magazine Hans Van Praet: Geef de natuur de ruimte Extra nummer okra.be Groen in potten Ecohuis doet je de ogen openen De duurzame toer op in Freiburg

maandblad, jaargang 47

Extra

numm er

magazine JANUARI 2014

Hans Van Praet: ‘Geef de natuur de ruimte’

Win een weekendje Freiburg blz. 35

blz. 6

18 Groen in potten 27 Ecohuis doet je de ogen openen 30 De duurzame toer op in Freiburg Afgiftekantoor Aarschot - Erkenningsnummer P106333 Tijdschriften - Toelating gesloten verpakking - Antwerpen X - BC 1145

okra.be

Vayamundo Ol Fosse d’Outh

We hebben voor elk wat happiness! AKTIVA

ROMANTISCHE VALENTIJN

MIDWEEK OF WEEK

Een idee voor een leuk cadeau voor opa en/of oma

INBEGREPEN • 5 dagen/4 nachten of 8 dagen/7 nachten • Ontbijt • Middagmaal in zelfbediening (enkel in volpension) • Avondmaal in zelfbediening • Dranken inbegrepen tijdens de maaltijd • Welkomstdrink op maandagavond • Daguitstap naar Maastricht op donderdag (busvervoer & lunch* inbegrepen) • Onbeperkte toegang tot het waterparadijs Aqua l’O en het fitnesscenter (badmuts verplicht) • Elke dag animatie inbegrepen waaronder Nordic Walking, gezondheidsworkshop, ochtendgym, natuurwandelingen en biodanza (nieuw in 2014) * lunch inbegrepen enkel in formule volpension (hoofdgerecht en 1 drankje).

MIDWEEK

1 euro korting per huwelijksjaar per koppel

INBEGREPEN

• 5 dagen/4 nachten • 4 x Ontbijt • 4 x Middagmaal in zelfbediening (enkel in volpension) • 3 x Avondmaal in zelfbediening • 1 x Speciaal Valentijnmenu op donderdagavond • Dranken inbegrepen tijdens de maaltijd • Welkomstdrink op maandagavond • Daguitstap naar Maastricht op donderdag (busvervoer & lunch inbegrepen*) • Onbeperkte toegang tot het waterparadijs Aqua l’O en het fitnesscenter (badmuts verplicht) • Dansavond met Cliff op donderdagavond

* Lunch inbegrepen enkel in volpension formule (hoofdgerecht en 1 drankje).

BESCHIKBAARHEID

BESCHIKBAARHEID

Midweek (4 nachten): 13/1 - 17/1, 20/1 - 24/1, 27/1 - 31/1, 31/3 -4/4, 21/4 - 25/4, 28/4 - 2/5, 12/5 - 16/5, 19/5 - 23/5, 2/6 - 6/6, 9/6 - 13/6*, 16/6 - 20/6, 23/6 - 27/6*, 1/9 - 5/9, 8/9 - 12/9*, 15/9 - 19/9, 22/9 - 26/9*, 29/9 - 3/10, 20/10 - 24/10, 3/11 - 7/11 en 10/11 - 14/11 2014

Geldig volgens beschikbaarheid van maandag 10/2 tot vrijdag 14/2/2014.

Week (7 nachten): 13/1 - 20/1, 20/1 - 27/1*, 27/1 - 3/2, 31/3 - 7/4, 21/4 28/4, 12/5 - 19/5, 19/5 - 26/5, 2/6 - 9/6*, 9/6 - 16/6, 16/6 - 23/6*, 23/6 - 30/6, 1/9 - 8/9*, 8/9 - 15/9, 15/9 - 22/9, 22/9 - 29/9*, 29/9- 6/10, 20/10 - 27/10, 3/11 - 10/11 en 10/11 - 17/11 2014 Prijs per persoon Midweek - Halfpension

Volwassene of kind* vanaf 12 jaar

Kind van 6 t.e.m. 11 jaar

Kind jonger dan 5 jaar

244 €

69 €

gratis

Midweek - Volpension

296 €

93 €

gratis

Week - Halfpension

369 €

120,75 €

gratis

Week - Volpension

462,50 €

162,75 €

gratis

Supplement single: 15 €/nacht - geen single supplement voor 25 kamers.

BUSVERVOER MOGELIJK met professionele begeleiding in periodes met een sterretje:* HOUFFA EXPRESS: Oostende Ravelingen - Oostkamp Van der Valk - Gent Ikea - Groot Bijgaarden parking E40 - Leuven kruising Terbankstraat / parking ziekenhuis - Lummen café afrit 26 - Hasselt Zuid benzine station Oeral - Luik Station Guillemins (kiss & ride) Min. 15 deelnemers per traject • Heen en terug € 50 Opstapplaatsen en uren worden tijdig meegedeeld. Vertrek vanuit Oostende om 8u00, aankomst in Houffalize rond 13u30. Vertrek vanuit Houffalize om 14u00.

Prijs per persoon

Volwassene of kind* vanaf 12 jaar

Kind van 6 t.e.m. 11 jaar

Kind jonger dan 5 jaar

Halfpension

244 €*

69 €

gratis

Volpension

296 €*

93 €

gratis

* Op vertoon van het huwelijksboekje en huwelijksfoto krijgen alle koppels 1 euro korting per huwelijksjaar.

RESERVEREN: Vayamundo Ol Fosse d’Outh Ol Fosse d’Outh 1 6660 Houffalize 061 28 88 01 [email protected] www.vayamundoclubs.be

k a z d o o Br Ik vond het verschrikkelijk. Mijn grootvader stuurde ons als kind naar de bakker met de gebruikte broodzak. Het gesneden brood moest in die zak. Dat spaarde enkele centiemen uit. Maar ik ging door de grond. Want niemand anders dan ik moest dat doen. En wat als de bakker weigerde om het brood in die zak te steken? En wat als iemand mij zou zien? Maar zonder het te weten was mijn grootvader wel duurzaam. Want je gooide een zak niet weg als die nog perfect bruikbaar was. Groenten kwamen uit de eigen tuin, spaghetti at je niet want dat was niet van bij ons. Je schoenen poetste je met echte schoenblink want dan gaan ze langer mee, leerde hij ons. En je koopt toch geen nieuwe jas als de oude nog niet versleten is.

Zonder het te weten was mijn grootvader wel duurzaam.

Een goed stukje biefstuk, net genoeg gebakken, met zelfgemaakte frietjes en bearnaisesaus. Het was jaren mijn vaste keuze op restaurant. Of vlees eten wel goed was voor het milieu, dat was een afweging die ik toen niet maakte. Pas sinds kort besef ik dat biefstuk eten wel een zware belasting is voor de aarde. Maar het blijft wel een keer lekker. En op restaurant mag je toch al eens zondigen. De auto kleeft aan mijn achterwerk, zeggen ze. En dat klopt, moet ik toegeven. Van a naar b, dan denk ik meteen aan de auto. Elk excuus is goed om niet de trein te nemen, op de fiets te springen of mijn voeten moe te maken. Maar, ook hier verandert er langzaam iets. Ik ga toch met de fiets boodschappen doen, als het niet te koud is, de boodschappen niet te veel zijn en de winkel niet te ver weg is. ’t Is toch al een stap in de goede richting. Kerstmis is gepasseerd ondertussen maar ik herinner me nog de heroïsche discussies of we de uitgewisselde cadeautjes wel of niet in een duurzaam kleedje zouden stoppen. Of het uitgebreide protest omdat een maaltijd na een vergadering zonder vis of vlees zou zijn. Zo veel weerstand om slechts voor een keer de aangeleerde gewoontes en vastgeroeste patronen te doorbreken. Om een keertje een iets duurzamere keuze te maken: de auto eens aan de kant te laten staan, eens niet voor vlees kiezen, eens niet voor een cadeau te kiezen dat ongeopend in de kast blijft liggen. We weten het allemaal: het klimaat warmt op, het stormt meer en heviger, de poolkappen smelten, rivieren overstromen. We vinden het verschrikkelijk. Maar voor de oplossing kijken we naar de anderen. Die moeten het maar oplossen. Trouwens, ik ben toch al goed bezig? Jij toch ook? Maar we kunnen het nog een beetje beter doen. Dat dit extra nummer van OKRA-magazine je veel inspiratie mag opleveren. Katrien Vandeveegaete

inhoud

14

okramagazine januari 2013

6 OVER WAT TELT

‘Bossen brengen mensen tot rust’

10 IK VIND DE AARDE LEUK

Duurzame OKRA-leden getuigen

14 CREA

Maak een sieraad van je oude T-shirt

16 BOEKEN

Duurzaam lezen

18 GROEN

Groen(ten) in potten

20 INFO

Leef duurzaam en boet niets aan comfort in

24 MENU

Lekker zonder vlees

OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, ledenvoordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, [email protected].

26 DE DRIE

Haar duurzame engagementen

27 MET DE KLEINKINDEREN

Groen in de vingers, groen in het hoofd

30 UIT

Fascinerend Freiburg

33 UITJES 34 KRUISWOORDRAADSEL 36 OKRA-LIDKAART = GELD WAARD!

24

10 Duurzame OKRA-leden getuigen Een jaar lang gingen achttien OKRA-leden en -personeelsleden de uitdaging aan om duurzamer te leven. Vandaag getuigen ze over hun engagement en sporen ze je aan ook de keuze voor duurzaam te maken. Het maakt je leven enkel rijker, getuigen ze.

14 Maak een sieraad van je oude sjaal Een versleten T-shirt waar alle model uit is, tover je zo om in een stijlvol juweel. Een schaar, naald en draad, is alles wat je nodig hebt. Zo geef je een afgedankt voorwerp een nieuw leven, kan het duurzamer?

Vegetarisch eten kan ook lekker zijn, dat bewijzen deze recepten. Wintergroenten, sinaasappel, boschampignons en een lekker sausje. Het valt niet eens op dat het vlees ontbreekt. Laat je verleiden door deze smaakbommetjes. Met steun van:

Je kan OKRA-magazine ook lezen via

18 Je hoeft geen dure potten te kopen in een tuincentrum, je kan ook potten maken van recuperatiemateriaal uit de Kringwinkel bijvoorbeeld. okramagazine maart 2011

24 Lekker zonder vlees

okra.be

5

OVER WAT TELT

‘Bossen brengen mensen tot rust’ Hij woont waar hij werkt: midden in het bos. Als jongere al wist hij dat hij boswachter wilde worden. Vandaag oefent hij het beroep al dertig jaar uit. Hij zag het veranderen maar zijn liefde voor de stiel blijft even groot.

“Mijn vader werkte bij een bank, mijn moeder bleef thuis. Ik was de jongste van drie. Een doodnormaal, warm gezin. Maar toen ik drie was, werd mijn moeder ziek, ze had kanker. Ze wilde haar kinderen volwassen zien worden, dat was haar grootste droom. Het is haar gelukt, ze stierf toen ik twintig was. Maar heel mijn jeugd was mijn moeder ziek. Mijn vader is snel na haar dood hertrouwd. Daar hadden wij het niet moeilijk mee, we waren blij vader terug gelukkig te zien. Niet veel

middelbaar naar de landbouwschool. Toen al wist ik dat ik boswachter wilde worden. De landbouwschool leek daarop een goede voorbereiding. Boswachter worden, klonk voor mijn omgeving heel exotisch. In de buurt waar ik opgroeide, waren weinig bossen en al zeker geen uitgestrekte bosgebieden. Toch was dat mijn droom. Ik was graag buiten, hield van de natuur. Ik kreeg interesse in kettingzagen en het knotten van bomen. Soms mocht ik meehelpen met een vriend en zijn vader die in het bos werkten. Zo kwam ik in contact met een boswachter. Hij maakte mij helemaal warm voor de job. Na mijn middelbaar volgde ik de cursus om boswachter te worden. Dat was heel interessant, ik leerde veel bij. Op dat ogenblik werkte ik ook als bosarbeider bij het OCMW in Mechelen, zij beheerden veel bossen. Nadat ik mijn cursus had afgerond en mijn legerdienst had gedaan, kwam er een plaats als boswachter vrij in Lier. Ideaal voor mij. Er waren veel kandidaten maar eigenlijk is de procedure om boswachter te worden een grote afvalrace. Ik was jong, kon gaan waar ik wilde. Dat speelde in mijn voordeel.”


We moeten echt zorgen dat er voldoende plaats blijft voor de natuur.

6

later werd hij echter ook ziek, ook kanker. Zo had ik op mijn 24ste geen ouders meer. Dat heeft me getekend. Je gaat sneller voor de dingen die je echt wil en je kan details beter onderscheiden van hoofdzaken. Mijn broer en zus gingen ook bij de bank werken maar ik wilde iets anders. Ik was geen bijster goede student maar kon mijn plan trekken. Sommige vrienden stopten in die tijd met school en gingen werken. Dat kon niet voor mijn vader. Hij zei: ‘je blijft naar school gaan maar je doet wat je graag doet.’ En zo trok ik de laatste jaren van mijn

Bossen op de fiets “Die eerste jaren als boswachter zat ik veel op mijn fiets. Van een dienstwagen, een gsm of een computer was in 1981 nog geen sprake. Ik werkte niet in één bepaald bos dat eigendom was van de Vlaamse overheid al was dat mijn werkgever. Ik beheerde een aantal kleinere bossen in de ruime omgeving van Lier. Die waren in het bezit van verschillende openbare besturen en overheidsdiensten zoals OCMW’s, kerkfabrieken, de staat en gemeentes. Ik voerde karweien uit, hield toezicht, gaf raad maar oefende ook controle uit op de visserij, de jacht en de vogelvangst. Ik mocht een groot deel van mijn job zelf invullen maar kon wel rekenen op een baas. Hij kwam ongeveer twee keer per maand langs en stond me bij met raad en daad. De meeste openbare besturen waren blij dat er een boswachter was die hen hielp bij het beheren van de domeinen. Dat loste immers veel problemen op. We organiseerden een houtverkoop zodat de bossen ook een bron van inkomsten vormden voor de besturen.”

Kapotte ruiten “In die periode speelde vooral de controle op de vogelvangst mij parten. In 1972 was de vogelvangst afgeschaft maar in de dorpen kwam het gebruik in 1981 nog veel voor. Ik voelde me geroepen om daaraan iets te doen. Ook mensen van de toenmalige Wielewaal, een vereniging die een van de voorlopers van Natuurpunt was, spraken me daarover aan. Zij wisten dat boswachters bevoegd waren om op te treden tegen de illegale vogelvangst. Dat optreden had grote gevolgen toen. Sommigen vingen vogels als liefhebber maar er waren er ook die er goed aan verdienden. Als ik een pv opstelde en de politierechter volgde mij, nam ik soms een deel van iemands broodwinning weg.

→

7


in een boom bijvoorbeeld, of confetti die wordt uitgestrooid. Niet goed voor het bos allemaal.”

Overleggen en beslissen

Hans Van Praet: “Vandaag maken veel meer mensen dan vroeger gebruik van de bossen tijdens hun vrije tijd.”

Het verzet was dan ook groot. Zo kreeg ik de burgemeester wel eens over de vloer die me kwam vertellen dat ‘dat toch een goed mens was en dat ik daartegen toch niet moest optreden’. Eenmaal werden de ruiten van mijn huis uitgeschoten. Het is nooit verder onderzocht maar ik wist in welke richting ik de daders moest zoeken. Ach, nu kan ik dat meer relativeren en zou ik het anders aanpakken. Maar ik was heel jong en dacht nog erg zwart-wit.”


Toegankelijke natuur

8

“Enkele jaren later verhuisde ik naar hier, in het Broek in Blaasveld. Hier was op dat ogenblik geen boswachter, het was en is een prachtig gebied. Ik werd overgeplaatst en sindsdien ben ik boswachter van alle openbare bossen in Willebroek, Mechelen, Putte, Bonheiden en Sint-Katelijne-Waver. Intussen is het beheer van een aantal openbare bossen overgedragen aan Natuurpunt. Dat vind ik zeker voor kleinere bossen een goede zaak. Als een vereniging een bos beheert, garandeert dat dikwijls een grotere betrokkenheid van het publiek. Het beleid van Natuurpunt verschilt vandaag niet zoveel van dat van ons, boswachters in dienst van het Agentschap voor Natuur en Bos van

de Vlaamse overheid. Vandaag besteden we net als Natuurpunt veel aandacht aan de natuurwaarden en de toegankelijke beleving van de natuurgebieden. Daarnaast ben ik wel van mening dat onze bossen het best een deel van onze houtbehoefte kunnen vervullen. Het beheer van de bossen in ZuidAmerika of Afrika zal daarom niet beter gebeuren dan hier, denk ik.”

Wegwijzers en confetti “Vandaag zijn we als boswachters veel beter uitgerust. De tijd dat ik de hele dag op mijn fiets de regio doorkruiste, ligt lang achter ons. We hebben een dienstwagen, een computer en uiteraard een gsm. Iedereen kan ons vandaag een vraag stellen, iedereen weet ons te vinden. Een jeugdbeweging die een spel wil organiseren in een bos, een familie die een avondwandeling plant. Zo weten we wie wanneer in het bos komt. En we kunnen achteraf beter communiceren over wegwijzers die bleven hangen of een tentje dat achtergelaten werd. Communicatie is zo belangrijk. Als mensen ons een vraag stellen, informeren we hen het liefst onmiddellijk over wat kan en wat niet kan. Anders krijg je de gekste dingen. Nagels om papiertjes te bevestigen

“Er komt ook heel wat administratie kijken bij ons werk. Scholen komen langs, uitstappen moeten georganiseerd worden. Alle vragen die je per mail of telefoon krijgt, moeten een antwoordje krijgen. Ook de werken in de bossen moeten opgevolgd worden, zoals houtkappingen of de aanplanting van nieuwe stukken bos. We overleggen ook regelmatig met de lokale overheden over onze plannen. Zo willen we in Mechelen een gebied herinrichten zodat het meer water kan bufferen. Daarvan zouden ook de trekvogels kunnen profiteren. Maar de bedoeling is ook dat het gebied geschikt wordt om er tijdens de winter veilig op te kunnen schaatsen. Dat zou wel eens veel volk op de been kunnen brengen en daarover moeten afspraken gemaakt worden. Boswachters moeten ook advies geven om al dan niet een kapmachtiging af te leveren. We hanteren hiervoor één principe: kappen kan maar het bos dient bos te blijven of te worden gecompenseerd. We willen de oppervlakte aan bos liever niet zien verkleinen, het is onze taak om daarop toe te zien.”

Plaats voor dieren “Vandaag maken veel meer mensen dan vroeger gebruik van de bossen tijdens hun vrije tijd, om zich te ontspannen. Dat heeft alles te maken met het feit dat mensen vandaag meer vrije tijd hebben. Die tijd willen ze gezond en sportief invullen. In het bos kan dat allebei. Vandaag lopen veel fietsen wandelpaden door de bossen, bossen zijn veel meer toegankelijk dan vroeger. Dat is positief. Als boswachter kan je inspelen op die terugkeer naar het bos. Soms zijn er ook vervelende zaken, mensen doen nog steeds dingen die niet mogen in een bos. Ze laten dingen achter, honden zijn niet aangelijnd.

gaan. Dan bereid ik werken voor, bekijk ik dingen die er tijdens de week dikwijls niet van komen, ik houd een beetje toezicht en spreek mensen aan als er iets fout gaat. Pv’s maak ik nog maar weinig, aanmaningen stel ik nog wel eens op. We worden trouwens ook getraind om met conflicten om te gaan. Ik probeer altijd uit te leggen waarom iets niet mag en soms passen wij ons ook aan. Vroeger kon ik enkel zeggen dat honden altijd aan de leiband moesten. Nu hebben we zones gemaakt waar honden vrij mogen lopen. Het is voor mij ook veel leuker om te kunnen vertellen dat hun hond hier aangelijnd moet zijn maar dat ze hem verderop vrij kunnen laten.”

Wonen in het bos “Ik woon nu al jaren in deze boswachterswoning, midden in het bos. Al zou ik overal kunnen wonen, ik besef dat dit een bevoorrechte plaats is om te verblijven. Overal waar ik kijk, is er bos. De wandelaars passeren vlakbij. Van in de tuin kan ik mensen aansporen om hun hond aan te lijnen - dat heeft ook nadelen natuurlijk, mijn werk is nooit gedaan. Al zit je midden in de natuur, echt stil is het hier niet. Ik denk dat het in de stad stiller kan zijn. De natuur maakt veel geluid, ook ’s nachts. Mijn zoon was hier een tijdje bang maar dat loste zichzelf op. Mijn kinderen hebben hier een mooie kindertijd gehad. Hun vriendjes kwamen hier maar al te graag spelen, hier was altijd iets te beleven. Nu ze het huis uit zijn, beseffen mijn kinderen nog meer dat dit een zalige plek is om te wonen. Ik weet wel dat ik niet altijd in deze woning kan blijven wonen. Als ik met pensioen ben, is het gedaan. Ik hoop echt dat er hier dan een collega komt wonen. Vertrekken uit een boswachterswoning is voor sommige collega’s niet eenvoudig. Ze willen hun kleinkinderen het ple-

Mensen met kanker, die raken me steeds opnieuw. ruime omgeving waren verschillende broedplaatsen verdwenen door onder andere de aanleg van nieuwe industrieterreinen en overstromingsgebieden. Onze buizerd voelde zich daardoor bedreigd en viel mensen aan. We moeten echt zorgen dat er voldoende plaats blijft voor de natuur.”

Altijd goed weer “Gemiddeld ben ik maar twee dagen per week echt buiten. In de winter gaan we met vier à vijf mensen elke week een dag op pad om dunningen aan te duiden in de bossen. De administratie is zo toegenomen, meer tijd is er niet meer om naar buiten te gaan. Van die dagen kan ik intens genieten. Regen, koude, het deert me allemaal niet veel. Je kan je kleden tegen de koude en het regent echt bijna nooit een hele dag. Mensen die de hele dag binnen zijn, klagen vaak veel harder over het weer. Zij zien dat anders. We hebben het hier nog zo slecht niet. Ook tijdens mijn weekenddiensten profiteer ik ervan om naar buiten te

zier van opgroeien in het bos ook gunnen. Als ik verhuis, wil ik wonen waar ik de wolken kan zien, waar ik buiten kan. Waar dat zal zijn, weet ik niet. Ik maak me er voorlopig geen zorgen over.”

Reizen en werken “Als ik vrijaf heb en ik blijf thuis, ben ik nog altijd op mijn werk. Daarom ga ik het liefst op reis als ik vakantie heb. Maar ik kom ook graag thuis hoor, ik geniet van iedere lente hier. Vaak trekken we naar het buitenland met het vliegtuig of met de auto. Maar de laatste tijd krijg ik ook meer zin om met de fiets op vakantie te gaan. Ik ontdek de natuur ook graag op een ander. De Baltische staten bijvoorbeeld waar we deze zomer waren, vond ik prachtig. De grote rivieren die er alle plaats krijgen, mooi was dat. Even heb ik overwogen om er later langere tijd te verblijven. Maar dat was een droom. Ik hoop echt dat we ook in de toekomst nog veel op vakantie kunnen gaan, dat ik mag blijven genieten van mijn gezin en dat ik mijn job gemotiveerd kan blijven doen. Tot nu toe lukt dat. Ik zie nu hoe goed jonge mensen leiding kunnen geven, het is plezant om in zulke sfeer te werken. En bovenal hoop ik gezond te blijven. Dat is het allerbelangrijkste, dat heb ik zelf maar al te vaak gezien. Ik sta nog regelmatig stil bij de dood van mijn ouders. Mensen met kanker, die raken me steeds opnieuw. Gezondheid bepaalt een groot deel van je geluk.” Tekst Nele Joostens Foto’s François De Heel


Een gouden regel in het bos is: neem alles wat je meebrengt ook terug mee naar huis, laat niets achter. Een aantal vrijwilligers en mensen van een beschermde werkplaats zijn hier actief om alle vuil in de bossen op te ruimen. Soms verstoren de bezoekers ook de rust in het bos. Als we een beheerplan opstellen, proberen we daar wel rekening mee te houden. Sommige paden stellen we bewust niet open, andere sluiten we soms tijdelijk omdat ze vlakbij een broedplaats gelegen zijn. Maar dieren passen zich vaak aan als er voldoende ruimte is en zoeken zelf de rustige stukken op. Een keer hadden we hier een agressieve buizerd die zich keerde tegen wandelaars. Dat had alles te maken met zijn territorium dat te klein werd. In de

9

IK VIND DE AARDE LEUK

Duurzame OKRA-leden getuigen Begin 2013 engageerden zich overal in Vlaanderen OKRA-leden én personeelsleden om een jaar lang duurzamer te leven. Ze traden daarbij in de voetsporen van Low Impact Man bij uitstek, Steven Vromman. Hij stond de achttien vrijwilligers trouwens met raad en daad bij. Steven vond het een eer opeens achttien medestanders te hebben. Maar hoe hebben zij hun keuze voor duurzaamheid zelf ervaren?

Hoe heb je jet engagemen kt? aa concreet gem Fred Mannaerts We bouwden een nieuw huis en kozen voor extra veel isolatie en voor zo veel mogelijk gebruik van regenwater. Maar omdat de productie van vlees zo veel water vereist, wilde ik mijn vleesconsumptie terugdringen. Nu eet ik drie tot vier maal per week vegetarisch.

Mia Sampermans Ik verwijderde de meeste apparaten uit het stopcontact als ik ze niet gebruikte. Mijn energieverbruik verminderde drastisch. Ik vang ook het eerste koude water bij een douche op en giet er de planten mee of spoel er het toilet mee door. Ik drink ook veel meer kraantjeswater.

Liliane Scheir Ik deed mijn auto weg en doe nu alles te voet, met de fiets of het openbaar vervoer.

Yolanda Debbaut We vervingen ons elektrisch fornuis door een exemplaar op inductie. Ik probeer meer eenpansgerechten te maken waarbij ik zo weinig mogelijk water gebruik.

Wendy De Keyzer Vroeger nam ik drie à vier keer per week een bad. Dat probeerde ik minstens met de helft te verminderen. Ik recupereer ook het water van het bad van de kinderen. Luc Fourie We smijten veel minder brood weg, we kopen bewuster aan.


Jean-Hubert Hoeven Ik kweek vergeten groenten in de tuin. Ook streekproducten kregen een grote plaats in ons menu. En we aten vorig jaar de helft minder vlees.

10

Meten is weten. We maakten onze woning ook energiezuiniger en investeerden flink in extra isolatie.

Raf Decoene Meten is weten. We plaatsten de energiekostenmeter tussen het stopcontact en het te controleren toestel. We pakten veel sluipverbruik aan en vervingen enkele energievreters door zuinigere toestellen. We maakten onze woning ook energiezuiniger en investeerden flink in extra isolatie. Gommaar van den Bergh We hebben onze zolder geïsoleerd en we hebben een zonneboiler laten plaatsen.

Ulrich Garriau Ik probeer zo veel mogelijk met de fiets en de trein te reizen, we schrapten vlees bijna volledig uit ons menu en kopen geen flessenwater meer. Binnenkort laat ik een milieuaudit uitvoeren. Reinhold Verleyen De voorbije jaren bespaarde ik al heel wat energie en gas. Vorig jaar legde ik mij toe op het terugdringen van mijn watergebruik. Michel Caen Ik wijs mensen erop dat niemand graag andermans vuil voor zijn deur vindt. Ga dus naar het containerpark. Bert Billiet Ik deed mijn aankopen vooral bij een Filipijnse bio-boerin en koos ook voor producten uit armere Europese landen. Marc Desmet Ik at veel minder vlees en vis en paste het STOP-principe toe: eerst stappen, dan trappen, openbaar vervoer en de wagen pas in uiterste noodzaak. Dat lukt goed.

Op welke realisatie b en je fier?

Fred Mannaerts Het huis waarin we wonen en dat we het voorbije jaar gebouwd hebben. Het is een lage energiewoning en is ook bijna volledig aangesloten op regenwater. Wendy De Keyzer Onze energie- en waterfacturen zijn dit jaar aanzienlijk gedaald. Luc Fourie Korte citytrips doen we niet meer, deze zomer gingen we met zestien vrienden op fietsvakantie. Heel plezant, volgend jaar doen we dat opnieuw. Raf Decoene Ons energieverbruik is met 55 procent verminderd. Ramen met enkele beglazing vervangen door hoogrendementsglas, spouwen isoleren met glaswolvlokken, alle rolluikkasten isoleren, het bracht op. Yolanda Debbaut Ik ben vooral fier omdat ik nu veel bewuster omga met het gebruik van energie en drinkwater en omdat we veel minder vlees eten. Ulrich Garriau De gezinswagen werd vernieuwd. We kozen niet langer voor een diesel maar voor een benzinewagen en produceren zo minder fijn stof. Michel Caen Ik heb mijn oude dieselwagen vervangen door een zuinige, kleine benzinewagen. De oude diepvries en wasmachine zijn ook vervangen. Reinhold Verleyen Met één emmer water kan ik de volledige wagen poetsen.

Bert Billiet Het geld dat ik bespaarde door zuiniger te leven - 1 050 euro - ging naar een project voor vakantie voor kansarmen in Zuid-Frankrijk. Marc Desmet We isoleerden onze zoldervloer zelf, dat was aangenaam en nuttig.

Met één emmer water kan ik de volledige wagen poetsen.

et Wat vind je han moeilijkst a en? v duurzaam le Roland Dewulf Je moet voortdurend waakzaam zijn om niet te hervallen in oude gewoonten.

Yolanda Debbaut Ik was een fervente vleeseter, vlees schrappen uit mijn menu vind ik soms wel moeilijk.

Fred Mannaerts Niets, ik leef duurzaam zonder aan levenskwaliteit in te boeten. Ik doe het met overtuiging en plezier.

Ulrich Garriau Vervoer regelen is niet altijd eenvoudig. Vele vergaderplaatsen zijn niet goed te bereiken met het openbaar vervoer en materiaal meenemen met de fiets gaat ook niet altijd even goed.

Liliane Scheir Ik vind het niet moeilijk maar ik begrijp wel dat het lastiger is om geen auto te hebben als je een gezin hebt. Wendy De Keyzer Volhouden, je valt zo makkelijk terug in je oude gewoonten. Luc Fourie Ik leef niet duurzaam, enkel een beetje duurzamer dan vroeger. Ik denk dat het pas moeilijk wordt als je echt voortdurend duurzaam wil leven. Leven als vegetariër zou ik bijvoorbeeld heel moeilijk vinden. Gommaar van den Bergh Soms vind ik het moeilijk om duurzaam leven elke dag vol te houden en steeds weer te kiezen voor kraantjeswater en minder vlees, zeker bij feesten. Ik vind het ook niet altijd makkelijk om de discussie aan te gaan.

Reinhold Verleyen Het is niet echt moeilijk maar soms zondig ik al eens omdat het snel moet gaan. Michel Caen Soms ben je het mikpunt van mensen die leven zonder na te denken over het milieu. Marc Desmet Dat je je soms bijna moet verantwoorden tegenover anderen. En dat zij daar niets mee doen hoewel ze rationeel ook weten dat ze duurzamer zouden moeten leven.

→


Roland Dewulf OKRA-leden passen hun levenswijze aan nadat ik een lezing hield in hun trefpunt.

11

aam Kan je duurzr aan leven zonde eit in levenskwalitn? te boete Roland Dewulf Ja, mijn levenskwaliteit is nu anders. Ik heb geen auto meer en gebruik nu steeds het openbaar vervoer. Daardoor kan ik soms minder doen op een dag maar heb ik ook minder stress. Als het openbaar vervoer geen optie is, doe ik aan autodelen. Wendy De Keyzer Ik kies voor biogroenten en koop vlees op de boerderij. Onze maaltijd is tweemaal zo lekker en toch duurzaam. We hebben dus niet ingeboet, integendeel. Luc Fourie Het is niet altijd lastig om te kiezen voor een duurzame oplossing. Meer voor de fiets kiezen, is bijvoorbeeld een verrijking. Zo kom je op mooie plekjes die je met de wagen nooit zou ontdekken. Raf Decoene Zeker, onze woning voelt veel warmer aan, het comfort is toegenomen en de rekening is flink gedaald. Ideaal toch? Gommaar van den Bergh Jazeker! Meer isolatie verhoogt het wooncomfort beduidend en kraantjeswater is zeker zo lekker als flessenwater. Je hoeft niet met het vliegtuig te reizen om mooie streken te ontdekken. Mia Sampermans Ja, ik heb zelfs het gevoel dat ik comfortabeler leef.


Yolanda Debbaut Ik voel me fit, gezond, tevreden en fier omdat ik op mijn manier kan bijdragen aan het behoud van onze aarde. Minder comfortabel is mijn leven in ieder geval niet.

12

Michel Caen Dat kan best als je je eigen weg volgt. Bert Billiet Zeker. We consumeerden 75 à 100 gr vlees ipv 300 gr vroeger. We zijn nu gezonder én magerder. Marc Desmet Door meer te stappen en te fietsen werk je aan je gezondheid en kom je meer mensen tegen. Trouwens meestal is iets dat goed is voor het milieu, ook goed voor je portemonnee.

Een jaar duurzaam leven is voor mij…

Roland Dewulf … een openbaring met enkel positieve gevolgen. Fred Mannaerts … rustig verder leven, met de fiets op vakantie, vier dagen per week geen vlees op mijn bord, zuinig met water en anderen helpen om ook te kiezen voor duurzaamheid. Wendy De Keyzer … een hele verademing. Ons gezin maakte kennis met de geneugten van de natuur. We zijn nu overtuigd dat duurzamer leven zorgt voor een rijker leven. Jean-Hubert Hoeven … uiterst positief. Het is een verrijking op alle vlak, het bracht me dichter bij de natuur. Raf Decoene … iets wat ons een goed gevoel geeft. We doen het voor onze gezondheid, de besparing én de betere wereld die we zo kunnen doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen. Gommaar van den Bergh … een grote besparing. Het geld dat ik uitspaarde heb ik gedoneerd aan de slachtoffers van de ramp in de Filippijnen. Mijn duurzaam leven nu is er op gericht zulke rampen te voorkomen. Dat stimuleert me.

Yolanda Debbaut … voortdurend alert zijn om minder energie te gebruiken, zorgvuldiger om te gaan met drinkbaar water, zelf groenten kweken en alleen dingen te kopen die ik echt nodig heb. Ulrich Garriau … afwegen wat een goede keuze is. Je leeft bewuster, ziet de gevolgen van je keuzes beter. Reinhold Verleyen … niet echt een optie. Volhouden en verder doen is de boodschap. Michel Caen … zorg dragen voor alles wat de schepper ons gegeven heeft. Marc Desmet … zo voorbijgevlogen. Het motiveert me om verder te gaan. Het is een permanente uitdaging om plezier in nieuwe dingen te ontdekken.

We zijn nu overtuigd dat duurzamer leven zorgt voor een rijker leven.

Heb je nog duurzame plannen voor dit jaar? Fred Mannaerts Ik wil nog meer energie besparen en anderen aantonen dat een leven in eenvoud ook duurzaam kan zijn. Wendy De Keyzer Dit jaar wil ik mijn gezinsleden overtuigen dat vegetarisch eten wel lekker is. Luc Fourie Ik wil overschakelen op groene stroom en mijn dak isoleren. We willen ook alle oudere keukentoestellen die veel verbruiken vervangen door zuinige exemplaren.

Gommaar van den Bergh Het ligbad vervangen door een douche met waterbesparing. Ook het toilet zullen we vervangen door een exemplaar met een waterbesparend reservoir. Mia Sampermans Ik wil niet zo vlug afstand nemen van zaken maar nadenken over hergebruik door mezelf of anderen. Yolanda Debbaut Volgend jaar zou ik graag (nog) minder vlees eten. Ulrich Garriau We willen regenwater vaker hergebruiken, starten met muurisolatie, de diepvries vervangen en lid worden van een zelfoogstboerderij.

Huisliften

Reinhold Verleyen Ik wil mijn dak isoleren. Dat zal de verwarmingsfactuur ten goede komen. Michel Caen Ik wil de gevel isoleren en nieuwe ramen plaatsen maar moet daarvoor nog veel sparen. Marc Desmet Blijven verder doen. Waarschijnlijk word ik fulltime vegetariër.

Co Voortaa m n hete fo n w rtl ij ift

Wij verhogen uw comfort !

Dit jaar wil ik mijn gezinsleden overtuigen dat vegetarisch eten wel lekker is.

Plateauliften

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK Bel gratis : 0800 20 950 www.comfortlift.be

E SERVIC 7/7 24/24 -

NIEUW ADRES: Mannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem [email protected] | www.comfortlift.be

adv_okra190x128.indd 1

Trapliften BEZOEK ONZE NIEUWE WEBSITE : WWW.COMFORTLIFT.BE

4/12/13 08:18

CREA

Maak een sieraad van je oude T-shirt Van een versleten T-shirt een gloednieuw en hip sieraad maken, wat is er duurzamer? De afvalberg wordt kleiner en je bent een mooi kleinood rijker. Moeilijk is het niet, begin er maar snel aan.

Nodig ✤ een oude T-shirt ✤ schaar ✤ naald en draad


Werkwijze

14

✤ Knip de T-shirt net onder de mouwen af. ✤ Knip rechts repen uit de T-shirt van 2 cm tot ongeveer 1,5 cm van de vouw. ✤ Vouw open en rimpel dit. ✤ Knip onderaan de T-shirt het lint met de zoom aan de vouw helemaal door. ✤ Knip dit lint door en wind het rond de andere linten om een mooie knoop te maken. ✤ Rek elk lint afzonderlijk uit. Ze krullen dan vanzelf. Rek ook de plaats waar je vinger was nog eens open. ✤ Naai het uiteinde vast of steek het onder de knoop. ✤ Doe hetzelfde met de twee mouwen en maak zo een mooi halssnoer. Let op, houd de naad naar boven. Tekst Jaklien Desair Foto’s Frank Bahnmüller


Van een versleten T-shirt een gloednieuw en hip sieraad maken.

15

BOEKEN

Duurzaam lezen Je wil wel duurzamer leven maar weet niet goed hoe eraan te beginnen. Dan zijn er heel wat boeken op de markt die je een stap - of twee - vooruit helpen. Het zijn geen saaie naslagwerken maar enthousiaste en vrolijke boeken. En bovendien duurzaam, want uiteraard gedrukt op honderd procent gerecycleerd papier.

Groeten uit Transitië Duurzaamheid is moeilijk en enkel weggelegd voor mannen en vrouwen in geitenwollen sokken en sandalen. Zeker niets voor wie gesteld is op zijn comfortabele leven en geen tijd op overschot heeft. Dit boek bewijst dat wie dit denkt, ongelijk heeft. Duurzaam leven, kan eenvoudig, vergt geen extra tijd en vaak amper een inspanning. De auteurs van Groeten uit Transitië overladen je met een berg aan tips over duurzaam leven. Hoe tover ik een eenvoudige maar lekkere vegetarische maaltijd op tafel? Wat doe ik met mijn groenafval als ik geen plaats heb voor een compostvat? Bij welke organisaties kan ik terecht als ik mijn auto wil delen of nog beter, af en toe gebruik wil maken van andermans auto? Hoe kan ik de vele plastic verpakkingen vermijden?

Groeten uit Transitië is helemaal geen saai boek dat je elke zin om ecologischer te leven ontneemt. Integendeel. Het is praktisch opgesteld met hier en daar een vleugje ironie en overal knappe foto’s en tekeningen die je veel zin doen krijgen om duurzaam te leven. Het enthousiasme van de auteurs werkt aanstekelijk. Kom maar op met die wormenbak, de groenten uit potten en de lange fietstochtjes.

Kringloopgeluk Denk twee keer na voor je die oude lamp of de jurk die je nooit meer draagt naar het containerpark brengt. Misschien kan je er nog wel iets moois van maken. En wat is er beter voor het milieu dan hergebruik? Je vermindert de afvalberg en je koopt minder snel iets nieuws aan. Wat ook helpt - en pareltjes kan opleveren - is

snuisteren in een kringloopwinkel. Je vindt er mooie spullen voor een appel en een ei. Met een klein beetje creativiteit, kan je er zo een pronkstuk van maken. Ingrid van Willenswaard is al haar hele leven een expert in kringloopwinkels. Ze verzamelt allerlei spullen en maakt er nieuwe pareltjes van. Oude stofjes worden een zak voor wasspelden, stukgelezen kinderboeken worden vrolijke slingers. Laat Ingrid los in je huis en alles wordt vrolijk. In haar boek Kringloopgeluk vind je tal van ideetjes om met spullen uit de kringloopwinkel - of oude spullen van jezelf die je niet meer gebruikt - mooie dingen te maken. De gebruiksaanwijzingen zijn duidelijk, de ideeën verrassend maar eenvoudig. Een rode draad in het boek: de vrolijkheid spat ervan af. Fleur je huis op met slingers en haakwerk. Maak winteravonden knus onder een zelfgemaakt kleurrijk dekentje en personaliseer labels allerhande. Gebruikte spullen hebben een ziel én een verhaal. Geef ze een bevoorrecht plaatsje in je huis. Ze geven je interieur karakter én voegen een flinke dosis vrolijkheid toe.


Eva Peeters, Mme Zsazsa, Kristien Hens, Dorien Knockaert en Joke Rous, Groeten uit Transitië. Duurzame ideeën voor het dagelijkse leven. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2013, 240 blz., 25 euro.

16

Ingrid van Willenswaard, Kringloopgeluk, Linkeroeveruitgevers, Antwerpen, 2013, 160 blz. 19,95 euro. Steven Vromman, Low Impact Man. Praktische tips voor een ecologischer leven van wieg tot graf. Van Halewyck, Leuven, 2008, 240 blz., 17,50 euro.

Low Impact Man Steven Vromman is al jaren bezig met duurzaamheid. Als er iemand in Vlaanderen expert in duurzaamheid is, is hij het wel. In alle mogelijke aspecten van zijn leven probeert hij zijn ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden. Sinds 2008 gebruikt hij geen auto meer, vermindert hij het afval dat hij produceert drastisch en tracht hij zijn energie- en watergebruik te reduceren tot het minimum. Al snel merkte hij dat zijn nieuwe manier van leven socialer, gezonder en goedkoper was. Al zijn tips verzamelde hij in dit boek. Soms gaat hij erg ver - hij

verbande zijn waterkoker, microgolfoven én televisie naar de kringloopwinkel. Maar vaak ook tonen zijn verhalen aan hoe eenvoudig je jouw impact op het milieu kan verminderen. Fijn aan dit boek is dat je zowel een heleboel achtergrondinformatie krijgt als een inkijk in de inspanningen die Steven Vromman met zijn kinderen levert. Als je dit boek leest, weet je exact wat de impact is van alles wat je doet én laat. Ben je op zoek naar haalbare tips om je ecologische voetafdruk te verkleinen, dan is dit boek een must. Ben je niet echt van plan om ook actie te ondernemen, dan hoef je dit boek

niet in huis te halen. Want zoals Steven Vromman zegt: haal geen overbodige spullen in huis! Tekst Nele Joostens

OKRA biedt dit boek tegen een schappelijke prijs te koop aan geïnteresseerde leden. Prijs 6 euro. Te koop zonder verzendingskosten bij jouw regiosecretariaat. Adressen zie blz. 37. Of mits extra verzendingkosten (levering per post) op vraag via [email protected] of 02 246 44 41.

Zorgbehoevend en toch thuis blijven wonen? Ontdek hoe Flanders’ Care slimmer zorgt voor morgen op vlaandereninactie.be/zorg

groen

Groen(ten) in potten

planten in te kweken. Onderaan de pot zorg je voor drainering met bijvoorbeeld een laag steentjes. Dan vul je de pot met grond. Welke grond je kiest, hangt af van de plant die je wil kweken in de pot. Sommige planten hebben rijke grond nodig, andere armere grond. Dat is een voordeel van potten, je kan de grond makkelijk aanpassen aan de behoeften van de plant. Neem doorgaands een vierde of een vijfde compost en vul aan met tuingrond.”

Welke planten kan je kweken in potten? Roger Bogaerts: “Wat je maar wil: snijbloemen, eenjarige planten, bloembollen, groenten en zelfs fruitboompjes. Er zijn nu kleine fruitbomen op de markt speciaal gekweekt voor potten. Kruiden zijn ook een aanrader. Je kan de grond makkelijk aanpassen aan hun behoeften en je kan de potten vlakbij de keuken zetten. Zo ben je er zeker van dat je de kruiden ook zal gebruiken.”

Welke zorg hebben de gewassen nodig nadat je ze plantte?


Al heb je nog zo weinig plaats, ook op het kleinste terras kan je bloemen en zelfs groenten kweken. Tuinieren in potten is bijna overal mogelijk. En wat is er leuker dan je gasten zelfgekweekte radijsjes en sla aan te bieden?

18

“Toch wil ik ook waarschuwen voor je er aan begint”, zegt Roger Bogaerts. Voor Velt (de Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren) geeft hij de cursus Tuinieren in potten. “Het is moeilijker dan je denkt. Je bent immers veel afhankelijker van zon en regen dan in een gewone tuin. Je zal er ook relatief meer tijd in moeten steken. Dat beseffen mensen niet altijd en dat leidt wel eens tot teleurstellingen. Maar als je goed geïnformeerd bent, kan je vermijden dat het tegenvalt.”

Hoe begin je eraan? Roger Bogaerts: “Met de aankoop van goede potten natuurlijk. Je hoeft geen dure potten te kopen in een tuincentrum, je kan ook potten maken van recuperatiemateriaal uit de Kringwinkel bijvoorbeeld. Belangrijke voorwaarde is wel dat de potten of bakken onderaan een gat hebben zodat overtollig water afgevloeid kan worden. Je zet ook het best een schotel onder de pot, zo houd je nog water in reserve in drogere periodes. Hoe dieper de pot is, hoe makkelijker het is om er

Roger Bogaerts: “Als het droog is, moet je potten regelmatig gieten. Omdat hun oppervlakte beperkt is, drogen ze immers snel uit. Hoe kleiner de pot, hoe sneller hij uitdroogt. Slaag je er niet in om de potten regelmatig te gieten omdat je bijvoorbeeld op vakantie bent, kan dit het einde betekenen voor je planten. Je beschermt je potten ook het best tegen felle zon door ze onder een luifel te plaatsen. Af en toe moet je de aarde in je potten ook vervangen. Zeker als je groenten kweekt, dat put de grond immers uit. Dan kan je de grond verrijken met een deel compost en vier delen tuingrond. Kunstmest toevoegen, is dan niet nodig.”

Wat doe je als je planten ziek worden? Roger Bogaerts: “In de meeste gevallen kan je dat voorkomen.

de blote aarde in je potten met fijn geknipte groenresten zoals afgestorven planten, bladeren of zelfs gazonknipsel. Deze laag, die we mulch noemen, zorgt voor bescherming tegen zon en ook tegen hevige regen. De pot zal minder snel uitdrogen en er zal bovendien minder onkruid groeien. Mulch stimuleert ook het bodemleven, heel belangrijk. Allerlei wormen en kleine insecten zullen zich voeden met de mulchlaag. Ze maken kleine pijpjes in de grond waardoor ze de voedingsstoffen van de mulch tot bij de wortels van de plant brengen. Deze pijpjes zijn ook ideaal om grote hoeveelheden water bij hevige regen snel af te voeren. En ze bieden een buffer in droge periodes. Nadeel van deze mulchlaag is wel dat sommige mensen ze niet mooi vinden. Maar de voordelen wegen daar niet tegen op. Let wel op dat je de plantenresten niet mengt met de grond, ze moeten er bovenop liggen.”

Begin eenvoudig met makkelijke planten en dan is succes gegarandeerd. manier kan je de grond in je potten ook grotendeels behouden, je vult de grond enkel aan en plant er het volgende jaar een andere plant in. Om zeker te zijn van een correcte vruchtwisseling, doe je er goed aan een plannetje te maken.”

Je bent ook voorstander van mulch. Wat is dat? Roger Bogaerts: “Kijk naar de natuur, daar blijft de aarde nooit lang bloot en zwart liggen, binnen de kortste keren is ze bedekt met nieuw groen of met afgestorven planten. In je tuin en zeker in potten, moet je dat ook doen. Bedek

Heb je nog tips? Roger Bogaerts: “Begin eenvoudig met makkelijke planten. Wil je groenten kweken, zijn sla en radijsjes goed om mee te beginnen. Die groeien makkelijk en je kan er mee uitpakken. Prei, wortelen of aardappelen zijn moeilijker. Nog aanraders: pompoen, ruccola en winterpostelein. Dat is een van de gezondste wintergroenten. De groente groeit bijna vanzelf en levert de hele winter verse blaadjes voor in een slaatje, een puree of de soep. Mijn gezin en ik zijn grote fan van winterpostelein! Werk planmatig, houd bij hoe je aan vruchtwisseling doet en noteer wat goed ging en wat minder goed ging. Het jaar nadien kan je heel veel leren uit je logboek. Een laatste tip: geniet van je tuin. Ik werk graag in de tuin maar ik ben tegen overtollig werken. Mulchen beperkt je onkruid, zo hoef je niet te wieden en komt er tijd vrij om echt te genieten van het groen in je potten.” Tekst Nele Joostens Foto’s Stefan Jacobs

Wil jij ook de cursus Moestuinieren in potten volgen? Informeer bij je OKRA-trefpunt. Zij kunnen deze cursus voordelig organiseren.


Vruchtwisseling toepassen, is daarvoor de oplossing. Dat komt er op neer dat je ieder jaar een andere groente of een andere plant kweekt in je pot. Vandaag wordt veel reclame gemaakt voor vierkantemetertuinen. Ik ben daar voorstander van maar vruchtwisseling toepassen in zulke bak, vind ik onzin. In potten daarentegen, kan het perfect. Vruchtwisseling zorgt ervoor dat je succesvoller tuiniert, je opbrengst neemt toe en ziektes krijgen geen kans. Op deze

19

INFO

Leef duurzaam en boet niets aan comfort in Vaak hoor je beweren dat wie duurzaam probeert te leven, kiest voor een onverwarmd huis, eten dat niet lekker kan zijn en de hele avond in het donker zit. Duurzaam is echter geen synoniem voor soberheid en gebrek aan comfort. Integendeel, het is plezant, uitdagend én comfortabel.

Hoe je leeft, wat je eet, hoe je je vervoert, alles heeft een impact. Denk niet dat wat jij doet geen belang heeft. Iedereen levert een bijdrage aan een betere aarde voor de kleinkinderen – of net niet. Hier vind je enkele eenvoudige tips om overal in huis duurzaam te leven.

Duurzaam in de keuken ✤ Kook met het deksel op de pot. Je zal driemaal minder energie gebruiken. ✤ Kook rijst, pasta of aardappelen voor twee dagen. Zo bespaar je je de dag nadien tijd én geld en energie. Je kan ook grote hoeveelheden koken en vervolgens in kleine porties invriezen. ✤ Eenpansgerechten of bereidin-

gen in de wok gebruiken veel minder energie. ✤ Kook met zo weinig mogelijk water. Een grotere hoeveelheid water vergt meer energie om aan de kook te brengen. Het volstaat dat je eetwaren net onder water staan. ✤ Vul je waterkoker of fluitketel met de hoeveelheid water die je echt nodig hebt. Zo bespaar je water en energie. ✤ Plaats je koelkast en diepvries bij voorkeur op een koele plek en in ieder geval ver van het fornuis en de verwarming. Zet geen oven op de koelkast. Plaats je koelkast en diepvries met de achterkant ook minstens 10 cm van de muur af. Als de warmte die aan de achterkant vrijkomt makkelijk weg


Kook met het deksel op de pot. Je zal driemaal minder energie gebruiken.

20

kan, zal het apparaat minder stroom verbruiken. ✤ Ontdooi diepgevroren eetwaren in de koelkast. Dit is niet enkel het meest hygiënisch, de koude die wordt afgegeven zal er ook voor zorgen dat de koelkast minder energie verbruikt. ✤ Ontdooi de vriezer regelmatig. Een laag van 2 mm ijs is al verantwoordelijk voor een meerverbruik van tien procent.

Duurzaam in de slaapkamer ✤ Houd muggen op afstand met een hor of met een muggennet. Zo hoef je geen schadelijke insecticiden te gebruiken. ✤ Draai je matras regelmatig om. Ze gaat langer mee en je voorkomt dat je matras steeds op dezelfde plaats vervormt. ✤ Plaats een spaarlamp in je nachtlamp. ✤ Sluit gordijnen en rolluiken als de avond valt. Dan blijft de warmte beter binnen. ✤ Gebruik een oude T-shirt of sweater als pyjama. Zo recycleer je oude kleren.

Duurzaam in de badkamer ✤ Hier kan je veel water besparen. Gebruik enkel het water dat je echt nodig heb. Installeer een waterbesparende douchekop, neem een douche en geen

Duurzaam in de wasplaats ✤ Was zo veel mogelijk op lage temperaturen. Zo verleng je de levensduur van je textiel, je kleuren zullen minder snel vervagen en je wasmachine gebruikt minder energie om het water op te warmen. ✤ Gebruik een milieuvriendelijk wasproduct. Doe je een nietecologisch wasproduct in het doseerbakje, weet dan dat er 10 000 liter water nodig is om de gevolgen van die wasbeurt te neutraliseren. Bij een milieuvriendelijk wasproduct is dat minder dan vier liter.

✤ Gebruik als het mogelijk is de wind en de zon om je kleren te drogen. Droogkasten verslinden energie. ✤ Gebruik zo weinig mogelijk schoonmaakmiddelen. Je hebt niet altijd detergent nodig om iets schoon te maken. ✤ Gebruik zo veel mogelijk regenwater om te poetsen. Dit geeft zelfs betere resultaten omdat het zachter is dan leidingwater. ✤ Gebruik geen wegwerpdoekjes. Ze zorgen voor veel afval en zijn duur. Opteer voor herbruikbare dweilen en andere herbruikbare doekjes.

Duurzaam in de leefruimte ✤ Vervang gloeilampen door spaarlampen. Een gloeilamp van 60Watt kan je vervangen door een spaarlamp van 15 Watt. Dat zorgt voor een energiebesparing van 75 procent. Bovendien gaat een spaarlamp tot tien maal langer mee dan een gloeilamp. ✤ Plaats je bureau en je tafel dicht bij het raam. Natuurlijk licht is gratis.

→


bad en repareer lekkende kranen onmiddellijk. ✤ Schakel zo veel mogelijk over naar natuurlijke verzorgingsproducten. ✤ Wees zuinig met shampoo, tandpasta, douchegel. Je bent even proper, je ruikt even lekker en je tanden zijn even goed gepoetst. ✤ Kies producten met zo weinig mogelijk verpakking.

21


22

✤ Zet de verwarming een graadje lager. Zo bespaar je een tiende op je energierekening en je merkt het niet eens. ✤ Zet de thermostaat een uur voor je gaat slapen of vertrekt vijf tot zeven graden lager. ✤ Sluit de deuren in huis, zeker naar koude ruimtes zoals garage, berging, gang of washok. ✤ Dek radiatoren niet af met kleren of wasgoed want zo verlaag je het rendement. Hang ze erboven. ✤ Laat apparaten zoals je tv en computer niet in stand-by staan. Vele apparaten gebruiken dan nog altijd 85 procent van de energie die ze normaal gebruiken. Zelfs als ze helemaal uitgeschakeld zijn, gebruiken apparaten immers nog steeds stroom. Ideaal is het wanneer je stekkerdozen met een aan/ uitknop gebruikt.

Composteer je groente- fruiten tuinafval.

Duurzaam in de tuin ✤ Vermijd het gebruik van pesticiden in je tuin en kies voor groene bodembedekkers. Die besparen je heel wat werk en zorgen ervoor dat onkruid geen kans krijgt. ✤ Ook in je moestuin vermijd je het best pesticiden. Trek natuurlijke vijanden aan. Lieveheersbeestjes bijvoorbeeld eten zich te pletter aan bladluizen. Ook egels, vogels en vliegen eten heel wat ongedierte. Maak een houtwal, laat een stukje grasveld wat hoger en voorzie water in je tuin. Zo zal je deze dieren aantrekken. ✤ Vang regen op in een regenton en gebruik het water om je auto te wassen, om planten te gieten, om schoon te maken.

Sproei alleen waar nodig en kies het koelste moment van de dag. Een gazonsproeier gebruik je beter niet. Die gebruikt op een uur tijd evenveel water als een familie met vier personen op een dag. ✤ Maai je gras zo min mogelijk. Kies daarom voor een traaggroeiende grassoort. Dat is minder werk en je produceert minder maaisel. ✤ Composteer je groente- fruiten tuinafval. Dat kan in een compostvat maar als je ruimte beperkt is, kan je opteren voor een wormenbak. De compost kan je later in je tuin gebruiken. Tekst Nele Joostens

Publi-redactioneel

Mobiliteit thuis

Duurzaamheid anders bekeken:

levenslang comfortabel thuis wonen met de juiste zorgmiddelen Niet minder dan 84% van de Belgen, tussen 18 en 65 jaar, wil het liefst oud worden… thuis*, in hun vertrouwde, veilige omgeving. Enige voorwaarde? De juiste zorg genieten! Mensen leven niet alleen langer, ze blijven ook langer actief. We staan op onze onafhankelijkheid en willen zo lang mogelijk comfortabel thuis blijven wonen. Moderne technieken en technologieën spelen hierop handig in. Zo beantwoorden domotica, praktische toestellen, onderhoudsvrije materia-

len,… aan het verlangen naar bewegingsvrijheid. Wie dus vandaag doordacht investeert in zijn woning, maakt er een slimme accommodatie van. Een plek waar heel lang, comfortabel en veilig thuis wonen niet langer een een kwestie van ongelukken vermijden. Een kwestie van droom is. investeren in veiligheid en geluk. Investeren in thuis… een veilige belegging! Neem nu valpartijen op de De traplift: beter voorkomen trap. Vallen doet iedereen, dan genezen. maar ouderen net iets vaker. Vallen heeft voor een senior Het kan zware gevolgen heb- vaak heel nare gevolgen. U ben: hospitalisatie, revalida- kan uw woning, van kelder tie,… Dikwijls gaat dit ook tot zolderverdieping, heel ge‘mobiel-veilig’ gepaard met een toenemend makkelijk gevoel van onzekerheid. maken! De traplift vormt Kortom, investeren in een hierbij dan ook de ideale moveilig, comfortabel huis is biliteitsoplossing. Dat blijkt

uit het gemak van installatie en gebruik, uit de ruime keuze van stijlen en uit het redelijke kostenplaatje. Kortom, de traplift is voor elke trap een duurzame oplossing. Ontdek meer op www.encasa-experts.be Deze rubriek werd gebracht door ThyssenKrupp Encasa, producent en leverancier van trapliften. *Onderzoek Synovate bij 800 Belgen.

ThyssenKrupp Trapliften

Opnieuw vlot de trap op en af! Met een traplift van ThyssenKrupp Encasa.

KIES VOOR SERVICE & KWALITEIT: • Voor elke trap: steil, smal, wenteltrap. • Makkelijk te bedienen. • Heel veilig en comfortabel. • Slechts 1, zeer esthetische, rail. • Geleverd en geplaatst op 1 dag! • 24/24u – 7/7d service. In uw buurt.

Bel gratis

0800 94 365

www.tk-traplift.be

Gratis documentatie Gratis prijsofferte

MEnu

Aardappelen, groenten en vlees of vis, zo zijn we het ons hele leven gewoon. Nochtans kan een beetje afwisseling geen kwaad. Een dagje vegetarisch per week, is niet alleen gezond, het is nog lekker ook. Trouwens, met deze recepten valt het niet eens op dat er geen vlees op het menu staat.

Lekker zonder vlees!

Risoniotto met champignons en spinazie 150 gr orzo (Griekse pasta die eruit ziet als rijst) • 1 klont boter • 2 el olijfolie • 1 sjalot • 3 teentjes look • 500 gr gemengde boschampignons • ½ tl tijm • 1 tl rodewijnazijn • 1 glas witte wijn • 50 ml (soja)room • 150 gr jonge spinazie • peper en zout.


Kook de pasta volgens de instructies op de verpakking. Borstel de champignons schoon en snijd in grove plakken. Hak de sjalot en de look fijn. Zet een grote pan op het vuur en doe er de olijfolie en boter in. Bak op hoog vuur de champignons. Roer goed. Als de champignons bijna gaar zijn, verlaag je het vuur en doe je er de look, sjalot en tijm bij. Laat glazig bakken. Kruid met peper en zout. Blus met de azijn en wijn en laat bijna volledig inkoken. Giet er de room bij en laat lichtjes pruttelen. Giet de pasta af en doe bij de champignons. Meng goed. Snijd de spinazie grof en roer eronder. Kruid met peper en zout. Serveer meteen.

24

Ovenschotel met vergeten groenten en falafel

Rodekoolslaatje met feta en clementines

Sinaasappeldessert met oranjebloesem en dadels

1,5 kg knolgewassen (rode biet, raap, wortelen allerhande, pastinaak, aardpeer, koolrabi, zoete aardappel) • 3 rode uien • 1 bol knoflook • 2 flinke takken verse rozemarijn • 120 ml olijfolie • 150 gr falafelballetjes* • peper en zout • 200 ml volle yoghurt • 1 flinke tl graantjesmosterd • 1 tl honing.

¼ rodekool • 200 gr feta • 6 clementines • 3 el grofgehakte pistachenoten • 4 takjes dille • 3 el fijne olijfolie • 2 el Xérès (sherry) azijn • 3 el sap van een clementine • 1 tl suiker • peper en zout.

4 sinaasappelen • 1 ½ tl oranjebloesemwater** • 1/3 tl kaneel • 12 dadels (medjool).

Tekst en foto’s Ann Vertriest Zet 40 min. in de oven. Doe er de falafelballetjes bij en laat bakken tot de groenten beetgaar zijn. Meng de yoghurt met de mosterd en honing. Kruid met peper en zout. Serveer bij de groenteschotel.

* falafel vind je bij de vegetarische producten in het koelvak of diepvries. ** oranjebloesemwater vind je bij de bakproducten.


Verwarm de oven voor op 190°C. Schil de knollen en snijd in stukken van ongeveer 3 cm. Pel de uien en snijd ze in vier. Haal de bol look uiteen maar pel de teentjes niet. Doe alles in een ovenschotel en overgiet rijkelijk met olijfolie. Kruid met zwarte peper en grof zout. Leg de takjes rozemarijn op de groenten.

Schaaf de rodekool in heel fijne reepjes. Meng met de olijfolie, azijn, sap, suiker en kruid met peper en zout. Zet een half uurtje in de koelkast, zo wordt de rodekool zachter en makkelijker verteerbaar. Schil de clementines met een mes en snijd de partjes van tussen de membranen. Verdeel de rodekool over de borden, dresseer met de verbrokkelde feta, clementinepartjes, pistachenoten en dille.

Schil de sinaasappels met een mes, door eerst de bovenkant en de onderkant af te snijden. Zet ze daarna op 1 snijkant, en snijd van boven naar onder de rest van de schil af. Snijd de sinaasappels in plakjes van ½ cm. Probeer zoveel mogelijk sap op te vangen. Doe de plakken in een kom samen met het opgevangen sap, oranjebloesemwater en kaneel. Meng voorzichtig. Zet een half uurtje weg. Verdeel de sinaasappel over de borden en werk af met stukjes dadel.

25

DE DRIE Als minister van Cultuur, Leefmilieu en Natuur weet Joke Schauvliege als geen ander dat iedereen kan bijdragen tot een schoner milieu door duurzamer te leven. Ze probeert zelf het goede voorbeeld te geven.

3

dedrie

Haar duurzame engagementen Fietsen in de Vlaamse Ardennen “Ik was veertien toen ik voor het eerst met de koersfiets reed. In die tijd was dat uitzonderlijk voor een meisje. Nu zie je gelukkig steeds meer vrouwen op een rennersfiets. Het is zalig om me na een zware week uit te leven op de fiets. Dan draai ik even de knop om en geniet van de stilte, van de natuur en van de prachtige omgeving. Ik fiets meestal naar de kreken in het Meetjesland of naar de Vlaamse Ardennen. Dit jaar trainde ik voor een bijzonder doel. Ik wilde de Mont Ventoux beklimmen in het kader van een campagne om meer te bewegen. Die actie liep ten voordele van de afdeling kindercardiologie van UZ Leuven. De sfeer

onder de vele Vlamingen die deze sportieve uitdaging aangingen, was hartverwarmend en het was echt een onvergetelijke ervaring. Mensen voelen zich in die omstandigheden ook sneller lotgenoten. Fietsen heeft veel voordelen. Het ontspant, het is gezond en goed voor het milieu. Bovendien is het ideaal voor dagelijkse kleine verplaatsingen. We moeten mensen daarvan bewustmaken. Iedere keer dat de auto blijft staan, is er weer een beetje minder fijn stof en minder CO2 in de lucht. Zo kan iedereen meewerken aan een beter en properder leefmilieu. De cursussen van OKRA die mensen stimuleren om met een elektrische fiets te rijden, zijn daarom ook een aanrader.”


Kostbaar water

26

“Als we op vakantie gaan met het gezin, reizen we binnen Europa. Het liefst kiezen we voor een actieve vakantie in de natuur, op maat van de kinderen met geregeld een culturele uitstap. Tijdens onze huwelijksreis verlegden we uitzonderlijk de grenzen voor een inleefreis door de Himalaya in Nepal. Op de top van de wereld tonen de natuurkrachten dat je als mens maar een heel minuscuul schakeltje bent in het geheel. Dat maakt je nederig en bescheiden. Ik heb daar ook ondervonden hoe belangrijk water is voor de mens. Wij hebben in Vlaanderen een uitgebouwd netwerk waardoor uit de kraan zuiver water blijft lopen.

Maar we beseffen te weinig dat zuiver water voor een aanzienlijk deel van de wereldbevolking echt een schaars luxeproduct is. In Nepal moesten kinderen kilometers stappen met grote bidons om een beperkte hoeveelheid zuiver water te halen.

Deze ervaring drijft mij voort om in Vlaanderen te blijven hameren om voorzichtig om te springen met dit luxeproduct. Waterzuivering maar ook zuinigheid, zijn van cruciaal belang. Ook bij ons dreigt waterschaarste.”

Tuinieren in Evergem “In onze tuin hebben we een klein moestuintje. Het is amper enkele vierkante meter groot maar toch heeft het me al veel plezier gebracht. Op eigen compost kweken we er groenten uit de Vlaamse keuken: wortels, courgettes en kruiden. Werken in mijn tuin geeft me rust, het zet me letterlijk terug met beide voeten in de aarde. Bovendien is het leuk om de kinderen bewust te maken van ecologie. We leren hen zaden planten en omdat we geen schadelijke stoffen gebruiken, helpen ze mee om het onkruid te wieden. En eens de groenten mogen worden opgegeten, verwerken we de buit in een lekker gerechtje. We eten trouwens zoveel mogelijk seizoensgebonden producten van bij ons. Ook dat is duurzaamheid.” Foto Lisa Van Damme

MET DE KLEINKINDEREN

Groen in de vingers, groen in het hoofd

Oma en opa Bos, zo noemen Flor en Wisse hun grootouders. Niet omdat ze bijzonder groene vingers hebben of in een lemen hutje wonen. Oma en opa wonen aan de rand van een bos. Voor de jongens is dat een speelbonus want zij wonen in een stad, voor Dirk en Annie een goede reden om ook in huis aandacht te hebben voor ecologie. Het EcoHuis is een omgebouwde opslagplaats en een voorbeeld van hoe je in de stad toch duurzaam kan leven. “Je kan hier ook terecht voor tips, professioneel advies en begeleiding voor wie in de stad een ecologische woning wil bouwen”, begint gids Luc die het gezelschap rondleidt.

Meer doen met minder Voor Flor en Wisse staan spaarlampen, koelkasten met een AAAlabel en isolatie nog ver van hun bed want zij betalen thuis de energiefactuur niet. Oma en opa weten hen toch te overtuigen om goed op te letten. “Ook als kind kan je spaarzaam omgaan met energie”, zegt oma. De tentoonstelling over hoe je met weinig energie toch veel kan doen, is interactief. “Ons dak is donker!”, roept Flor als hij op het scherm zijn thuisadres intikt. “Dat betekent dat jullie huis goed geïsoleerd is en de warmte binnen blijft, anders zou het rood kleuren”, antwoordt gids Luc. Wisse heeft de discomuur ontdekt waar voor elke keer dat je water gebruikt, het aantal liter in flessen opflikkert. “Oei, als ik tijdens het tandenpoetsen de kraan laat open staan, loopt er twintig liter water zomaar weg”, schrikt hij. “Dat kan inderdaad beter”, maant opa hem aan. Oma blijft hangen bij de huis-

→


Met de aarde zit het grondig scheef en we weten allemaal dat het zo niet verder kan. Duurzaam bouwen en energievriendelijk leven zijn al één stap in de goede richting. Dirk en Annie gingen op verkenning in het Antwerpse EcoHuis om tips te verzamelen over hoe het thuis beter kan. Kleinkinderen Flor (10) en Wisse (8) mochten mee. Want jong geleerd, is oud gedaan.

27

Oei, als ik tijdens het tandenpoetsen de kraan laat open staan, loopt er twintig liter water zomaar weg. houdtoestellen. “Als ik aan een nieuwe koelkast toe ben, waar moet ik dan op letten?” vraagt ze. Wisse doet de test met de fiets. Hoe harder hij trapt, hoe meer toestellen met een AAA-label hij aan de praat kan houden.

Is recycleren altijd een goed idee?


Iedereen wordt aangemaand om afval te sorteren. Ook de jongens weten dat blikjes in de PMD-zak horen. In de tentoonstelling leren ze dat die wel hergebruikt worden maar het laatste product uiteinde-

28

foto W.h. van eck

za 18 en zo 19 januari 2014

Nekkerhal Mechelen

routes en bestemmingen, dichtbij en ver weg

→

informatiemarkt en pelgrimspaviljoen

→

outdoormateriaal, (e-)bikes en gps

→

250 exposanten, 60 informanten

→

60 workshops en beeldreportages

→

1 mega-fietsparcours www.fietsenwandelbeursvlaanderen.be

foto tine vanhee

lijk toch weer op de afvalberg terecht komt. “Een goed voorbeeld van een gesloten cirkel is de hennepplant”, legt Luc uit. “Daar wordt kleding van gemaakt en de lompen worden nadien gebruikt voor isolatie. Bij afbraak wordt die in de tuin tot compost verwerkt en dat levert weer nieuwe hennepplanten op.” De grootouders zijn mee maar bij de jongens duizelt die ingewikkelde kringloop een beetje.

→

Groen op het dak Het gezelschap loopt nog even door de ecologische tuin. Omdat de familie thuis al bewust omgaat met de natuur, heeft deze nog weinig geheimen. Het belang van bijen, tomaatjes kweken op een terras, inheemse planten i.p.v. palmbomen… Alleen op het dak kijken ze verbaasd want dat oogt verrassend groen. “Een groendak is ideaal voor het bufferen van hemelwater”, legt gids Luc nog uit. “Bovendien bieden de grassen en planten extra isolatie en tegelijk zorgen ze voor meer biodiversiteit.” Zo hoog op het Ecohuis kunnen Wisse en Flor makkelijk over de stad heen kijken. Inderdaad, het is er druk, de auto’s stinken en er is weinig plaats om buiten te spelen. Of ze dan willen ruilen met het huis van oma en opa Bos? “Neen, toch maar niet”, antwoorden de twee in koor. “Wij kunnen met de fiets naar school. En als we iets nodig hebben, kunnen we het in een winkel direct gaan kopen!” Tekst Suzanne Antonis Foto's Jürgen Doom

EcoHuis, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout, 03 217 08 11, www.antwerpen.be/ecohuis. Openingsuren: van dinsdag tot vrijdag van 9.00 tot 16.30 uur, op donderdag tot 19.00 uur en de eerste zaterdag van de maand van 10.00 tot 16.00 uur. Tickets voor de tentoonstelling: 2 euro.


Info

29

UIT

Fascinerend Freiburg Meer trams dan auto’s in de binnenstad. Nauwelijks verkeerslichten. Voetgangers en fietsers laveren ongehinderd tussen de schaarse taxi’s door. Hoffelijke trambestuurders geven voorrang aan voetgangers. Word ik nog wakker? Eind 1993 ontstaat ten zuiden van Freiburg, op het terrein van de oude Vauban kazerne, een nieuw stadsgedeelte. De eerste bewoners leefden in woonwagens en bouwketen. Vandaag staan duurzame, ecologische gebouwen naast de wat

samenwonen. Niet alleen hier maar in heel Freiburg wordt het autoverkeer geweerd ten voordele van de fietsers en voetgangers. En dat heeft een positieve invloed op de levenskwaliteit van de inwoners. Hans-Jörg Schwander (ceo Innovating Academy): “Ik leef al twintig jaar zonder auto. Als ik een wagen nodig heb, beschik ik via autodelen over honderd mogelijkheden. Van bus over bestelwagen tot kleine personenwagen. Uiteraard vind je geen Lamborghini maar daar heb je in de stad toch niets aan wanneer je vast zit tussen twee trams. De volgende keer neem je wel vanzelf de fiets. Is het niet fantastisch dat je ’s morgens tegen je partner kan zeggen ‘ik heb nog tijd voor een extra koffie want vandaag neem ik de fiets’? We streven naar zo weinig mogelijk kruispunten en verkeerslichten zodat je via tunnels

Wie per ongeluk in een beekje belandt, trouwt met een Freiburger.


rommelige woonwagens. En dat maakt deze wijk zo bijzonder. Even krijg je de indruk dat alles kan en mag. Niets is minder waar. Bewoners sloegen de handen in elkaar en creëerden op drie kilometer van het stadscentrum een uniek project. Het resultaat is een ecologische wijk waar oud en jong, gezinnen en alleenstaanden, studenten en werknemers harmonieus

30

en bruggen ongehinderd kan doorrijden. We werken wel nog aan bredere fietspaden. Liever daarin investeren dan in autowegen. Je kan zo meer doen met veel minder geld. Maar we leven nog niet in het paradijs. Er is nog veel werk aan de winkel, vooral in de binnenstad waar de bestrating met keien een hel is voor rolstoelgebruikers. De toegang tot de kathedraal is al verbeterd maar dit is een uitdaging voor de toekomst.”

Boerenmarkten “Een ander belangrijk concept in Freiburg is de kleinhandel. We gaan ervan uit dat alles wat je in het dagelijkse leven nodig hebt in de onmiddellijke omgeving te vinden moet zijn. Van kinderopvang en basisschool tot bakker en apotheek. Dat is ook belangrijk voor ouderen. Sinds de jaren ’70 liggen supermarkten buiten de stad, onbereikbaar zonder auto. Kleine winkels in de buurt zijn veel waardevoller. Boerenmarkten zijn daarom bijzonder interessant en opnieuw erg trendy. In Freiburg vind je negentien markten waar je verse groen-

ten en fruit maar ook brood en worst kan kopen. Het houdt het verkeer buiten de stad en is in alle opzichten goed voor het milieu. In de meeste steden in België en Duitsland heeft iedere flat een parkeerplaats. Ook wie geen auto heeft, draait mee op voor de kosten. Hier betaal je niet voor een garage wanneer je geen auto hebt. Wat deden ze beter in Vauban dan in eerdere projecten? De betrokkenheid van de bewoners is hier veel groter. Dit maakt mensen gelukkiger. Dat merk je.”

Creatieve bewoners Men besloot de bestaande militaire gebouwen niet te slopen omwille van hun dikke muren. Via subsidies werden ze tot sociale woningen verbouwd. Er wonen nu tweehonderd volwassenen en zestig kinderen. De meeste ideeën die hier zijn uitgewerkt, kwamen van de mensen zelf. Ze hielpen mee verbouwen. Andere, nieuwe gebouwen werden collectief gebouwd. Zo bespaar je op architectkosten en andere voorzieningen. In de passieve gebouwen wordt regenwater opgevangen en hergebruikt en zijn er zonnepanelen. “Het voordeel van anderhalf jaar met je buren samenwerken is dat je hen daarna probleemloos je kinderen een avond durft toevertrouwen”, lacht Hans-Jörg. “Trouwens, niet de armste inwoners maar zij met de hoogste inkomens zijn de

Het portiek van de Münster staat niet buiten maar binnen.

grootste CO²-verbruikers. Zij nemen het vaakst het vliegtuig, verbruiken het meest papier en rijden met de grootste wagens. We hebben nog een lange weg voor de boeg om hen te sensibiliseren.” Tijdens een wandeling door de Vauban-wijk merken we inderdaad hoe goed dit integratiemodel werkt. Kinderen kregen veel speelruimte, de meeste straten zijn autovrij en smal. Hier geen strakke architectuur. De balkons van de appartementen zien er onconventioneel uit en getuigen van de creativiteit van hun bewoners. Originele gevels en chaotische trappenhuizen verraden de artistieke ziel van de wijk. De bewoners bestaan uit een gezellige mix van jong en oud, arm en rijk, huurders en eigenaars. Je vindt hier ontmoetingsplaatsen, shops en kantoren. Niet te verwonderen dat niet alleen kunstenaars het hier naar hun zin hebben.

Münster of Minster? Met lijn drie bereik je in tien minuten de historische binnenstad. Martha Kondziella neemt ons mee langs enkele highlights. “Freiburg is een universiteitstad met 23 000 studenten op 220 000 inwoners. Tijdens de Middeleeuwen bezat Freiburg wel vijftien kloosters. Veel gebouwen herinneren daaraan. De huidige winkelstraat, de Keizer Josephstraat, was toen zo breed als vandaag omdat het midden van de straat als markt diende. In de 19de

De Bächle zijn middeleeuwse beekjes die door het centrum van Freiburg lopen. Ze dienden vooral als bluswater.

eeuw verhuisde de markt naar het plein rond de Münster of OnzeLieve-Vrouwkathedraal. Alle gebouwen die je nu ziet, zijn opgetrokken na de Tweede Wereldoorlog. Eind 1944 werd tachtig procent van Freiburg vernield. De kathedraal bleef gespaard. Alle huizen moesten opnieuw in middeleeuwse stijl worden opgetrokken, met kleine ramen en veel details. Deze Münster-kathedraal, gebouwd rond 1200, is heel bijzonder. De bouw werd begonnen in romaanse stijl maar in gotische stijl voltooid. De naam Münster (spreek uit Minster) is trouwens een typische regionale benaming zoals ze in andere regio’s het woord Dom gebruiken. De kathedraal heeft alleen een westelijke toren. De top van die toren is volledig transparant. Dat was niet gebruikelijk in die tijd maar het inspireerde alle andere gotische kathedralen in Duitsland. Ook de portiek is niet alledaags. Waar normaal de beelden buiten geplaatst worden, tel je hier 418 figuren in een binnenportiek.


De Vauban wijk staat model voor duurzaam wonen en leven.

31

Binnen is het vrij donker. Maar wanneer de zon door de felgekleurde middeleeuwse glasramen fonkelt, valt over de vloer, de pilaren en de apostels een warme kleurschakering. De glasramen dateren zowel uit de 14de, 16de als uit de 21ste eeuw. De kerk bevat vier orgels die vanuit een klavier kunnen worden bespeeld. Het oudste kunstwerk in de kerk is ongetwijfeld het kostbare triomfkruis van meer dan twee meter hoog uit de 12de eeuw. Hiervan zijn er slechts vijf in de hele wereld.”


Zeker zien

32

Eveneens op de Münsterplaats vind je het opvallende rood geverfde Handelshuis dat van een brand gevrijwaard werd tijdens de aanval eind 1944. De eigenaar van de wijnhandel ernaast bluste de brand met zijn wijnvoorraad. Wolfshöhle was vroeger berucht als arme wijk en een no go buurt. Ze werd eind 20ste eeuw opgefrist en is nu eerder een exclusieve buurt. Freiburg wou hier opnieuw een middeleeuwse atmosfeer creëren. Ze zijn je vast niet ontgaan. De Bächle, beekjes die overal in de stad langs het voetpad stromen, zijn verbonden met de Dreisam rivier. In de Middeleeuwen werden ze gebruikt om branden te bestrijden en als drinkwater voor de dieren. Er zijn voor- en tegenstanders maar wie er per ongeluk in belandt, trouwt met een Freiburger, zo luidt het bijgeloof. De Schwabentor, een andere aandachtstrekker, is een van de twee overgebleven stadspoorten. Vooral bij valavond is dit een stemmige plaats. En nog stemmiger wordt het

’s avonds op de trappen van het Augustinerplein. Ambiance verzekerd tot laat in de nacht want op warme dagen blijven de stenen trappen lang warm.

Vijf musea voor zes euro Op het Augustinerplein bezoek je uiteraard het nieuwe Augustiner Museum. Het huisvest zowel een kunstcollectie met werken uit de Middeleeuwen tot aan de barokke periode als schilderijen uit de 19de eeuw. Architect Christoph Mäckler transformeerde de voormalige kloosterkerk in een indrukwekkend modern museum. Het toont de werken vanuit verschillende en ongewone hoeken. De belangrijkste attracties zijn de originele stenen

beelden en glasramen uit de kathedraal van Freiburg. Oog in oog staan met de originele waterspuwers, vormt vast het hoogtepunt van je bezoek. De originelen werden op de kathedraal vervangen door kopieën. Verder vind je hier houtsculpturen en schilderijen van Matthias Grünewald, Lucas Cranach en Hans Baldung, kunstenaars verbonden met Freiburg. Via doorkijktrappen bereik je de zolderverdieping die imponeert omwille van haar architectuur. In de komende jaren zal het museum nieuwe tentoonstellingszalen openen zodat ook de volledige cultuurhistorische collectie tegen 2020 kan getoond worden. Het Augustiner Museum is het grootste museum van Freiburg. Met een dagticket van zes euro bezoek je eveneens het Museum voor Schone Kunsten, het Natuurhistorisch Museum, het Archeologisch Museum en het Museum voor de Geschiedenis van Freiburg. Tekst en foto’s Chris Van Riet

Info Treinverbinding Brussel-Freiburg met de ICE via Frankfurt: www.bahn.com/be. Voor meer info over duurzame treinreizen met de Bahn: www.dbecoprogram.com. Op deze site lees je alles over de milieuaanpak van Deutsche Bahn. In de reisplanner op www.bahn.com/be kan je trouwens bij elk reisadvies een UmweltMobilCheck doen. Zo zie je precies hoeveel energie, CO² en fijn stof je bespaart door voor de trein te kiezen. Voor 60-plussers bestaan er een aantal speciale aanbiedingen. In Freiburg verplaats je je bij voorkeur met de tram. Je kan kiezen uit een dag-, uur-, driedagen- of een groepsticket voor vijf personen. Te koop aan de kiosk of bij de trambestuurder.

Met OKRA naar Freiburg Van 5 tot 9 mei 2014 kan je met OKRA naar Freiburg. Tijdens deze OKRA-reis bezoek je de oude stad maar is er uiteraard ook aandacht voor de duurzame wijk van Freiburg. Je logeert er trouwens in hotel Vauban, het groene hotel bij uitstek. Ook daguitstappen naar Colmar en het Zwarte Woud staan op het programma. Prijs: 779 euro, toeslag single 120 euro. CM-leden genieten 15 euro korting. Info en inschrijven via Lucie Van Hemelrijk, [email protected], 02 246 39 44. Het volledige zomeraanbod van OKRA-REIZEN ontdek je op de reisbeurs. Die vindt plaats op 26 januari 2014 van 10.00 tot 16.00 uur in Aeropolis, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel. De zomerbrochure verschijnt eind januari.

UITJES Pit Pit brengt kunst in de open ruimte van Borgloon-Heers. De kunstwerken in het landschap laten voorbijgangers en bezoekers anders naar de omgeving kijken. Het landschap bevat vele verhalen die niet altijd onmiddellijk zichtbaar zijn. Zowel gevestigde namen als jong talent gaan in Haspengouw aan de slag. Alle kunstenaars spelen op een speciale manier in op het landschap en op de lokale context. Enkele werken blijven een langere tijd staan, andere kan je slechts een korte periode bezichtigen. Pit zoomt in op drie terugkerende thema’s in de regio. Ten eerste is er het religieuze erfgoed. In en rond Borgloon vind je heel wat kleine parochiekerkjes die echter steeds vaker leegstaan. De toekomst van de leegstaande kerkjes is een actuele problematiek waar enkele kunstenaars in Pit op inspelen. Andere kunstenaars gaan in op het agrarisch-economisch landschap van Midden-Haspengouw. Pit vindt ten slotte inspiratie in het cultuur-historisch erfgoed van de regio. In de buurt van Borgloon vind je bijvoorbeeld de Romeinse Kassei en het Fruitspoor. Info Tot 5 juni 2016 op verschillende locaties in en rond Borgloon. Catalogus kan opgevraagd worden bij Z33, Zuivelmarkt 33, 3500 Haselt, 011 29 59 60, www.z33.be.

’t Grom, groentemuseum

Het Groentemuseum, ‘t Grom, is het eerste doemuseum in Vlaanderen rond groenten en tuinbouwerfgoed. Het wil de duurzame tuinbouw en het tuinbouwerfgoed op een speelse en interactieve wijze tot bij het brede publiek brengen. Daarnaast wil ‘t Grom de bezoeker informeren en mobiliseren voor gezonde voeding en groenten. Het museum bevindt zich in een prachtig historisch kader: de Midzeelhoeve in SintKatelijne-Waver. Deze 18de-eeuwse langgevelhoeve met bijhorende schuren en tuinen behoorde ooit toe aan de abdij Roosendael in dezelfde gemeente. Naast een eigen aanbod, brengt de heemkundige kring Erf & Heem regelmatig tijdelijke tentoonstellingen in de pandgangen van het museum. Info Het Groentemuseum (‘t Grom), Midzelen 25a, 2860 Sint-Katelijne-Waver, 015 31 50 55, www.tgrom.be. Openingsuren: Maandag tot vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur. Zon- en feestdagen van 13.00 tot 18.00 uur. Dinsdag en zaterdag gesloten. Jaarlijkse sluiting van eind december tot eind februari. Gesloten op feestdagen van oktober tot eind april maar open tijdens de krokusvakantie. Op sluitingsdagen kunnen groepen na afspraak steeds op bezoek komen. Te bereiken: Neem de stoptrein richting Antwerpen of Brussel en stap af aan de halte Sint-Katelijne-Waver. ‘t Grom bevindt zich op zo’n 12 min. stappen van het station.

Fiets- en wandelbeurs

© Robert Boons

Info De Fiets- en wandelbeurs vindt plaats op zaterdag 18 en zondag 19 januari 2014 van 10.00 tot 17.00 uur in de Nekkerhal, Mechelen, www.fietsenwandelbeurs.com. Te bereiken: met de trein tot Mechelen Nekkerspoel, vandaar 10 min. te voet. Ga links van het station onder de spoorweg door. Neem de eerste straat rechts (Lakenmakersstraat) en wandel rechtdoor, Nekkerspoel-Borcht in. Daar sla je linksaf, het Douaneplein op. Aan het Douaneplein bereik je het complex. OKRA-leden genieten 2 euro korting op de toegangsprijs bij inlevering van de bon op blz. 36.


Op de Fiets- en wandelbeurs valt heel veel te ontdekken, te vragen, te testen of te proeven. Geen betere plek om vermoeide benen even te laten rusten dan een lezingzaal, waar je drie kwartier lang mee op reis kan. Op zoek naar sporen van de Eerste Wereldoorlog bijvoorbeeld, tijdens een wandeltocht langs de Antwerpse fortengordel, het Dijleland en de Westhoek. Of in de Dolomieten, waar Italiaanse en Oostenrijkse troepen hoog in de bergen honderd jaar geleden met elkaar in de clinch gingen.

33

51 waarnemend 53 in werking 55 ongeïdentificeerd vliegend voorwerp 39 bergplaats 40 toestel (afk.) 42 bedrog 45 tuinbouwbedrijf 48 spuwsel 50 diepgaand 52 vogel 59 kleur 62 eerste hulp bij ongelukken 64 steen 65 het geheel der woner van Denemarken 54 clown 55 tijdstip 56 rivier in Spanje 58 nikkel 60 hemellichaam 67 aarden vaas 68 voegwoord 69 senior 70 cijfer 71 maanstand 73 of der61 nachtroofvogel 63 voermansroep 65 bijwoord 66 grondsoort 69 bevel 72 gezichtseinde an de Verenigde Staten 76 niveau 78 lekkernij 79 plaatsmaking. 74 bezittelijk voornaamwoord 75 uitroep 76 per uur 77 Chinese lengtemaat.

KRUISWOORDRAADSEL

se plaats 3 sterrenbeeld 4 plaats in Oekraïne 5 oude maat 7 luitenant HORIZONTAAL 1 2 3 4 5 6 7 g 10 sciencefiction 1 lawaaierige slaper 611 verkeerde onweersverschijn- slag 13 beschikbare plaats 16 zanggroep sel 12 spoorstaaf 14 vrouwelijk dier 15 in ndtong 21 grappig 23 muzieknoot 25 arrondissement 26 uitroep van aarze12 13 14 orde 17 mij 18 zeer vloeibaar 20 milliverbindingsnaad 31 totaal uitgeput 34 fijne geur 36 stang 38 schraal gram 21 Verenigde Staten 22 gevange15 16 17 18 1952 intoestel (afk.) 42 bedrog 45 tuinbouwbedrijf 48 spuwsel 50 diepgaand nis 24 afwisselende theatervoorstelling 27 verhoogde toon 28 aangenaam warm marken 54 clown 55 tijdstip 56 rivier in Spanje 58 nikkel 60 hemellichaam 24 25 26 22 23 30 rommel 31 gestold vleesnat 32 ingeel 63 voermansroep 65 bijwoord 66 grondsoort 69 bevel 72 gezichtseinder nieur 33 bloeiwijze 35 onaangepast perrnaamwoord 75 uitroep 76 per 30 29 soon 37 bevel 38 Israëlitisch 39 duw 41uur2877 Chinese lengtemaat. vat 43 Spaanse aanspreektitel 44 honer 46 krachteloos 47 uitroep om een dier 3 5 (afk.) 51 waar- 6 weg2 te jagen 494 ampère nemend 53 in werking 55 ongeïdentificeerd 12 vliegend voorwerp 56 daar 13 57 zwemvogel 59 kleur 62 eerste hulp bij 16 ongelukken 17 64 steen 65 het18geheel der 19 liefdegevoelens 67 aarden vaas 68 voegwoord 69 senior 70 cijfer 71 maanstand 24 25 23 73 of dergelijke 74 deel van de Verenigde Staten 76 niveau 78 lekkernij 79 plaats30 making. 29

32

7

8

43

51

33

10

34

39

20

52

53

10

11

20

21 27 31 37

41

42

44 47

27 31

9

36

40

21 46

26

35

11

38

14

45

9

8

48

49

54

59 60 57 58 VERTICAAL 33 34 35 36 37 1 slordig 2 Bijbelse plaats 3 sterrenbeeld 65 64 4 plaats in Oekraïne 5 oude maat 38 39 7 luite- 40 41 42 nant 8 honingbij 9 wig 10 sciencefiction 69 70 68 11 verkeerde slag 13 beschikbare plaats 43 44 16 zanggroep 18 spoedig 19 landtong 21 grappig 23 muzieknoot 25 arrondisse74 75 46 26 uitroep van aarzeling 47 27 48 49 50 ment graad 29 verbindingsnaad 31 totaal uitgeput 78 54 38 schraal 39 55 56 52 34 fijne 53 geur 36 stang bergplaats 40 toestel (afk.) 42 bedrog 45 58 tuinbouwbedrijf 4859spuwsel 60 50 diep- 61 62 63 gaand 52 inwoner van Denemarken 54 31 74 21 79 39 49 clown 55 tijdstip6556 rivier in Spanje 58 66 67 nikkel 60 hemellichaam 61 nachtroofvogel 63 voermansroep 65 bijwoord 66 69 69 bevel 72 gezichtseinder 70 71 72 73 grondsoort S N U R K E R B L I K S E M L R A I L R T E E F I 74 bezittelijk voornaamwoord 75 uitroep O K 76 M E D U N M77G U S 76 74 per uur 77 Chinese75lengtemaat.

50

55

56

61

62

63

66

67

71

72

73

76

77

79

25

11

63

65

32

52

N O R V A R I E T E G I S Z O E L R A M S J D R I L I R A A R T A S O G A 79 G I S R Z E T T O N G S E N O R A 2014 S M A D E R Oplossing kruiswoordraadsel januari Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten K L A M K S T A M P G Sudoku W D A A N P U F O E R één keer voorkomen in alle kolomR E52H B O 31 74 21 79 39 49 25 E E11 N D 63 A Z65U U 32 Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van men, in alle rijen en in elk van de 3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer K E I E R O T I E K U R N voorkomen. 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes. E N S R N U L L K O D R U T A H M P E I L I IJ S W A F E L R U I M I N G Naam: R B L I K S E M duurzaamheid R T E E F I 2 1 8 6 5 Straat: Nr.: D U N M G U S R I E T E G I S 6 7 9 Postnr.: Woonplaats: A M S J D R I L T A S O G A 4 7 8 Tel.: E-mail: Z E T T O N G A S M A D E R 8 1 4 OKRA-lidnummer K S T A M P Gof trefpuntnummer: P U F O E R 6 5 Z U U R E H B O 7 O T I E K U R N Schiftingsvraag: heten de beekjes die in de binnenstad van Freiburg lopen? N U L L K O hoe D 5 4 3 2 8 M P E I L I L R U I M I N G

SUDOKU

R K E A I L M E V A R A A R S R N O R A M A A N D A E R S R T A H A F E

1

9

amheid Vergeet niet een postzegel van 0,77 euro toe te voegen!

1

5

2

9 © DENKSPORT PUZZELBLADEN

34 34 34

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord januari 2014, PB 40, 1031 Brussel, voor 31 januari 2014. De winnaars verschijnen in het maartnummer 2014. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven). Winnaars november 2013 zie hiernaast.

2i1jzen

pr

Kruiswoord

KRUISWOORDRAADSEL Maak kans op een van onderstaande prijzen en stuur je oplossing van het kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine. HORIZONTAAL

4

1 alleen maar 6 eigen brievenbus in een postkantoor 11 nieuw (in sa aan 13 Amerikaanse gouden munt 15 knaagdier 16 ontzaglijk 18 huisd trisch geladen deeltje 21 een en ander 22 rivier in Frankrijk 24 insect van beleefdheid 31 televisiestation 33 deelteken 35 krachtige uitadem 38 voorzetsel 39 heilig voorwerp van de indianen 42 tendens 46 groot 51 voorzetsel 52 oppervlakte 53 jong schaap 54 open strook in een bo del 57 biersoort 58 maalinrichting 60 kunstproduct 61 jaartelling 62 dr land.

Speel en win een van deze prijzen VERTICAAL

1 nederig verzoek 2 nauwe doorgang 3 gevangenenkamer 4 boerder ten 6 stoer 7 okerachtige aardverf 8 voorzetsel 9 drasland 10 Bijbelse 17 ankerplaats 23 lengtemaat 25 monding van een rivier 27 voertuig 2 30 te gelegener tijd 31 met betrekking tot (afk.) 32 ton 33 toestel (afk.) Twintig boeken zijnd 37 in werking 40 onder gebruikelijk voorbehoud 41 mengsel 43 v ■ Vijf exemplaren van De 47 waakzaam andere 44 bijwoord 45 behoefte aan drinken 46 halfedelsteen 4 groenten van Jean Vanhoof 49 gebergte in Afrika 50 vlaktemaat 56 Europese Tolunie 59 vreemde m

2 1

1 City Hotel 2 3 Een overnachting met ontbijt voor twee personen in Green Vauban te Freiburg, Zwarte Woud (waarde 117 euro). 11

Hotel Vauban opende zijn deuren in juni 2013. In dit ecologisch hotel is het overal even warm. De zestig verschillende klimplan13 14 ten aan de buitengevels bezorgen de gasten koelte en schaduw in de zomer en 18 materialen houden ’s winters de warmte binnen. Alle meubilair en gebruikte komen uit het Zwarte woud en werden geleverd door kleine ondernemingen in of 22 23 rond Freiburg. Dit draagt bij tot de sfeer van het overwegend betonnen gebouw. In dit integratiehotel werken twintig mensen met een beperking. De hoteldirectie wil hiermee geen oppervlakkige maar een menselijke benadering creëren, zowel 29 tegenover het personeel als tegenover de gasten. En daar voelt 28 iedereen zich beter bij. Info Hotel Vauban, Paula-Modersohn-Platz 5, 79100 Freiburg, +49 761 888 57 40, www.hotel-vauban.de.

36

43

36 winnaars

■ Wie ontving een Huishoudagenda 2014? Thérèse Froyen uit Houthalen, Jozef Van Eynde uit Malle, Mieke Claessens uit Turnhout, Aimé Buysse uit Dendermonde, Godelieve Verhaeghe uit Bredene. ■ Wie kan beginnen in Woesten? Irène Wille uit Deinze, Trees Vande Casteele uit SintNiklaas, Roger Pollentier uit Koekelare, Anne Haegemans uit Berchem, Gerarda Roete uit Evergem. ■ Wie mag zich verkneukelen met Verloren Adel? Elisa Lemberechts uit Sint-Katelijne-Waver, Joris Derave uit Nederename, Rita Hautekeete uit Drongen, Jos Hiloen uit Kinrooi, François Dewinter uit Veltem-Beisem. ■ Wie kan gaan genieten van En uit de bergen kwam de echo? Joseph Raes uit Koksijde, Roger Walraeve uit Gavere, Leon Delvoye uit Aaigem, Louise Van Waeyenbergh uit Strombeek-Bever, Isi Van Den Bergh uit Wiekevorst. ■ Naar wie ging In de marge? Arnold Ramaekers uit Hasselt, Marie-Thérèse Christiaens uit Oostrozebeke, Nicole Mahieu uit Oostrozebeke, René Roelants uit Londerzeel, Marie-Jeanne Colaes uit Steendorp.

55

44

38

45

39

46

47

52

40

48

49

53

Winnaars kruiswoord november 2013. Deze maand telden we 1 400 deelnemers.

57

56

54 58

59

■ Wie kan wegduiken in De onvoltooide? 60 uit Herent, Julien De Maldere uit 61 Frieda Albrecht Oosterzele, Annie Van Mele uit Temse, William Eeckhaut uit Berlare, Walter Peeters uit Dessel. 62 63

■ Wie kreeg Een bed voor de dood? Leopold Depuydt uit Torhout, Ignace Grimmelprez uit © DENKSPORT PUZZ Pollinkhove, Monique De Winter uit Mortsel, Magda Ducheyne uit Roeselare, Erna Van Bavel uit Beerse. Oplossing kruiswoord november: hazelaar. Antwoord op de extra vraag: granaatappel. S M E K I N G Z I T T E N D

L E C N E A G L A T S E R O R O E I O D A A R E N E R M M E E T R E U

H T S P O T O E R A T V I A I E M U G I T M T V G E B L A T T O T O D O P A O P P L R A L E S A R T E L T

O S I E O N A T A S T O A M M E U N

T B U E R N O R E E K K E A R E M N O T E G V A A T R O L E R A E S I

S A M A R I A M E L A N G E

Oplossing kruiswoordraadsel november 2013.

582 719 463 938 641 257 124 895 376

419 863 527 174 295 386 738 641 952

637 542 819 265 378 491 956 723 184

Oplossing sudoku december 2013.

okramagazine januari september 20142013

■ Naar wie ging het verblijf aan de Turkse Rivièra? Jeanne Derudder uit Geluwe

51

35

37

42

SPEEL EN WIN

(waarde 29,99 euro). ■ Vijf exemplaren van Natuur om de hoek van Cedric Jacquet (waarde 39,95 euro). 4 5 6 7 8 9 ■ Een exemplaar van Elke dag meer mindfulness van Rob Brandsma 12 (waarde 24,95 euro). ■ Een exemplaar van Zoetwatervis. 15 16 De culinaire gids van Hanneke 19 Videler (waarde 19,95 20 21 euro). ■ Drie exemplaren van Groeten uit 24 25 26 27 Transitië (waarde 25 euro). ■ Vijf exemplaren van Low Impact Man van Steven Vromman (waarde 30 17,50 euro). 31 32 33 34

35 35

FITNESSACTIE KOM NAAR DE WINKEL EN ONTDEK ONS GAMMA

OKRA-LIDKAART = GELD WAARD Info zie blz. 33.

Win gratis duoticket

Uitjes gelezen blz. 33? Op zoek naar nieuwe uitdagingen te voet of met de fiets? Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 19 euro) voor de Fiets- en wandelbeurs in de Nekkerhal in Mechelen. Stuur deze bon vóór 15 januari 2014 naar OKRA-magazine, Fiets- en wandelbeurs, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar [email protected] met de mededeling Fiets- en wandelbeurs.

ACTIES van 10/1 tot 1/2

Je hebt goede voornemens voor een fitter en gezonder 2014? In de Thuiszorgwinkel kan je terecht voor een ruim aanbod van grote en kleine fitnesstoestellen. Laat je professioneel adviseren!

Naam en voornaam: Straat en nr.:

BUIKTRAINER

Postnr.:

Pak het “buikje” aan! De power roller van Bremshey is je beste maatje om strakke buikspieren te bekomen.

Woonplaats: Telefoon: Info zie blz. 33.

Win gratis duoticket

Uitjes gelezen blz. 33? Ook bezig met duurzaam tuinieren? Ga dan zeker eens kijken voor nieuwe doe-ideeën in het Groentemuseum. Maak kans op een van de twintig gratis duotickets (waarde 6 euro) voor het Groentemuseum (’t Grom) in SintKatelijne-Waver. Stuur deze bon vóór 31 januari 2014 naar OKRA-magazine, ’t Grom, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@ okra.be met de mededeling ’t Grom.

ERGOMETERFIETS Je wilt wat fitter zijn? Wat meer uithouding of soepele gewrichten? De Bremshey BF3 is het ideale “instapmodel” om te oefenen.

Naam en voornaam:

ZITBAL Last van de rug? Zet alle spieren aan het werk! Een zitbal staat voor ‘dynamisch zitten’.

Straat en nr.:

Classic Blauw en Sit ‘n Gym Perla

Postnr.: Woonplaats: Telefoon:

ZITSCHIJF Actief zitten of oefenen? Een zitschijf is klein, maar heel effectief. Disc’o Sit

Ledenvoordeel bij Lampiris Alds OKRA-lid geniet je 15 euro korting per jaar op je abonnement en 2,5 procent per jaar op het energiegedeelte. Meer info op blz. 39.

Ontdek de acties en kortingen in de Thuiszorgwinkel in je buurt.

www.thuiszorgwinkel.be

1 - 2 maart 2014

Amsterdam RAI

KoRtINgsboN U ontvangt 2 euro korting op de toegangsprijs bij inlevering van deze bon. Geldig

O k r a 01-14

Actie in de Thuiszorgwinkel van 10 januari tot 1 februari 2014. Vraag naar onze actiefolder! De adressen van de Thuiszorgwinkels vind je op onze website of via 02 246 49 49.

voor één persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen.

Nekkerhal Mechelen 18 - 19 januari 2014

OKRA-regio’s colofon

Antwerpen

Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen, 03 220 12 80, fax 03 220 17 68 [email protected] • www.okra.be/antwerpen

Brugge

Oude Burg 23, 8000 Brugge, 050 44 03 81, fax 050 44 03 90 [email protected] • www.okra.be/brugge

Brussel

Bergensesteenweg 436, 1070 Brussel, 02 555 08 30, fax 02 555 08 39 [email protected] • www.okra.be/brussel

Redactie Nele Joostens, Chris Van Riet, Katrien Vandeveegaete

Ieper

Sint-Jacobsstraat 24, 8900 Ieper, 056 26 63 40, fax 056 26 63 06 [email protected] • www.okra.be/ieper

Redactieraad Herman De Leeuw, Niek De Meester, Nic Fruru, Piet Hendrickx, Jos Lacroix, Hilde Masui, Dirk Van Beveren, Jan Vandecasteele, Hugo Verhenne

Kempen

Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 33 50, fax 014 40 33 52 [email protected] • www.okra.be/kempen

Kortrijk

Wijngaardstraat 48C, 8500 Kortrijk, 056 26 63 53, fax 056 26 63 10 [email protected] • www.okra.be/kortrijk

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzw PB 40, 1031 Brussel 02 246 44 37, fax 02 246 44 42, www.okra.be, [email protected]

Verantw. uitgever Jan Vandecasteele, Vier Uitersten 19, 8200 Brugge Vormgeving Gevaert graphics nv Coverbeeld François De Heel Druk Corelio Printing, Erpe-Mere Reclameregie Publicarto Sylvain Van Der Guchtlaan 24, 9300 Aalst 053 82 60 80 fax 053 82 60 90 [email protected] Oplage: 165 541 exemplaren Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever. OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Het februarinummer verschijnt uiterlijk op 25 januari 2014.

OKRA-Limburg vzw Koningin Astridlaan 33, 3500 Hasselt, 011 26 59 30, fax 011 22 59 50 [email protected] • www.okra.be/limburg Mechelen

Antwerpsesteenweg 259, 2800 Mechelen, 015 40 57 45 [email protected] • www.okra.be/mechelen

Midden-Vlaanderen www.okra.be/middenvlaanderen Martelaarslaan 17, 9000 Gent, 09 269 32 15 • 09 269 32 16, [email protected] ■ Aalst Hopmarkt 10, 9300 Aalst, 053 76 16 53, fax 053 76 15 16, [email protected] ■ Eeklo Garenstraat 46, 9900 Eeklo, 09 376 13 40, fax 09 376 12 99, [email protected] ■ Gent Martelaarslaan 17, 9000 Gent, 09 269 32 15, [email protected] ■ Oudenaarde Sint-Jozefsplein 7, 9700 Oudenaarde, 055 33 47 33, fax 055 33 47 94, [email protected] Oost-Brabant

Platte Lostraat 541, 3010 Leuven, 016 35 96 94, fax 016 35 95 55 [email protected] • www.okra.be/oostbrabant

Oostende

Ieperstraat 12, 8400 Oostende, 059 55 26 90, fax 059 55 26 12 [email protected] • www.okra.be/oostende

Roeselare

Beversesteenweg 35, 8800 Roeselare, 051 26 53 07, fax 051 22 59 80 [email protected] • www.okra.be/roeselare

Tielt

Oude Stationsstraat 12, 8700 Tielt, 051 42 38 08, fax 051 40 89 79 [email protected] • www.okra.be/tielt

Waas en Dender ■ Dendermonde Bogaerdstraat 33, 9200 Dendermonde, 052 25 97 90, fax 052 22 97 75, [email protected] ■ Land van Waas de Castrodreef 1, 9100 Sint-Niklaas, 03 760 38 66, fax 03 766 38 17 [email protected] • www.okra.be/waasendender

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Chris Van Riet, Postbus 40, 1031 Brussel of [email protected].

Algemeen secretariaat | www.okra.be | [email protected] www.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41 OKRA-ZORGRECHT | Postbus 40 | 1031 Brussel | [email protected] | 02 246 57 72 (van 8 tot 12 en van 13 tot 16 uur, vrijdag van 8 tot 12 uur) | www.okrazorgrecht.be. Ook op Facebook.

En ook voor karEls factuur wordt goEd gEzorgd NIEUW. Nu kun je ook nà je 65ste aansluiten bij het CM-Hospitaalplan Karel is blij, want hij mag naar huis. Daar moet hij alleen denken aan herstellen, niet aan zijn ziekenhuisfactuur. Dit jaar laat CM de leeftijdsgrens voor haar hospitalisatieverzekering vallen. Bovendien zijn de waarborgen voor iedereen uitgebreid. Want op gezondheid staat geen leeftijd.

Het CM-Hospitaalplan is er ook voor jou. Kijk op www.cm.be/hospitalisatieverzekering

Aanbieding van Lampiris speciaal voorbehouden voor de leden van OKRA. Energie besparen, dat begint met de goede leverancier te kiezen! Als Belgische en onafhankelijke onderneming stelt Lampiris u 100% groene elektriciteit voor aan een vaste prijs en aardgas aan een concurrerende prijs. Word klant bij Lampiris en beheer uw energiebudget.

HOE KAN U VAN DIT PERMANENT AANBOD GENIETEN?* U BENT NOG GEEN KLANT BIJ LAMPIRIS : Klant worden kan door u in te schrijven op de website van Lampiris: www.lampiris.be/okra of door ons te bellen op 0800 21 001 Vul in het veld “promotiecode” “OKRA” in.

U BENT REEDS KLANT BIJ LAMPIRIS: Stuur een e-mail naar [email protected] of bel naar de klantendienst op 011 49 49 48 en vermeld uw persoonlijke gegevens, uw klantnummer en de promotiecode “OKRA”.

- €15

(btw inbegrepen)

PER JAAR OP UW ABONNEMENT

-2,5%

PER JAAR OP HET ENERGIEGEDEELTE

GROEN, VRIJ EN GOEDKOPER * Niet cumuleerbaar met andere voordelen of promoties.

. . . e n e k d r u e o St beh n e t t o b

le

we u e Ni

u m r o f

+

m u i c Cal e Vit.D3 i ag 0 d / 0 t 8 le -tab Ik 1 SL

De gemakkelijkste weg:

VISTA-Cal D DE ONMISBARE CALCIUM + VITAMINE D IN 1 SLIK-tablet / dag. Vanaf de menopauze is een voldoende toevoer aan calcium en vitamine D onmisbaar om sterke botten te behouden en ook om het risico op vallen te beperken. 1 slik-tablet VISTA-Cal D bevat nu 500 mg calcium en 800 ie vitamine D, de modernste, doeltreffende en veilige combinatie, in lijn met de recentste wetenschappelijke gegevens. geen smaak

geen bereiding

gemakkelijk mee te nemen

Voor een aktieve en mobiele toekomst ! 60 tabletten = 12,90€ Vraag CNK 3042-074 aan uw apotheker

magazine Hans Van Praet: Geef de natuur de ruimte Extra nummer okra.be Groen in potten Ecohuis doet je de ogen openen De duurzame toer op in Freiburg

Recommend Documents