Ruimte in onderhoud Hans de Jonge Directievoorzitter Brink Groep Hoogleraar Vastgoed TU Delft Rotterdam 28 maart 2013
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Groeitempo stedelijke gebieden 2011-2025
Source: UN-DESA, Population Division: World Urbanization Prospects, the 2011 Revision. New York, 2012
Percentage stedelijke bevolking naar grootteklasse 2025
Source: UN-DESA, Population Division: World Urbanization Prospects, the 2011 Revision. New York, 2012
Verwachte verandering wereldbevolking 2010 - 2100 2010
2011
2012
7.0 Billion
9.3 Billion
10.1 Billion
Source: UN -DESA, 2011
Asia Latin America/Caribbean
Africa North America
Europe Oceania
Verderling van welvaart
USA, Canada Western Europe Eastern Asia, Pacific Latin America, Carabien Eastern Europe, Central Asia Southern Asia Australie, New Zealand Middle-East, Northern Africa Sub-Sahara Africa
% of world % of world consumption population 31,5 5,2 28,7 6,4 21,4 32,9 6,7 8,5 3,3 7,9 2,0 22,4 1,5 0,4 1,4 4,1 1,2 10,9
Welvaart goed besteed? Extra geld benodigd om volgende doelen te bereiken:
Jaarlijkse uitgaven wereldwijd
Make up
18
Medische zorg zwangere vrouwen
17
Diervoeding (Europe & USA)
17
Oplossen hongerprobleem
19
Parfum
15
Oplossen analfebetisme
5
Ocean cruises
14
Schoon drinkwater
10
Consumptie ijs Europa
11
Vaccinaties voor ieder kind
1
In miljarden US dollars source: State of the world, Worldbank
In miljarden US dollars
Global GDP in 2008 + scenarios Share of Global GDP, 2008 Share of Global GDP, 2020 26%
23%
24%
20%
Share of Global GDP, 2008
22%
24%
7% 10%
14%
27%
21%
8% 20% 25%
27%
Source: World Economic Forum
North America Eurozone + UK Other countries
Japan + NZ + Australie BRIC
Uitdagingen
Urbanisation
Population/ Demography
Poverty
Water
Energy
Climate Change Source: World Economic Forum
Biodiversity
Infectious Diseases
Food Security
Shift from industrial service economy to an idea-driven, creative service economy: key: facilitating talent development ✦ upgrading service jobs ✦ new education systems ✦ new social system: mobility and flexibility ✦ new infrastructure ✦ other use of space (networks) ✦ new use patterns: (ownership > use) ✦ other ways of planning: local, bottom up, networks ✦
De uitdaging energie ✦ water ✦ afval ✦ voedsel ✦ huisvesting ✦ mobiliteit ✦
De uitdaging energie ✦ water ✦ afval ✦ voedsel ✦ huisvesting ✦ mobiliteit ✦
Voorbeeld: voedsel
✦
30-40% van alle voedsel bereikt de consument nooit
✦
Andere manier van produceren en consumeren
✦
Grote gevolgen voor ruimtelijke oplossingen
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Voorbeeld: huisvesting accommoderen van de toekomstige vraag in de bestaande voorraad ✦ verduurzaming van de voorraad ✦ transformatie en sloop ✦ flexibilisering > van harnas naar jogging pak ✦ ontkoppeling bezit en gebruik ✦ nieuwe financieringsmechanismen van :vastgoed als financieel product naar :vastgoed als gebruiksgoed. ✦
bron: Stad & Land, Centraal Planbureau / CPB 2010
maart30/35 22, 2013
Dynamiek van de voorraad 1% nieuwe toevoeging
Bestaande voorraad
Vastgoed in grove getallen Infrastructuur en nutsvoorzieningen
1.250.000 km
Wegen/spoorwegen
150.000 km
Woningen
ca.7.000.000 stuks
Niet woongebouwen
ca 1.500.000 stuks
Geïnvesteerd vermogen
ca 3000 miljard
Jaarlijkse investeringen in vastgoed in % netto nationaal inkomen
12%
Werkgelegenheid
500.000 arbeidspl.
Jaarlijks onderhoud
1/3 bouwprod.
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Testvraag Opdrachtgevers Feyenoord wordt landskampioen 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
Testvraag Opdrachtnemers Feyenoord wordt landskampioen 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
Uitslag Testvraag
Feyenoord wordt landskampioen 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
Opdrachtgevers:
10% 20% 20% 15% 35%
Opdrachtnemers:
10% 20% 20% 15% 35%
Vraag 1 Opdrachtgevers Onderhoudsprocessen in de bouw zijn voor veel verbetering vatbaar 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
Vraag 1 Opdrachtnemers Onderhoudsprocessen in de bouw zijn voor veel verbetering vatbaar 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
Uitslag Vraag 1
Onderhoudsprocessen in de bouw zijn Opdrachtgevers: voor veel verbetering vatbaar 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening/verstand van voetbal
10% 20% 20% 15% 35%
Opdrachtnemers:
10% 20% 20% 15% 35%
WAAROM MOEILIJK DOEN ALS HET SAMEN KAN
1 platform 60-70% zelfde onderdelen Ontwerper = producent Product lijnen 20-50% zelfde onderdelen Ontwerper = producent Voorontworpen concept 10-20% zelfde onderdelen Ontwerper = bouwer Eenmalig <5% zelfde onderdelen Ontwerper ≠ bouwer
Functionele levensduur Functionele levensduur Prestatieniveau
Investeringsmomenten
Eisen Surplus Acceptatiegrens Verwachtingspatroon 1e functionele levensduur
2e functionele levensduur of beeindiging
3e functionele levensduur of beindiging
Technische levensduur Technische levensduur
Investering
Prestatieniveau
Onderhoudsintervallen
Eisen
Surplus Acceptatiegrens Verwachtingspatroon
Tijdsas
Economische levensduur Economische levensduur Investeringsmomenten
Baten Conjunctuur/lagere huren/leegstand
Surplus/rendement
Kosten
Einde economische levensduur
Verbeterpotentieel • Niet in staat klantwensen goed te definiëren • Klantwensen veranderen • Veranderingen bespreken is tijdrovend
Klant
• Incorrecte documenten • Ontwerpwijzigingen • Lang wachten op toestemming architect voor wijzigingen
Ontwerp
• Onjuiste data • Ontwikkeling-/ engineeringtekeningen niet geschikt voor gebruik
Ontwikkeling /engineering
• Onjuiste data en documenten • Informatiebehoeften niet goed ingevuld • Onrealistische planning
Gebruik • Onopgeloste kwaliteitsproblemen • Vertraging in gebruik name door vertraging in oplevering
Oplevering
• Problematische oplevering ten gevolge van kwaliteitsproblemen
• Onjuiste data • Informatiebehoeften niet goed ingevuld • Lastig onderhandelingsproces • Verandering bestellingen
Inkoop/ voorbereiding
Leveranciers
Bouwplaats
• Werk onderaannemers niet conform ontwerp, contract en planning
Onderaannemers • Levering niet conform planning • Foute en beschadigde leveringen • Lange voorraadperiode • Vreemde verpakkingen • Grote leveringen
Bron: Vrijhoef, R (1998) Co-makership in construction: towards construction supply chain management, MSc Thesis. Delft University of Technology, VTT Building Technology, Espoo.
Samen in de keten ketenintegratie is gericht op het leveren van een gezamenlijk product op een gezamenlijke markt aan een gezamenlijke klant via een gezamenlijk proces Een ketenstrategie is daarbij feitelijk een optelsom van de eigen bedrijfsstrategie (eigen positie), toeleveringsstrategie (achteruit in de keten), en marktstrategie (vooruit in de keten)
Vraag 2 Opdrachtgevers Wij doen al aan ketensamenwerking 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Vraag 2 Opdrachtnemers Wij doen al aan ketensamenwerking 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Uitslag vraag 2
Wij doen al aan ketensamenwerking 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Opdrachtgevers:
10% 20% 20% 15% 35%
Opdrachtnemers:
10% 20% 20% 15% 35%
Keten = één bedrijf ✦
ontschotten (waardeketen)
✦
denken en handelen als één organisatie
✦
‘extended enterprise’
✦
keten extern, maar ook intern
✦
zakelijke doelen en belangen
✦
projectongebonden samenwerking > leren
Inspannen en rendement Tijd verbruik
Verspilling (ca 60-70%) Tijd buffers Niet-waarde toev. (ca 10-15%) Waarde toevoegend (ca 20-25%) Proces
Kosten %
Kostenreductie traditionele samenwerking
100 95
bouwteam
90 85 80
strategische samenwerking
75 70 65
1
2
3
4
Bron: 2009 Deloitte Real Estate Advisory
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Aantal projecten
Verbeterpotentieel Mate waarin specificaties definitief worden
Hoog
Invloed op de totale kosten
Kosten voor aanpassingen
Hoogte van het verbeterpotentieel in de samenwerking
Laag Initiatief
Ontwerp
Uitvoering
Oplevering
Tijd
Haal de betrokkenen disciplines/strategische partners naar voren in het proces Bron: 2009 Deloitte Real Estate Advisory
Ketenintegratie in UK KPI
Norm
Sector prestatie
Tevredenheid product
>8
78%
90%
+15%
Tevredenheid service
>8
71%
86%
+21%
Opleverkwaliteit
>8
68%
87%
+28%
Ongevallen
# per 100.000 medewerkers
1.097
428
+156%
Kosten - design
Begroot /beter
65%
71%
+9%
Kosten - uitvoering
Begroot /beter
52%
64%
+23%
Tijdsduur - design
Begroot /beter
53%
66%
+25%
Tijdsduur - uitvoering
Begroot /beter
59%
69%
+17%
Winstmarge
Winst / omzet
5,8%
6,0%
+3,5%
Productiviteit
TW/medewerker* 1.000
31
36
+16%
Kosten
∆ jaar geleden
+5%
-2,9%
+7,9%
Doorlooptijd
∆ jaar geleden
+1%
-2,4%
+3,4%
Bron: 2009 Deloitte Real Estate Advisory
Pilot prestatie
∆ prestatie
Case Ketensamenwerking
drs. ir. Sjoerd Vollebregt voorzitter van de Raad van Bestuur Stork BV & Fokker Technologies
ir. Joris A. Melkert BBA universitair docent Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek TU Delft
Case Ketensamenwerking
Cor B. Van de Linde technical manager Maasvlakte Oil Terminal, maintenance manager of the year 2012
Waarom (nog) niet? ✦
bekendheid met ketenintegratie
✦
vertrouwen
✦
verwachting voordeel
✦
geen gezamenlijk gevoel winst en verlies
Vraag 3 Opdrachtgevers Wat zijn redenen waarom nog geen ketensamenwerking plaatsvindt bij u 1. Onbekend met ketenintegratie 2. Geen vertrouwen in 3. Geen verwachting van het voordeel 4. Geen gezamelijk gevoel over winst en het verlies 5. Geen mening
Vraag 3 Opdrachtnemers Wat zijn redenen waarom nog geen ketensamenwerking plaatsvindt bij u 1. Onbekend met ketenintegratie 2. Geen vertrouwen in 3. Geen verwachting van het voordeel 4. Geen gezamelijk gevoel over winst en het verlies 5. Geen mening
Vraag 3 Uitslag Wat zijn redenen waarom nog geen ketensamenwerking plaatsvindt bij u 1. Onbekend met ketenintegratie 2. Geen vertrouwen in 3. Geen verwachting van het voordeel 4. Geen gezamelijk gevoel over winst en het verlies 5. Geen mening
Opdrachtgevers
Opdrachtnemers
10% 20% 20% 15%
10% 20% 20% 15%
35%
35%
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Opdrachtgeversschap ✦
goed opdrachtgeverschap is essentieel voor goede bouw- en projectcultuur
✦
opdrachtgeverschap te weinig geprofessionaliseerd
✦
in deze marktomstandigheden neiging terug te vallen in oud gedrag (inkopen op laagste prijs, ‘uitknijpen’)
✦
uitlokking strategisch gedrag
✦
afdelingen inkoop te weinig kwalitatieve materiedeskundigheid
Opdrachtgeversschap ✦
Onderzoek USP 2010: Integriteit en Transparantie in de Bouwsector (in opdracht van Vernieuwing Bouw):
✦
2646 respondenten
✦
vertrouwen opdrachtgevers in opdrachtnemers is gegroeid
✦
vertrouwen opdrachtnemers in opdrachtgevers is gedaald
✦
marktverslechtering > machtverschuiving
✦
publieke opdrachtgevers voorlopers in integriteit en transparantie
✦
waar expliciete aandacht voor integriteit en transparantie bestaat zijn betere verhoudingen tussen partijen
Opdrachtgeversschap
✦
Onderzoek USP 2010: Integriteit en Transparantie in de Bouwsector (opdracht van Vernieuwing Bouw):
✦
deze organisaties: - hebben betere economische vooruitzichten - kunnen makkelijker personeel aantrekken
Opdrachtgeversschap
✦
opdrachtgevers meken het verschil
✦
professionalisering opdrachtgeverschap
✦
opdrachtgeversforum
✦
opdrachtnemers > …?
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Inhoud 1. context 2. huisvesting 3. ketensamenwerking 4. opdrachtgeverschap 5. leidraad resultaat gericht samenwerken 6. conclusies
Leidraad RGS bij Investeren en Onderhoud
www.ruimteinonderhoud.nl www.tno.nl www.sbr.nl
Leidraad RGS bij Investeren en Onderhoud
Conclusies
Vraag 4 Opdrachtgevers Morgen gaan we het anders doen: resultaatgericht samenwerken 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Vraag 4 Opdrachtnemers Morgen gaan we het anders doen: resultaatgericht samenwerken 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Uitslag vraag 4
Morgen gaan we het anders doen: resultaatgericht samenwerken 1. Zeer eens 2. Eens 3. Oneens 4. Zeer oneens 5. Geen mening
Opdrachtgevers
10% 20% 20% 15% 35%
Opdrachtnemers
10% 20% 20% 15% 35%
Contact
[email protected] [email protected]