Luchtvervuiling in Nederland: voorkomen of genezen? 12 november 2012 Nieuwspoort, Den Haag

Luchtvervuiling in Nederland: voorkomen of genezen? 12 november 2012 Nieuwspoort, Den Haag

| De Legitimiteit Groep

Welkom Sabine Uitslag Dagvoorzitter


Agenda 13.30 uur

Welkom, Sabine Uitslag

13.35 uur

Opening, Steffen Gelms

13.40 uur

Doelstellingen stichting, Kevin Zuidhof

13.50 uur

Luchtvervuiling in Nederland, Maarten Krol

14.15 uur

Luchtvervuiling en gezondheid, Frans de Jongh

14.40 uur

Debat, Sabine Uitslag

14.55 uur 15.10 uur

Pauze Groen gas in het verkeer, René Laks

15.40 uur

Succesen en uitdagingen in energiesector, Leo Brouwer

16.10 uur

Kamerledendebat

17.00 uur

Conclusies met aansluitend borrel


Opening Steffen Gelms Voorzitter stichting Schone Lucht voor Iedereen


Stichting Schone Lucht voor Iedereen Kevin Zuidhof Directeur stichting Schone Lucht voor Iedereen


Waarom schone lucht?


Doelstellingen: 1. Hoger op de politieke en bestuurlijke agenda 2. Vervuilers stimuleren vervuiling tegen te gaan 3. Innovatie bevorderen om luchtvervuiling uit de lucht te krijgen | De Legitimiteit Groep

Platformfunctie Wetenschap

Overheid

NGO’s

Bedrijfsleven


Twee centrale thema’s Luchtkwaliteit buiten


Luchtkwaliteit in huizen en openbare gebouwen

Schone Lucht voor Iedereen

Kinderen


Kwetsbare groepen

Werkenden

Burgers


Activiteiten Bijeenkomsten

Campagnes


Werkgroepen

Luchtkwaliteit in Nederland stand van zaken Prof. dr. Maarten Krol Wageningen Universiteit


Prof. Maarten Krol Meteorologie & Luchtkwaliteit, Wageningen Universiteit

Inhoud • Wat is luchtkwaliteit? (1)Fijnstof (2)Gasvormige verbindingen • Waarom maken we ons druk over luchtkwaliteit? • Beleid • Welke normen gelden er? • Wat is de situatie in Nederland?

sterfgevallen en “smoke” concentratie

Londen, 1952

Dag in December

Verloren levensmaanden door PM2.5

Bron:IIASA

PM10

PM2.5

Kaiser, Science 2005

Meting Uitlaat Dieselauto PM2.5

PM10

Klein Courtesy: Frank Raes, JRC, Ispra

Groot

NO2 from space

Bron:ESA Instrument: SCIAMACHY

Castellanos & Boersma, Scientific Reports Nature, 2012

Instrument: OMI

Waarom maken we ons druk over de luchtkwaliteit?

Source: Cohen, (2003) J. American Physicians and Surgeons (8), 2

Hoe vertaal je luchtkwaliteit naar aantal extra doden (I)

Relative mortality

Total suspended matter

PM10

PM2.5

Sulfates (ug/m3)

35 µg/m3 PM10 leidt tot een verhoogd sterftecijfer van 30%: 0.85%/(µg/m3) Schematic representation of the Harvard 6-cities study, courtesy Frank Raes, JRC, Italy

Hoe vertaal je luchtkwaliteit naar aantal extra doden (II) ? 1. PM10 levels Zurich: 25 µg m-‐3

2. Relative Mortality

Barcelona: 52 µg m-‐3

Zurich: 100% (deBinition used here) Barcelona: 100 + (27*0.85%)= 123 %

3. Mortality (example) Zurich: 1%/yr Barcelona: 1.23 %/yr

4. Surplus Mortality due to PM10: Barcelona (1.5 M inhabitants in the inner city): 0.23% x 1.5 M = 3450 people/yr

Welke normen zijn er gesteld aan de luchtkwalitiet? Note: PM2.5 BRON: EEA, 2011

Waar wordt er overschreden? BRON: Infomil.nl

Beleid: emissie-reductie

Source: www.infomil.nl

NO2

GCNkaarten NL, Rapportage 2012

PM10 Rapportage 2012

Note: maximum allowed: 35 days > 50 ug/m3 PM10

www.lml.rivm.nl

4 aandachtspunten • Wat is nu het meest schadelijke bestanddeel van fijn stof? • “Opvullen” van de fijnstof-norm • Roet-filter: meer directe NO2 uitstoot! • Beleid: beperkte rol metingen & verkeer

De impact van luchtvervuiling op de volksgezondheid Dr. ir. Frans de Jongh AMC, Universiteit Twente, Medisch Spectrum Twente


Dr. Ir. Frans de Jongh Longfysioloog Medisch Spectrum Twente, Enschede, the Netherlands Academic Medical Centre, Amsterdam, the Netherlands University of Twente, Enschede, the Netherlands Email [email protected]

Omgevings aerosolen Pollution Outdoor (e.g. environment, traffic) Indoor (e.g. house, school, work) Health effects Short term (e.g. hospital admission, mortality)

Long term (e.g. decline lung/cardiovascular)

Aerosols and health effects Health Effects of the 2003 Southern California Wildfires on Children

N Künzli et al. ARJCCM 2006; 355:21–30

Respiratory effects of Fireworks Lithium and Strontium salts

Calcium salts Incandescence of iron (with carbon), charcoal, or lampblack Sodium compounds

Barium compounds

Copper compounds

FIREWORK FUEL Charcoal Sulphur

Burning aluminum, titanium, or magnesium powder or flakes Chest research foundation Pune India, ERS 2007

Respiratory effects of Fireworks Symptom

Pre-existing Prevalence (%)

New symptoms Prevalence (%)

Total Prevalence (%)

Cough

4.2 ↑

26.3

31.2

Breathlessness

2.5 ↑

10.8

13.3

Wheeze

1.8 ↑

4.3

6.1 n = 510

Chest research foundation Pune India, ERS 2007

Particulate matter - definitions A complex mixture of airborne solid and liquid particles, including soot, organic material, sulfates, nitrates, other salts, metals, biological materials. PM is measured by its mass (µg/m3) • • • •

PM10 -- inhalable particles PM10-PM2.5 -- coarse particles PM2.5 -- fine particles PM 0.1 -- ultrafine particles Slides after F. Foristiere Rome Italy, ERS congress 2007

Particles – Size? Or Mass? Or Number? Or What? Mass (µg/m3) 10 10 10

Diameter (µ)

Number Surface Area (per ml) (µ 2/ml)

2 0.5 0.02

1.2 24 153 120 2,400,000 3016

Adapted from Donaldson K et al. Occup Environ Med 2001;58:211-216

Atmospheric aerosols

Atmospheric aerosols mass, dm/dlogDp, µg/m3

70 PM2.5

60 50 40 30

Ultrafines (<0.1 µm)

20 10 0 0.01

C

Local combustion

0.1

Al Ca Fe O Si

SO4 NH4 NO3 C

1

Long-distance transport

10 Soil

particle aerodynamic diameter, µm

100

Old and new “views”

Bell et al, EHP 2002

“”The fog was, in fact, a precipitating agent operating on a susceptible group of patients whose life expectation, judging from their pre-existing diseases must, even in the absence of fog, have been short”” Fog report 1952

Bell et al EHP 2002

Particulate Air Pollution and Mortality Daily average concentration of fine particles (PM10, PM2.5) have been associated with: - All cause mortality - Respiratory mortality - Cardiovascular mortality

Adver Adverse respiratory health effects

WHO, Health Guidelines for Vegetation Fire Events, 1999

PM10 mortality

APHEA RESULTS Percentage increase in the daily number of deaths associated with 10 ug/m3 increase in PM10 measurements for each city. Katsouyanni, 2001

PM10 mortality

Samet, NMMAPS, New Engl J Med 2001

PM2.5 and Air Quality (USA)

levels of 100-150 ug/m3 can be detected as passive smoker (outdoors)

PM2.5 mortality RR per 10 µg/ m3 PM2.5

95% c.i.

Total

1.06

1.02 – 1.11

Cardiopulmonary

1.09

1.03 – 1.16

Lung cancer

1.14

1.04 – 1.23

All other

1.01

0.96 – 1.06

Cause of death

Pope, JAMA 2002

Results of stop smoking In 24 pubs in Dublin PM10 and PM2.5 was measured before (Oct 2003 - Mar 2004) and after (Oct 2004 - Mar 2005) the smoking ban Results (µgm-3)

Pre ban (sd)

Post Ban (sd)

%Change p value

• Ave PM10 0.064

79

(48.5)

37.4

(6.6)

-53%

• Ave PM2.5

40.2

(34.7)

4.97

(1)

-87.6%

• Ave outdoor PM10 NS

28

• Ave outdoor PM2.5

6.6

27

- 3.6%

6.4

- 3.0%

M McCafrey et all. ERS congress 2005

0.021

NS

Relevant questions for public health • What is the role of ultrafine particles? • Are there measurable effects of air pollution on the cardiovascular system? Especially on ischemic heart diseases • Is there a susceptible subpopulation at high risk?

HEAPSS

Air pollution Short term effects on coronary syndrome HEAPSS: Health Effects of Air Pollution on Susceptible Subpopulations (1992 – 2001)

Five HEAPSS cities Helsinki Stoccolma

Augsburg

Barcellona

Roma

Out-of-hospital coronary deaths

Association between air pollutants and out-of-hospital coronary deaths: % increases of risk associated to an interquartile range variation of pollutants, lag 0 to 3, Rome 1998 – 2000

Forastiere et al, 2005. AJRCCM

CONCLUSIONS Effects of long term exposure ? Effects of (traffic) sources? How to distuinguish effects of long term exposure with recent (new) exposures What physical/chemical/biological effects accounts?

Debat Sabine Uitslag Dagvoorzitter


Pauze


Voorbeelden uit de praktijk: Groen gas in verkeer en vervoer René Laks Vereniging GroenGas Mobiel


Luchtvervuiling in Nederland: voorkomen of genezen?

Wat is Groengas? Feiten en cijfers

§ Herkomst uit hernieuwbare bronnen § Hoeveel wordt ervan geproduceerd § Toegepast als autobrandstof § Economische voordelen §

Definitie: aardgas, biogas, CNG, methaangas en ……………


Milieuvoordelen van Groengas ten opzichte van fossiele brandstoffen zijn significant

§ Voertuigen op Groengas zijn stil § Geringe uitstof schadelijke stoffen § Huidig wegverkeer 36% NOx emissies § Nagenoeg Co2 neutraal


Inzet van Groengas in wegverkeer levert een positieve bijdrage aan luchtkwaliteit

§ Groengas auto’s scoren 3-5 keer beter dan diesel voertuigen § Uitstoot fijnstof (PM10) nagenoeg nihil § Zwaardere voertuigen een verschil tot 50% van euro V diesel § Euro normen in 20 jaar 75-80% NOx reductie


...bewezen in Nederland en internationaal

§Haarlem. Metingen tonen aan dat op de drukke stadsroute de §uitstoot met 7 µg/m3 NOx is verminderd (16%) Haaglanden. Vanaf 2009 wordt er gereden met inmiddels 130 §Groengasbussen Bangkok. Vanaf 2005 een halvering van NOx. Uitstootcijfers op §Europees niveau 450 bussen in stedelijk gebied, 7% van totaal in Nederland


Luchtvervuiling voorkomen of genezen door inzet van Groengas

§ Veel schoner (Co2, NOx, fijnstof) dan diesel § Autobrandstof waar slechts 0,1% van de voertuigen in Nederland § Hernieuwbaar, beschikbaar, betaalbaar

op rijdt

Rijden op Groengas zou moeten worden gestimuleerd

Voorbeelden uit de praktijk: Behaalde successen en uitdagingen in de energiesector Leo Brouwer GDF Suez


Luchtkwaliteit Behaalde successen en uitdagingen voor de toekomst Leo Brouwer, Manager Milieu

Kerncijfers GDF SUEZ Omzet

Medewerkers

2011: € 84.5 miljard*

Wereldwijd 219.000 medewerkers:

è 114,5 GW totaal geïnstalleerde elektriciteitsproductiecapaciteit**

è Waarvan 155.450 in energie en aanverwante diensten

è Een flexibel en krachtig productiepark met geringe CO2-uitstoot

è 1.100 Onderzoekers en experts in 9 R&D centra

è Opbrengsten: € 84.5 miljard (+5.7 %)

è 62.900 Medewerkers in milieu-activiteiten

è EBITDA: € 15.1 miljard (+7.7 %) è Netto inkomen – groeps aandeel: € 4.5 miljard (+3.1 %)

* Juni 2011 ** Met integratie van 100% van de capaciteit van de activa in handen van de Groep, ongeacht het participatiepercentage

GDF SUEZ Energie Nederland

65

Energiemix GDF SUEZ Geïnstalleerde capaciteit GDF SUEZ per juni 2011*

GDF SUEZ Group

Kernenergie

5%

Andere

8% Steenkool

è 114,5 GW totale geïnstalleerde capaciteit

14%

è Een competitieve portefeuille voor de productie van elektriciteit è Een flexibel en krachtig productiepark, geringe CO2 -uitstoot è Uitbouw van de productie van elektriciteit op basis van biomassa en wind è Sterke vakgebiedexpertise è Een performant kernenergiepark

114,5 59% GW Aardgas

14%

Waterkracht

Overzicht CO2-uitstoot Europese energieproducenten** 1200 1000 800 600 400

1006 818

742 597

503

500

491

452

454

330

393

383

322

279 131

200

74

41

0

*

Met integratie van 100% van de capaciteit van de activa in handen van de Groep,ongeacht het participatiepercentage ** 20, Pwc Europeaan carbon factor


66

Hernieuwbare Energie GDF SUEZ Geïnstalleerde productiecapaciteit GDF SUEZ in hernieuwbare energie juni 2011* (in MW)

GDF SUEZ

Biomassa en biogas

Zon 79

952

Windenergie 3,667 è 15,6 GW van de totale geïnstalleerde capaciteit van GDF SUEZ

15,6 GW

è 5,6 GW projecten in aanbouw è 20% van de elektriciteitsproductie van de Groep

10.881 Waterkracht

è 50% toename van hernieuwbare energie van de Groep tegen 2015 EU, è Internationale aanwezigheid: (Frankrijk, België, Duitsland, UK, Italië, Nederland, Polen, Portugal), Latijns-Amerika (Brazilië, Chili, Costa Rica, Panama, Peru), NAmerika, ZO-Azië *

Met integratie van 100% van de capaciteit van de activa in handen van de Groep,ongeacht het participatiepercentage


67

GDF SUEZ productiepark in Nederland Windmolenpark Eems

Eemscentrale

Centrale Bergum

Hoofdkantoor Zwolle

Centrale Harculo

Eemscentrale Centrale Bergum HK Zwolle B2B Maximacentrale

Centrale Rotterdam

Centrale Gelderland Air Products

Centrale Harculo

èGas 2085 MW èWindpark 27 MW

Centrale Gelderland

èGas 240 MW

Air Products Rotterdam

èKantoor

Centrale Rotterdam

èGas 120 MW

Maximacentrale

Wind Gas Kolen- biomassa Project

èKolen 475 MW èBiomassa 118 MW

èWarmte kracht centrale 43 MW

èKolen 800 MW èBiomassa tot 50 %

èGas 880 MW 119 MW

Kantoor


68

Maxima-centrale gasgestookt

Maxima-centrale Lelystad

Combined Cycle Power Plant 880 MW èTwee ultramoderne STEG eenheden (stoom & gas), vermogen 880 MW èZeer hoog energierendement: 60% èEind 2010 in gebruik genomen

(verbetering tov oude centrales met 20-40%)

Centrale Rotterdam kolen-biomassa

Centrale Rotterdam

è800 MW kolencentrale èMogelijkheid om tot 50% biomassa mee te stoken èEnergierendement van 46% èCCS voorbereid

(verbetering tov oude centrales met ca. 20%)


69

Carbon Capture & Storage (CCS)

CCS

Carbon Capture & Storage èVerzamelnaam van verschillende opties voor afvang, transport en ondergrondse opslag van CO2 è CCS is een methode voor CO2 reductie

Road CCS project

è GDF SUEZ Energie Nederland en E.ON Benelux investeren in nieuwe technieken voor de opslag en afvang CO2 è Jaarlijkse afvang en opslag van 1,1 miljoen ton CO2 bij de nieuwe kolencentrale van E.ON te Rotterdam


70

Fijn stof: maatregelen


71

Fijn stof: resultaten maatregelen


72

Fijn stof: emissies 2010

Bijdrage fijn stof E-sector <1%


73

Fijn stof: normen en prognoses

n Huidige

norm 10 mg/Nm3

n Nieuwe

norm 5 mg/Nm3

n Huidige

centrales GDF SUEZ voldoen reeds aan nieuwe norm

n Nieuwe

kolen-biomassacentrale Rotterdam: 3 mg/Nm


74

NOx-uitstoot energiesector


75

NOx-emissies GDF SUEZ Energie Nederland

Maatregelen: n Stoominjectie n DeNOx

Kolen-biomassacentrale Nijmegen en Rotterdam n Low NOx branders n Uitfaseren oude centrales / inbedrijfname nieuwe n Tuning Uitdagingen: n Opkomst windenergie vraagt flexibele inzet centrales n Frequent op- en afregelen leidt tot hogere relatieve emissies


76

Relatieve NOx-emissie


77

NOx-emissies in Nederland in 2010

Bijdrage NOx E-sector <2%


78

Ontwikkeling prestaties en vergunningen


79

Overige resultaten 2009-2011 / uitdagingen tot 2020

Resultaten E-sector n SO2-convenant:

sector blijft ruim onder plafond (13,5 Kton)

Resultaten GDF SUEZ n Rendementsverbetering: n Reductie n HF

8%

CO2-emissies: 11%

emissies CG (Nijmegen): <0,5 mg/m3


80

Ambities GDF SUEZ tot 2020

n 600

mW windenergie n Reductie CO2-emissies: >20% (tov 2009) n LNG

als alternatieve brandstof transportsector


81

Transitie naar een duurzame emissiearme energieproductie Efficiëntie

Efficiënte & hoog rendabele productietechnologie: èModerne, efficiënte centrales met zo min mogelijk CO2 uitstoot èZeer lage emissies door state of the art technologie

CO2 vrije opwekking

Investeringen: è Meestook biomassa waar mogelijk è CO2 opvang, opslag (CCS) & hergebruik

‘New Energy’

èSamen met partners ontwikkelen we nieuwe business modellen en maken we ons klaar voor de toekomst

è Ontwikkeling wind op land doelstelling 600 MW wind in 2020


82

Kamerleden debat Sabine Uitslag Dagvoorzitter


Conclusies en afronding Steffen Gelms Voorzitter stichting Schone Lucht voor Iedereen


Dank voor uw aanwezigheid


Luchtvervuiling in Nederland: voorkomen of genezen? 12 november 2012 Nieuwspoort, Den Haag

Recommend Documents