Lintenmanagement Besterdring en Korvelseweg
Plan van Aanpak
Januari 2011
Inhoudsopgave Managementsamenvatting
3
1
Inleiding
5
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
5 6 7 7 7 8 8
2
Uitgangssituatie in Besterdring en Korvelseweg 2.1 2.2 2.3 2.4
2.5 2.6
3 4
5
Achtergrond Project Lintenmanagement Afbakening projectgebied Uitgangspunten Doelstelling Functie Plan van Aanpak Leeswijzer
Inleiding Analyse ruimtelijk economische structuur De ondernemers en stakeholders aan het woord De bewoners en consumenten aan het woord 2.4.1 Consumentenenquête 2.4.2 Burgerpanel 2.4.3 Bewonersavonden De gemeente aan het woord Samenvatting kansen en potenties
9 9 9 14 16 16 18 18 20 21
Visie en ambitie
22
Projecten programma
24
4.1 4.2 4.3
24 24 25 25 30 32 33 33 34
Inleiding Gezamenlijke verantwoordelijkheid van partijen De projectactiviteiten per thema 4.3.1 Functioneel en economisch 4.3.2 Ruimtelijk en fysiek 4.3.3 Sociaal 4.3.4 Veiligheid 4.3.5 Communicatie 4.3.6 Quick Wins
Organisatie en financiën
37
5.1 5.2
Organisatie Financiën
37 38
Output- en impactindicatoren lintenmanagement Omschrijving werkzaamheden van de lintenmanager Projectbegroting
39 41 42
Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3
2
Managementsamenvatting Kansen en bedreigingen linten De Besterdring en de Korvelseweg zijn van oudsher belangrijke verbindingsstraten waaraan ondernemers zich met winkels of andere bedrijven vestigden omdat er veel verkeer was. Door schaalvergroting in de detailhandel, de opkomst van internetwinkelen, de toegenomen mobiliteit van de consument en de gewijzigde bevolkingsamenstelling in de wijken staat de winkelfunctie van de linten echter onder druk. Als gevolg daarvan worden de beide winkelstraten, evenals vele oudere winkelstraten in Nederlandse steden, geconfronteerd met een aantal bedreigingen, zoals leegstand, verloedering, verminderde uitstraling, versnipperd vastgoedeigendom en ongewenste bouwactiviteiten. De afstemming tussen verschillende betrokken partijen en initiatieven is een kritische factor. De Besterdring en de Korvelseweg hebben met een verrassend winkelaanbod het saaie beeld kunnen doorbreken van het uniforme winkelaanbod dat in iedere binnenstad aanwezig is. In beide straten domineren de speciaalzaken het beeld, gerund door zelfstandige ondernemers, die bovendien vaak zelf eigenaar zijn van hun pand. Lintenmanagement Het lintenmanagement heeft tot doel om in gezamenlijkheid met partijen als ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente een structurele verbetering te realiseren van het economisch functioneren, de leefbaarheid en het ondernemersklimaat van de Besterdring en de Korvelseweg. De lintenmanager loopt op straat rond, houdt zich bezig met de dagelijkse gang van zaken in de beide linten en heeft contact met de ondernemers, eigenaren en gemeente en wanneer nodig met andere partijen. De lintenmanager draagt zorg voor het aanzwengelen van projecten en activiteiten om de linten als totaalproduct te versterken en aantrekkelijker te maken voor de consument. Context en partners lintenmanagement De lintenmanager vervult vooral een rol in de coördinatie van de dagelijkse activiteiten om zo het totaalproces in gang te brengen en te houden. De andere spelers in het lintenmanagement zijn vooral de ondernemers(verenigingen), de vastgoedeigenaren, de Kamer van Koophandel, de Ondernemers Federatie Tilburg en diverse diensten en afdelingen van de gemeente. Om tot een krachtige en samenhangende aanpak te komen hebben deze partijen zich verenigd in de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg. Het lintenmanagement bestaat daarom niet alleen uit activiteiten die door de lintenmanager worden uitgevoerd, maar deels ook uit activiteiten waarbij de verantwoordelijkheid bij andere betrokken partijen ligt, maar waarbij de lintenmanager een belangrijke stimulerende en bemiddelende rol zal spelen. Doel Plan van Aanpak Centraal in dit Plan van Aanpak staan de activiteiten die moeten worden uitgevoerd om de problemen in de beide winkelstraten op te lossen. Ofschoon het lintenmanagement in beginsel voor een periode van minimaal 3 jaar wordt opgestart, ligt het accent vooralsnog op het eerste uitvoeringsjaar. Dit onderdeel van het Plan van Aanpak, het zogenaamde projectenprogramma, is leidraad voor het handelen van de lintenmanager. Vertreksituatie en ambitie Het Plan van Aanpak start met een onderzoek van de huidige stand van zaken in de Besterdring en de Korvelseweg. Achtereenvolgens komen aan de orde de resultaten van een analyse van de ruimtelijk economische structuur van de beide linten en de resultaten van een ondernemersenquête in de linten. Ook komen de bewoners, de consumenten en de gemeente aan het woord. Op basis van de analyses, enquêtes en gesprekken wordt vervolgens het ambitieniveau voor de linten vastgesteld en doorvertaald in projectactiviteiten (projectenprogramma).
3
Projectactiviteiten In het Plan van Aanpak zijn 21 verbetermaatregelen opgenomen. Centraal in de aanpak staat dat de kwaliteit van de winkelstraten vooral wordt bepaald door de wisselwerking tussen de panden, de functies die daar in gehuisvest zijn en de mate waarin het openbare gebied het functioneren ondersteunt. De benoemde projectactiviteiten zijn:
Vastleggen ontwikkelingsrichting linten Opstellen brancheprofielen voor de beide linten Ontwikkelen acquisitiebrochure Actief werven kandidaten Sluiten afspraken met eigenaren van leegstaande panden Aankoop strategisch vastgoed linten Vernieuwing weekmarkt Besterdplein Marketing/communicatieplan cultureel erfgoed Korvelseweg Verbeteren kwaliteit startende en gevestigde ondernemers Verbeteren uitstraling openbaar gebied en panden op korte termijn Parkeren Ondersteunen ondernemersverenigingen Versterken betrokkenheid vastgoedeigenaren Veilig ondernemen Opstelling en uitvoering communicatie/promotieplan Tijdelijke invulling etalages van leegstaande panden Atelierwinkels in de linten Gezamenlijke koopzondagen in de linten Vormgeven nieuw uitstallingenbeleid Verbetering inrichting etalages/winkels Quick Wins in openbaar gebied.
De met het Plan van Aanpak te bereiken resultaten zijn zo SMART mogelijk gedefinieerd en opgenomen in bijlage 1. Uitgangspunten Het voorliggend Plan van Aanpak kan gelezen worden als een dringend appèl op alle organisaties en actoren in de stad om gezamenlijk aan behoud en stimulering van de dynamiek van de twee linten te werken. Het plan gaat iedereen aan, in het bijzonder iedereen die in de linten woont, werkt of er vastgoed bezit. Het plan van aanpak kan gezien worden als een belangrijk instrument voor het creëren van verantwoordelijk gedrag in het ontwikkelingsbeleid voor de twee linten. Het doorbreekt de cultuur van vrijblijvend met elkaar praten en creëert een sfeer waarin actoren serieus nadenken over de mate waarin zij zich aan elkaar willen verplichten. Het plan van aanpak is opgesteld in overleg met alle belanghebbende partijen (ondernemers, eigenaren, makelaars, consumenten, bewoners). Het traject van het tot stand komen van het plan van aanpak is aldus tevens benut om een breed draagvlak te creëren. Organisatie en financiën Het project lintenmanagement is gestart in juni 2010 en loopt tot eind 2013. De begrote kosten voor de uitvoering van het Plan van Aanpak bedragen voor de periode 2011-2013 in totaal € 300.000 (voor een specificatie van de projectbegroting zie bijlage 3). Het project ressorteert onder de portefeuillehouder Economie en Ondernemerszaken. De gemeentelijk gebiedsmanager fungeert op ambtelijk niveau als aanspreekpunt voor de lintenmanager. De lintenmanager wordt aangestuurd door de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg.
4
1
Inleiding
“Meer winkelend publiek, jonge ondernemers en mooi opgeknapte panden. Dat is waar Saskia Nieuwesteeg zich het komend half jaar voor gaat inzetten. Zij is namelijk aangetreden als de lintenmanager van de Besterdring en de Korvelseweg. Nieuwesteeg richt haar aandacht met name op de winkellinten (linten zijn wegen die van oudsher de stadsdelen van Tilburg met elkaar verbinden) en de versterking van de economische bedrijvigheid in die straten. Tilburg heeft een lintenmanager aangesteld omdat de Korvelseweg en de Besterdring onder druk staan. De manager zet zich samen met betrokken ondernemers, de Kamer van Koophandel en de gemeente in voor promotie van de verbetering van het vestigingsklimaat van die linten. De gemeente Tilburg heeft de linten in beeld gebracht in een prentbriefkaartenserie en is o.a verkrijgbaar in winkels op de Besterdring en Korvelseweg zelf”.
Bron: Brabantsdagblad, 22 juli 2010
1.1
Achtergrond
Met deze passages uit een recent artikel uit het Brabantsdagblad kan de stemming in de Besterdring en de Korvelseweg treffend worden weergegeven. De ondernemers willen zo snel mogelijk aan de slag met de verbetering van hun winkelstraten. In de vele gesprekken die de lintenmanager in de afgelopen periode heeft gevoerd met de ondernemers in de beide linten is dit nog eens bevestigd. Het is duidelijk, dat de straten niet meer functioneren zoals in het verre verleden het geval was. De Oude Stad van Tilburg kent een uitgebreid netwerk van historische verbindingen die organisch zijn gegroeid en de basis vormen van waaruit dit stadsdeel zich verder heeft ontwikkeld. Deze straten, die bekend staan als de linten, vormen een web dat vanuit de binnenstad uitwaaiert naar de randen van de (oude) stad. In de huidige situatie kan een tweetal type linten onderscheiden worden: de bedrijvige linten en de rustige linten. Bedrijvige linten kenmerken zich door een sterke menging van functies (wonen, winkels, horeca en bedrijven), een hoog voorzieningenniveau en een dynamisch karakter. De rustige linten zijn veel meer verworden tot normale woonstraten zoals we die ook in latere uitbreidingen in de Oude Stad kennen. De Besterdring en de Korvelseweg zijn duidelijke voorbeelden van bedrijvige linten. De bedrijvige linten zijn van oudsher belangrijke verbindingstraten waaraan ondernemers winkels of andere bedrijven begonnen omdat er veel verkeer was. Ondanks de aanwezigheid van andere bedrijven bepalen winkels veelal het beeld dat mensen van de linten hebben. Maar juist de winkelfunctie is kwetsbaar voor landelijke en lokale ontwikkelingen op het gebied van detailhandel. Door onder andere schaalvergroting in de detailhandel, de opkomst van internetwinkelen, de toegenomen mobiliteit van de consument en de gewijzigde bevolkingsamenstelling in de wijken staan de linten in hun huidige vorm onder druk. Er zijn winkels verdwenen en er is leegstand ontstaan. Deze ontwikkelingen maken een heroriëntatie op de positie van de linten noodzakelijk. Om grip te krijgen op de ontwikkelingen hebben de gemeente Tilburg en de Kamer van Koophandel in samenwerking met de Ondernemers Federatie Tilburg in 2008 door het adviesbureau BRO onderzoek laten doen naar het economisch functioneren van de linten. 5
Opvallende constatering uit dat onderzoek is dat de linten voor de Tilburgse economie nog steeds erg belangrijk zijn. Circa 10% van de werkgelegenheid in Tilburg concentreert zich aan de bedrijvige linten. Van het aantal winkels is ongeveer 21% gevestigd aan een van de bedrijvige linten. Dit betreft 17% van het winkelvloeroppervlak van Tilburg. In het onderzoeksrapport stelt BRO voor om de bedrijvige linten Besterdring, Korvelseweg, Piusstraat en het noordelijk deel van de Goirkestraat aan te wijzen als de detailhandelslinten en daarvoor een gericht stimuleringsbeleid te voeren. BRO doet de aanbeveling om als onderdeel van het stimuleringsbeleid onder andere straatmanagement in te voeren. Ook worden diverse maatregelen voorgesteld die met name door een straatmanager zouden moeten worden opgepakt. Gedacht kan worden aan het verenigen van makelaars en eigenaren, het opknappen van panden, de invulling van vrijkomende en leegstaande panden, behouden bestaande bedrijvigheid en het ondersteunen en adviseren van de ondernemersorganisaties in de linten. In september 2009 heeft de gemeente de handschoen opgepakt. In de nota “Promotie Linten Oude Stad” geeft de gemeente concrete handreikingen voor de toekomst van de linten. Het uitvoeren van een experiment met straatmanagement vormt één van de acties voor 2010. Het gaat om een experiment van voorlopig een half jaar dat zich richt op de Besterdring en de Korvelseweg. De Kamer van Koophandel, de Ondernemers Federatie Tilburg, de gemeente Tilburg, de Ondernemersvereniging Korvel Vooruit en de Winkeliersvereniging Den Besterd hebben zich verenigd in de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg en zijn gezamenlijk aan de slag gegaan om aan het experiment invulling te geven. De lintenmanager is op 15 juni 2010 met haar werkzaamheden gestart.
1.2
Project Lintenmanagement
De Besterdring en de Korvelseweg worden geconfronteerd met een aantal problemen, die typerend zijn voor oudere winkelstraten in de grote steden in Nederland. Aan de orde zijn overwoekering van de winkelfunctie door andere functies, negatieve uitstraling horeca-aanbod, matige branchering, verdeeld eigendom en concurrerende winkelontwikkelingen. Juist dit soort straten heeft met een verrassend winkelaanbod het saaie beeld kunnen doorbreken van het uniforme winkelaanbod dat in iedere binnenstad aanwezig is.
Het rapport van BRO geeft aan, dat in de verouderde winkelgebieden een structuur ontbreekt om op een effectieve wijze de problemen aan te pakken. De vele partijen in dit soort winkelgebieden zijn afzonderlijk niet staat om een proces van achteruitgang te stuiten c.q. een verbetering van een winkelgebied in gang te zetten. Het ontbreken van financiële middelen, marktkennis, slagvaardigheid, kennis en expertise en afstemming met andere activiteiten ligt hier veelal aan ten grondslag. Het opzetten van een publiek privaat samenwerkingsverband in de vorm van lintenmanagement is een middel om doelstellingen en strategieën (= verbetering winkelgebied) gemeenschappelijk te maken en krachten te bundelen.
Lintenmanagement is geen wondermiddel. Om veranderingen in het voorzieningenaanbod te realiseren is een termijn van meerdere jaren nodig. De intentie is daarom om van het lintenmanagement een continue aanpak te maken. In dit projectvoorstel wordt in eerste instantie uitgegaan van een projectperiode van 3½ jaar. Na afloop van deze periode worden de behaalde resultaten geëvalueerd en vindt besluitvorming over het vervolg van het lintenmanagement plaats.
6
1.3
Afbakening projectgebied
Met het oog op de beperkte beschikbaarheid van middelen heeft het gemeentebestuur bij wijze van experiment gekozen voor een geconcentreerde inzet van deze middelen voor de bedrijvige linten Besterdring en Korvelseweg. Vooralsnog vormen deze twee winkelgebieden het werkgebied van het lintenmanagement. Tot het winkelgebied Besterdring worden behalve de Besterdring ook het Besterdplein en het NSplein gerekend. Onder het winkelgebied Korvelseweg vallen naast de Korvelseweg tevens de Laarstraat, het Korvelplein, het Sint Annaplein en de Zomerstraat. Indien in het vervolg wordt gesproken over de Besterdring resp. de Korvelseweg worden deze winkelgebieden bedoeld.
1.4
Uitgangspunten
De belangrijkste uitgangspunten voor het project zijn: • Het project heeft een looptijd van juni 2010 tot eind 2013. • In een op te stellen plan van aanpak worden de door het lintenmanagement uit te voeren meerjarenactiviteiten nader omschreven. • Het plan van aanpak wordt opgesteld in overleg met de belanghebbende partijen (ondernemers, eigenaren, makelaars, consumenten etc.). • Het plan van aanpak is eind december 2010 gereed. • Het plan van aanpak houdt rekening met de eigenheid van de beide linten; daar waar deze eigenheid om een aparte benadering vraagt komt dit in het plan van aanpak tot uitdrukking. • Het traject van het tot stand komen van het plan van aanpak wordt tevens benut om daarvoor draagvlak te creëren bij de aan de linten gevestigde ondernemers. • In het plan van aanpak worden de meerjarenactiviteiten gekoppeld aan: o de te bereiken resultaten, die uiteraard SMART zijn o een trekker van de activiteit o de betrokken partijen o instrumenten o planning en looptijd • Een nulmeting moet de beginsituatie van het project duidelijk in beeld brengen. • De lintenmanager stelt ieder jaar een activiteitenplan op. In dit Plan van Aanpak ligt het accent op de activiteiten voor het eerste jaar. • Het project valt onder de portefeuillehouder Economie en Ondernemerszaken. Gebiedsmanager P. van Esch is ambtelijk opdrachtgever. De lintenmanager wordt aangestuurd door de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg.
1.5
Doelstelling lintenmanagement
Het lintenmanagement heeft tot doel om in gezamenlijkheid met partijen als ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente een structurele verbetering te realiseren van het economisch functioneren, de leefbaarheid en het ondernemersklimaat van de Besterdring en de Korvelseweg.
De focus van het samenwerkingsverband ligt op de versterking van de economische positie van de linten. Bij het lintenmanagement gaat het primair om de partijen die investeren in de linten. Dat zijn de gemeente (in de openbare ruimte), de vastgoedeigenaren (in de panden) en de ondernemers (als gebruikers van de panden). Ook de bewoners van de linten hebben belang bij goed functionerende linten. Goed
7
lintenmanagement houdt rekening met deze belangen. De bewoners worden daar waar mogelijk betrokken via vooroverleg.
1.6
Functie Plan van Aanpak
In het Plan van Aanpak staan de projectactiviteiten in hun onderlinge samenhang en de te behalen (meetbare) resultaten centraal. Ofschoon het lintenmanagement in beginsel voor een periode van minimaal 3 à 5 jaar wordt opgestart, ligt het accent vooralsnog op het eerste uitvoeringsjaar. Dit onderdeel van het Plan van Aanpak, het zogenaamde projectenprogramma, is leidraad voor het handelen van de lintenmanager. Zij is verantwoordelijk voor de voortgang en eventuele aanpassing van dit programma.
1.7
Leeswijzer
In het volgende hoofdstuk wordt de huidige stand van zaken in de Besterdring en de Korvelseweg beschreven. Achtereenvolgens komen aan de orde de resultaten van een analyse van de ruimtelijk economische structuur van de beide linten en de resultaten van de ondernemersenquête in de linten. Ook komen de bewoners, de consumenten en de gemeente aan het woord. Op basis van de analyses en enquêtes wordt in hoofdstuk 3 vervolgens een ontwikkelingvisie voor de linten geformuleerd. In hoofdstuk 4 worden de visie en ambities vertaald en uitgewerkt in projectactiviteiten (projectenprogramma). Hoofdstuk 5 tenslotte is gewijd aan de organisatorische en financiële aspecten van de voorgestelde aanpak.
Historische opname van de Besterdring
Historische opname van de Korvelseweg
8
2
Uitgangssituatie in de Besterdring en de Korvelseweg
2.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een inventarisatie gemaakt van de huidige situatie in de Besterdring en de Korvelseweg met als doel de sterke en zwakke kanten van de beide linten helder in beeld te brengen. Op basis van de uit de inventarisatie naar voren komende kansen en dilemma’s kan vervolgens een visie en ambitie voor de linten worden vastgesteld. Duidelijk wordt dan waaraan gewerkt moet worden en welke acties ondernomen moeten worden. De inventarisatie van de bestaande situatie biedt tevens het referentiekader om tussentijds de voortgang van het project en na afloop de resultaten van het lintenmanagement te kunnen meten. Daartoe wordt een monitor ontwikkeld die eenvoudig herhaald kan worden. De benodigde informatie om de vertreksituatie in de linten vast te leggen is verkregen door het uitvoeren van verschillende onderzoeken: 1. een analyse van de ruimtelijk economische structuur van de twee linten op basis van onderzoeken die in de afgelopen jaren zijn gedaan. 2. een ondernemersenquête welke in september 2010 is uitgezet. In de enquête staat de waardering van het vestigingsklimaat in de linten centraal. 3. een consumentenonderzoek dat in mei 2006 heeft plaatsgevonden 4. een onderzoek naar de linten dat de gemeente in 2007 onder het Burgerpanel heeft uitgevoerd 5. een interactieve informatiebijeenkomst met de stakeholders in november 2010.
2.2
Analyse ruimtelijk economische structuur
Hierna wordt door middel van profielschetsen de situatie voor ieder lint afzonderlijk in beeld gebracht. De analyses zijn gebaseerd op rapporten en nota’s welke de laatste jaren over de linten in de Oude Stad zijn verschenen. De belangrijkste informatiebronnen in dit kader zijn: Onderzoek naar het economisch perspectief van de linten (BRO, oktober 2008) HBD-kansenkaart Besterdring (HBD, mei 2009) HBD-kansenkaart Korvelseweg (HBD, april 2010) Nota “Linten in de Oude Stad, een leidraad” Nota “Promotie Linten Oude Stad” Notitie “Dynamiek van de bedrijvige linten”
9
Factsheet Besterdring (Besterdring, Besterdplein en NS-plein)
Voorzieningenaanbod Aantal Voorzieningen % Aantal Voorzieningen Winkels 61 43% Overige functies 77 55% Leegstand 2 2% Totaal 140 100% Winkelaanbod Aantal winkels Winkelvloeroppervlak Boodschappen doen 16 2.830 Winkelen 36 3.794 Laagfrequent kopen 9 1.742 Totaal 61 8.366 Overige functies Aantal overige functies % Aantal overige functies Horeca 17 22% Productiebedrijven en groothandel 21 27% Zakelijke dienstverlening en verhuur 29 38% onderwijs, maatsch., soc-cul. en overheidsdiensten 10 13% Totaal 77 100% Bron: BRO Onderzoek naar het economisch perspectief van de linten, 2008
10
Besterdring Besterdring, Besterdplein en NS-plein Voorzieningenaanbod Het voorzieningenaanbod toont een sterke mix van vooral publieksgerichte bedrijven: winkels, (dag)horeca, dienstverlening en publiekverzorgend ambacht wisselen elkaar af. Het aantal allochtone ondernemers in de Besterd is geringer dan in de Korvelseweg. In de afgelopen 15 jaar is het aantal winkels nauwelijks gewijzigd en schommelt rond de 60. Het aantal horecazaken stabiliseert zich rond de 15 à 20 vestigingen. Het aantal productiebedrijven/groothandel nam in de laatste 15 jaar toe van 13 naar 21. Het aantal bedrijven in de commerciële diensverlening steeg van 16 naar 29 en het aantal voorzieningen in de sector overheid, onderwijs, maatschappelijke, sociale en culturele diensten nam toe van 6 naar 10. Winkelaanbod De Besterd functioneert als een sterk wijkwinkelcentrum. Het winkelaanbod is zeer divers met enkele belangrijke trekkers, zoals twee supermarkten en een aantal landelijk bekende filiaalbedrijven. Van het aantal aanwezige winkels richt 25% zich op boodschappen doen (dagelijkse artikelen), 15% op laagfrequente aankopen (met accent op wonen) en 60% op vergelijkend winkelen. In de laatste sector telt de Besterd veel kleinschalige speciaalzaken (mode, luxe artikelen en vrije tijd). Autobereikbaarheid en parkeren Met name voor de detailhandel is de bereikbaarheid van groot belang. Over het algemeen wordt deze door zowel de bezoekers als door de ondernemers als goed ervaren. De invoering van betaald parkeren heeft er toe geleid dat langparkeerders geweerd worden en er meer parkeerplaatsen beschikbaar zijn voor winkelbezoek. De Besterdring telt circa 11.000 auto’s per dag. Hoge snelheid van autoverkeer leidt tot gevoelens van onveiligheid. Routing en openbaar gebied De Besterd vormt een lang lint met verspreide winkelvestigingen en andere vormen van bedrijvigheid. Het voorzieningenfront vertoont op veel plaatsen grote gaten. Dit maakt, naast de functionele diversiteit, dat de Besterd niet meer aandoet als één geheel. De supermarkten liggen ver uit het hart van het winkelgebied. De weg is te breed voor winkelgebied en de oversteekbaarheid is slecht De aankleding van de openbare ruimte is niet bij de tijd. De straatverlichting is sfeerloos, de trottoirs zijn verouderd en aan de westzijde te smal. De lege vlakte tussen de Besterd en de Cityring zet de relatie met de binnenstad onder druk. Knelpunten • Functioneel o Verpaupering van panden o Verhuisplannen reeds lang gevestigde winkeliers o Afnemende bevolking in de wijk, kleinere huishoudens o Afnemende belangstelling zelfstandig ondernemersschap o Versnipperd eigendom, geen gezamenlijke visie o Organisatiegraad ondernemers is laag • Ruimtelijk o Te lang lint, geen aaneengesloten voorzieningenfront meer o Parkeermogelijkheden aan de krappe kant o Inrichting openbare ruimte (wegprofiel, bestrating, verlichting) o Amorfe aansluiting van de Besterdring op de Cityring Perspectief en Potenties • Diversiteit en sterke menging van functies • Concentratie van winkels tussen Lange Nieuwstraat en Schaepmanstraat • Supermarkten naar de koppen van dit nieuwe winkelgebied • Verbetering samenwerking met ambulante handel (regionale weekmarkt)
11
Factsheet Korvelseweg (Laarstraat, Korvelplein, Korvelseweg, Sint Annaplein en Zomerstraat)
Voorzieningenaanbod Aantal Voorzieningen % Aantal Voorzieningen Winkels 62 39% Overige functies 85 53% Leegstand 14 8% Totaal 161 100% Winkelaanbod Aantal winkels Winkelvloeroppervlak Boodschappen doen 18 5.943 Winkelen 32 3.922 Laagfrequent kopen 12 2.721 Totaal 62 12.586 Overige functies Aantal overige functies % Aantal overige functies Horeca 10 12% Productiebedrijven en groothandel 22 25% Zakelijke dienstverlening en verhuur 33 39% onderwijs, maatsch., soc-cul. en overheidsdiensten 20 24% Totaal 85 100% Bron: BRO Onderzoek naar het economisch perspectief van de linten, 2008
12
Korvelseweg Laarstraat, Korvelplein, Korvelseweg, Sint Annaplein en Zomerstraat Voorzieningenaanbod Het voorzieningenaanbod is heel divers. Winkels, horeca en overige activiteiten zijn door elkaar gevestigd. In het gebied staan tamelijk veel panden leeg. Aan de Korvelseweg hebben zich in vergelijking met de Besterd veel allochtone ondernemers gevestigd. Het aantal horecazaken liep in de afgelopen 15 jaar enigszins terug (van 14 naar 10). Het aantal productiebedrijven/groothandel stabiliseert zich rond de 20 à 25, het aantal bedrijven in de commerciële diensverlening nam de afgelopen 15 jaar toe van ruim 20 naar 33 en het aantal voorzieningen in de sector overheid, onderwijs, maatschappelijke, sociale en culturele diensten nam enigszins af. Winkelaanbod De Korvelseweg heeft een bijzondere positie in de Tilburgse winkelstructuur. Het is het sterkste winkellint in Oud Zuid. In het winkelcentrum wisselen gerenommeerde winkelbedrijven en starters elkaar af. Het is als wijkwinkelcentrum gericht op een breed publiek; het winkelaanbod heeft een zeer gemengd karakter. Op de Korvelseweg kan men terecht voor de boodschappen (dagelijkse artikelen, 30% van het aantal winkels), voor laagfrequente aankopen (vooral artikelen voor in en om het huis, 20% van het aantal winkels) en om te “winkelen” (mode in ruime zin, 50% van het aantal winkels). In de Korvelseweg is een aantal belangrijke trekkers gevestigd, nl. een viertal supermarkten en een aantal andere, landelijk bekende filiaalbedrijven. Autobereikbaarheid en parkeren Met name voor de detailhandel is de bereikbaarheid van groot belang. Over het algemeen wordt deze door zowel de bezoekers als door de ondernemers als goed ervaren. De invoering van betaald parkeren heeft er toe geleid dat langparkeerders geweerd worden en er meer parkeerplaatsen beschikbaar zijn voor winkelbezoek. Dagelijks passeren hier 12.000 à 13.000 motorvoertuigen. Routing De Korvelseweg vormt een lang lint met verspreid daaraan diverse winkelvestigingen en andere vormen van bedrijvigheid. Delen met een sterke bedrijfsactiviteit wisselen met delen met een minder sterke bedrijfsactiviteit. Door de langgerekte structuur functioneert de Korvelseweg niet als een samenhangend gebied. Ruim 40% van de bezoekers brengt tegelijkertijd met de Korvelseweg een bezoek aan de binnenstad. De Korvelseweg heeft daarmee een duidelijke functie als aanrijroute/aanloopstraat richting binnenstad. Knelpunten • Functioneel o Leegstand en verpaupering o Verhuisplannen reeds lang gevestigde winkeliers o Afnemende bevolking in de wijk, kleinere huishoudens o Afnemende belangstelling zelfstandig ondernemersschap o Versnipperd eigendom, geen gezamenlijke visie • Ruimtelijk o Langgerekt o Geen aaneengesloten voorzieningenfront (meer) o Nauwelijks mogelijkheden voor extra parkeerplaatsen o Weinig groen Perspectief en Potenties • Diversiteit en sterke menging van functies • Concentratie van winkels in dagelijkse artikelen rondom de supermarkten • Non-foodwinkels, ook starters, kunnen in de hele straat terecht • Creëren van startermilieus
13
2.3
De ondernemers en stakeholders aan het woord
Om een beeld te krijgen van wat er bij de ondernemers zelf leeft is in september 2010 persoonlijk bij alle ondernemers van de beide linten een enquête afgeleverd en ook weer opgehaald. Ook de pandeigenaren en de betrokken makelaars hebben de enquête toegestuurd gekregen en zijn zoveel mogelijk nagebeld met hetzelfde doel, namelijk betrokkenheid en samenwerking in de linten te vergroten. De resultaten van de enquête zijn op 2 november 2010 uitgebreid bediscussieerd tijdens een bijeenkomst met alle stakeholders. In deze paragraaf wordt kort ingegaan op het profiel van de ondernemers en op de mening die zij hebben over de linten. Het gaat er daarbij met name om wat de ondernemers goed en minder goed vinden aan de linten, wat de kernkwaliteiten zijn en hoe die in de markt kunnen worden gezet. Response enquête Van de 144 ondernemers hebben 137 ondernemers (circa 95%) de enquête ingevuld. Bedrijfspand Ongeveer 42% van de ondernemers is zelf eigenaar van het pand. Dat is erg hoog vergeleken bijvoorbeeld met de binnenstad. Het merendeel van de bedrijfspanden is in handen van particuliere verhuurders. Vestigingsjaren Circa 10% van de ondernemers is korter dan 1 jaar gevestigd in de straat. Ruim 25% is tussen de 1 en 5 jaar ondernemer in de straat, terwijl 65 % al langer dan 5 jaar aan de Korvelseweg of Besterdring zit. Omzetontwikkeling Aan de ondernemers is gevraagd hoe de omzetontwikkeling in de afgelopen 2 jaar was. Een derde van de ondernemers beoordeelde de omzetontwikkeling als negatief, 42% had een neutraal oordeel. Een kwart van de ondernemers was positief gestemd over de omzetontwikkeling. Voor de komende 2 jaren verwacht bijna de helft van de ondernemers een positieve ontwikkeling van de omzet en slechts 10 % een negatieve ontwikkeling; 40% heeft een neutrale verwachting omtrent de omzetontwikkeling. Geconcludeerd kan worden, dat bij de ondernemers de overtuiging leeft, dat de slechte tijden voorbij zijn en in de toekomst op de linten een goede boterham te verdienen valt. Kwaliteitsbeeld linten Aan de ondernemers is de vraag voorgelegd welke beschrijvingen men passend vindt voor hun lint. De volgende aspecten van de linten scoren bij de ondernemers hoog: o straat voor dagelijkse boodschappen o levendige straat o straat met aparte winkels o straat met speciaalzaken. De ondernemers aan de Korvelseweg noemen ook “historische straat”en “historische verbindingsweg” als belangrijk kenmerk. Volgend op de beschrijving van de linten is gevraagd met welke zaken men de linten positief zou kunnen promoten. Opvallend in de antwoorden is, dat de ondernemers aan de Besterdring het met name in promotie, reclame en evenementen zoeken en de ondernemers aan de Korvelseweg het meer zoeken in de eigen kwaliteiten van de straat zoals de sfeer, meer groen of het historisch karakter. Uiteraard speelt daarbij een rol, dat de ondernemers op de Korvelseweg reeds enkele jaren geleden gestart zijn met gezamenlijke promotieactiviteiten.
14
Promotieactiviteiten Met een open vraag is aan partijen gevraagd wat zij zelf zouden kunnen doen om het lint te promoten. Opvallend vaak zoekt men de verantwoording bij zichzelf. Vakkennis, service, individuele reclame, het schoonhouden van het eigen pand en de omgeving scoren hoog. Conclusie kan zijn, dat het op ondernemersniveau wel goed zit op de linten en dat verbetering in het economisch functioneren dus niet zozeer bij de individuele ondernemers moet worden gezocht, maar in samenwerking tussen de ondernemers onderling en met andere belanghebbenden op de linten. Unique selling points Met een volgende open vraag is aan partijen gevraagd om zelf unieke kwaliteiten te benoemen waarmee de linten positief op de kaart kunnen worden gezet. Op beide linten scoren hier zeer hoog: o de diversiteit van het winkelaanbod o de aanwezigheid van speciaalzaken met deskundige en betrokken ondernemers. Daarnaast worden per lint enkele thema’s genoemd waarmee de straat zich verder kan profileren. Voor de Besterdring zijn dat: o de goede bereikbaarheid en parkeergelegenheid o de verbinding met het centrum o de weekmarkt. Voor de Korvelseweg worden als onderscheidende thema’s genoemd: o de multiculturele samenstelling van het winkelaanbod o de historische uitstraling van de straat o het verblijf van Vincent van Gogh. Samenwerking Hoe belangrijk is het dat de diverse partijen samenwerken voor een goede toekomst van de linten? De samenwerking tussen ondernemers, eigenaren en makelaars scoort in beide linten hoog: 7,8 Randvoorwaarden voor economisch functioneren Aan de ondernemers is gevraagd welke aspecten voor henzelf als ondernemer in de straat belangrijk zijn (keuze uit 14 items). De volgende aspecten scoren bij de ondernemers het hoogst: o bereikbaarheid van de straat: 9,2 o parkeergelegenheid in de straat: 9,0 o sociale veiligheid in de straat: 8,9 o verkeersveiligheid in de straat: 8,8 o diversiteit van het winkelaanbod: 8,4 o imago van de straat: 8,4 Verhuurbaarheid panden Aan de makelaars is gevraagd hoe zij de verhuurbaarheid van de panden inschatten. Zij zijn positiever over de verhuurbaarheid van kleine panden(< 70 m²) dan die van grotere panden. Volgens sommigen verdient het daarom aanbeveling, dat ontwikkelaars alleen nog bouwplannen aan de linten realiseren waarin kleine commerciële ruimten zijn opgenomen. Er zijn echter ook partijen die juist grote panden zien als kans voor de toekomst. Hierin kunnen immers grootschalige (filiaal)bedrijven hun plek vinden die consumenten trekken en die daardoor meer kansen bieden voor kleinere omliggende speciaalzaken. De meerderheid van de stakeholders is van mening, dat ook hier diversiteit voorop moet staan en dat de ontwikkelingen aan de markt moeten worden overgelaten. De markt vraagt om flexibiliteit met maatwerk.
15
Tijdens de bijeenkomst met de stakeholders werd specifiek aandacht gevraagd voor de volgende punten die niet als zodanig in de enquête aan de orde kwamen: de noodzaak van een consequent en eenduidig aanschrijvingstraject van de gemeente jegens panden met achterstallig onderhoud; het sneller afhandelen van vergunningaanvragen voor nieuwbouw en verbouwingen; de bescherming van het historisch karakter van de Korvelseweg door middel van regelgeving (bijvoorbeeld d.m.v. het instrument beschermd stadgezicht) dan wel door stimulering d.m.v. verleidende maatwerkovereenkomsten bij bouwplannen waardoor de dynamiek in het ontwikkelingsproces niet wordt geblokkeerd; de onduidelijkheden in het bestaande parkeerregime aan de Besterdring en Besterdplein (in het noordelijk deel van de ring is het parkeren gratis, aan de rest van de ring geldt betaald parkeren van 09.00-22.00 uur, op het Besterdplein van 10.00-15.00 uur, terwijl bij het NS-plein plaatsen zijn gereserveerd voor vergunninghouders); voor de weekmarkt op het Besterdplein is een sterke kwaliteitsimpuls noodzakelijk, mogelijk te realiseren via de opzet van een markt nieuwe-stijl die op een commerciële manier wordt gerund; in verband met het concept “Stop en Shop” van de Korvelseweg is het gewenst om het parkeren aan deze straat het eerste kwartier gratis te maken; bij wegwerkzaamheden aan de linten of in de aanvoerstraten daar naartoe dient bestemmingsverkeer tijdig door informatieborden geïnformeerd te worden; brede instemming van de aanwezigen met de mededeling van de gemeente, dat in de nieuwe “Structuurvisie Linten” de regelgeving met betrekking tot de verplichte invulling van de plinten van nieuwbouwpanden met commerciële ruimten komt te vervallen.
2.4
De bewoners en consumenten aan het woord
2.4.1 Consumentenenquête In mei 2006 heeft het adviesbureau BRO een telefonisch consumentenonderzoek gehouden, waarmee inzicht in het koopgedrag van de inwoners van de gemeente Tilburg is verkregen. In totaal zijn 717 huishoudens geïnterviewd. Het onderzoek geeft op het niveau van de gemeente resultaten met een betrouwbaarheid van 95% bij een afwijking van maximaal 5%. Op het niveau van de stadsdelen en individuele winkelgebieden ligt de betrouwbaarheid enigszins lager. Dagelijkse boodschappen • De wijkwinkelcentra Heijhoef en het Wagnerplein zijn de centra waar door de Tilburgse consument het meeste wordt besteed aan dagelijkse artikelen. In de top tien winkelgebieden (zie hieronder) nemen de Korvelseweg en de Besterdring een achtste resp. tiende plaats in. • Tilburgers doen hun dagelijkse boodschappen graag dicht bij huis. Nabijheid is veruit de voornaamste reden om voor een winkelcentrum te kiezen. Daarnaast spelen kwaliteit, gemak en prijs een belangrijke rol. Niet-dagelijkse artikelen • Voor de niet-dagelijkse artikelen gaat 63% van de Tilburgers naar het centrum. Verder zijn ook de grotere wijkwinkelcentra belangrijke aankoopplaatsen. Westermarkt scoort erg goed. De Korvelseweg is minder in trek voor de niet-dagelijkse aankopen, de Besterdring nog minder. • Voor de niet-dagelijkse aankopen zijn de argumenten voor de keuze van een winkelgebied meer divers dan voor de dagelijkse sector. Nabijheid is nog steeds de belangrijkste reden, maar ook aspecten als keuzemogelijkheden, gemak, sfeer, bereikbaarheid en kwaliteit van de winkels spelen een rol.
16
Top 10 winkelgebieden (bestedingen consumenten) Dagelijkse artikelen
Niet-dagelijkse artikelen
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Heijhoef Wagnerplein Tilburg-centrum Bart van Peltplein Jan Heijnsstraat Westermarkt Broekhovenseweg Korvelseweg Berkel-Enschot Centrum Besterdring/Veldhovenring
Tilburg-centrum Westermarkt Heijhoef Wagnerplein Waalwijk-centrum Berkel-Enschot Centrum Woonboulevard Leyparc Elders in Nederland Udenhout-centrum Korvelseweg
Bron: BRO Detailhandelsstructuurvisie, 2006 De wijkwinkelcentra worden over het algemeen goed beoordeeld, met een rapportcijfer 7 of 8. In de volgende tabel zijn niet alleen de beoordelingen voor de Besterdring en de Korvelseweg weergegeven, maar ter vergelijking ook die van de andere wijkwinkelcentra in Tilburg. Enkele uitschietende waarden zijn: • De Besterdring en het Wagnerplein krijgen gemiddeld de hoogste waardering van de Tilburgse consumenten. • De Korvelseweg krijgt een matige beoordeling van de autoparkeergelegenheid en het aantal en de kwaliteit van horecagelegenheden. Alle andere aspecten worden goed beoordeeld. Beoordeling wijkwinkelcentra Korvelseweg
Besterdring
Wagnerplein
De kwaliteit van de winkels Het prijsniveau van de winkels De variëteit in het aangeboden assortiment De totale sfeer/gezelligheid van het centrum De inrichting van het centrum De autobereikbaarheid van het centrum De autoparkeergelegenheid van het centrum De kwaliteit van de horeca in het centrum
7,1
8,0
7,7
7,1
7,0
6,6
Het aantal horecazaken Algemeen oordeel over het centrum
Heijhoef
Westermarkt
BartPeltplein
Paletplein
7,5
7,4
7,1
7,0
7,4
7,1
7,0
7,3
6,8
7,5
7,5
7,1
7,1
6,8
6,8
7,0
7,0
7,4
7,1
7,1
6,4
6,6
6,7
7,0
7,3
6,9
7,0
6,4
6,9
6,6
7,0
8,0
7,1
7,3
7,2
7,5
6,4
7,0
7,9
6,7
7,2
6,8
6,8
5,2
7,0
7,2
7,2
6,5
5,8
6,6
5,6
7,0
7,1
6,0
6,2
5,4
6,2
6,9
7,5
7,6
7,2
7,2
6,9
7,1
Bron: BRO Detailhandelsstructuurvisie, 2006
17
2.4.2 Burgerpanel In oktober 2007 is door de gemeente Tilburg onder het Burgerpanel een onderzoek naar de linten in Tilburg uitgevoerd. In totaal werd aan 1.090 panelleden een aantal vragen voorgelegd. De response bedroeg circa 55%. Hoewel de uitkomsten niet specifiek over de Korvelseweg en de Besterdring gaan, geeft het onderzoek wel een duidelijk beeld van hoe de Tilburgers over de linten denken en wat er veranderd zou moeten worden. Aan de leden van het panel werd onder meer de vraag gesteld welke de belangrijkste aandachtspunten waren. Als belangrijkste punt van aandacht voor de straat (keuze uit 20 items) wordt veruit het vaakst het behoud van het historisch karakter van de straat genoemd (29%), gevolgd door verkeersveiligheid (11%). De andere items scoren onder 10%. Bij 9 van de 12 straten vindt men behoud van het historisch karakter van de straat het belangrijkste punt. In de St. Josephstraat scoort dit zeer hoog. In de Koestraat is het belangrijkste punt de leefbaarheid. Bij de Korvelseweg en de Oerlesestraat is het de verkeersveiligheid.
Als belangrijkste punt van aandacht in de straat genoemd (5% of meer) behoud historisch karakter van de straat verkeersveiligheid verkeersdrukte in de straat leefbaarheid sociale veiligheid 's avonds en ’s nachts het aantal bomen in de straat doorstroming van het verkeer staat van onderhoud van de panden
29 11 8 7 7 6 6 5
Bron: Burgerpanel, oktober 2007
2.4.3 Bewonersavonden Begin 2010 is tijdens een tweetal door de gemeente georganiseerde bewonersavonden voor de Besterdring resp. de Korvelseweg uitvoerig gebrainstormd over wensen, suggesties en tips vanuit de bewoners voor de aanpak van de linten. Van elk onderwerp is samen met de aanwezigen bepaald op welke agenda (3 stuks) het thuishoort: a. korte termijn (redelijk direct beïnvloedbaar) b. langere termijn (structuurvisie, wet en regelgeving, etc.) c. overige (zaken die niet direct te classificeren zijn onder a of b). De onderwerpen waar de bewoners tijdens deze avonden specifieke wensen en suggesties voor aandroegen zijn als volgt samen te vatten:
18
Besterdring
Korvelseweg
Korte termijn
Korte termijn
1. Uitstraling, leefbaarheid en veiligheid • Leegstand, verloedering, verpaupering • Diversiteit aanbod, eenzijdig winkelaanbod (kappers en snackbars) • Parkeerbeleid, laden lossen • Openbare ruimte • Kermis • Uitstraling (winkels, verlichting en reclameuitingen) • Veiligheid (uitgaanspubliek, sociale veiligheid en verkeerssnelheid)
1. Uitstraling, leefbaarheid en veiligheid • Sociale controle, graffiti, vernielingen,leegstand en verloedering • Het aanspreken van elkaar op genoemde punten. • Begeleiden van mensen die bij verbouwing rekening willen houden met het karakter van panden door hen te verwijzen naar instanties die behulpzaam kunnen zijn • (beter) Benutten van hetgeen er is • Aanlichten monumentale panden en wijzen op subsidiemogelijkheid.
2. Promotie van de linten • Promotie van highlights en bijzondere ondernemingen • Karakteristieke panden/plekken • Suggestie "lintencafé" (communicatie).
2. Promotie van de linten • Zichtbaarheid vergroten, toegankelijk maken van bijzondere plekken aan de linten "juweeltjes". • Linten actief uitdragen (extern en binnen organisaties) • Structureel overleg en communicatie met bewoners en ondernemers organiseren • Promotie gericht op nieuwe bewoners en ondernemers. • Actief ondersteunen van nieuwe bewoners en ondernemers. • Suggestie: virtuele informatie op mobiele telefoon • (Culturele) activiteiten organiseren; suggestie lintencafé • Burgerinitiatieven stimuleren en honoreren zoals een kiosk op het Korvelplein
3. Rollen • Verbinden, communiceren • Aanpakken, activeren, aanjagen en stimuleren • Signaleren en onderzoeken
3. Rollen: • Communiceren, verbinden, enthousiasmeren • Initiëren, regisseren, aansturen, aanjagen • Doorverwijzen, begeleiden
Langere termijn
Langere termijn
1. Openbare ruimte • Verlichting • Materiaal • Profiel • Veiligheid • Vergroening • Bereikbaarheid • Laden en lossen
1. Openbare ruimte • Inrichting openbare ruimte ontrommelen. • Fietssuggestiestroken en fluisterasfalt. • Groen waar mogelijk en bestaand groen waar mogelijk meer betrekken. • Kunst en kiosk;
2. Historische panden • Aandacht voor historische en karakteristieke panden
2. Historische panden. • Kijken wat er gedaan kan worden met beeldbepalende historische panden; zo mogelijk een beschermde status geven ingeval van dreigende afbraak
19
3. Stedenbouw en wonen • Diversiteit: wonen aan de straat, functies aan de straat, wonen boven winkels • Hoogbouw/bouwregime (hoe hoog/breed/diep mag je bouwen?) • Concentreren winkelgebied: winkel- en woongebied aan het lint • Detailhandelsbeleid • Stimuleren bijzondere (winkel-)aanbod: ateliers/broedplaatsen • Niet te nauw denken maar verbinden met ontwikkelingen van de Spoorzone en centrum
3. Stedenbouw en wonen. • Variatie straatbeeld. Gevels en wanden, maar ook maximale bouwhoogten; behoud en nieuwbouw in een stijl die erbij past • Suggestie: prijsvraag uitschrijven of beloning uitloven voor een mooi ontwerp of geslaagde renovatie. • Variatie wonen (centrum stedelijk woonmilieu) starters, jonge gezinnen, ouderen, enz grootschalig en kleinschalig (passend op specifieke locatie) • Aandacht voor combinatie wonen / winkels • Vernieuwen welstandsnota. 4. Parkeren • Een duidelijke koppeling leggen tussen appartementen en parkeerplaats onder het appartement • Beleid, regulering en aandacht voor Buurtparkeren
Overige • Handhaving: verkeerssnelheid en overlast stappubliek • Vandalisme en verpaupering • Graffitibeleid • Parkeerbeleid aanscherpen • Winkeltijden • Foute/onduidelijke horeca en winkels • Beleid beperking kamerbewoning • Detailhandelsbeleid • Horecabeleid • Veiligheidurgentiegebied: leefbaarheid, handhaving en sociale veiligheid • Suggestie subsidiemogelijkheden Mooi Nederland
2.5
Overige • Beleid studenten / kamerbewoning (i.v.m. uitstraling) • Beheer: o.a. lichtmasten sneller repareren (duurt nu 2,5 maand i.v.m. leveringsproblemen van een bepaald onderdeel) • Handhaving : monumenten, aanschrijven verloedering, parkeren • Verkeersveiligheid (snelheid) vooral ’s nachts, en m.n. het gedrag van taxichauffeurs.
De gemeente aan het woord
De laatste drie jaren heeft de gemeente meerdere publieke debatten over de linten gevoerd en met vele belanghebbenden aan tafel gezeten. De roep alom om nieuw beleid voor de linten heeft geleid tot diepgaande onderzoeken op het gebied van economie, monumenten, stedenbouw, verkeer en volkshuisvesting. Zoals al eerder aan bod gekomen worden de linten onderscheiden in bedrijvige linten en rustige linten, waarbij met name voor de bedrijvige linten integraal beleid gevoerd gaat worden. De bedrijvige linten zijn multifunctionele gebieden waar commercie, cultuur, sociaal en wonen elkaar ontmoeten. Tegenstrijdige belangen en gebrek aan samenwerking kunnen volgens de gemeente gemakkelijk leiden tot conflicten. Het project lintenmanagement staat voor een integrale benadering van de bedrijvige linten Besterdring en Korvelseweg vanuit één gezamenlijke visie. Bij de uitvoering van het project lintenmanagement spreekt de gemeente het maatschappelijk veld nadrukkelijk aan. Het voorliggend Plan van Aanpak kan gelezen worden als een dringend appèl op
20
organisaties en actoren in de stad om samen met de gemeente aan behoud en stimulering van de dynamiek van de bedrijvige linten te werken. Het plan gaat iedereen aan, in het bijzonder iedereen die in de bedrijvige linten woont, werkt of er vastgoed bezit. Het plan van aanpak kan gezien worden als een belangrijk instrument voor het creëren van verantwoordelijk gedrag in het ontwikkelingsbeleid voor de bedrijvige linten. Het doorbreekt de cultuur van vrijblijvend met elkaar praten en creëert een sfeer waarin actoren serieus nadenken over de mate waarin zij zich aan elkaar willen verplichten. Na verloop van tijd dient het plan zichzelf eigenlijk overbodig te maken. Het plan kan vergeleken worden met een ladder waarmee men op een hoger plateau kan komen, maar die zijn functie verliest wanneer dit plateau eenmaal bereikt is. Na deze periode dienen partijen zelf in staat te zijn om de toekomst van de linten verder vorm te geven: “de linten op eigen kracht”.
2.6
Samenvatting kansen en potenties
Op basis van de hiervoor gepresenteerde onderzoeken, enquêtes en gesprekken kunnen de kansen en potenties van de Besterdring en de Korvelseweg als volgt worden samengevat.
Kansen en potenties Functioneel
Ruimtelijk
Voor beide linten:
Voor beide linten:
Diversiteit winkels, horeca, dienstverlening en publieksfuncties Speciaalzaken met eigen gezicht en service Sterke positie in dagelijkse artikelen
Verbetering aansluiting met centrum Verbetering verblijfsklimaat en subjectieve verkeersveiligheid
Specifiek Besterdring:
Specifiek Besterdring:
Aanwezigheid regionale weekmarkt Versterking trekkersfunctie supermarkten Versterking concentratie van winkelaanbod
Goede bereikbaarheid en parkeren Inrichting en indeling openbare ruimte
Specifiek Korvelseweg:
Specifiek Korvelseweg:
Concentratie winkels in dagelijkse artikelen rondom supermarkten Kansen voor thematisering (multiculturele sfeer, verblijf Van Gogh, startermilieu)
De historische uitstraling van de straat Goede bereikbaarheid
Voor de versterking en het behoud van het economisch functioneren van de Besterdring en de Korvelseweg is voor beide linten een aantal randvoorwaarden essentieel.
Randvoorwaarden:
Optimalisering bereikbaarheid en parkeergelegenheid (o.a. handhaving tweerichtingsverkeer naar, in en van de beide linten en handhaving openbaar vervoerroute) Versterking samenwerking en marketing Continue aandacht voor veiligheid: tegengaan van overlastsituaties op basis van de reeds in gang gezette KVO-inspanning.
21
3
Visie en ambitie
Met de hiervoor weergegeven kansen en perspectieven als achtergrond kan voor de Besterdring en de Korvelseweg een streefbeeld voor de toekomst worden geschetst. Het streefbeeld beschrijft het na te streven karakter van de straat. Dit karakter wordt voor een groot deel bepaald door de bedrijven die in een straat zitten, maar ook andere aspecten zoals de uitstraling van de panden, de sfeer en de gezamenlijke presentatie zijn van invloed. Streefbeeld voor de toekomst: Korvelseweg De sfeer in de Korvelseweg wordt bepaald door de uitstraling van de vele historische panden, die letterlijk en figuurlijk weer in de spotlights staan. Overal zijn cultuur-historische elementen te proeven. Het groen van de bomen in de tuinen en pleinen die via de straat met elkaar zijn verbonden creëert een parkachtige ambiance. De bezoekers waarderen het sfeerbeeld, de leegstand van panden is verdwenen en de weg is weer duidelijk herkenbaar als aanloopstraat richting binnenstad. Diversiteit is het allerbelangrijkste handelsmerk van de Korvelseweg. Het winkelaanbod heeft een zeer gemengd karakter en is gericht op een breed publiek. Het grootste deel van de Korvelseweg richt zich op de doelgerichte aankopen en dienstverlenende bedrijvigheid. Detailhandel, dienstverlening, maar ook creatieve bedrijvigheid in de vorm van kunst, vormgeving, reclame wisselen elkaar over de hele lengte van de straat af en komen ook gecombineerd in één pand voor. Zij profiteren van elkaars nabijheid en van de nabijheid van de stedelijke voorzieningen in de binnenstad. Ook een flink aantal allochtone ondernemers heeft zijn plek gevonden aan de Korvelseweg. De Korvelseweg telt veel speciaalzaken die vakmanschap en service als vanouds hoog in het vaandel voeren. Kenmerkend voor de Korvelseweg zijn ook de “superspecialisten”, die elders in de stad niet te vinden zijn. Die moeten het niet hebben van drukke voetgangersstromen. Deze zaken hebben een zelfstandige trekkracht, vanwege hun specialisme, hun speciale doelgroep of het voeren van een exclusief merk. Deze zaken beschikken over een eigen klantenkring, die hen zonder moeite weet te vinden en gericht bezoekt. De zakelijke dienstverleners profiteren van de openbaar vervoerroute waaraan zij liggen. De detaillisten profiteren van het feit dat er voor hun zaak kan worden geparkeerd en er laad- en losmogelijkheden zijn. Het aantal horecazaken in de Korvelseweg is niet meer gegroeid. Sterker: het aandeel van de horeca in de Korvelseweg is teruggedrongen, maar de kwaliteit van de overgebleven zaken is sterk verbeterd en het aandeel van de daghoreca is toegenomen. In het noordelijk deel van de Korvelseweg is ter hoogte van het Lieve Vrouweplein en het Sint Annaplein een flink cluster van winkels ontstaan, met een supermarkt als belangrijkste trekker. Verderop in de Korvelseweg hebben nog drie supermarkten en landelijk bekende filiaalbedrijven een belangrijke trekkersfunctie: bij de Observantenhof, ter hoogte van de Boekweitstraat en aan het Korvelplein. Rondom de supermarkten concentreren zich specialisten voor dagelijkse aankopen, zoals de bakker, slager, bloemist en drogist. Streefbeeld voor de toekomst: Besterdring De Besterdring heeft geprofiteerd van de ontwikkelingen in de Spoorzone. Er is een prima aansluiting van de Besterd op zowel de Spoorzone als de binnenstad gerealiseerd. De straat ligt er netjes bij (nieuw profiel, nieuwe bestrating, ruime trottoirs), de panden zijn opgeknapt, de dubieuze bedrijvigheid is geweerd.
22
De Besterdring functioneert als een sterk wijkwinkelcentrum met een zeer divers winkelaanbod. De winkels zijn geconcentreerd tussen de Lange Nieuwstraat en de Schaepmanstraat, waardoor de consument comfortabel kan winkelen in een compact gebied. De twee grote supermarkten zijn gesitueerd aan de uiteinden van het winkelconcentratiegebied. In de Besterdring domineren de speciaalzaken het beeld, gerund door zelfstandige ondernemers die bovendien vaak zelf eigenaar zijn van hun pand. Door de vakkennis en service van de ondernemers is de klantentrouw heel hoog. De consument kan er terecht voor mooie spullen, leuke cadeaus, aparte kleding. Niets is dertien in een dozijn. Belangrijke troeven van de Besterdring vormen ook de uitstekende autobereikbaarheid en parkeergelegenheid, de ligging aan een openbaar vervoerroute en de aanwezigheid van een aantrekkelijke weekmarkt met regionale uitstraling. De Besterdring moet het hebben van diversiteit. Het aantal bedrijven in de sectoren ambacht, groothandel, commerciële en publieke dienstverlening is de laatste tien jaar sterk gestegen. De Besterdring is voor dit soort bedrijven een uitstekende vestigingslocatie. Allerlei functies versterken elkaar en hebben een wisselwerking met elkaar. De horeca in de Besterd richt zich enerzijds op bewoners van de Oude Stad (volkscafés), anderzijds op horeca ten behoeve van verblijfsfunctie en vermaak (daghoreca, restaurants). Effecten van de streefbeelden voor de bewoners Goed functionerende winkels en dienstverlenende bedrijven in de linten hebben een sterke positieve invloed op de sociale binding van de wijkbewoners. Bewoners willen zich thuis kunnen voelen in hun wijk en willen zich met hun wijk kunnen identificeren. De reputatie van een wijk is daarvoor cruciaal. Bewoners willen het gevoel hebben dat hun wijk een wijk is om trots op te zijn. Dat ze daar goed zitten en dat investeringen in woning en wijk de moeite waard zijn. Als bewoners zich in positieve zin identificeren met hun wijk, blijven ze. Ook als het hen beter gaat. Dat leidt tot meer sociale binding. Een winkelstraat waar het goed toeven is, met aantrekkelijke winkels, is een belangrijke drager van identiteit en reputatie. Ambitie De centrale ambitie voor de linten kan als volgt worden samengevat: “Het beoogde lange termijn resultaat van het project lintenmanagement is om in 2020 te komen tot veilige en aantrekkelijke winkelgebieden aan de Besterdring en de Korvelseweg met een diversiteit aan functies en een aangenaam leef-, verblijf-, vestigings- en investeringsklimaat voor ondernemers en bewoners. Centraal in de aanpak staat dat de kwaliteit van de winkelstraten vooral wordt bepaald door de wisselwerking tussen de panden, de functies die daar in gehuisvest zijn en de mate waarin het openbare gebied het functioneren ondersteunt”.
23
4
Projectenprogramma
4.1
Inleiding
Uitgangspunt bij de nadere uitwerking van het project lintenmanagement is dat betrokken partijen het er over eens zijn dat de situatie in de Besterdring en de Korvelseweg een gezamenlijke aanpak vereist en dat zowel de overheid als private partijen een bijdrage willen leveren. De effectiviteit van het lintenmanagement kan worden vergroot door structuur aan te brengen in de werkzaamheden. Het projectenprogramma wordt daarom opgesteld aan de hand van een viertal thema’s die in onderlinge wisselwerking de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de beide linten bepalen: Functioneel en economisch: gebruik van het vastgoed, branchering, kwaliteit ondernemerschap, afstemming aanbod op consumentenvraag, promotiebeleid; Ruimtelijk en fysiek: ligging, bereikbaarheid en parkeren, kwaliteit, inrichting en uitstraling van de openbare ruimte en het vastgoed zijn bepalend voor het verblijfsklimaat; Sociaal: binding tussen spelers in de linten die zich bijvoorbeeld uit in de organisatiegraad van de ondernemers en het gezamenlijk organiseren van activiteiten; Veiligheid: veiligheidssituatie en veiligheidsbeleving door ondernemers en bezoekers van het winkelgebied. Deze inhoudelijke aspecten beïnvloeden ieder afzonderlijk én in hun onderlinge samenhang het functioneren van de linten: een economisch probleem kan niet worden opgelost als op andere thema’s knelpunten bestaan. Naast inhoudelijke aspecten zijn procesmatige aspecten van belang: Communicatie en het realiseren van Quick Wins. Deze aanpak van het projectenprogramma sluit ook naadloos aan op de kansen en randvoorwaarden voor de linten zoals eerder samengevat in paragraaf 2.6
4.2
Gezamenlijke verantwoordelijkheid van partijen
Door de gehanteerde indeling in thema’s wordt het duidelijk dat per onderwerp een andere partij een trekkersfunctie vervult. Drie partijen kunnen worden onderscheiden: ondernemers (functies, imago van het winkelgebied, ondernemersorganisatie en veiligheid in winkel), eigenaren/makelaars (onroerend goed) en de gemeente (ondernemersklimaat waaronder aspecten als bereikbaarheid, schoon, heel en veiligheid openbaar gebied). Voor de aanpak van de linten is het van belang dat de partijen zich voor het geheel verantwoordelijk voelen en daar ook naar handelen. Gezamenlijke verantwoordelijkheid is belangrijk, maar er dient wel beseft te worden dat de inbreng van de partijen van een verschillende orde zal zijn. Zo zullen vanuit de gemeente de betrokken ambtenaren beroepsmatig met de verbetering van de linten bezig zijn. De startpositie van de ondernemers is wezenlijk anders. Groot struikelblok vormt het feit dat het voor de betrokken ondernemers toch werk is dat naast het eigenlijke werk gedaan moet worden. Het goed laten functioneren van het eigen bedrijf is de eerste verantwoordelijkheid en vraagt al veel tijd. Wat de groep eigenaren/makelaars betreft is de startsituatie in de linten lastig. Zij zijn op dit moment geheel niet georganiseerd. Willen zij de rol die hen wordt toegedacht in de organisatie ook daadwerkelijk kunnen vervullen dan zal er nog het nodige werk verzet dienen te worden.
24
4.3
De projectactiviteiten per thema
In paragraaf 2.6 is per thema aangegeven wat de kansen en potenties in de beide linten zijn. Hierna worden activiteiten c.q. projecten aangedragen om deze kansen en potenties te benutten. Per activiteit wordt aangegeven: de aanwezige trekker: degene die het initiatief neemt om een activiteit op te starten, hierbij ondersteund door de lintenmanager, en leidend blijft in de uitwerking van de activiteit; de bij de uitvoering betrokken partijen; een indicatieve planning; het beoogde resultaat; de begrote kosten. Overigens is een deel van de activiteiten al opgestart; deze zijn toch in dit Plan van Aanpak opgenomen om de afstemming tussen de diverse initiatieven in de linten te versterken. De lintenmanager stelt ieder jaar een activiteitenplan op. In dit Plan van Aanpak ligt het accent op de activiteiten voor het eerste jaar. In dit hoofdstuk wordt niet ingegaan op structurele activiteiten van het lintenmanagement, zoals het dagelijks aanwezig zijn in de linten om als aanspreekpunt te fungeren voor ondernemers en eigenaren, het deelnemen aan overlegstructuren etc. De verschillende activiteiten zullen ook moeten resulteren in positieve effecten die tot uiting komen in de voor start van het project lintenmanagement vastgestelde outputindicatoren. Deze zijn middels de inventarisatie van de bestaande situatie (0-meting) ingevuld en zijn terug te vinden in bijlage 1. Hierin zijn tevens vastgelegd de na te streven waarden van de onderscheiden indicatoren na afloop van de eerste fase van het project (eind 2013).
4.3.1 Functioneel en economisch Activiteiten 1. Vastleggen lange termijn ontwikkelingsrichting bedrijvige linten in Structuurvisie Linten en in nieuwe bestemmingsplannen Het huidige ruimtelijke beleid ten aanzien van de bedrijvige linten is vastgelegd in de nota “Leidraad Linten” en biedt op dit moment weinig nieuwe sturingsmogelijkheden. In deze nota is vastgesteld dat het streven van de gemeente Tilburg erop gericht is om de bedrijvige linten een kwalitatief hoger aanzien te geven en hun oorspronkelijke functie (als herdgang) weer terug te geven. Dat betekent vooral functiemenging. Om de beoogde mix van wonen, winkelen en werken te behouden krijgen de oude linten in de in voorbereiding zijnde beheerbestemmingsplannen allen de bestemming “gemengde doeleinden”. Binnen deze bestemming is straks ook “detailhandel” mogelijk. Deze bestemming geldt in principe voor alle bedrijvige linten. Volgens het adviesbureau BRO daalt de belangstelling voor het vestigen van nieuwe bedrijven langs de linten echter en dient het beleid langs de linten derhalve zoveel mogelijk gericht dient te zijn op concentratie van economische activiteiten. Dit geldt zeker voor de detailhandelsfuncties. Aandachtspunten: BRO adviseert om in de op te stellen Structuurvisie Linten en bestemmingsplannen voor de functie detailhandel een prioriteitsstelling op te nemen voor de bedrijvige linten Besterdring, Korvelseweg, Piusstraat en het noordelijk deel van de Goirkestraat. Dit betekent dat in de
25
overige linten uitbreiding en nieuwvestiging van winkelfuncties dient te worden tegengegaan en bestaande of vrijkomende verspreide winkellocaties zo mogelijk gesaneerd of herbestemd moeten worden. In de Structuurvisie Linten dient de relatie te worden gelegd met het ambitiedocument Positionering en Ontwikkelingsbeeld Binnenstad Tilburg. Bijzonder punt van aandacht daarbij vormt de noodzaak om de verbinding van de Korvelseweg en de Besterdring met de binnenstad te verbeteren, zowel fysiek als functioneel. Onderzocht dient te worden of de (nieuw)vestiging van overlastgevende functies zoals belwinkels, internetcafés en eventueel koffie-/theehuizen met behulp van de (nieuwe) bestemmingsplannen kan worden voorkomen. Van belang in het kader van de stimulering van functiemenging is tenslotte de aankondiging van de gemeente, dat de regelgeving met betrekking tot de verplichte invulling van de plinten van nieuwbouwpanden met commerciële ruimten in de nieuwe Structuurvisie Linten komt te vervallen. Het lintenmanagement wordt bij de uitwerking van de Structuurvisie Linten betrokken en ziet er op toe dat bovengenoemde aandachtspunten een juiste “plek” krijgen in de structuurvisie. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
Stuurgroep Lintenmanagement diverse afdelingen gemeente Tilburg, lintenmanagement, bewoners, ondernemers, eigenaren reeds gestart tot voorjaar 2011 bestuurlijk vastgestelde Structuurvisie Linten -
2. Opstellen brancheprofielen De laatste jaren is er in de Besterdring en de Korvelseweg sprake van een zekere verschraling van het winkelaanbod. Branchering in winkelstraten ontstaat vaak organisch en is daarom moeilijk in directe zin aan te sturen. In dat licht bezien heeft het weinig zin om een gedetailleerd brancheplan op te stellen, dat tot op pandniveau aangeeft wat het gewenste gebruik is. Wel is het mogelijk om per winkelstraat te bepalen welk brancheprofiel men voor ogen heeft. Met behulp van een brancheprofiel kunnen ondernemers met interesse om zich te vestigen goed geïnformeerd worden over de mogelijkheden in de straat. Het brancheprofiel is een opsomming van branches, thema’s en producten die goed zouden passen bij het streefbeeld, waarvoor in hoofdstuk 3 voor de beide linten een omschrijving is gemaakt. Het streefbeeld en het brancheprofiel vormen samen de profielschets van een straat. Trekker : Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement Stuurgroep Lintenmanagement, ondernemers januari 2011 1 maand profielschets per lint -
3. Ontwikkelen acquisitiebrochure Een acquisitiebrochure, gericht op de vestigingsmogelijkheden van ieder van de linten, kan helpen bij het zoeken naar geschikte kandidaten. De profielschets is leidraad voor de inhoud van de brochure. Het is een informatiemiddel voor zoekers/kandidaatondernemers, eigenaren, makelaars en andere betrokkenen. De brochure zal heel gericht bij deze partijen moeten worden aangeboden en gepromoot. 26
Trekker : Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement Stuurgroep Lintenmanagement 1 februari 2011 1 maand acquisitiebrochure(s) € 2.500
4. Actief werven kandidaten Om eigenaren te kunnen ondersteunen in de zoektocht naar geschikte huurders is het noodzakelijk om :
een overzicht aan te leggen van eventueel beschikbare locaties en panden, gekoppeld aan de bijbehorende huurniveaus en verwervingsmogelijkheden (huur, koop). periodiek actief te zoeken naar de zogenaamde juweeltjes, winkels die qua profiel passen in de straat en een versterking vormen op het huidige aanbod. Per maand wordt 1 dagdeel besteed aan het benaderen van interessante formules. Dit betekent veelal dat ter plekke winkels worden bezocht. gerichte zoekacties op te zetten naar specifieke branches. Er zullen in het 1e uitvoeringsjaar van het project 2 grootschalige zoekacties gericht op in de linten ontbrekende branches worden uitgezet. Winkelketens te benaderen. In het 1e uitvoeringsjaar wordt 1 acquisitieronde specifiek gericht op winkelketens uitgevoerd.
Trekker : Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement eigenaren, makelaars, ondernemersloket gemeente, Stuurgroep Lintenmanagement januari 2011 gehele projectperiode vestiging 6 ondernemers per jaar geen (uren lintenmanagement)
5. Sluiten afspraken met eigenaren van leegstaande panden In de Korvelseweg is de leegstand relatief hoog, in de Besterdring is deze problematiek minder aanwezig. Specifiek aandacht verdienen de panden die langere tijd leegstaan. Van de eigenaren is enige bereidheid noodzakelijk om het eigen verhuurbeleid af te stemmen op het wensbeeld van de hele straat. Met deze “bereidwillige” eigenaren kan worden afgesproken, dat ondersteuning wordt geboden door het lintenmanagement bij het zoeken naar geschikte kandidaten. De eigenaar blijft echter verantwoordelijk voor het verhuren van zijn onroerend goed. De rol van het lintenmanagement varieert per pand, maar is in ieder geval pro-actief. Onderdelen van de werkwijze zijn: het actief opsporen van leegstaande en leegkomende panden; het benaderen van eigenaren en makelaars; het voordragen van kandidaten en/of het zoeken van geschikte kandidaten; het begeleiden van eigenaar en ondernemer in het matchingsproces; Gerealiseerd moet echter worden dat een (groot) deel van de eigenaren niet op vrijwillige basis zal willen meewerken en het belang van rendement (korte termijn) zal laten prevaleren boven een positieve ontwikkeling van het gehele gebied (lange termijn). Vaak is dit ook het onroerend goed waarin in vage en overlastgevend functies een plek krijgen. Met het oog op deze eigenaren is het van belang om gezamenlijk op te trekken in het kader van integrale handhaving en bij de voorbereiding van nieuwe bestemmingsplannen. 27
Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement eigenaren oktober 2010 gehele projectperiode. 5 leegstaande panden ingevuld 1e uitvoeringsjaar. geen (uren lintenmanagement).
6. Aankoop strategisch vastgoed aan de linten Door de versnipperde eigendom in de linten ontbreekt de rol van een belegger/vastgoedbeheerder die voor het algemeen belang opkomt. Hierdoor staan panden soms langer leeg, treedt verpaupering op en ontstaat er verloedering en vervuiling in de straat. Met een wijkontwikkelingsmaatschappij die zelf panden in eigendom heeft, verwerft, zonodig opknapt en verhuurt is betere sturing op de branchering mogelijk en kunnen ongewenste activiteiten van ondernemers of exploitanten worden voorkomen. Het strategisch aankopen van vastgoed is de meest directe manier om greep te krijgen op vastgoed. De focus ligt daarbij op actief beheer, herbestemming en herontwikkeling van zwakke delen van de linten. Uitgangspunt is een selectief aankoopbeleid: voorwaarde voor een eventuele aankoop is dat er een duidelijk perspectief is op herontwikkeling. Een pand verwerven uitsluitend om overlast te bestrijden is niet aan de orde; men loopt dan het risico dat men daarna met een pand in de maag zit. De bestaande Centrum Ontwikkelingsmaatschappij Tilburg, die nu hoofdzakelijk werkt in de binnenstad, kan hier een rol vervullen. De doelstelling van de COT "Het leveren van een bijdrage aan het leefbaar(der) maken en houden van het centrum van de gemeente Tilburg" sluit prima aan bij de behoeften voor de linten en de ambities en doelstellingen van het lintenmanagement. Met de COT zal worden overlegd over de mogelijkheden voor samenwerking met betrekking tot potentiële locaties, die binnen de context van de nieuwe structuurvisie linten (her)ontwikkeld zouden kunnen worden. Succesfactor is een gecoördineerde, selectieve aankoopstrategie. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement COT, dienst Gebiedsontwikkeling, ondernemers voorjaar 2011 na vaststelling structuurvisie linten 3 maanden besluit dat COT vanuit oogpunt project lintenmanagement ten principale bereid is panden aan te kopen en te herontwikkelen PM
7. Vernieuwing van de weekmarkt Besterdplein Elke woensdagochtend wordt op het Besterdplein en omgeving de grootste markt van Tilburg gehouden, een waren- en stoffenmarkt met maar liefst 290 kramen. De markt bestaat al 100 jaar en heeft door zijn omvang en samenstelling een regionale uitstraling. Bezoekers kunnen hier een aantal uurtjes rondlopen zonder zich te vervelen. De weekmarkt heeft voor de Besterdring vanwege de synergie-effecten met detailhandel en horeca een grote economische meerwaarde. Marktbezoek maakt deel uit van bezoek aan het winkelcentrum. Uit landelijk onderzoek blijkt, dat de markten onvoldoende inspelen op het veranderend consumentengedrag. Dat geldt wellicht ook voor de markt op het Besterdplein. De meeste markten in ons land worden traditioneel van gemeentewege georganiseerd. Daarbij staat klantgericht werken niet altijd centraal. Op verzoek van de Centrale Vereniging Ambulante Handel (CVAH) onderzocht het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) een meer bedrijfsmatige invulling van 28
de warenmarkt, toegespitst op de wensen van de consument. Zo werd onder meer een pilotmarkt gestart in Amsterdam Nieuw-West – de Siermarkt – waarbij de marktkooplieden zélf de organisatie van de markt ter hand namen. De resultaten blijken veelbelovend. Eén van de eerste stappen om tot een vernieuwde markt op het Besterdplein te komen, is het in beeld brengen van het draagvlak voor marktvernieuwing. De snelheid van het realiseren van een nieuwe markt wordt in belangrijke mate bepaald door de gedragenheid van het initiatief. Een open communicatie en samenwerking aan het begin van het beleidstraject zijn van groot belang. Alle belanghebbenden hebben hier een stem in: · gemeente; · marktkooplieden; · consumenten/klanten; · winkeliers en bewoners. Wanneer betrokken partijen mogelijkheden en kansen zien voor vernieuwing van de markt is de volgende stap een werkgroep te formeren welke het gehele proces van marktvernieuwing vormgeeft, begeleidt en – gezamenlijk met andere betrokken partijen – uitvoert. Naast het draagvlak voor een nieuwe organisatievorm moet ook gekeken worden naar de vernieuwingswensen ten aanzien van dag, tijdstip, omvang en samenstelling van de markt. Het lintenmanagement zal de gemeente vragen om een leidende rol te nemen in de draagvlakpeiling voor de start van een pilotmarkt in Tilburg op het Besterdplein. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement CVAH-afdeling Tilburg, Gemeente Ti burg, Marktcommissie, KvK, OFT, HBD januari 2011 projectperiode gedragen besluit tot formeren werkgroep die plan van aanpak gaat opstellen (april 2011) geen
8. Verborgen schatten Korvelseweg De Korvelseweg heeft een stedenbouwkundige en architectonische opzet welke z’n oorsprong heeft aan het begin van de 19e eeuw. De straat heeft een sterk historisch karakter, waarmee zij zich onderscheidt van andere winkelstraten. Hier ligt een kans om de straat vanuit een cultuurhistorische invalshoek beter op de kaart te zetten; door middel van visualisering van het aanwezige cultureel erfgoed en een intrigerend verhaal. Zo is er het verhaal van Vincent van Gogh. Op 15 september 1866 liet de toen dertienjarige Van Gogh zich in Tilburg inschrijven in het bevolkingsregister. De reden van zijn komst naar deze stad was dat hier de eerste en in 1866 nog de enige hogere burgerschool in Brabant bestond. Hij ging in de kost bij J. Hannik op Korvel 57 (tegenwoordig St. Annaplein 18-19). In het tweede leerjaar verliet hij om onbekende redenen vroegtijdig de HBS. Op 19 maart 1868 werd hij in het bevolkingsregister uitgeschreven en hij vertrok naar zijn ouders in Zundert. De ondernemersvereniging Korvel Vooruit wil met het project Verborgen Schatten onderzoeken hoe met behulp van moderne communicatiemiddelen onder meer dit oude verhaal tot leven kan worden gewekt en dichter bij de mensen kan worden gebracht. Wellicht kan hierbij aansluiting worden gezocht bij het provinciale programma Schatten van Brabant. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd:
Ondernemersvereniging Korvel Vooruit lintenmanagement, VVV gemeente Tilburg januari 2011 6 maanden 29
Resultaat: Begroting:
marketing-communicatieplan cultureel erfgoed € 2.500
9. Verbeteren kwaliteit startende en gevestigde ondernemers Het is zinvol om naast het aantrekken van nieuwe ondernemers ook te investeren in de kwaliteit van het bestaande aanbod. De afdeling Ondernemersadvies van de gemeente Tilburg biedt de mogelijkheid starters en bestaande zelfstandigen individueel te ondersteunen om problemen in de bedrijfsvoering op te lossen Ook kan de gemeente Tilburgse ondernemers helpen met een 'Borgstelling MKB-krediet'. Deze regeling is bedoeld voor ondernemers die niet makkelijk in aanmerking komen voor een normaal bankkrediet, bijvoorbeeld bij onvoldoende zekerheid of te weinig of geen eigen vermogen. Daarnaast bieden o.a. de Kamer van Koophandel en het Servicepunt Detailhandel regelmatig tegen aantrekkelijke prijzen cursussen aan gericht op administratie, personeelsbeleid, etc. Interessant in dit verband is ook de Mentorengroep Midden-Brabant van de Stichting Ondernemersklankbord. Het Loket MKB van de Universiteit van Tilburg is eveneens een laagdrempelig en duidelijk herkenbaar toegangspunt voor ondernemers uit de regio die informatievragen hebben. Het lintenmanagement kan door de dagelijkse contacten ondernemers op het spoor richting bovenstaande trajecten zetten. Daarnaast wordt gedacht om in samenwerking met bijvoorbeeld het Servicepunt Detailhandel en de Kamer van Koophandel themagerichte bijeenkomsten (bijvoorbeeld boekhouden, loonadministratie en klantgerichtheid) te organiseren. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement intermediaire adviesorganisaties januari 2011 projectperiode 6 geslaagde doorverwijzingen (= deelname aan cursus/traject Ondernemersadvies, KvK of andere partijen) per jaar, 2 themabijeenkomsten per jaar geen
4.3.2 Ruimtelijk en fysiek Activiteiten 10. Verbeteren uitstraling openbaar gebied en panden op korte termijn De inrichting van de openbare ruimte in winkelstraten kan aanleiding zijn voor consumenten om hun verblijfstijd te verlengen. En verlenging van de verblijfstijd leidt over het algemeen tot een verhoging van de bestedingen. Uitgewerkt moet worden op welke wijze het aanzien van de Besterdring en de Korvelseweg op relatief korte termijn, zonder teveel investeringen, kan worden verbeterd. Hierbij vormen relatief kleine aanpassingen (banken, terrassen, plantenbakken, uitstallingen etc.) in het openbaar gebied het uitgangspunt. Alle belanghebbenden zijn het er over eens, dat het bereiken en behouden van ruimtelijke kwaliteit op de linten een levensvoorwaarde is. Daarom is het van belang niet alleen het openbaar gebied, maar ook de panden (gevels, reclame-uitingen aan de gevel, rolluiken en verlichting) in een intergraal plan of beeld op te nemen. Niet een strak plan waarin alles wordt vastgelegd, maar beelden die gebruikt kunnen worden om partijen te enthousiasmeren tot het doen van investeringen in de visuele kwaliteit van de panden. Voorts kan het lintenmanagement eigenaren en ondernemers stimuleren om bij voorgenomen renovaties en verbouwingen deskundig advies in te winnen. Mogelijk kan de in september 2010 opgerichte “Esthetische EHBO” voor de linten daarbij een rol vervullen.
30
Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement Gebiedsteam Oude Stad, Beheer en Onderhoud, afdeling Stedenbouw, pandeigenaren en -gebruikers april 2011. projectperiode vastgesteld plan openbare ruimte + wervende “artist impressions”. PM
11. Parkeren Met name voor de detailhandel in de twee linten zijn bereikbaarheid en parkeren van groot belang. Over het algemeen worden deze door zowel de bezoekers als door de ondernemers aan de linten als goed ervaren. Toch is het noodzakelijk om de kwaliteit van de bereikbaarheid en parkeren op de voet te volgen. Middels een kort onderzoek dient inzichtelijk te worden gemaakt waar de parkeerproblematiek het grootst is en wat op korte en langere termijn de mogelijke oplossingen zijn. Zo schijnt er in de directe omgeving van de Korvelseweg een parkeerterrein te zijn dat nauwelijks wordt gebruikt. Dit traject moet leiden tot een helder advies waar het toevoegen van parkeerplaatsen nog mogelijk en wenselijk is. Het onderzoek dient voorts aan te geven hoe de voor het publiek verwarrende onduidelijkheden in de parkeerregeling aan de Besterdring en Besterdplein kunnen worden opgelost en onder welke voorwaarden in de beide linten een nieuwe parkeerregeling “Stop & Shop’’ kan worden geïntroduceerd. In de gemeente Rotterdam wordt Stop & Shop ingevoerd in speciale winkelgebieden in het kader van het Actieplan Winkelgebieden. De winkelgebieden, die het in deze economisch zware tijden moeilijker hebben, worden ondersteund met maatregelen die moeten leiden tot een verbeterd leef- en winkelklimaat. Van de tweeëntwintig winkelgebieden liggen er veertien in betaald parkeren gebied. In al deze gebieden wordt een Stop & Shop regeling ingevoerd. Het gaat in Rotterdam om een tijdelijke ondersteuning, met een looptijd van drie jaar. Bezoekers betalen aan de parkeermeter de eerste dertig minuten het Stop & Shop tarief van 10 cent. Dit tarief maakt het voor klanten aantrekkelijker hier snel even een boodschap te doen. Tenslotte dient bij het onderzoek de vraag te worden betrokken of bij de besluitvorming over het al dan niet verstrekken van parkeervergunningen aan appartementbewoners in de linten een directe koppeling kan worden gelegd met beschikbare parkeerplaatsen onder het betreffende appartement. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement Afdeling Ruimte en Economie (verkeer), Parkeerbedrijf, Ondernemers Federatie Tilburg, ondernemers februari 2011 6 maanden. uitkomst onderzoek. PM
31
4.3.3 Sociaal Activiteiten 12. Ondersteunen ondernemersverenigingen Een actieve ondernemersvereniging kan een belangrijke rol spelen om de saamhorigheid in de straat te behouden of terug te brengen. Het hebben en houden van georganiseerde achterbannen is een van de randvoorwaarden voor lintenmanagement. De verenigingen blijven zelf verantwoordelijk voor ledenwerving, promotieactiviteiten (waaronder evenementen) en het informeren van de leden. De lintenmanager kan hen wel ondersteunen. De nieuwsbrief over het project lintenmanagement voorziet bijvoorbeeld in informatievoorziening. Daarnaast kan de lintenmanager helpen bij het overleg met bijvoorbeeld gemeente of vastgoedeigenaren. De lintenmanager treedt echter niet op als woordvoerder van de ondernemers(verenigingen). Het lintenmanagement neemt ook het initiatief voor de start van een driemaandelijkse ondernemersborrel (Lintencafé) voor iedereen die onderneemt in de beide linten. Ondernemers van groot tot klein kunnen met nieuwe en bestaande ondernemers kennismaken en contacten leggen. Het Lintencafé wordt hèt nieuwe ontmoetingspunt. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvelseweg september 2010 projectperiode Lintencafé -
13. Versterken betrokkenheid eigenaren Bij de bedrijfspanden komt de combinatie eigenaar/gebruiker in beide linten relatief vaak voor. In de Besterdring is 48% van de ondernemers zelf eigenaar van het pand, in de Korvelseweg 38%. Het merendeel van de bedrijfspanden is in handen van particuliere verhuurders. Bij deze groep is de betrokkenheid bij de straat veelal geringer. Dit kan ertoe leiden dat investeringen uitblijven en vage functies toenemen in de straten. Voor alle partijen, en dus ook voor de eigenaren, is het van belang dat er zekerheid komt dat beide linten worden aangepakt. Dan kan immers in redelijkheid verwacht worden dat zij eerder gaan investeren. Door de eigenaren bij het project lintenmanagement te betrekken krijgen zij mogelijk meer vertrouwen in de toekomst van de linten. Dit kan door middel van het organiseren van (thema)bijeenkomsten. In de loop van het project zal duidelijk worden of hier behoefte aan is. Hiermee kan tevens worden bereikt dat de eigenaren elkaar beter leren kennen en mogelijk een netwerk gaan vormen. Daarnaast zullen de vele eigenaren op de hoogte worden gehouden middels nieuwsbrieven over het project en de winkelstraten. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. Stuurgroep Linten management, makelaars september 2010. projectperiode. versturen 4 nieuwsbrieven (december 2011) en startbijeenkomst (maart 2011) € 2.500 (per jaar)
32
4.3.4 Veiligheid Activiteit 14. Keurmerk Veilig Ondernemen Zowel uit de ondernemersenquête als uit de bewonersavonden komt naar voren dat veiligheid extra aandacht behoeft. Specifieke aandachtspunten zijn overdag de 'kleine' criminaliteit in de vorm van bedreigingen, winkeldiefstallen en vernielingen en in de avonduren de veiligheidbeleving rond vage winkels en coffeeshops. In de Korvelseweg is in 2003 het traject Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) van start gegaan, in de Besterdring zo’n vijf jaren later. Het KVO is in feite een proces zonder einde. De insteek is een structurele samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer waar gewerkt wordt aan een veilig, schoon en heel winkelgebied. Samen brengen alle partijen de problemen op het gebied van veiligheid in kaart en gezamenlijk worden afspraken gemaakt over de aanpak. Inmiddels zijn voor de ondernemers de resultaten zichtbaar: het aantal diefstallen daalt, minder criminaliteit, snelle en directe communicatie met politie, brandweer en gemeente, ondernemers en personeel voelen zich veiliger in de winkel, de klant voelt zich prettiger in het gebied, schaalvoordeel bij inkoop van veiligheidsmaatregelen, vernielingen en graffiti zijn een minder groot probleem geworden. De KVO trajecten vormen het platform bij uitstek om de criminaliteit en overlast in de linten verder terug te dringen. De komende maanden zullen kennis en ervaringen in beide trajecten uitgewisseld worden en zullen eventueel gezamenlijke acties geformuleerd worden om de winkelgebieden nog veiliger te maken. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit januari 2011 projectperiode. werkafspraken gezamenlijke acties (juni 2011) PM
4.3.5 Communicatie Activiteit 15. Communicatieplan Uit de analyses komt naar voren dat het imago van de Besterdring en de Korvelseweg verbeterd moet worden. Imago is een moeilijk te beïnvloeden aspect. De vraag is altijd op welk moment het zinvol is om te gaan communiceren: moet worden gewacht tot de winkelstraten daadwerkelijk veranderen of kan een imagocampagne de verandering juist aanjagen? De waarheid zal ergens in het midden liggen. Het lijkt in deze fase in ieder geval wenselijk de communicatie tussen de bij de winkelstraten betrokken partijen goed te stroomlijnen. Daarom is het raadzaam een communicatieplan voor de linten op te stellen. Primaire doelgroep daarbij vormen de ondernemers van de beide linten. Zij moeten immers zorgen voor samenhang binnen en tussen de linten. Meer bekendheid onderling zorgt voor een grotere binding en bereidheid tot samenwerking. Andere doelgroepen zijn de leden van de Stuurgroep Lintenmanagement, eigenaren, makelaars, College van B&W, Raadsleden en bewoners.
33
De klanten en bezoekers van de linten komen als doelgroep in een later stadium (vanaf het tweede uitvoeringsjaar) aan bod. De prioriteit ligt de komende tijd bij de ondernemers aan de linten. Uiteraard vindt wel terugkoppeling aan het publiek plaats via de lokale media. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat:
Begroting:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit, gebiedsmanager, afdeling Communicatie gemeente, Stuurgroep Lintenmanagement september 2010 projectperiode communicatieplan (januari 2011), 10 uitgebrachte nieuwsbrieven (december 2011), 6 positieve persartikelen (december 2011), 6 acties gericht op promotie/imagoverbetering, creëren van draagvlak voor 3 nieuwe evenementen op straat € 20.000 (2011)
4.3.6 Quick Wins Quick Wins kunnen als katalysator dienen voor successen op korte termijn en daardoor draagvlak creëren voor complexere zaken op langere termijn. Rekening houdend met de wensen en suggesties van ondernemers en bewoners worden op korte termijn de volgende zaken door het lintenmanagement opgepakt. Activiteiten 16. Tijdelijke invulling etalages van leegstaande panden Panden die lange tijd leegstaan krijgen vaak een trieste aanblik. Rolluiken zijn gesloten, de ramen worden niet gewassen, de etalages zijn stoffig en er liggen restanten van de laatst gevestigde onderneming. In overleg met de eigenaar van het pand kunnen de etalages worden aangekleed met producten van ondernemers uit de straat, door kunstenaars uit te nodigen een passende etalage te maken of door de ruimte te gebruiken voor promotiedoeleinden. Hoewel dit slechts camouflage van de leegstand is, kan zo’n (tijdelijke) oplossing toch een positieve bijdrage leveren aan de kwaliteit van het straatbeeld. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit, eigenaren januari 2011 gehele projectperiode. 5 aangeklede panden (december 2011) € 2.500 (incl. kosten publiciteit maken)
17. Atelierwinkels in de linten Naar het succesvolle voorbeeld van de Ringstraten in Nijmegen kan ook in de linten een project worden gestart om tijdelijk leegstaande winkelpanden beschikbaar te stellen aan kunstenaars, ontwerpers e.d. Voorwaarde is wel dat zij de panden behalve als werkruimte ook als etalage en verkooppunt van hun werk gebruiken. Het project biedt zo kunstenaars de mogelijkheid om zich te ontwikkelen als cultureel ondernemer. Tegelijkertijd is deze tijdelijke invulling van winkelpanden een goed alternatief voor leegstand. Ook draagt het bij aan een aantrekkelijk winkelaanbod in de linten, en dus ook aan de verhuurbaarheid van de leegstaande panden. Als de panden na verloop van tijd
34
weer verhuurd worden kunnen de kunstenaars de overstap maken naar een ander beschikbaar pand. Bij gebleken succes kunnen zij het pand waarin ze zitten echter ook op commerciële basis in gebruik nemen. Het project moet een samenwerkingsverband worden van de Stichting Ateliers Tilburg, de beide ondernemersverenigingen en de gemeente Tilburg. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. Stichting Ateliers Tilburg, ondernemersverenigingen Besterd en Korvelseweg, eigenaren, gemeente Tilburg januari 2011 gehele projectperiode. 3 vestigingen (eind december 2011) € 2.500
18. Gezamenlijke koopzondagen linten Voorgesteld wordt om jaarlijks een of twee koopzondagen in Tilburg specifiek het thema “linten” mee te geven. Momenteel nemen er in de linten nauwelijks of geen ondernemers deel aan de koopzondagen in het centrum van de stad, waardoor de linten op deze dagen helemaal niet uit de verf komen. Dat is niet goed voor de promotie van deze straten. Weinig deelnemers in de straat frustreert degenen die wel open zijn, zodat deze uiteindelijk ook afhaken. En de consument blijft weg uit de linten. De bezwaren van de ondernemers kunnen voor een deel worden weggenomen door een of twee zondagen per jaar aan te wijzen en daarbij de linten speciaal in de spotlights te zetten, bijvoorbeeld door een passend thema te kiezen en extra activiteiten op straat te organiseren. De winkels in de binnenstad zijn dan ook open. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit januari 2011 4 maanden afspraak over organisatie 1 of 2 gezamenlijke koopdagen per jaar -
19. Vormgeven van het uitstallingenbeleid Meer ruimte voor creativiteit om sfeer in de linten te realiseren. Vanuit die ambitie wordt het uitstallingenbeleid onder de loep genomen. Sommige ondernemers in de linten hebben behoefte om te mogen uitstallen, in de vorm van een bord, een plant, een bankje of koopwaar. De redenen daarvoor zijn uiteenlopend: impulsaankopen bij passanten stimuleren, aanprijzen van aanbiedingen, beter zichtbaar zijn, toevoegen van sfeer in de straat. Het huidige beleid staat uitstallingen in de linten niet toe (op een paar uitzonderingen na). Toch is er vanuit de ondernemers in de linten de wens om te onderzoeken onder welke voorwaarden er mogelijkheden tot uitstallen zijn. Op basis van een opiniepeiling onder ondernemers en winkelend publiek worden suggesties voor nieuwe regels geformuleerd. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd:
lintenmanagement. ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit, afdeling Handhaving, gebiedsteam januari 2011 5 maanden
35
Resultaat: Begroting:
opstelling voorlopige nieuwe spelregels op basis waarvan een pilot wordt gestart -
20. Verbetering inrichting etalages en winkels Bij veel panden in de Besterdring en de Korvelseweg kan de presentatie beter. Een verkoopstylist zal worden ingeschakeld om ondernemers kosteloos of tegen een gereduceerd tarief te adviseren bij de inrichting van de etalage en de winkel. De stylist kan laten zien hoe je met beperkte middelen de winkel en de etalage kunt verbeteren en meer publiek kunt binnenhalen. Trekker: Betrokkenen: Aanvang: Looptijd: Resultaat: Begroting:
lintenmanagement ondernemersverenigingen Besterd en Korvel Vooruit maart 2011 gehele projectperiode 1 workshop voor ondernemers per jaar € 2.500
21. Korte termijn verbeteringen en aanpassingen in openbaar gebied Op korte termijn kunnen zonder al te grote investeringen de volgende zaken in het openbaar gebied worden opgepakt:
Verbeteren bewegwijzering Plaatsen van informatieborden bij wegwerkzaamheden Tegengaan zwerfvuil, plaatsen afvalemmers Wegwerken ontsierende gevels, bijvoorbeeld door muurschilderingen
Trekker: Betrokkenen: Aanvang:
lintenmanagement diverse afdelingen gemeente januari 2011
Looptijd: Begroting:
projectperiode PM
Besterdring
Korvelseweg
36
5
Organisatie en financiën
5.1
Organisatie
De ambities voor de linten kunnen alleen worden waargemaakt als de ondernemers én de overheid de handen in elkaar slaan op het vlak van het nastreven van een gezamenlijke koers. Daarom is een overkoepelende slagvaardige werkorganisatie opgezet waarin zowel leden uit het bedrijfsleven als leden uit de relevante gemeentelijke afdelingen vertegenwoordigd zijn: de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg. In deze stuurgroep zijn de volgende organisaties gezamenlijk aan de slag gegaan: Ondernemersvereniging Korvel Vooruit Winkeliersvereniging Den Besterd Gemeente Tilburg : - Gebiedsteam Oude Stad - Afdeling Stedenbouw - Afdeling Economische Zaken Kamer van Koophandel Brabant Ondernemers Federatie Tilburg Belangrijkste taak van de stuurgroep is het aansturen van het lintenmanagement binnen de kaders van het door de stuurgroep vastgestelde beleid en Plan van Aanpak. De Stuurgroep komt tenminste iedere twee maanden in vergadering bijeen. Het lintenmanagement vervult een schakelfunctie tussen enerzijds de twee winkellinten (inclusief alle daarbij betrokken personen en organisaties) en anderzijds de gemeentelijke organisatie. Het is daarbij van groot belang dat de lintenmanager een onafhankelijke positie inneemt. De lintenmanager wordt door de Stuurgroep uitdrukkelijk neergezet als neutraal persoon met maar één belang: het (economisch) beter laten functioneren van de twee linten. Als de lintenmanager zou worden gezien als verlengstuk van de gemeente of als “loopjongen” van de ondernemersverenigingen, is hij of zij niet in staat effectief te functioneren. Voor de specifieke taken van het lintenmanagement wordt verwezen naar de bijlage 2. Het project ressorteert onder de portefeuillehouder Economie en Ondernemerszaken. De gemeentelijk gebiedsmanager fungeert op ambtelijk niveau als aanspreekpunt voor de lintenmanager. Bij het uitvoeren van de in dit plan opgenomen projectactiviteiten zal de lintenmanager met voorstellen komen voor de bezetting van activiteitgerichte coalities. Een dergelijke coalitie kan bestaan uit 2 à 4 personen. Medio juli 2010 is het lintenmanagement gehuisvest in het werkgebied. In de panden Besterdring 42 en Korvelseweg 199 is de lintenmanager iedere dinsdag resp. vrijdag aanwezig en voor ondernemers en andere belanghebbenden aanspreekbaar.
5.2
Financiën
De totaal begrote kosten voor de uitvoering van de in het activiteitenplan opgenomen projecten en de inzet van de lintenmanager (2011 t/m 2013) bedragen € 100.000 per jaar. Voor een
37
begrotingsspecificatie wordt verwezen naar bijlage 3. Aangezien voor het merendeel van de projecten in deze fase slechts een raming van de kosten kan worden gemaakt, wordt voorgesteld te werken met een voortschrijdende begroting. Deze raming is opgesteld vanuit het perspectief van de overheid. De investeringen van private partijen in bijvoorbeeld winkelpanden alsmede uitgaven van ondernemersverenigingen voor promotionele activiteiten en evenementen in de linten komen niet in deze raming tot uiting. Uitgangspunt in de begroting is dat de bij de activiteiten betrokken gemeentelijke diensten hun inzet in beginsel zelf afdekken. Dat geldt ook voor de ureninzet vanuit de ondernemers en de betrokken intermediaire organisaties. Bij de gemeente zal de inzet in eerste instantie ook beperkt blijven tot extra overleg bij aanvang van een activiteit. Mogelijk kan hiervoor de voor de linten beschikbare capaciteit voor reguliere activiteiten worden ingezet. Mocht echter uit een nadere uitwerking van een activiteit blijken dat een substantieel hogere ureninzet vereist is, dan zal naar aanvullende financiering gezocht moeten worden.
Samenvatting financiële projectgegevens voor het jaar 2011 Kosten Inzet lintenmanager Out-of-pocket kosten concrete acties
€ 65.000 € 35.000
Totaal kosten
€ 100.000
Financiële dekking Vastgelegd uit budget 2010: lintenbudget gemeente Tilburg 2010 private cofinanciering 2010
€ 28.600 € 6.400
Lintenbudget gemeente Tilburg 2011 Private cofinanciering 2011 (ondernemers) Publieke cofinanciering (Europese subsidies)
€ 35.000 € 50.000 € 10.000 € 5.000
Totaal inkomsten
€ 100.000
Er zijn diverse mogelijkheden om de noodzakelijke private cofinanciering vorm te geven. Voor het jaar 2011 berust deze op een toegezegde vrijwillige bijdrage van de Ondernemersvereniging Korvel Vooruit en de Winkeliersvereniging Den Besterd. Een andere mogelijkheid is een verplichte bijdrage van alle ondernemers in de beide linten aan een zogeheten ondernemersfonds. Daar zijn meerdere opties voor, zoals OZB-opslag, reclamebelasting of de BIZ-regeling. In het komende jaar zal worden nagegaan op welke wijze de activiteiten van de lintenmanager geleidelijk in bestaande structuren kunnen worden ingebed en welke vorm van private financiering daarbij het beste past. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek zal de financiële dekking voor het 2e en 3e projectjaar (2012 en 2013) nader worden ingevuld. Daar waar mogelijk zal bij de uitvoering van het project aansluiting worden gezocht met verwante activiteiten en strategische partners. Hierdoor ontstaan naar verwachting mogelijkheden om voor activiteiten additionele financieringsbronnen aan te spreken, waardoor de in dit Plan van Aanpak opgenomen ambities daadwerkelijk kunnen worden gerealiseerd. Gedacht kan worden aan publiekprivate samenwerking en fondswerving bij stad, provincie, rijk of Europese Commissie. De lintenmanager zal hiertoe, in overleg met de Stuurgroep Lintenmanagement, het initiatief nemen.
38
Bijlage 1: Output- en impactindicatoren lintenmanagement Er is een onderscheid in resultaten, die direct door het lintenmanagement worden beïnvloed (de outputindicatoren) en de uiteindelijke resultaten, waar de outputindicatoren wel invloed op zouden moeten hebben, maar waar het lintenmanagement niet direct op kan worden afgerekend (de impactindicatoren).
Functioneel en economisch Outputindicatoren Ontwikkelingsrichting bedrijvige linten is vastgelegd in Structuurvisie Linten Brancheprofielen Besterdring resp. Korvelseweg Acquisitiebrochure vestigingsmogelijkheden linten Aantal gerichte collectieve wervingscampagnes Gedocumenteerd overzicht beschikbare panden Aantal leegstaande panden ingevuld m.b.v. lintenmanagement Convenant met COT inzake aankoop strategisch vastgoed aan de linten Breedgedragen convenant voor vernieuwing van de weekmarkt Besterdplein Marketing-communicatieplan cultureel erfgoed Korvelseweg Aantal geslaagde doorverwijzingen Aantal georganiseerde themabijeenkomsten Impactindicatoren Branchering: o Aantal detailhandelsvestigingen: - Besterdring - Korvelseweg o Aantal horecavestigingen: - Besterdring - Korvelseweg o Aantal overige bedrijven: - Besterdring - Korvelseweg Aantal leegstaande panden: - Besterdring - Korvelseweg Aantal actief geworven ondernemers Aantal deelnemers aan themabijeenkomsten Percentage ondernemers dat aangeeft dat omzet afgelopen 2 jaren is gelijk gebleven of gestegen: - Besterdring - Korvelseweg Ruimtelijk en fysiek Outputindicatoren Communicatiemateriaal t.b.v. uitdragen nagestreefde visuele kwaliteit panden
Score begin project (juni 2010)
Beoogde score (eind 2013)
Gelieerd aan activiteitnr.
0 0 0 0
ja 2 1 5 1
1 2 3 4 4
0
15
5
-
ja
6
-
ja
7
0 0
1 18 6
8 9 9
59 59 15 10 60 72 6 20 0 0
65 70 15 8 70 90 0 3 18 100
67% 69%
75% 75%
nee
ja
1,2,4,5,17
5 4 9
10
39
Impactindicatoren Vastgesteld plan verbetering openbare ruimte Advies evt. toevoeging aantal parkeerplaatsen Advies invoering Stop&Shop parkeerregeling Advies aanpassing parkeerregime Besterdring Advies aanscherping parkeervergunningenbeleid bewoners appartementen Sociaal Outputindicatoren Aantal lintenmanagers Lintencafé (driemaandelijkse ondernemersborrel) Aantal themabijeenkomsten voor makelaars en eigenaren Impactindicatoren Aantal deelnemers Lintencafé (gem. per kwartaal) Aantal deelnemers themabijeenkomsten voor makelaars en eigenaren (gemiddeld per keer) Veiligheid Outputindicatoren Aantal gezamenlijke veiligheidsprojecten Besterdring en Korvelseweg binnen KVO-traject Communicatie Outputindicatoren Communicatieplan Aantal uitgebrachte nieuwsbrieven Aantal acties inzake promotie/imagoverbetering Aantal positieve persartikelen Beeldmerk en slogan winkellinten Impactindicatoren Creëren draagvlak voor nieuwe evenementen Quick Wins Outputindicatoren Aantal (tijdelijk) gecamoufleerde leegstaande panden gedurende gehele projectperiode Aantal atelierwinkels Aantal specifieke koopzondagen winkellinten Pilot nieuwe spelregels uitstallingenbeleid Aantal workshops verbetering inrichting etalages en winkels Impactindicatoren Percentage van ondernemers dat meedoet aan specifieke koopzondagen winkellinten Aantal deelnemers workshops (gemiddeld per keer)
Score begin project (juni 2010)
Beoogde score (eind 2013)
Gelieerd aan activiteitnr.
0 0 0 0
1 1 1 1
10 11 11 11
0
1
11
0 0
1 12
12
0
3
13
0
50
12
0
20
0
3
14
0 0 0 0 0
1 22 6 15 1
15 15 15 15 15
0
3
15
0
12
16
0 0 0
8 3 1
17 18 19
0
3
20
-
80%
18
0
12
20
40
Bijlage 2: Omschrijving van de werkzaamheden van de lintenmanager Besterdring en Korvelseweg
Algemeen De lintenmanager levert - in gezamenlijkheid met partijen als ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente - een bijdrage aan de structurele verbetering van het economisch functioneren, de leefbaarheid en het ondernemersklimaat van de Besterdring en de Korvelseweg. De lintenmanager loopt op straat rond, houdt zich bezig met de dagelijkse gang van zaken in de beide linten en heeft contact met de ondernemers en eigenaren en wanneer nodig met andere partijen, zoals de gemeente, de KvK en OFT. De lintenmanager draagt zorg voor het aanzwengelen van projecten en activiteiten om de linten als totaalproduct te versterken en aantrekkelijker te maken voor de consument.
Werkzaamheden 1. Opbouwen van kennis van de twee linten en de economische structuur. 2. Contacten leggen met de gevestigde ondernemers op de linten en direct kennismaken met nieuwvestigers. 3. Indien van toepassing zorgdragen voor adequate verwijzingen van de doelgroep naar relevante organisaties en instellingen. 4. Benaderen en zo mogelijk verenigen van vastgoedeigenaren en hen stimuleren te investeren in (hun vastgoed aan) de linten. 5. Stimuleren van de vermindering van leegstand. 6. Opstellen van een promotieplan en initiëren van imagoverbeteringsprojecten. 7. Uitdragen van de resultaten van het project, zoals het bevorderen van positieve publiciteit. 8. Organiseren van bijeenkomsten voor vastgoedeigenaren/makelaars/ondernemers. 9. Verbeteren van communicatie tussen ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente. 10. Het dagelijks toezicht op de linten op aspecten schoon, heel en veilig: signaleert beheerproblemen richting verantwoordelijken en geeft suggesties voor verbetering van het dagelijks beheer 11. Schriftelijk rapporteren aan de Stuurgroep Lintenmanagement Tilburg aan het einde van elk kwartaal over de uitgevoerde activiteiten en de inhoudelijke en financiële voortgang. Kwartaalrapportages worden door de lintenmanager na een jaar gebundeld en verwerkt tot een jaarrapportage. 12. Aan het begin van elk jaar een gedetailleerd activiteiten- en resultatenplan met bijbehorende jaarbegroting opstellen, zulks op basis van het plan van aanpak en in de voorgaande periode opgedane ervaringen. 13. Zoeken naar manieren om activiteiten van de lintenmanager na afloop van het project in te bedden in bestaande structuren en het doen van voorstellen richting relevante partijen. 14. De lintenmanager is eindverantwoordelijk voor het behalen van de afgesproken resultaten.
41
Bijlage 3: Projectbegroting
Nr
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Activiteiten Functioneel en economisch Vastleggen ontwikkelingsrichting Opstellen brancheprofielen Ontwikkelen acquisitiebrochure Actief werven kandidaten Sluiten afspraken met eigenaren leegstaande panden Aankoop strategisch vastgoed linten Vernieuwing weekmarkt Besterdplein Verborgen schatten Korvelseweg Verbeteren kwaliteit startende en gevestigde ondernemers Ruimtelijk en fysiek Verbeteren uitstraling openbaar gebied en panden op korte termijn Parkeren Sociaal Ondersteunen ondernemersverenigingen Versterken betrokkenheid eigenaren Veiligheid Keurmerk Veilig Ondernemen Communicatie Communicatieplan Quick Wins Tijdelijke invulling etalages van leegstaande panden Atelierwinkels in de linten Gezamenlijke koopzondagen linten Vormgeven van het uitstallingenbeleid Verbetering inrichting etalages/winkels Korte termijn verbeteringen en aanpassingen in openbaar gebied Ureninzet lintenmanager 96 dagen à € 675 (excl. BTW) Totaal
2011
2012
2013
Totaal
€ € € 2.500 € -
€ € € €
-
€ € € €
-
€ € € €
€ € € €
PM -
€ € € €
PM -
€ € € €
PM 2.500
€ € € 2.500 € PM 2.500
€
-
€
-
€
-
€
-
€ €
PM PM
€ €
PM PM
€ €
PM PM
€ €
PM PM
€ €
2.500
€ €
2.500
€ €
2.500
€ €
7.500
€
PM
€
PM
€
PM
€
PM
€ 20.000
€ 25.000
€ 25.000
€ 70.000
€ 2.500 € 2.500 € € € 2.500
€ 2.500 € 2.500 € € € 2.500
€ 2.500 € 2.500 € € € 2.500
€ € € € €
7.500 7.500 7.500
€
€
€
€
PM
PM
€ 65.000 € 100.000
PM
€ 65.000 € 100.000
PM
€ 65.000 € 100.000
€ 195.000 € 300.000
42
