MEMORANDUM
Aan:
College B&W
Van:
H. Berntsen
Datum:
11 augustus 2008
Onderwerp:
bespreking uitgangspunten Nota Armoedebeleid, voor de informatieavond van het Cluster Samenleving van 3 september 2008
Informatieavond Cluster Samenleving woensdag 3 september 2008 Bespreking kaders Armoedebeleid gemeente Heusden Aanleiding De bespreking met raadsleden vormt de opmaat naar een Nota Armoedebeleid. Aanleiding om te komen tot een nota Armoedebeleid: · In het collegeakkoord 2006 – 2010 is opgenomen dat financiële ondersteuning wordt geboden aan de zwakkeren in de maatschappij om deel te kunnen nemen aan sociaal-culturele en sportactiviteiten. · De behoefte aan een actualisering van de gemeentelijke bijdrageregeling welzijnsactiviteiten (Welzijnsfonds) · Ontwikkelingen met betrekking tot schuldhulpverlening · Verruiming van de mogelijkheden voor gemeentelijk armoedebeleid. · Specifieke aandacht voor armoedebestrijding bij kinderen (“Aboutalebconvenanten”) Het plan van aanpak voor de Nota Armoedebeleid is als bijlage 2 toegevoegd. Doelstelling bespreking Informatieavond Cluster Samenleving: Doelstelling van de bijeenkomst is een open gedachtewisseling met raadsleden over de kaders van het Heusden armoedebeleid. Maatschappelijk instellingen en organisaties zijn gevraagd om middels een vragenlijst hun betrokkenheid en hun visie op de armoedeproblematiek naar voren te brengen. In de informatieraad zal mondeling een eerste indruk gepresenteerd kunnen worden van de binnengekomen reacties. Specifiek zijn de maatschappelijke organisaties uitgenodigd om, als vervolg op de eerste gedachtewisseling in de informatieraad, op 17 september a.s. hun opvattingen over het Heusdense Armoedebeleid naar voren te brengen op een thema-avond Armoedebeleid. (Vooraankondiging voor 3 en 17 september en vragenlijst maatschappelijke instellingen zijn toegevoegd als bijlagen 3 en 4) Programma Informatieraad 3 september In het uur dat beschikbaar is worden de volgende onderwerpen aan de orde gesteld. 1. Wat mag een gemeente wel en niet m.b.t armoedebeleid? 2. Wat verstaat Heusden onder armoedebeleid? 3. Doelgroepen armoedebeleid 4. Lokaal – Regionaal 5. Nieuwe beleidsmaatregelen Bedoeling is dat de raadsleden vanaf het begin betrokken worden bij het tot stand komen van de nota. Deze eerste bespreking betreft het formuleren van een gezamenlijke uitgangspositie voor College en Raad. Als maatschappelijk organisaties willen inspreken in de informatieraad, kunnen zij dat te voren aan de griffie kenbaar maken. 1 / 18
Ad 1. Wat mag een gemeente wel en niet m.b.t armoedebeleid? De verantwoordelijkheid voor het algemeen inkomensbeleid ligt bij het Rijk. Met de invoering van de Wet Werk en Bijstand in 2004 zijn de mogelijkheden voor gemeenten om (inkomens)voorzieningen te treffen voor specifieke groepen beperkt, omdat deze voorzieningen het landelijke inkomensbeleid en het landelijk beleid gericht op arbeidsparticipatie zouden kunnen doorkruisen. Op basis van het bestuursakkoord tussen Rijk en Gemeenten, “Samen aan de slag”, van juni 2007 is de speelruimte voor aanvullend gemeentelijk beleid vergroot en zijn aan gemeenten extra budgetten voor armoedebestrijding toegekend. In bijlage 5. is een overzicht opgenomen van de Rolverdeling Rijk – Gemeenten op het terrein van armoedebeleid en een overzicht van de voor Heusden beschikbaar gestelde rijksmiddelen. Dit overzicht kan aan het begin van de informatie raad door de beleidsmedewerker WIZ worden toegelicht. Ad. 2 Wat verstaan Heusden onder armoedebeleid? Bij de bespreking in de informatieraad wordt een brede benadering van het armoedebegrip als uitgangspunt gekozen; “Armoede is meer dan gebrek aan geld” Definitie armoede: “Armen zijn mensen, gezinnen of groepen mensen wier middelen (materieel, cultureel en sociaal) zo beperkt zijn, dat zij uitgesloten zijn van de minimale aanvaardbare levenspatronen in ons land”. (= definitie uit Nationaal Actieprogramma Armoedebestrijding 2003) Armoedebeleid gemeente Heusden: “De focus van het gemeentelijk armoedebeleid is het wegnemen van de financiële en materiële barrières voor participatie”. Doelstellingen Heusdens Armoedebeleid De drie hoofddoelstellingen van het Heusdens Armoedebeleid zijn: a. Inkomenswaarborg Waarborgen minimum inkomen voor mensen die niet in staat zijn zelfstandig in hun levensonderhoud te voorzien en geen beroep kunnen doen op enige voorliggende voorziening. Instrumenten zijn o.m. de inkomensvoorziening op basis van WWB, de langdurigheidtoeslag, de kwijtschelding eigen bijdragen/heffingen en bijzondere bijstand voor levensonderhoud. b. Participatiebevordering (Kinderen van) burgers met een laag inkomen in staat stellen om maatschappelijk te participeren Prioriteit ligt bij het verhogen van maatschappelijke participatie in de vorm van betaald werk en als arbeidsinschakeling niet (meer) tot de mogelijkheden behoort, participatie middels andere vormen van maatschappelijk zinvolle activiteiten. Instrumenten zijn o.m. reïntegratie/bevordering betaald werk, vrijwilligerswerk, welzijnsfonds, bijzondere bijstand gericht op participatie en de stimulering van deelname aan sport, culturele en maatschappelijke activiteiten. c. Preventie, hulpverlening, activering Het realiseren van een geïntegreerd aanbod van voorzieningen gericht op het voorkomen en signaleren van problematische schulden en het bieden van ondersteuning in situaties van problematische schulden en langdurige armoede. Instrumenten betreffen o. m. activiteiten gericht informatie en advies, voorlichting, cursussen budgetbeheer, schuldhulpverlening en specifieke vormen van casemangement en (keten)samenwerking in maatschappelijk ondersteuning en hulpverlening. Ad 3. Inkomensgrenzen en Doelgroepenbeleid. Bijlage 6. bevat een raming van adviesbureau Stimulansz van de omvang en de samenstelling van de doelgroep armoedebeleid bij verschillende inkomensgrenzen. De omvang van de doelgroep (in aantallen huishoudens) varieert van 800 huishoudens bij een inkomensgrens van 101% van het sociaal minimum tot 2800 huishoudens bij een grens van 130 % minimumloon. Bij de bepaling van het aantal huishoudens is geen rekening gehouden met eventueel vermogen. 2 / 18
In de bespreking met de raad willen we een verkennende ronde houden over de te hanteren inkomensgrenzen en te bepalen doelgroepen armoedebeleid. · Wordt een algemene inkomensgrens voor doelgroep armoedebeleid gesteld? · Worden er doelgroepen binnen het gemeentelijk armoedebeleid onderscheiden? · Worden er verschillende inkomensgrenzen gehanteerd voor verschillende maatregelen? In de convenanten die tot op heden zijn afgesloten tussen Rijk en gemeenten over de besteding van de extra middelen voor armoedebestrijding bij kinderen (“Aboutalebconvenanten”) wordt vaak uitgegaan van een grens van 120% van het sociaal minimum. Bij het hanteren van deze grens wordt de Heusdense doelgroep geraamd op een kleine 2000 huishoudens. Voorgesteld wordt om in Heusden uit te gaan van gedifferentieerde inkomensgrenzen, afhankelijk van de na te streven doelstelling binnen het armoedebeleid: 1. 2. 3.
3.
Doelstelling Inkomenswaarborg Participatie Preventie/
inkomensgrens 100% Soc. Min 120 % geen
Hulpverlening
geen
vermogensgrens cf WWB geen geen
geen
opmerking Conform WWB betreft iedereen/ focus op risicogroepen Indicatiestelling, en eigen bijdragen cf Wmo
Ad 4. Lokaal – Regionaal De beleidsvorming en uitvoering van het Heusdens armoedebeleid kent zowel een regionale als een lokale component. Op basis van de gemeenschappelijke regeling ISD behoort een belangrijk deel van de beleidsvorming inkomenswaarborg tot de verantwoordelijkheid van het AB van de ISD. Autonoom gemeentelijk beleid beperkt zich tot gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid. Ook de beleidsinstrumenten op het terrein van participatie vallen deels onder de werkingsfeer van de ISD (bijzondere bijstand en arbeidsreïntegratie) en WML (gesubsidieerde en aangepaste arbeid). Daarnaast is er sprake van de mogelijkheid van overlap op het terrein van specifieke maatregelen. Zo kunnen bepaalde voorzieningen gericht op de stimulering van de maatschappelijke participatie van kinderen, zoals bijvoorbeeld de bekostiging van computers en andere leermiddelen voor kinderen van minima of een bijdrage voor de deelname aan sportieve, educatieve en recreatieve activiteiten zowel via een regeling op basis van bijzondere bijstand als via een eigen specifieke gemeentelijke regeling worden gefaciliteerd. Op 3 september wordt de raadsleden gevraagd naar hun opvattingen ten aanzien van de verhouding lokaal – regionaal binnen het armoedebeleid. Ad 5. Voorstellen voor nieuw beleid en nieuwe maatregelen armoedebeleid. Op dit moment wordt een evaluatie gemaakt van het welzijnsfonds over 2006 en 2007. Op basis hiervan zullen u voorstellen worden gedaan met betrekking tot de toekomst van deze regeling. Maatschappelijke instellingen zijn gevraagd om hun opvattingen te formuleren ten aanzien van armoedebestrijding in Heusden. De provincie Brabant heeft het initiatief genomen voor een jeugdsportfonds. De stichting Juvans en de Stadsbank Midden Nederland zijn gevraagd om een actualisering van hun aanbod schuldhulpverlening. Binnen de bijzondere bijstand worden de mogelijkheden onderzocht voor specifieke maatregelen voor gezinnen met kinderen en de aanschaf duurzame gebruiksgoederen. Nieuwe vormen van dienstverlening worden onderzocht gericht op het verminderen van het niet gebruik van voorzieningen en het optimaliseren van de uitvoering van regelingen. Tijdens de informatiebijeenkomst met raadsleden kunnen de verschillende mogelijkheden die onderzocht worden “achter de hand worden gehouden” om in eerste instantie raadsleden en maatschappelijke organisaties in de gelegenheid te stellen om met specifieke voorstellen te komen. In bijlage 1. treft u de agenda voor de bespreking in de informatieraad.
3 / 18
Bijlage 1. Agenda bespreking uitgangspunten Nota Armoedebeleid Informatieraad woensdag 3 september 2008
De bespreking met raadsleden vormt de opmaat naar een Nota Armoedebeleid. Doelstelling van de bespreking in de Informatieraad is om de raadsleden vanaf het begin te betrekken bij het tot stand komen van de nota en in een open gedachtewisseling een gezamenlijke uitgangspositie te bepalen voor het Heusdens armoedebeleid.
Programma Na een toelichting op aanleiding en doelstelling van de beleidsnota armoedebeleid door wethouder van den Bos komen de volgende onderwerpen komen aan de orde: 1. Rol van de gemeente? Wat mag een gemeente wel en niet m.b.t. armoedebeleid? Toelichting door Hans Berntsen, beleidsmedewerker afdeling OWZ 2. Wat verstaat Heusden onder armoedebeleid? Uitwisseling met wethouder van den Bos over de doelstellingen en reikwijdte van het Heusdens armoedebeleid. 3. Doelgroepen armoedebeleid Presentatie van factsheet armoede gemeente Heusden; waarna uitwisseling over uitgangspunten voor inkomensgrenzen en doelgroepen armoedebeleid 4. Lokaal – Regionaal Beleidsvorming en uitvoering van armoedebeleid kent zowel een regionale als een lokale component. Uitwisseling over de verhouding lokaal – regionaal binnen het armoedebeleid. 5. Nieuwe beleidsmaatregelen Open informatieronde langs raadsleden. Maatschappelijk instellingen en organisaties zijn gevraagd om hun visie op de armoedeproblematiek naar voren te brengen. Op dit moment wordt een evaluatie gemaakt van het welzijnsfonds over 2006 en 2007. In de informatieraad zal mondeling een eerste indruk gepresenteerd kunnen worden van de binnengekomen reacties.
Toelichting Specifiek zijn de maatschappelijke organisaties uitgenodigd om, als vervolg op de eerste gedachtewisseling in de informatieraad, op 17 september a.s. hun opvattingen over het Heusden Armoedebeleid naar voren te brengen op een thema-avond Armoedebeleid.
4 / 18
Bijlage 2 Plan van aanpak Nota Armoedebeleid 1.
Wat Bepaling hoofdlijnen Heusdens Armoedebeleid a. College · bespreking memo nota armoedebeleid AMB b. Maatschappelijke instellingen; · Informatieverzameling armoedesituaties Heusden · Inventariseren opvattingen m.b.t. gem. AMB c. Gemeentelijke werkorganisatie · informatieverzameling bereik en effectiviteit maatregelen; · evaluatie welzijnsfonds. · informatie m.b.t relevante verwante beleidsterreinen d. Informatieraad · Klokken gelijk zetten met de raad/formuleren uitgangspositie · Transparantie e. Thema-avond Armoedebeleid
2. 3.
Schrijven beleidsnota Bespreking concept nota: · · ·
4. 5.
College Cliëntenraden/maatschappelijke organisaties ISD
Verwerken conclusies/opstellen definitieve nota/ opstellen raadsvoorstel Besluitvorming nota · · ·
College Informatieavond Cluster Samenleving Raad
Wanneer 1 juli – 17 september
2 september
1 juli – 17 september
1juli – 1 september
3 september
17 september 15 september – 15 oktober 21 oktober ……………. ……………. 1 november – 15 november
22 november december 2008 januari 2009
5 / 18
Bijlage 3 Vooraankondiging 3 september Vermeld bij uw correspondentie altijd ons kenmerk!
Ons kenmerk: Behandeld door: Doorkiesnummer: E-mailadres: Onderwerp: Datum:
H. Berntsen (073) 5131932
[email protected] Bespreking kaders Armoedebeleid 9 juli 2008
Verz.
Interne post Raadsleden gemeente Heusden
Geachte leden van de gemeenteraad, Op 3 september aanstaande wil ik met u van gedachten wisselen over de kaders van het te ontwikkelen armoedebeleid. Deze bijeenkomst vormt de opmaat naar een Nota Integraal Armoedebeleid die eind 2008 aan u wordt voorgelegd. Vragen die zich hierbij voordoen zijn onder andere: Wat is armoede? Welke verantwoordelijkheden én mogelijkheden heeft een gemeente hierin? Welke lokale maatregelen zijn mogelijk, en wat kosten deze? Deze en andere vragen wil ik graag met u bespreken. Hierop vooruitlopend zend ik u per fractie het boekje :”Gemeentelijk Armoedebeleid” toe. Uiteraard is het mogelijk meerdere exemplaren hiervoor ter beschikking te stellen, indien gewenst. De publicatie is ook gratis te downloaden van de website van SZW: http://docs.minszw.nl/pdf/102/2008/102_2008_1_19843.pdf. Indien u prijs stelt op meer boekjes dan kunt u dit via de griffie kenbaar maken. Tot slot wens ik u een goed zomerreces. Met vriendelijke groet,
R. van den Bos Wethouder Sociale Zaken en Werkgelegenheid Vermeld bij uw correspondentie altijd ons kenmerk!
Ons kenmerk: Behandeld door: Doorkiesnummer:
H. Berntsen (073) 5131932
6 / 18
Bijlage 4 Brief maatschappelijke instellingen en vooraankondiging 17 september
Vermeld bij uw correspondentie altijd ons kenmerk!
Ons kenmerk: Behandeld door: Doorkiesnummer: E-mailadres: Onderwerp: Aantal bijlagen: Datum:
H. Berntsen (073) 513 17 89
[email protected] armoedebeleid gemeente Heusden/ vooraankondiging thema-avond Armoedebeleid 17 september 19.30 uur 1 11 juli 2008
Verz.
maatschappelijke organisaties
Geachte, Het huidige kabinet is bezig om de mogelijkheden voor het voeren van gemeentelijk armoedebeleid te verruimen. De gemeente Heusden wil, met het opstellen van een nota Integraal Armoedebeleid, aansluiten op deze landelijke ontwikkeling. In onze gemeente zijn tal van maatschappelijke organisaties actief die op één of andere manier te maken hebben met situaties van armoede. Het gaat hier om scholen, sportclubs, jeugdwerk, zorginstellingen, maatschappelijk werk, vrijwilligersorganisaties, et cetera. De gemeente wil deze organisaties actief betrekken bij het tot stand komen van het nieuwe beleid. Daarom nodig ik u uit om uw informatie en uw visie op de armoedeproblematiek in de gemeente Heusden met ons te delen. Vragenlijst
Op de eerste plaats vragen wij u om een schriftelijke reactie op enkele vragen zoals geformuleerd in de bijlage van deze brief. Ik verzoek u deze voor 25 augustus retour te sturen aan gemeente Heusden, tav. dhr. H. Berntsen. U kunt uw reactie ook per e-mail sturen via
[email protected]. Thema-avond
Naast deze schriftelijke inventarisatie wil ik u uitnodigen om deel te nemen aan een thema-avond Armoedebeleid. Voor deze avond worden maatschappelijke organisaties en instellingen alsmede leden van de gemeenteraad uitgenodigd. De avond vindt plaats op woensdag 17 september a.s. 19.30 uur in het gemeentehuis in Vlijmen. Doelstelling van deze themabijeenkomst is om beleidsaanbevelingen en concrete maatregelen te bespreken ten behoeve van de nota Integraal Armoedebeleid. Voor deze thema-avond Armoedebeleid ontvangt u van ons nog een definitieve uitnodiging. Voorafgaand aan deze thema-avond zal wethouder Van den Bos op 3 september a.s. met 7 / 18
raadsleden van gedachten wisselen over de kaders van het te ontwikkelen armoedebeleid. U kunt hierbij aanwezig zijn. Als u actief wilt meepraten op die avond kunt u dit kenbaar maken aan de griffie van de gemeente.
Met vriendelijke groet, namens het college van Heusden, manager Team Ondersteuning welzijn,
J. Verbiesen
Bijlage(n): ·
Vragen aan maatschappelijke organisaties m.b.t. armoedebeleid gemeente Heusden
8 / 18
Vragen maatschappelijke organisaties m.b.t. armoedebeleid Informatie: Toelichting op betrokkenheid van uw organisatie bij armoedeproblematiek in gemeente Heusden ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2a. Beschikt u over informatie m.b.t. specifieke situaties en/of met betrekking tot specifieke groepen? 2b. Zo ja, kunt u daar iets over toelichten. 2c. Beschikt u over gegevens over de frequentie? ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Bent u/is uw organisatie voornemens om deel te nemen aan de thema-avond Armoedebeleid op woensdag 17 september? O Ja; aantal personen ………………………
9 / 18
O
Neen
Visie op Armoede(beleid) 1. Wat verstaat u onder armoede? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
10 / 18
2. Wat doet armoede met mensen? Welke ondersteuning krijgen ze en hoe ervaren zij die? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Welke verantwoordelijkheden en mogelijkheden m.b.t. tot armoede ziet u weggelegd voor onze gemeente? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4. Welke concrete maatregelen m.b.t. armoedebestrijding zou volgens U de gemeente Heusden kunnen opnemen in haar nieuwe beleid? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
11 / 18
5. Opmerkingen? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Bijzonder dank voor uw medewerking.
Zou u uw reactie voor 25 augustus willen toesturen naar: Gemeente Heusden, t.a.v. dhr. H. Berntsen, Postbus 41, 5250 AA Vlijmen
Of per e-mail:
[email protected]
12 / 18
Bijlage 5 Rolverdeling Rijk – Gemeenten Armoedebeleid Rijk De verantwoordelijkheid voor het algemeen inkomensbeleid ligt bij het Rijk. Jaarlijks wordt centraal de hoogte van het sociale minimum vastgesteld. Deze (bijstands)norm geldt voor alle burgers van Nederland en wordt geacht voldoende te zijn om te voorzien in de algemene middelen van bestaan. Daarnaast zijn er diverse landelijke regelingen die tot doel hebben te voorkomen dat bepaalde uitgaven onevenredig zwaar drukken op het inkomen van huishoudens of die een algemene tegemoetkoming bieden ten behoeve van een specifieke situatie. Deze regelingen zijn deels inkomensafhankelijk zoals de huurtoeslag, de zorgtoeslag. de kinderopvangtoeslag, tegemoetkoming studiekosten, alleenstaande ouder toeslag, etc. en hebben deels een algemeen karakter zoals kinderbijslag, basisbeurs, heffingskortingen belasting. Na aanvankelijk inperking van de mogelijkheid voor het voeren van gemeentelijk inkomensondersteunings- en armoedebeleid door de eerste kabinetten Balkenende zijn door het kabinet Balkenende IV, onder regie van staatssecretaris Aboutaleb, de mogelijkheden voor gemeentelijke armoedebeleid weer verruimd. Hierover is in 2007 een convenant gesloten tussen gemeenten en het rijk. onder de noemer “Samen aan de slag”. Als onderdeel van afspraken van het ministerie van SZW en de VNG over een voortvarende gezamenlijke aanpak op het terrein van participatie, armoedebeleid en schuldhulpverlening zijn specifieke maatregelen genoemd als het verschaffen van bijstand in natura voor gezinnen met kinderen, het dereguleren van de langdurigheidtoeslag, het tegen gaan van het niet-gebruik van regelingen en het intensiveren van de schuldhulpverlening. Op basis van dit bestuursakkoord zijn structureel extra middelen vrijgemaakt voor armoedebestrijding. Voor de gemeente Heusden lopen deze middelen op naar een structurele bijdrage van € 130.000,- in 2011. Daarnaast heeft het rijk tot 2011 € 200.000,- aan incidentele middelen beschikbaar gesteld voor armoedebestrijding en schuldhulpverlening. Gemeenten Het armoedebeleid is nauw verbonden met de opdracht aan gemeenten in de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO): “Iedereen doet mee!”. De Bijzondere Bijstand is het wettelijk instrument voor aanvullend gemeentelijk beleid. Als door bijzondere omstandigheden zich een situatie voordoet dat het inkomen (de uitkeringsnorm) niet toereikend is om bepaalde noodzakelijke uitgaven te doen kan de gemeente besluiten om bijzondere bijstand te verstrekken. Dit is een arbeidsintensief proces. Individueel moet worden vastgesteld of de uitgaven noodzakelijk zijn, of er onvoldoende draagkracht is om de uitgaven te bekostigen en of ze daadwerkelijk zijn gemaakt. Omdat onvoldoende- en langdurig laag inkomen zich concentreert in specifieke groepen zoals langdurig werklozen, chronisch zieken en ouderen zonder aanvullende pensioenen en uit redenen van efficiency ontwikkelden gemeenten categoriale regelingen, waarbij aan specifieke groepen op basis van algemene kenmerken een (financiële) tegemoetkoming werd verstrekt. Met de invoering van de Wwb in 2004 zijn de mogelijkheden voor gemeenten om categoriale (inkomens)voorzieningen te treffen voor specifieke groepen beperkt, omdat deze het landelijke inkomensbeleid en het landelijk beleid gericht op arbeidsparticipatie doorkruisen. Alleen aan chronisch zieken, gehandicapten, ouderen mogen gemeenten vaste bedragen als bijzondere bijstand verstrekken. Op basis van het bestuursakkoord van juni 2007 is de speelruimte voor aanvullend gemeentelijk beleid, zowel binnen als buiten de bijzondere bijstand versterkt.
13 / 18
Mogelijkheden voor aanvullend gemeentelijk beleid zijn: · kwijtschelding van gemeentelijke belastingen en heffingen; · financiële bijdragen voor maatschappelijke participatie (bijvoorbeeld een sportpas, gemeentelijk welzijnsfonds, bijdragen vrijwilligerswerk); · een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering voor alle minima; · ruimte ten aanzien van te hanteren inkomensgrenzen en drempelbedragen; · langdurigheidtoeslag; · indirecte inkomensondersteuning door projecten gericht op kostenbesparing/ bestedingsverruiming (energiebesparing, inkoopcoöperaties); · proactieve dienstverlening en ondersteuning om de burger “haar recht te laten halen”; · vereenvoudiging van aanvraagprocedures en koppeling van bestanden · voorkomen van (problematische) schulden; afspraken met woningbouwcorporaties, nutsvoorzieningen, kredietverschaffers en andere maatschappelijke intermediairs
Tabel
Rolverdeling Gemeente – Rijk
Inkomensondersteuning (Verbeteren van de financiële positie van burgers met laag inkomen)
Schuldhulpverlening, Preventie en versterking financiële zelfstandigheid (Herstellen respectievelijk bevorderen van financiële zelfstandigheid)
Maatregelen Armoedebeleid
Gemeente
Rijk
Inkomensvoorziening WWB, Bijzondere Bijstand, Langdurigheidtoeslag Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Invoering Inkomensafhankelijke bijdragen (Wmo, Sport, Cultuur, etc.) Kwijtschelding Inkomensafhankelijke bijdragen Welzijnsfonds Kortingspassen Particuliere fondsen Voedselbank Noodfonds
Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderopvangtslg Heffingskortingen belasting WTOS Studiefinanciering WKO Belastingsdienst (aftrek bijzondere kosten)
Activering en Reïntegratie WWB Sociale Activering Schuldhulpverlening Budgetteringscursussen Lesbrieven Basis- en Voortgezet Onderwijs Schuldpreventieprojecten Jongeren Convenanten met nutsbedrijven en financiële instellingen Tegengaan niet gebruik; formulierenbrigades/ wijkteams/wijkhelpdesks/ADC/Loket Maatschappelijk Ondersteuning
WSNP (schuldsanering natuurlijke personen) BKR Postbus 51 NIBUD
Maatschappelijke organisaties Heusden kent tal van maatschappelijke organisaties die op één of andere manier te maken hebben met situaties van armoede en een rol kunnen spelen in de uitvoering van Armoedebeleid. Het gaat hier om scholen, sportclubs, jeugdwerk, sociaal cultureel werk, zorginstellingen, maatschappelijk werk, vrijwilligersorganisaties, et cetera. Deze organisaties hebben een belangrijke signalering- en doorverwijsfunctie. De professionele instellingen organiseren eigen activiteiten zowel op het terrein van informatie en advies (tegengaan niet gebruik) als op het terrein activering en hulpverlening. Onze gemeente werkt al op vele terreinen intensief samen met maatschappelijke organisaties. Subsidiebeleid en het verstrekken van specifieke opdrachten bieden de mogelijkheid voor aanvullende gemeentelijke sturing. Kerken en particuliere fondsen bieden financiële ondersteuning en directe hulp aan mensen met een laag inkomen. Het particulier initiatief is een specifieke aanvulling op het algemeen gemeentelijk Armoedebeleid. De klantenraad ISD en de Wmo-adviesraad kunnen vanuit de eigen achterban een belangrijke 14 / 18
signaleringsfunctie vervullen ten aanzien van armoede. Al deze maatschappelijke organisaties zijn gevraagd een inhoudelijke bijdrage te leveren aan het Armoedebeleid. Middels een vragenlijst is hen gevraagd om hun betrokkenheid bij en hun visie op het gemeentelijk armoedebeleid toe te lichten. Op 17 september a.s. is een speciale thema-avond belegd waarin maatschappelijke organisaties en gemeenteraadsleden met elkaar van gedachte kunnen wisselen over de kaders en concrete maatregelen van het gemeentelijk armoedebeleid. Het actief betrekken van maatschappelijke organisaties en particulier initiatief bij de beleidsvorming is belangrijk voor de vergroting van de doelmatigheid en het verwerven van draagvlak voor de uitvoering van beleid.
Overzicht middelen Armoedebeleid Heusden Progr. nr Budget Structurele Middelen Welzijnsfonds Bijzondere bijstand Kwijtschelding
2006 Begr 75.000
Uitg 40.000
Totaal Begroting Heusden
Incidentele middelen Rijk Extra impuls schuldhulpverlening Extra middelen armoedebestrijding bij kinderen
Totaal extra Rijk
2008 Begr 75.000
2009 Begr 75.000
Uit
2010 Begr 75.000
166.000
180.000
178.000
180.000
180.000
180.000
95.000
96.000
115.000
93.000
136.000
136.000
136.000
5.293.000 Id 33.000 30.000 437.000
40.000 27.000
36.000 33.000
46.000 32.000
4.821.000 36.000 36.000
439.000
463.000
28.000
23.000
56.000
56.000
Voorjaarnota 2008 Structurele middelen Rijk Accres Armoedebestrijding
Uitg 51.000
204.000
Langedurig tsls WWB-Inkomen. SHV-stadsbank SHV-Juvans
2007 Begr 75.000
opmerking Raadsbesluit 2002 Begroting 2008 BB + Wlzfds Begroting 2008 BB + Wlzfds
(incl. LT)
id 36.000 36.000 463.000
36.000 36.000 463.000
NB: Excl. WWB FWIinkomensdeel
bestuursakkoord VNG Rijk Motie begr. SZW 2008 (“Aboutalebgelden” ) “rondje van Bos”
+/35.000 8.000
16.000
97.000
130.000
92.000
130.000
97.000
130.000
15 / 18
Bijlage 6. Raming Omvang Doelgroepen Armoedebeleid gemeente Heusden.
Gemeente: Heusden Raming voor het jaar: 2008 Berekend door ISD met de “StimulanSZ-minimasite”; Bronvermelding verplicht: .
Tabel 1: Omvang en samenstelling doelgroep armoedebeleid (cumulatief) Aantal huishoudens met een inkomen tot ...% van het sociaal minimum 101% 105% 110% 115% 120% 125% 130% Zelfstandigen 305 319 339 385 440 495 544 Werknemers Bijstand/WW Arbeidsongeschikten Pensioenontvangers Niet ingedeeld Totaal
166 149 43 125 16 804
190 172 61 220 30 992
223 190 75 316 52 1195
316 209 98 518 66 1592
439 219 119 703 74 1994
600 229 140 872 78 2414
825 235 162 1030 84 2880
Tabel 2: Omvang en samenstelling doelgroep armoedebeleid (per inkomenscategorie) Aantal huishoudens per inkomenscategorie (Percentage van het sociaal minimum) 0% tot 102% 106% 111% 116% 121% 126% 101% tot tot tot tot tot tot 105% 110% 115% 120% 125% 130% Zelfstandigen 305 15 20 46 55 55 49 Werknemers
166
24
33
93
123
162
225
Bijstand/WW
149
23
18
18
11
9
7
Arbeidsongeschikten
43
17
14
23
21
22
22
Pensioenontvangers
125
95
96
202
185
169
158
16
14
22
14
8
4
6
804
188
203
396
403
421
467
Niet ingedeeld Totaal
Opmerking: Verschillen zijn mogelijk door afrondingsverschillen bij de berekening van frequentie in verschillende inkomenscategorien. Bij gebruik wordt sterk aangeraden de getallen af te ronden. Het zijn ramingen; vermijdt schijnnauwkeurigheid.
16 / 18
Toelichtingen Toelichting categorie bijstand/WW Het CBS heeft de categorieën Bijstand en WW-gerechtigden samengevoegd. We vinden het onverantwoord om zelf deze categorieén toch te splitsen. U verwacht wellicht een groter aantal bijstandsgerechtigden in de verschillende categorieën. Belangrijkste redenen waarom (a) het aandeel huishoudens met bijstandsuitkering per inkomenscategorie klein is en (b) ook op hogere inkomensniveaus huishoudens met een bijstandsuitkering aanwezig zijn: · Een deel van de huishoudens heeft een bijstandsuitkering als aanvulling op een ander inkomen. Het huishouden is in veel gevallen door het CBS daarom ondergebracht in de categorie van dat andere inkomen. · Het CBS kijkt naar het jaarinkomen. Wanneer een huishouden 5 maanden een bijstandsuitkering heeft ontvangen en in de overige 7 maanden een ander inkomen, dan is het huishouden in veel gevallen door het CBS ondergebracht in de categorie van dat andere inkomen. · Een deel van de huishoudens met een bijstandsuitkering heeft een hoger inkomen dan de norm, bijvoorbeeld als gevolg van inkomensvrijlating bij deeltijdwerk. · Een deel van de huishoudens met een bijstandsuitkering heeft een hoger jaarinkomen dan de norm, bijvoorbeeld door toeslagen of doordat er in dat jaar een aantal maanden een hoger inkomen is geweest uit bijvoorbeeld betaald werk.
Sociaal minimum Het sociale minimum (of het beleidsmatig minimum) is het wettelijk bestaansminimum zoals dat in de politieke besluitvorming is vastgesteld. Om te kunnen beoordelen of het inkomen van een huishouden onder het minimum valt, moet aan de hand van de regelgeving worden vastgesteld welke norm voor het desbetreffende huishouden van toepassing is. De norm voor een eenoudergezin met twee kinderen bedraagt bijvoorbeeld 90% van de bijstandsuitkering van een echtpaar, aangevuld met de (leeftijdsafhankelijke) kinderbijslag. Bij 65-plussers is het bedrag aan AOW-pensioen als norm gekozen. Het waargenomen inkomen van huishoudens die uitsluitend zijn aangewezen op een uitkering op het niveau van het sociale minimum, wijkt soms in geringe mate af van de vastgestelde normbedragen.
Zelfstandigen Inkomen uit onderneming is de bron waaruit een huishouden in een jaar het meeste inkomen ontvangt. Bij deze indeling worden de inkomensbestanddelen van alle leden van het huishouden samengeteld. Indien een van de leden van het huishouden inkomen uit eigen onderneming heeft, wordt deze bron ongeacht de hoogte van het bedrijfsresultaat (dus ook als er sprake is van een verlies) als voornaamste inkomensbron van het huishouden aangemerkt. Aan deze categorie zijn ook huishoudens toegevoegd waarvoor inkomen uit vermogen de voornaamste inkomensbron vormt. 17 / 18
Werknemers Inkomen uit arbeid in loondienst is de bron waaruit een huishouden in een jaar het meeste inkomen ontvangt. Bij deze indeling worden de inkomensbestanddelen van alle leden van het huishouden samengeteld.
Bijstand/WW Een bijstandsuitkering of werkloosheidsuitkering is de bron waaruit een huishouden in een jaar het meeste inkomen ontvangt. Bij deze indeling worden de inkomensbestanddelen van alle leden van het huishouden samengeteld. Het inkomen bestaat vooral uit een bijstandsuitkering (WWB) of uitkering WW (Werkloosheidswet) en Wachtgeld.
Arbeidsongeschikten Het inkomen bestaat vooral uit een uitkering ZW (ziektewet), WAO (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering), WAZ (Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen) en uitkeringen van particuliere verzekering i.v.m. ziekte en arbeidsongeschiktheid.
Pensioenontvangers Het inkomen bestaat vooral uit een uitkering AOW (Algemene ouderdomswet), Anw (Algemene Nabestaandenwet), pensioen, lijfrente.
Overig / niet-ingedeeld Het inkomen bestaat vooral uit een studiebeurs en alimentatie ontvangen van de ex-echtgeno(o)t)e), een uitkering Wajong (Wet arbeidsongeschikt-heidsvoorziening jonggehandicapten), IOAW (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers, IOAZ (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen) en BBZ (Bijstandsbesluit zelfstandigen).
18 / 18
