lumens Schone lei Een dag lang LUMC-onderzoek Donderdag 16 december stond alles in de Burumazaal Licht op u Nieuwe rubriek Gevaarlijkste plek

lumens

1

januari 2012

Licht op u

Kom op 6 en 7 februari naar het Boerhaaveplein. Directoraat HRM organiseert een markt voor u. In het extra inlegvel leest u er alles over.

Meegevouwen in deze Lumens

informatieblad voor medewerkers van het leids universitair medisch centrum

Nieuwe rubriek Een nieuw jaar, een nieuwe rubriek. Hier vindt u een greep uit de nieuwsberichten van afgelopen maand waarin het LUMC voorkwam. Pagina 2

Gevaarlijkste plek David van Bodegom betoogt in zijn column dat het LUMC een van de gevaarlijkste plekken ter wereld is. En ook welke boefjes er rondlopen. Gelukkig valt er iets aan te doen. Pagina 6

Onderzoek in de praktijk Waarom worden onderzoeksresultaten niet altijd naar de praktijk vertaald? Sinds twee jaar is Leti van Bodegom - Vos aanspreekpunt voor implementatiekwesties. Pagina 7

De week voor kerst ging de vlag in top bij het LUMC. Als steun voor Serious Request. Veel LUMC’ers zetten zich belangeloos in. Op de foto enkele actievelingen; v.l.n.r. Ronald Berghouwer, Elma Mensink, Sander Buurman, Anne van der Velde, Mady Los, Els Nagtegaal, Bram van der Linden, Ondine Gort, Astrid Hageman

We doen het goed, maar ... “Maar 2012 gaat de organisatie meer brengen dan feestjes.” Met deze woorden stapte bestuursvoorzitter Ferry Breedveld in zijn nieuwjaarsspeech over van de vrolijke berichten naar datgene wat in jargon ‘uitdagingen’ heet. Breedveld hield de uitgebreide rede bij de lunch bijeenkomst van afdelingshoofden en een verkorte versie op de nieuwjaarsreceptie in Gebouw 3. Lees verder op pagina 3

Een dag lang LUMC-onderzoek D

onderdag 16 december stond alles in de Burumazaal in het teken van wetenschappelijk onderzoek. Op die dag werd de Research Conference 2011 gehouden. Met presentaties van gevestigde en jonge onderzoekers van alle divisies kregen de 150 à 200 aanwezigen een dwarsdoorsnede van het LUMC-onderzoek te zien.

Prof. Christine Mummery (Anatomie & Embryologie) was uitgenodigd om de LUMC Distinguished Lecture te houden waarin zij vertelde over de mogelijkheden van stamcellen, nu en in de toekomst. Volgens haar moet het in het volgende decennium mogelijk zijn om weefsels en orgaanfuncties te repareren met behulp van stamcellen. Na afloop werden twee exemplaren van haar vorig jaar verschenen boek over stamcellen verloot. Er werden deze dag ook verschillende fellows in het zonnetje gezet. Zes jonge onderzoekers kregen afgelopen jaar een fellowship van de Bontius Stichting, die fondsen werft voor LUMC-onderzoek. Met het geld hiervan kunnen zij buitenlandervaring opdoen. Slechts de helft van de prijswinnaars – Jimmy Berbée (Endocrinologie), Linda Flinterman (Klinische Epidemiologie), Rachel Knevel (Reumatologie), Chris Lange (Heelkunde), Maaike van Putten (Humane Genetica) – was in de gelegenheid om de oorkonde in ontvangst te nemen, de anderen waren in het buitenland voor hun onderzoek. Ook ’s middags regende het prijzen en fellow-

ships. Zo ging de C.J. Kok-prijs dit jaar naar statisticus dr. Jelle Goeman en mocht reuma-onderzoekster dr. Annette van der Helm - van Mil de Marie Parijs-prijs in ontvangst nemen. De dag werd afgesloten met een lezing van prof. Ed Boyden van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology. Hij vertelde over nieuwe technieken om het functioneren van gezonde en zieke hersenen zichtbaar te maken. (RH) ■

Elise Sarton en Pim Assendelft wonnen de loterij

Schone lei Lumens wilde weten wat uw meer tijd heb wil ik zelf mijn prioriteiten bepalen. De uitdaging zit ’m in het feit dat goede voornemens voor 2012 ik graag aardig gevonden wil worden en zijn. Het resultaat: twee dames dat wil ik nu los laten. Dus bij alles eerst delen hun intieme voornemens even nadenken of ik het echt wil. Dat en een heer geeft zich bloot. De geeft rust.” dames wensen anoniem te blij- Marathon “Mijn bijzondere voornemen is om een ven. Niet gebruikelijk in Lurecord te lopen in de marathon mens, maar voor een keer mag persoonlijk van Houston, Texas, USA op 15 januari”, dat. En natuurlijk ontbreekt de vertelt Jos Gubbi. “Het wordt mijn vijfde klassieker onder de voornemens marathon na Leiden (2008), Berlijn (2008), Rotterdam (2009) en Houston (2011). niet: stoppen met roken! Ik heb familie wonen in Houston, vandaar

“I

k ben gestopt met roken sinds 1 januari. Niet precies om 12 uur. Toen waren de sigaretten nog niet op en voor mijn gevoel was de dag nog niet voorbij. Dus vanaf de ochtend daarna. Ik doe het natuurlijk voor mijn gezondheid. En ik wil niet het slechte voorbeeld aan mijn kinderen geven. Daarbij wordt je huid er ouder van, het is koud buiten en het kost veel geld. Allemaal goede redenen. Tot nu toe kost het me erg weinig moeite, al ben ik wel geneigd een wijntje extra te nemen. Zo buig ik mijn verlangens om natuurlijk. Daarom gebruik ik nu ook Wordfeud als afleider.” “Mijn goede voornemen is om vanaf nu mijn leven in eigen hand te nemen en mijn tijd niet meer te laten indelen door anderen. Ik begin letterlijk aan een nieuwe fase in mijn leven. Sinds kort woon ik op mezelf. De kinderen zijn de deur uit en ik ben verhuisd naar een appartement. Een nieuwe start dus. Eind vorig jaar is mijn moeder overleden en ik heb veel voor haar gezorgd. Nu ik

dat ik daar voor de tweede keer meedoe. Ik hoop hem deze keer binnen 4 uur en 30 minuten te lopen. Ik heb mijn strategie goed uitgedacht en heb me sinds juli zorgvuldig voorbereid. Ik pas ook mijn voeding aan en eet minder vetten. Dus geen champagne en oliebollen met oud en nieuw. Maar het is het waard, het is een geweldige gebeurtenis!” (CW) ■ Lees meer over goede voornemens in de column van Jan Maasen op pagina 2.

lumens 2

Wisselcolumn Jan Maasen

3

Nieuwe collega Michael van Weerlee (33) is sinds dit jaar in dienst als helpdeskmedewerker bij ICT. U kunt hem bellen bij problemen met uw computer.

heel afwisselend en de sfeer is goed. Ik werk er natuurlijk nog maar net, maar heb een zeer positieve indruk. En heb je het gevoel dat je in een ziekenhuis werkt? Nee, het voelt als een bedrijf. Maar omdat mijn kinderen, een eeneiige tweeling, hier in juni geboren zijn, weet ik dat het een ziekenhuis is! (CW) ■

Waar heb je hiervoor gewerkt? Ik werkte bij Agentschap NL, dat is onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. Ik zat daar op de helpdesk van het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen. Wij hielpen bij problemen met een softwareprogramma. Waarom ben je geswitcht van baan? Ik vind het leuk om in een grotere organisatie te werken; het werk van de helpdesk is breder. Een andere reden is dat ik in Leiden woon. Nu kan ik op de fiets naar het werk, wel zo makkelijk. Ik keek al een tijdje naar banen dichtbij huis. Maar ook in de ICT is het vrij lastig om een baan te vinden. Voor deze baan hadden zich meer dan honderd sollicitanten gemeld. Ik voel me zeer vereerd dat ik het ben geworden.

Jan Maasen is directeur HRM.

Poweradviseur

I

n 2012 wordt alles anders. In 2011 had ik wel eens het gevoel dat ik de zaken niet onder controle had. Maar nu heb ik goede voornemens… Zomaar een paar voorbeelden uit december 2011: op 6 december ben ik vergeten in te checken met mijn ov-kaart, op 8 december heb ik een belangrijke vergadering onvoldoende voorbereid, op 9 december ben ik vergeten een belangrijke mail te beantwoorden, op 12 december verliep mijn powerpointpresentatie nogal rommelig en mensen luisterden niet, op 14 december klopten een aantal afspraken in de agenda niet. Er gaan allerlei dingen mis, die eigenlijk nooit met je vakkennis te maken hebben, maar altijd met praktische vaardigheden. Tegenwoordig gaat het vaak om ICT-gerelateerde vaardigheden, zoals mail, agenda, presentaties. Maar het kan ook fout gaan in hoe je argumenteert, hoe je onthoudt. Juist dit soort vaardigheden zijn heel persoonlijk: hoe je spreekt, hoe je organiseert is iets van jezelf. Dus als het fout gaat en je het gevoel krijgt dat je de controle verliest, dan gaat het mis met jezelf… Maar op 15 december heb ik het licht gezien. Ons hele directoraat heeft een dag lang een powertraining gevolgd. ‘Powersupport’ voor de ondersteuning en ‘poweradviseur’ voor de rest. Een dag lang leren hoe je veel beter kunt onthouden, hoe snellezen je werklast vermindert, hoe mindmapping je helpt met voorbereiden en presenteren, hoeveel mogelijkheden er nog zijn om met Outlook je zaken beter te organiseren. Het was een in-companytraing met onderwerpen die door collega’s werden aangedragen, met (over)enthousiaste Achterhoekse docenten die gelukkig heel veel praktische tips gaven, en met een gezellige borrel ter afsluiting. Dat laatste is ook belangrijk. Want gezamenlijke goede voornemens werken nu eenmaal beter dan stille, in eenzaamheid genomen besluiten. Mijn goede voornemens? Projecten en presentaties voorbereiden met iThoughts (mindmapping op de iPad) en e-mail en afspraken veel, veel beter organiseren met Outlook.

Jan Maasen Zijn dit voornemens die aanspreken? De HRM-adviseurs bedrijfsopleidingen kunnen helpen met de organisatie van een powertraining op je eigen afdeling.

Weet u nog niet wat u met uw Persoonlijk Budget gaat doen? Lumens helpt. De komende maanden vindt u op deze plaats steeds een andere collega met zijn/haar persoonlijke bestemming van het PB.

€

In memoriam Tiny Groen

Op 30 november is onze collega voedingsassistente Tiny Groen overleden op 59-jarige leeftijd. Wij moesten Tiny al langere tijd op de werkvloer missen, maar het bericht van haar overlijden kwam volledig onverwacht voor ons. Zij was een bescheiden medewerker, die tien jaar in het LUMC heeft gewerkt. Zij heeft veel tegenslagen gekend, maar wist desondanks steeds weer goed de draad van het leven op te pakken. We wensen haar zoon, dochter en schoonzoon veel sterkte toe met het verwerken van dit verlies. Collega’s en leidinggevenden van de verpleegafdeling C10-P

LUMC IEUW

N

in het nieuws Nieuw in Lumens: een keuze uit nieuwsberichten over het LUMC van de afgelopen maand. Voor meer en actueler nieuws gaat u naar de homepage van Albinusnet, de knop ‘LUMC in de media’.

“Ook onderzoek wetenschapsfraude in Leiden.” Dat is de kop van een persbericht van het ANP van 9 december. “Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) heeft een onderzoekscommissie gevraagd om het rapport over de frauderende Rotterdamse hoogleraar Don Poldermans te bestuderen en om uit te zoeken of er ook Leidse wetenschappers betrokken zijn bij de fraude van de Rotterdammer.” De commissie rapporteert naar verwachting over drie maanden. Het Leidsch Dagblad beschrijft in de editie van 10 december een dag uit het leven van

Nicoline Schalij-Delfos.

Het Persoonlijke Budget van Irene Legemaat (secretaris Raad van Bestuur) Uit mijn Persoonlijk Budget kan ik alle kosten van mijn wandelcoach vergoeden. Dat is een professionele buitenstaander, een jonge vrouw, met wie ik tijdens een wandeling situaties in mijn werk en mijn gevoel daarbij kan bespreken. Praten en wandelen gaat goed, je hoeft elkaar niet altijd aan te kijken en je kunt rustig nadenken. Ik ben er erg blij mee; ik gebruik de dingen die ik geleerd heb bijna dagelijks in mijn werk.


Prof. Schalij is gespecialiseerd in kinderoogheelkunde. “Haar carrière is bijzonder. Volgde een hbo-opleiding tot orthoptist. Wilde meer, deed medicijnen. Daarna wilde ze kinderarts worden. Ze is nu ruim twee jaar hoogleraar in Leiden. Oogheelkunde bij kinderen, kan het mooier?” Een dagje meerennen met de prof, je raakt bijna buiten adem tijdens het lezen. Het Parool van 10 december pikt het LUMCpersbericht van 1 december op. “De bloedsuikerspiegel heeft effect op hoe oud je eruit ziet, blijkt uit Leids onderzoek in samenwerking met Unile-

Volwassen arbeidsrelatie opnieuw bekeken V

oelt u zich betrokken bij uw werk, doet u waar u goed in bent en kunt u zich ontwikkelen? En kunt u daarover van gedachten wisselen met uw leidinggevende? Hoe vaker werknemers ‘ja’ zeggen op deze vragen, hoe beter het is voor een bedrijf. Dat is de gedachte achter Idealoog, het project waarmee de UMC’s in 2009 zijn gestart om te komen tot volwassen arbeids relaties en optimale inzetbaarheid van medewerkers.

Niet veel veranderd

Zijn de problemen die je nu krijgt vergelijkbaar? Nee, de vragen zijn hier heel divers. Over software, maar ook over hardware, bijvoorbeeld over piepers. Verder is het veel drukker. Meer telefoon. De dag vliegt voorbij. Het is vooral

Aan Idealoog is een onderzoek verbonden naar de ontwikkeling van de arbeidsrelatie. Maar anders dan bij het medewerkertevredenheidsonderzoek gaat het hier om steekproeven. Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam hebben tweemaal vragenlijsten gestuurd naar leiding gevenden en medewerkers, in 2009 en 2010. Aan de eerste meting deden 513 leidinggevenden en 1454 medewerkers mee, verdeeld over de acht UMC’s. Bij de tweede meting waren dat er respectievelijk 296 en 751; de verhouding is dus ongeveer gelijk gebleven. Iedereen die aan de tweede meting meedeed, was ook de eerste keer al van de partij. Tussen de eerste en de tweede meting blijkt er niet veel veranderd te zijn. Leidinggevenden zijn iets negatiever over onder meer het vertrouwen in hun medewerkers en over hun inzetbaar heid. Aan de andere kant hebben medewerkers meer maatwerkafspraken gemaakt met hun leidinggevende en ervaren ze meer autonomie. Deze trends zien we ook bij de deelnemers uit het LUMC.

Betrokkenheid

Werk je vooral voor het geld of ben je vooral trots dat je voor de organisatie mag werken? De veronderstelling is dat je in het laatste geval beter inzetbaar bent en meer wilt investeren in de organisatie. Op dat punt scoren alle UMC’s lager dan de vorige keer. Aan de

economische arbeidsrelatie (werken voor het geld) is weinig veranderd. “Blijkbaar is de betrokkenheid in het algemeen teruggelopen”, is het commentaar van prof. Aukje Nauta (UvA, Arbeids- en organisatie psychologie), die het onderzoek leidt. Hoe dat komt, is nu nog moeilijk te zeggen. “Dan ga je speculeren. Als je meer over oorzaak en gevolg wilt weten moet je het effect van concrete experimenten meten.” Kun je goed praten met je leiding gevende, of met de medewerker aan wie je leiding geeft? Het antwoord op die vraag bleek in de tweede meting ongeveer net zo uit te vallen als in de eerste, maar bij de LUMC-deelnemers was het algemene oordeel over de ‘dialoog’ iets negatiever dan het gemiddelde.

Maatwerkafspraken

Wat wel duidelijk veranderde is de werkrelatie. Met name in het VUmc, het LUMC en het UMC St. Radboud waren leidinggevenden daarover minder te spreken dan een jaar eerder. Ze ervaren ook minder een vertrouwens relatie met hun medewerkers. Voor de medewerkers zelf geldt dat niet. Die zijn ook positiever over de mate waarin ze zelf kunnen sturen en over de maatwerkafspraken die ze hebben kunnen maken. Betekent dit dat medewerkers wel erg mondig zijn geworden en dat de leidinggevenden daar minder blij mee zijn? “Nee, dat denk ik helemaal niet”, zegt Nauta. “Maatwerkafspraken vormen juist de neerslag van de wensen van twee kanten. Ik denk eerder dat de werkrelatie als minder wordt ervaren door de bezuinigingen. Leidinggevenden moeten worstelen met kleinere budgetten. Maar dit is speculatie!”

Inzetbaarheid

Niet heel verrassend was de uitkomst dat leidinggevenden denken dat hun medewerkers minder goed intern

ver. Mensen tussen de vijftig en zeventig jaar met een hoge bloedsuikerspiegel zagen er consequent ouder uit dan mensen met een lage bloedsuikerspiegel.” Veel kranten berichtten over André Kuipers en de proeven die hij in de ruimte gaat doen, ook voor het LUMC. De Volkskrant van 17 december heeft het over ‘kosmisch proefkonijn Kuipers’. “Niet dat ze een hekel hebben aan André Kuipers, maar er werken wetenschappers bij het academisch ziekenhuis LUMC die hopen dat de 53-jarige Amsterdamse arts hoofdpijn krijgt.” LUMC-neurologe Alla Vein licht toe dat Kuipers een hoofdpijndagboek gaat bijhouden om het verschijnsel ‘ruimtehoofdpijn’ te kunnen onderzoeken.

Hooikoorts is een terugkerend thema in de media. Collega Letty de Weger van de afdeling Longziekten wordt dan ook vaak geconsulteerd. Op 22 december haalden haar onderzoeksresultaten de wetenschapsbijlage van het NRC. “Het onderzoek laat zien dat hooikoortsverwachtingen die uitsluitend gebaseerd zijn op pollentellingen, zoals in veel landen gebruikelijk is, in het voorjaar de situatie onderschatten en in de zomer overschatten.” (CW) ■

nummer 1 | januari 2012

lumens

Vernieuwend wetenschappelijk onderzoek ten dienste van de patiënt. Anders gezegd: beter worden in beter maken. Dat is de kracht van het LUMC. Om hiervoor de noodzakelijke extra fondsen te werven is de Bontius Stichting opgericht. Contact: secretariaat Communicatie, toestel 8005, [email protected].

Leidinggevenden denken dat medewerkers moeilijk extern aan de slag kunnen. LUMC-medewerkers zijn optimistischer inzetbaar zijn, dat wil zeggen minder makkelijk binnen de organisatie kunnen blijven werken. Inzetbaarheid definieert Nauta als wendbaarheid en weerbaarheid. “Die ontwikkeling durf ik wel toe te schrijven aan de bezuinigingen die in de meeste UMC’s zijn doorgevoerd.” Leidinggevenden, ook in het LUMC, denken dat medewerkers ook minder makkelijk extern aan de slag kunnen. Maar

LUMC-medewerkers zelf zijn daar optimistischer over. Al met al lijken de effecten van Idealoog dus gering. Maar dat betekent niet dat ze er lokaal niet zijn, leggen de onderzoekers uit in hun rapportage. Ze vermoeden dat andere gebeurtenissen, zoals de bezuinigingen, de effecten hebben overschaduwd. Ook valt niet te verwachten dat arbeidsrelaties snel en makkelijk veranderen. En de onderzoeksme-

thode – het signaleren van algemene trends – lijkt niet geschikt om lokale veranderingen zichtbaar te maken. “Dat is een conclusie die we achteraf kunnen trekken”, aldus Nauta. “We willen nu meer naar details gaan kijken. Daarom gaan we bij een bepaalde groep een jaar lang video’s maken van gesprekken. We zijn benieuwd of een goed gesprek kan voorspellen hoe inzetbaar de medewerker een jaar later is.” (MvB) ■

Vervolg van pagina 1

We doen het goed, maar ... Wervend vermogen

Eerst het feestelijke nieuws. Breedveld vermeldde het lustrum dat onlangs begonnen is en in de eerste week van juni zijn hoogtepunt bereikt. Hij noemde het LUMC “een onderwijs instelling waar de studenten tot de meest productieve en uitgedaagden van Nederland horen” en “een onderzoeks instelling waar vorig jaar 116 promoties zijn afgeleverd, de bibliometrische indices (een maat voor wetenschappe lijke productie en niveau - red.) stijgen en het wervend vermogen het hoogste is van Nederland. Ik vroeg Ruud Kukenheim (directeur Onderzoek red.) naar de wetenschappelijke highlights van 2012 en kreeg acht volgetypte kantjes.” Positief was volgens Breedveld ook de betrokkenheid van heel veel mensen bij de start van EZIS. Vooruitblikkend noemde hij onder meer het nieuwe curriculum geneeskunde: “daarmee gaan we ons

eindproduct maken, de Leidse arts”, die zich kenmerkt door “gedegen kennis, contactuele vaardigheden, openheid, betrokkenheid, wetenschappelijkheid en internationaal niveau”.

Profiel aanscherpen

In de categorie zorgelijk valt uiteraard de financiering van de UMC’s. “De reuring die de bovengemiddelde stijging van de zorguitgaven geeft en de bestuurlijke onmacht om die groei af te remmen halen de krant dagelijks”, memoreerde Breedveld. Bovendien zoekt de regering naar extra bezuinigingsmogelijkheden. In Den Haag studeert men dan ook op “alternatieven voor 20 procent van de publieke financiering van UMC’s”. De UMC’s staan voor de taak om duidelijk te maken dat ze meerwaarde leveren en dat extra financiering dus gerechtvaardigd is. Goede argumenten genoeg, volgens de bestuursvoorzitter.

Intussen dwingt de politiek de UMC’s tot het maken van strategische keuzes, meer onderlinge afstemming en samenwerking, ook met algemene ziekenhuizen. Het LUMC is bezig met het aanscherpen van het profiel voor topreferente zorg en de koppeling daarvan aan onderzoeksgebieden. Een andere uitdaging biedt de kwaliteit van zorg. Initiatieven genoeg op de werkvloer, “maar de afstemming onderling en die tussen werkvloer en bestuurlijke kwaliteitsborging is bescheiden”, aldus Breedveld. Er is behoefte aan kwaliteitsmeting, zowel om “daadkrachtig te verbeteren” als om “onze excellente zorg met maat en getal in de etalage te zetten”. De bestuurs voorzitter besloot zijn rede met een enkel woord over verkennende gesprekken over taakverdeling en differentiatie met Leidse ziekenhuizen en met het Erasmus Medisch Centrum. (MvB) ■

Afscheid brengt geld op “Uw komst zonder cadeaus wordt zeer op prijs gesteld.” Deze zin stond op de uitnodiging voor het symposium over Leidse heelkunde ter gelegenheid van het afscheid van prof. Hajo van Bockel. Maar veel genodigden die op 23 december aanwezig waren wilden toch een gebaar maken. Op verzoek van professor Van Bockel doneerden zij gul aan de Bontius Stichting ten behoeve van onderzoeks activiteiten van de afdeling Heelkunde. In totaal bracht dit het aanzienlijke bedrag op van bijna € 3.000. Dat draagt flink bij aan het onderzoeksbudget van de afdeling Heelkunde. Wij hopen dat dit een voorbeeld is voor allen die in 2012 afscheid nemen van het LUMC! (AB) ■



lumens

4

De verleiding van slimmer werken Geen ziekenhuis ontkomt eraan, en ook het LUMC niet: het verbeteren van de patiëntenlogistiek. Eenentwintig medewerkers volgen hiervoor een speciale cursus van de Universiteit Twente.

Z

Ik heb het volste vertrouwen in het LUMC ‘De patiënt is het centrum van ons medisch universum’, zei J.B. Murphy. Diezelfde patiënt kan zorgverleners een spiegel voorhouden. Lumens laat in elk nummer er één aan het woord.

De spiegel Mevrouw Ellen Maas-Hille (80) uit Leiden heeft last van macula degeneratie in haar rechteroog. “Veertig jaar geleden werd er een kleine tumor in mijn linkeroog ontdekt. Die tumor is toen verwijderd en ik heb een glazen oog gekregen. In mijn andere oog heb ik sinds een tijdje maculadegeneratie, een ouderdomskwaal waardoor je een soort bruine vlekken krijgt in je oog. Daardoor ging ik minder zien, en als je maar één oog hebt, dan word je daar angstig van. Mij werd gevraagd om mee te doen aan een onderzoeksproject in het LUMC naar maculadegeneratie. Vanaf augustus 2010 ben ik een jaar lang elke maand uitgebreid onderzocht en kreeg ik opzij bij mijn oog een injectie met een bepaald middel. Welk middel, daar ben ik nooit achter gekomen, want dat vertellen ze niet. En dat hoef ik ook niet te weten. Elke keer werd ik keurig opgehaald en weer thuisgebracht door een taxi, dat werd allemaal door het LUMC geregeld. Ik hoefde nooit te wachten, ze stonden altijd klaar. De injecties hebben in ieder geval effect gehad: de vlekken in mijn oog zijn flink verkleind. Aan de kleine lettertjes op de televisie kan ik zien of het goed gaat. En die kan ik nog steeds lezen. Helemaal weg is het niet. Ik hoop dat dat ooit gebeurt, daar zou ik heel blij mee zijn. Waarom ik heb meegedaan aan het onderzoek? Ik hoopte dat de injecties zouden helpen. En ik heb het volste vertrouwen in het LUMC. Ik was er al vaker geweest, onder meer omdat ik fibromyalgie heb. Ik ben er ook een keer geopereerd aan mijn bovenste ooglid. En in de oorlogsjaren was mijn schoonvader, H.H. Maas, geneesheer-directeur van het LUMC. De zorg in het ziekenhuis is niet te beschrijven zo goed. Ze zijn allemaal bijzonder netjes, bijzonder correct en altijd even vriendelijk. En dat meen ik echt. Een paar weken geleden heb ik chocoladekoekjes langs gebracht, met een kaart erbij. Die meiden, de artsen en de assistenten, iedereen werkt daar keihard. En ik vind het heel normaal dat je dan een kleine attentie geeft. Ze doen zó veel voor iedereen! Ook mijn kleindochter moest laatst in het LUMC zijn, omdat ze met snowboarden was gevallen. Toen ze foto’s moest laten maken, ging ik mee, want ik vind het heel interessant om te zien hoe dat allemaal gaat. Ik heb mijn ogen uitgekeken op de gipskamer waar ze gips om haar arm kreeg. Je ziet het weleens op televisie, maar nu kon ik met eigen ogen zien hoe dat gaat. Nee, naar mijn idee is er in het LUMC niets dat verbeterd kan worden. Ik ben er heel tevreden over.” (CvdS) ■

e zitten te zwoegen achter de pc’s, de 21 deelnemers aan de cursus patiëntenlogistiek. Verpleegkundig hoofden, teamleiders en stafmedewerkers van verschillende afdelingen werken in groepjes van drie een casus uit die ze zelf hebben ingebracht. Annette van der Zwet (hoofd Transferbureau) en Willeke Balkenende (verpleegkundig teamleider divisie 2) zijn samen met Caroline de Vogel (coördinator zorgprogrammering) bezig met een casus. Van der Zwet: “We onderzoeken of het op dit moment voor het merendeel van de patiënten lukt om binnen twee dagen een thuiszorgorganisatie in te schakelen of een verpleeg- of verzorgingshuis aan te vragen, als een patiënt het ziekenhuis mag verlaten.” Balkenende: “Daarvoor moesten we een nieuwe, intensieve meting doen. Die cijfers – de productiecijfers van het Transferbureau en de fte-inzet van de afgelopen jaren - zijn we nu aan het uitwerken.”

Wiskunde

De cursus patiëntenlogistiek, die behalve uit een praktisch gedeelte ook bestaat uit theoriecolleges, is opgezet door Erwin Hans van de Universiteit Twente (UT). Hij is universitair hoofddocent en geeft leiding aan het kenniscentrum Center for Healthcare Operations Improvement & Research. “We gebruiken modellen uit de wiskunde en de technische bedrijfskunde waarmee ziekenhuizen hun processen efficiënt en effectief kunnen inrichten”, legt hij uit. “Bedrijfsvoering wordt steeds belangrijker, maar in de opleiding geneeskunde vind je het nog nauwelijks terug.” Jarenlang was er weinig aandacht voor efficiency in de zorg, aldus Hans. “Er bestond geen prikkel om echt efficiënter te werken. Als ziekenhuis kreeg je een vast budget. Als je efficiënter was, kreeg je het jaar daarop minder geld.” Inmiddels is het zorgstelsel veranderd en is de vraag naar zorg toegenomen. “Ziekenhuizen moeten nu meer doen met minder. De druk om de processen en de organisatie daarvan onder de loep is enorm toegenomen.” Hij geeft toe dat het geen gemakkelijke opgave is: zorgen dat het hele zorgtraject voor de patiënt zo efficiënt mogelijk verloopt. “Je moet kijken naar alle afdelingen in een ziekenhuis waar een patiënt langs kan komen en waar hij met andere

Zonderland, die eind deze maand promoveert aan de UT, is inmiddels vier jaar in het LUMC aan de slag als adviseur bedrijfsvoering op logistiek gebied. In die vier jaar heeft zij in het hele LUMC onderzoek gedaan naar allerlei logistieke processen, zoals de logistieke gevolgen van het openen van de acute opnameafdeling. Zonderland beschreef een model aan de hand waarvan kan worden bepaald hoeveel bedden er nodig zijn op die afdeling. Ze bedacht ook een methode voor het combineren van inloop- en afspraakpatiënten op een polikliniek. Hierbij gaat het erom, dat de toegangstijd voor patiënten met een afspraak acceptabel blijft, terwijl er ook zoveel mogelijk inlooppatiënten worden gezien. Op dezelfde manier ontwikkelde ze een model waarmee kan worden bepaald hoeveel OK-tijd moet worden vrijgehouden om semi-spoed patiënten af te handelen. Deze methode wordt inmiddels toegepast bij Neurochirurgie.

bouwd en hebben een hele historie. Als je als LUMC écht het verschil wilt maken, dan moet er op het niveau van de Raad van Bestuur een aantal beslissingen worden genomen.”

Niet afdwingen

Ben Nijman, manager zorg divisie 1, herkent de geluiden. “Die ondersteuning van bovenaf is er op zich wel”, reageert hij. “Maar je kunt het ook niet helemaal afdwingen. De verleiding werkt beter dan het botweg opleggen van bovenaf. Dat merken we met de verspreiding van LEAN nu ook. Als je iets goeds aan het doen bent, en problemen oplost, haken

Wachttijden

“De bottom line is dat je capaciteit verdeelt over het ziekenhuis”, verklaart Zonderland. “In de modellen die ik maak, geef ik weging aan bepaalde aspecten. Je hebt altijd twee conflicterende maten die je op een bepaalde manier met elkaar moet zien te verenigen: leegstand of uitloop in de OK, de wachttijd van de dokter of de wachttijd van de patiënt. Stel dat je het vijf keer zo erg vindt dat de dokter moet wachten als dat de patiënt moet wachten. Dat stop je in dat model en daar

leren de patiëntenlogistiek optimaal stroomlijnen

“Als je iets goed doet en problemen

en Willeke Balkenende... komt dan uit hoe je zo’n proces moet inrichten.” Dit soort modellen kan ervoor zorgen dat managers betere beslissingen nemen, zegt Zonderland. “Je anticipeert erop hoe iets zal gaan. Dat is heel nuttig. Nu zie je vaak dat er brandjes worden geblust in plaats van dat er gefundeerde keuzes worden gemaakt.”

Volgebouwde agenda’s

patiënten concurreert om de tijd. Men associeert logistiek vaak met harder werken, maar daar gaat het niet om. Het gaat om handiger werken, slimmer werken.”

Acute opname

In het computerlokaal zijn de cursisten druk bezig met het invoeren en analyseren van alle data. Ze vragen Erwin Hans en ook promovenda Maartje Zonderland geregeld om hulp.


Wat het vooral complex maakt, is dat alles samenhangt, zeker in een universitair medisch centrum. Zonderland: “Je kunt een OK-rooster niet zomaar aanpassen, want artsen moeten op de andere dagen de poli doen, onderwijs geven, of onderzoek doen. Je kunt niet zomaar één ding veranderen, want dan heb je meteen met heel veel andere dingen te maken.” Dat is ook wat Willeke Balkenende en Annette van der Zwet zich realiseren. “Het is heel goed dat dit initiatief is genomen, maar aan de andere kant is het ook wel frustrerend dat je er soms nog zo weinig mee kan. Je kunt een spreekuur niet zomaar verplaatsen van de maandagochtend naar de maandagmiddag als dat efficiënter zou zijn. Het is echt een keten van mensen die werken en je hebt maar invloed op één onderdeel van de keten. Agenda’s zijn in de loop van de tijd volge-


Sleutelfiguren ontsluiten DOT Sinds 1 januari is DOT een feit. De nieuwe declaratiestructuur betekent een enorme verandering voor de zorgverlener én heeft ook nog eens grote financiële impact. Het directoraat Financiën trainde speciale key-users om medewerkers bij te staan.

Lumineus

D

e Diagnose BehandelCombinaties (DBC’s) zijn niet meer. De zorg declareert nu in DOTS; DBC’s Op weg naar Transparantie. “Het moet uiteindelijk makkelijker en beter werkbaar worden voor artsen”, zegt directeur Financiën Marc Koster over de nieuwe declaratiestructuur per 1 januari 2012. Voorheen waren er ruim 30.000 DBC’s, waarvan tweederde bijna nooit gebruikt werd. Het nieuwe aantal DOT-zorgproducten ligt ergens rond de 4000 – een stuk minder dus. “Ze zouden bovendien medisch beter herkenbaar moeten zijn, in theorie.” Door DOT wordt het des te belangrijker om alle diagnoses en verrichtingen juist en tijdig in te voeren. “Lukt dat niet, dan krijgt het LUMC geen of te weinig geld van de zorgverzekeraar”, waarschuwt Koster. Dat kunnen we in deze financieel zware tijden natuurlijk niet gebruiken.

Land der blinden

oplost, haken mensen vanzelf aan”

Annette van der Zwet (links)...

lumens

5

mensen op een bepaald moment wel aan. Als je zorgt dat het spreekuur beter loopt, dat de wachtrijen minder lang zijn en dat de toegangstijden beter zijn, dan weet ik zeker dat er niet één dokter of verpleegkundige zal zijn die zegt: ‘Dat wil ik niet’.” Erwin Hans en Maartje Zonderland hopen dat medewerkers – met name in het middenkader – zich door de cursus meer bewust worden van het belang van een gestroomlijnde patiëntenlogistiek. “Ik hoop dat ze er zelf mee aan de slag gaan, en dat het zich als een olievlek over de hele organisatie verspreidt”, aldus Hans. “Je kunt zo veel verbeteren als je er op een logistieke manier naar kijkt.” Daar zijn Balkenende en Van der Zwet het mee eens. “Als de logistiek goed geregeld is, dan schieten de kwaliteit van zorg en de patiënttevredenheid automatisch omhoog.”

De minister heeft de ziekenhuizen weinig tijd gegeven om zich voor te bereiden op de komst van DOT. “Het LUMC moest bovendien eerst nog een facturatie-achterstand van 32 miljoen euro inhalen, wat gelukkig is gelukt.” Gevolg is dat DOT intern nog in de kinderschoenen staat. Om de invoering soepel te laten verlopen verlenen key-users eerste hulp. Dr. Jeroen Jansen (KNO) is aanspreekpunt en coördinator voor de DOT-implementatie op zijn afdeling. “In het land der blinden is de key-user koning”, nuanceert hij. “Want eigenlijk weet niemand nog echt hoe het zit, zelfs de Nederlandse Zorg Autoriteit niet.” Het geeft onrust, vindt de KNO-arts. “Vooral in combinatie met de nieuwe budgettering door de overheid.” Toch denkt Jansen dat het er uiteindelijk beter op wordt. “De zorgzwaarte wordt belangrijker voor de honorering, en dat is gunstig voor academische centra.” Bij KNO verandert er

maar heel weinig in de registratie, vindt Jansen. “We vullen dezelfde diagnoses en verrichtingen in. Maar dat kan op andere afdelingen best anders liggen.”

Gezichten kennen

Bijvoorbeeld bij Neurologie, waar chef de policlinique Chiara Straathof samen met een collega ook key-user is. Daar blijkt de praktische uitvoering nog lastig. “Neurologen zijn niet zozeer met verrichtingen bezig als wel met diagnostiek. En daarvoor is DOT nog niet concreet genoeg. Bovendien werken sommige codes nog niet en de instructies zijn niet helder.” Gelukkig staat een trio van ICT en de Medische Administratie haar bij. “Het is fijn om gezichten te kennen, een aanspreekpunt te hebben.” Daarnaast zou ze het waarderen als alle artsen een duidelijk instructiekaartje kregen. “Een soort stappenplan: zo moet je het doen.” Ook verlangt Straathof naar meer feedback. “Ik wil horen of ik het goed doe.” Daar sluit Koster zich bij aan: “Om artsen te motiveren, moet je regelmatig informatie teruggeven. Liefst elke dag een lijstje met registratiefouten en wat die kosten. En je moet fysiek aanwezig zijn op de afdelingen voor ondersteuning.” Key-users zullen daarom samen met de Medische Administratie en de DOT/DBC-helpdesk enkele uren per week aanwezig zijn op de afdelingen. (DdV) ■ Meer weten? Dagelijks van 12.00-14.00 uur is er een Broodje DOT bij de DOT/DBC helpdesk op C4-33. Klik ook eens op de DOT-knop op Albinusnet. Hebt u een lumineus idee uitgewerkt, een excellente uitvinding gedaan of werkt u met een bijzonder apparaat ? Mail naar [email protected].

Standaard opleiding

Overigens blijft het LUMC verbonden met de UT. De Twentse Universiteit zal ook onderzoekers blijven leveren die zich met dit onderwerp bezighouden. Hans en Zonderland: “Als medewerkers een probleem ondervinden op het gebied van patiëntenlogistiek, dan kunnen ze bij ons terecht. Wij kijken dan of we iemand beschikbaar hebben die dat kan uitzoeken.” Het is de bedoeling dat de cursus over twee jaar opnieuw wordt gegeven, dan aan een andere groep medewerkers. “Wij zien dit echt als een soort standaard opleiding voor mensen die met deze onderwerpen te maken hebben”, zegt Nijman. “En dat kunnen ook projectleiders zijn, expert-verpleegkundigen, of een chef de clinique die geïnteresseerd is.” (CvdS) ■


Key-users Chiara Straathof en Jeroen Jansen. “DOT is gunstig voor academische centra”


Aangenaam

lumens

6

Jan de Winter (51) woont in Rijnsburg samen met Wilma. Hij heeft vier volwassen kinderen. Sinds 1987 werkt hij bij de Storingsdienst.

Joost van der Vorst (27) woont in Amsterdam. Sinds september 2009 is hij arts-onderzoeker op de afdeling Heelkunde.

Ben je blij wanneer het kwik zakt? Ik hou meer van temperaturen boven de 25 graden, maar als het dan toch koud wordt, laat het dan maar gelijk goed vriezen. Wat vind je het leukste aan je werk? De wisselende werktijden: vroege, late en nachtdiensten. En dus ook wisselende niet-werktijden en niet zo aan het vrije weekend vastgebakken zitten. Wat vind je minder leuk? Dat er soms mensen zijn die denken dat een storing binnen vijf minuten opgelost kan zijn. Wat voor werk heb je eerder gedaan? Lang geleden heb ik als werktuigkundige gevaren bij de Holland Amerika Lijn. Daarna op bevoorradingsschepen en zeeslepers van SmitLloyd. Het is een mooie tijd geweest en leuk om aan terug te denken. Welk beroep had je ook wel willen hebben? Boordwerktuigkundige. Nu is dat beroep door moderne technieken helaas bijna uitgestorven. Waar krijg je energie van? Van een lekkere kop koffie van bijvoorbeeld Starbucks. Wat is typisch voor je? Op het werk lukt het niet altijd, maar thuis hou ik erg van regelmaat. Wat weten collega’s niet van je? Dat ik al jaren .... oh nee, dat blijft toch maar geheim. Waar geef je veel geld aan uit? Elektronica voor mezelf, op z’n tijd uit eten met Wilma en aan m’n kids. Vrije tijd: Sportschool, bij goed weer met m’n motor op pad, computeren. Televisie: Actualiteiten, voetbal, motorsport en Discovery Channel. Film: Een goeie actiefilm en Laurel & Hardy. Boek: Ik heb bewondering voor mensen die een boek kunnen lezen, mij lukt het niet. Gerecht: Visgerechten in een goed wokrestaurant. Vakantie: In het voorjaar een weekje Turkije of Egypte en in het najaar drie weken naar de VS.

Ben je blij wanneer het kwik zakt? Ik doe mijn naam helaas geen eer aan: geef mij maar zon, zee en strand! Wat vind je het leukste aan je werk? De diversiteit van ons onderzoeksproject. Ik werk aan ‘Operation Green Light’, het onder geleide van fluorescent licht tumoren en andere structuren afgrenzen van omliggend weefsel tijdens de operatie. We staan zowel in het laboratorium als op de operatiekamer en werken binnen dit project met vele verschillende afdelingen samen. Wat vind je minder leuk? De noodzakelijke uren achter de computer en afwijzingen van tijdschriften waarnaar we artikelen opsturen. Wat voor werk heb je eerder gedaan? Ik schnabbel als saxofonist af en toe wat bij met de saxofoon-DJcombinatie ‘Sax on the Beats’. Voor al uw feesten en partijen (boekingen: pieper 8420). Welk beroep had je ook wel willen hebben? Beroepsmuzikant. Ik vind het prachtig om muziek te maken en het lijkt me schitterend om zo nu en dan wat te toeren in het buitenland. Waar krijg je energie van? Hardlopen. Wat is typisch voor je? Mijn glas is altijd halfvol. Met wie zou je een dag willen ruilen? De zanger van Coldplay. Ook wel een paar maanden hoor. Wat weten collega’s niet van je? Laat ik dat nou graag zo willen houden…! Waar geef je veel geld aan uit? Aan het aflossen van mijn studieschuld, woon-werkverkeer en feestjes. Wat is je motto? One beer never killed a man. Vrije tijd: Saxofoon en piano spelen en sporten. Film: Ace Ventura: Pet Detective en Austin Powers in Goldmember. Boek: In Europa van Geert Mak. Gerecht: Lasagne. Vakantie: Skiën of surfvakantie. Mijn favoriete vakantieland is Zuid-Afrika. (RH) ■

Winter - Vorst

7

Wisselcolumn David

En dan de praktijk

Implementatiefellow zoekt uit waarom onderzoeksuitkomsten niet altijd gevolgen hebben voor behandelingen

S

tel, je hebt onderzoek gedaan: twee of meer behandelingen vergeleken en je conclusies getrokken. Gepubliceerd in een veelgelezen tijdschrift. Toch wordt de behandeling die minder goed uit het onderzoek kwam, na een paar jaar nog steeds toegepast. Sterker nog: je doet dat zelf ook bij je patiënten. Hoe kan dat nou? “Dat willen we graag weten”, zegt Thea Vliet Vlieland. “Hoe komt het dat een goed idee niet altijd zichzelf uitrolt?” Vandaar dat Vliet Vlieland en besliskundige prof. Job Kievit aan de wieg stonden van een fellowship ‘implementatie’ en nu bestuursleden zijn van de werkgroep Implementatie. Als fellow werd gezondheidswetenschapper Leti van Bodegom-Vos aangesteld bij de Medische Besliskunde. Sinds twee jaar is zij het aanspreekpunt voor implementatiekwesties.

Getto LUMC

Het LUMC is een van de gevaarlijkste plekken ter wereld. De sterftekans is er dertig keer hoger dan in de rest van Nederland. Daarmee is de kans dat je levend uit het LUMC komt kleiner dan levend uit de getto’s van Kinshasa, de hoofdstad van Congo. Hoe dat kan? Mensen komen alleen naar het ziekenhuis als er iets aan de hand is. En dat is maar goed ook. Er is echter ook nog een andere reden. Je kunt in ziekenhuizen ook van alles oplopen. Er wonen nu eenmaal gevaarlijke bacteriën. In de negentiende eeuw vermeden mensen ziekenhuizen als de pest. Als mensen moesten bevallen deden ze dat liever thuis. De mensen waren toen ook niet gek. De moedersterfte op de kraamafdeling was bijna 1 op 5. In die tijd deed de gynaecoloog Semmelweis in Wenen een belangrijke ontdekking. Hij liet alle dokters hun handen wassen in chloorwater en de sterfte ging van achttien procent terug naar één procent. Kijk, dat is de moeite waard. In het LUMC is veel aandacht voor de hygiëne. Toch heb ik horen fluisteren dat er nog boefjes zijn die niet iedere dag een schone witte jas aantrekken. Vooral de dokters schijnen de jas op de kamer te laten hangen en pas te verwisselen als het boordje bruin wordt. Ik zou weleens willen weten hoeveel doktersjassen er per jaar gewassen worden en hoeveel werkdagen er in totaal zijn. Op zich moeten die cijfers met twee telefoontjes te achterhalen zijn. Meten is weten. Wie voelt zich geroepen? Wees gewaarschuwd trouwens. Semmelweis is ontslagen nadat hij de hygiëne in zijn ziekenhuis aan de orde stelde. Laat de gevaarlijkste plek ter wereld maar de gevaarlijkste plek ter wereld blijven. Het heeft ook wel iets stoers om daar te werken.

David van Bodegom

Kent u ook zo’n boefje? Laat hem of haar dan de oproep onderaan pagina 7 zien. Elke maand belichten we een ander aspect van de ziekenhuishygiëne (red.).

Personeelsinfo Nabetaling/vordering vorig jaar

In januari 2012 kan het salarissysteem geen herberekening maken van mutaties, zoals werktijdwijzigingen, bevorderingen etc., die met terugwerkende kracht (vóór 1 januari 2012) ingegaan zijn. Indien u een verzoek/aanvraag heeft ingediend, die als ingangsdatum bijvoorbeeld 1 december 2011 heeft, zal de nabetaling/vordering over 2011 niet verrekend worden met uw salaris van januari, maar met uw salaris van februari 2012.

Spaarloonregeling

De spaarloonregeling is per 1 januari 2012 afgeschaft. Het opgebouwde spaarloon is met ingang van 1 januari 2012 vrij op te nemen. Deelnemers aan de spaarloonregeling kunnen hun tegoed

Toelichting bij de salarisuitdraai ook laten staan op de geblokkeerde spaarrekening. Als men zich aan de voorwaarden van de spaarloonregeling houdt, dan blijft voor die tegoeden de vrijstelling in box 3 in stand. De tegoeden worden dan jaarlijks gedeeltelijk vrijgegeven.

Levensloopregeling

De levensloopregeling staat vanaf 2012 alleen nog open voor deelnemers die op 31 december 2011 minimaal € 3.000 op hun levensloopregeling hadden staan. ■

De maandelijkse bijdrage over infectiepreventie vindt u deze keer op pagina 7.


lumens

Werknemersdeel premies 2011 Keuzepensioen OP/NP 6,645 % Premie VUT/FPU basis 2,250 % Premie AOP (was IPbw+ en -/-) 0,075 % Pseudo-premie WW 0,000 % Inhouding wn WIA-WGA* * 0,000 % Verzekerd voor: Premie IPAP (aanvullende IP) 0,292 % 0,153 % 0,445 % Premie Zorgverzekeringswet 7,750 %

2012 6,795 % franchise° € 904,17 per maand 2,350 % geen franchise° 0,050 % franchise° € 1.558,33 per maand 0,000 % 0,000 % 0,292 % 0,153 % 0,445 % 7,100%

1) gedeeltelijk arbeidsongeschikt 2) volledig arbeidsongeschikt 3) verzekerd voor zowel 1 als 2 max. premieplichtig loon € 4.172,00 p/mnd. (2011 € 2.785,58 p/mnd.)

(°) Franchise: Het bedrag waarover u geen premie betaalt (premievrij bedrag). (**) De werkgever mag de kosten van de uitkeringen op grond van de Werkhervattingregeling Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) voor de helft verhalen op de medewerker. In 2012 ontvangt de werkgever voor het laatst een premiekorting op de werkgevers-basispremie. Mede daardoor vindt ook in 2012 nog geen WIA-WGA-inhouding plaats. Vanaf 2013 zal waarschijnlijk wel een inhouding plaatsvinden.


Belangen

“Richtlijnen worden niet altijd gevolgd. Artsen denken vaak dat ze het al weten. Of de organisatie is er niet naar”, zegt Van Bodegom. Vliet Vlieland vult aan: “Er spelen veel belangen. Er zijn fabrikanten die apparatuur maken. De farmaceutische industrie wil graag medicijnen afzetten. Patiënten hebben ook een mening. En er kunnen beroepsgroepen geraakt worden als uit onderzoek blijkt dat wat zij doen in bepaalde gevallen niet effectief is.” Artsen zelf grijpen soms overbodig in. Van Bodegom: “Afwachten kan soms beter of even goed zijn als opereren. Maar voor de arts is het ingewikkelder om iemand daarin te begeleiden. Daar zijn soms veranderingen in de praktijkvoering voor nodig en artsen zijn met andere dingen bezig en dat is logisch.”

Eerst onderzoek

Dat dit in het LUMC en elders als een probleem wordt ervaren, spreekt vanzelf. Patiënten lopen op deze manier behandelingen mis die bewezen beter zijn. Of goedkoper - en in dat geval kost het de samenleving geld. Vandaar de oprichting

van de commissie Implementatie. Die bestaat naast Thea Vliet Vlieland uit de voorzitter van de meldingscommissie, de voorzitter van de lijncommissie kwaliteit patiëntenzorg, de directeur Strategisch beleid, een hoogleraar en een gezondheidseconoom van de Medische Besliskunde en de hoogleraar Medische Psychologie. De commissie draagt implementatieproblemen aan, zowel op lokaal niveau als LUMC-breed. “Nieuwe onderzoekers worden soms al meteen naar mij verwezen”, zegt Van Bodegom. “Het begint nu goed te lopen. Er werden dit jaar bijvoorbeeld drie subsidies voor implementatieonderzoek binnengehaald bij ZonMw in het programma Doelmatigheid.” Ze benadrukt dat je eerst onderzoek moet doen naar de vraag waarom onderzoeksresultaten niet vertaald worden naar de praktijk. “Dan kun je vervolgens die belemmeringen aanpakken. En daar profiteert de patiënt van.” Van Bodegoms fellowship wordt deels gefinancierd door het LUMC en deels door ZonMw. Dat steunt ook Van Bodegoms collega’s in de andere UMC’s en twee topklinische ziekenhuizen in het land.

Transfusiebloed

Als voorbeeld van implementatie-onderzoek noemt Van Bodegom de TOMAAT-studie: Transfusie Op MAAT (TOMAAT). Bij veel voorkomende orthopedische operaties aan 2500 patiënten werd gekeken naar het gebruik van epo en transfusiebloed. De patiënt krijgt zijn eigen bloed terug, maar er zijn verschillende manieren om dat op te vangen. Ook kan de orthopeed een aantal weken voor de operatie erythropoietine epo - voorschrijven, om het Hb op te krikken. Er bestaan geen strakke richtlijnen hiervoor en de gebruiken verschillen per ziekenhuis en zelfs per arts. De belangen zijn groot. Epo is duur, en de zakjes waarin wondvocht kan worden opgevangen zijn dat ook. Prof. Anneke Brand en prof. Rob Nelissen, en met hen ZonMw, wilden weten

Thea Vliet Vlieland (links) en Leti van Bodegom - Vos zetten zich in voor de implementatie van onderzoeksresultaten wat de meest kosteneffectieve methode is. Ook de mogelijkheid om géén bloed én geen epo te geven werd onderzocht. Waarom doet iedereen iets anders? Nelissen: “Artsen hebben niet altijd een compleet beeld, een overzicht van wat werkt en veilig is. Ze denken terug aan een bepaald geval, waarin het mis ging bijvoorbeeld. En ze beoordelen publicaties niet altijd goed. Een niet-onafhankelijke, door de industrie gesponsorde studie met honderd proefpersonen is gewoon niet goed genoeg. Het belangrijkste, denk ik: een orthopeed heeft andere prioriteiten. De patiënt komt met een probleem bij je

MBB’ers verenigt u!

K

ende u de afkorting MBB al? Die staat voor Medisch Beeldvormings- en Bestralingsdeskundige en is de verzamelnaam voor alle deskundigen op het gebied van echografie, radiologie, radiotherapie en nucleaire geneeskunde. De naam is nu enige tijd in gebruik, en is onderdeel van het beleidsplan 2008-2011 ‘Beter in Beeld’ van de Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR). Een aantal jaar geleden besloot de NVMBR de ontwikkelingen in de beroepsgroep en de samenleving het hoofd te bieden. “We moesten wel”, zegt senior radiodiagnostisch laborant Joost Roelofs, “het was duidelijk dat de technologische ontwikkelingen, de bezuinigingen in de zorg en de groeiende invloed van zorgverzekeraars gevolgen zou hebben voor de manier waarop wij ons vak uitoefenen.” De hoogste tijd, aldus de NVMBR, om de beroepsgroep beter en professioneler te organiseren. Met het nieuwe beroepsprofiel MBB als resultaat. “Die professionalisering is belangrijk”, aldus Roelofs, “die zorgt ervoor dat we als beroepsgroep erkend worden en een duidelijker stem hebben in diverse overlegorganen. Zo hebben we meer invloed op het beleid.” Het beroepsprofiel MBB’er zorgde bovendien voor betere aansluiting op de opleiding. De hbo-opleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technie-

ken (MBRT) bestond al een tijd. “Die leidt in vier jaar op tot all round MBB’er,” legt Roelofs uit. “Pas na afronding van de opleiding kies je voor radiodiagnostiek, echografie, nucleaire geneeskunde of radiotherapie. Het was dus logisch om die deelgebieden in één beroepsprofiel samen te vatten.”

Congressen

Ook internationaal timmeren NVMBR en MBB’er aan de weg. Zo speelde de NVMBR een belangrijke rol bij de oprichting van de European Federation of Radiographer Societies. Daarnaast weten verschillende MBB’ers, onder wie Roelofs, zich op internationale congressen te profileren. “Natuurlijk delen we onze kennis, we zijn trots op ons beroep!” Roelofs heeft daarbij het geluk in het LUMC te kunnen werken met de nieuwste apparatuur. Dat levert heel wat uitnodigingen op voor presentaties en gastcolleges. Toch hoeft niet alles onder de vlag van MMB’er te vallen. Via een klein, informeel netwerkje wisselt Roelofs geregeld ervaringen uit met CT-deskundigen in andere UMC’s. “We hebben elkaar via LinkedIn gevonden en komen af en toe bij elkaar. Zulke korte lijnen zijn soms erg handig.” (CvO) ■

en dat los je op. De orthopedie, dat is je expertise, je vak. Bloedvoorziening krijgt dus niet de meeste aandacht. Daarom is dit onderzoek juist zo belangrijk.” (MvB) ■

Bescherm de patiënt: was uw handen!

V

olgens de landelijke cijfers loopt 5 tot 7 procent van de patiënten in ziekenhuizen jaarlijks een zorggerelateerde infectie op. Dit zijn naar schatting 100.000 mensen. Hiervan overlijdt 1 tot 3 procent: 1000 tot 3000 dodelijke slachtoffers per jaar dus. Ter vergelijking: in 2010 waren er 640 dodelijke verkeersslachtoffers. Hoe kunnen we het infectierisico, de overdracht van micro-organismen van zorgmedewerkers naar patiënten, omlaag brengen? Uit onderzoek blijkt dat goede handhygiëne de belangrijkste en effectiefste maatregel is. Betere handhygiëne draagt bij aan het terugdringen van patiëntenleed, het redden van levens, het reduceren van de bijkomende kosten en het verbeteren van het imago van de zorginstellingen, in dit geval het LUMC! Weet u hoe en wanneer u handhygiëne moet toepassen? Volg voor de juiste werkwijze de E-les infectiepreventie bij Bedrijfsopleidingen.

Colofon Lumens is het maandblad voor medewerkers van het Leids Universitair Medisch Centrum. Lumens wordt geproduceerd door het directoraat Communicatie. Oplage: 5500. Redactie Mieke van Baarsel, Raymon Heemskerk, Diana de Veld, Christi Waanders Eindredactie Mieke van Baarsel Aan dit nummer werkten mee Annemieke Biesheuvel, David van Bodegom, Mirjam de Gooijer, Marc de Haan, Astrid Hageman, Menno Kröse, Jan Maasen, Arno Massee, Cathalijne van Oort, Masja de Ree (HRM markt), Caroline van der Schaaf Ontwerp en Layout Niek Kuling en Hans van Dijk Tigges, Rijswijk Druk Groen Media, Leiderdorp Contact Directoraat Communicatie, J0-P, [email protected]. Het volgende nummer verschijnt 17 februari. Deadline kopij 7 februari.



Achterlicht

8 Gelukkig

Mijn kunst

Een van de mooie tradities rond de feestdagen is de kaart gericht ‘aan alle medewerkers van het LUMC’. De postkamer stuurt zulke kaarten door naar het directoraat Communicatie en dat communiceert de boodschap bij deze. ■

Eikelprijs

Eind december is traditioneel de Zilveren Eijkel uitgereikt. Als redactie zijn we benieuwd waar u aan denkt bij deze bijzondere prijs. We doen even een testje. Is dit: a. een nieuwe prijs die de makers van de website Geen Stijl uitreiken aan de meest tendentieuze, ongefundeerde en nodeloos kwetsende persoonlijkheid van 2011? b. een prijs van de vereniging Natuurmonumenten voor de boswachter van het jaar? c. een jaarprijs die wordt uitgereikt aan een medewerker van het LUMC die zich actief inzet voor de opleiding urologie? We laten het graag aan uw fantasie over. De prijswinnaar kunnen we nog wel verklappen, de prijs ging naar prof. Guus Lycklama à Nijeholt. ■

Dertig mille voor moeders Het kunstwerk dat deze aflevering in de schijnwerpers staat is letterlijk ‘Mijn Kunst’ van Hanny Blok. De verpleegkundige van de Eerste Hulp draaide in december haar laatste dienst voor zij met pensioen ging. Toch blijft er een stukje van haar achter in het LUMC. Het icoon van Maria met kind, dat sinds vijf jaar in het Stiltecentrum op het Leidse Plein hangt, heeft zij namelijk zelf geschilderd.

Het kon niemand ontgaan: in december stond het Glazen Huis in Leiden. Zowel op bestuursniveau als op de werkvloer heeft het LUMC zich niet onbetuigd gelaten. Van gezondheidstesten in de LUMC-trailer op het Stadhuisplein tot kerstliedjes in de J-lift: alles stond in het teken van de inzameling van geld voor moeders in oorlogsgebieden. Dank zij het enorme enthousiasme en de grote inzet van vele LUMC’ers kon op 23 december een cheque van 30.563,67 euro overhandigd wor-

Wat was de aanleiding om iconen te gaan schilderen? In een moeilijke periode in mijn leven adviseerde een collega mij om te gaan schilderen. Ik kon nog geen poppetje tekenen, maar toch ging ik met haar mee naar een cursus icoonschilderen. Ik was direct helemaal verkocht.

Lumens-rebus

Hoe is uw icoon in het Stiltecentrum terecht gekomen? Ik heb zo’n zeven keer meegedaan aan de jaarlijkse Kunstsalon van het LUMC. Een pastores van de Dienst Geestelijke Verzorging zag mijn werk hangen en vroeg of ik iets wilde maken voor het stiltecentrum.

den. De diverse afdelingen hadden in totaal ruim 15.000 euro opgehaald. In het kader van het lustrum heeft de Raad van Bestuur dit bedrag verdubbeld. ■

Puzzelredacteur Diana de Veld heeft in deze rebus een heuse uitspraak van Loesje verstopt. Misschien kent u ’m wel. Doe mee en mail uw oplossing voor 31 januari naar [email protected]. U kunt er weer een mooie prijs mee winnen.

Wat heeft u geïnspireerd? Voordat ik ging schilderen, ben ik een middag met een boek in het Stiltecentrum gaan zitten om te kijken wat voor mensen daar komen. Er komen meer mensen dan je zou denken. Ik zag dat veel mensen een kaarsje opsteken voor Maria. En nu pensioen. Betekent dat ook meer tijd voor kunst? Absoluut, om te bekijken en om zelf te doen. (MdG) ■

Medewerkers van het LUMC zien elke dag kunstwerken uit de collectie LUMC. In deze rubriek vertellen ze over hun favoriete werk. Wilt u ook in deze rubriek met uw lievelingskunst uit de collectie? Mail dan naar [email protected].

Lumens-mededelingen Lustrumwebsite in de lucht De speciale website voor het lustrum van dit jaar is nu online. U vindt de site door op Albinusnet op de lustrumknop te klikken. Inschrijven kan nu al voor een paar workshops van de festivalweek in juni. Houd Albinusnet in de gaten om ook de komende inschrijvingen niet te missen!

Mannelijke deelnemers gezocht De afdeling Endocrinologie / Algemene Interne Geneeskunde zoekt vrijwilligers voor een onderzoek naar de oorzaak van het vroegtijdig optreden van suikerziekte en hart- en vaatziekten bij Nederlanders van Hindostaanse afkomst in vergelijking met Nederlanders van Kaukasische (blanke) afkomst. Voor dit onderzoek wordt u onderzocht vóór en na een één week durend laagcalorisch dieet. De uitkomst kan belangrijke informatie opleveren over het voorkomen en eventueel behandelen van suikerziek-

te. We zijn op zoek naar mannen tussen de 40 en 50 jaar, van Hindostaanse óf Kaukasische (blanke) afkomst, met licht overgewicht (BMI 25-30 kg/m2), die niet roken en geen suikerziekte hebben, maar bij wie wel suikerziekte in de familie voorkomt. Deelnemers krijgen een vergoeding van 500 euro plus reiskostenvergoeding. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met mw. L.E.H. Bakker, arts-onderzoeker: 071-5264833, [email protected].

2000 euro voor Vamana De jaarlijkse rommelmarkt georganiseerd door de afdeling Radiologie voor stichting Vamana was ook dit jaar weer een groot succes. De opbrengst was ruim 2000 euro! De Stichting Vamana dankt allen die op welke manier dan ook hebben meegeholpen heel hartelijk voor hun inzet. Voor meer informatie over stichting Vamana kunt u kijken op www.stichtingvamana.nl.


Personeelsvereniging afdeling Senioren De personeelsvereniging, afdeling senioren, organiseert opvrijdag 24 februari a.s. een gezellige kaarten sjoelmiddag. Locatie: Gebouw 1, multifunctionele ruimte achter het personeelsrestaurant. Aanvang: 14.00 uur. Kosten: € 5,- p.p. Opgave tot 17 februari a.s. bij Ans Niesthoven, tel. 071-5216306 of bij Anneke Langenberg, tel: 071-5172997.

Prijzen Stichting Hippocrates Studiefonds 2012 De Stichting Hippocrates Studiefonds zal in 2012 wederom enkele prijzen toekennen voor medisch wetenschappelijk onderzoek door studenten Geneeskunde. De prijzen bestaan uit een oorkonde en een geldbedrag van € 2000,-. Beoordeling vindt plaats op basis van een schriftelijk verslag over het verrichte onderzoek. Wie meent voor een prijs in aanmerking te komen, kan een formulier aanvragen bij het secretariaat van de Stichting Hippocrates (KNO-LUMC):

tel. 071-5262456 of e-mail: m.h.haasnoot-philippo@ lumc.nl. Onderzoeksverslagen in drievoud (op cdrom), met het ingevulde formulier, opsturen vóór 1 maart 2012 naar het stafsecretariaat KNO.

Oplossing rebus vorige Lumens De VVV-bon gaat naar Marije Geilenkirchen (Humane Genetica). Zij was een van de inzenders van de gezochte plaatsnamen: Naaldwijk, Moerdijk, Voorschoten, Werkendam, Wassenaar, Eindhoven, Kampen, Leiden, Utrecht, Zoetermeer, Zevenaar, Moordrecht, Valkenburg, Landgraaf, Simpelveld en Geldrop.


lumens Schone lei Een dag lang LUMC-onderzoek Donderdag 16 december stond alles in de Burumazaal Licht op u Nieuwe rubriek Gevaarlijkste plek

Recommend Documents