1
Live tagging & Weblectures Een toegepast onderzoek nar de meerwaarde die Social Tagging biedt aan de Ontsluiting van Weblectures Afstudeerscriptie Jeroen van Leeuwen, Yun Chen
Research Center Communication and Journalism Crossmedia Experience Learning Labs Hogeschool Utrecht Jeroen van Leeuwen Studentnummer: 1520646 Yun Chen Studentnummer: 1517739 Utrecht 21 mei 2010, studiejaar vier Hogeschool Utrecht Stagebegeleider: Arjan Kroon Bedrijfsbegeleider: Pim Schonk 2
Voorwoord Als een mediatechnoloog hoor je je vertrouwd te voelen in bekende en minder bekende technologieën binnen de mediasector. De afgelopen vier jaren hebben opgetreden als aanloop naar het stadium waarin we paraat staan om in het werkveld te treden. Dit document luidt een nieuwe periode in in onze leven. Daarom is het ook met gepaste trots dat we dit document aan u presenteren. Deze scriptie behelst het resultaat van de laatste en interessante periode in ons studentenleven. Het resultaat symboliseert de afsluiting van onze opleiding. In deze scriptie laten we zien dat we vooruitgang hebben geboekt in de afgelopen vier jaren. Vier jaar geleden stonden we nog als buitenstaander naar de wereld van de mediatechnologie te kijken. Op dit moment staan we nog steeds te kijken naar de mediatechnologie, maar niet meer met de ogen van een buitenstaander. Het schrijven van deze scriptie hebben we ervaren als de afsluiting van de bachelorperiode. Tot onze genoegen mochten we deze laatste periode doorbrengen in het Crossmedialab waar we de onderzoekswereld hebben mogen ervaren. Het is meer dan alleen een afstudeerbedrijf voor ons geweest. In de afgelopen vijf maanden hebben we veel geleerd en ook veel meegemaakt. Iedere week vindt een Labtalk plaats, waar de experts uit de zowel het bedrijfsleven als de onderzoekswereld hun verhalen komen vertellen en hun kennis delen met het lectoraat. Natuurlijk staan we er niet alleen voor tijdens het hele proces. Zonder de hulp van alle betrokken personen zouden we nooit op de plek staan waar we nu zijn. Daarom willen we deze gelegenheid benutten iedereen te bedanken die ons heeft geholpen de afgelopen vijf maanden. Onze dank gaat uit naar Arjan Kroon, onze begeleider bij Mediatechnologie en Pim Schonk, onze begeleider bij het lectoraat voor hun onvermoeide betrokkenheid en begeleiding. Harry van Vliet, de lector van de Hogeschool Utrecht faculteit Communicatie en Journalistiek, voor zijn wetenschappelijke inbreng tijdens de afstudeerperiode. Ook de leden van het lectoraat zijn wij zeer dankbaar voor hun advies, gezelschap, hoede enz. Tenslotte danken wij vrienden, collega’s en familie voor hun ondersteuning. Utrecht, mei 2010 Jeroen van Leeuwen, Yun Chen
3
Samenvatting 1. Inleiding
8 9
1.1 Afstudeerbedrijf!...................................................................................................................9 1.2 Afstudeeropdracht! ............................................................................................................10 1.3 Opbouw scriptie!.................................................................................................................11
2. Probleemstelling
12
2.1 Aanleiding!...........................................................................................................................12 2.2 Probleemstelling!................................................................................................................14 2.2.1 Hoofdvragen!.............................................................................................................................14 2.2.2 Deelvragen!................................................................................................................................14
2.3 Doelstelling!.........................................................................................................................15 2.4 Randvoorwaarden!..............................................................................................................15 2.5 Plan van aanpak!.................................................................................................................15
3. Literatuurstudie
16
3.1 Aanpak!................................................................................................................................16 3.2 Weblectures!........................................................................................................................17 3.2.1 Wat is een weblecture?!...........................................................................................................17 3.2.2 Het doel van de weblecture!.....................................................................................................18 3.2.3 Advies voor de inzet van weblectures!...................................................................................22 3.2.4 Huidige functionaliteit!.............................................................................................................22 3.2.5 Conclusie!..................................................................................................................................25
3.3 Information Foraging Theory! ...........................................................................................27 3.4 Social Tagging!....................................................................................................................29 3.4.1 Wat is social tagging?!.............................................................................................................29 3.4.2 Waarom wordt (social) tagging toegepast?!..........................................................................29 3.4.3 Wat zijn de gevaren van social tagging?!...............................................................................32 3.4.4 Waar word social tagging succesvol toegepast?!.................................................................33 3.4.5 Wat kan social tagging betekenen voor de ontsluiting van weblectures?!.........................36 4
3.5 De acceptatie van een nieuw systeem!.............................................................................40 3.5.1 Het UTAUT model! ....................................................................................................................40 3.5.2 Conclusie!..................................................................................................................................42
3.6 Hypothesen!.........................................................................................................................43
4. Concept
44
4.1 Aanpak!................................................................................................................................44 4.2 Gebruikersscenarioʼs!........................................................................................................44 4.2.1 Anne!..........................................................................................................................................45 4.2.2 David!.........................................................................................................................................47 4.2.3 Uitkomsten!................................................................................................................................49
4.3 Functioneel ontwerp!..........................................................................................................50 4.3.1 UML!...........................................................................................................................................51 4.3.1.1 Use case!................................................................................................................................52 4.3.1.2 Flowchart!...............................................................................................................................52 4.3.1.3 Sequence diagram!................................................................................................................52 4.3.2 MOSCOW!..................................................................................................................................52 4.3.2.1 Must have:!.............................................................................................................................52 4.3.2.2 Could have this if does not affect anything else:!..............................................................53 4.3.2.3 would have!............................................................................................................................54
4.4 Technisch ontwerp!............................................................................................................55 4.4.1 Klassendiagram!.......................................................................................................................56 4.4.2 Technieken!................................................................................................................................57
4.5 Grafisch ontwerp!...............................................................................................................59 4.5.1 User Interface!...........................................................................................................................59 4.5.1.1 Schetsen!................................................................................................................................59 4.5.1.2 Klik model!..............................................................................................................................60 4.5.2 Vormgeving!...............................................................................................................................60
5. Ontwikkeling
63
5.1 Storage! ...............................................................................................................................63 5.2 Application!..........................................................................................................................65 5
5.3 Presentation!........................................................................................................................65 5.4 Videoplayer!.........................................................................................................................66
6. Gebruikersonderzoek
67
6.1 Testdoelgroepen!.................................................................................................................67 6.2 Testdoelen!...........................................................................................................................67 6.4 Huidige features!.................................................................................................................69 6.5 Usertest! ..............................................................................................................................70 6.5.1 Aantal testpersonen!.................................................................................................................70
6.6 Evaluatie!.............................................................................................................................73 6.7 conclusies!...........................................................................................................................74 Live situatie (mobiel)!........................................................................................................................74 Live situatie (website)!.......................................................................................................................75 Terugkijken!........................................................................................................................................75
7. Hypothesen en uitkomsten
76
Hypothese één:!.................................................................................................................................76 Hypothese twee:!................................................................................................................................76
8. Conclusie
77
8.1 Conclusie!............................................................................................................................77 8.2 Aanbevelingen!....................................................................................................................78
9. Evaluatie
80
10. Appendix
82
10.1 lijst van figuren!.................................................................................................................82 10.2 lijst van tabellen!...............................................................................................................82 10.3 lijst van afkorting!.............................................................................................................82
11. Referentie
83
12. Bijlage
86
6
“I not only use all the brains that I have, but all that I can borrow. “ - Woodrow Wilson (1856 - 1924)
7
Samenvatting In dit onderzoek wordt de meerwaarde bepaald die social tagging biedt aan de ontsluiting van weblectures. De huidige ontsluiting is weinig interactief. Het vinden van een weblecture blijkt niet eenvoudig door het gebrek aan metadata en functies om weblectures te fragmenteren of delen zijn nog niet aanwezig. Door die indexering en fragmentatie toe te voegen kan een effectievere inzet van de weblecture worden bewerkstelligd. Daarvoor halen we elementen uit web 2.0 successen maar ook uit theorieën over het vinden van informatie. Uit beiden komt social tagging voort als een interessante vorm van indexering. Social tagging is een succesvolle vorm van indexering op commerciële (web 2.0) platformen maar ook in fysieke omgevingen. Het belichaamt web 2.0; de content (in de vorm van tags) die geplaatst word uit eigen belang dient het geheel. Dat eigen belang kan de drift om te organiseren zijn maar ook het verhogen van een sociale status, in beide gevallen dragen de tags bij aan de ontsluiting van het videomateriaal. Om te voorkomen dat de social tagging resulteert in een chaos van onbruikbare tags is het framework waarin de tagging plaatsvind uitgerust met een aantal features die we terugzien op andere platformen. Voorbeelden zijn autocompletion om spelfouten te voorkomen en tagclouds die reeds geplaatste tags voorschotelen aan de gebruiker. Het resultaat is dat social tagging significant bij kan dragen aan de ontsluiting van weblectures. De extra functionaliteiten zoals het zoeken of fragmenten, delen en gerelateerd materiaal aanbieden dragen vooral bij aan een effectievere inzet van de weblectures.
8
1. Inleiding 1.1 Afstudeerbedrijf Het Research Center Communication and Journalism is de Engelse naam van het Kenniscentrum Communicatie en Journalistiek. Binnen dit kenniscentrum opereert het Lectoraat Crossmediacontent. Het Kenniscentrum beschikt over het Crossmedia Experience Learning Lab, kortweg CELL - Een plek waarbij innovatie, kennis en vrije, nieuwe methodieken in onderzoek elkaar ontmoeten. Onderzoekers, studenten van de Hogeschool Utrecht en andere hogescholen en / of universiteiten ontmoeten elkaar en delen in kennis. Het doel van CELL is combineren van kennis, samenbrengen van mensen en uitproberen van ideeën. CELL tracht zichzelf in een positie te brengen waarin het middels het Lectoraat Crossmedia en het Kenniscentrum Communicatie en Journalistiek de afstand tussen mensen, kennis ideeën, organisaties en producten kan overbruggen. Op die manier zullen er nieuwe kennis, nieuwe manieren van werken en innovatie ontstaan. CELL brengt feitelijk vier werelden bij elkaar: onderzoeksinstellingen, bedrijven, markten en kenniscentra. Op die manier dragen alle deelnemers een eigen steentje bij aan de innovatie welke CELL uitdraagt. Binnen het Kenniscentrum Communicatie en Journalistiek lopen een aantal verschillende projecten. Al deze projecten hebben met elkaar gemeen dat ze over een bepaalde vorm van crossmedialiteit beschikken. Elk streven zij naar innovativiteit en vernieuwing. Voor meer informatie over het Crossmedialab verwijzen we u graag door naar de website, http://www.crossmedialab.nl .
9
1.2 Afstudeeropdracht Onze afstudeeropdracht is gebaseerd op het OASE-project. Dit project is een samenwerkingsverband tussen verschillende onderwijsinstellingen waarbinnen onderzoek wordt gedaan naar de inzet van audiovisuele registraties van colleges. Het doel van dit project is een flexibele inzet van deze registraties mogelijk te maken in het onderwijs. Door middel van pilots worden verschillende varianten uitgevoerd en getoetst op didactische aanpak en effectiviteit. Knelpunten die met name docenten ondervinden in deze pilots worden in kaart gebracht en verholpen. Uiteindelijk moet het OASE-project leiden tot een canon van onderwijskundig gevalideerde toepassingsvarianten, die op een docentvriendelijke wijze gekoppeld worden aan bestaande technologie. Het OASE-project is begonnen in september 2009 en zal in eerste instantie lopen tot september 2011. Het project Rich Media in Education, onderdeel van het OASE-project, omschrijft de volgende opdracht: “Per september 2009 wordt binnen de FCJ (in het kader van het OASE-project) gestart met het gebruik van Rich Media (hierna RM genoemd). De faculteit heeft momenteel nauwelijks ervaring met RM. De pilot voor OASE is onderverdeeld in: RM ten behoeve voor hoorcolleges/gastsprekers en RM ten behoeve voor studentpresentaties. Tijdens deze pilot zal worden getracht de RM-omgeving gekoppeld aan de in gebruik zijnde ELO. Uiteindelijk moet de pilot resulteren in goed didactisch gebruik van RM waarbij de ondersteuning, opname en verspreiding goed is geborgd in de organisatie. Voor het verkrijgen van goede resultaten binnen het OASE-project is er behoefte aan onderzoek naar de mogelijkheden van RM, de beleving van de diverse betrokken stakeholders, de invoeringswijze en inrichting van het RM-proces.” “Onderzoek hoe de FCJ op een goede wijze RM kan toepassen in het onderwijsproces. Het toepassen betreft zowel een didactische aanpak, de organisatorische invulling, als de wijze van invoering.” Uit dit verhaal kan afgeleid worden dat de inzet van de zogenaamde weblectures op de HU nog in de kinderschoenen staat. Deze scriptie doet een voorstel voor een aanvulling hierop, met extra functionaliteit, in de vorm van social tagging. Bij een goed resultaat kan deze aanvulling de inzet van weblectures bespoedigen en toegankelijker maken. Daarvoor is een goed onderbouwd onderzoek vereist.
10
1.3 Opbouw scriptie Om het concept voor live tagging duidelijk te maken zullen we als eerst de probleemstelling herhalen, in hoofdstuk 2. De verdere opbouw van de scriptie is als volgt: In hoofdstuk 3 wordt verslag gedaan van de literatuurstudie naar de meerwaarden die social tagging biedt aan de ontsluiting van weblectures. Deze literatuurstudie is opgedeeld in 5 onderdelen. In het eerste deel wordt uitgebreid gekeken naar de inzet van weblectures. We kijken naar de huidige functionaliteiten en toepassingsgebieden van weblectureplatformen waarin het platform wat door de HU wordt gebruikt, Presentations2Go, een centrale rol speelt. In het tweede deel kijken we naar het zoekgedrag van mensen met behulp van de Information Foraging Theory (IFT), een theorie die vertelt hoe informatie vindbaar en intuïtief aangeboden kan worden. Social tagging is een model wat gebaseerd is op onder andere de IFT. In onderdeel 3 onderzoeken we de sterke en zwakke punten van social tagging. We vragen ons af welke voordelen er voor de student en welke didactische mogelijkheden er zijn wanneer we dit model toepassen op een weblectureplatform. De onderzoeksresultaten worden puntsgewijs neergezet in een hypothese. In het vervolg van de scriptie zal deze hypothese getest worden door middel van een prototype.
In hoofdstuk 4, concept, wordt op basis van de hypothese een functioneel ontwerp opgesteld. Dit functioneel ontwerp fungeert als blauwdruk voor het prototype. In dit functioneel ontwerp worden alle functionaliteiten beschreven die de succescriteria vormen voor een Livetags-toepassing. Op het functioneel ontwerp volgt het technisch ontwerp welke de techniekkeuzes onderbouwt en de blauwdrukken voor de toepassing bevat.
11
2. Probleemstelling 2.1 Aanleiding Op universiteiten en hogescholen wereldwijd is het inzetten van weblectures een belangrijk onderdeel geworden van de e-learning portfolio. De audiovisuele registraties van colleges blijken een waardevolle aanvulling te zijn op het gegeven onderwijs. Studenten die een beperking hebben, leren voor tentamens of lessen hebben gemist gebruiken de weblectures dankbaar als naslagwerk. In 2009 is de FCJ begonnen met het inzetten van weblectures via een pilot, waarin onderzoek werd gedaan naar de didactische mogelijkheden, techniek en vereiste organisatie. Op dit moment biedt de FCJ de videoregistraties aan op een subplatform van Presentations2go, de techniek die de FCJ gebruikt voor de opnames. De resultaten zijn goed, de vraag naar videoregistraties lijkt steeds groter te worden. Wanneer we kijken naar de commerciële contentplatformen zien we dat deze constant bezig zijn nieuwe technieken te implementeren. Met die technieken maken ze de aangeboden (user-generated) content steeds toegankelijker voor de gebruiker. De zoekalgoritmes worden beter, we kunnen onze mening geven over de kwaliteit en hyperlinks toevoegen naar gerelateerd materiaal. De platforms leren van de ingevoerde zoektermen en bieden daarop lijsten aan met gepersonaliseerde aanraders. Voordat er behoefte lijkt aan een nieuwe functie is hij op deze platforms al aanwezig. Het gebruik van digitale media in het onderwijs is nog niet zo ver, maar met de invoering van weblectures is er een grote inhaalslag. De vraag is nu hoe de weblectures interactief en toegankelijk aangeboden kunnen worden zodat ze nu en in de toekomst eenvoudig teruggevonden en gedeeld kunnen worden. Maar er wordt ook gedacht aan de globale verspreiding en het hergebruik van de weblectures als volwaardige colleges. Kan hier een beroep worden gedaan op de functies van web 2.0? Een van de functies die ontstaan is op het web maar ook zijn toepassing vindt in fysieke omgevingen is social tagging. Social tagging is een non-hierarchische manier van categoriseren uitgevoerd door de gebruikers van de content. Door het plaatsen van tags bij content maken zij deze vindbaar voor het geheel aan gebruikers. Social tagging heeft aanzienlijke voordelen aangetoond, maar kent ook nadelen.
12
Door middel van een toegepast onderzoek en de implementatie van een framework waarin social tagging kan plaatsvinden tonen we aan wat de succesfactoren van social tagging zijn, of deze een meerwaarde vormen voor weblectures en hoe het toegepast moet worden. Dit rapport bevat onze onderzoeksbevindingen en zal de basis zijn voor de implementatie van het framework.
13
2.2 Probleemstelling
2.2.1 Hoofdvragen 1. Welke meerwaarde biedt live 1 social tagging aan de ontsluiting van weblectures? 2. Hoe zien de techniek en interface eruit van een toepassing die het live social taggen van weblectures mogelijk maakt? Om antwoord te kunnen geven op deze hoofdvragen stellen we een aantal deelvragen op. Deze deelvragen zijn opgedeeld in de verschillende fasen van dit project.
2.2.2 Deelvragen Analyse • Wat is social tagging en waarom wordt het toegepast? • Wat is de toegevoegde waarde van weblectures in het onderwijs? • Hoe ziet de huidige ontsluiting van weblectures eruit en welke rol kan Social Tagging hierin spelen? • Welke extra functionaliteiten voegen ‘live’ social tags toe aan weblectures? • Hoe ziet een ideaal scenario eruit waarin het live social taggen van weblectures toegepast wordt?
Realisatie • Welke diensten en technieken worden gebruikt op het gebied van weblectures en welke mogelijkheden bieden deze voor extra functionaliteiten? • Aan welke criteria moet een Livetags-toepassing voldoen? Welke randvoorwaarden stellen we ervoor? • Hoe kunnen we de registratie en ontsluiting van tags realiseren? • Hoe maken we de toepassing platformdekkend? Evaluatie • Hoe ervaart de gebruiker de toepassing (experience)? • Hoe ziet de toekomst van de toepassing eruit vanuit gebruikers en didactisch perspectief?
1 Live tagging definiëren we hier als volgt: ‘Live tagging is het plaatsen van tags terwijl het college gevolgd wordt door de tagger. Dit kan in de collegezaal zijn maar ook bij het terugkijken op een computer’ .
14
2.3 Doelstelling Het doel van dit onderzoek is om de additionele functionaliteit aan te tonen die Live Social Tagging biedt aan de ontsluiting van weblectures en deze te verwerken in een schaalbare en goed gedocumenteerde toepassing.
2.4 Randvoorwaarden De randvoorwaarden zullen worden gevormd door de scenario’s die volgen uit het onderzoek. Hieruit zal onder meer voortkomen welke technieken vereist zijn voor de toepassing. In deze fase kunnen we al zeggen dat de toepassing gebaseerd dient te worden op het weblectureplatform wat de HU hanteert: Presentations2Go i.c.m. MediaMosa.
2.5 Plan van aanpak Voor de aanvang van het onderzoek dient er een plan van aanpak opgesteld te worden. Dit is nodig voor een algemene richtlijn en benadering voor het onderzoek. Het onderzoek zal worden uitgevoerd in drie fasen: analyse, realisatie en test/ evaluatie. De analysefase bestaat uit literatuuronderzoek naar social tagging en weblecture. In de realisatiefase wordt een prototype ontwikkeld. Deze dient de uitvindingen van de vorige fases te bevestigen. Door de toepassing door gebruikers te laten testen moet er een conclusie getrokken worden over de gebruiksvriendelijkheid van de toepassing. De concrete aanpak van het onderzoek wordt in bijlage 10 uitgebreid beschreven. Dit document omvat uiteraard een gedetailleerde onderzoeksaanpak, dataanalyse, tijdsplanning, resultaten en risicoanalyse.
15
3. Literatuurstudie 3.1 Aanpak In deze onderzoeksfase worden de basiselementen onderzocht van een Livetagstoepassing en antwoord gegeven op de eerste onderzoeksvraag. We bestuderen in deze fase het verschijnsel Social Tagging alsmede Weblectures en het zoekgedrag van mensen. Hieruit kunnen we de meerwaarden halen van Social Tagging en hoe we deze kunnen toevoegen aan een Weblectureplatform. Daarvoor moeten ook de huidige weblecture-technieken en alternatieven worden onderzocht. Door het bestuderen van de documentatie van Presentation2go wordt een oordeel gevormd over de geschiktheid van P2G voor dit project. Deze literatuurstudie is opgedeeld in 5 onderdelen. In het eerste deel wordt uitgebreid gekeken naar de inzet van weblectures. We kijken naar de huidige functionaliteit en toepassingsgebieden van weblectureplatformen waarin het platform wat door de HU wordt gebruikt, Presentations2Go, een centrale rol speelt. In het tweede deel kijken we naar het zoekgedrag van mensen met behulp van de Information Foraging Theory, een theorie die vertelt hoe informatie vindbaar en intuïtief aangeboden kan worden. Social tagging is een model wat gebaseerd is onder andere op de IFT. In onderdeel 3 onderzoeken we de sterke en zwakke punten van social tagging. We vragen ons af welke voordelen er voor de student en welke didactische mogelijkheden er zijn wanneer we dit model toepassen op een weblectureplatform. De onderzoeksresultaten worden puntsgewijs neergezet in een hypothese. Door middel van het literatuuronderzoek geven we antwoord op de volgende vragen: • • • •
Wat is social tagging en waarom wordt het toegepast? Wat is de toegevoegde waarde van weblectures in het onderwijs? Hoe ziet de huidige ontsluiting van weblectures eruit en welke rol kan Social Tagging hierin spelen? Welke extra functionaliteiten voegen ‘live’ social tags toe aan weblectures?
De antwoorden op deze deelvragen zullen leiden tot een antwoord op de eerste hoofdvraag: •
Welke meerwaarde biedt live social tagging aan de ontsluiting van weblectures?
16
3.2 Weblectures 3.2.1 Wat is een weblecture? Weblecture is een vorm van rich media die door onderwijskundige instellingen ingezet kan worden om de traditionele leervorm te ondersteunen (EDUCAUSE, 2008). Rich media is het omvattende begrip van media die op interactieve manier toegepast wordt. Om een inzicht te krijgen in de inzet van weblectures, is het noodzakelijk een definitie te geven aan deze term. De term weblecture ontleend zichzelf aan twee engelse woorden, ‘Web’ en ‘Lecture’. Web: ook wel het wereldwijde web genoemd. Het is een aantal technische afspraken voor het wereldwijd over het internet aanbieden en verbinden van documenten en computertoepassingen; een verzameling van documenten en toepassingen die wereldwijd volgens dit systeem over het internet wordt aangeboden (wikipedia, 2010). Lecture: ook wel hoorcollege genoemd. Een hoorcollege is de vorm van college in het hoger onderwijs waarbij mondelinge overdracht van leerstof voor een specifiek vak verzorgd wordt door één of meerdere docenten. Dit kan plaatsvinden in een collegezaal, of bij kleinere groepen in een leslokaal (wikipedia, 2010). ‘Weblecture’ betekent letterlijk dus online college. De termen ‘weblectures’, ‘webcolleges’, en ‘videocolleges’ verwijzen naar hetzelfde en worden in het onderwijs veel gehanteerd, in het bedrijfsleven wordt vaker gesproken over ‘online presentaties’ (Filius, 2008). Binnen de onderwijsinstellingen wordt weblecture gebruikt als een verzamelnaam voor alle technieken, die hoorcolleges/ lezingen/presentaties kunnen digitaliseren en distribueren. Het komt voort uit de toenemende belangstelling voor aanvullende digitale studiematerialen. Omdat dit onderzoek in het verlengde ligt van het onderzoek “Weblecture” van Deuzeman (2010), hanteren wij de definitie door hem is opgesteld: Weblecture is de asynchrone audiovisuele registratie van hoorcolleges en presentaties, met aanvullende lesmaterialen. De meeste eenvoudige vorm van weblectures kennen we als slidecasting. Het achterliggende idee is dat gebruikers hun powerpoint presentatie uploaden naar bijvoorbeeld www.slideshare.com of SharePoint en deze zo beschikbaar stellen voor andere gebruikers. Het is een effectieve manier om lesmateriaal snel te verspreiden. De gebruikers kunnen eenvoudig door de slides bladeren en zoeken naar bepaalde onderwerpen. Het nadeel van slidecasting is het gebrek aan de aanvullende uitleg die wordt gegeven tijdens de hoorcollege/presentatie.
17
Een andere vorm van weblectures is het opnemen van het college/presentatie gesynchroniseerd met de Powerpointpresentatie. Deze vorm van weblectures biedt zowel voordelen bij het live bekijken als bij het uitgesteld bekijken van de video. Het Live kijken naar een weblecture maakt het mogelijk voor de gebruikers om op een andere plaats dan de collegezaal, het college te volgen. Het biedt veel voordelen voor bijvoorbeeld studenten met bijvoorbeeld een lichamelijke beperking. Het uitgesteld kijken speelt in op de behoefte voor herhaling van het college. Het staat de gebruikers toe om colleges op eigen tempo bekijken. Day en Foley (n.d.) beschrijven in het artikel “Enhancing the Classroom Learning Experience with Web Lectures” de workflow voor het bewerken en uitzenden van weblecture. Het is volgens ons een heldere weergave van het tot stand komen van een weblecture.
Fig. 1: Schematische weergave weblecture
Het schema beschrijft de systematische vastlegging van weblecture. Het proces start bij het vastleggen van Powerpointpresentatie en audiovisuele data. Het materiaal wordt met behulp van streamingservers aan de gebruikers overgedragen. De gebruikers kunnen de content bekijken door middel van hun webbrowser.
3.2.2 Het doel van de weblecture Het zal nu duidelijk zijn wat weblectures inhouden. Maar vanwaar de groeiende belangstelling voor het inzetten ervan? Het antwoord op deze vraag geeft ons een beeld van de toegevoegde waarde van weblectures. Het feit dat weblectures al veel toegepast worden blijkt uit recent gepubliceerde cijfers door de Northwestern University. Daaruit blijkt dat 79% van de 150 wereldwijd deelnemende instellingen (VS, Australië, Canada, Chili, Egypte, Duitsland, Griekenland, Ierland, Israël, Nederland, Nieuw-Zeeland, Zwitserland, Engeland) dankbaar gebruik maken van verscheidene vormen van weblectures. De grafiek (fig. 2) laat het zien dat er verschillende soorten content worden aangeboden.
18
Video, audio and additional sources such as a computer or document camera No video, only audio and additional sources such as computer or document camera Audio and video only Audio only
19%
22%
31%
28%
Fig. 2 verdeling weblecture content
Weblecture kan de instructieve activiteiten verrijken en het studierendement verhogen. Vooral als het gaat om de mogelijkheid leerstof en uitleg bij onderwerpen te kunnen herhalen. De Video-on-demand eigenschappen laten het de studenten toe om colleges te volgen op hun eigen tempo. Als het nodig is kunnen zij de video stoppen zodat de student meer aandacht kan besteden aan een onderwerp. Daar komt bij dat de prikkeling van meerdere zintuigen zorgt voor een versterkt leerproces (Laurillard, 1995, Kozma, 1991). In zijn paper “Zin en onzin van Teleblik, een onderwijspsychlogische reflectie” geeft Erkens een aantal factoren aan die een rol kunnen spelen bij de ondersteuning van het leerproces: Visualisering - Uit onderzoek blijkt dat mensen meer visueel dan tekstueel ingesteld zijn. De visuele informatie wordt beter verwerkt en in het geheugen opgeslagen dan talige informatie, bv. tekst of gesproken woord. Daarom onthouden studenten soms beter het plaatje bij de tekst dan de tekst zelf. Visuele representaties van informatie worden op een andere wijze opgeslagen en blijken vaak gemakkelijker weer terug te halen. Multiple representatie - Tekst en visueel materiaal blijken elkaar te versterken, mits beide congruent zijn: dat wil zeggen: elkaar niet tegenspreken. Dit is het geval bij tekst met plaatjes, maar ook bij audiovisuele content. Multiple representatie, dezelfde informatie op verschillende manieren gerepresenteerd (beeld, geluid, grafisch, tekst, animatie, concreet) wordt gezien als een krachtig ondersteuning. Motivatie, interesse en nieuwsgierigheid - Audiovisueel materiaal kan vaak meer dan leerteksten studenten motiveren, hun nieuwsgierigheid opwekken of aansluiten bij interesses die zij al hebben. Audiovisueel materiaal kan deze aandacht stimuleren. Selectie op relevantie, analyse - Studenten kunnen zelf fragmenten uitzoeken in het kader van een presentatie, college of project. Dit betekent 19
dat zij zelf moeten bepalen of een fragment voldoet aan criteria van de vraagstelling van het project. Hierdoor kunnen analytische vaardigheden worden gestimuleerd. Kortom, wanneer weblectures aan deze eigenschappen voldoen kunnen zij de leerefficiëntie verhogen bij studenten. Er zijn verschillende scenario’s denkbaar voor de inzet van weblectures vanuit een didactisch oogpunt. Hieronder zetten we de hoofdscenario’s uit een waaruit de succescriteria van weblectures blijken: Live volgen - De brede dekking van de breedband internet stelt men in staat om overal op hoge snelheid data heen en weer de sturen. Dit legt de basis voor de broadcasting op het internet. De streaming-media technologie bezorgt de content real-time bij de eindgebruikers. Het is nu mogelijk om het college live uit te zenden zodat studenten elders het college kunnen volgen alsof ze daadwerkelijk in de collegezaal zitten. Dit is met name een uitkomst voor studenten met een lichamelijke handicap. Uit onderzoek uit 2005 van het Verwey-Jonker Instituut met medewerking van het ministerie van OC&W, is gebleken dat het aantal studenten met een lichamelijke handicap tussen de 11% en 14% ligt (TU/e, 2006). Voor de studenten met een dergelijke handicap is het door weblectures mogelijk om een college thuis of in vertrouwde omgeving te volgen. In dit scenario mist dan tot op heden de mogelijkheid tot interactie met de docent. Maar de techniek voor de online conferentie bestaat al en zal in de nabije toekomst eenvoudig geïntegreerd kunnen worden. Herhaling - Studenten kunnen het hoorcollege nogmaals terug bekijken. Na afloop van het college wordt de opname online gepubliceerd en gearchiveerd. Studenten kunnen naar eigen behoefte het hele college of juist een deel daarvan bekijken. De gedeeltes waar de studenten meer moeite mee hebben kunnen vaker afgepeeld worden. Door de herhalingsmogelijkheid te creëren, krijgen de studenten de kans de leerstof op hun eigen tempo te verwerken. Het is goed mogelijk dat weblectures om deze reden worden ingezet in het geval van bijvoorbeeld ziekteverzuim. Mocht een student het college missen wegens ziekte of andere omstandigheden, is het mogelijk voor de student om het gemiste college alsnog te volgen. Ook voor de studenten met beperkingen als dyslexie, maakt de weblecture het mogelijk om eerst te luisteren en de tweede keer aantekeningen te maken. Didactisch vanuit docent - Docenten kunnen de weblectures goed gebruiken voor didactische doeleinden. Docenten kunnen elkaars lesmaterialen overnemen/leren. Mocht een docent aan het voorbereiden zijn voor een nieuw college is hij in staat oude opnames te gebruiken voor zijn presentatie. Hij kan ook aanvullend theorie/lesmateriaal instuderen als hem dat ontbreekt. Een andere toegepaste functie van de weblecture is dat docenten een geselecteerde opname als een opdracht beschikbaar stellen. De studenten dienen met deze fragmenten aan de slag te gaan. Het maken van een 20
samenvatting van de fragmenten of het toevoegen van verwijzingen zijn maar enkele denkbare scenario’s. Didactisch voor student - Tenslotte kan de weblecture ook ingezet worden om de workshop, presentatie van de studenten vast te leggen. Tijdens de studieperiode geeft een student regelmatig presentaties. Vaak is het niet geregistreerd waardoor een waardevol leermoment verloren gaat. Studenten kunnen de opnamen goed gebruiken om van hun fouten te leren. Het is ook mogelijk om het commentaar van de docent/publiek nogmaals terug te kijken. Hierdoor vergroot de kans dat de studenten de op- en aanmerkingen onthouden. Dit zijn maar een aantal scenario’s waarin de inzet van weblectures waarde toevoegt aan het onderwijs. Niet geheel ondenkbaar is dat weblectures ook ingezet kunnen worden voor het werven van studenten. De binnen- en buitenlandse studenten kunnen bijvoorbeeld via weblecture een proefcollege volgen en kennis maken met de instellingen. Met al deze toepassingen van de weblecture in het achterhoofd is men snel overtuigd van de voordelen die weblecture biedt. Samengevat zijn de drie belangrijkste succescriteria als volgt (Leoni & Lichti, 2009): Flexibiliteit: Weblectures bieden flexibiliteit voor wat betreft tijd en plaats, leerstijlen en verschillende niveaus van voorkennis en de verschillende behoeften aan content. Herbruikbaarheid: Dezelfde weblecture kan door telkens verschillende (groepen) deelnemers worden bekeken. Voor een werkgever kan dit belangrijk zijn om eenduidige, uniforme kennis over te brengen. Voor docenten en trainers kan dit prettig zijn omdat ze hierdoor niet meerdere malen dezelfde presentatie hoeven te geven, maar die tijd kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld meer persoonlijke begeleiding. Uitwisseling: Het is mogelijk om weblectures uit te wisselen met directe collega's, met collega's van andere instellingen of zelfs internationaal. Weblectures kunnen op verschillende manieren beschikbaar worden gesteld: voor een kleine groep (bijvoorbeeld alleen de cursisten), voor de hele wereld of alleen de metadata kan beschikbaar worden gesteld, op basis waarvan contact gelegd kan worden met de docent. Ondanks veel voordelen aan weblectures, zijn er natuurlijk ook bezwaren voor het inzet van weblectures. Een veelgehoord argument van de docenten tegen weblectures is dat de docenten vrezen dat het college geheel vervangen wordt door de weblecture en de studenten niet meer naar de colleges zouden komen. Uit onderzoek van Universiteit Utrecht en Universiteit Twente blijkt er inderdaad 15-20% (Filius, 2009) van de studenten meerdere colleges niet hebben gevolgd omdat deze achteraf online te bekijken zijn. Het grote percentage wat toch op komt dagen wijst Filius toe aan de behoefte aan sociaal contact met docenten en/ of medestudenten (Filius, 2009). 21
Om misverstanden in het gebruik van weblectures te voorkomen, moeten de docenten met actieve houding de weblecture inzetten. Het actieve gebruik van weblecture door opdrachten erin te verwerken zodat de studenten ermee aan de slag kunnen. Alleen wanneer de weblecture als aanvulling ingezet wordt kunnen weblectures de efficiëntie van het leerproces verhogen.
3.2.3 Advies voor de inzet van weblectures Op het moment worden de weblectures echter nog conservatief ingezet door docenten; veelal alleen om herhaling van de stof mogelijk te maken voor studenten. De opgenomen colleges worden beschikbaar gesteld voor een specifieke doelgroep, vaak zijn het eigen studenten en docenten. Een zeer beperkte selectie wordt ook beschikbaar gesteld voor het brede publiek buiten de onderwijsinstelling. Vaak spelen de docenten een passieve rol bij het inzetten van weblectures. De docenten laten de colleges opnemen en vervolgens doen ze vrijwel niets meer met de opnamen. Wanneer de docenten weblectures inzetten voor meer dan alleen de herhaling van stof, ook als additioneel leermateriaal, zal de weblecture veelzijdig (didactisch) ingezet kunnen worden (Filius, 2009, Lam, 2009). De docenten kunnen bijvoorbeeld één of meer fragment(en) uit de weblecture als opdracht gebruiken. De studenten worden dan gevraagd samenvatting te geven van de geselecteerde fragmenten. Docenten kunnen ook de weblecture gebruiken bij het voorbereiden van nieuwe colleges. In de nieuwe colleges kunnen zelfs fragmenten opgenomen worden om herhaling van oude stof te vereenvoudigen. Het gebruik van weblectures door de studenten op dit moment blijft ook beperkt tot het terugkijken van de collegeopnamen. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht onder haar eigen weblecturegebruikers (Filius, 2009), is gebleken dat iets meer dan de helft van de gebruikers het hele college bekeek. 22% van de gebruikers bekeken ook het hele college, maar spoelden daarbij vaak vooruit om een bepaalde fragment te bekijken. Daarnaast bekeken ongeveer 60% van de studenten meerdere keren hetzelfde weblecture of delen ervan (Filius, 2009, Lam, 2009).
3.2.4 Huidige functionaliteit Individuele weblecturediensten verschillen onderling qua software-, en hardwaregebruik, maar het principe is hetzelfde. Aan de hand van de volgende weblectureplatformen wordt een algemene visualisatie van het huidige weblecturegebruik geschetst. Princeton Univertity Het weblectureplatform van de Princeton University kent vooral de basisfunctionaliteit. Het systeem draait op een Flash media server, en biedt online 22
streaming media aan. De gebruikers kunnen naast het terugkijken van de video wel als extra functionaliteit het materiaal delen met elkaar door middel van social mediasites. Helaas ontbreekt er ondersteunende materiaal als powerpointpresentaties, films etc. De essentie (interactie) van de rich media is in minder mate geïntegreerd in deze weblectures. De gebruikers hebben hier wel de mogelijkheid om de video te downloaden. 1. 1.Video player 2. 2.Download optie 3. 3.Delen via social media
Fig. 3 Princeton University weblecture
CERN Document Server De CDS (CERN Document server) heeft meer functionaliteit ten opzichte van Princeton University. Een aanzienlijk verschil is dat CDS de opname aanbiedt in meerdere onderdelen. Door de collegeopname op te delen in hoofdstukken, kunnen de gebruikers naar elk gewenst hoofdstuk gaan, wat de efficiëntie van het leren via weblectures verhoogt. De video’s zijn bovendien voorzien van metadata zoals vakinformatie, samenvatting, opnamedatum etc. Deze informatie vergroot de vindbaarheid en de bruikbaarheid van de video. Daarnaast is er ook een discussiepanel aanwezig voor diegenen die behoefte hebben aan kennisuitwisseling. Zulke functies verhogen de kwaliteit van het systeem door het collectief benutten van informatie die beschikbaar is.
1. 1.Video player 2. 2.Hoofdstukken 3. 3.Extra informatie 4. 4.Discussie panel
Fig. 4 CERN Document server weblecture
23
Rijksuniversiteit Groningen Rijksuniversiteit Groningen maakt gebruik van presentations2go (P2G), het systeem dat ook door HU wordt ingezet. P2G is geprogrammeerd in Silverlight van Microsoft, gebaseerd op het .NET framework. De weblecture bestaat uit drie componenten: audiovisueel materiaal, ondersteunend materiaal en de videobediening. Dit systeem biedt meer aanvullende informatie door het gebruik van de bijbehorende powerpoint presentatie (ondersteunende materiaal). De gebruikers kunnen makkelijk de opname terugkoppelen aan de presentatieslides. De presentatieslides fungeren bovendien als navigatie. Door op een slide te klikken kan de video doorgespeeld worden naar de plek waar de slide start. 1. 1.Video player 2. 2.Powerpoint slides 3. 3.Playback controller + extra functionaliteit
Fig. 5 Rijksuniversiteit Groningen weblecture
24
iTunes U Naast de web-based weblecture, bestaat er ook een podcastversie die via iTunes van Apple wordt gedistribueerd. Gebruikers hebben de mogelijkheid om zich te abonneren op de podcast en om deze te delen met medestudenten. Het nadeel van iTunes U is dat het systeem compleet dicht is voor technische uitbreiding vanuit de gebruikerskant. 1 1.Lijst van video/audio 2.Abonneer functie 3.Bestand beschrijving 4.Bestand share-functie
Fig. 6 iTunes U
Deze voorbeelden van de huidige inzet van weblectures geven ons een goed beeld van de functionaliteit die weblectureplatformen op dit moment bieden. De meeste weblecturediensten geven de mogelijkheid om het videomateriaal te delen door middel van URL link van de betreffende colleges te verspreiden. Gemiddelde duurt een college 1,5 tot 2 uur. Vaak moeten gebruikers bij het volgen van de weblecture ook weer het hele college bekijken. Voor diegenen die het college hebben gemist is dit geen probleem. Echter gebruiken de meeste studenten de weblectures als opfrisser van het geheugen. Dit zijn de studenten die wel naar het college zijn geweest en het college nog een keer willen bekijken ter voorbereiding van het tentamen. In de studie naar het gebruik van weblectures kwam al naar voren dat de meeste studenten vaak skippen door een video om te zoeken naar gewenste fragmenten. Het sluit niet uit dat de gebruikers in het verkeerde gedeelte van de video terecht komen, op zoek naar het juiste fragment. Het minder succesvol gebruik van de weblecture kan leiden tot frustratie en zelfs het vermijden van het gebruik ervan.
3.2.5 Conclusie Weblecture kan gedefinieerd worden als een asynchrone audiovisuele registratie van hoorcolleges, ondersteund door aanvullend lesmateriaal. Weblectures worden vooral ingezet om herhaling van het college mogelijk te maken. We zien de meerwaarde van weblectures echter vooral terug wanneer deze actief worden ingezet in het onderwijs. Wanneer docenten de weblectures betrekken in hun lesgeven zullen ook de studenten er meer gebruik van maken zonder dat dit 25
ten koste gaat van het opkomstpercentage. Door het actief inzetten van de mogelijkheden van weblecture komen er een aantal gewenste functionaliteiten naar voren. De meerwaarde zou niet meer worden beperkt tot de herhalingsmogelijkheid; er kunnen opdrachten aan gehangen worden, maar ook toetsmomenten enzovoort. Kortom, de integratie van weblectures in het college en het inzetten ervan bij het leerproces, kan het onderwijsrendement zeker vergroten. Uit recente onderzoek van Universiteit Utrecht komen er een aantal duidelijke gewenste functionaliteiten naar voren. Veel gevraagde features zijn segmentatie van het videomateriaal en betere zoekmogelijkheden. In de komende hoofdstukken zal naar een oplossing worden gezocht om deze behoefte in te vullen. Om hier een basis voor te leggen is het interessant om te kijken naar het zoekgedrag van mensen. Dit doen we met behulp van de Information Foraging Theory.
26
3.3 Information Foraging Theory Voorgaande literatuurstudie naar de meerwaarde van weblecture heeft geresulteerd in een aantal verbeteringen/aanbevelingen voor de huidige ontsluiting. Gebruikers zien graag verbeteringen op het gebied van segmentatie en een betere doorzoekbaarheid van het materiaal. Deze aanbevelingen/wensen sluiten heel goed aan op dit onderzoek. Om een oplossing te vinden voor het probleem kijken we eerst naar de manier waarop men informatie zoekt in dit digitale tijdperk. Een toepasselijke theorie op dit vlak is de Information Foraging Theory. Deze theorie is in de jaren 90 opgesteld door Pirolli en Card nadat zij overeenkomsten zagen tussen het foeragerende zoekgedrag van mensen naar voedsel en het zoekgedrag naar informatie. De belangrijkste waarde in deze theorie is de ‘information scent’ (informatiegeur). Net als dieren en vroege mensen die op zoek zijn naar voedsel volgen mensen bepaalde sporen in de informatieomgeving om informatie te vinden. Daarbij slaan zij ‘paden’ in waarin zij verwachten de prooi (informatie) te vinden. Mensen schatten eerst de kans in op het vinden van informatie in zo’n pad. Vervolgens vergelijken zij de verkregen uitkomst met de eerdere voorspelling, om te besluiten of ze op hetzelfde pad blijven of deze aanpassen. In “search for video - the structure of video interaction in the framework of information foraging theory” (Houten, 2009; Dervin, 1992) borduurt de schrijver verder op de IFT. In zijn benadering wordt de mens opgevat als theoriebedenker. Oude theorieën worden continu ontwikkeld tot nieuwe. Hierdoor ontstaan er kloven tussen de oude en de nieuwe theorie. Mensen hebben de drang deze kloven op te vullen met relevante informatie. Houten stelt dat er minimaal drie van dit soorten kloven overbrugd moeten worden bij het zoeken in een informatieomgeving: 1.Een kloof tussen de reden voor een beslissing en de beslissing zelf. 2.Een kloof tussen de beslissing en het beginnen van een handeling. 3.Een kloof tussen het beginnen van de handeling en de continuering en afronding van de handeling. Voor het overbruggen van de kloven hebben gebruikers de beschikking over cognitieve gereedschappen. Deze gereedschappen worden gebruikt om de omgeving te ordenen en structureren, en om met die omgeving te interacteren. Deze gereedschappen worden ook gedefinieerd in de theorie van IFT. De IFT bestaat uit een aantal elementen: 1.De zoektocht in informatieomgeving vergelijken met dieren die zoeken naar voedsel. 27
2.De informatieomgeving wordt gezien als paden met informatie. In een pad kan een persoon kiezen die te verkennen of een ander pad te volgen. 3.Bij het navigeren laten de informatiegebruikers zich leiden door waargenomen scents (geuren). 4.De foeragerende informatiegebruiker past zich voortdurend aan aan de omstandigheden door het bijstellen van beslissingen en zoekrichting. Daarnaast wijst de studie van Houten (2009) uit dat als gebruikers geen specifiek zoekdoel hebben, maar in het algemeen op zoek zijn naar iets leuks of interessants, ze de voorkeur hebben voor paden die veel bekeken of hoog gewaardeerd worden door andere gebruikers: “sociale” paden. Het sociale gedrag van de mens komt duidelijk terug in de informatieomgeving. Door zogenaamde scents achter te laten in de informatiepaden kan de informatie veel sneller teruggevonden worden. Het IFT framework heeft bewezen van praktisch nut te zijn voor het ontwerpen en evalueren van informatieomgevingen. Het lijkt erop dat een goed ontwerp gebaseerd op IFT gebruikers toestaat de kloven te overbruggen zonder dat ze discontinuïteit bemerken (Houten, 2009). Het foeragerende zoekgedrag komt terug in de web 2.0 technologie van de laatste jaren. Met name de verschuiving van de zoekstrategie van de zoekmachine naar de (user-generated) semantische relaties. Dit lijkt voor ons een voor de hand liggende aanvulling voor het de ontsluiting van het informatie videomateriaal wat weblectures zijn. Een veelgebruikte vorm van het navigeren door middel van scents is social tagging, waarbij de gebruikers labels creëren om webdocumenten te organiseren. Deze verstrekken andere gebruikers belangrijke aanwijzingen voor relevante informatie. In het volgende onderdeel onderzoeken we de rol van social tagging en de meerwaarde daarvan in de context van weblectures.
28
3.4 Social Tagging 3.4.1 Wat is social tagging? Taggen is het toekennen van tags, trefwoorden, aan specifieke items zoals een schilderij taggen met het woord ‘mooi’. Het gaat om het leggen van relaties met de aard: gebruiker – tag – object. Wanneer dit plaatsvindt binnen een sociale context: wanneer meerdere mensen de tags toekennen en elkanders tags zien en gebruiken, spreken we van social tagging. Zollers stelde de volgende, veelvuldig geciteerde definitie op die dit goed samenvat:
“ Social tagging can be defined as a community of users applying free-form tags to digital objects. The ‘social’ comes from being able to view and share resources with other users from the system” (Zollers, 2007) Social tagging vindt zijn oorsprong in websites als Del.icio.us en Flickr. Websites als deze zijn specifiek ontworpen om de gebruiker zijn persoonlijke links en foto’s te laten organiseren en opslaan. Het sociale aspect is bij bijvoorbeeld Del.icio.us aanwezig wanneer men een link voorziet van tags. De gebruiker ziet niet alleen zijn eigen tags, maar ook het aantal andere gebruikers dat deze link getagd heeft. De tags helpen de gebruiker informatie te ordenen, te delen en terug te vinden. Een ander voorbeeld van de mogelijkheden van tagging is Last.fm, waar men op basis van tags een playlist kan maken van gelijke muziek en bandjes. We zien dat collaborative tagging een lopend categoriseerproces is en er zowel een persoonlijk als publiekelijk belang te herkennen is. Social tagging heeft altijd een framework, een systeem, nodig waarin de content wordt geannoteerd. Dit kan, zoals eerder genoemd, een website zijn als Del.icio.us, maar ook een fysieke omgeving als een museum. Dit systeem verzorgt de mogelijkheid om te taggen en de verwerking van die tags om zoekbaarheid en/of deling van de content te optimaliseren.
3.4.2 Waarom wordt (social) tagging toegepast? Wanneer we iets dieper induiken op tagging zien we dat in tegenstelling tot traditionele taxonomies tagging een non-hierarchische vorm van categoriseren is. Dat betekent dat er geen parent-siblingverhoudingen zijn en dat een item nu onder meerdere categorien aanwezig kan zijn. Een item kan getagd worden met ‘crossmedia’ en ‘musea’, en onder beide noemers teruggevonden worden. Dit kennen we bijvoorbeeld van de hedendaagse bibliotheek, waarin een computer staat waar men een of meerdere trefwoorden invult en een lijst krijgt van alle boeken waarin de trefwoorden voorkomen en de fysieke plek van het boek. Tagging zelf is dan ook niets nieuws. In het voorbeeld hiervoor worden de tags toegekend door een autoriteit, bijvoorbeeld een bibliothecaris. Social tagging 29
echter is het meest succesvol en bruikbaar wanneer er niemand in die rol aanwezig is of wanneer de informatiestroom te groot is om door een persoon geclassificeerd te worden (Rowley, 1995). Dat verklaart een deel van het succes van social tagging op het web, waarvoor beide voorwaarden gelden. Op een site als Flickr worden dagelijks duizenden megabytes aan content geupload. Een andere manier om het succes van social tagging te verklaren is de vergelijking met het success van web 2.0 zelf. Volgens De Lusenet (2008) zijn ‘de meest succesvolle web 2.0 sites gebouwd op het principe dat anderen iets hebben aan datgene wat wat je voor jezelf doet, en niet op het principe wat jij voor anderen doet. “. Men tagt in eerste instantie uit eigen belang, het framework zorgt ervoor dat de tags voor iedereen zichtbaar en toegankelijk zijn. Uit onderzoek blijkt dat het zelfbelang van tags ingedeeld kan worden in verschillende functies en motivaties. Golder en Huberman hebben hiervoor de volgende tabel opgesteld: Tag functions
Possible motivations
Identifying what or who
organizational, attract attention
Identifying what it is
organizational
Identifying who owns it Refining categories
organizational, contributing and sharing organizational, play and competition
Identifying qualities or charasteristics Self-reference
organizational, express opininion, play and competition organizational, self-presentation
Task organizing
organizational
Tabel.1 functies en motivaties voor tagging
De hoofdmotivatie is volgens de tabel organizational, het organiseren van de content. We zien echter andere motivaties die niet wezenlijk bijdragen aan het publiekelijk belang. Het uiten van een mening bijvoorbeeld kan tags opleveren als leuk, grappig of saai. Zelfreferenties zijn bijvoorbeeld toread of listen. Of deze bruikbaar worden geacht ligt aan het framework waarin getagd wordt. Sommige videowebsites als Vumo.com gebruiken dat soort tags om de video’s in te delen in categorien als spannend, avontuur en humor. Naast de hierboven genoemde motivaties voor tags zijn er overkoepelende motivaties te vinden in de redenen waarom mensen deelnemen aan een community. De term community duidt een virtuele gemeenschap aan waar het draait om sociale interactie en uitwisseling van mensen op het internet (Rheingold). Een platform met content in de vorm van leermateriaal waar de interactie plaatsvindt 30
door het delen en samen categoriseren van de content past in deze definitie. Er is veel onderzoek gedaan naar de beweegredenen om deel te nemen aan communities, die theoretisch ook toepasbaar kunnen zijn op ons framework. Noff onderscheid 3 motivaties als de belangrijkste redenen om deel te nemen aan een community in een blogpost op thenextweb.com: Voor wat hoort wat: De gebruiker verwacht met zijn bijdrage nuttige content terug uit de community Het gevoel van erkenning: Het verlangen naar erkenning en ontvangen van respect voor hun bijdrage aan de community Effectieve bijdrage: Het gevoel een effectieve bijdrage te leveren aan een community. Daarnaast noemt Noff in haar artikel nog enkele redenen. Volgens haar zijn leden van een community sterker met elkaar verbonden wanneer deze draait om een specifiek thema en is er dan een grotere motivatie om met elkaar te delen. De richtlijnen hierboven zullen moeten nageleefd worden om mensen te betrekken bij het categoriseren van de lectures. Om de mensen te stimuleren actief deel te nemen aan de community geeft Noff enkele tips: Simplicity. Het moet eenvoudig zijn om deel te nemen aan de community Content is king. Als de content interessant/relevant genoeg is zijn de deelnemers eerder bereid om comments te plaatsen. Toon de activiteit. Laat zien dat de community levend is Offline events. Deze events zijn een goede manier om de bezoekers te binden. De vier tips die Noff noemt vormen ontwerp richtlijnen voor een community waarbij inzet van de gebruikers verwacht word. Het feit dat gebruikers content van tags voorzien heeft interessante gevolgen. Door de tags ontstaat een folksonomie, een spontaan ontstane set van semantisch samenhangende woorden die de items binnen het framework omschrijven. Uit deze zogenaamde folksonomie kunnen conclusies over het systeem en de content getrokken worden. Daarnaast kan de folksonomie bijdragen aan de toegankelijkheid van de content; er kan bijvoorbeeld gerelateerd materiaal getoond worden aan de gebruiker. De items komen door de tags in een virtuele ruimte, een hypercube te liggen, waarin items met gelijke tags dichter bij elkaar liggen dan items met verschillende tags. Door de afstand tussen de items in die ruimte (het verschil tussen de tags) te berekenen kan gekeken worden welke items de meeste overeenkomsten tonen met elkaar; de basis voor een recommendation-systeem.
31
Enkele onderzoekers gaan een stap verder met de mogelijkheid een taxonomie te koppelen aan de tags. De vergelijking die Merholz stelt geeft de essentie hiervan weer: “these are the foot-worn paths that sometimes appear in a landscape over time such that “a smart landscape designer will let wanderers create paths trough use, and then pave the emerging walkway, ensuring optimal use” (Merholz). Door de tags te gebruiken ontstaat een taxonomie naar de wensen van de tagger. De content kan hem worden aangeboden op plekken waar hij deze verwacht te vinden; hij of zij heeft deze categorieën zelf veroorzaakt.
3.4.3 Wat zijn de gevaren van social tagging? Social tagging kent een aantal problemen. Door het gebrek aan een autoriteit (slechts in een enkel geval is er een moderator aanwezig) treed een reële kans op vervuiling van het systeem op. Voorbeelden hiervan zijn synonymie, polysemie en ‘basic level’-variatie (Golder en Huberman, 2006). Synonymie, verschillende woorden met dezelfde betekenis, is een groot probleem voor taggingsystemen. Inconsistentie in het gebruik van termen kan tot gevolg hebben dat wanneer gezocht word op een term lang niet alle relevante resultaten naar voren komen. Bijvoorbeeld de mogelijkheden apple, mac en macintosh om een video over een Apple computer te taggen. Een zoektocht op apple zal geen resultaten alleen getagd met macintosh opleveren. Een polysemantisch woord kent meerdere verwante betekenissen. Een voorbeeld is het woord steen, wat ‘kei’ kan betekenen, maar ook de siersteen op een ring of een grafzerk. Polysemie verschilt van homonomie waar bij homonomie de betekenissen ver van elkaar liggen. Homonomie is eenvoudig uit te sluiten door meer trefwoorden aan de zoekquery toe te voegen. Basic-level variatie treed op wanneer er verschillende waarde word gehecht aan informatie of wanneer er een verschil in expertise is bij de tagger. Zo kan een item over katten voor de ene gebruiker voldoen met de tag kat, een ander vind dieren genoeg en een kattenliefhebber zal het veel specifiekere Perzische huiskat gebruiken. De bestaande frameworks hanteren in bepaalde mate algoritmen en systemen om deze problemen zo veel mogelijk te compenseren. We zullen in het volgende deel kijken naar hun oplossingen.
32
3.4.4 Waar word social tagging succesvol toegepast? Om verder te kijken naar de succesfactoren van social tagging beschouwen we bestaande frameworks, hoe deze collaborative tagging toepassen en hoe ze omgaan met eventuele nadelen. Ook kijken we naar onderzoeken die op dit moment verricht worden. Last.fm Deze muziektoepassing laat de gebruiker nummers en artiesten van tags voorzien. Met alle tags stelt Last.fm een aanbevelingslijst op voor de gebruiker. Op deze manier laat het jou als gebruiker nieuwe bands ontdekken en delen met anderen. Last.fm kent geen enkele vorm van moderatie, wat het wel doet is de reeds geplaatste tags zien in een tagcloud. Dit kan de gebruikers stimuleren ook deze tags te gebruiken.
Fig. 7 last.fm tag functie
Fig. 8 last.fm tagcloud
33
Amazon.com Amazon.com heeft een zeer uitgewerkte tag-functionaliteit. Allereerst moet de gebruiker geregistreerd zijn, een eerste drempel voor serieus gebruik. Als de gebruiker wil taggen laat Amazon hem vervolgens de eerdere tags zien en geeft de mogelijkheid deze tags te hergebruiken. Dit is de eerste sturing om bijvoorbeeld synonymie te voorkomen.
fig. 9 Amazon tag functie
fig. 10 Amazon tag autocompletion
De tweede sturing is wanneer je als gebruiker een eigen tag wil toevoegen; Amazon schotelt je een suggestielijst voor die verfijnt naarmate je typt. Daarbij geeft Amazon aan hoe vaak de tag al gebruikt is. Deze suggesties zijn een veel voorkomend systeem (elke webbrowser en zoekmachine gebruikt deze functionaliteit) om een gebruiker te ‘helpen’ zonder expliciet aanwezig te zijn.
34
Viddler Viddler is zeer interessant omdat het gebruik maakt van timebased tags. Wat onduidelijk blijft is hoe ze meerdere tags op time-eenheden afvangen, daarvoor wordt er te weinig getagd in de video’s.
Fig. 11 viddler tag tijdlijn
Fig. 12 viddler tag functie
35
3.4.5 Wat kan social tagging betekenen voor de ontsluiting van weblectures? Nu we bekend zijn met de eigenschappen van zowel social tagging als weblectures kunnen we bepalen wat de meerwaarden van social tagging zijn op de ontsluiting van weblectures. Door weblectures in te zetten kunnen docenten hun eigen colleges opnemen en uploaden. Er ontstaat een grote content aanlevering die goed gecategoriseerd dient te worden maar waarvoor geen eenduidig categoriseer proces of tijd aanwezig is. Social tagging biedt eigenschappen die dit proces ondersteunen. Deze eigenschappen delen we onder in vier categorieën: indexering, fragmentatie, didactiek en sociale status. Indexering – De beschrijving die docenten bij het opnemen van een college geven blijkt vaak onvoldoende om de video later terug te vinden. Een goede indexering zorgt voor een effectiever gebruik van weblectures. Social tagging biedt deze indexering door middel van tags geplaatst door de gebruikers. De weblectures kunnen teruggevonden worden op termen die de gebruikers zelf hanteren. Door het kiezen van weblectures kunnen statistieken bijgehouden worden en meegenomen worden in het aanbod van gerelateerde video’s enzovoort. Fragmentatie – De timing van een tag kan, indien goed afgevangen, extra functionaliteit toevoegen aan de ontsluiting van de weblecture en de effectieve inzet verhogen. De tijdsgebonden tags maken het mogelijk direct op een juist fragment te zoeken, deze momenten te delen en verwijzingen naar ander materiaal toe te voegen. Ook nu kunnen weer statistieken bijgehouden worden hoe vaak een fragment teruggekeken word, hoe vaak deze gedeeld word enzovoort. Didactiek – De goed georganiseerde database van weblectures die ontstaat kan door docenten gebruikt worden in hun lesgeven. Zij kunnen fragmenten tonen aan de studenten die zij eerder hebben opgenomen, of ernaar verwijzen voor thuisstudie. In de weblecturepilot van de HU, waarin studenten elkaar via weblectures beoordelen, kan ook een rol aan tagging toegekend worden. Notities kunnen toegekend worden aan het juiste moment zodat de presentator zijn sterke en zwakke punten goed kan terugzien. Ook voor de docent is hier weer een voordeel te halen, hij kan de inzet van studenten terugzien aan de waarde van de door hen toegevoegde tags. Sociale status – Net zoals het plaatsen van content op een wiki kan het plaatsen van tags bijdragen aan de sociale status van de tagger. Immers, andere studenten maken dankbaar gebruik van jouw tags om door het videomateriaal heen te navigeren. We zien het dan ook meerdere keren terug in de tabel van tagmotivaties. Om dit te realiseren is het belangrijk dat de naam van de tagger zichtbaar is.
36
Op basis van deze eigenschappen kunnen we nu een definitie opstellen voor de functie wat tevens het antwoord is op de eerste onderzoeksvraag; ‘welke meerwaarde biedt social tagging aan de ontsluiting van weblectures’? Live tagging is het toekennen van tags, steekwoorden, door een of meer gebruikers aan een weblecture op het moment van opnemen of bij het streamen van dit college. De fragmentatie die hierdoor word bewerkstelligd draagt bij aan de indexering, verspreiding en effectieve inzet van de weblecture. Om deze meerwaarden te bewerkstelligen moet het framework waarin de social tagging plaatsvindt aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet de drempel om dit nieuwe systeem te gebruiken en in te voeren zo laag mogelijk worden gelegd. In het volgende hoofdstuk analyseren we dit proces met behulp van het UTAUTmodel. Op basis van de analyses van bestaande systemen in het voorgaande hoofdstuk kunnen wel systeemvoorwaarden stellen voor het weblecture framework; de succescriteria voor social tagging. Eerder behandelden we de folksonomy die ontstaat in een social taggingframework, een semantische set van woorden die zich aanpast aan het vocabulaire van de taggers. Ook behandelden we de rotte appels daarin; ambiguïteit, spelfouten enzovoort. Dit zal door het systeem verhinderd moeten worden. Daarvoor vinden we goede functies in bijvoorbeeld Amazon die de gebruikers de tags voorschotelt zonder daarbij dominant aanwezig te zijn. Keywoorden zijn daarbij tagclouds en autocompletion. Waar de eerste een richting geeft aan de gebruiker welke tags er al gebruikt zijn en het eenvoudig maakt eenzelfde te plaatsen, ondersteunt autocompletion de tagger bij het voorkomen van spelfouten. Bij de autocompletion kan ook het aanbod van termen gerangschikt worden op mate van gebruik of relevantie. Wanneer het live taggen plaatsvind bij het terugkijken van de weblecture (wanneer alle tags zichtbaar zijn) ziet de tagger niet alleen een tagcloud maar ook de tags die al zijn geplaatst visueel in de tijdlijn weergegeven. Dit stimuleert de gebruiker weloverwogen zijn tag toe te voegen; is er al niet eenzelfde tag op hetzelfde moment? Kan ik een reeds getagd moment kiezen om de mijne aan toe te kennen? Kan ik een eigen tag aanpassen om deze efficiënter te maken? Deze mogelijkheden moeten opgeroepen worden door de interface, om de tagging te sturen. Het framework moet in staat zijn verschillende ‘berekeningen’ los te kunnen laten op de weblectures en bijhorende tags. Bij deze berekeningen moet men denken aan het voorschotelen van gerelateerde video’s, het bijhouden hoe vaak een tag gebruikt word en hoe vaak een fragment word gekozen. Om deze berekeningen uit te voeren is in eerste instantie een goed database-ontwerp met een set eenduidig geformuleerde queries noodzakelijk. De database moet constructief zijn opgebouwd, dat wil zeggen dat zowel de tags als weblectures individueel benadert kunnen worden en er koppeltabellen zijn om de tags aan de weblectures te binden. Vervolgens kunnen dan door middel van PHP of ASP op de server extra 37
tabellen met statistieken worden toegevoegd. In plaats van deze steeds uit te voeren wanneer een gebruiker een video opvraagt stellen wij voor dit regelmatig te doen via bijvoorbeeld Cronjobs (getimede database-operaties). Om het sociale te waarborgen zullen er ook maatregelen genomen moeten worden. De sleutel is om de naam van de tagger te verbinden aan de tags die hij of zij plaatst. Daarvoor moet de tagger eenmaal inloggen wanneer hij of zij tags wil plaatsen. Tijdens het college is dit meteen al noodzakelijk omdat er anders geen reden is om de toepassing te gebruiken. Bij het terugkijken van de weblectures op het platform hoeft er pas ingelogd te worden wanneer de kijker een tag gaat plaatsen, maar er zijn ook situaties te bedenken dat een weblecture afgeschermd word voor alleen de opleiding of zelfs alleen de klas. Om een inlognaam en wachtwoord toe te passen zal de software van Presentations2Go en de Livetagsaanvulling moeten draaien op de server van de HU, wat nu nog niet het geval is. Het gebruik van de HU inloggegevens legt de drempel hoog om het systeem te misbruiken, ontluikt de voordelen gekoppeld aan het sociale en zorgt ervoor dat de gebruiker niet nog eens een profiel hoeft aan te maken. Wat we tot nu hebben beschreven zijn de aanpassingen die nodig zijn voor het invoeren van Livetags aan de systeemkant. We zullen nu dieper ingaan op de software van Learning Valley, Presentations2Go, om de invoering van Livetags uit te zetten. Presentations2Go De Hogeschool Utrecht heeft in de pilotfase gekozen weblectures toe te passen via het platform ontwikkelt door Learning Valley: Presentations2Go. Dit op Microsoft Silverlight gebaseerde platform biedt de HU verschillende pakketen met onder andere mogelijkheden om eigen servers te gebruiken en Sharepointembedding. Aangezien de HU gebruik maakt van Presentations2Go (p2G) is dit ook het platform waarop ons prototype toegepast wordt. In dit hoofdstuk zullen we de onderdelen van P2G nader onderzoeken en een meeting met de ontwikkelaars van Learning Valley uitwerken.
38
Eerste meeting Learning Valley in Ede De eerste meeting had voor ons als doel de potentie van Live Tagging te bespreken en de ervaring die bij Learning Valley aanwezig is te gebruiken voor de verdere ontwikkeling van ons product. Uit dit gesprek werd meteen duidelijk dat er ook aan de kant van Learning Valley interesse is voor het inzetten van tags in de ontsluiting van weblectures. Ze maakten duidelijk dat er een behoefte lag voor deze functie, over de invulling ervan was door Learning Valley nog niet echt nagedacht. We vroegen Learning Valley hoe de weblectures op dit moment gecategoriseerd worden en in met welke mate van detail er metadata werd toegevoegd aan de weblectures. Daarop antwoorden zij dat er op dit moment heel wisselend om wordt gegaan met de metadata. Veel docent/opnamemakers nemen niet de moeite vakinformatie of zelfs de cursuscode toe te voegen waardoor de video terug moet worden gevonden op datum. Volgens hen zal tagging hiervoor een goede additie vormen. Ook spraken we met hen over de additionele functionaliteit die zij op dit moment aanbieden of in ontwikkeling hebben. Eén van die functionaliteit is het kunnen verspreiden van een timecode van de video. Wanneer de gebruiker op het clipboardicoon klikt in de videoplayer kopieert de player een URL naar het cipboard van de computer van de gebruiker. Deze kan de gebruiker vervolgens eenvoudig plakken in een document, email of internetpost. Het vastleggen van die tijd en verspreiding/hergebruik daarvan is de key voor het succes van live tags: tags in de tijd. Het mechanisme om deze tijd af te vangen en te verwerken is dus al aanwezig in het Presentations2Go-platform. De interface van Presentations2Go blijkt schaalbaar en eenvoudig aanpasbaar. Voor een functie als live tagging kan een aanpassing worden gemaakt in bijvoorbeeld de breedte van de tijdlijn om tags weer te geven. Ook zou een extra button in het menu aangemaakt kunnen worden om een tagmoment vast te kunnen leggen. Dat betekent dat de functies die wij aanraden voor het live taggen bij het terugkijken van een weblecture al ingebouwd kunnen worden. Om Presentations2Go zo goed mogelijk te betrekken in ons prototype hebben we de datastandaarden overlegd die Learning Valley hanteert. Voor het live tagging gedeelte in de collegezaal hebben we afgesproken een korte presentatie te geven bij Learning Valley met het prototype.
39
3.5 De acceptatie van een nieuw systeem 3.5.1 Het UTAUT model Het succesvol invoeren van een informatiesysteem, helemaal in een onderwijsomgeving, is een studie op zich. Verschillende modellen maken dit proces eenvoudiger door de acceptatie van een nieuw technologisch systeem te voorspellen. Een veel gehanteerd model is het UTAUT-model (Venkatesh et al, 2003).
Fig. 13 UTAUT schema
Het UTAUT-model, zoals hierboven afgebeeld, heeft als doel de acceptatie van een informatiesysteem te voorspellen. De theorie achter dit model zegt dat de vier factoren op de verticale as, Performance Expectancy, Effort Expectancy, Social Influence en Facilitating Conditions een directe invloed hebben op de intentie een nieuw systeem te gebruiken en vervolgens het gebruik zelf. De vier factoren op de horizontale as, Gender, Age, Experience en Voluntariness of Use bepalen de mate van invloed van de verticale factoren. Met dit model kunnen we op voorhand de moedwilligheid om colleges te taggen testen en voor het prototype richtlijnen opstellen om de drempel van gebruik zo laag mogelijk te leggen. Wat kunnen we zeggen over de verschillende factoren in onze context? Om hier antwoord op te geven moeten we eerst de doelgroep in beeld brengen. (In het hoofdstuk ‘concept’ wordt de doelgroep neergezet met behulp van 40
persona’s) Onze doelgroep bestaat uit studenten van de Hogeschool Utrecht. Zij hebben een leeftijd van 17 tot 30 en een verschillende digitale achtergrond. Hoe zeer ook die ‘digital nativeness’ verschilt, iedereen in de doelgroep maakt gebruik van Google, Youtube en sociale netwerken. Performance Expectancy gaat over de verwachting van de gebruiker of zijn/haar resultaten positief beïnvloed worden door het systeem. Waar ligt voor hem of haar de meerwaarde? Theoretisch gezien is de meerwaarde voor de student het kunnen terugkijken van een college waarin de interessante stukken gehighlight zijn, en gedeeld kunnen worden. De student heeft een overzicht van belangrijke stof voor het tentamen, kan met minder consequenties een college missen en kan door hoorcolleges van meerdere docenten zoeken naar uitleg bij een bepaald onderdeel. Het leren wordt effectiever en de informatiedeling tussen instellingen word bevorderd. De docent kan de performance van de student verbeteren door hen voorbereid de les in te laten komen, of zijn/haar eigen door stukken college her te gebruiken. Ook kunnen studenten hun eigen presentaties terugzoeken op naam om te zien of er verbetering in hun technieken zit. Gerelateerd hieraan ligt de Effort Expectancy; hoeveel moeite en tijd verwacht de gebruiker te moeten besteden om de nieuwe techniek te beoefenen. Wanneer de effort expectancy relatief hoog is zal de gebruiker alsnog niet overstappen. Om dit te vermijden zal het gebruik en de overstap dus zo eenvoudig mogelijk gemaakt moeten worden. Het nieuwe systeem zal het gebruik van pen en papier mogelijk overbodig maken, in ruil daarvoor hoeven slechts korte notaties op een laptop of mobiel gemaakt te worden. De leercurve moet zo laag mogelijk gemaakt worden, door middel van eenmalig een introfilmpje zal meteen duidelijk zijn hoe het systeem werkt en ook nog eens de voordelen benadrukt worden. Als we dieper in het systeem kijken zal de omgeving voor de gebruiker vertrouwd moeten zijn. Denk bijvoorbeeld aan het tagveld wat exact overeenkomt met het aanvullend dat we kennen van bijvoorbeeld Google. Het inloggen op een college moet snel en simpel zijn. Wanneer ingelogd is met het account van de HU (dus geen nieuwe inlognamen en wachtwoorden) moet meteen het gewenste college aangeboden worden. Een ander concept is een QR-code op de eerste slide om meteen ingelogd te zijn op het college. (let wel; alleen mobiel). De derde factor in dit rijtje is Social Influence. Wat vinden de mensen in je directe omgeving van het systeem en in hoeverre verleent het systeem jou als gebruiker een bepaalde status? In de meest gunstige situatie zal elke gebruiker zijn steentje in de vorm van tags bijdragen. Maar hier vallen we terug op het communityprincipe; uit onderzoek blijkt dat het overgrote deel aan community-users zelf geen tot weinig bijdrage levert aan de community maar enkel ‘meeleest’. Belangrijk is het om een beloning, of gevoel daarvan, toe te voegen aan het systeem. De eerste stap is om de naam van de tagger zichtbaar te maken bij zijn of haar tags. De drang om een bruikbare tag te plaatsen wordt dan hoger. In het achterhoofd wordt dan ook meegenomen dat de mensen die gebruik maken van jouw tag jou dankbaar kunnen zijn. Een extra functionaliteit om vrienden of klasgenoten op de hoogte te stellen dat jij een video geïndexeerd kan een nog beter gevoel veroorzaken bij de tagger. Dit spoor kan ook leiden naar 41
abonneerfuncties en alert. In het gebruikersonderzoek zal dan ook gevraagd worden of dit tot een hogere deelname aan het systeem kan leiden. De bovenstaande drie factoren zijn in zekere mate gerelateerd aan elkaar. Is de persoonlijke winst relatief hoog maar moet er veel moeite gedaan worden, dan zal er niet snel overgestapt worden. Is de persoonlijke winst relatief laag maar kost het geen of zelfs minder moeite om over te stappen dan zal het het proberen waard zijn. Direct van invloed echter zijn de Facilitating Conditions. Het systeem berust op enkele voorwaarden: de tagger moet in het bezit zijn van een internetcapabele telefoon of laptop, en om het terug te kijken moet de gebruiker ook weer voorzien zijn van een pc met internet. Uit recent onderzoek van de HU is gebleken dat op dit moment iets meer dan 30 procent van de HU studenten beschikt over een smartphone met internet. De laptop is meer aanwezig, mede dankzij het beleid van de HU wat de studenten stimuleert een laptop aan te schaffen. Heeft de student echter geen beschikking over een van deze technieken, dan zal hij geen gebruik kunnen maken van het systeem.
3.5.2 Conclusie Allereerst moet men er rekening mee houden dat de inzet van weblectures nog geen gemeengoed is. De HU verkeert op dit moment nog in een pilotfase. Uitgaande van de resultaten van deze pilot en diverse onderzoeken zal het echter niet lang duren voordat het een volledig opererend systeem is en een gewaardeerde aanvulling op het onderwijs van de HU. Als we ervan uitgaan dat weblectures een begrip zijn in het onderwijs kunnen we conclusies trekken uit het UTAUT model over de acceptatie van het taggingsysteem, en vooral hoe we die acceptatie zo hoog mogelijk kunnen maken. De conclusie is het totaal van acties die we koppelen om de acceptatie hoog te maken. Deze zullen we in dit onderzoek gebruiken als richtlijnen voor de applicatie, en zijn dan ook terug te vinden in de concept fase.
42
3.6 Hypothesen Met de literatuurstudie als basis stellen we hypothesen op. Deze hypothesen zullen later getoetst worden op de uitkomst van het onderzoek . 1. Wanneer de weblecture een standaard onderdeel wordt van de e-learning portfolio van de HU zal er een behoefte zijn aan een effectievere inzet van de weblectures. 2. De meerwaarde die social tagging biedt aan de ontsluiting van weblectures vindt men in de verbeterde indexering en fragmentatie van de weblectures. Secundaire meerwaarden zien wij in de didactische inzet en de sociale status.
43
4. Concept 4.1 Aanpak In deze fase van het onderzoek willen we door middel van een prototype onze vindingen uit de literatuurstudie bevestigen. Tijdens de literatuurstudie hebben we gezien dat een social taggingframework een meerwaarde kan bieden aan weblectures. Om dit nog verder uit te zoeken zullen we een prototype ontwikkelen waardoor het daadwerkelijk mogelijk wordt colleges van tags te voorzien en deze later te gebruiken in het leerproces. Hier volgt de conceptfase voor de ontwikkeling van dit prototype. Het concept proces wordt opgedeeld in vier onderdelen: scenario, functioneel ontwerp, technisch ontwerp en grafische vormgeving. In het eerste onderdeel wordt de functionaliteit vastgesteld. Door middel van scenario’s kan de interactie tussen de gebruiker en het systeem en componenten van een systeem in kaart worden gebracht. In het tweede onderdeel worden de concrete functiebeschrijvingen gegeven en de projectgrenzen uitgezet zodat het project binnen de geplande tijd gerealiseerd kan worden. Het derde onderdeel staat in teken van de technische realisering. Daarin documenteren we de systeembouw en de onderlinge relatie tussen de processen. In het laatste onderdeel wordt een grafische vormgeving van het systeem voorgesteld. Door middel van het gebruik van wireframes trachten we een gebruiksvriendelijk interface voor de toepassing te ontwerpen. Vervolgens worden de grafische elementen toegepast.
4.2 Gebruikersscenario’s Iedere product begint bij een idee voor een oplossing. Het is niet anders bij software engineering. In de conceptfase worden ideeën vertaald naar het ontwerp. Om de functionaliteit te bepalen en de omvang van het ontwerp te beperken, worden gebruikersscenario’s gemaakt. Daarin wordt de projectgrens zichtbaar gemaakt. Hierdoor wordt het project realistisch en haalbaar.
44
4.2.1 Anne Persona Naam: Anne Abben Doelgroep: Gebruiker van weblecture Leeftijd, geslacht: 20, vrouw Korte beschrijving: Anne is een tweedejaars bedrijfscommunicatie studente. Na haar havo heeft zij een half jaar journalistiek gestudeerd. Dat beviel haar niet, en daarom heeft zij een nieuwe studie gekozen. Anne is een trouwe gebruiker van Hyves. In contact blijven met vrienden en familie vindt zij belangrijk. Context: Anne bezoekt regelmatig hoorcolleges, ze maakt ook altijd aantekeningen tijdens de college. Maar zij merkt soms dat de docent haar te snel gaat en dat zij moeite heeft om de colleges bij te houden. Van haar klasgenote heeft ze gehoord dat weblectures een handig medium zijn om snelle aantekeningen te maken. Uit nieuwsgierigheid gaat zij voor het eerst weblectures gebruiken.
45
Scenario Omdat Anne moeite heeft om de docent bij te houden tijdens het hoorcollege, zoekt zij een snelle, eenvoudige oplossing om te kunnen leren in haar eigen tempo. Zij heeft van haar klasgenote gehoord dat de weblecturesite een functie heeft om snelle tags te plaatsen maken tijdens de les, en achteraf het hele college op haar eigen tempo terug te bekijken. De tags kunnen van alles zijn: verwijzingen naar een hoofdstuk of een link. Op dit manier kan Anne heel snel de draad weer oppakken. Zij gaat vandaag voor het eerst de tagfunctie uitproberen, want de opname van dit college werd in het vorige college aangekondigd. Eenmaal in de collegezaal zet zij haar laptop aan en gaat naar de weblecturesite. Op de beginscherm wordt zij gevraagd in te loggen met haar HU inloggegevens. Anne vult haar gebruikersnaam en wachtwoord in en drukt op “login” knop. Op de startpagina ziet ze een verwijzing naar de Live-tag pagina en een lijst van eerder opgenomen colleges. Op de Live-tag pagina krijgt Anne een aantal collegekeuzes. Anne kiest de college die zij wilt volgen. De instructiescherm schijnt voor haar neus. Ze krijgt de weblecture uitgelegd door middel van een animatie. Ze kan kiezen om de animatie te skippen door op “sla over” knop te drukken. Zodra de animatie afgelopen is, krijgt zij de interface van de weblecture. Anne kiest voor om eerst de instructie te volgen. Het college is aan de gang, Anne zet een marker neer in de tijdlijn door middel van de “Tag hier”-knop, vervolgens typt zij een paar trefwoorden in de tekstvakje en drukt op “Tag” knop. De tags zijn opgeslagen. Even later schiet er haar te binnen dat ze een verwijzing naar een stuk literatuur is vergeten toe te voegen. Ze herinnert zich dat er een bewerkingsfunctie bestaat om de aantekening aan te passen. Door op de “bewerk” knop naast haar eerder gemaakte aantekening te drukken, wordt de tag weer bewerkbaar. Zij voegt er een link toe. ‘s Avonds thuis, gaat Anne de opname van een ander college bekijken. Eenmaal ingelogd, navigeert zij naar het videoarchief. Ze probeert het betreffende college terug te vinden. Maar ze weet niet meer wanneer de college is opgenomen, dus is browsen geen optie. Daarom gaat ze de zoekfunctie gebruiken. In het tekstvakje bovenin typt ze de zoekterm in en druk op “zoek” knop. Even later worden de zoekresultaten weergegeven op haar beeldscherm. Ze klikt op de link bovenaan, en wordt direct doorgelinkt naar de videoplayer. In de tijdlijn zijn enkele markers zichtbaar. Wanneer ze haar muis beweegt over een van de markers ziet ze daarbij horende tags. Als ze op een van de markers klikt, verspringt de video naar het gemarkeerde fragment. Anne kijkt verder, het onderwerp is neoklassieke economische theorie. Zij herinnert zich dat haar beste vriendin een keer had gezegd dat zij dit onderwerp zeer moeilijk vond. Anne sleept de begin- en eindmarker van de fragment in de “snippet-functie” veld en voegt een berichtje toe: ‘hoi, Sas. hier een video over neoklassieken. hoop dat je hier iets aan hebt. xxx.’ Vervolgens vult Anne het emailadres van Saskia toe en verstuurt. 46
4.2.2 David Persona Naam: David “digital native” Hoevers Doelgroep: Gebruiker van weblecture Leeftijd, geslacht: 22, man Korte beschrijving: David is derdejaars Digital communicatie student. Hij is gek op nieuwe technische snufjes. Naast zijn studie David heeft een bijbaan bij de Apple retail store. Het is een goedbetaald bijbaantje waarmee hij zijn gadgetverslaving kan veroorloven. Verder houdt hij nauwkeurig de laatste ontwikkelingen bij in het gebied van technologie. Zijn favoriete tijdschriften zijn Computer Techniek en Bright. Context: David werkt veel, soms teveel waardoor hij niet in staat is om de hoorcollege bij te wonen. Wanneer hij wegens de werkzaamheden een college heeft gemist, gebruikt hij de weblecture om opname terug te kunnen kijken 's avonds. Tijdens de colleges die hij wel aanwezig is, maakt hij aantekeningen voornamelijk door middel van live-tagging met een smartphone.
47
Scenario David werkt altijd op de donderdag. Helaas voor hem is er op elke donderdag middag een college van marketingcommunicatie gepland welke hij moet missen wegens zijn dienstrooster. Gelukkig is hij op de hoogte van het weblecture programma en kan hij gerust thuis de gemiste college terugkijken. ‘s Avonds na het eten gaat David aan de slag met marketingcommunicatie. Hij logt in met zijn HU account op de weblecture pagina, en zoekt naar het gemiste college. In het zoekvak, vult hij de datum en de vaknaam in en drukt op returntoets. Het resultaat wordt getoond op zijn scherm. Hij klikt erop en de opnamepagina wordt geladen. Door op de “play” knop te drukken begint de video. Links op de scherm speelt de video, rechts op de scherm vertoont de presentatieslides. Op de tijdlijn staan meerdere tags die door andere studenten zijn gemaakt, wanneer David ‘mouseover’ deze tags krijgt hij de inhoud van de tags te zien. Wanneer de marketingstrategie wordt behandeld, wil David een tag aanmaken. Hij drukt op “voeg tag toe” knop, deze pauzeert de video zodat hij gerust tags kan intypen. Er wordt een tagballon geplaatst op dat moment in de tijdlijn. In de ballon ziet hij een tekstvak waarin hij de trefwoorden en links kan toevoegen. Zodra hij de tag verstuurt, hervat de video automatisch. Even later geeft de docent samenvatting van de behandelde onderwerp. David wilt fragment hiervan maken. Hij “spoelt” de video terug naar het begin van de samenvatting met behulp van cursor. Door deze handeling wordt de video ook automatisch gepauzeerd zodat David rustig een beginmarker en trefwoorden kan toevoegen. Vervolgens hervat hij de video. Als het einde van de samenvatting nadert, voegt hij een eindmarker toe. Als een extra functie krijgt David de mogelijkheid om dit fragment te delen met zijn beste maatjes. Als de video afgelopen is, wil David nog even doorgaan met het leren. Hij gaat terug naar de vorig scherm waar hij de tags weergaveoptie kan aanpassen. Op de rechterkant van het scherm staan er enkele categorieën, onder andere zijn eigen tags, meest bekeken tags, meest gewaardeerde tags etc. David kiest de meest gewaardeerde en krijgt een lijst van tags aangeboden. Als hij mouseover deze tags krijgt hij de inhoud (omschrijving, waar in de tijdlijn etc.) van de tags te zien. David klikt op de bovenste tag en de pagina wordt omgeleid naar de video. De video begint op het tijdstip waar de tag is geplaatst. David ziet dat er geen verwijzing naar de literatuur bij de tag staat. Hij vindt dat best erbij gemeld mag worden. Omdat hij geen bevoegdheid heeft om de tag te bewerken, laat hij een comment achter met de verwijzing naar de literatuur.
48
4.2.3 Uitkomsten Uit de scenario’s kunnen drie belangrijke gebruiksomgevingen onderscheiden worden: Het gebruik via web, het gebruik via mobiel en het terugkijken. Deze worden weer onderscheiden in Live en uitgestelde situatie. De toepassing moet cross-platform zijn, om aan de criteria te voldoen. Uit de scenario’s kunnen we concluderen dat de toepassing op zowel computers als op de mobiele telefoons moet kunnen draaien. Het feit dat er op dit moment talloze verschillende mobiele telefoons in gebruik zijn, maakt het moeilijk om een specifieke toepassing te ontwikkelen voor elk type telefoon. De enige oplossing hiervoor ligt bij de webapplicatie. Omdat de webapplicatie op een webserver draait en via de webbrowser benaderd kan worden, hebben de gebruikers geen apart programma nodig om de toepassing te gebruiken. Op deze manier kan men met zowel computer als mobiele telefoon toegang tot de toepassing krijgen. In het volgende onderdeel worden de features van de toepassing vastgelegd die van groot belang zijn voor het onderbouwen van de hoofdvraag van dit onderzoek.
49
4.3 Functioneel ontwerp Dit onderdeel bevat het functioneel ontwerp van de Livetags toepassing. Het is voor het hele ontwerpproces van groot belang dat de afbakening en richtlijnen welke onderdelen er in het functioneel ontwerp worden beschreven en hoe deze met elkaar samenhangen. Op basis van de scenario’s kunnen de features afgeleid worden die Livetags moet bevatten. In het UML zullen de verbanden zichtbaar worden gemaakt. Eerst volgt een stapsgewijze werking van het systeem Presentations2Go. Binnen die werking geven we de extra stappen en de organisatorische veranderingen aan die live tagging vereist (rood en dik gedrukt). We verdelen het proces in drie fases die we hierna zullen blijven hanteren in het functioneel ontwerp.
Fig 14. Schematische weergave Presentations2Go
Live taggen tijdens college 1. De filmer legt de apparatuur aan 2. De filmer vult eventueel metadata in bij de weblecture. 3. De filmer drukt op de recordknop om de lectures op te nemen. De programmatuur roept de server aan en maakt kenbaar een sessie begonnen te zijn. 4. De student logt op zijn of haar mobiel/laptop in op de webtoepassing van Livetags. Deze roept alle openstaande sessies op van de server en laat de gebruiker inloggen op dit college. 5. De gebruiker voegt op gewenste momenten een tag toe aan het college. 6. De filmer drukt op de stopknop van Presentations2Go. De weblecture wordt nu geupload naar de server. De sessie op de server wordt gestopt en de lengte van de film word weggeschreven. 7. De student kiest om zijn tags al dan niet weg te schrijven. Deze worden toegevoegd aan de (koppel)tabellen. De student sluit de toepassing.
50
8.
9.
Zoals we zien is het filmen van een weblecture een vrij eenvoudig proces. Voor de filmer verandert er niks. In de backend van het systeem word enkel een sessie geopend en afgesloten zodat de student erop in kan loggen. De grootste verandering ligt dus aan de kant van de student. Hij moet inloggen op de toepassing, tags toekennen, deze uploaden en weer afsluiten.
Zoeken naar een weblecture 1. De gebruiker beland op het weblectureportaal (bijvoorbeeld http:// hu.presentations2go.nl). 2. De gebruiker kiest uit de voorpagina een gewenst college of typt in het menu een zoekterm in. De gebruiker zoekt automatisch op tag, maar kan ook uit een menu kiezen of hij op datum of cursus wil zoeken. 3. De gebruiker kiest uit de zoekresultaten de gewenste video. Hij krijgt de keuze automatisch het fragment voorzien van de zoekterm af te spelen of de hele video. 4. De extra functionaliteit die we hier zijn is het verfijnen van de zoekterm en het kunnen afspelen van een fragment in plaats van de hele video. Taggen tijdens terugkijken 1. De student/gebruiker zoekt de juiste weblecture/fragment 2. De pagina met het fragment roept de server aan om de juiste tags erbij te vinden en eventuele gegevens voor extra functionaliteit. 3. De tagger logt in door in het menu in te loggen of op het ‘voeg tag toe’ knopje te drukken als hij nog niet ingelogd is. 4. De tagger scrubt door de video, voegt tags toe, bewerkt tags enzovoort. Deze veranderingen worden direct in de database weggeschreven. 5. De tagger sluit de pagina af. Ook nu weer verandert er weinig voor de gebruiker. In de backend worden de extra taken verwerkt, onzichtbaar voor de gebruiker.
4.3.1 UML In de concept fase wordt er vooral gekeken naar hoe de toepassing gestructureerd zou worden. Hiervoor wordt UML ingezet om communicatie tussen de ontwerpers mogelijk te maken. UML staat voor Unified Modeling Language, een reeks afspraken hoe men structuren van programmeer-taal en pragramma’s grafisch kan weergeven. Het is een handig methode om communicatie tussen de ontwerpers te grondvesten omdat mensen zijn visueel ingesteld. In de diagrammen kan men makkelijk het ontwerp overzien. Met UML kan zowel statische als de dynamische processen beschreven worden.
51
4.3.1.1 Use case In de scenario’s worden verschillende mogelijke situaties geschetst. Om die verder te vertalen naar zichtbare functionaliteit, wordt de gedrag van de systeem door middel van use case beschreven. In de Use case diagrammen is duidelijk te zien ‘wie’ met betreffende systeem ‘wat’ kan doen (zie bijlage 1). 4.3.1.2 Flowchart De Flowchart zet de functionaliteit van de systeem verder uit op basis van de usecases. De hoofdfuncties worden afgebakend in meer gedetailleerde, specifieke deelfuncties. De flowchart wordt gebruikt om de doorloop van de systeem duidelijk te visualiseren, en om fouten in het doorloop te vinden (zie bijlage 2). 4.3.1.3 Sequence diagram De sequence diagrammen beschrijven de relaties tussen de processen en in welke volgorde (zie bijlage 3).
4.3.2 MOSCOW Het MOSCOW-diagram dat hieronder volgt maakt duidelijk welke functionaliteit met welke prioriteit in de toepassing geïmplementeerd moeten. Het houdt niet in dat al deze functionaliteit (in verband met de ingeplande aantal uren) in dit deel van het programma gerealiseerd zal worden. Voorgaand literatuuronderzoek heeft de meerwaarde van social tagging uitgewezen. Ons voorstel om de weblecture te verrijken, is het aanbieden van tagging mogelijkheid. De gebruikers zullen de gelegenheid krijgen om live tijdens de hoorcollege of thuis tijdens het terugkijken, de collegeopname te voorzien van tags. Deze tags zijn trefwoorden die kunnen bijdragen aan het verbeteren van indexering. Deze tags kunnen ook externe links bevatten zodat de gebruikers kunnen doorverwezen worden naar de extra leermaterialen. De toegevoegde tags zijn zichtbaar voor elke weblecturegebruikers. Zodat er een samenwerkingsverband ontstaat. De studenten maken gebruik van elkaars tags voor zowel het zoeken naar een onderwerp als het segmenteren van de collegeopname.
4.3.2.1 Must have: Live-taggen Live-taggenfunctionaliteit laat de gebruikers toe om tijdens de collegeopname rechtstreeks tags gesynchroniseerd aan de tijdlijn, toe te voegen aan de opname op iedere willekeurig moment. De server beschikt over voldoende capaciteit om al deze tags af te vangen in real-time. En plaatst deze in de tijdlijn van de opname. Taggen uitgesteld 52
Tijden het terugkijken van de collegeopnamen, kunnen de gebruikers alsnog tags toevoegen aan de opname. Zodra deze functie wordt uitgevoerd, wordt de video stopgezet. Dit om de gebruiksvriendelijkheid van de toepassing te vergroten. Metadata/tag presenteren De gebruikers hebben tijdens het terugkijken de keuze welke tags (categorie/onderwerp) ze aangeboden willen hebben. Ze kunnen bijvoorbeeld alle eigen tags zien, of gerelateerde tags. Doorverwijzen tags (intern) De tags die aan de tijdlijn zijn toegevoegd fungeren als navigatieanchor. Dat wil zeggen zodra er op de tags wordt geklikt, zal de video verspringen naar het gemarkeerde moment. Doorverwijzen tags (extern) De tags die aan de tijdlijn zijn toegevoegd kunnen hyperlinks opnemen. De gebruikers kunnen deze links aan de tags toevoegen. Deze links zijn doorverwijzingen voor extra materialen bijv. wikipedia, sharepoint, e-book etc. Het is relevant dat deze functionaliteit aanwezig is. Bladeren door metadata (browsen) Bladeren in een index is nu nog niet mogelijk. Momenteel wordt dit veelal opgelost door lijsten te presenteren van opnamedatum. Het zal mogelijk worden om lijsten van tags te genereren om te browsen.
4.3.2.2 Could have this if does not affect anything else: Zoeken Voor de weblecture zijn er verschillen in de velden waarop gezocht kan worden, de databases waarin gezocht kan worden en zaken als het combineren en trunceren van tags. De infrastructuur laat toe dat kan gezocht worden op alle velden die in de metadata voorkomen met truncatie, relevatie ranking, stemming etc. Ratingsysteem De gebruikers kunnen elkaar tags rating geven op basis van bruikbaarheid. De bruikbaarheid van de tags kan ingezet worden voor segmentatie van de collegeopnamen. Comment/bericht functie De comment/bericht functie laat de gebruikers toe om een bericht bij de collegeopname achter te laten. De gebruikers kunnen met behulp van deze functie met elkaar interacteren. Deze zal de bruikbaarheid en inzetbaarheid van de weblecture kunnen vergroten.
53
4.3.2.3 would have Tags sharen Bij het aanmaken van tags, hebben de gebruikers de mogelijkheid om deze tags met anderen te delen. In andere zin, de tagsmaker kan een aantal geselecteerde gebruikers op de hoogte stellen van zijn/haar aangemaakte tags. Beveiligen content De contentcreators, in dit geval de sprekers of presentatiegevers mogen aangeven of de content beschikbaar wordt gesteld voor de publieke gemeenschap. Segmenteren (geautomatiseerd) Studenten geven veelal aan dat huidig opnamen veel te lang zijn. Dit kan opgelost worden door de opname op te delen op basis van tags (trefwoord, onderwerp) of populariteit van een gegeven moment. Dit kan zijn een veelbekeken fragment of een veel getagd fragment. Segmenteren (user generated) Het is wenselijk de gebruiker mogelijkheid te bieden om zelf de opname te segmenteren. Dit kan door middel van het begin-, en eindmoment op te geven door de gebruiker.
54
4.4 Technisch ontwerp Om de toepassing op verschillende platformen te laten werken hebben we besloten om een webapplicatie te ontwikkelen. De gebruiker kan de webserver benaderen d.m.v webapplicatie, via webbrowser d.m.v zowel computer als mobiel telefoon(met als enige voorwaarde dat de apparaat toegang heeft tot het internet). Om dit concept krachtiger te maken zal de webapplicatie aanvoelen als een applicatie in plaats van een website. Dit versterkt de usability waar wachttijden verstandig worden ingepland en de gebruiker feedback krijgt op zijn handelingen. Daarnaast zal dezelfde URL gebruikt worden voor zowel mobiele telefoons als laptops om de tagomgeving te bereiken. Door middel van een omleidingscript zal een apparaat naar de juiste omgeving doorverwezen worden en de goede layout te zien krijgen. De webapplicatie zal uit 3 lagen bestaan: presentatie, applicatie en opslag. De webbrowser is de eerste laag, de zogenaamde presentatielaag. Deze laag bevat alle vormgeving en informatie die zichtbaar is voor de gebruiker. Vanuit deze laag kunnen de handelingen van de gebruiker afgevangen worden. De applicationlaag (ASP, PHP, ASP.NET enz.) behandelt de requests van de cliënt: de laag verstuurt instructies naar de database, ontvangt de gewenste gegevens en presenteert ze op zijn beurt in de presentatielaag. In de storagelaag (de database) bevinden de gegevens zich. Deze database zal gekoppeld worden aan de HU-database en aan de Presentations2Go database. De keuze voor technieken staat grotendeels vast door de koppeling met Presentations2Go. In het prototype zullen we hier echter deels van afwijken. Wegens tijdsgebrek is het onmogelijk een nieuwe taal aan te leren waardoor wij technieken zullen gebruiken waarmee wij bekend zijn. Dit heeft echter geen aanzienlijke gevolgen, integendeel: de diagrammen die we op voorhand opstellen zijn universeel. Door deze blauwdrukken is het eenvoudig een applicatie te bouwen in een andere taal. In het volgende hoofdstuk worden de structuur van de applicatie beschreven door middel van klassendiagrammen. Hierdoor zullen de onderling relaties tussen de klassen en de attributen zichtbaar worden gemaakt.
55
4.4.1 Klassendiagram Klassendiagram behoort tot UML, is om object-georiënteerde analyse en ontwerp te maken. In de diagram wordt de klassen, attributen en methoden weergegeven. De relaties tussen de klassen worden zichtbaat gemaakt door associatie, aggregatie, compositie en afhankelijkheden. De eerste aanzet tot systeemontwikkeling vindt plaats in de diagram hieronder. Het is een globale beschrijving van de systeemstructuur. De diagram vertoont de relaties tussen de klassen, de attributen en de methoden zijn echter achterwege gelaten. LET OP: Men dient te beseffen dat de diagram fungeert als een richtinglijn voor het ontwikkelen van de toepassing. Het is mogelijk dat het definitieve ontwerp in een latere stadium afwijkt van de diagram.
Fig 15. Klassendiagram
56
4.4.2 Technieken In het vorige hoofdstuk vermeldden we al dat we zullen afwijken van de technieken waarin de toepassing uiteindelijk gerealiseerd dient te worden. We vermeldden ook dat dit geen aanzienlijke gevolgen heeft, het betekent alleen extra tijdswinst voor dit onderzoek. Hieronder zullen we in tekst de technieken uiteenzetten die we voor de verschillende lagen zullen gebruiken. Live taggen Voor de presentatielaag van de tagomgeving, de laag die de gebruiker ziet, maken we gebruik van verschillende webstandaarden. Zaak is hierbij dat het zo crossplatform mogelijk is. Waar mobiele telefoons als enige overeenkomst hebben dat ze HTML ondersteunen is de keuze hiervoor dus snel gemaakt. De technieken zijn HTML voor de structuur, CSS voor de vormgeving en Javascript voor interactie met de gebruiker en de asynchrone server interactie. Voor de laatste maken we gebruik van de JQuery-library, een API geschreven voor Javascript puur voor interactie. Deze library bevat ook een AJAX-implementatie waarmee we asynchrone opdrachten naar de server kunnen sturen, dat wil zeggen dat niet de hele webapplicatie herladen hoeft te worden voor nieuwe data maar dat slechts kleine elementen aangepast hoeven worden. In de applicatielaag, de laag waar de instructies vinden om de gegevens uit de database te halen, word gebruik gemaakt van PHP gecombineerd met MySQL. Deze instructies zorgen ervoor dat er connectie word gemaakt met de database en worden aangeroepen door de AJAXrequests uit de presentatielaag. Een alternatief voor PHP is ASP. Het verschil is gering, maar met PHP zijn eventuele storingen eenvoudiger uit te lezen en af te vangen. Vooral voor het ontwikkelingsproces is dit toch een significant voordeel. De storage laag bevat alle verwijzingen naar videomateriaal, de tags enzovoort. Deze worden door MySQL queries opgehaald en weggeschreven. Deze queries vinden we in de applicatielaag.
Zoeken en terugkijken Voor de presentatielaag waarin de gebruiker een weblecture kan zoeken en terugkijken worden met name weer de standaard webtechnieken gebruikt. Opvallend verschil is dat we voor de video’s een nieuwe speler hebben ontwikkeld om de tags in de tijdlijn te kunnen tonen. Hiervoor hebben we ActionScript 3 gebruik in combinatie met Flex. Dit is een voor ons vertrouwde taal die uiterst interactief is. Presentations2Go heeft er toentertijd voor gekozen SilverLight van Microsoft te hanteren. Het is niet zinvol om Flash en Silverlight het tegen elkaar op te laten nemen. Voor het kiezen van een geschikt framework moet men uitgaan van het doeleinde van 57
de toepassing. Bij het kiezen voor geschikte framework voor streaming media moet de volgende aandachtspunten in acht nemen: Codec ondersteuning De kwaliteit van de streaming media hangt af van de gebruikte codec. Hoe effectief de codec kan coderen en decoderen, heeft direct invloed op de informatie verlies van de video's. Zowel Flash als Silverlight ondersteunen de meeste codec en meest belangrijk H2.64 video. Vanuit dit aspect kunnen we concluderen dat codec ondersteuning geen grote rol speelt. Accessibility Flash staat bekend om zijn rich accessibility features. Hiermee kan men de toepassing ontwikkelen voor mensen met functiebeperking bijv. kleurenblind. Deze mogelijkheid is een waardevolle asset voor toegankelijkheid van de weblectures. In Silverlight 3 krijgt men voor het eerst de mogelijkheid tot alle systeemkleuren. Hiermee is het mogelijk om toepassing te ontwikkelen zodat het eenvoudig is om tussen hoge contrast thema’s te kiezen voor gebruikers met zichtbeperking. Doel: interactie Het doel van dit onderzoek is het zoeken naar een oplossing voor verbeterde ontsluiting van de weblecture. Flash en Silverlight beschikken allebei over de rich internet application productivity. Met andere woorden, ze zijn allebei in staat om interactieve functionaliteit te realiseren. De drie hierboven benoemde punten zijn meestal het uitgangspunt voor het ontwikkelen van weblecture. Zowel Flash als Silverlight voldoen aan deze drie criteria’. Vanwege deze gelijkheid, maakt het voor dit onderzoek niet uit welke framework wordt gekozen. Voor het nabootsen van de videoplayer wordt Flex framework gebruikt. Flex is de ontwikkelomgeving voor Flash RIA voor de developers. Met MXML en Actionscript 3.0 kunnen er volledige RIch internet Application gebouwd worden. De reden hiervoor is voornamelijk de aanwezige kennis en ervaring met actionscript. De grootste obstakel om geen silverlight te vermijden is dat .NET framework werkt met C++ en C#, het zijn wat moeilijker programmeer-taal, en dat we nooit eerder in aanraking kwamen met deze talen. Om de deadline van het project te garanderen hebben we besloten voor Flex te gaan.
58
4.5 Grafisch ontwerp In dit onderdeel staat de visuele vormgeving van de toepassing centraal. Dit is niet alleen een visuele representatie van de toepassing, maar ook de weergave van gebruiksvriendelijkheid.
4.5.1 User Interface In de praktijk scoren de producten goed als de gebruiksvriendelijkheid in orde is. In de context van computertoepassingen wordt vooral gekeken op welke manier de gebruiker het best kan interacteren met de toepassing. 4.5.1.1 Schetsen Net als bij alle ontwerpen, begint het proces met schetsen van het ontwerp. Het schetsen is een krachtig gereedschap om ideeën te verkennen. Het doel is een oplossing te bereiken door verschillende concepten te schetsen.
Fig 16. Schets voor tagging functie
De afbeelding hierboven is een poging tot tagging functie. In bijlage 4 zijn alle schetsen bijgesloten.
59
4.5.1.2 Klik model Een veel toegepaste methode om de gebruiksvriendelijkheid te testen is het zgn. klik model. Een klik model is een fysieke representatie van een ontwerp, met volledige werkende navigatie. De grafische elementen zijn echter niet aanwezig. Het doel van het klik model is om snel het ontwerp door gebruikers te laten testen voordat het ontwerp in ontwikkeling wordt genomen. Dit voorkomt onnodig werkzaamheden wanneer het gehele ontwerp al geïmplementeerd is. In bijlage 5 zijn alle wireframes bijgesloten.
Fig 17. Wireframe weblecture
4.5.2 Vormgeving Er bestaan een aantal vuistregels voor het ontwerpen van een applicatie. Deze zullen we hier niet allemaal benoemen, maar ze zijn zeker verwerkt in de interface zoals deze nu is. Een paar belangrijke regels zijn: Interface element on demand: Streven is hier de gebruiker een simpele en overzichtelijk interface aan te bieden. Extra elementen aanbieden wanneer de gebruiker er om vraagt.
Fig 18. Zoekveld zonder en met extra element
60
Contrast manage focus: Een uitdaging bij het ontwerpen van een user interface is de accessibility. Hierin speelt met name het kleurgebruik een belangrijke rol. Ongeveer 8% van de blanke bevolking is kleurenblind (www.medischevragen.be, n.d.). Daarom zullen wij in het ontwerp vooral gebruik maken van contrasterende kleuren. Strive for consistency: Consistentie in het ontwerp bezorgt aan de gebruiker een gelijke ervaring binnen elk onderdeel van de toepassing. Consistentie binnen ontwerpen leiden tot gestroomlijnde handelingen. De uitwerkingen van de interface bevinden zich in de bijlage van dit document. De afbeeldingen hieronder zijn de voltooide ontwerpen.
Fig. 19 webapplicatie Livetags op een desktop
61
Fig. 20 webapplicatie Livetags op een laptop
Fig. 21 webapplicatie Livetags op een mobiel telefoon
62
5. Ontwikkeling In het vorige hoofdstuk is het ontwerp-voorstel beschreven en zijn de blauwdrukken gerealiseerd voor de ontwikkelingsfase. In dit hoofdstuk worden de realisatiesprocessen gedocumenteerd. We gaan hier weer uit van de drie lagen die een toepassing kent: storage, presentation en application.
5.1 Storage In het afgelopen jaar heeft de HU een licentie aangeschaft om Presentations2Go in te zetten in het onderwijs. In de testfase beschikt HU nog niet over een eigen dedicated server waarvan de weblectures gestreamd kunnen worden. Op dit moment maakt de HU gebruik van de server van Presentations2Go. Hierdoor is de verbindingsmogelijkheid tussen het prototype en de weblectureserver vrijwel uitgesloten. Met andere woorden: we krijgen geen toegang tot de server waar de weblectures opgeslagen staan. Om echter een webapplicatie prototype te ontwikkelen die de input van de gebruikers kan afvangen moet er een database ingericht worden. Deze fungeert als een storagelaag waar gegevens opgeslagen en/of opgevraagd kan worden door de cliënt. Deze storagelaag wordt gerealiseerd door middel van een MySQL server. In de database zijn drie tabellen opgenomen: Recording sessie - vanaf het moment dat de weblectureopname begint, start een zogenaamde ‘Recording sessie’. Zo’n sessie kan je beschouwen als een tijdinterval binnen welke de gebruikers tags kunnen versturen. Elke sessie heeft zijn starttijd en eindtijd, die uitgedrukt zijn in timestamps. Timestamps zijn de decimale representatie van de Unix time en duidt aan op welk tijdstip een bepaalde computerhandeling plaatsvindt. Vanwege deze unieke eigenschap kan men eenvoudig twee timestamps met elkaar vergelijken en de gebeurtenis in de tijd bijhouden (wikipedia, 2010).
Fig. 22 database tabel sessies
63
Elke kolom van de tabel representeert een type gegevens van de database. Tags - Deze tabel bevat alle tags die door de gebruikers worden verstuurd. De tags worden in oplopende volgorde toegevoegd in de database. Naast de ID’s krijgen de tags ook een type. Er worden in het prototype twee soorten tags onderscheiden: steekwoord en URL. Deze lijst wordt ook weer gebruikt voor de autocomplete functie.
Fig. 23 database tabel tags
Koppel van tag en sessie - De gegevens uit deze tabel duiden de tijdstip van de tag aan, binnen een bepaalde opnamesessie. De tabel koppelt de tags een de sessies aan elkaar. De tagTime variabel is de timestamp op het moment de applicatie werd genotificeerd er toevoeging van tag plaatsvond. De joinID in de onderstaande tabel wordt echter niet gebruikt in de webapplicatie. Het is gegenereerd puur om eventueel fouten in het programma af te vangen. Deze tabel is de spil voor alle algoritmes die toegepast kunnen worden om de ontsluiting van weblectures te verrijken. Goed geformuleerde queries kunnen hier gerelateerd materiaal uithalen, namen van users opvragen, enzovoort.
Fig. 24 database tabel tags join
64
Uit de database-structuur kunnen we opmerken dat er relaties aanwezig zijn tussen de tabellen. De database is ingericht met oog op een relationeel database management systeem model. Dat wil zeggen dat de tabellen onderling 1:n en n:n relaties onderhouden.
Fig. 25 1:N relatie
Fig. 26 N:N relatie
5.2 Application De communicatie tussen de cliënt en de back-end wordt tot stand gebracht door een zogenaamde applicationlaag. Deze laag brengt verbinding tot stand tussen de storagelaag en presentationlaag. Het is verantwoordelijk voor het handelen van request vanuit de cliënt en stuurt gegevens vanuit de database, terug naar de cliënt. PHP en javascript technologieën worden hier toegepast om de gegevens uit meerdere child tabellen terug te sturen naar de cliënt.
5.3 Presentation De presentationlaag is eigenlijk de userinterface van de webapplicatie. Het bestaat uit HTML, CSS en javasript. De interface (navigatie en layout) wordt gegenereerd door HTML en CSS, en presenteert de gegevens uit de database. Deze gegevens zijn verkregen d.m.v PHP en javascript op de manier hierboven beschreven is. Verder zal er ook geëxperimenteerd worden met HTML5 en CSS3. Beide zijn nog in de ontwikkelingsfase, maar een grote deel van de webbrowsers bieden al ondersteuning voor deze twee technologieën. CSS3 laat men toe om op nog eenvoudigere en rijkere manier een interface te creëren. En HTML5 introduceert nieuwe tags die zorgen voor meer structuur in het document (wikipedia, 2010). Een interessante element is de
