Bijlage 2 Itemlijst voor groepsinterviews met kinderwerkers in de vrouwenopvang Introductie over achtergrond van het onderzoek Aanbod aan kinderen en hun moeder/ouders
1 Hoe heet je, hoe lang werk je al bij X en wat doe je? 2 Wat gebeurt er in de kindergroep? 3 Wordt er (altijd) een begeleidingsplan opgesteld voor de hulp aan het kind? Zo ja, door wie? Waaruit bestaat het begeleidingsplan? 4 Neem een specifiek kind als afgesloten casus (in gedachten) en licht dit er uit voor concrete informatie met een schets van het verloop: –– Zijn er specifieke aandachtspunten bij de zorg aan kinderen in de vrouwenopvang? (duur van verblijf? Vereiste indicaties/ civielrechtelijk kader/ trauma’s als gevolg van geweldservaringen/ idem bij moeder/ pedagogische vermogens moeder) –– Merk je bij de kinderen dat ze thuis geweld hebben ervaren? Als het kind getuige was van geweld? Als het kind zelf geweld had ondervonden? Als het kind zelf geweld had gebruikt? –– Zie je effecten van het geweld op het gedrag van kinderen? Kun je voorbeelden geven wat je ziet, hoe interpreteer je dat gedrag? Leg uit hoe je daarmee omgaat. 5 Worden er specifieke activiteiten voor de kinderen georganiseerd in de vrouwenopvang? Zo ja welke? Voor welke leeftijdsgroepen? Waar vinden en hoe vaak deze plaats? 6 Wat is de visie van de instelling over de zorg aan kinderen en hun moeders in de vrouwenopvang? (systeemperspectief; vanuit kinderen en ouderschap)? –– Maakt de instelling verschil in leeftijdsgroepen? Hoe vertaalt deze visie zich in een aanpak en in het dagelijks handelen in het werken met kinderen? 7 Wat is het doel van de zorg aan kinderen in de instelling? 8 Welke zorg wordt geboden aan kinderen in de vrouwenopvang? Op welke wijze? Welke disciplines worden voor welke zorg ingezet? Welke methodieken worden daarbij gehanteerd?
Bijlagen
123
••••••••••
Achtergrond van jeugdigen
9 Wie bepaalt welke zorg een jeugdige krijgt? vrouwenopvang/bjz/RvdK/ moeder/vader/kind? 10 Welke problemen spelen bij kinderen in de vrouwenopvang? Welk gedrag laten kinderen in de vrouwenopvang zien? (Is er sprake opvallende gedragingen op specifieke tijden/momenten?) 11 Als je denkt aan behoefte van kinderen met geweldervaringen die in vrouwenopvang komen: kun je voorbeelden noemen van hulp die aan kinderen in jouw instelling voor vrouwenopvang wordt gegeven? (van diverse leeftijdsgroepen, achtergrond en ernst van meegemaakt geweld? subgroepen zijn in leeftijd, ernst van de problematiek, gender en cultuur) –– welke behoefte hebben de kinderen? –– maakt het hierbij uit in welke fase van verblijf (crisisfase/behandelfase/ nazorgfase) het kind in de vrouwenopvang is? Toelichting? 12 Wat zijn je ervaringen in de hulpverlening aan kinderen in de vrouwenopvang? Hoe reageren kinderen op de aan hen verleende zorg? Wordt het zorgaanbod na afloop geëvalueerd? Wat zijn bevindingen? Hoe verloopt dit in de praktijk? Aandachtspunten zorg aan jeugdigen in vrouwenopvang
124
••••••••••
13 Uit o.m. Maat en Baat voor de vrouwenopvang komt o.m. naar voren dat meer specifieke zorg besteed moet worden aan de zorg aan kinderen in de vrouwenopvang. Herken je dit probleem? 14 Zijn er aspecten van (de behoefte aan) zorg die door de vrouwenopvang niet aan een kind kan worden geboden? Zo ja, welke? 15 In welke situaties verwijst de vrouwenopvang door naar zorgaanbod door andere instellingen? Voorbeelden? 16 Zijn er situaties waarin voor de zorg aan kinderen wordt samengewerkt met andere instellingen? Zo ja, wanneer? Kun je voorbeelden geven? 17 Welke kennis over zorg aan kinderen is beschikbaar binnen de vrouwen opvang? Welke kennis is vereist in de vrouwenopvang? 18 Welke eventuele succesfactoren/knelpunten kom je tegen in het bieden van zorg aan kinderen binnen de vrouwenopvang? Toelichting? 19 Waar ligt volgens jou de verantwoordelijkheid voor de zorg aan kinderen die met hun moeders meekomen naar de vrouwenopvang?
Kinderen en kinderwerk in de vrouwenopvang
Bijlage 3 Overzicht instellingen en respondenten in groepsinterviews Valkenhorst
De Bocht
St. Hoek
VieJa
(V1)1
(V2)
(V3)
(V4)
Aantal interviews
32
1
1
1
Deelnemers (N)
8
2
2
3
1
2
Werkzaam in fasen:
Crisis
8
1
Vervolgopvang
8
1
Nazorg
Kindergroep 0-4 jaar Kindergroep 4-12
jaar3
1
2
1
4
1
2
1
4
2
2
3
1
2
1
Activiteiten 12 jaar en ouder
1 V1a: werkers van de crèche (0-4 jaar); V1b: werkers van de kindergroep (4-12 jaar). 2 Bij Stichting Valkenhorst zijn er drie groepsinterviews afgenomen met werkers van verschillende teams, bij de andere instellingen één interview. 3 Naar gelang de bezetting kan de groep gesplitst worden in kinderen 4-8 jaar en 8-12 jaar.
Type activiteit/interventie
Valkenhorst
De Bocht
St. Hoek
VieJa
Groepsaanbod kinderen
Ja
Ja
Ja
Ja
Individueel aanbod kind
Ja
Ja
Ja
Ja
Moeder-kind begeleiding
Ja
Ja
Ja
Ja
Spel als hulp
Ja
Ja
Ja
Ja
Let op de Kleintjes/Ruzie Thuis
Ja
Ja
Nee
Ja
Creatieve/knutselactiviteit
Ja
Ja
Ja
Ja
Spraak-/taalontwikkeling
Ja
Ja
Ja
Ja
Voorlezen verhalen
Ja
Ja
Ja
Ja
Baby/peutermassage
Ja
Nee
Nee
Nee
Cursusaanbod moeder
Ja
Ja
Nee
Ja
Geïndiceerde Jeugdzorg
Ja
Ja
Nee
Nee
Orthopedagoog/gedragsdeskundige
Ja
Ja
Nee
Ja
Jeugdzorg in gedwongen kader
Ja
Ja
Ja
Ja
Bijlagen
125
••••••••••
Samenvatting
Dit onderzoek bestaat uit een internationale literatuurstudie naar de kenmerken van kinderen in instellingen voor vrouwenopvang en hun gezinnen. Deze literatuurstudie is aangevuld met praktijkgericht onderzoek naar de interventies en hulp aan kinderen in opvanghuizen voor mishandelde vrouwen. Voor het praktijkonderzoek werden groepsinterviews gedaan met kinderwerkers uit vier instellingen voor vrouwenopvang. In Nederland zijn tot dusver weinig publicaties verschenen over het werk met kinderen in de vrouwenopvang. Het kinderwerk was binnen de opvang lang onderbelicht en er bestonden weinig ontwikkel- en onderzoeksmogelijkheden voor het kinderwerk in de vrouwenopvang. Wel blijkt waardevolle praktijkkennis te bestaan bij kinderwerkers in instellingen voor vrouwen opvang. In een aantal opvanghuizen ontbrak financiering voor zorg en begeleiding van de opgenomen kinderen (Dijkstra, 2008). De onderzoeksvragen van deze studie zijn:
–– Wat zijn achtergrondkenmerken van kinderen en hun gezinnen in de vrouwenopvang en hoe geven kinderwerkers invulling aan het werken met kinderen en hun moeders tijdens hun verblijf in de opvang? –– Welke voorbeelden van kinderwerk, ontwikkeld binnen enkele instellingen voor vrouwenopvang, sluiten aan op probleemgebieden en krachtbronnen van kinderen en hun moeders? We formuleerden de volgende deelvragen: –– Wat zijn de achtergronden en de (gezins)kenmerken van de kinderen? –– Met welke problemen kampen de kinderen en over welke krachtbronnen beschikken ze? –– Hoe zijn de interventies voor kinderen (en hun moeders) te typeren en (hoe) versterken ze de krachtbronnen van kinderen (en hun moeders)?
Samenvatting
127
••••••••••
