Maatschappelijk verslag 2009 Bouwen aan vertrouwen
1
Maatschappelijk verslag 2009 De Nederlandsche Bank Inhoud Voorwoord - Bouwen aan vertrouwen Samenvatting Kerncijfers 2 1 Onze aanpak 1.1 Speerpunten 2009 1.2 Wat vinden onze stakeholders? 1.3 Verantwoording 2 MVO in onze kerntaken 2.1 Gedrag en cultuur 2.2 Naar een beheerst beloningsbeleid 2.3 De beleggingen van DNB 2.4 Toegankelijk en bereikbaar betalingsverkeer 2.5 Circulatie bankbiljetten efficiënter én milieuvriendelijker 2.6 Kennisoverdracht 3 Integriteit en compliance 3.1 Activiteiten 3.2 Belangenverstrengeling 3.3 Beleggingsgedrag 3.4 Klachtenregeling 3.5 Integriteitsincidenten 4 Professionele en betrokken medewerkers 4.1 Ontwikkeling 4.2 Werving en selectie 4.3 Flankerend beleid 4.4 Uitstroom 4.5 Medewerkerstevredenheidsonderzoek 4.6 Diversiteit 4.7 Het Nieuwe Werken 4.8 Gezondheid 5 Werken aan een duurzame bedrijfsvoering 5.1 Milieuzorg 5.2 Energieverbruik 5.3 Vermindering CO2-uitstoot 5.4 Duurzaam inkopen 5.5 Optimaal (her)gebruik van materialen en afvalscheiding 6 Middenin de samenleving 6.1 Samen bouwen 6.2 Financiële bijdragen 7 Speerpunten 2010
03 06 09 10 10 11 12 15 15 18 19 20 22 23 29 29 31 31 32 32 35 35 37 38 38 39 40 42 43 47 47 47 47 51 53 57 57 58 60
GRI-G3 Tabel Assurance rapport
62 76
2
Voorwoord Bouwen aan vertrouwen Het verslagjaar stond in het teken van de kredietcrisis, het eerste herstel en het trekken van lessen voor de toekomst. De turbulente ontwikkelingen in de afgelopen periode hebben ervoor gezorgd dat het vertrouwen in de financiële sector en in de Nederlandsche Bank als toezichthouder (DNB) is aangetast. Om dit vertrouwen te herstellen is het zaak niet alleen lessen te trekken uit de crisis, maar ook de nodige – duurzame – bouwstenen aan te leveren. In 2009 is een parlementair onderzoek gestart naar de financiële crisis, de gang van zaken rond ABN AMRO en Fortis, en de teloorgang van Icesave in 2008, waarin ook de rol van DNB als toezichthouder uitvoerig wordt belicht. Daarbovenop ging in oktober 2009 DSB failliet. Ook hiernaar zijn de nodige (externe) onderzoeken in gang gezet, met intensieve medewerking van DNB. De resultaten zijn op het moment van schrijven van dit verslag nog niet gepubliceerd; hierover zullen we in het volgende verslag rapporteren. Toch is het na alle gebeurtenissen van de afgelopen periode goed te beseffen dat dankzij adequaat ingrijpen een ineenstorting van het financiële stelsel is voorkomen. Er is fors ingegrepen, door DNB samen met het ministerie van Financiën en de Europese Centrale Bank, om ervoor te zorgen dat de economie kon blijven draaien. Belangrijk is ook dat het aantal faillissementen van kredietinstellingen in Nederland historisch én internationaal gezien laag is. Elk faillissement beschouwen we als een nederlaag, maar we moeten ons realiseren dat toezicht niet alles vermag. In een markteconomie kan en mag toezicht geen absolute garanties bieden. Het alternatief van staatsbanken en minimale economische vrijheid past niet in onze economische orde. Een andere belangrijke notie is dat er altijd een kloof zal gapen tussen wat we weten en wat we kunnen vertellen. In rustige én onrustige tijden. Ons is het vertrouwen gegeven diep in instellingen te kijken. Daar hoort vanzelfsprekend bij dat we ons aan wetten en regels houden, zoals de geheimhoudingsplicht. De meeste problemen die we tegenkomen, lossen we dan ook achter de schermen op.
3
Wat we wel meer kunnen doen, is nog beter uitleggen wat we doen, en waarom we dat doen. Maatschappelijke verantwoordelijkheid is onderdeel van de missie van DNB (zie kader). Wij integreren en verankeren duurzaamheid zo veel mogelijk in onze taakuitoefening en bedrijfsvoering. Speerpunten in ons MVO-beleid zijn (verdere) integratie van MVO in onze kerntaken, milieubewustzijn en duurzame inkoop, integriteit, sociaal beleid, en maatschappelijke betrokkenheid. Zo wil DNB in het toezicht extra aandacht geven aan gedrag en cultuur bij financiële instellingen. De crisis heeft immers duidelijk gemaakt dat soliditeit niet alleen een bedrijfseconomische, maar ook een integriteitscomponent heeft. DNB brengt dit jaar voor het eerst een maatschappelijk verslag uit. Over 2007 en 2008 hebben we een intern verslag uitgebracht. Voor een rapportage over de uitvoering van onze kerntaken (financiële stabiliteit, monetair beleid en economisch advies, prudentieel toezicht en betalingsverkeer) verwijzen we naar Jaarverslag DNB 2009. In hoofdstuk 2 van dit Maatschappelijk verslag gaan we nader in op de wijze waarop wij MVO in onze kerntaken integreren. Graag blijven we in gesprek met onze stakeholders over onze aanpak. De uitkomsten van deze dialoog vormen input voor de verdere ontwikkeling van ons beleid. Wij zijn dan ook benieuwd naar uw reactie op dit verslag. U kunt daarvoor contact met ons opnemen via
[email protected]. Nout Wellink President van de Nederlandsche Bank Amsterdam, 29 april 2010
4
Onze missie
DNB maakt zich sterk voor financiële stabiliteit en draagt daarmee bij aan de welvaart in Nederland. Hiertoe: •
Zet zij zich in voor prijsstabiliteit, samen met andere nationale centrale banken binnen het Eurosysteem;
•
Streeft zij naar een soepele, betrouwbare en efficiënte afwikkeling van het betalingsverkeer;
•
Ziet zij erop toe dat financiële instellingen voldoende vermogen hebben om aan hun verplichtingen te voldoen en een solide en integere bedrijfsvoering hebben;
•
Draagt zij door economisch advies bij aan een goede nationale en internationale besluitvorming op genoemde terreinen.
Om haar taken goed te kunnen vervullen, zijn toonaangevende kennis en statistiekverzameling van groot belang. DNB integreert en verankert duurzaamheid zo veel mogelijk in de bedrijfsvoering en taakuitoefening. Daarnaast wil DNB als kennisinstituut haar ‘knowhow’ delen en streeft zij naar een effectieve en efficiënte uitvoering van haar taken.
5
Samenvatting Achtergrond verslag De turbulente ontwikkelingen in de afgelopen periode hebben ervoor gezorgd dat het vertrouwen in de financiële sector en in de Nederlandsche Bank als toezichthouder (DNB) is aangetast. Om dit vertrouwen te herstellen is het zaak niet alleen lessen te trekken uit de crisis, maar ook de nodige – duurzame – bouwstenen aan te leveren. DNB brengt dit jaar voor het eerst een maatschappelijk verslag uit. Over 2007 en 2008 is een intern verslag uitgebracht. Om de transparantie te verhogen en vergelijking met soortgelijke organisaties als DNB mogelijk te maken, wordt dit jaar een extern verslag uitgebracht met toepassing van de verslaggevingsrichtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). KPMG Sustainability is gevraagd dit verslag te verifiëren. In het verslagjaar heeft DNB het beleid voor verantwoord ondernemen vastgesteld en uitgerold binnen de organisatie. Door MVO op te nemen in de jaarlijkse beleidsbrief van de directie en de bedrijfsplannen van de divisies, is het verankerd in de kerntaken en bedrijfsvoering van DNB. MVO in kerntaken DNB hecht bij de uitvoering van haar taken veel waarde aan MVO. Belangrijk speerpunt is het opnemen van gedrag en cultuur in het reguliere toezicht. Incidenten op het gebied van hoge beloningen, hoge risicogeneigdheid en de verkoop van risicovolle financiële producten hebben geleid tot wantrouwen in financiële instellingen en hun bedrijfscultuur. Voor DNB is dat reden geweest de aandacht voor vraagstukken rondom integriteit, governance, gedrag en cultuur bij onder toezicht staande instellingen nog verder aan te scherpen. DNB kijkt ook opnieuw naar het beloningsbeleid bij financiële instellingen. Wanneer van het beloningsbeleid onjuiste prikkels uitgaan voor de bedrijfsvoering, dan is dat onderdeel van het terrein van DNB. Samen met de AFM heeft DNB, als één van de eerste toezichthouders wereldwijd, in 2009 principes voor beheerst beloningsbeleid uitgebracht (beleidsdocument “Principes voor beheerst beloningsbeleid”). Deze principes zijn van
6
toepassing op de vormgeving van de variabele beloningsstructuur en de governance en transparantie van het beloningsbeleid. Intern gaat DNB MVO toepassen op de eigen aandelenbeleggingen. In 2009 is een studie verricht naar het toepassen van MVO-criteria in het beleggingsbeleid. Begin 2010 is besloten deze toe te passen voor de aandelenbeleggingen en een implementatieplan uit te werken. DNB is voornemens om een SRI-beleid te gaan voeren op basis van een uitsluitingenlijst. Verder werkt DNB aan een efficiënt, toegankelijk en bereikbaar betalingsverkeer voor iedereen. Zo zijn in 2009 stappen gezet richting het efficiënter en milieuvriendelijker laten circuleren van bankbiljetten. Als kennisinstituut deelt DNB haar kennis graag met de buitenwereld, zowel nationaal als internationaal. Zo biedt DNB technische assistentie aan centrale banken en toezichthouders in andere landen. Ook haar chartale kennis deelt DNB met met de buitenwereld. Bovendien is het streven de financiële kennis van de bevolking, zowel in eigen land als over de grens, naar een hoger niveau te tillen. Integriteit en compliance DNB richt haar compliancefunctie in op een niveau dat past bij de rol en positie van DNB in de maatschappij. DNB legt de lat voor zichzelf ten minste zo hoog als voor de instellingen waarop zij toezicht houdt. Uitgangspunt voor de compliancefunctie is dat de verantwoordelijkheid voor compliance en integriteit een door de hele organisatie (directie, management en medewerkers) gedeelde verantwoordelijkheid is. De activiteiten van de compliance functie liggen op vijf terreinen: visie en strategie, bewustwording, beheersing van integriteitsrisico’s, naleving van integriteitsregelingen en het coördineren van externe onderzoeken en de monitoring van de aanbevelingen daarvan. Professionele en betrokken medewerkers Door de financiële crisis verandert de omgeving waarin DNB opereert sterk. Nog meer dan anders vraagt deze onzekere periode om zeer alert te zijn op nieuwe ontwikkelingen.
7
Problemen en risico’s moeten we snel signaleren en waar nodig dienen we daadkrachtig en adequaat in te grijpen. Hiervoor zijn breed inzetbare medewerkers nodig, die f lexibel, effectief en efficiënt samenwerken. Het sociaal beleid van DNB is erop gericht medewerkers duurzaam in staat te stellen verschillende en wisselende werkzaamheden en rollen uit te oefenen, ook op oudere leeftijd. Bij de samenstelling van haar personeelsbestand streeft DNB een afspiegeling van de samenleving na. Een samenleving die steeds internationaler, multicultureler en diverser wordt. Overigens heeft diversiteit niet alleen betrekking op geslacht en culturele achtergrond, maar ook op leeftijd, seksuele oriëntatie, fysieke beperking, geloofsovertuiging en opleiding. Werken aan een duurzame bedrijfsvoering Er vindt een continue afweging plaats van de impact van de activiteiten tegen het maatschappelijk belang en de MVO-doelstellingen van DNB. Zorg voor het milieu, vermindering van de CO2 -voetafdruk en optimaal (her)gebruik van materialen zijn daarbij kernbegrippen. Zo heeft DNB in 2009 circa 88% van de CO2 uitstoot van het elektriciteitsverbruik gecompenseerd door het inkopen van gecertificeerde groene stroom. Ook is het streven om zo veel mogelijk duurzaam geproduceerde goederen en diensten in te kopen. DNB geeft bijvoorbeeld bankbiljetten uit met deels fairtradekatoen. Speerpunten 2010 Het komend jaar werkt DNB aan een langetermijnvisie voor die aangeeft waar de organisatie wil staan over 3-5 jaar met de invulling van het MVO-beleid. Voor 2010 gelden ondermeer de volgende doelstellingen: Het onderwerp ‘gedrag en cultuur’ waaronder MVO van financiële ondernemingen in het toezichtproces meenemen. Toetsing van het beloningsbeleid van financiële ondernemingen aan de DNB principes, good practices en internationale principes. Vermindering van kosten en CO2 -uitstoot in de bankbiljettendistributie. Het selecteren van een adviseur die DNB kan ondersteunen bij het opstellen van een uitsluitingslijst voor de aandelenbeleggingen van DNB.
8
Kerncijfers 2009
2008
Vermogen na winstbestemming (EUR miljoen)
7.106
6.964
Winst (EUR miljoen)*
1.707
1.411
Aantal werknemers
1.640
1.614
1.513
1.498
in FTE’s (gemiddeld)
De Nederlandsche Bank
% vrouwen
36,2
35,9
Directie percentage vrouwen
25
25
Divisiedirecteuren percentage vrouwen
25
25
Afdelingshoofden percentage vrouwen
15
16
Sectiehoofden percentage vrouwen
41
45
900
1350
325
320
in cijfers
Technische samenwerking in werkdagen Vrijwilligerswerk in werkdagen (Samen Bouwen) Opleidingskosten (EUR miljoen)
6,1
5,5
Financiële bijdragen (EUR miljoen)
1,4
1,5
CO 2 -voetafdruk (in ton) CO2 -voetafdruk per FTE
8.225
10.376
5.4
6.9
* De Nederlandsche Bank draagt 95% van haar winst – exclusief de winst op goud verkopen – af aan de Staat.
9
1 Onze aanpak Maatschappelijke verantwoordelijkheid is onderdeel van de missie en strategie van DNB. Wij integreren en verankeren duurzaamheid zo veel mogelijk in onze bedrijfsvoering en de wijze waarop wij onze taken uitvoeren. De uitdaging hierbij is dat een zo groot mogelijk effect wordt gerealiseerd tegen minimale extra kosten. Daarover leggen we verantwoording af en gaan we in dialoog met belanghebbenden. Door haar kerntaken zo effectief
financiële sector (banken, pensioen-
en efficiënt mogelijk uit te voeren,
fondsen, verzekeraars).
draagt DNB – zoals ook verwoord in onze missie (zie pagina 5) – bij aan de
MVO wordt bij DNB gedragen door de
stabiliteit van het financiële stelsel en de
directie. Zij wordt hierin ondersteund
instellingen die daarvan deel uitmaken.
door een stuurgroep van lijnmanagers,
Hierover rapporteert DNB jaarlijks in het
inhoudelijke experts en een MVO-
Jaarverslag. Stabiliteit op langere termijn
coördinator. Voor de coördinatie van
impliceert ook duurzaamheid. Voor DNB
MVO is 0,5 fte vrijgemaakt. Verder zijn
is duurzaamheid of maatschappelijk
alle activiteiten in de reguliere bedrijfs-
verantwoord ondernemen (MVO) een
processen opgenomen. Het management
resultaatgericht proces, waarbij we over
van deze bedrijfs processen is dan ook
de gehele keten van onze activiteiten
verantwoordelijk voor de MVO-aspecten
verantwoordelijkheid nemen voor de
van deze processen.
effecten van deze activiteiten op sociaal, ecologisch en economisch gebied.
Om de transparantie te verhogen en
Bij het opstellen van ons MVO-beleid
vergelijking met soortgelijke organisaties
hebben we goed gekeken naar wat MVO
als DNB mogelijk te maken, brengen we dit
betekent voor DNB, waar het ingrijpt
jaar een extern verslag uit met toepassing
in onze kerntaken en bedrijfsprocessen,
van de verslaggevingsrichtlijnen van het
en hoe we erover willen rapporteren.
Global Reporting Initiative (GRI), zie
We hebben ons een ambitieniveau gesteld
ook paragraaf 1.3 (Verantwoording) en de
waarbij we ons stap voor stap willen meten
GRI-G3 Tabel op pagina 62.
met vooroplopende publieke instellingen in Nederland. Ook willen we ons laten
1.1
inspireren door best practices in de private
• Vaststelling, uitrol en verdere
10
Speerpunten 2009
inhoudelijke invulling van het
op te nemen in het toezicht op financiële
MVO-beleid.
instellingen.
• Opzetten en uitvoeren van een stakeholderdialoog.
In de volgende hoofdstukken wordt nader toegelicht welke activiteiten DNB in 2009
• Externe verificatie van het MV-verslag.
heeft ondernomen, en wat de concrete
• MVO-verslag volgens de verslaggevings-
doelstellingen zijn voor 2010. Een samen-
richtlijnen van GRI-G3. • Formuleren van concrete doelstellingen voor 2010.
vattend overzicht van deze doelstellingen is opgenomen in hoofdstuk 7. Dit verslag is opgesteld volgens de richtlijnen van de GRI-G3. De ambitie
In het verslagjaar heeft DNB het beleid
zoals vastgesteld in het MVO-beleid om in
voor verantwoord ondernemen vastgesteld
2012 de verslaglegging op GRI-niveau B+
en uitgerold binnen de organisatie. Door
te brengen, is inmiddels gerealiseerd (zie
MVO op te nemen in de jaarlijkse beleids-
paragraaf 1.3).
brief van de directie en de bedrijfsplannen van de divisies, is het verankerd in de
1.2
Wat vinden onze stakeholders?
kerntaken en bedrijfsvoering van DNB.
Wij vinden het belangrijk te peilen wat
Ook is van gedachten gewisseld met
belanghebbenden van DNB – onze
stakeholders over de invulling van het
stakeholders – vinden van het MVO-beleid
beleid (zie paragraaf 1.2).
van DNB en de wijze waarop we daaraan
Met ons MVO-beleid richten we ons
invulling geven. Tot onze stakeholders
op (verdere) integratie van MVO in de
rekenen we onder toezicht staande instel-
kerntaken, het werken aan een duurzame
lingen, het Nederlandse publiek onder wie
bedrijfsvoering, integriteit, een sociaal
depositohouders, polishouders en pensioen-
beleid gericht op duurzame inzetbaarheid
deelnemers, de medewerkers van DNB,
van de medewerkers, en maatschappelijke
de overheid, onderwijs en wetenschap,
betrokkenheid. Zo is er in het verslagjaar
de Europese Centrale Bank (ECB), de
onderzoek gedaan naar de mogelijkheden
Bankraad en de Raad van Commissarissen
voor toepasbaarheid van MVO-criteria
van DNB. De uitkomsten van de stake-
in het beleggingsbeleid van DNB. Ook is
holdersdialoog zijn input voor de verdere
onderzocht in hoeverre we extern nadruk-
invulling, aanscherping én uitvoering van
kelijker een rol kunnen spelen, door MVO
ons beleid.
11
Het afgelopen jaar zijn met dit doel
onderdeel wordt van de strategie en
rondetafelgesprekken gehouden met
bedrijfsvoering van alle staatsdeel-
invloedrijke personen in de financiële
nemingen. Zij wil dit realiseren door
sector, consultancy en wetenschap. Ook
middel van transparantie en dialoog met
is er een interne rondetafel gehouden
belanghebbenden. Vanaf 2010 worden
met medewerkers uit diverse geledingen
staatsdeelnemingen door het Ministerie
van DNB en werd een MVO-ideeënbus
van Financiën verplicht om te rapporteren
gelanceerd. In de jaarlijkse TNS/NIPO
volgens de GRI-richtlijnen (minimaal
reputatiemeting onder het Nederlandse
niveau C+) én deel te nemen aan de Trans-
publiek is een aantal vragen opgenomen
parantiebenchmark van het Ministerie van
over de rol van DNB op het gebied van
Economische Zaken.
MVO. Tot slot zijn gesprekken over MVO
DNB is dus op de goede weg: het
gevoerd met leden van de Raad van Com-
Maatschappelijk verslag 2009 van DNB
missarissen en de Bankraad van DNB en
is opgesteld volgens de richtlijnen van
een aantal sleutelpersonen van de Europese
het Global Reporting Initiative (GRI-G3)
Centrale Bank (ECB).
en voldoet aan de eisen van GRI-B+.
De uitkomsten van de stakeholdersdialoog
Op pagina 62 is een tabel opgenomen
tot nu toe bevestigen dat er draagvlak is
met de relatie tussen de beschreven
voor de MVO-agenda van DNB.
onderwerpen en de indicatoren van GRI
De geprioriteerde issues die door stakehol-
versie 3.
ders werden genoemd zijn ook leidend voor de indeling en inhoud van dit verslag. 1.3
Verantwoording
Rapportageprincipes en -criteria De Nederlandsche Bank (DNB) brengt dit
Reikwijdte en milieudata
jaar voor het eerst een maatschappelijk
De informatie heeft betrekking op het
verslag uit. Over 2007 en 2008 heeft zij een
verslagjaar 2009 (1 januari tot en met 31
intern verslag uitgebracht.
december) DNB had in het verslagjaar twee
De Staat, die voor 100% aandeelhouder
kantoorlocaties, een in Amsterdam en een
is van DNB, wil dat MVO een integraal
in Apeldoorn. De locatie in Apeldoorn
12
is eind 2009 gesloten. In dit verslag is
Doel en doelgroep van het verslag
ervoor gekozen over alle vestigingen van
Via dit maatschappelijk verslag legt DNB
DNB geconsolideerd te rapporteren, voor
verantwoording af over de effecten van
zover deze impact hebben op relevante
haar activiteiten op sociaal, ecologisch en
MVO-aspecten. De informatie over de
economisch gebied. Dit verslag is bedoeld
verschillende MVO-aspecten is aangeleverd
voor personen en partijen met wie DNB
door contactpersonen uit betrokken
samenwerkt of die belang stellen in het
organisatieonderdelen en vestigingen en is
werk, de rol en de invloed die DNB heeft
in overleg met hen uitgewerkt.
als maatschappelijke organisatie. Samen
Voor de milieudata maken we gebruik van
met haar stakeholders werkt DNB aan
de Milieubarometer van Stichting Stimular.
de maatschappelijke onderwerpen die
Door verbeteringen in dit systeem en
haar raken. Dit maatschappelijk verslag
in het verzamelen van onze data zijn de
rapporteert daarover. De inhoud van dit
milieudata over 2007, 2008 en 2009 niet
verslag is dan ook te zien als ‘work in
altijd vergelijkbaar. Waar van toepassing
progress’, een basis om met de stakeholders
zijn voetnoten opgenomen.
van gedachten te wisselen. De uitkomsten van deze dialoog gebruiken we voor
Materialiteit
eventuele aanvulling, aanscherping of
Voor de bepaling van de materialiteit van
bijstelling van het MVO-beleid van DNB.
de onderwerpen waarover is gerapporteerd, zijn interne en externe belanghebbenden
Verif icatie
van DNB hierover gepolst (zie paragraaf
KPMG Sustainability is gevraagd dit
1.2). De issues die de belanghebbenden
verslag te verifiëren. Het assurance rapport
noemden bleken goed overeen te komen
is opgenomen op pagina 76 van dit
met de thema’s die in ons MVO-beleid zijn
maatschappelijk jaarverslag.
benoemd. Er is dus draagvlak voor onze MVO-agenda. De geprioriteerde issues zijn ook leidend voor de indeling van dit maatschappelijk jaarverslag. Tevens zijn de uitkomsten van de dialoog met onze stakeholders verwerkt in de uitwerking van de hoofdstukken.
13
2 MVO in onze kerntaken DNB hecht bij de uitvoering van haar taken veel waarde aan MVO. Belangrijk speerpunt is het opnemen van gedrag en cultuur in het reguliere toezicht. Daarnaast kijkt DNB opnieuw naar het beloningsbeleid bij f inanciële instellingen. Intern gaan wij MVO toepassen op onze eigen aandelenbeleggingen. Verder werken we aan een eff iciënter én milieuvriendelijker betalingsverkeer dat toegankelijk en bereikbaar is voor iedereen. Als kennisinstituut deelt DNB haar kennis graag met de buitenwereld, zowel nationaal als internationaal. 2.1
Gedrag en cultuur:
en cultuur bij onder toezicht staande
verantwoordelijkheid nemen en
instellingen nog verder aan te scherpen.
verantwoording af leggen
Het opnemen van gedrag en cultuur in
Het doel van het toezicht is een stabiel
het reguliere toezicht is dan ook een
financieel stelsel te waarborgen met solide
belangrijke ambitie voor de komende jaren.
en integere instellingen, zodat de financiële
Het is ook één van de drie pijlers van de
aanspraken van consumenten veilig zijn.
onlangs gepubliceerde Visie op Toezicht
Van oudsher bestond het toezicht vooral
2010-2014. DNB wil hiermee nadrukkelijk
uit controleren of de instellingen voldeden
een zoektocht ingaan, die moet uitmonden
aan de wettelijke vereisten van solvabiliteit,
in een effectief instrumentarium.
liquiditeit en beheerste bedrijfsvoering. Deze invalshoek blijft uiterst belangrijk,
Bedrijfscultuur als risico(beheersing)
maar er is meer nodig om bovengenoemd
In essentie gaat het bij een integere
doel te bereiken. De crisis heeft nog eens
cultuur om verantwoordelijkheid nemen
duidelijk gemaakt dat soliditeit niet alleen
en verantwoording af leggen. Daarbij
een bedrijfseconomische maar ook een
wordt niet alleen naar de letter maar ook
integriteitscomponent heeft. Incidenten
naar de geest van de wet gehandeld. Van
op het gebied van hoge beloningen, hoge
grote invloed op het gedrag en de cultuur
risicogeneigdheid en de verkoop van
bij instellingen is of hun beleidsbepalers
risicovolle financiële producten hebben
voldoen aan wat verwacht mag worden
geleid tot wantrouwen in financiële instel-
ten aanzien van hun deskundigheid en
lingen en hun bedrijfscultuur. Voor DNB is
integriteit.
dat reden om de aandacht voor vraagstuk-
Evenwichtig en consistent handelen
ken rondom integriteit, governance, gedrag
vormen de belangrijkste pijlers van een
15
integere cultuur. De fundamenten daarvan
In maart 2010 is een toezichtplan voor de
zijn bespreekbaarheid, voorbeeldgedrag,
komende 3 jaar goedgekeurd, waarin diverse
uitvoerbaarheid, transparantie en
acties zijn voorzien. Voor de uitwerking
handhaving. Gedrag en cultuur binnen
hiervan is een werkgroep met 15 mensen
een instelling zijn lastiger objectief vast te
in het leven is geroepen. Zo zal er in
stellen dan bevindingen over de naleving
2010 een pilot bij ongeveer 10 instellingen
van financiële regels. Er is een andere
worden gehouden. Om zo veel mogelijk
houding, beoordeling en benadering
instellingen te betrekken bij dit onderwerp
voor nodig. Het stelt hogere eisen aan de
zal deze pilot breed zijn van opzet, maar
alertheid, assertiviteit en vasthoudend-
ook diepteonderzoeken omvatten bij een
heid van de toezichthouder om dit type
aantal instellingen. Ook zal DNB seminars
problemen te signaleren en op te lossen.
organiseren voor (nieuwe) bestuurders.
In de eerste helft van 2009 zijn er meerdere
Verder zal DNB door middel van opleiding
oriënterende gesprekken gevoerd over
en communicatie, zowel intern als extern,
bedrijfscultuur als risico(beheersing), zowel
bijdragen aan kennis en bewustwording
intern als extern. Het startschot vormde de
van de effecten van integer gedrag en
bespreking in maart door de directie van een discussiepaper met diverse argumenten om meer aandacht te besteden aan gedrag en cultuur en de rol van DNB hierbij. In september hebben er rondetafelgesprekken plaatsgevonden met invloedrijke personen uit de financiële sector, consultancy en wetenschap. Deze rondetafelgesprekken hebben zeer waardevolle input opgeleverd
verantwoordelijkheid nemen verantwoording af leggen geest van de wet
over het belang van dit onderwerp en de rol van DNB.
evenwichtig handelen
consistent handelen
De gesprekken en overig onderzoek hebben in oktober geresulteerd in een beleidsvisie van DNB en een actieplan om dit onderwerp expliciet in het toezicht te incorporeren.
16
bespreekbaarheid voorbeeldgedrag uitvoerbaarheid transparantie handhaving
cultuur op de beheersing van prudentiële
invulling geven aan MVO, en een
risico’s. In het toezicht op gedrag en
marktrisico op investeringen die door hun
cultuur wordt ook het MVO-beleid bij
niet-duurzame karakter minder rendement
instellingen meegenomen. Intern heeft
kunnen opleveren op lange termijn. Eind
inmiddels een sessie plaatsgevonden met
2009 heeft de president van DNB een
toezichthouders om tools en indicatoren te
toespraak gehouden bij een seminar van
ontwikkelen, om het uitvoerend toezicht
pensioenuitvoeringsorganisatie APG,
concrete handvatten te geven.
waarin werd gesteld dat DNB zich duidelijk uitspreekt over de link tussen MVO en
MVO meenemen in het toezicht
het risicomanagement van onder toezicht
Tijdens de kredietcrisis is de aandacht voor
staande ondernemingen. Hij merkte op dat
MVO in de financiële sector toegenomen.
dit element in het operationele toezicht
Eind 2008 en begin 2009 heeft DNB met
van DNB zal worden meegewogen.
verschillende financiële ondernemingen
De doelstelling voor 2010 is dat het
en pensioenfondsen (voortaan: onder-
toezicht op MVO van ondernemingen als
nemingen) gesproken over de raakvlakken
een regulier onderdeel wordt ingebed in
tussen MVO en risicomanagement. Voor
het bestaande toezicht op de beheerste en
DNB is het belangrijk dat ondernemingen
integere bedrijfsvoering. Vanzelfsprekend
een MVO-beleid hebben. Hiermee geven
wordt hierbij aansluiting gezocht met
zij invulling aan hun bredere maatschap-
het toezicht op de bedrijfscultuur, zoals
pelijke verantwoordelijkheden en kunnen
hierboven beschreven. Doel is dat onder-
bepaalde risico’s beter worden beheerst.
nemingen de risico’s die samenhangen
Bij risico’s wordt in de eerste plaats gedacht
met MVO analyseren en beheersen.
aan de reputatie (integriteit) van een
Hierbij gaat het in ieder geval om de drie
onderneming. Deze kan geschaad worden
genoemde risico’s: reputatie, krediet en
als de onderneming geen MVO-beleid
markt. Op basis van de risicoanalyse zullen
heeft, maar ook als de onderneming wel
beleidskeuzes moeten worden gemaakt. Als
MVO-beleid heeft maar hier niet naar
een onderneming er bijvoorbeeld voor kiest
handelt. Andere risico’s die ondernemingen
géén MVO-beleid te hebben, dan moet
kunnen lopen in relatie tot MVO zijn
deze beslissing gebaseerd zijn op een goede
bijvoorbeeld een kredietrisico op bestaande
risicoafweging. Aanpak en resultaten van
of potentiële cliënten die nog onvoldoende
de analyse worden vastgelegd, evenals de
17
afwegingen voor de beleidskeuzes. Het is
governance en transparantie van het belo-
van belang dat dit risicomanagement in alle
ningsbeleid. Leidraad voor deze principes
delen van de beleidscyclus gewaarborgd is.
waren de Principles van de Financial
Indien de onderneming het risico benadert
Stability Board en de aanbeveling van de
als een business case (afweging van kosten
Europese Commissie voor beloningsbeleid
en baten), is het van groot belang dat
in de financiële sector. Doel is de risico’s
alle risico’s worden meegewogen (ook de
van variabele beloningen beter te kunnen
minder gemakkelijk kwantificeerbare) en
beheersen.
dat zowel de korte als de lange termijn in
DNB heeft de principes nader ingevuld
beschouwing wordt genomen.
door zogenoemde good practices op te stellen (gepubliceerd op 18 september
2.2 Naar een beheerst beloningsbeleid
2009). Dit heeft zij gedaan op basis van
Het beloningsbeleid van financiële
onderzoek naar de beloningspraktijk van
instellingen wordt gezien als één van de
Nederlandse financiële ondernemingen.
oorzaken van de kredietcrisis. Er lijkt een
Deze good practices kunnen instellingen
relatie te zijn tussen excessieve beloningen
een handvat bieden voor de (her)inrichting
en de risico’s die een bank loopt. Veel
van het beloningsbeleid. In 2010 publiceert
bonussen voor bankiers waren gebaseerd op
DNB een beleidsregel waarin de principes
prestaties op de korte termijn, waardoor ze
en good practices – aangepast aan de meest
mogelijk aangemoedigd werden om meer
recente internationale principes – worden
risico te nemen.
opgenomen. DNB is al begonnen met de
Wanneer van het beloningsbeleid onjuiste
toetsing van het beloningsbeleid van een
prikkels uitgaan voor de bedrijfsvoering,
aantal grote financiële ondernemingen
dan is dat onderdeel van het terrein van
aan de DNB-principes, good practices en
DNB. Samen met de AFM heeft DNB,
internationale principes. In 2010 wordt het
als één van de eerste toezichthouders
toezicht uitgebreid naar andere financiële
wereldwijd, op 6 mei 2009 principes voor
ondernemingen.
beheerst beloningsbeleid uitgebracht
In de Wet op het financieel toezicht
(beleidsdocument “Principes voor beheerst
(artikel 3:17) is vastgelegd dat onder-
beloningsbeleid”). Deze principes zijn
nemingen hun bedrijfsvoering zodanig
van toepassing op de vormgeving van
moeten inrichten dat deze een beheerste
de variabele beloningsstructuur en de
bedrijfsvoering waarborgt. Zoals minister
18
Bos op 24 november 2009 ook heeft
een portefeuille ‘overige financiële activa’
geschreven aan de Tweede Kamer, is het
(Ofa). De externe reserves omvatten
bestrijden en beheersen van onjuiste
goud (EUR 15,1 miljard), de Amerikaanse
beloningsprikkels onderdeel van een
dollarportefeuille (EUR 7 miljard) en
beheerste bedrijfsvoering. (Kamer stukken
de SDR-portefeuille (vorderingen op het
II 2009/10, 31 371, nr. 284). DNB kan
IMF van EUR 1,5 miljard). De fysieke
hiervoor de haar ter beschikking staande
goudvoorraad van DNB vervult in tijden
toezicht- en hand havingsbevoegdheden
van financiële crisis een functie als ultieme
inzetten.
reserve en vertrouwensanker. Verder wordt
Dat DNB voldoende bevoegdheden
goud aangehouden uit diversificatiemotief.
heeft om de beloningsproblematiek
De Amerikaanse dollarportefeuille dient
aan te pakken, heeft de heer Wellink
om in een eventuele behoefte aan deviezen
ook aangegeven in het gesprek dat hij,
voor ECB, IMF of de Nederlandse Staat
samen met de voorzitter van de AFM,
te kunnen voorzien. Naast de externe
op 24 september 2009 had met de vaste
reserves bestaan de beleggingen uit een
Kamercommissie Financiën. In dat gesprek
europortefeuille van EUR 12,5 miljard en
heeft hij tevens duidelijk gemaakt dat DNB
een Ofa-portefeuille van EUR 7,7 miljard.
niet bevoegd is om te oordelen over de
De europortefeuille bestaat uitsluitend uit
sociale of maatschappelijke wenselijkheid
vastrentende waarden (obligaties) en kent
van variabele beloningen of van variabele
een gemiddelde looptijd van 3 jaar. De Ofa-
beloningen boven een bepaald niveau.
portefeuille is gelijkgesteld aan de omvang
Het is dus niet zo dat DNB bevoegd is om
van het kapitaal en de reserves van DNB.
op te treden tegen hoge salarissen (inclusief bonussen) als zodanig; die bevoegdheid
Uit diversificatieoverweging bestaat
is er uitsluitend wanneer er sprake is van
een deel van de Ofa-portefeuille uit een
ongewenste prikkels in de belonings-
aandelenportefeuille, die ultimo 2009
structuur.
een waarde had van EUR 1,5 miljard. Voor de aandelenbeleggingen geldt
2.3 De beleggingen van DNB
een benchmark, die is opgezet als een
De reserves van DNB bedroegen ultimo
gewogen gemiddelde van regionale
2009 EUR 43,8 miljard en bestaan uit
MSCI-indices. Ten opzichte van de MSCI
externe reserves, een europortefeuille en
world index kent de door DNB gehanteerde
19
benchmark een overweging in Europa
toegankelijk zijn. Want kunnen betalen
en een onderweging in Noord-Amerika.
is van essentieel belang om te kunnen
De aandelenbeleggingen worden beheerd
participeren in het financieel-economisch
door twee externe managers die binnen
verkeer.
nauwe bandbreedtes de benchmarks passief
DNB hecht daarom grote waarde aan de
volgen. In 2009 is een studie verricht naar
toegankelijkheid van het Nederlandse
het toepassen van MVO-criteria in het
betalingsverkeer. Dit krijgt vorm in het
beleggingsbeleid. Begin 2010 is besloten
Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer
om deze toe te passen voor de aandelen-
(MOB), dat een maatschappelijk efficiënte
beleggingen en een implementatieplan uit
inrichting van het betalingsverkeer beoogt.
te werken. DNB is voornemens om een
Deelnemers vertegenwoordigen onder meer
SRI-beleid te gaan voeren op basis van een
winkeliers, banken, slechtzienden,
uitsluitingenlijst. Deze zal onder meer zijn
ouderen en mensen met een functie-
gebaseerd op internationale verdragen. Met
beperking. DNB is voorzitter en secretaris,
behulp van een externe adviseur zal DNB
en levert ook expertise.
het SRI-beleid en de uistluitingenlijst in het
Het MOB voert projecten en onderzoeken
bijzonder nader concretiseren. Verder wordt
uit en brengt verbeteringen tot stand. In
onderzocht welke vermogensbeheerders
de MOB-werkgroep Toegankelijkheid en
tegen een acceptabele beheersvergoeding
Bereikbaarheid is in 2009 veel aandacht
het door ons gewenste SRI-beleid kunnen
besteed aan het telefonisch bankieren.
aanbieden en inpassen in ons beleggings-
Deze vorm van bankieren is vooral van
beleid.
belang voor mensen met een visuele handicap. De werkgroep bespreekt ook
2.4 Toegankelijk en bereikbaar
klachten en problemen die consumenten,
betalingsverkeer
zoals ouderen, mensen met een functie-
Iedereen – jong en oud, laag en hoog
beperking maar ook ondernemers, ervaren
opgeleid, met en zonder functiebeperking,
in het betalingsverkeer. De werkgroep ziet
in en buiten Nederland geboren – moet
erop toe dat eventuele knelpunten worden
probleemloos kunnen betalen in winkels en
opgelost door goed overleg en samen-
vanaf zijn of haar bankrekening. Munten
werking met alle betrokken partijen.
en bankbiljetten maar ook de pinpas en
Het Nederlandse betalingsverkeer voldoet
internetbankieren moeten voor iedereen
in steeds grotere mate aan de Europese
20
standaarden. Deze moeten ervoor zorgen
Alle mensen gebruiken bankbiljetten,
dat er in de toekomst één Europese
maar niet iedereen ziet de bankbiljetten
betaalmarkt (Single Euro Payments
hetzelfde. Kleurenblinden, slechtzienden
Area, kortweg SEPA) ontstaat. Het MOB
en blinden stellen hun eigen eisen aan de
begeleidt deze overgang, opdat de in
herkenbaarheid van bankbiljetten, net als
Nederland bereikte efficiëntie, veiligheid
de steeds grotere groep ouderen.
en toegankelijkheid van het betalingsverkeer behouden blijft. Zo is er een
Onderzoek onder kleurenblinden
handreiking opgesteld waarmee banken en
Voor het eerst is er onderzoek gedaan naar
andere betrokken partijen de toegankelijk-
de ervaringen van kleurenblinden met de
heid van de Europese betaalproducten
eurobankbiljetten. Dit onderzoek heeft
voor kwetsbare groepen als ouderen en
DNB geïnitieerd en is door de Europese
mensen met een functiebeperking kunnen
Centrale Bank gefinancierd. De resultaten
beoordelen. Zo kunnen de banken bij hun
zijn in 2009 gepubliceerd in de reeks DNB
dienstverlening rekening houden met de
Occasional Studies onder de titel Banknote
belangen van deze kwetsbare groepen.
design for the visually impaired (Vol. 7/ No.2). Het onderzoek is ook gepresenteerd
Onderzoek onder nieuwe Nederlanders
op een grote conferentie over bank-
In 2009 heeft DNB ook uitgebreid
biljetten, de Banknote 2009 in Washington.
onderzoek gedaan onder nieuwe Neder-
Bij de ontwikkeling van de volgende serie
landers (inwoners van Nederland die een
eurobiljetten zal met de onderzoeks-
andere nationaliteit hebben, die in een
resultaten rekening worden gehouden.
ander land geboren zijn, of die een ouder
Naast het nieuwe onderzoek onder
hebben die in een ander land geboren is).
kleurenblinden is het DNB-archief geraad-
Over het betaalgedrag van deze grote groep
pleegd, waarvan de studie ook verslag
(20% van de Nederlandse bevolking) was
doet. Met de Nederlandse guldenbiljetten
tot voor kort weinig bekend. DNB vindt
had DNB namelijk een voorloperspositie
het belangrijk inzicht te hebben in het
op het gebied van herkenbaarheid door
betaalgedrag van alle Nederlanders, zodat
slechtzienden en blinden.
eventuele barrières die bepaalde groepen
Overigens is dergelijk onderzoek vandaag
ervaren in het betalingsverkeer met
de dag niet meer vrijblijvend, gelet op de
effectief beleid kunnen worden aangepakt.
Wet Gelijke Behandeling. In de Verenigde
21
Staten hebben de blindenorganisaties een
terug te brengen van ongeveer 1,8 miljard
proces aangespannen tegen de Federal
naar zes- tot achthonderd miljoen per
Reserve Board. In hoger beroep heeft de
jaar. In het najaar van 2009 is dit doel
rechter de blindenorganisaties in het gelijk
gerealiseerd.
gesteld: de Amerikaanse dollar biljetten
Eind december 2009 hebben de betrokken
voldoen niet aan het criterium van
banken (de zeven grootste banken van
meaning ful access van de Rehabilitation
Nederland) een tweede Chartale Distributie
Act.
Overeenkomst (de CDO2) ondertekend, die nog een stap verder gaat. In de CDO2
2.5 Circulatie bankbiljetten eff iciënter
is de gezamenlijke intentie vastgelegd om
én milieuvriendelijker
alleen nog ongeschikte biljetten (dat wil
Van oudsher verzorgde DNB het grootste
zeggen: ongeschikt voor heruitgifte) en de
deel van de bankbiljettencirculatie in
zogeheten seizoenspieken (het overschot
Nederland. Volgens regelgeving van de
aan geschikte biljetten door verhoogd
ECB is DNB verplicht alle biljetten die
gebruik rond Pasen en Kerstmis) bij DNB
binnenkomen te sorteren op echtheid
af te storten. Naar schatting bespaart de
en geschiktheid voor heruitgifte aan het
CDO2 in 2010, ten opzichte van 2009, zo’n
publiek. De meeste van deze biljetten
drieduizend vervoersbewegingen tussen
waren hiervoor geschikt. Vanuit het
DNB en de geldtelcentrales. De gemiddelde
oogpunt van efficiënte distributie was het
kostprijs voor een rit naar DNB bedraagt
vervoer van deze biljetten naar DNB dus
vierhonderd euro. De totaal geschatte
eigenlijk onnodig. Om de maatschappelijke
kostenbesparing voor 2010 bedraagt dus
kosten van de distributie te verlagen – deze
zo’n 1,2 miljoen euro. Met de besparing
komen uiteindelijk ten laste van de burger,
van het aantal ritten en de vermindering
via bankkosten dan wel verminderde
van de sortering van biljetten door DNB,
afdracht aan de schatkist door DNB – zijn
wordt naar verwachting een aanzienlijke
in 2004 overeenkomsten gesloten tussen
reductie van de CO2 -uitstoot bereikt.
DNB en de zeven grootste banken op het
Om te garanderen dat partijen zich aan de
gebied van bankbiljettendistributie. Deze
CDO2 houden, is een verbod op overlap
Chartale Distributie Overeenkomsten
overeengekomen: partijen die geschikte
(CDO’s) hadden tot doel het aantal door
biljetten bij DNB afstorten, mogen in
DNB te verwerken biljetten in vijf jaar
diezelfde week geen geschikte biljetten
22
van dezelfde coupure meer bestellen.
en toezichthouders in andere landen. Ook
Met andere woorden: banken moeten
haar chartale kennis deelt DNB met met de
goed nadenken of zij de biljetten nog voor
buitenwereld. Bovendien is het streven de
heruitgifte kunnen gebruiken.
financiële kennis van de bevolking, zowel
Ook zijn er afspraken gemaakt om de uit-
in eigen land als over de grens, naar een
wisseling van bankbiljetten tussen banken
hoger niveau te tillen.
mogelijk te maken. Voor deze matching van
Op diverse manieren is DNB betrokken
vraag en aanbod wordt gebruikgemaakt van
bij wetenschappelijk onderzoek, zowel in
de geldtelcentrales van de banken. In de
samenwerkingsverbanden met universitei-
zomer van 2009 is met succes een matching
ten als door onderzoek in eigen huis. DNB
pilot op twee geldtelcentrales gestart. Deze
is één van de oprichters van de Duisenberg
pilot heeft een zichtbaar effect gehad op
School of Finance, een gezamenlijk
het aantal ontvangen bankbiljetten door
initiatief van de Nederlandse financiële
DNB in de tweede helft van 2009: deze was
sector en universiteiten. De Duisenberg
veel lager dan anders.
School of Finance richt zich op het
In de eerste maanden van 2010 neemt het
creëren van een academisch topklimaat
aantal terugontvangen biljetten af met
voor onderzoek en onderwijs op het
zo’n 25%. De verwachting voor 2010 is
gebied van financiële markten. DNB is
dat de ontvangsten uiteindelijk tussen
nauw betrokken bij het opstellen van het
de 550 en 600 miljoen biljetten zullen
onderwijsprogramma. De colleges worden
bedragen. Op de wat langere termijn zal
gegeven in samenwerking met de Universi-
het aantal ontvangen biljetten waarschijn-
teit van Amsterdam, de Vrije Universiteit,
lijk nog verder teruglopen, naar ongeveer
de Erasmus Universiteit Rotterdam en het
450 miljoen per jaar. De helft hiervan zal
Tinbergen Instituut. De eerste lichting
uit ongeschikte biljetten bestaan, de andere
bestaat uit 38 studenten, waaronder enkele
helft uit seizoensoverschotten.
DNB’ers. De deelnemers komen uit vijftien verschillende landen, van Nederland tot
2.6 Kennisoverdracht
Tsjechië, China en India.
Als kennisinstituut deelt DNB haar kennis graag met de samenleving, zowel
Technische samenwerking
nationaal als internationaal. Zo biedt DNB
DNB biedt technische ondersteuning aan
technische assistentie aan centrale banken
collega-centrale banken en collega-toezicht-
23
houders in landen die zich ontwikkelen
Inmiddels heeft de helft van de kiesgroep
van een staatsgeleide economie naar een
een dergelijk programma.
markteconomie. Doel van de technische
Technische samenwerking is vraaggedreven
samenwerking is het overdragen van
en probeert ook in te spelen op nieuwe
kennis en het delen van best practices. Op
vraag. Zo was er in 2009 behoefte aan
die wijze draagt DNB bij aan versterking
kennis op het terrein van stresstesten en de
van de monetaire en toezichthoudende
omgang met liquiditeitsrisico’s. Daarom is
autoriteiten van de betreffende landen.
er in 2009 een regionaal stresstestseminar
Dit komt ook ten goede aan de financiële
gehouden (in Macedonië) en een liquidity
stabiliteit.
risk seminar voor een drietal kiesgroep-
Naast landen die deel uitmaken van onze
landen (in Amsterdam).
kiesgroep in het IMF en de Wereldbank,
In 2009 is contact gezocht met Moldavië,
richt DNB zich ook op opkomende
omdat er uit dit land gedurende een
economieën, zoals Rusland en Servië.
aantal jaren weinig vraag was gekomen.
De landen van onze kiesgroep hebben
Afgesproken is dat DNB zich in 2010
ervoor gekozen om hun belangen in het
gaat inschrijven op een door de EU
IMF te laten vertegenwoordigen door
gefinancierd kort programma op het
de bewindvoerder van Nederland. Deze
gebied van bancair toezicht. Een voormalig
beschikt over het stemgewicht van alle
DNB’er zal de projectomschrijving voor dit
kiesgroeplanden. Mede daardoor bezet
programma schrijven. Deze wordt betaald
Nederland één van de 24 zetels in het
met middelen uit het kiesgroepfonds van
bestuur van het IMF. Hetzelfde geldt voor
Ontwikkelingssamenwerking.
de Wereldbank, waar Nederland eenzelfde
Montenegro werd in 2006 een zelfstandig
kiesgroep aanvoert. De Nederlandse
land en trad in 2007 toe tot de Nederlandse
kiesgroep bestaat behalve Nederland
kiesgroep. Begin 2009 is door een groep
uit Armenië, Bosnië, Bulgarije, Cyprus,
VLOT-ters (deelnemers aan een intern oplei-
Georgië, Israël, Kroatië, Macedonië,
dingstraject voor potentiële managers) van
Moldavië, Montenegro, Oekraïne en
DNB een analyse uitgevoerd bij de centrale
Roemenië. Als een kiesgroepland een
bank van Montenegro om haar belangrijkste
lening of programma van het IMF
ontwikkelbehoeftes in kaart te brengen.
nodig heeft, assisteert het Nederlandse
Ook heeft DNB in 2009 getekend voor de
kiesgroepkantoor bij de onderhandelingen.
uitvoering van een door de EU gefinancierd
24
programma ter versterking van de toezicht-
Duisenberg School of Finance, eveneens
houders van Montenegro. De Bulgaarse
gefinancierd uit het kiesgroepfonds.
centrale bank, waaraan DNB in de periode
Binnen de kiesgroep zal in 2010 extra
2002-2008 veel technische ondersteuning
aandacht uitgaan naar Bosnië en Georgië,
heeft gegeven, leidt dit project.
omdat beide landen de laatste jaren weinig
In 2009 zijn er circa 900 werkdagen besteed
technische assistentie vroegen. Bosnië heeft
aan technische samenwerking. Er vonden
slechts een zeer beperkte capaciteit en staat
zeven DNB International Seminars plaats
aan het begin van een lange weg. Georgië
in Amsterdam en zes regionale seminars in
is getroffen door de oorlog met Rusland en
een ander land. In de reguliere DNB-
heeft een sterke drive om de centrale bank
seminarreeks wordt in 2010 voor het eerst
snel te vernieuwen.
een seminar aangeboden over verzekeringstoezicht. Hiermee speelt DNB in op de
Cash expertise
behoefte die ontstaat door de invoering
Experts van de divisie Betalingsverkeer
van het Solvency II toezichtregime voor
werken in wisselende samenstelling bij het
verzekeraars.
Cash expertisecentrum (CEC) van DNB.
Ter aanvulling van de praktische technische
Vanuit het CEC wordt chartale kennis
samenwerking is op initiatief van DNB
ingezet als er nationaal dan wel inter-
voor de kiesgroep ook een academisch
nationaal behoefte bestaat aan expertise
programma opgezet door de Duisenberg
op het gebied van chartale innovatie,
School of Finance. Dat programma
technische ondersteuning en/of systeem-
wordt bekostigd uit het kiesgroepfonds
implementatie. Bij iedere binnenkomende
van Ontwikkelingssamenwerking en zal
vraag om chartale expertise wordt gekeken
meerdere jaren lopen. In januari 2010 is
naar het belang voor DNB, het belang
een academische workshop aangeboden
voor het chartale betalingsverkeer en de
aan centrale bankiers en regelgevers uit
maatschappelijke toegevoegde waarde.
de kiesgroeplanden onder leiding van
De benodigde investering, het rendement
vooraanstaande Amerikaanse hoogleraren.
en de risico’s worden meegewogen. Door
Onderdeel van het academische
het delen van kennis met de buitenwereld
programma voor de kiesgroep is ook
vergroot DNB ook de eigen kennis en
dat er Master-opleidingsplekken worden
verbetert zij de processen binnen DNB.
aangeboden (Finance & Law) bij de
Zodoende draagt DNB bij aan het
25
bevorderen van een effectief, veilig en
De afgelopen jaren is er gewerkt aan de
efficiënt betalingsverkeer.
synthese van vuil voor duurzaamheids-
Afgelopen jaren is door DNB ruime
testen en het testen van de performance
expertise opgedaan met sorteersystemen van
van sorteersystemen. Op een aantal van
een aantal grote leveranciers. De opgeslagen
deze innovaties hebben we zelfs octrooi
informatie in deze sorteer systemen is zeer
aangevraagd. In 2009 heeft DNB een
nuttig voor het vergroten van de efficiency.
R&D-voorstel aan de ECB gepresenteerd
Met diverse nationale centrale banken
voor onderzoek naar nieuwe detectie-
(ncb’s) hebben wij specifieke kennis over
methodieken.
de sorteersystemen gedeeld, waaronder
Binnen de Joint Euro Tender groep stelt
de Bank of Finland, Bank of Israel, Banco
DNB expertise ter beschikking aan haar
Central do Brasil en de Bank of Thailand.
partners – Bank of Cyprus, Bank of
Collega-centrale banken zijn geïnteresseerd
Luxemburg, Bank of Malta en Bank of
in de efficiënte werkprocessen van DNB.
Slovenië – op het gebied van bankbiljetten-
Wanneer een ncb daar behoefte aan heeft,
inkoop, productiebewaking en kwaliteits-
kan DNB diensten op maat aanbieden, zoals
controle. In ruil daarvoor kan DNB door
trainingen, conversieplannen en zelfs imple-
grotere quota een lagere bankbiljetprijs
mentatieondersteuning. Verschillende ncb’s
uitonderhandelen, wat een reductie van de
hebben hiervoor al aangeklopt, waaronder
maatschappelijke kosten van het betalings-
de Bank of Ireland, Bank of Slovenia en de
verkeer met zich meebrengt.
Bank of Cyprus.
DNB beschikt over grote kennis op het
DNB heeft, vaak samen met andere ncb’s,
gebied van falsificaten. De afgelopen jaren
een aantal research & development-
zijn er workshops verzorgd binnen het
activiteiten geïnitieerd. Op het gebied van
thema ‘vals en echt’ voor onder anderen
duurzaamheid heeft DNB een leidende
de politie en medewerkers van retail-
rol gespeeld bij een interne en externe
organisaties. Verder delen de falisificaten-
circulatie proef met bankbiljetten voorzien
experts van DNB hun kennis binnen de
van verschillende coatings. Ook als het
inter nationale opleiding ‘His masters eye’,
gaat om verbetering van de schoon/
die wordt gegeven in samenwerking met het
vuil-detectie is DNB al lange tijd actief.
media instituut Eindhoven.
Hierdoor kunnen binnen het Eurosysteem
Door het vergroten van de aandacht voor
jaarlijks miljoenen euro’s worden bespaard.
falsificaten en het herkennen hiervan
26
kunnen de negatieve maatschappelijke
online les, vergezeld van een leraren- en
effecten van falsificaten verder omlaag
een leerlingenboekje. Het VMBO is een
worden gebracht.
tamelijk nieuwe doelgroep voor DNB. Voor 2010 is het plan in het Bezoekers-
Financiële educatie
centrum het onderdeel toezicht een veel
DNB zet allerlei middelen in om haar
nadrukkelijkere plek te geven.
kennis over te brengen op het Nederlandse
DNB ondersteunt ook de Stichting
publiek: van jaarverslag en website tot
Af latoun, een wereldwijde organisatie
het externe blad DNB Magazine, het
die met name in ontwikkelingslanden
Bezoekerscentrum en lesbrieven voor het
initiatieven ontplooit voor de financiële
onderwijs. DNB informeert niet alleen
educatie van kinderen. Kinderen krijgen
over haar eigen taken en werkzaamheden,
vaardigheden onder de knie als sparen,
maar ook over geld en de financiële wereld
plannen, budgetteren en ondernemen,
in brede zin. Dit helpt mensen beter
waardoor zij op een verantwoorde manier
financiële beslissingen te nemen.
met geld leren omgaan. DNB hecht grote
Inspelend op de actualiteit is begin 2009
waarde aan het werk van Af latoun, omdat
het boekje ‘Van kredietcrisis tot recessie’
financiële educatie een bijdrage kan
samengesteld, een lesbrief economie
leveren aan het voorkomen van financiële
voor de tweede fase van het voortgezet
problemen bij jongeren. Om Af latoun een
onderwijs. Deze uitgave heeft tot kritische
hart onder de riem te steken, huisvest DNB
Kamervragen geleid. Politiek Den Haag
het secretariaat van de stichting en biedt zij
vond het opmerkelijk dat DNB pas na
vergaderruimte aan voor vergaderingen met
het uitbreken van de crisis met educatief
stakeholders.
materiaal op de proppen kwam, niet
In 2009 is Af latoun in Nederland
wetende dat DNB al jaren lesmateriaal
begonnen met de ontwikkeling van een
publiceert. De lesbrief was overigens een
lespakket voor basisscholieren. Op enkele
enorm succes: er zijn maar liefst 17.000
scholen is een pilot uitgevoerd met dit
exemplaren van besteld, en nog steeds
lesmateriaal. Ook is het pakket aan
komen er aanvragen binnen.
Amsterdamse basisscholen gepresenteerd
In 2009 is er ook informatie voor
in DNB’s Bezoekerscentrum. Nu het
VMBO-scholieren toegevoegd aan de
materiaal gereed is, wordt hier binnenkort
onderwijssite van DNB. Het gaat om een
een link naar gemaakt op de site van DNB.
27
3 Integriteit en compliance Dat integriteit een kernwaarde is van
strategie, bewustwording, beheersing van
DNB, is niet voor niets: integriteit is van
integriteitsrisico’s, naleving van integriteits-
essentieel belang voor de uitoefening van
regelingen en het coördineren van externe
DNB’s taken. DNB is er veel aan gelegen
onderzoeken en de monitoring van de
de integriteit van haar organisatie en
aanbevelingen daarvan.
medewerkers te blijven waarborgen. De advisering over compliance- & integriteits-
Visie en strategie
risico’s en het bevorderen van het integri-
Door het uitvoeren van benchmarks
teitsbewustzijn is ondergebracht bij een
binnen de overheid en de financiële sector
speciale afdeling: de afdeling Compliance
en door het onderhouden van contacten
& integriteit (C&i).
binnen het Europese Stelsel van Centrale Banken, ontwikkelt en onderhoudt DNB
DNB richt haar compliancefunctie in op
haar algemene beleidsvisie op compliance
een niveau dat past bij de rol en positie
en integriteit. C&i is betrokken bij beleids-
van DNB in de maatschappij. DNB legt
trajecten binnen DNB waarbij integriteits-
de lat voor zichzelf ten minste zo hoog als
aspecten een rol spelen. C&i adviseert over
voor de instellingen waarop zij toezicht
de aansluiting van die beleidstrajecten
houdt. Uitgangspunt voor de compliance-
op het overkoepelende integriteitsbeleid.
functie is dat de verantwoordelijkheid
Hierbij kan gedacht worden aan op handen
voor compliance en integriteit een door de
zijnde reorganisaties, het P&O-beleid en
hele organisatie (directie, management en
het informatiebeveiligingsbeleid.
medewerkers) gedeelde verantwoordelijkheid is. C&i ondersteunt de organisatie
Bewustwording
om ervoor te zorgen dat DNB en haar
DNB hecht er een groot belang aan
medewerkers handelen volgens de geldende
het integriteitsbewustzijn van huidige
wet- en regelgeving en geschreven en
én nieuwe medewerkers van DNB
ongeschreven regels op het gebied van
te waarborgen. Daartoe zijn binnen
integriteit.
verschillende afdelingen van DNB bijeenkomsten verzorgd, waarbij met
3.1 Activiteiten
medewerkers (integriteits)dilemma’s
De activiteiten van onze compliance
besproken zijn. En in navolging van het
functie liggen op vijf terreinen: visie en
DNB-brede bewustwordingsprogramma uit
29
2008 ‘Tijd voor Integriteit’ zijn er negen
In 2009 zijn risicoanalyses uitgevoerd bij
introductieworkshops over integriteit
de directie en het directiesecretariaat,
georganiseerd voor medewerkers die in
de divisie Financiële markten, de divisie
2009 bij DNB in dienst zijn getreden.
Betalingsverkeer en de divisie Juridische
Verder zijn verschillende initiatieven
zaken. Aangezien de afdeling C&i
genomen om de bekendheid van
organisatorisch deel uitmaakt van de
medewerkers met de gedragscode en
divisie Juridische zaken is besloten om
integriteitsregelingen van DNB te
deze risicoanalyse te laten verrichten door
vergroten. Voorbeelden daarvan zijn
een externe partij.
publicaties over integriteitsdilemma’s
Daarnaast zijn er risicoanalyses gericht op
in het personeelsblad, publicaties over
bepaalde onderwerpen. Zo is in 2009 een
de integriteitsregelingen op het intranet
risicoanalyse uitgevoerd van het toezicht
en de verzorging van presentaties over
op banken die geheel of gedeeltelijk
DNB’s integriteitsregelingen bij een groot
eigendom van de Staat zijn. Hierbij is
aantal afdelingen. Ook heeft C&i haar
gekeken naar het risico dat bij DNB de
bekendheid binnen DNB vergroot door
onaf hankelijkheid als toezichthouder
het uitbrengen van een producten- en
in het geding komt. De opvolging van
dienstencatalogus.
aanbevelingen uit de risicoanalyse is ter hand genomen.
Beheersing integriteitsrisico’s C&i adviseert de directie en het
Naleving integriteitsregelingen
management van DNB over de compliance-
C&i controleert de naleving van de
en integriteitsrisico’s voor DNB en de
integriteitsregelingen van DNB. Hiertoe
beheersing daarvan. In 2009 heeft C&i
heeft zij in 2009 ruim vijf honderd vragen
risicoanalyses uitgevoerd vanuit een risico-
van medewerkers beantwoord (2008:
gebaseerde prioriteitstelling. C&i heeft een
vierhonderd). Het gros van deze vragen
methodiek ontwikkeld waarmee divisies/
had betrekking op de opgave van de
afdelingen kunnen worden geïdentificeerd
beleggingen. Verder zijn de meldingen in
die aantoonbaar meer kwetsbare processen
verband met de Regeling Onaf hankelijk-
en functies kennen. Deze organisatie-
heid behandeld en is het beleggingsgedrag
onderdelen hebben prioriteit gekregen bij
van de medewerkers gecontroleerd.
het analyseren van de integriteitsrisico’s.
30
Coördinatie externe onderzoeken
in 2009 185 meldingen (2008: 165)
In 2009 zijn er verschillende externe
gedaan van (on)betaalde nevenfuncties,
onderzoeken geweest naar het optreden van
overstappen naar een onder toezicht
DNB, waaronder Icesave, het Parlementaire
staande onderneming, tegenstrijdige
onderzoek (commissie de Wit) en het
belangen en geschenken en uitnodigingen.
onderzoek van de commissie Scheltema
Van alle meldingen is beoordeeld of de
naar DSB Bank. DNB heeft onder meer
activiteiten, belangen, en ontvangsten
intensief contact onderhouden met de
in lijn waren met de vereisten van de
commissie Scheltema, Financiën en AFM,
regeling. In vijf gevallen is geen dispensatie
gesprekken met de commissie gefaciliteerd
verleend voor een nevenactiviteit (2008:
en informatievoorziening richting de
één). In acht gevallen (2008: veertien)
commissie gecoördineerd. Van de reeds
waarin een medewerker een functie buiten
afgeronde externe onderzoeken – ook waar
DNB wilde aanvaarden, is geadviseerd om,
het gaat om onderzoeken van voor 2009
conform de daarvoor geldende regelingen,
– zijn de aanbevelingen in kaart gebracht,
eerst een af koelingsperiode te hanteren.
benodigde actiepunten geformuleerd en
Door de overstap, in veel gevallen naar
de uitvoering daarvan ter hand genomen.
een onder toezicht staande onderneming,
De opvolging van de aanbevelingen wordt
kon er sprake zijn van (de schijn van)
nauwgezet bewaakt. Een voorbeeld van een
belangenverstrengeling. Verder waren er
aanbeveling die ter hand is genomen, is
tien gevallen van tegenstrijdige belangen
onderzoek te doen in hoeverre het publiek
(2008: zeven), waarbij er speciale afspraken
bekend is met beperkingen van DNB om
zijn gemaakt. Denk aan een medewerker
te waarschuwen voor situaties als Icesave.
van DNB van wie een partner of familielid
Naar aanleiding daarvan heeft DNB een
een beleidsbepalende positie bij een onder
communicatieplan opgesteld waarbij via
toezicht staande onderneming heeft.
de website, speeches, brochures en les-
Ten slotte is in elf gevallen geadviseerd een
materiaal het publiek van deze beperkingen
geschenk of uitnodiging niet aan te nemen
op de hoogte wordt gebracht.
(2008: idem).
3.2 Belangenverstrengeling
3.3 Beleggingsgedrag
In het kader van de Regeling
In het kader van de Regeling privé-
Onaf hankelijk heid hebben medewerkers
beleggingstransacties is het beleggings-
31
gedrag over 2008 van ruim 900 mede-
betrekking op de beleving van de klagers
werkers gecontroleerd. In geen enkel
dat vragen onvoldoende, onduidelijk,
geval is geconstateerd dat niet conform de
weinig meelevend of traag werden
regeling is gehandeld. Naast de jaarcontrole
beantwoord.
hebben medewerkers die werkzaam zijn op
Naast klachten die vallen onder de werking
terreinen waar voorwetenschap ontstaat,
van de Externe Klachtenregeling ontvangt
zoals Toezicht en Monetair beleid, een
DNB ook klachten over het optreden
rapportageplicht voor hun beleggingen.
van DNB in zijn algemeenheid of over
In 2009 zijn bijna 900 beleggingstransacties
(financiële) instellingen, waarover de klager
gemeld en beoordeeld (2008: ruim 1000).
DNB dan wil informeren. Deze categorie
In één geval is de regeling niet nageleefd en
klachten wordt behandeld door de afdeling
is de medewerker gesanctioneerd met een
Communicatie en de divisie Juridische
formele waarschuwing.
zaken. De klachten kunnen veelal worden afgehandeld door contact op te nemen
3.4 Klachtenregeling
met de klager en de eventuele vragen die
In 2009 is één interne klacht van een
de klager had te beantwoorden of door te
medewerker binnengekomen over zijn
verwijzen naar instanties waar de klager
manager. De klacht is behandeld door
met zijn klacht terecht kan.
een ter zake kundige en niet persoonlijk betrokken medewerker, onder begeleiding
3.5 Integriteitsincidenten
van een uit drie leden bestaande klachten-
In 2009 zijn er 32 integriteitsincidenten
commissie. Er heeft een mediation gesprek
gemeld (2008: 27). De incidenten hadden
plaatsgevonden tussen klager en beklaagde,
onder meer betrekking op de volgende
waarna beide partijen aangaven dat de
regelingen:
kwestie hiermee is afgedaan.
• Regeling zorgvuldig omgaan met
Als het gaat om de Klachtenregeling voor
informatie (12)
externen zijn er in 2009 9 externe klachten
• Regeling gebruik bedrijfsmiddelen (6)
ontvangen en behandeld (2008: 5). Een
• Regeling privé-beleggingstransacties (1)
klacht valt onder de Externe Klachten-
• Klachtenregeling ongewenste omgangs-
regeling als deze betrekking heeft op een handeling van DNB jegens de klager. De externe klachten hadden met name
32
vormen (1)
Incidenten die niet onder de integri-
Alle incidenten zijn behandeld. Bij signalen
teitsregelingen van DNB vielen, hadden
van incidenten waarbij mogelijk de
betrekking op onder andere de volgende
betrouwbaarheid van een medewerker in
onderwerpen:
het geding was, is een bijzonder onderzoek
• Externe bedreigingen aan het internet-
gestart. In 2009 zijn er 3 bijzondere
adres van DNB (2) • Misbruik van de naam van DNB of de
onderzoeken uitgevoerd (2008: 6). Waar sprake was van een overtreding van de
directeuren van DNB
regels is het management geadviseerd over
(‘Nigerian Scams’) (5)
de sanctionering en over preventie. In één
• Diverse, niet gecategoriseerde incidenten (5)
geval heeft dit geleid tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst.
33
4 Professionele en betrokken medewerkers Door de f inanciële crisis verandert de omgeving waarin DNB opereert sterk. Nog meer dan anders vraagt deze onzekere periode om zeer alert te zijn op nieuwe ontwikkelingen. Problemen en risico’s moeten we snel signaleren en waar nodig dienen we daadkrachtig en adequaat in te grijpen. Hiervoor zijn breed inzetbare medewerkers nodig, die f lexibel, effectief en eff iciënt samenwerken. Maar ook los van de laatste ontwikkelingen vraagt een kennisinstituut als DNB om goed opgeleide en gemotiveerde werknemers. 4.1 Ontwikkeling
zeven jaar heeft de medewerker een andere
Om aan de hoge kwaliteitseisen van ons
functie. Ter bevordering van duurzame
werk te kunnen blijven voldoen, is het van
inzetbaarheid van de medewerkers en
belang voortdurend aandacht te hebben
wendbaarheid van de organisatie, investeert
voor onze persoonlijke ontwikkeling en
DNB in opleiding & training, begeleiding
motivatie. Het sociaal beleid van DNB
en detachering.
is erop gericht medewerkers duurzaam in staat te stellen verschillende en wisselende
Opleiding en training
werkzaamheden en rollen uit te oefenen,
Investeren in leren is geen luxe, maar
ook op oudere leeftijd. Hiertoe biedt het
broodnodig. In 2009 is EUR 6,1 miljoen
P&o Ontwikkelcentrum verschillende
besteed aan opleidingen. Zo investeert
activiteiten aan, zoals opleidingen en
DNB in (internationale) opleidingen
trainingen, coaching, stages, detacherin-
voor medewerkers bij universiteiten
gen, roulaties en loopbaanbegeleiding.
en gerenomeerde trainingsinstituten.
Ter bevordering van de doorstroom van
Ook volgen medewerkers diverse trainingen
medewerkers is DNB voornemens om na
in ECB-verband of bij externe bureaus
afronding van het overleg met de Onder-
waarmee DNB samenwerkt.
nemingsraad in 2010 het zogenoemde
DNB kent een aantal interne trajecten voor
3-5-7 model in te voeren. De invoering
persoonlijke ontwikkeling:
start met een pilot voor medewerkers van
• Questions, voor jong talent;
Toezicht. De eerste drie jaar werkt de
• Vlot, voor potentiële managers;
medewerker zich volledig in, na vijf jaar
• Empower yourself, voor vrouwen met
gaat de medewerker aan de slag met zijn
ambitie;
volgende loopbaanstap en na maximaal
35
• LINK, een persoonlijk ontwikkelings-
neer te zetten. DNB is er alert op dat
traject voor medewerkers in onder-
topposities (management) en keyposities
steunende functies.
(experts) tijdig worden ingevuld en
Eind 2009 is de Toezichtacademie van start
toekomstige opvolgers daartoe ontwikkeld
gegaan. Toezichtmedewerkers kunnen zich
worden.
onder de paraplu van de Toezichtacademie verder ontwikkelen op drie gebieden:
Detacheringen
vakmanschap (inhoudelijke kennis en
Projecten, stages en detacheringen zijn
praktische vaardigheden), meesterschap
een belangrijk instrument voor DNB om
(handelen op basis van ervaringskennis)
kennisontwikkeling bij medewerkers te
en leiderschap (aansturen van anderen).
bevorderen. Detacheringen dragen ertoe
De eerste opleidingen staan in het teken
bij dat DNB haar netwerk uitbreidt met
van het Solvency II toezichtregime voor
relevante (internationale) organisaties. Voor
verzekeraars.
medewerkers betekenen deze detacheringen
DNB is één van de oprichters van de
een mogelijkheid om zich professioneel en
Duisenberg School of Finance, een
persoonlijk te ontwikkelen.
gezamenlijk initiatief van de Nederlandse
In 2009 waren er 31 medewerkers
financiële sector en universiteiten (zie ook
gedetacheerd, waarvan de meesten bij de
paragraaf 2.6).
ECB, maar ook een aantal bij het IMF in Washington, de Europese Commissie
Management Development
in Brussel, het Committee of European
Management Development is voor DNB
Insurance and Occupational Pensions
belangrijk omdat gerichte investering
Supervisors, het Committee of European
in management development en talent
Banking Supervisors, de Bank van de
development zich terug verdient in de
Nederlandse Antillen en de Centrale Bank
bedrijfsresultaten. We werken daarmee
van Aruba. Ook vonden er detacheringen
aan de zekerheid dat we een sterk team
vanuit het buitenland bij DNB plaats,
hebben staan nu en in de toekomst.
namelijk vanuit de Engelse toezichthouder
Het is belangrijk dat de topmensen
(Financial Supervision Authority) en vanuit
invloed uitoefenen op het werkklimaat
de Italiaanse centrale bank (Banca d’Italia).
zodat medewerkers in staat zijn en zich gemotiveerd voelen om goede resultaten
36
Loopbaanontwikkeling
vacatures bij DNB historisch laag: tussen
Loopbaanbegeleiding omvat de begeleiding
de tien en twaalf, terwijl er normaal 45 tot
van herplaatsers (medewerkers van wie
vijftig vacatures openstaan. Tegelijkertijd
de functie is vervallen door bijvoorbeeld
kwam er door reorganisaties bij vooral
een reorganisatie), de advisering van
financiële instellingen veel hoog opgeleid
medewerkers die vragen hebben over de
potentieel op de markt. Dat vertaalde
ontwikkeling van hun loopbaan en de
zich in een hoge respons op de vacatures
begeleiding van medewerkers die na een
én op een toename van het aantal open
periode van ziekte moeten re-integreren.
sollicitaties. Inmiddels loopt het aantal
Ook worden leidinggevenden hierbij
vacatures weer op; ultimo 2009 lag het
ondersteund. Omdat duurzame inzetbaar-
aantal rond de dertig. De specialistische
heid zo belangrijk is, richt het beleid zich
vacatures bij DNB (actuarissen,
steeds meer op medewerkers met loopbaan-
econometristen, accountants, juristen)
vragen. Naast het verhogen van inzicht in
blijven echter lastig te vervullen.
eigen vaardigheden en drijfveren staan het doelbewust plannen van vervolgstappen
Wervingsmethoden
in de professionele ontwikkeling centraal.
In 2009 zijn de op studenten gerichte
Voor bepaalde loopbaantrajecten zoals
activiteiten geïntensiveerd. Zo was DNB
herplaatsingen of re-integratie wordt
regelmatig op kleinschalige carrièredagen
externe begeleiding aangeboden. In 2009
aanwezig en zijn groepjes studenten
waren er 41 loopbaantrajecten, waarvan
uitgenodigd voor zogenoemde inhouse
er vijftien met externe begeleiding werden
dagen. Adverteren in print gebeurde in
uitgevoerd.
2009 minder én gerichter dan voorheen: per vacature werd telkens bekeken welke
4.2 Werving en selectie
media het best konden worden ingezet.
De kredietcrisis heeft niet alleen impact op de financiële en reële markten, ook de
Centrale werving
arbeidsmarkt is veranderd. De natuurlijke
De ambitie is om niet alleen vandaag
neiging van medewerkers bij economisch
maar ook morgen te weten waar nieuwe
zwaar weer is: blijf zitten waar je zit en
vacatures ontstaan, zodat daarop kan
verroer je niet. Vlak na de zomer van
worden geanticipeerd. Daarnaast is het
2009 stond het aantal extern opengestelde
gewenst de doorlooptijd van het wervings-
37
proces te verkorten. In 2009 is daarom
waarop deze worden bereikt. Dit gebeurt
gestart met het project eRecruitment.
onder andere door performance management:
Vanaf januari 2010 werkt DNB met een
we spreken elkaar aan op resultaten,
nieuw, centraal recruitmentsysteem,
competenties en kernwaarden en bieden
waardoor op wervingskosten kan worden
ruimte voor feedback. Soms kan er een
bespaard.
situatie ontstaan waarin een medewerker niet (meer) aan de eisen van zijn functie
4.3 Flankerend beleid
kan voldoen. Of er zijn externe dan wel
Eind 2009 is het kantoor te Apeldoorn
interne ontwikkelingen die ons dwingen
gesloten. Om de negatieve gevolgen voor
om organisatieonderdelen te reorgani-
oud-Apeldoorners te beperken en de
seren. Twee instrumenten staan dan ter
overgang van hun werk van Apeldoorn
beschikking: het mismatchbeleid en het
naar Amsterdam te faciliteren, voert
Sociaal Plan.
DNB een zogeheten f lankerend beleid. Zo worden bepaalde kosten en/of extra
Mismatchbeleid
reistijd, veroorzaakt door verhuizen of
Met het zogenoemde mismatchbeleid
extra pendelen, gedurende een bepaalde
worden maatwerkoplossingen gezocht
periode gecompenseerd. Het f lankerend
voor medewerkers die niet (meer) aan de
beleid is van toepassing op iedere DNB’er
eisen van hun functie voldoen. Daarbij
die op 6 september 2005 werkzaam was
worden drie fasen onderscheiden. In eerste
in Apeldoorn. Dat is de datum waarop
instantie wordt de medewerkers begeleid
de directie het principebesluit nam om
bij het ondernemen van acties om wel aan
het werk in Amsterdam te concentre-
de gestelde functie-eisen te voldoen. De te
ren. De essentie van het f lankerende
nemen stappen en verwachte resultaten
beleid is het ter beschikking stellen van
worden vastgelegd in een begeleidingsplan,
een persoonlijk budget, waarmee de
waarbij de leidinggevende verantwoordelijk
medewerker zelf kan kiezen voor een
is voor de begeleiding. Van de medewerker
aantal maatregelen.
wordt verwacht dat hij/zij actief aan zijn functioneren werkt door bijvoorbeeld
4.4 Uitstroom
het volgen van een opleiding, en door
Voor een kennisorganisatie als DNB is
de opgedane kennis en vaardigheden in
het van belang open en transparant te
praktijk te brengen. Frequent overleg over
zijn over haar doelstellingen en de manier
het functioneren is hierbij cruciaal.
38
Als het begeleidingsplan niet slaagt, stellen
sociaal plan in op te nemen preventieve
leidinggevende en medewerker een plan
maatregelen bij een voorziene organisatie-
van aanpak op met een ‘van werk naar
wijziging, die medewerkers in staat stellen
werk’-scenario of ‘direct uit dienst gaan’-
snel in beweging te komen.
scenario.
Als een medewerker en DNB er na uiterste inspanning niet in slagen een andere baan
Sociaal plan
voor de medewerker te vinden, binnen dan
In het verslagjaar heeft DNB met de vak-
wel buiten DNB, dan wordt het dienst-
bonden overeenstemming bereikt over een
verband beëindigd, conform het sociaal
nieuw sociaal plan, dat meteen in werking
plan.
is getreden. Het nieuwe sociaal plan is
Reden uit dienst
gericht op blijvende inzetbaarheid van
4.5 Medewerkerstevredenheids-
medewerkers. Uitgangspunt is ‘van werk
onderzoek
naar werk’; gedwongen ontslagen worden
De afgelopen vijf jaar is jaarlijks een
zo veel mogelijk vermeden. Het sociaal
tevredenheidsonderzoek uitgevoerd
plan beschrijft welke inzet van DNB en
onder DNB’ers, zo ook begin 2009. Net
haar medewerkers wordt verwacht als de
als voorgaande jaren is de tevredenheid
organisatie wijzigt en er arbeidsplaatsen
toegenomen wat betreft algemene tevreden-
vervallen, en welke (financiële) instrumen-
heid, werkzaamheden, arbeids omstandig-
ten daarbij worden ingezet. Ook gaat het
heden, organisatie en ontwikkelings-
Reden uit dienst Eigen verzoek Beëindiging overeenkomst Einde tijdelijk dienstverband Arbeidsongeschikt Prepensioen Overlijden Totaal
47 26 13 1 10 1 98
De uitstroom bedroeg 98 medewerkers, van wie 34% vrouw. Ten opzichte van 2008 is het aantal medewerkers gegroeid doordat een aantal moeilijk te vervullen vacatures is ingevuld en door verhoging van de capaciteit bij Toezicht. De gemiddelde leeftijd van de collega’s die vertrokken was 42 jaar.
39
1
2
mogelijkheden. Ook de kernwaarden
Bovendien is DNB ervan overtuigd dat
– openheid, samenwerking, veranderings-
verschillende perspectieven bijdragen aan
gezindheid, eigen verantwoordelijkheid
de verhoging van de prestaties en is er
– scoorden hoger. De aspecten ‘leiding-
rekening te houden met een arbeidsmarkt
gevende’ en ‘beloning’ zijn constant
die krap en divers is. Daarom is aan alle
gebleven.
leiding gevenden gevraagd diversiteits-
Vrouwen waarderen de organisatie en
overwegingen mee te nemen bij het
ontwikkelingsmogelijkheden een stuk
managen van hun teams en bij de werving
positiever dan mannen. Overigens zijn
en selectie van nieuwe medewerkers.
vrouwen op alle punten positiever in hun
Een speciale training is hiervoor gehouden
beoordeling. Verder komt uit de resultaten
voor HR adviseurs. Diversiteitsmanagement
naar voren dat medewerkers jonger dan
wordt ook uitgedragen door de directie in
veertig jaar over het algemeen tevredener
haar jaarlijkse kaderbrief (het strategisch
zijn dan 40-plussers. Medewerkers onder
plan voor het komende jaar).
de dertig zijn het meest tevreden over de organisatie. Bij een aantal afdelingen scoort
M/V
‘werkdruk’ minder positief; inmiddels zijn
Op 28 mei 2008 heeft DNB het charter
met deze afdelingen afspraken gemaakt
‘Talentvolle vrouwen naar de top’
om de werkdruk te verminderen (zie ook
ondertekend. Daarmee heeft DNB
paragraaf 4.8).
verklaard dat zij een actief diversiteitsbeleid m/v voert, gericht op het realiseren van
4.6 Diversiteit
een hogere instroom, doorstroom en
Bij de samenstelling van haar personeels-
behoud van vrouwelijk talent. Ook in
bestand streeft DNB een afspiegeling
de arbeidsmarktcommunicatie houden
van de samenleving na. Een samenleving
we rekening met deze aspecten. Om die
die steeds internationaler, multicultureler
reden is een partnership aangegaan met
en diverser wordt. Overigens heeft
het tijdschrift LOF. Dit biedt een goed
diversiteit niet alleen betrekking op
platform om ons diversiteitsbeleid en onze
geslacht en culturele achtergrond, maar
vacatures te promoten. Meer dan 300 DNB
ook op leeftijd, seksuele oriëntatie,
medewerkers, veelal werkende ouders,
fysieke beperking, geloofsovertuiging en
ontvangen ieder kwartaal dit tijdschrift.
opleiding. Bij DNB is plaats voor iedereen.
Eén keer per jaar wordt de Lof list
40
3
gepubliceerd: het onderzoek naar de Beste
aan de directie, sinds 2009 bewust uit twee
Werkgevers voor Werkende Ouders. DNB
vrouwen en twee mannen (in 2008: één
stond zowel in 2008 als in 2009 in de top
vrouw en drie mannen).
8. Verder worden vrouwen actief benaderd
Voor het talentenprogramma Questions
om deel te nemen aan onze opleidingen
zijn in 2009 zes vrouwen geselecteerd
voor high potentials en management.
(tegenover acht mannen); dat is 40%.
Bij het opstellen van de benoemings-
Elf vrouwen tegenover tien mannen
lijsten (shortlists) wordt altijd gekeken of
werden aangemeld voor de opleiding
er vrouwelijk managementpotentieel is
voor potentiële managers voor de
dat vervolgens actief wordt benaderd.
periode 2009-2010. Zes vrouwen werden
Daarnaast bestaat de management-
geselecteerd (50%) om deel te nemen.
commissie, die benoemingen voordraagt
Tot slot is in 2009 onderzoek gedaan naar
Activiteiten gericht op diversiteit in 2009: • Diversity days: als partnerorganisatie en gold sponsor nam DNB actief deel aan deze dagen. Onder het motto Turning Diversity into Prosperity vroegen we – samen met bedrijven als TNT, Randstad, Microsoft, McDonald’s, Gemeente Amsterdam en de Rijksoverheid – aandacht voor diversiteitsmanagement en werkten we aan (de eigen) professionalisering; • Canal Parade: vijftig DNB’ers, van verschillende leeftijden, achtergronden en afkomstig van alle divisies, dansten en feesten op initiatief van het GayNB-netwerk mee op een achttien meter lange boot; • Elina Kogee won de Joanne Kellermann wisseltrofee, die door het vrouwennetwerk wordt uitgereikt aan een bijzondere DNB’er die kansen creëert of zelf rolmodel is voor vrouwen; • In 2006 is een samenwerkingsverband ontstaan tussen de Nederlandsche Bank en de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF naar aanleiding van de afsluiting van de Vlot-groep (Vlot staat voor Vernieuwd Leiderschap Ontwikkelingstraject en is een interne opleiding). De Vlot-groep zette een stageproject op speciaal voor talentvolle jongeren die moeilijk bemiddelbaar zijn. Doelstelling van de samenwerking was en is om hoog opgeleide vluchtelingen een kans te bieden werkervaring op te doen, en zo de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. In de afgelopen jaren hebben twaalf UAF-cliënten stage gelopen en vijf UAF-cliënten zijn bemiddeld naar een reguliere baan binnen DNB. In 2010 betaalt DNB het collegegeld van twee UAF-studenten. Een persoonlijke mentor zal hun kennis laten maken met het werkveld van DNB.
41
de beloning van mannen en vrouwen bij
omgeving die meer aansluit bij hun levens-
DNB. Daarbij werd geen verschil gevonden
en werkstijl van virtueel samenwerken.
(bij gelijke functieniveaus). Vervolgens is
En de toenemende aandacht voor
onderzocht of er verschillen bestaan tussen
maatschappelijk verantwoord ondernemen
functieniveaus waarin mannen en vrouwen
vraagt organisaties om na te denken over
worden ingedeeld, en tussen promotie-
de terugdringing van CO2 -uitstoot, maar
kansen voor mannen en vrouwen. Hieruit
ook om werk- en privé-leven beter op elkaar
bleek dat vrouwen en mannen in dezelfde
af te stemmen.
mate en met dezelfde snelheid promotie
DNB volgt de ontwikkelingen op de voet,
maken naar een volgende salarisschaal en/
juist omdat DNB een kennisorganisatie is.
of functieniveau.
Daarin is het sturen op output essentieel, wat DNB al vele jaren doet door middel
4.7 Het Nieuwe Werken
van performance management. Verder maken
Het nieuwe Werken is een trend die ook
instrumenten als de telewerkregeling
DNB niet voorbij gaat. Het komt neer
het mogelijk om, in samenspraak met de
op het f lexibiliseren van werk, door het
leidinggevende, een deel van het werk thuis
minder tijd- en plaatsgebonden te maken.
te doen. Op virtueel gebied (ICT) werken
Verschillende ontwikkelingen zijn hierop
medewerkers al met laptop en BlackBerry,
van invloed, zoals de verschuiving van
waardoor er naast de fysieke werkplek ook
productiewerk naar kenniswerk en nieuwe
een virtuele werkplek is. In 2010 wordt
technologieën. Daarnaast vragen nieuwe
de virtuele werkplek uitgebreid door de
generaties op de arbeidsmarkt om een werk-
invoering van beveiligde technologie,
M/V-diversiteit ultimo 2009 Functie
Aantal
Streven %
O +
December 2008 December 2009
managers
2012
Directie
4
25%
25% / 1
O +
25% / 1
O +
Divisiedirecteur
12
25%
16% / 2
O +
25% / 3
O +
Afdelingshoofd
54
30%
16% / 9
O +
15% / 8
O +
Sectiehoofd
23
40%
45% / 11
O +
43% / 10
O +
In 2009 is het ondanks alle inspanningen niet gelukt om voor wat betreft de functie ‘afdelingshoofd’ dichter bij de doelstelling voor 2012 te komen.
42
M/V diversiteit ultimo 2009
waarna er vanuit huis of elders ingelogd
arbeidsvoorwaardelijke regelingen, zoals
kan worden op werkapplicaties. Ook is
de woonwerkregeling. Hierbij zal rekening
DNB bezig met de invoering van een nieuw
worden gehouden met het mobiliteitsplan
kantoorconcept, gericht op openheid,
zoals beschreven in paragraaf 5.3.
samenwerking en f lexibiliteit. Er worden ruimtes gecreëerd die uitnodigen tot
4.8 Gezondheid
samenwerken, geconcentreerd werken of
BRAVO
ontmoeten.
DNB helpt medewerkers hun gezondheid
In 2009 zijn gesprekken op gang gebracht
op peil te houden. Dat gebeurt door
tussen P&o, het management, de Onder-
gezonde leefgewoonten te stimuleren, zoals
nemingsraad en de vakbonden om te
meer Bewegen, niet Roken, matig zijn
bezien waar nog meer mogelijkheden
met Alcohol, gezonde Voeding en tijdig
liggen voor f lexibilisering. Flexibel werken
Ontspannen (BRAVO).
naar tijd en plaats zal niet overal binnen
In 2009 zijn er diverse workshops
de organisatie mogelijk of wenselijk
georganiseerd, zoals ‘Hardlopen voor
zijn. De afdeling P&o brengt voor het
beginners’, ‘Wandel je fit’, ‘Total body
management de kaders in kaart waarbinnen
workout’ en ‘Life in Balance’. Ook is
f lexibeler gewerkt kan worden.
BRAVO regelmatig onder de aandacht
Een van de instrumenten die verdere
gebracht via artikelen op het intranet en in
f lexibilisering in de weg staat, is het
het personeelsblad.
tijdregistratiesysteem (TRS). Iemands aan-
Om managers te helpen werkstress te
wezigheid zegt immers niets over het werk
herkennen en te signaleren bij hun
dat hij doet. De directie is ermee akkoord
medewerkers, is voor hen de workshop
gegaan om in 2010 af te stappen van
‘Manager van stress’ georganiseerd.
aanwezigheidsregistratie en over te gaan
Op de jaarlijkse DNB Gezondheidsdag zijn
op afwezigheidsregistratie in geval van
medewerkers in de gelegenheid gesteld hun
bijvoorbeeld ziekte of vakantie. Hiervoor
bloed te laten controleren op suikerziekte en
wordt in 2010 instemming gevraagd aan
cholesterol. Ook konden zij hun bloeddruk
de Ondernemingsraad. Het loslaten van
laten meten en hun Body Mass Index laten
aanwezigheidsregistratie heeft tot gevolg
bepalen. Verder stonden er workshops op
dat er met de vakbonden nieuwe afspraken
het programma over gezonde voeding,
gemaakt moeten worden over een aantal
gezond bewegen, meditatie, mindfullness,
43
stoppen met roken en beter slapen.
en een digitale Werkplekscan beschikbaar
Voor de gezonde lekkere trek is er het
gesteld. De procedure voor een beeld-
afgelopen jaar fruit op de werkplek
schermbril is aangepast door de keuze voor
geïntroduceerd, dagelijks vers voor het
één leverancier en een vaste vergoeding.
grijpen. En op 1 januari 2010 zal er voor
Om de werkdruk te verminderen is met
medewerkers een nieuwe stoppen-met-roken
zes divisies afgesproken dat ze zullen
cursus (‘Pakjekans’-training) van start gaan.
werven boven de vastgestelde formatie,
Het afgelopen jaar hebben medewerkers
met als doel vertrekkende medewerkers
van de divisie Statistiek & informatie
tijdig te vervangen. Of dat ze de formatie
meegedaan aan een pilot voor een
variabel maken, af hankelijk van projecten.
periodiek medisch onderzoek, gericht
Tot slot is het thema werkdruk bespreek-
op het signaleren van risicofactoren voor
baar gemaakt in het werkoverleg en in
hart- en vaatziekten. Daarnaast heeft een
de individuele performance management-
deel van deze medewerkers deelgenomen
gesprekken.
aan het project Balance@Work, waarin een gezonde leefstijl centraal staat.
Ziekteverzuim DNB wil medewerkers zo veel mogelijk
Arbeidsomstandigheden
ondersteunen in hun werk. Door te zorgen
In 2009 is er naar aanleiding van een
voor goede arbeidsomstandigheden wordt
risico-inventarisatie en -evaluatie een plan
ook werken met gezondheidsklachten
van aanpak opgesteld om de arbeidsom-
mogelijk gemaakt. Niet voor niets is het
standigheden te verbeteren. De Onder-
ziekteverzuimpercentage slechts 2,6% –
nemingsraad heeft hiermee ingestemd.
een zeer lage score in vergelijking met
Onderdeel van het plan is een procedure
soortgelijke organisaties.
voor veilig werken voor derden. Ook is er
Om de continuïteit van de werkzaamheden
aandacht voor een betere reiniging van
veilig te stellen, is in 2009 veel aandacht
werkplekken en toiletten. Verder omvat het
besteed aan de grieppandemie. De aanpak
plan ergonomisch advies voor de aanschaf
was met name gericht op signalering en
van hardware en kantoormeubilair. Ter
preventiemaatregelen.
verbetering van de werkplek zijn er een e-learning sneltoetsencursus, een instructiefilm ‘Verbeter je werkplek in 5 minuten’
44
100,0%
Verdeling v/m over functiegroepen
35,9%
60,0% 40,0%
74,2%
63,5%
20,0% 100,0% 0,0% 80,0% Percentage medewerkers en management M/V jaareinde
25,8%
36,5%
80,0%
64,1% %v
23,7% Totaal management
37% Medewerkers
36,2% Totaal dnb
%m
60,0% 40,0%
76,3%
63%
63,8%
20,0% %V
0,0% Medewerkers
Totaal management
198
200 Aantal medewerkers V/ M per le e ftijdsgroep
150
120
100
72
50 0
0
0
16-20
19 19
117
111
93
77
68
48
39
21-25
Aantal medewerkers (ultimocijfers) Aantal medewerkers (ultimocijfers)
129
186
167
151
%M
Totaal DNB
4 26-30
31-35
36-40
41-45
46-50
51-55
56-60
22
V M
61-65
Jaar 2005
Jaar 2006
Jaar 2007
Jaar 2008
Jaar 2009
Mannen
1164
1116
1071
1035
1046
Vrouwen
628
628
590
579
594
Totaal
1792
1744
1661
1614
1640
% Vrouwen in totaal
35,0
36,0
35,5
35,9
36,2
Groei DNB in %
-4,3
-2,7
-4,8
-2,8
1,6
In 2009 is het percentage vrouwen bij DNB gestegen naar 36,2 (2008: 35,9), op een personeelsbestand van 1640 medewerkers (gemiddeld 1513 fte). In managementfuncties is het percentage vrouwen gedaald van 25,8% naar 23,7%. Er zijn 132 nieuwe collega’s bijgekomen, van wie 40% vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de nieuwe collega’s was 35 jaar. De gemiddelde leeftijd van alle DNB’ers is gestegen van 44,1 (2008) naar 44,3 jaar in 2009.
45
5 Werken aan een duurzame bedrijfsvoering Bij het uitvoeren van haar taken stelt DNB zich kritisch op. Er vindt een continue afweging plaats van de impact van de activiteiten tegen het maatschappelijk belang en de MVO-doelstellingen van DNB. Zorg voor het milieu, vermindering van onze CO2-voetafdruk en optimaal (her)gebruik van materialen zijn daarbij kernbegrippen. Ook is het streven om zo veel mogelijk duurzaam geproduceerde goederen en diensten in te kopen. Zo geeft DNB bankbiljetten uit met deels fairtradekatoen. 5.1 Milieuzorg
Via het energiemanagementsysteem
Vanaf het moment dat het begrip
wordt het elektriciteits- en gasverbruik
milieuzorg zijn intrede deed, houdt DNB
maandelijks gemonitored. Bij afwijking
zich al bezig met duurzaam bedrijfsvoeren.
van het normverbruik wordt de oorzaak
DNB heeft oog voor het milieu en heeft
opgespoord en zo mogelijk verholpen.
daarvoor speciaal beleid ontwikkeld. Voor
In 2009 is door een energieadviesbureau
de drie afdelingen die het meest betrokken
een scan uitgevoerd om te kijken of de
zijn bij milieuzorg – Beveiliging en
technische installaties bij DNB in de pas
transport, Cash operations en Facilitaire
lopen met de laatste technische ontwik-
diensten – is DNB gecertificeerd volgens
kelingen. Op onderdelen is een geringe
de strenge eisen van de ISO 14001 norm.
optimalisatie op installatieniveau mogelijk.
Daarmee heeft DNB zich gecommitteerd
Voor zover energiebesparings opties
aan het principe van continue verbetering.
financieel haalbaar zijn, worden deze
Dit betekent dat DNB haar beleid
doorgevoerd.
periodiek aanpast, wat concreet wordt gemaakt in jaarplannen.
5.3 Vermindering CO 2 -uitstoot DNB streeft naar vermindering van
5.2 Energieverbruik
haar CO2-uitstoot. In 2009 heeft DNB
Om de gebouwen van de Nederlandsche
circa 88% van de CO2-uitstoot van het
Bank van energie te voorzien, wordt
elektriciteitsverbruik gecompenseerd door
elektriciteit, aardgas, olie en water gebruikt.
het inkopen van gecertificeerde groene
Dit is nodig voor het werk-/leef klimaat en
stroom.
voor ondersteunende activiteiten, zoals
In 2009 is onze totale CO2-voetafdruk
voedselbereiding, papier- en geldvernieti-
iets toegenomen (ten opzichte van 2008)
ging, en werkzaamheden in onze drukkerij.
door onder andere de toename van zakelijk
47
Milieubeleid Het milieubeleid van DNB is vastgesteld in januari 2009 en geldt voor de periode 2009-2012. Het milieubeleid kent drie hoofddoelstellingen: 1. Een 50% kleinere CO2-voetafdruk in 2012 ten opzichte van basisjaar 2007. 2. 100% duurzame inkoop van producten en diensten. 3. Verhogen van het milieubewustzijn van medewerkers.
• Het realiseren van een 50% kleinere CO2-voetafdruk in 2012 gebeurt door: • Inkoop van groene elektriciteit en gas. • Onderzoek te doen naar het nut en de haalbaarheid van investeringen in onze installaties. Een onderzoek in het hoofdkantoor in Amsterdam heeft in 2009 plaatsgevonden, andere locaties volgen in 2010. • Het opzetten van een vergroeningsprogramma op het gebied van mobiliteit: in 2010 wordt een integraal en samenhangend mobiliteitsplan opgesteld. • Ontwikkeling van een groen ICT-programma: in 2010 wordt een groen ICT-beleidsplan uitgewerkt.
• 100% duurzame inkoop van producten en diensten wordt gerealiseerd door: • MVO vanaf 2010 te integreren in het inkoopbeleid en de inkoopprocessen van DNB. • De duurzaamheidscriteria van AgentschapNL (voorheen SenterNovem) zo veel mogelijk toe te passen. • Gebruik te maken van de kennis van leveranciers. • Actief deel te nemen aan platforms
• Om het milieubewustzijn van medewerkers te verhogen: • Vinden regelmatig publicaties plaats in ons personeelsblad over milieuonderwerpen; • Is in 2009 een MVO-ideeënbus gelanceerd. Dit stimuleert medewerkers mee te denken over de invulling en uitwerking van het MVO-beleid en als onderdeel daarvan het milieubeleid. Aan de ingezonden ideeën wordt zo veel mogelijk gevolg gegeven.
48
vliegverkeer tijdens de crisis. Maar per FTE
hebben op het reisgedrag en -wensen van
is de CO2 -uitstoot afgenomen; in 2009 was
DNB’ers. Denk aan het sluiten van de
de CO2 -uitstoot per FTE 5,4 ton (in 2008:
locatie in Apeldoorn, parkeerschaarste
6,9 ton).
en de nieuwe, meer f lexibele manier van
De reductie in CO2 in 2009 ten opzichte
werken.
van het basisjaar 2007 (10.615 ton 1) is 21%.
In 2010 staat het opstellen en uitvoeren van
Vergroening van de mobiliteit en ICT
een mobiliteitsplan hoog op de agenda.
zullen ook bijdragen aan de CO2 -reductie.
Hierin staat de vraag centraal of wij met het huidige, brede scala aan instrumenten
Duurzame mobiliteit
zoals de regeling voor woonwerkverkeer
Ook bij mobiliteit speelt duurzaamheid
of dienstreizen nog bereiken wat wij
een belangrijke rol. Naast de aandacht
ermee willen bereiken. In het plan
voor verantwoorde mobiliteit zijn diverse
worden de uitgangspunten meegenomen
ontwikkelingen zichtbaar die invloed
voor woonwerkverkeer en binnenlandse
234
Meet gegevens CO2 - emissies
Meetgegevens CO 2 -emissie
In ton
Elektriciteit
7.253
6.708
Brandstof
2.803
2.819
1.815
1.795
557
570
2.148
1.747
57
91
TOTALE CO2 -emissie
14.633
13.730
Compensatie/emissiereductie 3
-6.408
-3.354
8.225
10.376
5.4
6.9
Woonwerkverkeer Zakelijk verkeer (km auto) Zakelijk verkeer (vliegen) Goederenvervoer (waardetransport)
Totaal CO2 voetafdruk CO 2 uitstoot per 1
2
3 4
2008 2
2009
FTE 4
Door aanpassingen in onze informatiesystemen zijn de gegevens over 2007 met minder zekerheid vast te stellen. Door aanpassingen in de berekeningsmethodiek zijn de gegevens over 2008 en 2009 niet volledig vergelijkbaar. Emissiereductie door groencertif icaten elektriciteit. De totale CO 2 uitstoot gedeeld door het aantal FTE.
49
dienstreizen, die door de vakbonden,
gebruik maken van de NS Business Card.
de OR en DNB in 2009 gezamenlijk zijn
Zij hebben dus de keuze de trein te nemen
geformuleerd: aantrekkelijk, kostenbewust,
en de auto te laten staan. Voor dienstreizen
f lexibel, milieubewust en veilig. Ook laten
naar Frankfurt, Brussel of Parijs wordt
we ons inspireren door de uitwisseling
het gebruik van de trein in plaats van het
van initiatieven binnen de Kopgroep en
vliegtuig gestimuleerd, evenals alternatieve
Taskforce VNO-NCW regio Amsterdam,
vormen van vergaderen zoals video-
waarin alle grote banken zijn vertegen-
conferencing; continentale vliegreizen
woordigd.
worden op basis van economy class
De behoefte aan meer keuzevrijheid in
geboekt.
mobiliteit, zoals het mijden van de spits
De praktijk leert dat het benaderen van
of de keuze in het vervoer, sluit goed
mobiliteit als samenhangend pakket van
aan bij de f lexibele wijze van werken
maatregelen versterkend zal werken om
die Het Nieuwe Werken voorstaat (zie
daadwerkelijk successen te kunnen boeken
paragraaf 4.7). Het mobiliteitsbeleid
in het realiseren van de ambities, zoals
moet tevens een bijdrage leveren aan de
vermindering van de CO2 -voetafdruk.
doelstelling voor vermindering van de CO2 -uitstoot, zoals opgenomen in het
Groene ICT
milieubeleidsplan 2009-2012 (zie paragraaf
Het afgelopen jaar is een aantal stappen
5.1). De diverse mobiliteitswensen zullen
genomen om bewuster om te gaan met
input zijn om te komen tot passende
energieverbruik en te besparen op ICT-
maatregelen en geven mogelijk aanleiding
middelen. Daarbij is het beleid gericht
voor aanpassing van het huidige instrumen-
op de selectie en aanschaf van nieuwe
tarium. Het autoleasebeleid van DNB
middelen, de inzet van middelen en de
is hierbij het belangrijkste speerpunt.
afvoer van middelen.
De nodige maatregelen hiertoe worden in
In 2010 wordt de gehele organisatie
het aanbestedingstraject voor een nieuwe
voorzien van nieuwe werkplekappara-
leasemaatschappij meegenomen. Dit traject
tuur. Bij de selectie van deze apparatuur
gaat in 2010 van start. Overigens is het
zijn energieverbruikseisen gesteld. In
eerste concrete initiatief tot vergroening
volgende selectieprocedures zal dit een
van het leaserijden in 2009 gemaakt.
standaardonderdeel worden. Dit geldt ook
Leaserijders mogen voor dienstreizen
voor de aanbestedingen: sinds juni 2009
50
zijn energie verbruikseisen een standaard-
streeft zij ernaar om gebruikte apparatuur
onderdeel van ICT-aanbestedingen.
uiteindelijk weer minder milieubelastend af
In de verslagperiode zijn twee aan-
te voeren.
bestedingen gedaan waarin deze eisen zijn
Met de koers die is ingezet wil DNB
meegenomen.
bewuste afwegingen maken in de gehele
In 2009 hebben wij onze secundaire
levenscyclus van ICT-middelen. Deze koers
computervloer van de locatie Apeldoorn
wordt in 2010 verder uitgewerkt in de vorm
– die eind 2009 is gesloten – verhuisd naar
van ‘groen’ ICT-beleid.
locatie Wassenaar. Deze verhuizing bood ons de mogelijkheid om de inzet van onze
5.4 Duurzaam inkopen
middelen te herzien. Bij de inrichting van
In 2009 heeft DNB Europese aan-
de computervloer in Wassenaar is bewust
bestedingen gedaan voor nieuw meubilair,
gekozen voor ‘groen’, waarbij onder andere
schoonmaak, warme dranken en
op een efficiënte manier wordt omgegaan
printer-kopieerapparaten. Deze producten
met de koeling en de afvoer van warmte
en diensten worden organisatiebreed
die door de apparatuur wordt gegenereerd.
gebruikt of afgenomen. Bij de keuze van
Daarnaast zijn er met leveranciers strikte
de producten, processen en diensten is
afspraken gemaakt over verpakkings-
getracht nauwlettend in de gaten te houden
materiaal en begeleidende producten als
of zij het milieu zo min mogelijk belasten
cd’s en documentatie.
en zo sociaal mogelijk vervaardigd zijn.
Voor de oude pc’s die overblijven na de
Hierbij is gekeken naar de milieubelasting
omruil van de werkplekapparatuur is een
gedurende de gehele levensduur van de
maatschappelijk doel gevonden, zodat ze
goederen en de levering van de diensten,
niet als afval hoeven te worden afgevoerd.
zowel bij DNB als de gecontracteerde
De oude pc’s doneert DNB aan ‘Close
leveranciers. Dit heeft geresulteerd in
the Gap’, een organisatie die zich inzet
nieuwe milieuvriendelijke schoonmaak-
voor Afrika. Zij schenkt de apparatuur
middelen, meubilair dat op milieuvriende-
niet alleen, maar zorgt er ook voor dat de
lijke wijze vervaardigd is uit duurzamere
apparatuur volledig schoon is en werkt.
materialen, gebruik van fairtradekoffie en
‘Close the Gap’ is ter plekke in Afrika
een verlaging van het papier-, toner- en
om doelgroepen te selecteren en het
energieverbruik van de printer-/kopieer-
gebruik van apparatuur te begeleiden. Ook
apparaten.
51
In 2010 wordt MVO verder geïntegreerd in
honderd miljoen bankbiljetten laten
het inkoopbeleid en de inkoopprocessen
produceren bij twee leveranciers. Hiervoor
van DNB. Daarbij is het streven om de
is papier besteld met 15 en 30% fairtrade-
duurzaamheidscriteria van AgentschapNL
katoen. Het gedeelte van de levering met
(voorheen Senternovem) zo veel mogelijk
15% fairtradekatoen is geleverd conform
toe te passen. Naast het opstellen van
specificaties, maar voor de partij waarvoor
een inkoopbeleidsplan worden binnen de
30% fairtradekatoen was besteld, werd
verschillende inkooppakketten potentiële
maar 8% fairtradekatoen geleverd, vanwege
verbeterpunten aangewezen. Daarbij
krapte op de katoenmarkt.
wordt aan de hand van indicatoren een
Dit jaar is er meer katoen beschikbaar.
systeem opgezet dat kan meten in hoeverre
Daarom is met de leveranciers afgesproken
aankopen en contracten bijdragen aan
dat er in 2010 gecompenseerd gaat worden
MVO.
voor het tekort in 2009. In 2010 zal DNB een partij biljetten met 15% en een partij
Bankbiljetten met fairtradekatoen
met 50% fairtradekatoen ontvangen.
Sinds 2007 gebruikt DNB fairtradekatoen
In analogie met het gebruik van
bij de productie van bankbiljetten. Het
fairtradekatoen in kleding is afgesproken
fairtradesysteem garandeert een eerlijke
dat DNB een bonus ter beschikking stelt
prijs voor de katoenboeren, en stelt
voor het vergroten van de beschikbaarheid
voorwaarden voor zaken als mensenrechten
van fairtradekatoen. Stichting Solidaridad
(kinderarbeid) en milieuaspecten (gebruik
is uitvoerder voor het gebruik van deze
van pesticiden). Via controles ter plekke
bonus. Het toetreden tot het fairtradesy-
oefent de Fair Trade Labelling Organiza-
steem is voor veel boeren een behoorlijke
tion toezicht uit op het naleven van de
investering, onder andere omdat ze zich
voorwaarden.
in een coöperatie moeten verenigen.
Het systeem brengt niet alleen voordelen
De DNB-bonus van vorig jaar wordt
voor de fairtradeboeren zelf. Uit een
ingezet om een gap-analyse te doen, om te
onderzoek van Wageningen University uit
kijken wat er nodig is voor de toetreding
2008 blijkt dat naburige boeren de kunst
van een katoencoöperatie van 1700
af kijken bij hun fairtradecollega’s en ook
boeren uit Benin tot het fairtradesysteem.
betere prijzen of lonen gaan bedingen.
Solidaridad meldt hierover het volgende:
Voor het jaar 2009 heeft DNB zeven-
52
“Dankzij de bonusbijdrage van DNB is begin 2009
5.5 Optimaal (her)gebruik van
door FLO-CERT, de controlerende organisatie
materialen en afvalscheiding
voor fairtrade, een bezoek gebracht aan een
DNB streeft naar een optimaal (her)gebruik
organisatie voor biologische katoenboeren in
van materialen en optimale afvalscheiding.
Benin. De katoenboeren in dit West-Afrikaanse
In 2009 is het vernietigd waardepapier
land hebben al lang de wens om ook fairtrade-
(waaronder afgekeurde bankbiljetten) ten
gecertificeerd te worden. Met een dubbele
opzichte van 2008 afgenomen met meer
certificering (biologisch en fairtrade) kunnen zij
dan 40 ton.
een hogere prijs voor hun katoen en daarmee
De renovatie van ons hoofdgebouw
een beter inkomen verwerven.
gaf aanleiding om de zonnepanelen te
Een van de belangrijkste eisen om hiervoor
verwijderen van het dak van de vleugels
in aanmerking te komen, is dat de boeren
van het gebouw. De panelen konden
zich hebben georganiseerd in democratisch
niet worden teruggeplaatst op de nieuwe
functionerende coöperaties. Voor West-Afrika,
verdieping op de vleugels, omdat dan
waar coöperaties vaak worden geassocieerd
toegestane norm van de funderings-
met corruptie in het verleden, is dat een hele
belasting overschreden zou worden.
uitdaging. De conclusie van FLO-CERT is dat
De zonnepanelen hebben inmiddels een
de boeren al een eind op de goede weg zijn.
geschikte bestemming gevonden op het dak
Op lokaal niveau zijn al goed functionerende
van een Nederlands bedrijf.
coöperaties gevormd. Wat ontbreekt is een sterke vereniging op regionaal en nationaal ni-
Versluitingszegels gerecycled
veau. Opnieuw met behulp van een bijdrage van
Bij het sorteren van bankbiljetten
DNB is de boerenorganisatie nu aan het bekijken
wordt gebruikgemaakt van zogenoemde
wat er moet gebeuren om die tot stand te
versluitingszegels: zegels die worden
brengen. De resultaten worden besproken in een
gebruikt om geldboxen mee af te sluiten.
workshop en verwerkt in een actieplan. Zowel de
Ze zijn gemaakt van metaal, kunststof en
boeren als Solidaridad danken DNB hartelijk dat
papier en bevatten een barcode. Bij het
zij dit traject mogelijk maakt!”
openen van een geldbox wordt het zegel doorgeknipt, waarna het niet meer bruikbaar is. Tot voor kort werden de zegels afgevoerd als afval. In 2008 is nagegaan of ze ook
53
gerecycled konden worden. Dat vermindert
metaal en kunststof. Van de kunststof,
immers de belasting van het milieu.
acrylonitrile styrene, worden onder andere
Om een idee te geven: in 2008 werden in
balpennen en dossiermappen gemaakt.
totaal 115.000 zegels verzameld met een
Het recyclen van zegels was geen eenmalige
totaalgewicht van 1840 kg.
actie. In de periode 2009-2010 wordt
Er bleken echter maar weinig bedrijven
onderzocht of het mogelijk is alle zegels
in staat om deze zegels machinaal te
van professionele geldverwerkers te
verpulveren en vervolgens te recyclen.
recyclen.
Uiteindelijk kwam de leverancier van de zegels in contact met een bedrijf uit
Muntenruil met Finland
Haarlem (Brantjes). Dit bedrijf verpulverde
De Nederlandsche Bank heeft op grote
afgelopen voorjaar alle zegels. Vervolgens
schaal muntstukken van twee euro geruild
werden de verpulverde zegels naar een ISO-
met munten van vijf eurocent van Finland.
gecertificeerd recyclebedrijf in Eindhoven
Nederland kampt jaarlijks met een tekort
vervoerd, waar het materiaal gescheiden
aan munten van vijf cent. Finland heeft
werd in opnieuw bruikbare grondstoffen:
juist een tekort aan munten van twee euro,
Meetgegevens (afgerond)
2009
20085
14.802.600
13.689.600
Energie en water Ingekochte elektriciteit
in kWh
Gas
in m3
1.488.100
1.508.500
Drinkwater
in m3
46.100
57.700
Gevaarlijk afval
in kilo’s
2.100
1.600
Ingekocht papier (met milieukeurmerk)
in kilo’s
58.300
48.300
Vernietigd waardepapier
in kilo’s
147.000
189.000
Papier en karton
in kilo’s
82.500
91.250
Afvalfracties 6
5 Door aanpassingen in de berekeningsmethodiek zijn de cijfers over 2008 niet volledig vergelijkbaar met die over 2009. 6 Exclusief de locatie Wassenaar. 54
Meetgegevens Energie en water
die Nederland genoeg op voorraad heeft.
het beste bestand tegen vette vingers?
De ruil bespaart niet alleen veel kosten
Met de conventionele methode, waarbij
maar is ook goed voor het milieu. Met
biljetten met verschillende beschermlagen
de ruil is zo’n 120.000 kilo aan metaal
in omloop worden gebracht, kost het twee
bespaard, dat anders nodig was geweest
à drie jaar om dat te testen. Daarom heeft
voor het slaan van nieuwe munten.
DNB een laboratoriumtest ontwikkeld,
In tegenstelling tot de productie van bank-
die overeenkomsten vertoont met de
biljetten is de productie van munten en het
vingerafdruktest. Met deze laboratorium-
beheer van de muntvoorraden nog steeds
test kunnen vele beschermlagen worden
een nationale zaak. DNB zorgt samen
getest in slechts een dag tijd. Bij de
met de muntverwerkers, de Koninklijke
definitieve verniskeuze kijkt de ECB
Nederlandse munt, het ministerie van
overigens niet alleen naar de levensduur
Financiën en de Europese Commissie voor
van een biljet, maar ook naar de milieu-
de muntcirculatie in Nederland.
belasting. Pas over enkele jaren, met de lancering van de nieuwe serie bankbiljet-
Langere levensduur bankbiljetten
ten, zullen de biljetten (van vijf en tien
Bankbiljetten worden vies, vooral van
euro) met een beschermlaag in omloop
vingers. Uit onderzoek van DNB en de
worden gebracht.
ECB is gebleken dat bankbiljetten met een beschermlaag twee keer zo lang meegaan. Maar welke beschermlaag is
55
6 Midden in de samenleving Als een maatschappelijk betrokken lid van de samenleving, is DNB ook actief op terreinen die niet direct aan haar kerntaken zijn gerelateerd. Zo doen onze medewerkers mee aan vrijwilligersprojecten, en bieden we jonge kunstenaars de kans om hun werk binnen onze instelling te exposeren. Daarnaast draagt DNB met sponsoring en donaties bij aan initiatieven van non-prof itorganisaties in de culturele, onderwijs- en welzijnssector. 6.1 Samen Bouwen
• Kennisoverdracht, bijvoorbeeld
Medewerkers van DNB kunnen in
een computercursus voor senioren,
georganiseerd verband, onder de
het opzetten van een pc-netwerk,
noemer Samen Bouwen, deelnemen aan
het assisteren bij leeslessen voor
vrijwilligersprojecten. De bedoeling is
analfabeten;
dat een groep DNB’ers zich inzet voor
• Activiteiten samen met cliënten van een
een groep mensen die op uiteenlopende
zorginstelling, bijvoorbeeld voetballen,
gebieden hulp kunnen gebruiken.
bezoek aan Artis, een sportdag met
In het jaar van de oprichting concentreerde
meervoudig gehandicapten;
Samen Bouwen zich op gehandicapten.
• Doe-projecten waarbij medewerkers
Door de jaren heen is de doelgroep
klussen doen voor zorginstellingen,
verbreed naar hulpbehoevenden in het
bijvoorbeeld tuinieren of schilderen.
algemeen. Zo gaan medewerkers nu ook naar ziekenhuizen, bejaardentehuizen,
De spelregels zijn als volgt:
blijf-van-mijn-lijf huizen en buurthuizen in
• DNB levert kosteloos hulp in de vorm
achterstandswijken. Samen Bouwen wordt organisatiebreed ondersteund, door directie, management
van mankracht; • Per project wordt een groep gevormd van vijf tot vijftig medewerkers;
en medewerkers. Door iets te doen voor en
• De duur van een project varieert van een
liefst ook mét een groep mensen, laat DNB
dagdeel tot een gehele dag of meerdere
zien dat zij een maatschappelijk betrokken
dagdelen, die al dan niet met verschil-
organisatie is.
lende vrijwilligers worden ingevuld.
Het vrijwilligerswerk van Samen Bouwen is
In 2009 hebben ruim driehonderd DNB’ers
in drie categorieën in te delen:
in totaal 325 werkdagen gezamenlijk aan
57
vrijwilligerswerk gedaan. Een greep uit de
6.2 Financiële bijdragen
in totaal 26 projecten:
Verschillende organisaties kloppen bij
• ROC Amsterdam: tien weken lang twee
DNB aan voor een financiële bijdrage.
uur per week geholpen bij leeslessen
Voor deze aanvragen reserveert DNB
aan analfabeten, door voor te lezen en
jaarlijks een budget. In 2009 heeft DNB
samen te lezen;
EUR 1,4 miljoen besteed aan sponsoring en
• De Belevenis: geholpen met het maken
donaties. Het grootste deel van dit budget
van attributen voor dit rondreizende
gaat naar organisaties waarvan DNB mede-
‘pretpark’ voor gehandicapten, alsmede
oprichter is, zoals het Geldmuseum en de
gehandicapten gebracht en begeleid;
Duisenberg School of Finance. De rest gaat
• Markant is een instelling in Amsterdam
naar maatschappelijke organisaties, vaak in
die mantelzorg begeleidt. DNB heeft
de vorm van meerjarige toezeggingen.
hier aangeklopt met het idee om een
Ook voor initiatieven die medewerkers
keer te koken voor een groep mantel-
zelf aandragen is er soms een bijdrage.
zorgers van terminale patiënten, om hen
Voorwaarde is dat de medewerkers zelf bij
een keer te verwennen. Dit idee is warm
het fonds betrokken zijn als bestuurslid of
ontvangen en werd zeer gewaardeerd
vrijwilliger.
door de mantelzorgers;
Voor het toekennen van een financiële
• Blijfgroepen: voor bewoners van het
bijdrage heeft DNB in 2009 een lijst met
blijf-van-mijn-lijf huis in Amsterdam en
criteria opgesteld. Zo moet een aanvraag
dit jaar voor het eerst ook in Haarlem
gekoppeld zijn aan een specifiek project of
hebben DNB’ers een verwendag
gerichte actie. Bovendien dienen projecten
op DNB’s landgoed De Pauwenhof
of activiteiten te raken aan de taken van
georganiseerd. De kinderen werden
DNB of een maatschappelijk doel te
geamuseerd, zodat de moeders lekker
dienen. DNB neemt alleen aanvragen
konden ontspannen. Ook zijn samen
in behandeling als de organisatie een
met de bewoners paas- en kerst-
begroting kan overleggen en bereid is
versieringen gemaakt. Verder stellen
verantwoording af te leggen over de
DNB’ers ieder jaar kerstpakketten samen
aanwending van de donatie. DNB doneert
voor de bewoners.
niet aan kerkelijke en politieke organisaties en checkt altijd wie er in het comité van aanbeveling zit bij de organisatie.
58
In 2009 heeft DNB onder meer een
Tot slot organiseert DNB iedere zes
geldbedrag geschonken aan de Stichting
weken een nieuwe tentoonstelling in de
Lezen & Schrijven, Stichting 4 mei
kunstruimte op de begane grond van
Concert, De Gouden Ganzenveer en
het DNB-gebouw. Met deze exposities
Stichting Alpe d’HuZes. Laatstgenoemde
wil DNB met name jonge getalenteerde
stichting haalt geld op voor kanker-
kunstenaars een podium bieden, hoewel
onderzoek (KWF Kankerbestrijding) door
ook het werk van gevestigde kunstenaars
met zo veel mogelijk fietsers zes keer op
wordt getoond. DNB koopt ook regelmatig
een dag de Alpe d’Huez te beklimmen.
bieuwe werken aan, wederom vooral van
In 2009 deed één team van DNB hieraan
jonge kunstenaars, voor de aankleding
mee, in 2010 zullen dit er drie zijn. DNB
van werkruimtes. Behalve voor verfraaiing
schiet deze stichting ook op andere
zorgt de kunst ook voor inspiratie. Met
manieren te hulp. Zo heeft DNB in 2009
de kunstwerken wil DNB dan ook een
een van haar medewerkers, met veel
extra bijdrage leveren aan een prettig
ervaring als projectleider, deels vrijgemaakt
werkklimaat.
om te adviseren op het gebied van de aanpak van de fondsenwerving.
59
7 Speerpunten 2010 Met dit verslag beoogt DNB een beeld te
invulling van ons MVO-beleid. Voor de
geven van de wijze waarop zij invulling
korte termijn hebben we al wel doel-
geeft aan haar MVO-beleid. Door
stellingen geformuleerd; hieronder vindt
MVO zoveel mogelijk op te nemen in
u een samenvattend overzicht van onze
de kerntaken, de bedrijfsvoering en de
doelstellingen voor 2010. In het volgende
reguliere processen, wil DNB een zo groot
verslag legt DNB verantwoording af over
mogelijk effect realiseren tegen zo min
de uitwerking van deze doelstellingen.
mogelijk kosten. Graag horen wij uw reactie op dit Het komend jaar werken we aan een
Maatschappelijk verslag. U kunt reageren
langetermijnvisie voor DNB, die aangeeft
door een mail te sturen naar mvo@dnb.
waar we willen staan over 3-5 jaar met de
Thema
Materiële onderwerpen
Doelstellingen 2010
Kerntaken: Toezicht
Gedrag en cultuur
Het onderwerp ‘gedrag en cultuur’ waaronder MVO van financiële ondernemingen in het toezichtproces meenemen.
Beheerst Toetsing van het beloningsbeleid van financiële beloningsbeleid ondernemingen aan de DNB principes, good practices en internationale principes. Kerntaken: Meer samenBetalingsverkeer werking DNB en banken op het gebied van bankbiljettendistributie Kerntaken: Financiële markten
Milieu-, sociale Het selecteren van een adviseur die DNB kan en governance- ondersteunen bij het opstellen van een uitsluitingscriteria lijst. toepassen in onze aandelenbeleggingen
Kerntaken: Ken- Financiële nisoverdracht educatie
60
Vermindering van kosten en CO2 -uitstoot in de bankbiljettendistributie
In ons Bezoekerscentrum het onderwerp toezicht een veel nadrukkelijkere plek geven.
Thema
Materiële onderwerpen
Doelstellingen 2010
Bedrijfsvoering
Vermindering CO2 -uitstoot
Opstellen van een integraal en samenhangend (groen) mobiliteitsplan, met als speerpunt het autoleasebeleid van DNB (nieuwe aanbesteding). Ontwikkeling van een groen ict-beleid.
Inkoop
Verder integreren van MVO in het inkoopbeleid en de inkoopprocessen van DNB. Potentiële verbeterpunten in kaart brengen binnen de verschillende inkooppakketten. Opzetten van een systeem waarmee we kunnen meten in hoeverre aankopen en contracten bijdragen aan MVO.
Sociaal beleid
M/V-diversiteit Door ondertekening van het Charter ‘talentvolle vrouwen naar de top’ in 2008 hebben we verklaard een actief diversiteitsbeleid uit te voeren in de periode 2008-2012, gericht op het realiseren van een hogere instroom, doorstroom en behoud van vrouwelijk talent. Ontwikkeling en doorstroom medewerkers
Na instemming OR invoering van het zogenoemde 3-5-7 model, in eerste instantie voor toezichthouders, waarbij een medewerker zich de eerste drie jaar inwerkt, zich na vijf jaar oriënteert op een volgende loopbaanstap en na zeven jaar een andere functie heeft.
Het nieuwe werken
Ontwikkelen en uitvoeren van een plan voor passende arbeidsomstandigheden en -voorwaarden, behorend bij het nieuwe werken.
61
GRI-G3 Tabel In deze tabel is een overzicht opgenomen van alle GRI-kernindicatoren en aanvullende indicatoren voor zover relevant voor DNB. NVT: niet van toepassing NG: niet gerapporteerd Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
1. Visie en strategie 1.1
Uitspraak van het hoogste
Voorwoord;
management in de organisatie
Jaarverslag DNB 2009/
over de relevantie van duur-
Verslag van de Raad van
zaamheid voor de organisatie
Commissarissen
Pag. 161
en de strategie. 1.2
Beschrijving van belangrijke
Voorwoord;
gevolgen, risico’s en mogelijk-
H1 Onze aanpak;
heden.
H2 MVO in onze kerntaken; Jaarverslag DNB 2009
Pag. 149-150
2. Organisatieprof iel 2.1
Naam organisatie
De Nederlandsche Bank
Omslag
2.2
Primaire taken, bevoegdheden.
Jaarverslag 2009
Pag. 137, 146
www.dnb.nl 2.3
Structuur organisatie
Jaarverslag DNB 2009 /
Pag. 159
Organogram www.dnb.nl 2.4
Locatie van het hoofdkantoor
Amsterdam
Colofon
2.5
Jurisdictie
Nederlandse, Jaarverslag
Pag. 146
DNB 2009 2.6
Rechtsvorm
NV, Jaarverslag DNB 2009
2.7
Afzetmarkten
NVT
2.8
Omvang organisatie
Kerncijfers
62
Pag. 146
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
2.9
Belangrijke veranderingen
Verantwoording
2.10
Gewonnen prijzen
NVT
Paragraaf 1.3
3. Verslagparameters Rapportprofiel 3.1
Verslagperiode
Kalenderjaar 2009
3.2
Datum meest recente verslag
Maatschappelijk verslag
Paragraaf 1.3
2008 (intern) 3.3
Verslaggevingscyclus
Jaarlijks
3.4
Contactpunt voor vragen over
[email protected]
Paragraaf 1.3
het verslag Reikwijdte en af bakening van het verslag 3.5
Proces voor bepaling verslag-
H1 Onze aanpak
inhoud 3.6
Af bakening verslag
Verantwoording
Paragraaf 1.3
3.7
Beperkingen in reikwijdte of
Verantwoording
Paragraaf 1.3 Paragraaf 1.3
af bakening van het verslag 3.8
Rapportagebasis
Verantwoording
3.9
De technieken en berekenings-
Uitgelegd in de tekst in H4
grondslagen voor gegevens-
(Professionele en betrokken
metingen, waaronder de
medewerkers) en H5
voor schattingen gebruikte
(Werken aan een duurzame
aannames en de technieken die
bedrijfsvoering).
zijn toegepast op de samenstelling van de indicatoren en overige informatie in het verslag.
63
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
3.10
Uitleg verandering in verslag-
H5 Werken aan een
legging
duurzame bedrijfsvoering / Meetgegevens
3.11
Verandering in verslaglegging
NVT – eerste verslag
GRI-inhoudsopgave 3.12
Tabel waarin staat waar in het
GRI-tabel
verslag de standaardonderdelen van de informatievoorziening te vinden zijn. Assurance 3.13
Beleid en huidige praktijk voor
Verantwoording
Paragraaf 1.3
het betrekken van externe assurance van het verslag. 4. Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid Bestuursstructuur 4.1
Bestuursstructuur
Jaarverslag DNB 2009
Pag. 13
www.dnb.nl 4.2
Leidinggevende functie van de
Jaarverslag DNB 2009
Pag. 13-14
Jaarverslag DNB 2009
Pag. 14-15
Jaarverslag DNB 2009
Pag. 16, 146 en
bestuursvoorzitter 4.3
Onaf hankelijke en/of nietleidinggevende bestuursleden
4.4
Invloed aandeelhouders en medewerkers
4.5
Een koppeling tussen vergoedingen voor leden van het hoogste bestuurslichaam, topmanagers en leidinggevenden en de prestaties van de organisatie.
64
163 Jaarverslag DNB 2009
Pag. 204
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
4.6
Processen waarmee het hoogste
H3 Integriteit en
bestuurslichaam waarborgt
compliance
Paragraaf 3.2
dat strijdige belangen worden vermeden. 4.7
Kwalificaties bestuur
H1 Onze aanpak; Jaarverslag DNB 2009
4.8
Codes en standaarden
Pag. 146
Voorwoord; H3 Integriteit en compliance
4.9
Procedures bij 4.8
Voorwoord; H3 Integriteit en compliance
4.10
Evaluatie prestaties hoogste
Voorwoord;
bestuurslichaam
H3 Integriteit en compliance
Verplichtingen i.v.m. externe initiatieven 4.11
Voorzorgsprincipe
H5 Werken aan een duurzame bedrijfsvoering
4.12
Extern ontwikkelde
Voorwoord; H2 MVO in
Paragraaf 2.2,
economische, milieu-
onze kerntaken
2.3
gerelateerde en sociale handvesten, principes of andere initiatieven die de organisatie onderschrijft. 4.13
Lidmaatschap van verenigingen Voorwoord; H2 MVO in (zoals brancheverenigingen)
Paragraaf 2.4
onze kerntaken
en/of nationale/internationale belangenorganisaties.
65
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
Overleg met belanghebbenden 4.14
Betrokken stakeholders
H1 Onze aanpak
Paragraaf 1.2
4.15
Inventariseren en selectie van
H1 Onze aanpak
Paragraaf 1.2
H1 Onze aanpak
Paragraaf 1.2
H1 Onze aanpak
Paragraaf 1.2
Jaarverslag DNB 2009
Pag. 19-35,
(Algemeen overzicht en
137-159
stakeholders 4.16
Frequenties en vormen stakeholdersdialoog
4.17
Uitkomsten stakeholderdialoog
Management DMA Economische aspecten EC
hoofdstuk 8). DMA Milieuaspecten EN
H1 Onze aanpak; H5 Duurzame bedrijfsvoering
DMA Arbeidsomstandigheden
H1 Onze aanpak;
aspecten LA
H4 Professionele en betrokken medewerkers
DMA Mensenrechtenaspecten HR
H2 MVO in onze
Paragraaf 2.3
kerntaken H5 Werken aan
Paragraaf 5.4
een duurzame bedrijfsvoering DMA Maatschappij aspecten SO
H2 MVO in onze kerntaken; H6 Middenin de samenleving
DMA Productverantwoordelijkheid
H2 MVO in onze
aspecten PR
kerntaken; H5 Werken aan een duurzame bedrijfsvoering
66
Paragraaf 5.5
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
Prestatie-indicatoren Economische prestatie-indicatoren EC1
Gerealiseerde economische
Kerncijfers; H6 Middenin
waarde voor de samenleving.
de samenleving; Jaarverslag DNB 2009 /
Pag. 168-207
Jaarrekening EC2
Financiële risico’s als gevolg
NVT
van klimaatverandering. EC3
Dekking van het vastgestelde
Jaarverslag DNB 2009 /
uitkeringenplan van de
Jaarrekening
Pag. 145, 193, 203
organisatie. EC4
Financiële steun overheid.
EC5
Ratio tussen aanvangssalaris en
NVT
Volgens NL wetgeving EC6 EC7
Beleid, methoden en uitgaven
H5 Werken aan een
leveranciers.
duurzame bedrijfsvoering
Procedures voor lokale
NVT
Paragraaf 5.4
personeelswerving EC8
Investering in infrastructuur
NVT
EC9
Belangrijke indirecte
Voorwoord / Missie DNB
economische gevolgen (additionele indicator). Milieuprestatie-indicatoren EN1
Gebruikte materialen
H5 Werken aan een
Paragraaf 5.4
duurzame bedrijfsvoering
en 5.5
EN2
Gerecyclede materialen
NG
EN3
Direct energieverbruik door
H5 Werken aan een
primaire energiebron
duurzame bedrijfsvoering/ Meetgegevens
67
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
EN4
Indirect energieverbruik door
H5 Werken aan een
primaire bron
duurzame bedrijfsvoering/ Meetgegevens
EN5
Energiebesparingen en
H5 Werken aan een
efficiëntieverbeteringen
duurzame bedrijfsvoering
Paragraaf 5.2, 5.3
(additionele indicator) EN7 EN8
Indirecte energiereductie
H5 Werken aan een
Paragraaf 5.2,
(additionele indicator)
duurzame bedrijfsvoering
5.3
Waterverbruik
H5 Werken aan een duurzame bedrijfsvoering/ Meetgegevens
EN11
Biodiversiteit en locatie
NVT
EN12
Biodiversiteit in relatie tot
NVT
producten EN16
Totale directe en indirecte
H5 Werken aan een
emissie van broeikasgassen naar duurzame bedrijfsvoering/ EN17
gewicht
Meetgegevens
Andere relevante indirecte
NVT
emissie van broeikasgassen naar gewicht EN19
Emissie van ozonaf brekende
NVT
stoffen naar gewicht EN20
NO, SO en andere significante
NVT
luchtemissies naar type en gewicht EN21
Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming.
68
NVT
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
EN22
Totale hoeveelheid afval naar
H5 Werken aan een
type en verwerkingsmethode.
duurzame bedrijfsvoering /
Paragraaf 5.5
Meetgegevens EN23
Totaal aantal en volume van
NVT
significante lozingen. EN26
Mitigatie milieueffecten
NVT
producten EN27
Percentage producten dat
H5 Werken aan een
is verkocht en waarvan de
duurzame bedrijfsvoering
Paragraaf 5.5
verpakking is ingezameld, naar categorie. EN28
Milieuboetes
Geen milieuboetes
EN29
Significante milieugevolgen
H2 MVO in de kerntaken;
Paragraaf 2.5
van het transport van
H5 Werken aan een
Paragraaf 5.3
producten en andere goederen
duurzame bedrijfsvoering
en materialen die worden gebruikt voor de activiteiten van de organisatie en het vervoer van personeelsleden (additionele indicator). Sociale prestatie-indicatoren: Arbeidsomstandigheden Werkgelegenheid LA1
Totale personeelsbestand naar
Kerncijfers;
type
H4 Professionele en betrokken medewerkers
LA2
Personeelsverloop
H4 Professionele en betrokken medewerkers
69
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
Verhouding tussen werkgever en werknemer LA4
Medewerkers die onder een
DNB heeft een eigen CAO
CAO vallen
die de ontwikkelingen in de Algemene Bank CAO volgt.
LA5
Minimale opzegtermijn(en)
Vastgelegd in de CAO
Gezondheid en veiligheid LA7
Verzuimcijfers
H4 Professionele en
Paragraaf 4.8
betrokken medewerkers LA8
Opleidings-, preventie- en
H4 Professionele en
risicobeheersingsprogramma’s
betrokken medewerkers
Paragraaf 4.8
voor personeelsleden, hun families of omwonenden in verband met ernstige ziekten. Opleiding en onderwijs LA10
Opleidingen voor medewerkers
H4 Professionele en
Paragraaf 4.1
betrokken medewerkers LA11
Programma’s omtrent blijvende
H4 Professionele en
inzetbaarheid en loopbaan-
betrokken medewerkers
Paragraaf 4.1
afronding voor medewerkers (additionele indicator) LA12
Inlichting medewerkers
Jaarlijkse beoordelings- en
omtrent prestatie- en loop-
planningsgesprekken.
baanontwikkeling (additionele indicator) Diversiteit en kansen LA13
Diversiteit bestuurslichamen en H4 Professionele en personeel
betrokken medewerkers; Jaarverslag
70
Pag. 13-16
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
LA14
Verhouding salarissen mannen
H4 Professionele en
en vrouwen per categorie.
betrokken medewerkers
Paragraaf 4.6
Aanvullende indicatoren f inanciële sector (sociaal) INT1
Intern duurzaamheidsbeleid
H1 Onze aanpak
INT2
Aandeel personeel dat ontslag
H4 Professionele en
heeft genomen of gekregen in
betrokken medewerkers
het verslaggevingsjaar (exclusief gepensioneerden en sterfgevallen) (aantal vertrokken werknemers / totaal aantal werknemers aan het einde van het voorgaande jaar * 100) INT3
Werknemerstevredenheid op
H4 Professionele en
basis van enquêteresultaten
betrokken medewerkers
Paragraaf 4.5
over baanzekerheid, beloning en secundaire arbeidsvoorwaarden, werk-levenbalans (inclusief werkdruk en stress), training en ontwikkeling, interne communicatiecultuur en de maatschappelijke prestaties van de organisatie. INT4
Bezoldiging topmanagement
Jaarverslag DNB 2009 /
Pag. 204
Jaarrekening SOC1
Bijdragen goede doelen
H6 Middenin de
Paragraaf 6.4
samenleving IB1
Beleggingsbeleid
H2 MVO in de kerntaken
Paragraaf 2.3
INS3
Klachten van klanten
H3 Integriteit en
Paragraaf 3.4
compliance
71
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
Prestatie-indicatoren voor mensenrechten HR1
Percentage investeringen
H2 MVO in de kerntaken;
Paragraaf 2.3
gescreend op mensenrechten.
H5 Werken aan een
Paragraaf 5.4
duurzame bedrijfsvoering HR2
Percentage belangrijke
H5 Werken aan een
leveranciers en aannemers die
duurzame bedrijfsvoering
Paragraaf 5.4
getoetst zijn op naleving van de mensenrechten. HR4 HR5
Discriminatie en getroffen
H3 Integriteit en
maatregelen.
compliance
Risico dat er geen vrijheid van
Geen risico
Paragraaf 3.5
vakvereniging is. HR6
Risico op kinderarbeid
Geen risico
HR7
Risico op dwangarbeid
Geen risico
Maatschappelijke prestatie-indicatoren Gemeenschap SO1
Aard, reikwijdte en effectiviteit
NVT
van alle programma’s en methoden die de effecten van de activiteiten op gemeenschappen bepalen en beheren, waaronder vestiging, activiteiten en vertrek. SO2 SO3
Maatregelen op het gebied van
H3 Integriteit en
corruptiegerelateerde risico’s
compliance
Percentage van het personeel
H3 Integriteit en
dat training in anticorruptie-
compliance
beleid en -procedures van de organisatie heeft gevolgd
72
Paragraaf 3.1
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
SO4
Maatregelen die zijn getroffen
H3 Integriteit en
naar aanleiding van gevallen
compliance
van corruptie. Publiek beleid SO5
Standpunten inzake publiek
Voorwoord; H2 MVO in de Paragraaf 2.1
beleid en deelname aan de
kerntaken;
ontwikkeling ervan, evenals
Jaarverslag DNB 2009.
lobbyen.
Pag. 50-51, 87, 90-91, 120-121
Naleving SO8
Monetaire waarde van
Geen
significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van wet- en regelgeving. Prestatie-indicatoren voor productverantwoordelijkheid PR1
Levensduurstadia waarin de
H2 MVO in onze
gevolgen van producten en
kerntaken; H5 Werken aan
diensten voor gezondheid en
een duurzame bedrijfs-
veiligheid worden beoordeeld
voering
Paragraaf 5.5
met het oog op verbetering en het percentage van belangrijke product- en dienstencategorieën die aan dergelijke procedures onderhevig zijn.
73
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
PR3
Type informatie over producten NVT en diensten dat verplicht wordt gesteld door procedures en het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatie-eisen.
PR6
Programma’s voor de naleving
NVT
van wetten, standaarden en vrijwillige codes voor marketing-communicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring. PR8
Klachten over inbreuken op
Geen
de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens PR9
Monetaire waarde van
Geen
significante boetes wegens het niet-naleven van wet- en regelgeving betreffende de levering en het gebruik van producten en diensten. Publieke agentschappen sector supplement PA11
Beschrijf hoe het inkoopbeleid
H5 Werken aan een
gekoppeld is aan duurzame
duurzame bedrijfsvoering
ontwikkeling.
74
Paragraaf 5.4
Indicator
Hoofdstuk, bron of korte
Verwijzing naar
omschrijving
paragraaf en/of paginanummer
PA12
Beschrijf de economische,
H6 Middenin de
ecologische en maatschap-
samenleving
Paragraaf 6.2
pelijke criteria voor uitgaven en financiële toezeggingen. PA13
Beschrijf in hoeverre het
H5 Werken aan een
inkoopbeleid gekoppeld is aan
duurzame bedrijfsvoering
Paragraaf 5.4
de kerntaken. PA14
Inkoopaandeel van producten
H5 Werken aan een
met vrijwillige certificering
duurzame bedrijfsvoering
Paragraaf 5.4
op het gebied van milieu en/ of arbeidsomstandigheden, uitgesplitst naar productgroep.
75
Onaf hankelijk assurance rapport Aan de directie van De Nederlandsche Bank De Directie van De Nederlandsche Bank (verder DNB) heeft ons verzocht zekerheid te verstrekken over de informatie in het Maatschappelijk verslag 2009 (verder: het Verslag). De Directie van DNB is verantwoordelijk voor het opstellen van het Verslag, inclusief het bepalen van de te rapporteren materiële onderwerpen. Het is onze verantwoordelijkheid een assurance rapport bij het Verslag te verstrekken. Onze opdracht was gericht op het verschaffen van een beperkte mate van zekerheid of de informatie in het Verslag juist is weergegeven uitgaande van de G3 Richtlijnen van de Global Reporting Initiative. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan de werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële resultaten en financiële positie van DNB, dient de lezer het Jaarverslag DNB 2009 te lezen. We verstrekken geen zekerheid bij de haalbaarheid van de doelstellingen, verwachtingen en ambities van DNB. Verslaggevingscriteria en assurance standaard DNB hanteert de Sustainability Reporting Guidelines (G3) van de Global Reporting Initiative (GRI) voor het opstellen van het Verslag, zoals uiteengezet in paragraaf 1.3 van het Verslag. We hebben onze opdracht uitgevoerd in overeenstemming met de Standaard 3410N “Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen” van het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants. Op basis van deze standaard is het onder andere vereist dat de leden van het assuranceteam over de specifieke kennis, vaardigheden en vak technische bekwaamheden beschikken die nodig zijn om de informatie in het Verslag te kunnen begrijpen en beoordelen, en dat die leden voldoen aan de vereisten van de Ethische Code voor Professionele Accountants van IFAC, inclusief onaf hankelijkheid.
76
Werkzaamheden We hebben de volgende werkzaamheden uitgevoerd: • Het uitvoeren van een media- en internetanalyse naar milieu, veiligheid- en sociale issues voor DNB ter verdieping van ons inzicht in de relevante duurzaamheidonderwerpen en vraagstukken in de rapportageperiode. • Het afnemen van interviews met relevante medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het implementeren van het MVO-beleid en voor het leveren van de informatie in het Verslag. • Het beoordelen van de processen voor informatieverzameling en -verwerking, waaronder de aggregatie van gegevens tot informatie in het Verslag. • Het beoordelen van interne en externe documentatie om te bepalen of deze informatie in het Verslag adequaat is onderbouwd. • Het vaststellen van consistentie met externe informatie zoals het jaarverslag 2009. • Tijdens ons onderzoek hebben wij de noodzakelijke wijzigingen in het Verslag besproken met DNB en hebben wij vastgesteld dat deze wijzigingen adequaat zijn verwerkt in de definitieve versie. Conclusie Uit onze werkzaamheden is niet gebleken dat het Verslag, in alle van materieel belang zijnde aspecten, onjuist is weergegeven uitgaande van de G3 Guidelines van de Global Reporting Initiative. Observatie Zonder dat dit de strekking van ons assurance-rapport aantast, brengen wij de volgende bevinding onder de aandacht van de lezer: • In 2009 is DNB begonnen met de integratie van MVO in de kerntaken en is van plan in 2010 een langetermijnvisie voor MVO te ontwikkelen. Wij bevelen DNB aan op basis daarvan meetbare doelstellingen te definiëren om de voortgang in de MVO thema’s te monitoren en rapporteren. Amstelveen, 29 april 2010 KPMG Sustainability Drs W.J. Bartels RA (partner) 77
Colofon Maatschappelijk verslag 2009 Coördinatie, (eind)redactie en fotografie: Afdeling Communicatie Opmaak en vormgeving: Joh. Enschedé Amsterdam Copyright 2010 Westeinde 1 1017 ZN Amsterdam t 020 524 91 11 Website www.dnb.nl E-mail
[email protected] Infodesk 0800 020 1068 (gratis)
78
