LULA DAWA. BB voor de bovenbouw Groep Een zangproject voor de hele basisschool van de Muziekschool Amsterdam

LULA DAWA Een zangproject voor de hele basisschool van de Muziekschool Amsterdam

Versie

BB voor de bovenbouw Groep 6 7 8

Door: Gerrit de Boer & Hans van de Veerdonk

Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

1

INHOUDSOPGAVE

INLEIDING

3

FRAGMENTENLIJST

5

LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT

6

LEERLINGENBOEK

1

KOPIEREN VOOR DE LEERLINGEN

LIEDBOEK


2

INLEIDING Lula met je lange zwarte vlechten Lula met je mooie bruine ogen Lula waar kom jij vandaan? Lula met je fel gekleurde strikken Lula met je mooie bruine ogen Lula kun je mij verstaan? Dit verhaal gaat over Lula Dawa. Haar vriendin Esther vertelt hoe het allemaal is gegaan. Het begon 22 jaar geleden. Lula Dawa was een meisje van vier toen ze geadopteerd werd en in Nederland op school kwam. Ze kwam uit een ver land. Op de eerste dag van school kwam ze bij Esther in groep 1. Esther wist al op die eerste dag dat ze vriendinnen zouden worden. Dat zag ze aan de manier waarop Lula naar haar keek. Voordat Lula naar Nederland kwam, was ze erg ziek. Maar er waren geen medicijnen voor haar. In haar verre land zou ze zeker dood zijn gegaan. Lula werd naar Nederland gebracht, want daar waren wel medicijnen. Haar oom was getrouwd met een Nederlandse vrouw en ze woonden in Nederland. Deze oom en tante zorgden voor haar. Zij werden de nieuwe pappa en mamma van Lula. In Nederland was het leven totaal anders dan in Lula’s verre land. Lula sprak de taal niet en moest erg wennen. Lula heeft altijd tegen Esther gezegd dat ze terug wilde naar haar land om de mensen daar te helpen. Later, nadat ze een vak had geleerd ging Lula ook echt terug. Ze wil de mensen in haar land nog steeds graag helpen. Esther is nog altijd haar vriendin. Ze schrijven elkaar brieven. Lula wil graag weten hoe het hier in Nederland is. Esther is altijd nieuwsgierig, ze wil heel graag weten of het Lula lukt om de mensen in haar land te helpen. Doel van dit project is dat de leerlingen, door middel van muziek, meer begrip krijgen voor de situatie van allochtone kinderen. Specifiek voor kinderen die geen woord Nederlands spreken en die geconfronteerd worden met een enorm cultuurverschil. Dit is de lesbrief en leerlingenboek dat hoort bij het project LULA DAWA. Middels dit lesmateriaal bereidt u uw leerlingen voor op de voorstelling. Daarvoor is het van belang dat ze de liedjes en het verhaal goed kennen. De voorbereidingstijd is ca. 4-5 weken. De lesbrief bestaat uit 4 hoofdstukken. Hoofdstuk 1: gaat over de 1ste schooldag van Lula en Esther als ze 4 jaar zijn. Hoofdstuk 2: gaat over Esther en Lula als ze 9 jaar zijn. Hoofdstuk 3: gaat over Esther en Lula als ze 12 jaar zijn en voor de keuze staan van de school voor het voortgezet onderwijs. Hoofdstuk 4: is een brief die Lula onlangs heeft geschreven aan Esther. Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

3

Tijd Er zijn 4 hoofdstukken. Per hoofdstuk moet u minimaal 1 uur tijd investeren. Om de kinderen optimaal voor te bereiden is het wenselijk dat ze iedere dag de liedjes een keer doorzingen. Al is het maar 5 minuten. Het is van belang dat u dan ook ingaat op de context van de liedjes. Wie zingt ze en waarom Het project LULA DAWA bestaat uit: 1. Een concert voor de hele school, gezongen door alle leerkrachten, begeleidt door de Lula Dawaband van de Kunstkaravaan. 2. Een voorstelling voor iedere bouw afzonderlijk. 3. Een workshop van een half uur voor iedere groep door een bandlid. 4. 2 bijeenkomsten voor het hele team om te repeteren voor het concert, als instructie voor het lesmateriaal en om vragen te beantwoorden waar de leerkracht gedurende het voorbereidingstraject mee zit. 5. Een lesbrief en een cd. 6. Een leerlingenboek dat de school kopieert voor haar leerlingen.. De kunstkaravaan wenst u heel veel plezier met de voorbereiding van dit project.

Het leerkrachtenconcert Ervaringen van andere scholen Achter in deze lesbrief vindt u een verslag van een school die vorig jaar hebben meegedaan aan dit project. Meer informatie over scholen die het project Lula Dawa hebben gehad vindt u door LULA DAWA in te tikken bij GOOGLE.NL op het Internet. LEERLINGENBOEK Achter in deze lesbrief treft u ook een leerlingenboek. U kopieert dat voor uw leerlingen. Alle teksten en liedjes staan daarin.


4

Fragmentenlijst: Fragment 1 Fragment 2 Fragment 3 Fragment 4 Fragment 5 Fragment 6 Fragment 7 Fragment 8 Fragment 9 Fragment 10 Fragment 11 Fragment 12 Fragment 13 Fragment 14 Fragment 15 Fragment 16 Fragment 17 Fragment 18 Fragment 19 Fragment 20 Fragment 21 Fragment 22 Fragment 23 Fragment 24 Fragment 25 Fragment 26 Fragment 27 Fragment 28 Fragment 29 Fragment 30 Fragment 31

LULA DAWA OB, voorgezongen. LULA DAWA OB, instrumentaal. LULA DAWA MB en BB, voorgezongen. LULA DAWA MB en BB, instrumentaal. liedje ‘WIE BEN JIJ? Voorgezongen. de instrumentale versie. het hele lied ALLES IS ANDERS wordt voorgezongen OB. het hele lied instrumentaal OB Alles is anders MB en BB, gezongen. Alles is anders MB en BB. Instrumentaal. BO DI SE voorgezongen. is de instrumentale versie van BO DI SE. het ‘verre land’ ritme 1 voor de onderbouw. het ‘verre land’ ritme 2 voor de middenbouw. het ‘verre land’ ritme 3 voor de bovenbouw. het hele lied TEKEN EEN TEKENING voorgezongen het hele lied instrumentaal het lied EEN MEISJE VAN VER voorgezongen instrumentale versie van dit lied NACHTLIEDJE voorgezongen NACHTLIEDJE instrumentale versie de rap IN BED, OB, gezongen de rap IN BED, OB, instrumentale versie de rap IN BED, MB en BB, gezongen de rap IN BED, MB en BB instrumentale versie het lied DJOLA voorgezongen het lied DJOLA instrumentaal LATER, OB, gezongen LATER, OB, instrumentaal het hele lied IK DOE WAT IK WIL, voorgezongen het lied INSTRUMENTAAL

Fragmenten die hierboven staan aangegeven maar niet in uw lesmateriaal voorkomen zijn voor de andere bouwen.

Lula Dawa is geschreven door: Liedjes geschreven door: Arrangementen: Gezongen door:


Hans van de Veerdonk. Gerrit de Boer en Hans van de Veerdonk. Gerrit de Boer. Anne Dekker.

5

Hoofdstuk 1

LULA EN ESTHER ZIJN 4 JAAR

U begint het verhaal van Lula Dawa met het lied van Lula. Fragment 3 Uw leerlingen volgend de tekst in hun verhaal&liedboek, zie bijlage 1 Uw leerlingen leren het lied al luisterend mee te zingen, als ze het goed kennen kunt u ze laten meezingen met de instrumentale versie. Fragment 4 LULA DAWA In groep een, zit een meisje Ze is verlegen, en heel stil In haar eentje, maakt ze plaatjes Waarmee ze iets vertellen wil En ze praat soms ook met dieren En ze zit graag op de grond Ze zingt soms hele vreemde woorden Ze klinken prachtig uit haar mond Met haar beelden vertelt zij een verhaal Van een ver land met een hele andere taal Lula met je lange zwarte vlechten Lula met je mooie bruine ogen Lula waar kom jij vandaan Lula met je fel gekleurde strikken Lula met je mooie bruine ogen Lula kun je mij verstaan? Vreemde mensen,vreemde geuren Mooie kleren nieuwe woorden Heel veel eten, buiten spelen Rare meneren met witte boorden Mijn nieuwe moeder is heel aardig Ze strijkt me heel vaak door mijn haar Als ik ‘s avonds naar mijn bed ga Zingt ze liedjes tot ik slaap En dan droom ik in een hele andere taal Maar met mijn beelden vertel ik mijn verhaal Lula met je lange zwarte vlechten Lula met je mooie bruine ogen Lula waar kom jij vandaan Lula met je fel gekleurde strikken Lula met je mooie bruine ogen Lula kun je mij verstaan?


6

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa De eerste dag op school Heel lang geleden kwam Lula Dawa, die later mijn allerbeste vriendin zou worden, bij mij in de klas in groep 1. Ze zag er vreemd uit met haar lange vlechten van dik zwart haar en felgekleurde strikken die helemaal niet bij haar pasten. Die strikken waren veel te vrolijk voor een meisje met zo’n smal droevig gezicht. Ik moest steeds maar naar die strikken kijken. De juf vertelde dat ze uit een heel ver land kwam. Een land waar ik nog nooit van had gehoord. We waren allebei vier jaar en gingen voor het eerst naar school. Lula sprak geen woord Nederlands. Ze woonde nog maar heel kort in Nederland, alles was nieuw voor haar. Ze wist niet wat een tv of radio was, ze had nog nooit een cdspeler gezien. Ongelooflijk. Veel later durfde ze me pas te vertellen dat ze nog nooit een cadeautje had gehad voor haar verjaardag. Ze wist niet eens wat cadeautjes waren. Ze schaamde zich daar nog steeds een beetje voor, ook al wist ze niet precies waarom. Voor mij was het ook de eerste schooldag. Sommige kinderen kende ik van de crèche maar de meeste waren nieuw voor mij, net als Lula Dawa. Het enige wat we van haar wisten was die leuke naam, die klinkt als een klein gek melodietje. Lula Dawa deed niet met ons mee. Ze praatte niet, keek je niet aan en draaide zich altijd weg als je bij haar in de buurt kwam. Ik kan me nog goed herinneren dat we op de eerste schooldag een liedje leerden. Een lied waarbij iedereen zijn naam moet roepen en die dan door de hele groep wordt herhaald. Dat was heel erg leuk. De hele klas gilde ‘hallo Esther’ toen ik aan de beurt was. Ik weet nog dat ik moest gaan staan en helemaal rood werd. Zoveel aandacht op de eerste dag van school, daar werd ik zelfs verlegen van. En Lula werd dus helemaal verlegen. Op het moment dat de hele groep heel hard ‘hallo Lula’ riep, keek ze mij strak aan. Ze bleef maar naar mij kijken. Met van die grote geschrokken ogen. Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

7

Opmerkingen & VRAGEN Het liedje met de namen waarover Esther spreekt staat ook op de cd. Fragment 5. U kunt dat aan de leerlingen laten horen zodat ze een beter beeld krijgen. - Waarom denk je dat Esther wist dat ze later vriendinnen zouden worden? - Wie kent er iemand die nog geen Nederlands kon praten toen ze op school kwam? Vertel. - Wie kan zich zijn eerste schooldag herinneren? Vertel. - Hoe zou jij je voelen als je uit een totaal andere wereld kwam en naar een school moest gaan in een nieuw land en niet eens de taal spreekt?

Ze pakte me als het ware vast met haar blik. Ik keek haar ook aan en vanaf dat moment wist ik dat we vriendinnen zouden worden.

Na schooltijd, om drie uur, ging ik altijd bij kinderen thuis spelen. Dat was hartstikke leuk. Iedereen had weer ander speelgoed en we werden vrienden en vriendinnen. Het duurde lang voordat ik met Lula ging spelen. Veel te lang, vond ik. Ze was geheimzinnig. Je wist eigenlijk niet hoe ze was. Ik wilde graag weten wat ze allemaal dacht. Ze wilde nooit dat een kind met haar mee ging naar haar huis. Haar moeder kwam haar altijd halen op een oude fiets met een spiksplinternieuw stoeltje erop. Ik zat allang niet meer in een stoeltje, twee voetsteunen waren genoeg. Maar Lula moest nog in een stoeltje. Dat zag er heel vreemd uit. Zo’n meisje in een kinderstoeltje waar ze eigenlijk te groot voor was, met zwarte vlechten die achter haar aan dansten. En dat op een ouderwetse omabrik. Het was duidelijk dat Lula geen evenwicht kon houden. Ze schommelde van links naar rechts, ze was bang en hield haar moeder strak vast. Ze was geadopteerd, had juf Marijke verteld. Als dat niet was gebeurd, was ze dood gegaan. Ze was heel ziek geweest en in het verre land waar ze vandaan kwam waren geen medicijnen voor haar. Gelukkig was er toevallig een Nederlandse mevrouw in haar dorp die hoorde van Lula. Zij besloot om het zieke kind mee naar Nederland te nemen. Hier in ons land hebben ze wel de medicijnen om haar te helpen.

Dat maakte het ook heel spannend. Ik werd steeds nieuwsgieriger naar Lula. Wat voor ziekte zou ze hebben gehad? Gingen er dan vaak kinderen dood in haar land? Zou ze haar broertjes en zusjes missen? Wat zou ze allemaal denken? Vindt ze ons land leuk? Of stom? Ze zegt helemaal niks. Hoe zou haar kamer eruitzien? Wat voor speelgoed zou ze hebben? Luisterde ze naar muziek? Wij hadden thuis een grote cd/cassettespeler met een heleboel cd’tjes. Dat komt door mijn oudere zus Patty en een nog oudere broer Clythe. Eerst dacht ik dat ze me niet wilde laten spelen bij haar thuis omdat ze alles voor zichzelf wilde houden. Ze had vast een té gek huis met de leukste dingen om mee te spelen. Later begreep ik dat ze niemand mee durfde te vragen omdat ze nergens iets van begreep. Ze wist niks van muziek, wist niet wat een cd was. Ze had wel speelgoed maar wist niet wat ze daarmee moest doen. In het land waar ze vandaan kwam bestond geen speelgoed. Ze vierden daar niet eens verjaardagen. Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

8

Ze had mooie pluche dieren gekregen van vrienden en familie toen ze was aangekomen. Die heeft ze allemaal kapot gestoken met een mes. Alle dieren heeft ze gedood. Het hele huis lag vol met stukken piepschuim en verdwaalde kraalogen en stukken pluche. Haar moeder was zich rot geschrokken. Tegen haar vader, die haar echte oom was, had ze gezegd dat ze bang was van al die dieren. In het land waar ze vandaan komt, bestaan geen huisdieren. Dieren maak je dood om te eten of omdat ze gevaarlijk zijn.

Voor Lula moet het een hele grote schok zijn geweest om zomaar in Nederland in een klas terecht te komen. We dachten er helemaal niet aan hoe dat voor haar moest zijn. Daar waren we natuurlijk ook nog veel te klein voor. Als je vier jaar bent en altijd met je eigen ouders in Nederland hebt gewoond, snap je niet dat het ook anders kan. Alles was nieuw voor Lula Dawa. Ik zou daar ook bang van zijn geworden. En ze verstond onze taal ook niet. Zij snapte niet waar wij over praatten met elkaar. Lula zei zelf nooit iets. Opmerkingen & VRAGEN - Esther begreep later pas dat Lula haar niet uit durfde te nodigen bij haar thuis te komen spelen omdat ze nergens iets van begreep. Kunnen jullie benoemen wat ze allemaal niet begreep? (schrijf dit op het bord want dit zijn alle cultuurverschillen) - Hoe zou ze zich gevoeld hebben die eerste tijd, toen ze 4 jaar was. - Stel je voor dat je plotseling naar China toe moet verhuizen, in je eentje, niemand die je verstaat, niemand die je kent, alleen je oom bij wie je woont. Hoe zou je vriend(inn)en maken? Hoe zou je ‘praten’, communiceren?

Opmerkingen & VRAGEN Wat is adoptie? Laat de kinderen over dit onderwerp praten.

ZINGEN. U leert uw leerlingen onderstaand liedje ALLES IS ANDERS zingen. Gebruik de cd Fragment 9 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 10 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen.


9

Lied: alles is anders 1 De geur van de bomen De kleur van de bloemen De dieren die hier wonen Ik kan ze niet benoemen,

2 De straat waardoor we lopen De huizen waarin we wonen Het eten dat we kopen Ik durf nergens aan te komen, want

Alles is anders alles is vreemd Niets van haarzelf, alles is geleend Alles is anders alles is vreemd Niets van mezelf, alles is geleend 3 De taal die mensen spreken De kleren die ze dragen Auto’s op de wegen Ik heb wel duizend vragen

4 Een school met tien lokalen Iedereen die rent Je moet hier cijfers halen Dat ben ik niet gewend, want

Alles is anders alles is vreemd Niets van haarzelf, alles is geleend Alles is anders alles is vreemd Niets van mezelf, alles is geleend LEZEN. U leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa. Het duurde heel lang voordat we haar stem voor het eerst hoorden. De eerste maanden wisten we niet hoe ze klonk. Ze ‘praat’ met haar tekenpotloden, zei juf. Ze zat altijd te tekenen. Soms neuriede ze er ook bij, een zacht vreemd melodietje dat ik niet kende. In het begin hoorde ik alleen het melodietje, later kwamen er woordjes bij. Vreemde woorden die ik niet begreep, alleen haar naam herkende ik.

ZINGEN. U leert uw leerlingen onderstaand liedje BO DI SE zingen. Gebruik de cd Fragment 11 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 12 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen. Manoe Lula Dawa se um toembala si tong

Bo di se

Sanco mani banco mani tumba di ye Manoe Lula Dawa se um toembala si tong


10

Bo di se

Bo di se

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa Ze keek heel ernstig als ze aan het tekenen was en neuriede aan één stuk door. Het leek wel of ze zat te dromen. Ze tekende dingen die wij niet kenden: hoge steile bergen met witte toppen, rivieren met heel veel rotsblokken erin, vreemde pikzwarte vogels met lange puntige snavels. Grote langharige dieren met enorme hoorns, in grote groepen bij elkaar. Iedere dag tekende ze. Het was een soort dagboek, een stripverhaal zonder tekst. Zonder ballonnetjes waarin stond wat er gezegd werd. Of ja toch wel ballonnetjes, muziekballonnetjes die ze zelf zachtjes neuriede en zong.

Later, toen Lula goed kon praten, is ze blijven tekenen. Omdat ze het leuk vond en het heel goed kon. Nog steeds maakt ze tekeningen. Ze heeft boeken vol getekend. Zelfs nu, twintig jaar later, als ik brieven van haar krijg, staan er altijd wel een paar tekeningen in de kantlijn gekriebeld. Soms schrijft ze zinnen waarin ze woorden weglaat. Die vult ze dan in met tekeningetjes. Die tekeningen zeggen meer dan woorden. Aan de manier waarop ze het getekend heeft, kan ik zien wat ze me wil duidelijk maken.

De eerste tekeningen die ze maakte waren vooral herinneringen aan het land waar ze vandaan was gekomen. Haar mamma en pappa tekende ze veel. En haar

Opmerkingen & VRAGEN Zijn er dingen die je niet in taal maar wel in tekeningen kunt uitdrukken? TEKENEN Laat uw leerlingen een tekening maken van Lula Dawa zoals ze haar nu in gedachten hebben. Probeer haar zo precies mogelijk te tekenen. Niet zoals je haar zou beschrijven met woorden maar zoals je haar voor je ziet in je fantasie.

broertjes en zusjes. Haar oom had haar meegenomen naar Nederland. Die oom woonde in Nederland, hij was getrouwd met een Nederlandse vrouw. Oom had haar in hun verre land ontmoet. Daar was ze toen op vakantie. Ze waren verliefd geworden op elkaar en de vrouw had Lula’s oom gevraagd of hij mee wilde gaan naar Nederland. Hij is toen met haar mee gegaan naar Nederland, want hij was arm en vond het heel spannend.

Een paar jaar later was oom, samen met zijn vrouw, teruggegaan naar zijn verre land. Tijdens een bezoek aan Lula’s pappa en mamma had Lula gehoord dat ze over haar Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

11

spraken. Het ging slecht met haar, ze was vaak ziek en at bijna niets. Ze zat de hele dag in een hoekje van het huis en deed niets Ze werkte niet. Ze maakte nooit iets schoon. Ze zocht niet naar hout voor de kachel… Haar broertjes en zusjes klaagden dat ze nooit iets deed. Nooit hielp ze mee. Zelf waren ze iedere dag druk bezig in het huishouden en op het land, daar had je wat aan, maar Lula had nergens zin in. Pappa heeft toen tegen haar gezegd dat ze met oom en ‘tante’, de witte mevrouw, naar Nederland moest. Zij zouden haar helpen. Lula Dawa is nooit meer naar haar echte pappa en mamma teruggegaan. Na een tijdje zei de witte mevrouw dat Lula haar beter ‘mamma’ kon noemen. Dat vond Lula fijn. Als ze naar school ging waren er overal mamma’s en pappa’s. Lula vond het best om haar ‘mamma’ te noemen. Zo werd de witte mevrouw haar mamma. SPELEN. U leert uw leerlingen het ‘verre land’ ritme spelen. RITME 1. Dit kan tegelijk met het BO DI SE liedje gespeeld worden. Luister naar fragment 13.

Fragment 13

 



  

_____________________|____________________________|

de r





r

r

r l

1 2 3 betekent rechterhand

r 4





r

r

| 1

r l 2

3

r 4

de l betekent de linkerhand Boven de lijn betekent zachte slag, onder de lijn is de harde slag. B.v de harde slag op de tafel en de zachte slagen op de bovenbenen.

Als uw leerlingen RITME 1 kennen kan u ze RITME 2 leren. Luister naar fragment 14 Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

12

Fragment 14

*.  *  *.  * 

*.  *  *.  * 

_______________________|______________________________









r l r l

r l r l

1

3

2

4









r l r l r l r l | 1

2

3

4

Als uw leerlingen RITME 2 kennen kan u ze RITME 3 leren. Luister naar fragment 15

Fragment 15

 



_______________________|______________________|





r

r

r l

1

2

3


r

4







r

r

r

| 1

2

13

3

*

4

Hoofdstuk 2 LEZEN


uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa

Later, toen Lula en ik hele goede vriendinnen waren geworden, speelden we vaak op haar kamer. Als we ons verveelden bladerden we door de tekenmappen die Lula in al die jaren had verzameld. Door de tekeningen moesten we iedere keer terugdenken aan het begin van de schooltijd. Lula herinnerde zich heel veel. Ze wilde me alles vertellen. Het leek wel alsof ze al die tijd dat ze niet gesproken had moest inhalen. Heel veel tekeningen herkende ik. Juf Marijke van groep 1, die altijd grote oorbellen droeg. De maffe klok die in de klas hing, met vleugels als van een engel maar dan veel te groot. Lula had die klok zo goed getekend! Als je ernaar keek hoorde je hem bijna tikken, langzame droge plofjes geluid in een ijzeren regelmaat. De tijd vliegt, grapte juf Marijke altijd, en wees dan naar de gevleugelde klok. Er waren tekeningen met gezichten van kinderen uit onze klas. Met tanden uit hun mond omdat ze aan het wisselen waren. Sommigen hebben nu heel ander haar, Kees heeft nu een bril en Max is van school af. Hij is verhuisd. Lula wist bij iedere tekening nog precies wanneer en waarom ze die had gemaakt. Vaak kon ze zich ook nog herinneren hoe ze zich toen voelde. Dat zag ze aan de tekening. Aan de manier waarop ze iets had getekend, voelde ze weer de pijn of het verdriet en wist ze ook waarom ze de tekening had gemaakt. Johan die een heleboel tanden miste vond ze aardig. Dat kwam omdat ze dat herkende van vroeger in haar verre land. Daar had niemand al zijn tanden nog. Als hij iets tegen haar zei, durfde ze hem aan te kijken. Bij de andere kinderen durfde ze dat niet. De herinneringen en gevoelens van Lula zaten in haar tekeningen.


14

VRAGEN - Wie heeft wel eens meegemaakt dat hij ergens naar keek en er een geluid bij hoorde, een geluid dat er niet was maar dat je je herinnerde door naar de foto, tekening of ander beeld te kijken? Vertel? - Hoe zou je gevoelens in een tekening of schilderij kunnen laten zien? Bespreek onderstaand schilderij?`

ZINGEN. U leert uw leerlingen onderstaand liedje EEN MEISJE VAN VER zingen. Gebruik de cd Fragment 18 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 19 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen. Een meisje van ver

In haar tekening zie je verdriet Met woorden kan Lula dat niet Vele krassen vertellen de pijn Hoe het is om een vreemde te zijn. Met haar kleuren vertelt ze het allemaal Alle lijnen vormen een lang verhaal. In haar tekening zie je een lach Het plezier in een zwierige lijn. Als je goed kijkt dan zie je de juf En de kinderen op het schoolplein Met haar kleuren vertelt ze het allemaal Alle lijnen vormen een lang verhaal. Zijn wie ze was, een meisje van ver Met vlechten van kleurig lint ’n meisje dat eerst niet praten wou ’n meisje van ver, nog een kind In haar tekening zie je de vraag Waarom kinderen vrij zijn vandaag Wat is vakantie, TV of een fiets Waar zij vandaan komt daar heb je niets Met haar kleuren vertelt ze het allemaal Alle lijnen vormen een lang verhaal. Zijn wie ze was, een meisje van ver Met vlechten van kleurig lint ’n meisje dat eerst niet praten wou ’n meisje van ver, nog een kind


15

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa Er waren ook veel tekeningen die over haar geboorteland gingen. Zo had ze een prachtige tekening gemaakt van ‘de moeder met de grote mond’. Het was haar ‘echte’ moeder, die er oud uitzag. Lula had geen idee hoe oud haar moeder was toen ze bij haar weg is gegaan. Maar zo oud als ze haar had getekend, kon ze in werkelijkheid niet zijn geweest. Lula had haar getekend met een hele grote mond omdat ze zoveel praatte en zong. Ze hield nooit haar mond, voor iedere situatie of gebeurtenis had ze wel een verhaal of een lied. Lula zei dat ze dat bij haar geboorte had meegekregen. Iemand anders krijgt sproeten of kromme benen. ‘De moeder met de grote mond’ had allemaal verhalen en liederen meegekregen bij haar geboorte, die zaten al in haar hoofd. Ze hoefde er ook niet over na te denken, de verhalen en liederen waren er gewoon. Zij wist ook niet waar die vandaan kwamen, ze kende ze gewoon. Waar ze ook was vertelde ze verhalen en zong ze liederen. Tijdens het werken buiten op het land. Als ze lange wandelingen maakten en op bezoek gingen in het volgende dorp. En vooral thuis, als ze kookte in de keuken op zolder. De keuken lag op de bovenste verdieping omdat er een gat in het plafond nodig was voor de rook. Waarom ze nooit op het idee gekomen zijn om een schoorsteen te bouwen net als in Nederland, heeft Lula nooit begrepen. Met liederen en verhalen vermaakte ‘de moeder met de grote mond’ de mensen. Daardoor was er altijd bezoek in huis. Reizigers, kostgangers, familieleden, sommigen bleven maandenlang. Ze hielpen mee op het land en kregen in ruil daarvoor eten, drinken en gratis entertainment van ‘de moeder met de grote mond’. Zij was gangmaakster, zij bracht met haar rijke fantasie iedereen aan het lachen en zingen. Na verloop van tijd begonnen ook de bezoekers hun verhalen te vertellen. Lula kon zich nog een verhaal herinneren van een van de gasten. Een man vertelde dat hij als kind van acht de bergen in werd gestuurd. Het heette Brandnetelsoep.

Een kind van acht jaar werd helemaal in zijn eentje een half jaar lang de bergen in gestuurd door zijn vader. Daar moest hij voor de yaks, de koeien, zorgen. In de bergen leefden wilde dieren. Beren, panters, wilde apen en wolven. Het kon ’s nachts behoorlijk koud zijn. Hij kreeg geen eten en drinken mee, hij had alleen de kleren die hij aanhad.


16

Eén keer in de week kwam zijn vader naar hem toe om wat eten te brengen. Alle andere dagen moest hij zich zien te redden met wat hij vond. Brandnetelsoep, bijna iedere dag at hij brandnetelsoep. Hij had geleerd om met een stokje vuur te maken. Brandnetels stonden overal, die verzamelde hij overdag en ’s avonds maakte hij een vuur om warm te blijven en om de wilde dieren op afstand te houden. Hij zette de pan die hij van z’n moeder mee had gekregen op het vuur en gooide daar de brandnetels in. Hij liet ze een uur pruttelen in het heldere water van een beekje en dan at hij zijn brandnetelsoep op. Soms vond hij wortels die erbij konden. Met wortels en knollen erin smaakte de soep een stuk beter. ’s Nachts sliep hij tussen de yaks, die hele dikke vachten hadden. Hij duwde twee dieren vlak bij elkaar zodat hij er tussenin kon gaan liggen. Dat was een veilige, warme plek. Thuis sliepen ze ook allemaal bij elkaar in één bed, lekker warm en veilig. Doodsbang van het gebrul van de wilde dieren, kroop hij tegen de warme yaks aan en viel dan in slaap.

Opmerkingen & VRAGEN

Acht jaar oud.

Verhalen vertellen U vraagt of er leerlingen zijn die ook verhalen kennen. Kan iemand een verhaal vertellen dat hij of zij heeft gehoord of heeft mee gemaakt?

Zes maanden lang. Niemand om mee te praten, niemand die hem hielp, niemand die hem welterusten zei. Alleen het geluid van dieren en ’s nachts miljoenen sterren die naar hem

knipoogden tot hij sliep. Om zich minder alleen te voelen zong hij heel zachtjes een oud slaapliedje. Dat liedje werd thuis gezongen als iedereen ging slapen: ZINGEN. U leert uw leerlingen het onderstaande liedje NACHTLIEDJE zingen. Fragment 20 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 21 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen. Nachtlied Alle dieren slapen, ik voel hun warme vacht. Ze zijn mijn beste vrienden, zij houden voor mij de wacht. De Uil die spreekt, de wolf die smeekt, een beer gromt in zijn slaap. Daar roept een aap, de kat doet mee, de rivier stroomt bruisend naar de zee. Ik luister naar de geluiden in de donkere nacht. 1000 sterren stralen en de maan die lacht.


17

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa Lula vertelde dat er geen verschil was tussen volwassenen en kinderen. Kinderen werkten mee, kookten mee, hielpen in de huishouding, op het land en gingen naar bed met de volwassenen. ’s Ochtends stonden ze allemaal samen op en ging iedereen aan het werk. Dat was normaal. In het land van ‘de moeder met de grote mond’ was geen elektriciteit, en al helemaal geen radio of televisie. Een tafel met stoelen kende men niet. Iedereen zat op de grond op dikke, warme, zelfgemaakte kleden. Eten deed je met je handen, uit houten zelfgemaakte schalen. Bijna iedere dag aten ze aardappels met rijst. Met wat groente erdoorheen. ‘De moeder met de grote mond’ kookte samen met haar man, maar door al dat gepraat van haar moest


hij het werk doen. Net als haar adoptievader, haar

- Wat vinden jullie ervan dat de vader alles in het huishouden doet en de moeder het geld verdient? - Hoe is het bij jullie thuis? - Wat zou jij later zelf willen?

oom, hier eigenlijk. Voor Lula was het heel gewoon dat haar vader kookte, ze was dat gewend. Dat haar vader hier in Nederland ook kookte, was voor haar heel normaal. Maar het was om een andere reden dan in het verre land. Hier in Nederland was haar moeder nog aan het werk. Ze kwam pas na zes uur thuis. Lula’s vader kookte niet alleen, hij was ook

- In onze wereld wordt heel veel weg gegooid, in het verre land niks. Alles kan nog gebruikt worden om iets van te maken. De mensen zijn heel creatief en vindingrijk. Hoe komt het dat wij zoveel weg gooien en dat die arme mensen bijna niks?

degene die voor ons een kopje thee maakte als we uit school kwamen. Haar vader deed het hele huishouden. Hij kookte, deed de boodschappen, de was, hij hielp ons als er iets gerepareerd moest worden. Hij gooide ook nooit iets weg. Alles bewaarde hij. Kan ik altijd nog iets van maken, zei hij dan. Hij had pas nog een prachtige spiegel gemaakt van een gordijnrails die over was. Je kon het zo gek niet bedenken of hij verzon wel iets. Wij zouden het allang hebben weggegooid. Het is een erg leuke man. Hij ziet er ongeveer net zo uit als Lula. Klein, met gitzwart lang haar met paardenstaarten. Die paardenstaarten bindt hij boven op zijn hoofde en legt er dan een knoop in. Dat ziet er grappig uit. Op school zie je hem bijna nooit.


18

Hij kan niet fietsen. Daar ben ik niet voor gemaakt, zegt hij met een brede grijns op zijn gezicht. Ik ben gemaakt om te lopen, en dan zwaait hij met zijn voeten door de lucht. Hij vertelt ook wel eens verhalen over het verre land. Het gekste wat ik me nog goed kan herinneren was dat hij vertelde dat er in zijn land bijna geen verschil is tussen mannen en vrouwen. Vrouwen zijn even groot en even sterk als mannen. Als ze wedstrijden hielden in hardlopen of verspringen werd er nooit onderscheid gemaakt. Vrouwen wonnen net zo vaak een wedstrijd als mannen. Mannen en vrouwen deden alles samen. Volgens hem hadden mannen en vrouwen precies dezelfde spieren. Doordat ze al eeuwenlang samen hetzelfde werk doen: sjouwen met zware zakken aardappels of met zware bossen hout, koken in de keuken, bergen beklimmen. Daardoor hebben ze dezelfde lichaamsbouw gekregen. Mannen hebben bijvoorbeeld helemaal geen baardgroei. De vader van Lula hoeft zich nooit te scheren, lekker gemakkelijk. De kleren die ze dragen zijn ook hetzelfde. Dat vond hij zo vreemd aan Nederland. Hier had je mannen- en vrouwenkleren. Ook zijn de mannen hier stoer. Hij wist helemaal niet wat dat was toen hij hier voor het eerst kwam. Waarom doen die mannen zo stoer? Vroeg hij. Dat heeft hij nooit begrepen. In zijn land trouwden mensen niet met elkaar omdat ze van elkaar hielden. Nee, ze trouwden om hun bezit veilig te stellen. Land was bijvoorbeeld een bezit. Als er een vrouw was met veel land en een man met weinig land, dan probeerde die man met die vrouw te trouwen vanwege haar land. Je begrijpt dat het voor een man met weinig of geen bezit heel moeilijk was om te trouwen. Je moest wel iets hebben om een vrouw te verleiden. Als ze dan getrouwd waren, kwamen er kinderen. Ze kregen veel kinderen. Omdat er vaak kinderen overleden, was het belangrijk dat er voldoende zouden blijven leven. Die konden later voor hun ouders zorgen. Zo wisten de ouders zeker dat ze er voor ze gezorgd zou worden als ze later oud waren.

Opmerkingen & VRAGEN - In het verre land zijn mensen veel meer van elkaar afhankelijk. Door hun levensomstandigheden zijn ze veel meer op elkaar aangewezen. Dat is een heel groot verschil met Nederland waar iedereen veel meer voor zichzelf leeft. Wat vinden jullie daarvan? - Zouden jullie in ‘het verre land’ kunnen of willen leven?

Ach, hier in Nederland hoorde hij voor het eerst over liefde praten. Daar snapte hij helemaal niks van In het verre land sliep iedereen ook bij elkaar in één bed. Mannen, vrouwen en kinderen lagen op matrassen van ganzenveren, vertelde haar vader. Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

19

Soms waren ze met vijftien of twintig mensen, veel gasten die logeerden, werkers op het land. In de koude wintermaanden kroop iedereen tegen elkaar aan. Dat was lekker warm en veilig. Alle buiken gingen tegelijk op en neer. Soms, vooral als het kouder werd, hoorde je buiten de beren brullen. Nou dan hield je iemand waar je toevallig tegenaan lag, stevig vast. Wie dat was, maakte niets uit. Je zocht bescherming bij elkaar, dat was heel normaal. Alleen slapen was daarom het allermoeilijkste voor Lula toen ze in Nederland was aangekomen. Dat kon ze niet. Ze was bang in haar eentje. Ze had nog nooit alleen geslapen. Het eerste half jaar heeft ze bij haar witte moeder en vader in bed geslapen. Na dat half jaar ging ze naast hen op de grond op een apart matrasje liggen. Dat was een enorme overgang, vertelde haar vader. Dat ze niemand meer kon voelen ’s nachts, dat ze helemaal alleen lag. Ze was ook zo gewend aan snurkgeluiden. Daar werd ze rustig van. In haar korte leventje had ze nog nooit meegemaakt dat ze alleen moest zijn. Lula kreeg later telkens een kleur van opwinding als haar vader over die tijd sprak. Ze kon het zich nu niet meer voorstellen. Toch kon ze zich het grote bed nog heel goed herinneren, met al die mensen die tegen elkaar aan lagen. Zij lag er lekker tussenin. Heerlijk. Als ze eraan terugdacht, voelde ze alleen maar geluk.

ZINGEN. U leert uw leerlingen het onderstaand rap IN BED Gebruik de cd Fragment 24 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 25 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen.


20

IN BED Als ik ‘s avonds in mijn eentje moet gaan slapen Denk ik soms nog wel eens aan dat grote bed Waarin we speelden met zijn allen, tot de nacht viel En we zongen en we maakten dikke pret Met z’n allen in één bed kinderen worden soms geplet niet vanwege de pret maar een eeuwenoude wet Oké dan! Samen slapen bij elkaar tegen kou en groot gevaar Dat is helemaal niet raar Welterusten slapen maar Oké dan Als ik ‘s avonds in mijn eentje moet gaan slapen Denk ik soms nog wel eens aan dat grote bed Waarin we speelden met zijn allen, tot de nacht viel En we zongen en we maakten dikke pret Au, een knie daar in mijn zij Hé die arm is niet van mij Wat voel ik nou daar op mijn rug Geef mijn linkerbeen eens terug Oké dan Hé dat kussen is van mij Wat een rare mensenbrij Billen buiken benen borsten Mensen liggen hier als worsten Oké dan Als ik ‘s avonds in mijn eentje moet gaan slapen Denk ik soms nog wel eens aan dat grote bed Waarin we speelden met zijn allen, tot de nacht viel En we zongen en we maakten dikke pret LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa Ik begreep er helemaal niets van. Hoe kon je nu met z’n allen in één bed slapen. Stonk dat niet heel erg? vroeg ik dan. Lula Dawa moest lachen. Ja nu ik er aan terugdenk, moet het wel heel erg hebben gestonken. Maar toen ik klein was heb ik er nooit last van gehad. Ik heb ook nooit iemand horen klagen over stank. Maar die huizen waren ook niet geïsoleerd, overal zaten gaten, kieren en spleten in de muren. Maar goed ook! Alle scheten verdwenen door de spleten.


21

Hoofdstuk 3


ZINGEN. U leert uw leerlingen onderstaand liedje DJOLA zingen. Fragment 26 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 27 de instrumentale versie van dit liedje. Djola lied Djola is een lama Die loopt in zijn pyjama Roept altijd: hela hola Ik wil een flesje cola Djola is een lama Die ging naar de Hema Om schoenen te kopen En heeeeeeel ver te gaan lopen Refrein: Over de bergen Door de dalen Pas op want je kan verdwalen Lekker hossen Door de bossen Dlola wil naar zijn lama mamma lama mama lama mamma laat me gaan!

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa Lula vertelde me op school dat ze slecht had geslapen. Ze heeft de laatste tijd vaak last van rare dromen. Dromen waarin ze teruggaat naar de tijd dat ze nog een klein kind was. Alles loopt door elkaar, schrijft ze. Flarden van beelden van heel vroeger vermengen zich met wat ze allemaal hier en nu meemaakt. Er bestaat geen tijd in dromen, alles loopt door elkaar heen, vroeger, nu, gisteren en morgen. Ze droomt van lama’s op schoenen van de Hema. Ze vraagt zich af wat deze droom te betekenen heeft. Is zijzelf die lama? Het is allemaal erg

Opmerkingen & VRAGEN - Kunnen jullie de droom van Lula verklaren? - Waarom droomt ze over die lama?

verwarrend voor haar. Ik vertel dat dromen daarom juist zo leuk zijn. De wereld staat op z’n kop, de meest maffe dingen gebeuren en als je wakker wordt is alles weer normaal. Soms is dat een enorme Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

22

opluchting. Een andere keer een teleurstelling, dan zou je wel willen blijven dromen. Lama’s op gymschoenen. Een beetje jaloers ben ik wel op Lula. Ze heeft een bijzondere geschiedenis. Ze is geboren in een totaal andere cultuur dan waar ze nu in opgroeit, hier in Nederland. Dat geeft stof voor de fantasie. Je krijgt de gekste dromen. Alles loopt door elkaar. Ik heb dat niet. Mijn dromen zijn vaak een beetje saai.

Volgende week gaan we samen naar de open dag van een school in het voorgezet onderwijs. Nog een half jaartje en dan zijn we van school af. Dat zal ook wel invloed hebben op haar dromen. Lula wil helemaal niet van school af. Ze voelt zich lekker op school. Ze kent iedereen en bijna alle kinderen kennen haar omdat ze er nogal opvallend uitziet met haar dikke zwarte haardos. Ze wil niet naar een andere school waar ze niemand kent en waar ze weer helemaal opnieuw moet beginnen. Van veranderingen wordt ze zenuwachtig, onrustig, krijgt ze nare dromen. Angstige dromen die haar bang maken, gekke dromen die haar in de war brengen. Laatst droomde ze van een hele grote ruimte met een gat in het dak. Midden in de ruimte stond haar witte moeder met een fiets en achterop in het kinderstoeltje zat een aap. Zo’n brutaal beest met

Opmerkingen & VRAGEN - Kunnen jullie de droom van de aap verklaren? - Waarom dromen we eigenlijk? - Wat is de functie van dromen?

van die enge grote tanden die hij iedere keer laat zien als hij krijst. Dit schreeuwende monster viel iedereen aan die eten bij zich had. Hij rukte ijsjes uit handen van lieve kleine kindertjes, hij beet ‘de moeder met de grote mond’ in haar arm zodat ze haar lepel liet vallen. Telkens kroop de aap met zijn gestolen eten weer achter op de fiets van de witte moeder. Het gekke was dat zij niks in de gaten had. Zij stond gezellig te kletsen met andere moeders van school onder het gat in het dak, ook ‘de moeder met de grote mond’ stond erbij en kletste vrolijk mee.

Lula weet dat het belangrijk is om verder te leren. Dat heeft haar vader al zo vaak gezegd. Hij kan niet lezen, nou ja een klein beetje. Hij spelt de krant, maar echte boeken lezen waarin belangrijke dingen staan, nee, dat kan hij niet. In het verre land bestonden helemaal geen scholen toen hij jong was. Lula moet een beroep leren waarmee ze in haar geboorteland mensen kan helpen. Dokter, verpleegster, tandarts iets met gezondheid, dat is belangrijk. Of een goede vakvrouw worden die kan timmeren, stukadoren of die weet hoe machines werken. Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

23

ZINGEN. U leert uw leerlingen onderstaand lied IK DOE WAT IK WIL zingen. Gebruik de cd Fragment 30 het lied voorgezongen, de leerlingen leren al luisterend het lied meezingen. Fragment 31 is de instrumentale versie, als de leerlingen het lied zelfstandig kunnen zingen.

IK DOE WAT IK WIL Alles wil ik kunnen en alles vind ik cool Maar ik weet het nog niet Wat ik in de toekomst wil gaan doen Alles wil ik weten en alles is oké Maar ik weet het nog niet Ga ik voor mezelf of ga ik voor de poen Ik doe wat ik wil en ik doe wat ik kan Want daar word ik gelukkig van Alles gaat maar door en niets staat stil Ik doe wat ik wil Alles wil ik horen en alles wil ik zien Maar ik weet het nog niet Word ik later dokter, piloot of kampioen Ik wil iets betekenen voor mijn land Maar ik weet het nog niet Hoe ik dat het beste kan gaan doen Ik doe wat ik wil en ik doe wat ik kan Want daar word ik gelukkig van Alles gaat maar door en niets staat stil Ik doe wat ik wil

LEZEN Uw leerlingen lezen het verhaal van Lula Dawa In het verre land gaat het niet goed met de gezondheid van de mensen die er wonen. Er zijn veel mensen ziek, maar er zijn geen medicijnen. Lula weet daar alles van. Zij was ook niet Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

24

gezond. Als ze daar gebleven was, had ze het niet overleefd. Dankzij de medicijnen in Nederland leeft ze nog. Als het allemaal te moeilijk wordt met leren en het niet lukt, dan wil ze gewoon een hele goede timmervrouw worden. Ze wil weten hoe ze stoelen en tafels moet maken, hoe ze een huis kan bouwen. Een stevig sterk huis van hout. Hout is er genoeg in dat verre land. Ze neemt dan alle gereedschappen en machines mee die je nodig hebt. Ze hebben daar niks. Haar vader gaat om de drie jaar terug naar het verre land, op bezoek bij zijn familie, zijn broer. Weer terug in Nederland vertelt hij verhalen over zijn land. Die verhalen zijn altijd hetzelfde: iedereen is arm, mensen hebben geen geld, ze kunnen geen spullen kopen, er zijn geen winkels. Veel mensen zijn ziek, de huizen zijn slecht, er is geen elektriciteit en er komt geen water uit de kraan. Maar de mensen zijn toch vrolijk, vertelt haar vader. Ze hebben genoeg te eten en missen al die dingen niet. Ze kennen de rijkdom in Nederland niet. Wat je niet kent, mis je ook niet. Zieke mensen zijn heel gewoon. Doodgaan is ook niet zo erg. Iedereen gaat

Opmerkingen & VRAGEN - De vader/oom van Lula vertelt dat de mensen in het verre land heel vrolijk en gelukkig zijn. Hoe komt dat denken jullie, ondanks hun armoede en dat ze geen tv en radio hebben? - de vader/oom wil misschien wel terug, maar niet om de mensen te helpen. Hij wil alles laten zoals het is. Lula wil juist de mensen helpen en iets van onze westerse wereld aan hen leren. Wat begrijpen jullie het beste, de vader/oom of Lula en waarom?

toch een keer dood. In het verre land geloven ze dat als je doodgaat je weer terugkomt op deze wereld. Iedere keer als je leeft, op deze wereld, leer je nieuwe dingen. Zo word je steeds wijzer. Als je dood gaat is dat wel droevig, want iedereen zal je missen. Maar het is een enorme troost dat je terugkomt als een beter mens. De vader van Lula twijfelt wel eens of hij terug moet komen naar Nederland. Is het hier dan zoveel beter? vraagt hij aan ons. Mensen leven hier langer, hebben meer spulletjes zoals auto’s, wasmachines, tv’s. Iedereen heeft een telefoon, mensen hebben meer tijd om leuke dingen te doen zoals naar de bioscoop gaan of naar de schouwburg. Ze kunnen ook lekker uit eten gaan in een restaurant maar… haar vader weet niet zeker of de mensen hier in Nederland ook gelukkiger zijn. In het verre land lachen ze ook heel veel, daar hebben ze veel lol met elkaar. Niemand woont alleen, iedereen helpt elkaar met het werk. Iedereen is arm, iedereen heeft zieken in huis, iedereen heeft het koud, iedereen moet hard werken, niemand is uitgezonderd. De mensen weten niet beter en lijken heel tevreden. Hij denkt er wel eens over om weer terug te gaan naar zijn verre land. Niet om de mensen te gaan helpen, ook niet om spullen mee te nemen. Nee, hij wil er misschien ooit weer Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

25

gaan wonen, precies zoals de mensen daar nu wonen, met al hun armoede en vriendelijkheid.

Lula niet. Na al die verhalen vertelt ze me dat ze er naartoe wil gaan als ze volwassen is, om te gaan helpen. Ze wil ‘de moeder met de grote mond’ helpen. Ze wil een schoorsteen bouwen in het huis zodat het niet zo koud is met het gat in het dak. Ze wil tafels en stoelen maken. Bedden voor iedereen. Gereedschappen meenemen, boeken waarin staat hoe je dingen kunt bouwen. Ze gaat hun leren lezen en schrijven en neemt allemaal medicijnen mee. Kinderen die ziek zijn gaat ze verplegen. Je moet met me meegaan Esther, zegt ze dan. Ik kan dat allemaal niet alleen, jij gaat mee om me te helpen. Wat wil jij later worden, welk beroep kies jij?

Ik schrik dan. Ik heb geen idee wat ik later wil


worden. Ik denk daar wel over na maar ik weet het nog niet precies. Ik droom dat ik op televisie kom, dat ik heel goed kan dansen en zingen, dat iedereen voor mij klapt. Dan buig ik heel erg diep en voel me fantastisch. Ik ben beroemd. Daar droom ik wel eens van. Maar ja, wat hebben die mensen in dat verre land nou aan beroemde mensen? Ze hebben niet eens televisie!

Voordat ik naar huis ga, kijken we op de

- Jullie moeten ook kiezen voor het voortgezet onderwijs. Belangrijk is het dan ook dat je een beetje weet wat je later wilt gaan worden. Weten jullie al welk beroep je later wilt? - Voor Lula is het duidelijk, zij wil een beroep om de mensen in haar verre land te kunnen helpen. Esther weet het nog helemaal niet. Wie herkent zich zelf in Lula en wie in Esther? Laat de leerlingen vertellen.

plattegrond van Amsterdam. We kijken hoe we volgende week het best kunnen fietsen als we naar de school voor voortgezet onderwijs gaan. De toekomst en wat we later gaan worden, is nog heel ver weg. We moeten eerst nog heel veel leren.


26

Hoofdstuk 4

LULA EN ESTHER ZIJN

26 JAAR

Lieve Esther,

januari 2004

Ik wou dat je even hier was. Ik heb gisteren mijn 26

ste

verjaardag gevierd met alle

mensen uit het dorp. Ze hebben voor me gezongen en gespeeld, het was één groot feest. Ik weet niet of iedereen nu begrepen heeft dat ik jarig was. Cadeautjes heb ik niet gehad, je weet dat ze hier nooit verjaardagen vieren. De meeste mensen weten niet eens wanneer ze jarig zijn. Dat interesseert ze ook niet. Maar feesten kunnen ze wel. Drinken is ook geen probleem, ze maken hier hun eigen drankjes, ik kan je zeggen dat je daar erg dronken van kunt worden, tsjonge jonge. Ik mis je heel erg, beloof me dat je volgend jaar komt. Je moet me komen opzoeken. En trouwens, we kunnen heel goed een zangeres gebruiken hier op school. Ja, je hoort het goed, we hebben een school. Sinds een half jaar is het schoolgebouw klaar en komen alle kinderen uit de streek hier naar school. We beginnen om elf uur en stoppen om drie uur. We beginnen zo laat omdat sommige kinderen anderhalf uur moeten lopen voordat ze op school zijn. En voordat ze vertrekken moeten ze thuis nog allerlei klussen doen. Om drie uur, na schooltijd, is er geen tijd om met vriendjes te gaan spelen. Veel kinderen moeten dan weer een uur tot anderhalf uur terug naar huis lopen. Dat is twee tot drie uur lopen per dag. Je begrijpt dat we geen gymles op het rooster hebben staan. Als jij komt om me op te zoeken, moet jij ook zo’n goede conditie hebben. Ga maar vast trainen. Als je met het vliegtuig komt stap je uit in de hoofdstad, dan is het twaalf uur met de bus en daarna moet je nog anderhalve dag lopen naar het dorp. Ik kom je dan wel tegemoet lopen, zodat we samen zijn. Dan kunnen we onderweg alle nieuwtjes aan elkaar vertellen. Onderweg huren we ergens een vuur om eten te kunnen maken. Misschien kunnen we wel bij iemand thuis aanschuiven. Ken je nog een goed spannend verhaal? Meenemen! Want goede verhalen zijn hier meer waard dan geld. We zien wel, we leven hier met wat de dag ons brengt. Afijn, ik had het over de nieuwe school. Er zijn vier groepen met zestig kinderen. Je snapt dat het nog een rare toestand is. We leren de kinderen lezen en schrijven, alle leeftijden door elkaar. Kinderen van zes en van twaalf jaar zitten samen in een groep om te leren lezen en schrijven. Wil je de volgende keer dat je me schrijft, een pakketje potloden en pennen meesturen? We hebben heel veel schrijfspullen nodig. Die zijn hier niet. De kinderen leren alles uit hun hoofd. Dat is hier de gewoonte. Iedereen heeft zo’n goed geheugen. Daarbij vergeleken is mijn hoofd zo lek als een mandje. Doordat ze Lesbrief van Lula Bovenbouw BB

27

altijd verhalen hebben verteld en nooit iets konden opschrijven, hebben ze geleerd om veel te onthouden. Ze herinneren mij regelmatig aan iets wat ik heb gezegd. Daarom moet ik oppassen wat ik zeg. Ze onthouden alles en houden me er ook aan. Heel vermoeiend soms, maar de mensen zijn zo aardig en vriendelijk. Echt, ze zijn heel anders dan in Nederland, maar dat merk je wel als je komt. Je wilt nooit meer weg. Iedereen staat voor je klaar. Iedereen helpt elkaar, iedereen heeft ook de tijd. Mensen zijn nooit gehaast. Wat vandaag niet komt, dat komt morgen wel. Waarom zou je je haasten, dat is nergens voor nodig. Esther, schat van me, ik heb je zoveel te vertellen, wanneer heb ik je voor het laatst geschreven? Meer dan een half jaar geleden. Toen vertelde ik je dat we de school aan het bouwen waren. Gelukkig is er nu stroom. We hebben verlichting in het gebouw en allerlei apparaten kunnen worden gebruikt. Naast de school staat een hele grote machine die loopt op benzine en maakt voldoende stroom voor de hele school. Ik heb ook de drie computers aangesloten die vader heeft meegebracht uit Nederland. Ik ben nu drie jaar hier en het begint nu een beetje wat te worden. Mijn broers en zussen kunnen eindelijk lezen en schrijven. Je weet, dat heb ik je eerder geschreven, dat ik ze iedere avond les heb gegeven. ’s Avonds na het eten, als ze de hele dag hadden gewerkt moesten ze bij mij aan tafel komen om te leren. Ik geloof dat zij, ook al waren ze ouder dan dertig jaar, lastiger waren voor mij dan wij vroeger voor onze meesters en juffen. Ze kunnen nu, na drie jaar, allemaal lezen en schrijven. Behalve Pesang, mijn jongste broer, dat is zo’n druiloor, die maakt overal en altijd grapjes en zijn mond staat nooit stil. De hele dag door verhalen en geklets. Hij lijkt als twee druppels water op ‘de moeder met de grote mond’. Ik heb hem uit de les gegooid. Nu werken mijn twee beste leerlingen bij mij op school. Dat zijn mijn zusjes Dewi en Sonam, ze leren de kinderen lezen en schrijven. We zingen op school het liedje dat ik altijd zong toen ik nog klein was en niet kon praten. BO DI SE. Jij kent het toch nog, Esther? Ik zing terwijl ik je schrijf. Ik hoop dat jij het zingt als je dit leest, dan hebben we toch een beetje samen gezongen, ook al wonen we zo ver van elkaar. Lieve Esther er is zoveel te doen hier dat ik ga stoppen met de brief. Ik schrijf je snel weer. Schrijf jij ook aan mij? Doen hoor. Ik zie je volgend jaar, oké dan. Doeiiiiiiiiiiiii. Heel veel liefs en zoenen van Lula.

P.S. Ik schrijf je weer heel snel, jij ook?


28

Schrijfopdracht Esther wil een brief terug schrijven aan Lula, dat doet ze altijd. Misschien kunnen jullie haar daarmee helpen. Schrijf een brief met de groep over hoe het nu in Nederland is. Wat zijn de belangrijkste dingen die nu in Nederland spelen waarvan jullie denken dat Lula die wil weten. Deze brief geven jullie dan tijdens de voorstelling als er een band op school komt aan Esther. Een van jullie leest de brief voor tijdens de voorstelling. Waarschijnlijk heeft Esther dan ook weer een nieuwe brief gekregen van Lula, die zal zij ook voorlezen.

Schoolkinderen


29

LIEDBOEK


30

LULA DAWA. BB voor de bovenbouw Groep Een zangproject voor de hele basisschool van de Muziekschool Amsterdam

Recommend Documents