kost een huiskamerconcert 10 euro, maar op NSRT kun je er gratis heen. Om te horen hoe het Mark Haanstra Trio klinkt als ze naast je op de bank zitten te spelen bijvoorbeeld. Ook het Sebastiaan van Bavel Trio staat twee dagen vóór hun optreden in Ahoy in een voor hen onbekende huiskamer, een nieuwe ervaring voor het trio. “We repeteerden vroeger wel vaak bij de drummer thuis – met zijn bekken pal naast mijn oor,” lacht Sebastiaan van Bavel. “Hij zal nu wat zachter moet spelen om niet alles te overstemmen. Ik kan me voorstellen dat we in zo’n kleine setting veel vrijer gaan spelen als het publiek dat aankan. Daar heb ik veel zin in. Sowieso fijn dat je kunt spelen. Met het verdwijnen van gesubsidieerde podia is de jazzmarkt helaas in elkaar gedonderd, NSRT brengt daar weer verandering in.”

21

Het voordeel is dat mensen echt komen om te luisteren, verwacht Van Bavel. “Het is niet het café op de hoek, waar men wil bijpraten tijdens optredens en je om de haverklap de tap hoort aangaan. Altijd prettig als het publiek iets meer energie in de muziek steekt. Dat blijft lastig, jazz is natuurlijk onbegrijpelijk als je het vergelijkt met een popliedje. Dat eeuwige ‘thema-solo-thema’ heeft niet bijgedragen aan de populariteit van het genre, het was een tijdje zo’n exercitie in ingewikkelde muziek maken. Wij hebben de ideale vorm ook nog niet gevonden, hoor. We proberen wat meer verbanden te leggen, in te spelen op de emotie, het publiek mee te nemen in een verhaal. We zullen op 9 juli zien of het aankomt, je weet het nooit. Ik zou het te gek vinden als mensen na dat concert zeggen: ik snapte er geen reet van, maar het deed wel wat met me.”

LOGEREN BIJ EEN TROMPETTIST Het kan altijd nóg intiemer: wat dacht je van slapen bij een jazzmuzikant? ‘Hotel Rotterdam, Wake up in It’ – een initiatief van Wibbine Kien en Judith van den Berg – is ook aangehaakt op NSRT. Terwijl de hotels in de stad rond North Sea Jazz volstromen, bieden zij een avontuurlijke bed & breakfast met mystery guest en host. Wie zich aanmeldt wordt gematcht met een muzikant die voor 90 euro per nacht een overnachting met ontbijt biedt. Trompettist Quirijn Vos doet al voor het derde jaar mee. “Het heeft wel iets spannends, zo’n onbekende gast in huis die naar jou toekomt omdat je muzikant bent. Je weet niets van elkaar, behalve één ding: je houdt allebei van jazz.” Het eerste jaar kreeg hij een Duitse programmeur, voor wie hij een fiets regelde om samen op verkenningstocht te gaan, en een echtpaar uit Israël. “De programmeur bleek piano te spelen, dus daar heb ik ’s avonds nog

‘IK SNAPTE ER GEEN REET VAN, MAAR HET DEED WEL WAT MET ME’ muziek mee gemaakt. En het echtpaar verraste me met een lunch in hotel New York. Werd ik ineens getrakteerd op zo’n enorme visschotel.” De dame uit Noorwegen van het jaar daarop bleef drie dagen. “We hebben veel lol gehad, ik kreeg in december nog een kerstkaartje van haar.” Hij neemt zijn gasten mee de stad in, naar jamsessies, of naar zijn stamkroeg voor een laatste whisky na een optreden. “Je hoeft ze echt niet non-stop te entertainen, hoor. Er wordt alleen een bed en ontbijt van je gevraagd. Maar het zijn vaak bijzondere ontmoetingen waar meer uitkomt.” Gasten willen vaak van hem weten hoe het is om te leven als jazzmuzikant. “Ach ja, ik doe daar niet zo gewichtig over, ik ben gewoon een zelfstandig ondernemer, net als de bakker. Maar dit is wel veel leuker om te doen dan alsmaar brood bakken en verkopen. Mensen vragen vaak of ik ervan kan rondkomen. Gelukkig kan ik dat. Maar niet alleen met jazz hoor, ik doe er van alles naast. Ik zou nog wat moeten regelen voor NSRT, want eigenlijk speel ik veel te weinig in mijn eigen stad. Rotterdam is geweldig, maar dan moet je wel de goede plekken kennen. Dat is zo leuk aan NSRT: de concerten brengen je vanzelf op the place to be. En dan is het ook nog altijd mooi weer. Kan niet missen.” WWW.NORTHSEAROUNDTOWN.NL ← WWW.LIVEINYOURLIVINGROOM.NL ← WWW.WAKEUPINIT.COM ←

PODIUM

Ferry Roseboom is de oprichter en mede-eigenaar van het onafhankelijke platenlabel Excelsior Recordings dat platen uitbrengt van artiesten als Tim Knol, Spinvis, Daryll-Ann en Triggerfinger. Hij is één van de initiatiefnemers van het popfestival ‘Into The Great Wide Open’ op Vlieland dat een nieuwe trend van festivals in een kleinere en milieuvriendelijker setting tot gevolg had. Roseboom werkt met groot enthousiasme aan nieuwe platen, maar heeft te maken met krimpende budgetten.

Door Anita Verheggen

FERRY ROSEBOOM:

‘Raar dat er geen Fonds voor de Noten is’ Foto: Fenderwoods

WAAR LOOP JE TEGENAAN? “Veel labels en managementfirma’s kunnen niet meer fatsoenlijk financieel bijdragen aan nieuwe projecten en artiesten hebben daar echt last van. Ik vind dat beperkingen ook uitdagingen zijn en dat je moet roeien met de riemen die je hebt, maar nu merk ik dat er een serieus probleem opdoemt. Ik zie veel artiesten daarmee worstelen. Ze willen graag een plaat maken maar wie moet dat betalen?” HOE DENK JE DAT DIT KAN WORDEN OPGELOST? “Eigenlijk is het raar dat er geen fonds is waar makers van popmuziek een beroep op kunnen doen als er een label is dat hun plaat graag wil uitbrengen maar dat niet volledig kan financieren. Hoe zo’n fonds in elkaar gestoken moet worden, laat ik graag aan de deskundigen over maar dat artiesten én ondernemers die hun nek uitsteken en investeren in

popculturele producties links- of rechtsom gestimuleerd moeten worden, lijkt mij evident. Want ja, popmuziek is behalve kunst ook een belangrijke aanjager van tal van economische activiteiten, waaronder een hele hoop wat je ‘music driven innovations’ zou kunnen noemen. En als die motor gaat haperen, heeft onze sector een probleem. Overigens zou ik zo’n Fonds voor de Noten eerder schoeien op de leest zoals Gerard van het Reve die ooit bedacht, dan zoals de meeste andere fondsen zijn ingericht waar commissies het voor het zeggen hebben. Reve wilde dat het fonds een beurs zou verstrekken du moment er een uitgever was die ook wilde investeren in een boekwerk. Dat lijkt me een mooi criterium.” KEN JE HET SENA MUZIEKPRODUCTIEFONDS? “Ja, maar daar kun je alleen aanvragen als je een album in eigen beheer maakt,

terwijl het gros van de artiesten echt wel graag een label wil. Ik geloof ook in de kracht van de handelaar in kunsten. Hij onderkent kwaliteit en durft daarin te investeren. Ik durf te beweren dat Spinvis zonder ons label nooit een plaat had uitgebracht. Een Fonds voor de Noten dat de investering van een platenlabel beloont met een financiële bijdrage zal de kwaliteit van de opnamen alleen maar bevorderen.” OVER WELK JAARBUDGET MOET ZO’N FONDS BESCHIKKEN? “Oef, dat vind ik heel lastig om te zeggen. Laat ons beginnen met twee, drie ton, dat zou al een goeie stimulans zijn.” IK VIND DAT NOGAL BESCHEIDEN… “Ja maar je moet bescheiden beginnen. En ik denk dat er dan al heel wat artiesten geholpen zijn, grote en kleine.”

22

23

REFLECTIES

EEN EERLIJKE VERDELING Beperkt legaal aanbod, blokkerend licentiegedrag en een steeds schevere verdeling. Wanneer durven de beleidsmakers nou eens in te grijpen in het belang van auteurs, artiesten en de consument? Door Erwin Angad-Gaur

Van een vriend kreeg ik een paar weken geleden een exemplaar van Specimen Days van Michael Cunningham, een paperback versie van de roman. Of liever: drie novelles met een mogelijk verbindend thema, met name middels doorlopende citaten uit het werk van Walt Whitman – goed, of misschien zelfs briljant geschreven, maar niet voor 100 procent geslaagd; de literaire merites van het werk laat ik verder echter terzijde, voor reviews kan de lezer het internet raadplegen. De pocket opent, naar Amerikaans gebruik, met drie pagina’s citaten uit recensies, die weinig over het boek onthullen, een pagina met andere werken van de auteur en een herhaalde titelpagina, om op de daaropvolgende pagina de copyrightinformatie te vermelden. In een kader bovenaan deze pagina trof ik de volgende tekst die mij in lachen deed uitbarsten: “NOTE: If you purchased this book without a cover you should be aware that this book is stolen property. It was reported as ‘unsold and destroyed’ to the publisher, and neither the author nor the publisher has received any payment for this ‘stripped book’.” Een tekst uit het verleden zo leek het. Een zorg uit luxe. Waar is de tijd dat uitgevers zich zorgen maakten om illegaal doorverkochte fysieke exemplaren. De pocket dateert uit 2007 leert dezelfde pagina.

DUIMSCHROEVEN

Het is tekenend voor de snelheid waarmee de wereld is veranderd. Ook boekenuitgevers kennen inmiddels de

problemen van illegale verspreiding op het internet. En ook boekenuitgevers, zoals filmproducenten voor hen, herhalen de vele fouten die platenmaatschappijen, inmiddels jaren geleden als eersten maakten: zij blokkeren verspreiding, werken niet mee aan goede, centrale legale beschikbaarheid en hopen zich op die wijze boven hun concurrenten te kunnen positioneren op de toekomstige markt, ondertussen moord en brand schreeuwend over de illegaliteit en de dalende inkomsten. Schrijvers zijn inmiddels het kind van de rekening, zoals artiesten, scenaristen en liedjesschrijvers voor hen. Voor de verspreiding in de nieuwe media ontvangen zij een grijpstuiver en de duimschroeven bij contractbesprekingen worden langzaam aangedraaid. Uitgeverij Lebowski was de eerste prominente uitgever in Nederland die dit jaar het ‘360 graden contract’ uit de muziekindustrie overnam: schrijvers bij Lebowski dienen ook van hun overige inkomsten (lezingen, publieke optredens, etc.) af te dragen aan de uitgeverij. Absoluut noodzakelijk aldus de uitgeverij: het is immers ook in het belang van de auteur dat de uitgever overleven kan.

RADIOMODEL

In de nieuwe auteursrechtelijke regels, geïntroduceerd in het auteurscontractenrecht (zie ook pagina 10 van dit magazine) worden dergelijke contracten bemoeilijkt. Bovendien heeft de wetgever voor de audiovisuele markt

een belangrijke stap genomen. In het veelbesproken artikel 45d (het filmartikel in de auteurswet) wordt een proportionele vergoeding geïntroduceerd voor hoofdrolspelers, scenaristen en regisseurs. Het leidde, weliswaar onder grote druk van de overheid, tot afspraken tussen eindexploitanten en rechtenorganisaties. Een vergoeding te incasseren door de rechtenorganisaties LIRA, NORMA en VEVAM voor onder meer video on demand en kabeldoorgifte van films en tv-series. Exploitatievormen waarvoor acteurs in het verleden geen cent ontvingen en waarover scenaristen en regisseurs al jaren niet betaald kregen. D66 Kamerlid Kees Verhoeven herkende bij de kamerbehandeling terecht de redenering: een collectief beheersoplossing voor een verdelingsen licentieprobleem. Een citaat uit het stenografisch verslag: “Het doet mij goed om te zien dat de staatssecretaris (…) bij de nota van wijziging voor het filmartikel goed gekeken heeft naar eerdere voorstellen van D66 over het radiomodel. Hoewel hij geen daadwerkelijk radiomodel voorstelt — dat weet ik — komt hij wel zo dicht bij dat model als binnen de bestaande richtlijnen mogelijk is. Hij stelt namelijk een systeem van verplicht collectief beheer voor, dat de transactiekosten voor het betalen van rechtenvergoedingen verlaagt. Daarnaast stelt dit systeem kleine rechthebbenden in staat om collectief een eerlijke vergoeding uit te onderhandelen.

Helaas (…) kunnen we het radiomodel niet volledig invoeren, omdat de licentieproblematiek op Europees niveau niet geregeld is. (…) Dat moet in Europa opgelost worden. Daar zal ik nu niet over doorzeuren. Toch zou je op het gebied van het filmartikel, van het audiovisuele gedeelte, wel kunnen spreken van een radiomodel light. Als positief mens zie ik dat maar even zo. Daarnaast heeft de staatssecretaris zich mogelijk laten inspireren door de Spaanse wet, waarin een vergelijkbaar systeem is opgenomen. Alleen zijn daar de billijke vergoeding en de aanspraak daarop niet alleen voor audiovisuele makers geregeld (…) maar ook voor audiowerken, oftewel voor muziek. Voor de exploitatie van audiovisuele werken, maar ook voor audio-exploitatie — bijvoorbeeld Spotify — wordt in Spanje collectief geïncasseerd. Ik wijs op de verdeeldiscussie die vaak wordt gevoerd met betrekking tot Spotify en de wijze waarop zij uitkeren. Thomas Acda en Henk Westbroek maar ook Taylor Swift en Radiohead hebben daar in het verleden al over geklaagd. Daar komt nog bij dat de staatssecretaris eerder al heeft aangegeven dat de categorie muziek het meest geschikt is voor het radiomodel. Waarom komt hij voor het audiovisuele gedeelte dan met een soort radiomodel light, terwijl hij voor het audiogedeelte, waar het eigenlijk geschikter voor is, helemaal niets regelt in deze wet?” Zoals vaker tijdens Kamerbehandelingen kwam op de vraag geen daadwerkelijk antwoord. De (inmiddels voormalig) staatssecretaris antwoorde slechts uitvoerig dat een radiomodel niet aan de orde is. De vraag echter, waarom hij niet het probleem van Spotify, naast het probleem Netflix geadresseerd heeft, blijft voorlopig hangen. Niet dat de discussie daarmee van de agenda is. Zeker in Europa. AEPO ARTIS, FIM en FIA, de koepelorganisaties van de internationale rechtenorganisaties en vakbonden voor musici en acteurs, startten 6 mei jl. de campagne Fair internet for performers (www.fair-internet.eu): een pleidooi voor exact het model dat Verhoeven tijdens de kamerbehandeling bepleitte.

DURF

In de boekenwereld ondertussen procederen bibliotheken (in de rechtszaal ondersteund door de vertegenwoordigers van auteurs en illustratoren) inmiddels voor een digitaal leenrecht: een systeem van collectieve licenties via Stichting Leenrecht, een radiomodel voor geschriften. Niet uit te sluiten valt dat de Europese Richtlijn ook hiertoe geen mogelijkheid biedt. Daarbij is er wel een klein lichtpuntje: de Nederlandse regering lijkt in Europa voorzichtig te pleiten voor de mogelijkheid. Inconsequent, maar positief nieuws dat wij maar niet moeten bekritiseren. De problematiek is overal hetzelfde: beperkt legaal aanbod, blokkerend licentiegedrag van producenten en een steeds schevere verdeling naar de werkelijke makers. Het wachten is en blijft op een regering en vooral een Europese Commissie die consequente stappen durft te zetten in het belang van auteurs, artiesten en de consument.

‘HET BLIJFT WACHTEN OP EEN EUROPESE COMMISSIE DIE CONSEQUENTE STAPPEN DURFT TE ZETTEN’ Overheden die durven in te zien dat boeken, films en muziek op internet hetzelfde zijn: kwetsbare cultuurproducten in eentjes en nulletjes, die verspreiding behoeven, maar wel tegen een eerlijke vergoeding en met een eerlijke verdeling. Via Sena, NORMA, LIRA, Pictoright en VEVAM bijvoorbeeld. Laten we het geen radiomodel meer noemen, dan, maar gewoon ‘de toekomst’. STEUN DE EUROPESE CAMPAGNE VOOR EEN EERLIJKE VERDELING OP INTERNET VIA DE PETITIE OP WWW.FAIR-INTERNET.EU ←

24

25

DE WAARDE VAN DE VIDEOCLIP ZO VEEL MOGELIJK VIEWS SCOREN MTV veranderde de muziekindustrie. De videoclip behoorde al snel tot het standaardpakket van elke band. Anno 2015 zendt MTV alleen nog in de kleine uurtjes videoclips uit, bestaan andere clipzenders als TMF en The Box niet meer en zet je als band zelf je clips op YouTube. Wat levert dat op? Door Jasper van Vugt

Het zombiedansje uit Thriller, de schooloutfits in Baby One More Time of de rellende tieners in Smells Like Teen Spirit. Het zijn iconische beelden die elke muziekliefhebber kent, met dank aan de videoclip. Met de komst van MTV in 1981 worden deze promotiefilmpjes in korte tijd een belangrijke uiting voor muzikanten. Clipzenders als The Box en TMF volgen. “Een goede videoclip helpt een nummer een hit te worden,” vertelt Flip van der Enden, vroeger verantwoordelijk voor promotie en A&R bij platenmaatschappijen Warner en Virgin en thans docent popgeschiedenis van het Conservatorium van Amsterdam. “Het is een essentieel promotiemiddel en kan voor aandacht en naamsbekendheid zorgen.” Wouter Vogel, PR-manager bij

platenlabel Top Notch, voegt toe: “Een clip is een visitekaartje voor nieuwe acts. Je maakt een sterke eerste indruk, en het versterkt het liedje. Voor bekende artiesten zoals Gers is een video belangrijk omdat zijn fans hem willen blijven volgen. Daar is beeld heel belangrijk voor.” In 2005 maakt YouTube de clipzenders overbodig. Waarom wachten tot je favoriete video langs komt, als je ’m net zo goed zelf kunt opzetten? Voor muzikanten betekent de komst van YouTube ook nieuwe mogelijkheden: iedereen met een camera kan een clip maken en uploaden, zonder dat die eerst de goedkeuring van de zenderredactie nodig heeft. Inmiddels wordt er elke minuut 300 uur videomateriaal geüpload. In tien jaar tijd is YouTube niet alleen uitgegroeid tot het grootste videoplatform ter wereld, maar ook tot de meest gebruikte muziekspeler. Kosten en baten Een professioneel gemaakte video kost gemiddeld zo'n € 15.000 tot € 20.000. Zit je als band niet bij een platenmaatschappij, dan moet je een videoclip uit eigen zak betalen. Hulp komt er van het TAX-videoclipfonds (zie

kader). Steije Hallema van Steye & The Bizonkid deed een aanvraag voor de videoclip van What Do We Care 4. Zijn clip kostte € 16.000, maar dat levert wel iets bijzonders op: een 360 graden clip in 3D, gemaakt voor virtual reality brillen als Oculus Rift en Google Cardboard. Hallema: “Om bekeken te worden moet je video opvallen. Mijn clip gaat nu de hele wereld over, dankzij de wereldwijde interesse in virtual reality. Zo kunnen we de video linken naar mijn muziek.” Investeren in een goede videoclip kan veel opleveren. Een groot aantal views op YouTube, bijvoorbeeld doordat je clip in korte tijd veel verspreid is, is een argument om bijvoorbeeld airplay af te dwingen. Ook de data die een clip oplevert kan gebruikt worden om geld te verdienen. “Een video op YouTube maakt het succes meetbaar” legt Vogel uit. “Een goed bekeken video valt op bij de radio.” Van der Enden vult aan: “Vroeger werd de levensvatbaarheid door de radio bepaald, nu door statistieken. Pluggers en promotiemedewerkers kunnen zeggen dat een bepaalde track in een week bijvoorbeeld 40.000 YouTube views heeft. Daarnaast zie je het aantal plays op Spotify en de

‘Iedereen met een camera kan een clip maken en uploaden’

hoeveelheid likes op Facebook. Op basis van dat soort statistieken zie je snel of de consument er op zit te wachten en het liedje een hit kan worden.” Er zijn diverse liedjes aan te wijzen die een hit werden met dank aan de video, terwijl de radio de single niet draaide. Rapper Ronnie Flex (Top Notch) scoorde een enorme hit met Zusje, dat meer dan 5,6 miljoen keer bekeken is op YouTube. Toch was het nummer zelden op de radio te horen. Van der Enden maakte een soortgelijke situatie mee: “Def Rhymz had een goedkope clip gemaakt voor Schudden, een b-kantje. Die clip werd zo vaak aangevraagd bij The Box, dat niet de a-kant maar de b-kant de hit werd. Het volk had gesproken.” Streamwaarde Behalve promotionele waarde leveren videoclips ook auteursrechtenvergoedingen op. Hoeveel precies is lastig te zeggen, legt Frank Janssen, hoofd Communicatie en PR van Buma/Stemra, uit: “MTV en TMF zijn onderdeel van het Amerikaanse bedrijf Viacom Media Networks. Het signaal van MTV wordt in Engeland doorgegeven aan de rest van Europa. De Engelse auteursrechtenorganisatie PRS for Music int voor

Engeland de vergoedingen. Zodra er werken worden uitgezonden waarvan Buma/Stemra de rechten vertegenwoordigt, keert PRS voor dit gebruik de vergoeding uit aan Buma/Stemra, die het weer uitkeert aan de rechthebbenden. Dit gebeurt in de zogeheten ‘buitenland uitkering’, in de rubriek radio/tv. Wat een specifieke zender per jaar afrekent aan auteursrechten aan de collectieve beheersorganisatie is onder meer vanwege de concurrentiegevoeligheid vertrouwelijk.” Wat een view op YouTube oplevert is wel te benoemen, ook al is het bedrag niet met zekerheid vast te stellen. Behalve niet-beschikbare data zijn er talloze factoren van invloed op het uit te keren bedrag. Zo zijn daar het aantal streams, het aandeel dat Buma/Stemra vertegenwoordigt, de inkomsten van YouTube zelf en verwerkingskosten van de data van YouTube aan Buma/Stemra. De auteursrechtenorganisatie kwam op basis van de beschikbare gegevens vorig jaar op een streamwaarde van € 0,00029830606 voor Buma en € 0,00016042643 voor Stemra (De waarde van een YouTube-stream, Buma/ Stemra Magazine zomereditie 2014). 

26

Foto: Paul Tolenaar

‘Een video op YouTube maakt het succes meetbaar’

COLUMN HENK WESTBROEK

Meeste views De gemiddeld 5000 views per video van Steye & The Bizonkid leverde dat Hallema in totaal maar “een paar tientjes” op. Financieel wordt het pas interessant als je veel views scoort. De Koreaanse rapper PSY heeft met Gangnam Style de best bekeken videoclip ooit: 2,3 miljard views, waarmee hij in één klap een wereldster werd. Talloze mensen plaatsten een eigen video op YouTube waarin ze op de muziek van PSY het dansje uit Gangnam Style doen. Elke keer dat zo'n video wordt afgespeeld verdient PSY dankzij de rechten op het liedje. Ook de Amerikaanse band OK Go bereikte miljoenen mensen met de video van hun single Here It Goes Again. De video is een grappige, in één shot opgenomen clip, een recept dat sindsdien hun handelsmerk is geworden en ze honderden miljoenen views (en dus geld) per clip oplevert. Bovendien leveren de videoclips interessante informatie op: OK Go doet optredens in de regio’s waar hun clips het vaakst worden bekeken.

In Nederland zijn er weinig artiesten die miljoenen views trekken. Artiesten als SBMG, Bokoesam, Kenny B en Broederliefde lukt het wel, en rapper Gers heeft met Ik Neem Je Mee de populairste Nederlandse video (18 miljoen views). Alles hebben onderdak bij platenlabel Top Notch, dat voor elke release een video maakt. Die worden op het eigen YouTube-kanaal gezet, waarna meer dan 233.000 abonnees een update krijgen dat er een nieuwe video klaar staat. “YouTube is voor ons minstens zo belangrijk als Xite en MTV,” verklaart Vogel. “Ook dankzij de hoeveelheid views op YouTube verdienen onze artiesten geld.” Adverteren Tot slot kun je ook nog advertenties voor de clip zetten, bijvoorbeeld via het in 2008 door Google, Universal Music en Sony opgerichte VEVO-kanaal. Hoeveel die advertenties opleveren, verschilt per kanaal op het videoplatform. YouTube krijgt 45 procent van de inkomsten uit deze reclames.

TA-RARA-BOOMDE-AY!

De meeste kanalen krijgen rond de € 2,33 voor duizend aangeklikte advertenties, al krijgen sommige populaire kanalen vier keer zoveel. Volgens advertentiemakelaar TubeMogul levert een pre-roll advertentie (te zien voor de video begint) gemiddeld 7,60 dollar op per duizend vertoningen. Anno 2015 is een videoclip meer dan alleen een promotiemiddel dat via een clipzender op de doelgroep wordt afgevuurd. De platforms zijn veranderd, de gatekeepers verdwenen en de mogelijkheden uitgebreid, waardoor er ook direct geld mee kan worden verdiend. Volgens Van der Enden is het belang van een videoclip op YouTube dan ook groot: “Je móet simpelweg op YouTube staan.” FINANCIËLE HULP NODIG VOOR HET MAKEN VAN EEN VIDEOCLIP? DAT KAN MET HET TAXVIDEOCLIPFONDS. JAARLIJKS WORDT ER IN VIER RONDES € 300.000 VERDEELD OVER DE AANVRAGEN. ←

De manager van Marc Bolan, de Yardbirds, Japan en George Michael is ook een van de schrijvers van de evergreen You Don’t Have To Say Love Me van Dusty Springfield. Hij heet Simon Napier-Bell en schreef TA-RA-RA-BOOM-DE-AY: niet het liedje maar het beste boek over de geschiedenis van populaire muziek dat ik ooit onder ogen kreeg. Als je de behoefte hebt om binnen een goeie week evenveel van popmuziek af te weten als Jan Douwe Kroeske en Leo Blokhuis bij elkaar, dan is dit bij uitstek het boek om uit je hoofd te leren. Vanaf de eerste pagina valt je mond open van verbazing als je leest hoe schrijvers van liedjes hun collega-schrijvers genadeloos bestalen, hoe muziekuitgevers niet alleen elkaar maar ook artiesten naar het leven stonden en hoe in die poel van financiële ellende in de loop van een goeie honderd jaar tienduizenden schitterende liedjes verwekt werden. Liedjes die vrijwel allemaal het bijproduct van de centrale drijfveer in de muziekindustrie waren: geld verdienen! Net zoals penicilline het aangename bijproduct van een woekerende schimmel is. Is het een cynisch boek? Helemaal niet, de schrijver heeft een glasheldere manier van schrijven, gevoel voor humor, is stapeldol op muziek, en vertelt ondertussen tot in detail hoe de geschiedenis van de populaire muziek zijn loop had. Sommige dingen zijn simpelweg

TA-RA-RA-BOOM-DE-AY THE DODGY BUSINESS OF POPULAR MUSIC SIMON NAPIER-BELL ISBN 978-1-78352-031-2

27

leuk om te weten. Bijvoorbeeld dat de eerste platenspelers in niks op de platenspelers van nu leken. Door in een hoorn te schreeuwen maakte de machine een geluidsregistratie die niet te vermenigvuldigen was, maar die je wel kon afspelen. Die grammofoonmachines stonden op kermissen en braderieën en mensen lieten daar voor een klein bedrag hun eigen stem vastleggen. Vooral hun eigen gelach. Ze stonden ook wel eens in cafés en omdat elk liedje dat afgespeeld kon worden individueel was opgenomen, was het een eerzaam beroep om als zanger dag in dag uit hetzelfde liedje te zingen en op te nemen.

‘SOMMIGE DINGEN ZIJN SIMPELWEG LEUK OM TE WETEN’ Omdat die eerste grammofoons dus eigenlijk dictafoons waren , besloot een aantal stenografen van het Amerikaanse congres – onder het motto ‘het gemak dient de mens’ – dat het een verbetering zou zijn om de stenografie uit te bannen en te vervangen door een geluidsopname. Die stenografen richtten daarvoor een bedrijfje op dat uitgroeide tot Columbia Records, de fameuze Amerikaanse platenmaatschappij, die tegenwoordig trouwens eigendom van het Japanse Sony is. Die eerste geluidsregistratiemachines noemde ik zojuist platenspelers maar er kwam nog geen plaat aan te pas. De plaat – die platte schijf die vrijwel ongelimiteerd te vermenigvuldigen is – werd in 1887 uitgevonden door ene Emile Berliner. Hij kreeg patent op zijn vondst, begon een fabriek in platenspelers en daarbij een platenmaatschappij, die binnen een paar jaar uitgroeide tot een

van de grootste die er was. De concurrenten van Berliner, onder aanvoering van Columbia Records, probeerden hem commercieel om zeep te helpen door zijn patent op de grammofoonplaat aan te vechten. Dat lukte op basis van de volgende redenering. De naald aan het uiteinde van de arm van een platenspeler volgt de groef in de plaat, toch? Nou, dat idee is allesbehalve origineel. Een tram volgt immers ook het spoor van een tweetal groeven in het wegdek. De heer Berliner raakte zo gefrustreerd van het feit dat zijn patent juridisch aanvechtbaar bleek te zijn, dat hij de muziekindustrie vaarwel zei en ging proberen om de helikopter uit te vinden.