Liggen de leukste winkelsteden in het oosten? Nederland bouwt en bouwt... aan het water

08-005_RegioVGMag1omslag_v7

27-02-2008

18:00

Pagina 1

Liggen de leukste winkelsteden in het oosten? Nederland bouwt en bouwt... aan het water ++ Stedendriehoek in opkomst ++ Nieuw station voor Breda ++ Wereldstad aan zee ++ Waar ooit schoorstenen rookten ++ Jaargang 1, nummer 1, maart 2008

08-077_ADV85_algWLM2008_v1

27-02-2008

14:08

Pagina 1

www.managementproducties.com

Producent van o.a. WinkellocatieMarkt ® Vastgoed in de Regio Organisator van toonaangevende Nederlandse en Belgische vastgoeddagen.

Gespecialiseerd in Nederlandse én Belgische havenbijeenkomsten.

Vlaardingen Tel: +31 (0)10 435 04 77

Uitgever van vastgoedpublicaties en havenboeken.

Antwerpen Tel: +32 (0)3 226 54 17

[email protected]

08-005_RegioVGMag1biwerk_v7

27-02-2008

17:53

Pagina 3

Colofon Inhoud RegioVastgoed® Magazine verschijnt tweemaal per jaar. Een uitgave van: Management Producties Postbus 82, 3130 AB Vlaardingen 010 - 435 74 30 [email protected] www.managementproducties.com Uitgever: Marcel Sanderse en Monika Misura (coördinator) Hoofdredactie: Timo van Zandbrink, www.proMagazine.nl

Voorwoord De Stedendriehoek trekt zevenmijlslaarzen aan Zutphen, Deventer en Apeldoorn plus drie kleinere gemeentes hebben de handen ineengeslagen.

In West-Brabant steken drie steden veel energie in de ontwikkeling van oude spoorzones in hun binnenstad.

Vormgeving: Studio mvdtp

Misschien wel de twee leukste binnensteden

Druk: Printec Offset, Kassel (D.)

Voor Arnhem en Nijmegen was 2007 een geslaagd jaar. Beide gemeenten rusten echter niet op hun lauweren.

Vele ronkende ambities in het Zaantheater. Er wordt dan ook volop ontwikkeld en gebouwd in Noord-Holland.

Managen van samenwerkingsprocessen

Oplage: 7.500 Verspreiding: Nederlandse vastgoedprofessionals

Groeiend Utrecht krijgt oog voor schoonheid

©2008 Management Producties b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgevers en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgevers en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgevers en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Persoonsregistratie Uw gegevens kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of speciale aanbiedingen door Management Producties b.v. en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u hiertegen bezwaar heeft verzoeken wij u dit schriftelijk te melden bij: Management Producties, Postbus 82, 3130 AB Vlaardingen of via [email protected].

REGIOVASTGOED® MAGAZINE

p8

p 12

Noord-Holland onbeperkt houdbaar

Advertenties: Edith Hartendorp, Management Producties 010 - 435 04 77 [email protected]

ISSN: 1875 – 4341

p6

De Randstad als het achterland van West-Brabant

Redactie: Johan Kroes, Tekstbureau Kroes Kees van Vlastuin, Studio Zingever Timo van Zandbrink, www.proMagazine.nl

Fotografie: Suuz Fotografie, Dreamstime.com, Purestockx.com. Foto voorzijde: Waalfront Nijmegen, bron: Rabo Vastgoed

p5

Praktische handleiding voor het managen van complexe (winkel)projecten.

Utrecht werkt, groeit en bruist. Kortom, een prima affiche voor een vastgoedcongres!

p 17

p 19

p 20

Geen woorden maar daden Rijnmond, de regio van ‘geen woorden, maar daden’, maakt zijn faam waar.

p 24

Limburg zet in op kwaliteit Tegen de vergrijzing in. Limburg werkt aan kwaliteit van wonen en werken.

p 28

Fenomenale prestaties in Den Haag De hofstad loopt achterstand in, vernieuwt oude wijken en heeft ook nog tijd om wereldstad aan zee te zijn.

p 32

Schipholregio gaat voor duurzame groei De spagaat van Schiphol: groeien in tijden van duurzaamheid. ’Logistiek draait om snelheid en die is hier ver te zoeken.’

p 36

Agenda Vastgoedbijeenkomsten in uw regio, voorjaar 2008

p 39

3

stec groep markt strategie wonen commercieel vastgoed bedrijventerreinen economische ontwikkeling

verhuisd Wij zijn zojuist verhuisd naar Arnhem, op twee minuten lopen van het centraal station. Vanuit Arnhem zijn grote delen van de Randstad - waar 60% van onze klanten zijn gevestigd - binnen een uur bereikbaar. Bovendien is de nieuwe locatie gunstig gelet op het aantrekken van nieuwe medewerkers die veelal in het westen en het midden van het land wonen. Ons nieuwe kantoor is een rijksmonument uit 1938, ontworpen door de beroemde architect Dudok.

stec groep bv willemsplein 5 postbus 217 6800 ae arnhem tel 026 - 751 41 00 fax 026 - 751 41 01

Kijk ook op de vernieuwde site www.stec.nl voor vacatures: door onze voortgaande groei zijn we op zoek naar nieuwe adviseurs.


27-02-2008

17:53

Pagina 5

Voorwoord Van Breskens tot de monding van de Eems. Van de havens van Rotterdam tot de binnenstad van Tilburg. RegioVastgoed® Magazine toert rond door Nederland en strijkt regelmatig her en der neer om indrukken op te doen, meningen te horen en gewoon zelf een regio te ervaren. Wat houdt de gemoederen in Zaanstad bezig? Hoe zit het met dat nieuwe station in Breda? Is Utrecht nu een knooppunt of een knelpunt in fileland? Vragen zijn er genoeg en deskundigen komen vaak met verrassende antwoorden. Smaken verschillen en dat geldt ook voor het vastgoed. Wil de retail in Rotterdam hetzelfde als in de hoofdstad? Kan de kantorenmarkt in Arnhem toe met de geplande meters? In essentie zijn de wensen overal gelijk. Of is dat juist niet zo? De regionale Topontmoetingen over vastgoed staan aan de basis van dit nieuwe magazine, dat wil informeren en prikkelen. Want je kunt zelf niet overal bij zijn, maar je wilt toch wel op de hoogte blijven. In vogelvlucht nemen wij u mee langs regionale plannen. Oude wijn in nieuwe zakken? Oordeelt u zelf. Tot ziens in de regio, Timo van Zandbrink Hoofdredacteur

Foto: Margon van den Berg

Van de uitgever Met trots en plezier presenteren wij u deze eerste editie van RegioVastgoed® Magazine, waarin u snel een indruk krijgt van de ontwikkelingen in diverse regionale vastgoedmarkten in Nederland. Het zal u niet verbazen dat de toenemende trends van integrale gebiedsontwikkeling en duurzaamheid ook in dit magazine aan bod zal komen. Maar in essentie focust dit magazine zich op de regio; op lokale ontwikkelingen, projecten en de mensen daarachter. Het zal u wellicht opvallen dat sommige regio’s daarin ontbreken. De reden is vrij voor de hand liggend. De impressies die u in dit magazine krijgt, zijn gebaseerd op onze regionale topontmoetingen, waarvan we er jaarlijks inmiddels ruim 25 door heel het land


organiseren. Ondanks dit aantal doen we niet elke regio in ieder seizoen aan; die heeft u van ons tegoed in onze volgende editie, die deze zomer verschijnt. Van deze gelegenheid wil ik meteen gebruik maken om de Belgische editie van dit magazine aan te kondigen. Gezien onze groeiende aantal bijeenkomsten in België, is dat een logische vervolgstap. Daarmee realiseren we een compleet portfolio van geschreven en gesproken woord, gebaseerd op onze kernkwaliteit: ‘connecting & informing professionals’, waarmee we u optimaal van dienst kunnen zijn. Veel leesplezier! Marcel Sanderse Uitgever

5


27-02-2008

17:53

Pagina 6

Drie steden, twee provincies, maar eigenlijk één regio. Zo presenteerden drie wethouders hun visie op de Stedendriehoek. Zutphen, Deventer en Apeldoorn plus drie kleinere gemeentes hebben de handen ineengeslagen.

De Stedendriehoek trekt z In de structuurvisie is vastgelegd hoe en waar de regionale ontwikkelingen woningen, retail en werkgelegenheid moeten plaatsvinden. “Er is ruimte voor 210 hectare bedrijfsterrein in deze regio en we moeten die ruimte gezamenlijk plannen. Zo niet, dan plakt iedere gemeente telkens weer ergens een paar hectare aan bestaand terrein vast. Zo blijft het een rommeltje, we moeten deze ´verrommeling´ tegengaan”, meent de Zutphense wethouder Rik de Lange die ook in het stedelijke overleg van de drie zit.

Samen wonen... Samenwerking, daar draait het om in de Stedendriehoek. Na elkaar jarenlang vliegen afgevangen te hebben, zijn drie steden die op steenworp afstand van elkaar liggen, tot de conclusie gekomen dat de weg omhoog start met een goede

regionale coördinatie. Aan de rand van de Veluwe en aan de boorden van de IJssel leven tal van plannen om de steden en de regio binnen deze driehoek een nieuw elan te geven. Alledrie zijn ze druk bezig met het uitvoeren van grootse plannen om de ruimte die de vertrokken industrie aan de randen van de binnenstad heeft achtergelaten, in te vullen met woningbouw, retail en leisure.

...en werken Maar ook de werkgelegenheid wordt niet vergeten en dus moeten her en der bedrijfsterreinen flink opgeknapt worden. Oude, rommelige locaties voldoen niet meer en het is zaak de economische potentie van de regio langs de rijkswegen A1 en A50 beter te benutten. Apeldoorn werkt volgens wethouder Fokko Spoelstra aan een nieuw, regio-

Artist impression: gemeente Apeldoorn

naal bedrijventerrein aan de zuidrand langs de A1. Bedrijven vestigen zich graag in deze regio, stelt de Deventerse wethouder Bert Doornebos: “Hier heerst nog een gezond arbeidsethos.” Maar om de bedrijven echt over de streep te trekken, moet de overheid fors aandacht besteden aan de bereikbaarheid en de doorstroming op de A1, in de ogen van de Overijsselse gedeputeerde Theo Rietkerk, de levensader van het oosten van Nederland én de rest van oostelijk Europa. Gelegen op de as Amsterdam Berlijn en, nog verder van huis, een hele belangrijke ontsluiting voor de nieuwe Oost-Europese EU-buren.

Flink op de schop De drie wethouders en de twee gedeputeerden zijn het roerend met elkaar eens.

Foto: Winkelzaken.nl

Foto: gemeente Zutphen

Apeldoorn

Deventer

Zutphen

• woningbouw oude industrieterreinen aan kanaaloevers • woningen in zuid en noord • regionaal bedrijventerrein aan zuidkant van stad

• De Boreel, van kazerne tot winkelen leisurecentrum • stadhuis, een modern en bediscussieerd ijkpunt in de oude stad • opwaardering gebied van de ring rondom het centrum

• wonen en werken in De Mars • woningbouw op jeugdgevangenisterrein • hoogwatergeul en IJsselsprong

6



27-02-2008

17:53

Pagina 7

STEDENDRIEHOEK VASTGOED®

Zutphen

Artist impression: Omnistportcentrum, gemeente Apeldoorn

kt zevenmijlslaarzen aan

Omnisportcentrum Apeldoorn, grotendeels opgeleverd in 2007.

Deze regio, de Stedendriehoek, heeft potentie, maar daarvoor moet de boel flink op de schop. Dat kost geld, heel veel geld, maar de potjes zijn nog lang niet gevuld. De rijksoverheid zal zeker een duit in het zakje moeten doen om

alle plannen door te laten gaan. Maar nu de plannen er zijn, gaan de drie steden tempo maken met de uitvoering ervan. “We knippen alle projecten in beheersbare en controleerbare stukken op om zo beetje voor beetje

het totaalplaatje te realiseren”, legt de Zutphense wethouder De Lange uit. In min of meer gelijke bewoordingen proberen de drie wethouders eventuele scepsis over de haalbaarbeid van deze hoge ambities weg te nemen.

De twee provincies

Wat vindt u?

Gelderland Gedeputeerde

“Alledrie de steden hebben wel erg ambitieuze plannen. Of het allemaal realiseerbaar is maar de vraag. Het lijkt me dat ze een gegeven moment toch weer met de ruggen naar elkaar toe komen te staan.” Gé Meijerink, bezoeker namens belegger én ontwikkelaar Unibail Rodamco.

Theo Peters: “Gemeentes moeten niet blijven tekenen en rekenen binnen de muren van het gemeentehuis.” Overleg tussen gemeente, markt en woningbouwcoöperaties moet in een vroeg stadium plaatsvinden om jarenlang getrouwtrek in de plannenmakerij te voorkomen. “Maar we moeten ook de beeldvorming loslaten. Gemeentes zijn niet alleen maar log en traag, de vastgoedjongen is niet alleen

maar uit op maximale winst en de woningbouwvereniging wil echt wel doen waarvoor ze ooit is opgericht: goede en betaalbare huizen bouwen.“

Overijssel Gedeputeerde Theo Rietkerk: “Plannen zijn mooi, maar ik wil tempo in de uitvoering zien. Zo en alleen zo komt er wat van die plannen terecht. Als je tempo maakt, dan kun je letterlijk steentje voor steentje de plannen waarmaken.”


“Er wordt gesproken over circa 30.000 nieuw te bouwen woningen in deze Stedendriehoek, dat betekent een bevolkingsgroei van zo´n 100.000 mensen. Dat lijkt me nogal een optimistische schatting.” Siemen Stienstra zoekt voor supermarktbedrijf CoopCodis nieuwe locaties.

7


27-02-2008

17:53

Pagina 8

De Randstad als het achterland van W Een verouderd bedrijventerrein, een voormalige vuilstort, een spooremplacement en een NS werkplaats. In West-Brabant steken drie steden veel energie in de ontwikkeling van oude spoorzones in hun binnenstad. Het vastgoedcongres in Breda concludeert dat West-Brabant is uitgegroeid tot een aantrekkelijk alternatief voor de Randstad.

Breda aan de hogesnelheidslijn

markt ligt. Onder de projectnaam ‘Via Breda’ wordt de komende jaren in Breda een nieuwe OV-terminal gebouwd. Een opvallend stationsgebouw dat naar verwachting in 2010 klaar is en als enige Brabantse stad een

Artist impression: OV Terminal ’Via Breda’, A2 Studio Rotterdam

“Van Breda naar Schiphol in 45 minuten.” Wethouder Marja Heerkens van de gemeente Breda laat er in haar opening geen misverstand over bestaan waarom Brabant nou zo goed in de

8

aansluiting heeft op de hogesnelheidstrein. “Wie vanuit Brabant met de trein Europa in wil, reist via Breda.”

M

Van berg tot park

”

Een bijzondere combinatie van recreatie, leisure en business. Dat moet Park De Bavelse Berg over drie jaar bieden, op de plek waar eens de Bredase gemeentereiniging haar vuil stortte. De uitstraling van de voormalige vuilstort is voor Henry Martens, directeur van exploitant MaVer Holding, zonneklaar. “Het wordt een plaats waar cultuur, economie en natuur hand in hand gaan. Een multifunctioneel park, vooral bestemd voor Bredanaars die er in een groene omgeving kunnen wandelen, fietsen, sporten, winkelen, eten en drinken. Met beurzen en in- en outdoor-evenementen proberen we de hele regio te bereiken, en indien gewenst de rest van Nederland en de kop van België. We gaan ervan uit dat het evenementencomplex met zijn buitenaccommodatie 1,3 miljoen bezoekers per jaar oplevert.” Martens geeft aan dat er veel belangstelling voor het plan is. “Onze combinatie van buiten- en binnenaccommodatie is in Nederland uniek in haar soort, en daarmee extra aantrekkelijk voor ondernemers. Zo zoeken de organisatoren van de ‘Harley-Dag’ een locatie



27-02-2008

17:53

Pagina 9

WEST-BRABANT VASTGOED®

n West-Brabant

”Brabant ligt bijzonder goed in de markt”

Artist impression: Rabo Vastgoed

Marja Heerkens, wethouder in Breda:

Het project Spoorhaven in Roosendaal is in Nederland één van de grootste ‘inbreidingslocaties’.

voor een meerdaags evenement waar ze mensen uit heel Europa kunnen ontvangen. En ook de paardensportliefhebbers kunnen op deze locatie volop aan hun trekken komen”, vertelt hij enthousiast. “Bovendien is een vuilstortberg uitermate geschikt voor de aanleg van een kunstskibaan.”

Roosendaal net niet? Maar is iedereen zo lovend over de kwaliteiten van Noord-Brabant? Patrick Joosen, regiodirecteur Zuid van Rabo Bouwfonds, vertelt dat de inwoners van Roosendaal niet echt tevreden zijn met hun woonomgeving. “Voor hen is het: Roosendaal net niet…” Joosen geeft aan dat ondanks het forse aandeel aan gezinnen, de vergrijzing aan het toe-


slaan is. Bovendien ziet hij dat er een vertrekoverschot is van jong-volwassenen. Joosen is het niet helemaal eens met de conclusie van de Roosendaalse inwoners. “Roosendaal heeft in potentie veel te bieden. Het heeft veel verborgen plekken. Je moet Roosendaal kennen om de mooie kant ervan te kunnen zien. Wel is het belangrijk om dit zichtbaar en toegankelijk te maken.” En dat gaat ook gebeuren, want het project ‘Spoorhaven’ moet de vitaliteit terugbrengen in Roosendaal. Het project is in Nederland één van de grootste ‘inbreidingslocaties’ van de komende twee decennia, waar de gemeente, Proper Stok en Rabo Vastgoed gaan werken aan de herstructurering van een gebied van circa 100 hectare in het

centrum van Roosendaal. Het plan omvat het kadehavengebied, het spooremplacement en een bedrijventerrein. “Spoorhaven zal met de verschillende stadse voorzieningen het mooie en bijzondere karakter van Roosendaal benadrukken. Roosendaal zal door Spoorhaven een completere stad worden. Waar het van net niet naar echt wel wordt veranderd.”

9


27-02-2008

17:53

Pagina 10

Het best bewaarde geheim van Tilburg “Een paar jaar geleden was de teneur dat je vooral niet in Tilburg moest zijn, nu is dat absoluut niet meer zo. Het is de zesde stad van Nederland, ligt centraal in BrabantStad en is de snelst stijgende gemeente op de Sociaal Economische index.” En daar hoort een nieuw visitekaartje bij. “Het moet een plek worden die iets toevoegt aan het centrum, maar tegelijk de verbinding legt tussen noord en zuid. En dus de barrière slecht die het spoor nu nog is. Een blikvanger. Modern, smaakvol, stijlvol.”

Els Aarts, wethouder in Tilburg:

Artist impression: Spoorzone, gemeente Tilburg

”Het spoor mag geen barrière in stad meer zijn”

Impressie huidige spoorzone, foto’s: gemeente Tilburg

De NS werkplaats achter het centraal station is misschien wel het best bewaard gebleven geheim van Tilburg. Een plek horend bij het industriële verleden van Tilburg en volgens wethouder Els Aarts een vergeten gebied. “Het is ongeveer 35 hectare groot en omdat de NS werkplaats in 2010 zal vertrekken, hebben we de mogelijkheid om er een toplocatie voor wonen, werken en recreëren van te maken.” Een ambitie die past bij de ontwikkeling die Tilburg de laatste jaren heeft doorgemaakt.

10


27-02-2008

17:53

Pagina 11

Wonen aan het water in Bergen op Zoom

WEST-BRABANT VASTGOED®

Ook ten opzichte van het plan ‘Bergse Haven’ in Bergen op Zoom wordt een kritische noot geslaakt. Het aandeel sociale huurwoningen is in dit plan maar twee procent en Els Aarts, wethouder bij de gemeente Tilburg, vindt het een ontzettend luxe plan. “Hoe heeft u toestemming gekregen? Kan dat zomaar?” Wienke Bodewes, algemeen directeur van ontwikkelaar Amvest, redt zich eruit door te zeggen dat dit het beste past bij de situatie van Bergen op Zoom. “De vraag is hier anders. Om een goede doorstroom te krijgen moeten we grote kwaliteit realiseren. Maar ik ben het ermee eens dat de lasten voor sociale huurwoningen eerlijk over de steden verdeeld moeten worden.” Bergse Haven verrijst in het gebied

Geertruidapolder. Nu nog een rommelig en functioneel verouderd bedrijventerrein aan de rand van de stad. Bodewes: “Straks zal het een waterrijk woon-, werken recreatiegebied zijn, waar verleden en toekomst hand in hand gaan. Met woningen aan het water, nieuw aangeplante natuur, historische bakens in het landschap, duurzame werkgelegenheid en een naadloze verbinding met de historische binnenstad van Bergen op Zoom.”

Bodewes noemt Bergse Haven een project met grote betekenis voor de stedelijke structuur en uitstraling van Bergen op Zoom. “Dat komt door haar ligging tegen de historische binnenstad en aan het water, maar ook door haar schaalgrootte. Bergse Haven zal Bergen op Zoom opnieuw met het water verbinden.”

Logistieke hotspots René Klotz, directeur van Naber Immocom Bedrijfsmakelaars kan met cijfers aantonen dat de mooie toekomstplaatjes voor Brabant niet berusten op luchtspiegelingen. “De vraag naar kwalitatief goede nieuwbouwkantoren is hoog, met name in Tilburg. Het lastige is dat er hier niet veel ruimte is voor nieuwe panden.” Klotz geeft verder aan dat de kantoormarkt erg conjunctuurgevoelig is, maar hij verwacht dat de vraag naar goede kantoorruimte zal blijven. “Noord-Brabant staat met drie steden in de top vijf van logistieke hotspots. Bovendien is de verwachting dat de uitbreidingsvraag in de Randstad tot 2020 zal dalen naar 18%. Dat komt door een lagere economische groei, die de Randstad-dienstverlening meer treft. Bovendien heeft de Randstad zo ongeveer zijn maximum aan ‘verdienstelijking’ bereikt, terwijl Noord-Brabant wat dat betreft nog veel staat te wachten. Wij zijn dus één van de grote winnaars. Ook de krapte op de arbeidsmarkt in de Randstad valt in ons voordeel uit. In Tilburg bijvoorbeeld hebben we veel werknemers met een goed arbeidsethos en goede opleidingsinstituten.”

Top vijf logistieke hotspots: 1 Noord-Limburg 2 Noord-Brabant (Eindhoven-Helmond) 3 Noord-Brabant (Den Bosch-Tilburg) 4 West-Brabant (o.a. Breda) 5 Nijmegen-Arnhem

5 4

3

2

1

Bron: Onderzoek Vakblad Logistiek

Artist impression: Spoorzone, gemeente Tilburg


In Brabant bevinden zich drie van de vijf logistieke hotspots van Nederland.


11


27-02-2008

17:53

Pagina 12

Voor de regio Arnhem Nijmegen was 2007 een geslaagd jaar. Arnhem werd verkozen tot Beste Binnenstad van Nederland en Nijmegen sleepte bij die verkiezing het zilver in de wacht. Kortom, dé koplopers van winkelend Nederland. Beide gemeentes rusten echter niet op hun lauweren: tal van projecten en plannen passeerden in vogelvlucht de revue in het sfeervolle Wijnfort Lent.

Misschien wel de twee l winkelsteden

Stadsregio pakt ‘lelijkste’ gebied aan De Stadsregio bestaat uit twintig gemeentes en 720.000 inwoners. Hiermee is deze regio het grootste stedelijke gebied buiten de Randstad. De organisatie Stadsregio Arnhem Nijmegen werkt namens deze twintig regiogemeentes aan een ABC: een aantrekkelijke, bereikbare en concurrerende regio. Een onderdeel van dit ABC is verfraaiing van de A325-omgeving. “Dit is uitgeroepen tot het lelijkste gebied van Nederland”, aldus Jaap Modder van Stadsregio Arnhem Nijmegen. “En daar gaan wij dus wat aan doen.” Daarnaast trekken de Stadsregio en het rijk 750 miljoen euro uit voor het verlengen van A15 van Ressen naar A12. De Stadsregio heeft zelfs een bureau in Brussel. Modder: “Wij hopen in Brussel internationale bedrijven naar Arnhem en Nijmegen te lokken.” Ook de toerist krijgt er een publiekstrekker bij, want

12

een trotse Modder kondigt aan dat de tram weer terugkomt in Nijmegen.

Nijmegen verlangt vurig naar een omhelzing met de Waal Nijmegen wil de Waal omarmen én meer! In 2020 wil de stad 184.000 inwoners hebben, wat neerkomt op 20.000 extra woningen. Ook wil de stad zijn kantoorruimte uitbreiden. Om dit te realiseren zet Nijmegen een charmeoffensief in aan de hand van het Kansenboek 2007. De oudste stad van Nederland ziet vooral kansen als woonstad, maar wil ook aantrekkelijk worden voor bedrijven. Hiervoor dient het vestigingsklimaat en de bereikbaarheid te verbeteren. “Maar niet ten koste van alles, want Nijmegen is zuinig op de natuur”, waarschuwt Bergiet Drummen van Grondgebied Nijmegen. Op verschillende plaatsen timmert Nijmegen aan de weg. Ondermeer rondom het station. “In de stationsomgeving kan volop geïnvesteerd worden”, belooft Drummen. Het meest in het oog springende project is de Citadel, Italiaans voor kleine stad, dat uit moet groeien tot het nieuwe centrumgebied van de Waalsprong en een onderdeel zal gaan vormen van het stadshart. “Met die uitbreiding verandert Nijmegen van een stad aan de Waal tot een stad die de Waal omarmt”, aldus een enthousiaste Drummen.

Artist impression: Waalfront, een ontwikkeling van Rabo Vastgoed

“Als Arnhem ergens de eerste prijs wint, is Nijmegen altijd tweede.” Met deze ironische woorden schetst Bergiet Drummen, directeur Grondgebied Nijmegen, de verhoudingen tussen Arnhem en Nijmegen. Maar staat dit ook een goede samenwerking in de weg? De bestuursvoorzitter van Stadsregio Arnhem Nijmegen Jaap Modder zou dit moeten weten. “En ik geef de samenwerking tussen Arnhem en Nijmegen een 7,5.”

Vernieuwende formules en cultuur in Rijnboog “Arnhem is een groene stad. Groen is mooi, maar bij bouwen is het altijd lastig”, aldus Françoise Dechesne, directeur projecten van Rabo Bouwfonds, over het bouwklimaat in Arnhem. Namens het Bouwfonds houdt Dechesne zich bezig met het project Rijnboog in Arnhem. Rijnboog is een ambitieuze operatie om de binnenstad op te waarderen. Het gaat om het gebied tussen de Rijnkade, het centrum



27-02-2008

17:53

Pagina 13

ARNHEM NIJMEGEN VASTGOED®

Wat gebeurt er in Arnhem? • 80.000 m2 kantoren en ondergronds afvalproject bij Arnhem-Centraal • opwaardering binnenstad met Rijnboog-project • ontwikkeling Centrum-Zuid tot tweede stadshart

e leukste

En in Nijmegen? • facelift stationsomgeving • ontwikkeling Citadel • Waalfront

In de Stadsregio • verfraaiing gebied langs A325 • verlenging A15 naar A12 • comeback van tram in Nijmegen

Rabo Vastgoed zoekt draagvlak voor Waalfront Gezamenlijk met gemeente Nijmegen gaat Rabo Vastgoed het Waalfront in Nijmegen ontwikkelen. Rond 2025 is het nieuwe woongebied aan de Waal klaar. “Balans is het toverwoord bij dit soort langjarige processen. Bovenal de balans tussen mensen is van belang, want de meeste foutlopende projecten lopen mis door onderlinge fricties. Daarom is het ook belangrijk om niet teveel partijen te hebben”, vertelt Henk Vos, directeur Rabo Vastgoed Regio Midden. In 2025 is het industriegebied in westelijk Nijmegen omgetoverd tot een nieuwe woonkern aan de rivier.

en het Centraal Station. Dechesne: “Dit project biedt ruimte voor bestaande en vernieuwend formules die zich in de oude historische binnenstad niet meer laten inpassen.” Concreet levert deze filosofie een divers winkelaanbod op, solitaire detailhandel, een mix van kunst en cultuur en dit alles in combinatie met horeca. Opvallend is dat 26% van de oppervlakte voor culturele voorzieningen is ingeruimd. Dechesne: “Dit


komt voort uit een maatschappelijk engagement en een sterke betrokkenheid bij de vitaliteit van de stad. Maar met cultuur verdien je niet de meeste boterhammen.”

‘Arnhem gaat de héle wereld over!’ Met een T-shirt van Bruce Springsteen fier omhooghoudend, start Albert Matthijssen, waarnemend directeur Stadsontwikkeling Arnhem, zijn presen-

Het bestaande industrieterrein aan de Waal zal gaan veranderen in een wijk met 2.650 woningen, horeca, winkels en parkachtig groen en moet de schakel vormen tussen het centrum en Nijmegen-West. Vos: “Het opstellen van een programma hiervoor is lastig, want wij mogen het centrum niet kannibaliseren en ook de betrokken bewoners moeten wij mee zien te krijgen.” Daarom werkt Rabo Vastgoed aan maatschappelijk draagvlak. “Tijdens het ontwikkelen van het masterplan hielden wij elke week een inloopmiddag bij een lokaal ontwerpbureau.”

13

27-02-2008 17:54

M

Artist impression: Sleutelproject Arnhem Centraal. Bron: gemeente Arnhem

08-005_RegioVGMag1biwerk_v7 Pagina 14

27-02-2008

17:54

Pagina 15


ARNHEM NIJMEGEN VASTGOED®

tatie. “Op de achterkant van deze shirts staan de steden die The Boss aandoet. Arnhem gaat nu dus de hele wereld over!” Voor de Parkenstad was 2007 een mooi jaar, dankzij de titel voor Beste Binnenstad van Nederland. Met zo’n 70 projecten probeert Arnhem de aantrekkingskracht van de stad verder uit te bouwen. “Het project ArnhemCentraal is wel het sleutelproject”, aldus Matthijssen. “Architect Ben van Berkel heeft een onderscheidend ontwerp getekend.” Daarnaast is er het vermaarde Rijnboog-project, waarin cultuur voor sociale cohesie moet zorgen en de creatieve economie een katalysator voor de stad moet zijn. En dan is er ook Centrum-Zuid. Het gebied rondom het Gelredome moet uitgroeien tot een tweede stadshart. “Maar de gebiedsvisie voor Centrum-Zuid is nog volop in ontwikkeling”, meldt Matthijssen.

Consumentenonderzoek als vertrekpunt

Hans Koopmans, directeur AM Wonen

“Wees gewaarschuwd, in de komende jaren staan Arnhem en Nijmegen nog voor een grote Vinexopgave.” Met deze woorden start Hans Koopmans, directeur AM Wonen, zijn betoog. AM Wonen heeft onderzoek gedaan naar het profiel van de Arnhemmer. In Arnhem-Noord blijken de actieve trendvolgers (47%) te wonen. In Arnhem-Zuid huist het gemiddelde gezin (72%). In Schuytgraaf wonen veel jonge gezinnen. Gekscherend wordt deze wijk ook wel Beschuytgraaf genoemd. In het Wijnfort Lent voert Koopmans voorts een vurig pleidooi voor consumentgericht ontwikkelen. “Ik wil het woord marktconform nooit meer horen!” Consumentenonderzoek levert volgens Koopmans onderbouwde strategische keuzes op en een goede afstemming van het aanbod op de vraag. Als afsluiting staaft Koopmans zijn charmeoffensief voor consumentgericht ontwikkelen met een voorbeeld. “In Hurdegaryp moest twintig hectare grond worden bebouwd en er lag nog geen plan. Toen hebben wij een lokale advertentiecampagne opgezet, waarin de mensen aan de hand van meerkeuzevragen in konden vullen hoe ze zouden willen wonen. Met 400 reacties als gevolg! De gemeente Hurdegaryp weet nu waar de bewoners belangstelling voor hebben en kan daar het plan op afstemmen. Bovendien heeft men een bestand met potentiële kopers vergaard!”

M



Het door architect Ben van Berkel getekende station moet hét nieuwe paradepaardje van Arnhem worden.


15

HOME.

Forum, Amsterdam

I

Je voelt je thuis. Alles wat je om je heen ziet, hoort bij jou. Zoals het kantoor waar je werkt. Het park waarin je wandelt. De winkels die je bezoekt. En natuurlijk de straat en het huis waarin je woont. Het voelt als een wereld die je als gegoten zit. Dat is precies de missie van AM: inspirerende leefomgevingen ontwerpen en ontwikkelen die alle ingrediënten bevatten voor leven op volle kracht vooruit. WWW.AM.NL

AM Forum Amsterdam 210x297mm F.T1 1

24-08-2007 16:56:08


27-02-2008

17:54

Pagina 17

“Het moet een stadhuis worden dat het NOS Journaal haalt!” Vele ronkende ambities schalden op 11 oktober door het Zaantheater. De dromen reiken ver. Het woord ‘paradepaardje’ valt zelfs meerdere keren. Er wordt dan ook volop ontwikkeld en gebouwd in Noord-Holland. Voetbalstadions dijen uit, fonkelnieuwe winkelcentra verrijzen en Amsterdam groeit over het IJ.

NOORD-HOLLAND VASTGOED®

Op meerdere plaatsen en in verschillende versnellingen wordt Noord-Holland vernieuwd en bijgespijkerd. Zo richt hoofdstad Haarlem zich vooral op het beheer van bestaande gebouwen. Het centrum van Zaanstad echter gaat volledig op de schop en in AmsterdamNoord ontstaat zelfs een nieuwe stad aan het water. Iets verderop heeft Alkmaar wel grote plannen, maar is nog op zoek naar investeerders. Tot slot structureert de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Noordzeekanaalgebied (RON) de oevers van het Noordzeekanaal.

Haarlem: professionele vastgoedtak Michiel Ensink van de gemeente Haarlem werkt aan de professionalisering van de vastgoedtak in zijn stad. “Concreet betekent dit dat in de toekomst ruimtevragers en ruimteaanbieders naar één loket kunnen. Ook zal het niet-strategische bezit in de verkoop gaan bij openbare inschrijving”, licht Ensink toe. “Haarlem wil graag ontwikkelen op vastgoedgebied, maar de middelen zijn schaars. Daarom is er vooral een focus op beheer. Toch hopen wij in 2008 te starten met de bouw van een nieuw voetbalstadion: Stadion Oostpoort.”

Zaanstad: een nieuw stadshart “Het lijkt wel of ik in de Oekraïne ben.” Zo omschreef voormalig burgemeester Mans het centrum van Zaanstad een aantal jaren geleden. Anno 2007 bouwt Zaanstad echter aan


een gloednieuw winkelhart, genaamd Inverdan. “Het nieuwe centrum is samen met de inwoners bedacht”, legt loco-burgemeester en wethouder Harm Jan Egberts uit. “Het moet een stadshart worden waar men kan wonen, werken, leren en recreëren.” Om dit mogelijk te maken komt er 44.000 m2 extra kantoorruimte en 15.000 m2 extra winkelruimte. Daarnaast zullen ondermeer 2.700 nieuwe woningen, een moderne bioscoop, een overdekt busstation, een nieuw stadhuis en een heuse kenniswijk inclusief hogeschool en studentenwoningen verrijzen. De eerste palen van het stadhuis zijn in de grond geslagen. “Het moet een stadhuis worden dat het NOS Journaal haalt”, is de stellige overtuiging van Egberts.

Amsterdam-Noord: ‘a place to be’ Het centrum van Amsterdam groeit over het IJ heen. “In het verleden vroeg men mij op verjaardagen wat ik in hemelsnaam in Amsterdam-Noord deed. Tegenwoordig wil men er ook heen”, vertelt René Grotendorst, directeur van Projectbureau Noordwaarts opgetogen. Het voormalige industriegebied moet uitgroeien tot een gemengd stedelijk gebied, waar wonen, werken en uitgaan worden gecombineerd. De komende jaren verrijzen 6.000 woningen. Ook komen 100.000 verse vierkante meters beschikbaar voor bedrijfsbouw. “Een groot voordeel van dit stadsdeel is dat de mensen hier ook goed kunnen parkeren”, aldus Grotendorst.

Artist impression: gemeente Zaanstad

Noord-Holland onbeperkt houdbaar

Ook bij de toekomstige bouw van het moderne Inverstad komt de even ouderwetse als fraaie Zaanse bouwstijl terug.

Lees meer over de Noord-Hollandse plannen op internet www.haarlem.nl www.zaanstad.nl/sv/inverdanhp www.noordwaarts.nl www.overstad.nl www.apre.nl

17

27-02-2008

17:54

Veel kleine bedrijven uit de creatieve sector hebben Noord ontdekt en het NDSM-terrein is nu al een broedplaats voor mediabedrijven. Ook is een gevarieerd uitgaansleven ontstaan; van het Muziekgebouw aan ‘t IJ tot aan MTV. Kortom, Amsterdam-Noord groeit uit tot een stadsdeel met een geheel eigen cultuur. Toch schijnt in Amsterdam-Noord niet alleen de zon. Grotendorst: “De wetgeving is niet afgestemd op deze snelle veranderingen. De huidige milieuregels voor wonen zijn ‘weilandgericht’, waardoor menging van luidruchtige bedrijven en bewoners lastig is. Sommige bedrijven zijn daarom ook verplaatst.”

Alkmaar: een ambitieus nieuw winkelhart De Alkmaarse wethouder van Economische Zaken Rian van Dam daagt de congresbezoekers uit om het oude historische centrum van Alkmaar en het nieuwe winkelhart Overstad te laten samensmelten. “Nu al is Alkmaar de tweede winkelstad van Nederland,

Pagina 18

maar met de transformatie van een oud bedrijventerrein is er een unieke kans om het centrum te verdubbelen. Dit kan alleen als inwoners, ondernemers, ontwikkelaars en overheid intensief samenwerken”, poneert Van Dam. Alkmaar en Van Dam presenteren mooie plannen: de uitbreiding van het winkelcentrum met 34 hectare en 2.100 nieuwe woningen. Het proces lijkt echter nog maar moeilijk op gang te komen.

Noordzeekanaal: oude terreinen herontwikkelen Directeur George Keet: “Het is een kwestie van het juiste bedrijf op de juiste plaats.” Zo ontwikkelt de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Noordzeekanaalgebied (RON) een haventerrein dat op de binnenvaart is gericht: HoogTij Zaanstad. Keet: “Het is nog spannend of dit lukt, want de overheid ziet hier liever een ‘botensnelweg’ dan een haven.” Ook de haven van Beverwijk is opgekocht, om de haven na herinrichting beter tot zijn recht te laten komen. “Dat is waar de RON voor staat”, aldus Keet.

Foto: Projectbureau Noordwaarts


De komst van multimediabedrijven IDTV en MTV staan symbool voor de nieuwe status van Amsterdam-Noord.

Wat vindt u?

Artist impression: Overstad, gemeente Alkmaar

Juliaan van de Vuurst van Woningstichting Wormer: “Het was een interessante middag. De verschillende ontwikkelingsplannen kunnen wij goed vergelijken met onze situatie. Als woningstichting proberen wij namelijk ook nieuwbouwprojecten te initiëren, maar ook wij stuiten op de problemen die vermenging van wonen en werken met zich meebrengen.” Makelaar Bernard Melchers van Hoekstra en Van Eck Makelaars: “Het verhaal over de RON vond ik boeiend. Ik heb geleerd dat door samenwerking complete gebieden verbeterd kunnen worden. Daar schrok ik écht van wakker.”

De gemeente Alkmaar presenteert met Overstad een fikse uitbreiding van het woon- en winkelgebied aan de overzijde van het Noordhollands Kanaal. In 2020 moeten de plannen gerealiseerd zijn.

18


an d.


27-02-2008

17:54

Pagina 19

BOEKBESPREKING

Instrumentenkoffers voor managen samenwerking Het nieuwe boek ‘Managen van Samenwerkingsprocessen’ van de hand van Jorine de Soet is een praktische handleiding voor het managen van complexe (winkel)vastgoedprojecten. In dit studieboek introduceert De Soet een managementmodel voor succesvol samenwerken, aan de hand waarvan de kwaliteit van het samenwerkingsproces behouden en bevorderd en zelfs hersteld kan worden.

Managementmodel Het managementmodel bestaat uit vijf criteria: ambitieniveau, de wil om samen te werken, spelregels, respect en vertrouwen en financiële middelen. Deze criteria behoeven elk op zich apart aandacht en zijn daarom uitgewerkt in een aantal factoren. Hierdoor kan elk criterium positief beïnvloed worden, waardoor men in staat is om de kwaliteit van de samenwerking te behouden, bevorderen of te herstellen.

Brede toepasbaarheid

Doelgroep

Het managementmodel is ontwikkeld vanuit de praktijk van complexe (winkel)vastgoedprojecten. Echter, doordat de focus in dit boek op het proces ligt en niet op het project, is het model juist breed toepasbaar op samenwerkingsverbanden in het algemeen.

Het boek is bestemd en geschikt voor studenten, voor ervaren en minder ervaren managers en onderhandelaars, alsmede adviseurs. De lezer vindt er herkenning, bevestiging en praktische tips. Het is vlot, luchthartig en humoristisch geschreven, terwijl het tevens een (in deze combinatie) onverwachtse diepgang kent. Door dit samenspel van kenmerken is het boek zeer toegankelijk, maar ook leerzaam.

Dit blijkt ook uit het voorwoord van prof.dr. Ed F. Nozeman, bijzonder hoogleraar vastgoedontwikkeling aan de Rijksuniversiteit Groningen, waarin hij dit boek aanraadt ‘aan zowel kenners als niet-ingewijden omdat het algemene inzichten weet te verbinden met sectorspecifieke omstandigheden, waarmee aangetoond wordt dat ook de ontwikkeling van retailprojecten gewoon mensenwerk is.’

’Managen van Samenwerkingsprocessen’ is voor € 74,50 (excl. BTW en verzendkosten) te bestellen via www.managementproducties.com ISBN: 978-90-808530-9-6 Dit boek is een uitgave van Management Producties

Vertrouwen Vooral de uitwerking van het doorgaans als ’soft’ en lastig stuurbaar beschouwde criterium ‘Vertrouwen’, maakt het model waardevol. Het model onderkent drie vormen van vertrouwen, op basis waarvan dit criterium beter hanteerbaar en ook beïnvloedbaar wordt.

Praktische toelichting Managementmodel Succesvol Samenwerken

Instrumentkoffers Op basis van het managementmodel zijn twee handzame en zeer praktische instrumentkoffers geformuleerd. Met behulp hiervan kunnen samenwerkingsprocessen positief beïnvloed worden; Eén koffer bevat instrumenten ter behoud of bevordering van de kwaliteit van samenwerking. Een tweede kan worden ingezet bij ongelukken.


Jorine de Soet, KIR, Kordaat in Ruimte

Jorine de Soet, auteur van het boek ‘Managen van Samenwerkingsprocessen’, geeft samen met winkelvastgoedspecialist Richard Dallinga in één middag een uiteenzetting over haar praktisch managementmodel. Wilt u inzicht in de kwaliteit van uw samenwerkingsrelaties en deze kunnen toetsen, evalueren en stimuleren? Dan is deze Topic zeker iets voor u.

Vastgoedtopic Managen van Samenwerkingen donderdagmiddag 3 april of dinsdagmiddag 27 mei 2008, Slot Zeist. Meer informatie: www.managementproducties.com

19


27-02-2008

17:54

Pagina 20

Groeiend U krijgt oog v Utrecht baadt zich in luxe. De centrumstad van Nederland kent z’n problemen, maar dat zijn voornamelijk luxeproblemen. Zoals, mag die Belle van Zuylen nu wel of niet gebouwd worden? En, hoe ontworstelt Utrecht zich aan die dagelijkse file-omsingeling? Utrecht werkt, groeit en bruist. Kortom, een prima affiche voor een vastgoedcongres.

“Het gaat ons niet alleen om het aantal nieuwe woningen, maar ook om de schoonheid en differentiatie,” stelt de Utrechtse wethouder Harrie Bosch. Ook andere sprekers breken een lans voor sierlijke gebouwen en een sfeervolle omgeving. “In Papendorp werken maar liefst 10.000 mensen, maar er is geen pakje sigaretten te krijgen; wat een ruimtelijk verdriet,” verkondigt Rudolf Bak, directeur research van CB Richard Ellis Nederland bijvoorbeeld. En ook bij de ontwikkeling van het nieuwe ziekenhuis en Leidsche Rijn Centrum zijn juist de sfeervolle ontwerpen hot. Een ideale voedingsbodem voor lyrische teksten. Echter, dagvoorzitter Rudy Stroink, directeur TCN Property Projects, bewaakt nauwlettend het taalgebruik van de sprekers, door aan alle aanwezigen het zogenaamde bullshitbingo uit te reiken. Deze bingoversie bevat een overzicht van alle populaire woorden uit het vastgoedjargon, zoals de term verrommeling. Het publiek krijgt de opdracht om the bullshit aan te kruisen op het bingovel.

De Utrechtse plannen “Het gaat goed met Utrecht!” Met een brede glimlach vertelt de Utrechtse wethouder Bosch dat men tot 2015 een Artist impression: Belle van Zuylen, Burgfonds

20



27-02-2008

17:54

Pagina 21

UTRECHT VASTGOED®

d Utrecht g voor schoonheid .

jaarlijkse werkgelegenheidsgroei van één à twee procent verwacht. Het aantal inwoners groeit daardoor ook. De komende jaren verwacht de provinciehoofdstad hiervoor 65.000 nieuwe woningen te bouwen. Utrecht blijft echter worstelen met de verkeersopstoppingen. “Wij zijn de draaischijf van Nederland,” grapt Bosch. Utrecht werkt hieraan: “Het rijk en regio Utrecht leggen zo’n 3,1 miljard euro opzij. In de zomer van 2008 presenteren wij een maatregelpakket voor de snelwegen rondom Utrecht.” Als laatste snijdt de wethouder het onderwerp gebiedsontwikkeling aan. “In het regionale structuurplan zijn afspraken gemaakt over een evenwichtig kantoorprogramma van circa één miljoen m2 en de aanleg van zo”n 440 hectare aan bedrijventerreinen tot 2015.”

De Utrechtse kantorenmarkt “Utrecht heeft drie miljoen m2 kantoorruimte,” aldus Rudolf Bak. “Daarmee is Utrecht de vierde kantoorstad van Nederland.” Bak plaatst hierbij wel een kritische kanttekening: “Meer dan 45% van de Utrechtse kantoren is oud, hierdoor is de nieuwbouwbehoefte 60.000 m2

per jaar.” Bak ziet hiervoor volop ruimte in Utrecht: “Verplaats het jaarbeursgebouw naar een plek buiten het centrum, dan kun je in dat gebouw talloze kantoren bouwen. Het jaarbeursgebouw hoort toch niet thuis in het centrum, vanwege de slechte bereikbaarheid. Bovendien staat het elk jaar een halfjaar leeg.” De onderzoeker is slecht te spreken over het nieuwe bedrijventerrein Papendorp. “De parkeergelegenheid is waardeloos en horecagelegenheden zijn afwezig. Ik adviseer de Utrechtse beleidsbepalers om eens naar de website www.enjoywork.com te kijken: dan zien ze hoe het wel moet!”

Dagvoorzitter Rudy Stroink zet de sprekers op scherp met het speciaal ontworpen bullshitbingo, waardoor men verplicht is om zich te onthouden van wollig en nietszeggend (bullshit) taalgebruik.

bouw zich daarom op eengezinswoningen. Toch blijft het woningtekort in Utrecht groot.”

De Utrechtse woningmarkt Investeerder Wim Nijman, directeur projecten BPF Bouwinvest, signaleert in Utrecht een hoge vertegenwoordiging van alleenstaande huishoudens. De nadruk ligt dan ook op starterswoningen, waarvoor de gemiddelde wachttijd zes en half jaar is. “In Utrecht staan wel tal van kleine woningen, maar veel daarvan (30.000) staan op de slooplijst. Niet voor niets concentreert de nieuw-

Tot slot proeft de investeerder een duidelijke behoefte aan een combinatie van wonen, werken, winkelen en ontspannen in de binnenstad. “Ik adviseer Utrecht dan ook om te werken aan de binnenstedelijke gebiedsontwikkeling.” Misschien door hoogbouw. “Ik mis hoogbouw in Utrecht. Met hoogbouw zijn veel meer huizen mogelijk,” spreekt de investeerder investeerderstaal.

Wat vindt u? Ytzen van der Werf van AT Osborn: ”Het verhaal van Bak over de jaarbeurs klopt helemaal: richting het jaarbeursgebouw staat altijd file. Ook zijn aversies tegen Papendorp delen wij. Ons kantoor kon naar Papendorp verhuizen, maar vanwege de slechte parkeergelegenheid hebben wij het niet gedaan. Bovendien heb je op Papendorp écht alleen maar kantoren.”


21


27-02-2008

17:54

Pagina 22

Het door architect Jo Coenen getekende centrum van de Leidsche Rijn bevat evenals de oude binnenstad verschillende singels. ”In combinatie met de pleintjes, mediterrane trapjes moet dit voor een gezellige sfeer zorgen,” licht Nora Hugenholtz van Projectbureau Leidsche Rijn toe. ”In de toekomst hoop ik dat mensen zichzelf afvragen of ze in de binnenstad of in de Leidsche Rijn gaan winkelen.” Wie Leidsche Rijn zegt, noemt de Belle van Zuylen. Hugenholtz kan er niet omheen. Het ontwerp van deze 262 meter hoge toren (ruim twee keer zo hoog als de Domtoren) stuit op veel weerstand. Volgens Den Haag is de stedenbouwkundige setting van zo’n hoge toren aan de rand van het Groene Hart niet goed: het schaadt het uitzicht. Hugenholtz: ”Ikzelf erger mij meer aan al die elektriciteitsmasten.”

Impressie Stedenbouwkundig concept Leidsche Rijn centrum, gemeente Utrecht

Leidsche Rijn: Het tweede centrum

Ter afsluiting nodigde Hugenholtz de aanwezigen uit om te investeren in de

Leidsche Rijn. ”Slechts een klein deel is al Europees aanbesteed.”

Health Park Utrecht

Centraal onderdeel is het nieuwe ziekenhuis, dat gericht zal zijn op acute en complexe zorg. Ad Kloet, lid van de raad van bestuur van de AntoniusMesosGroep, wil proberen de ziekenhuissfeer zoveel mogelijk uit het ziekenhuis te houden. Developer Joost Grootenhuis van TCN Property Projects bevestigt dit met zijn toelichting op Health Park-concept. “In ons concept speelt het welkom een centrale rol. Om dat gevoel te creëren krijgt iedereen bij binnenkomst een zogenaamde healthcoach, die hem of haar de weg wijst. Ook komen er winkels en horecagelegenheden.”

22

Artist impression: Health Park Utrecht, TCN Property Projects

TCN Property Projects werkt aan een bijzonder project: Health Park Utrecht. Dit park gaat samen met het nieuwe Mesos Antonius Ziekenhuis een (voor Nederland uniek) compleet zorgaanbod verzorgen.



27-02-2008

17:54

Pagina 23

Nieuw hoofdkantoor Rabobank krijgt flexibel en innovatief werkplekconcept

Kantoor van de toekomst Vincent Lokin, directeur Facilities Rabobank Nederland, is verantwoordelijk voor de nieuwbouw van het Rabobank-hoofdkantoor. Het moet het kantoor van de toekomst worden! Uitgangspunten hierbij zijn: behoud van de bestaande gebouwen, duurzaamheid, groenvoorzieningen en een flexibel, innovatief werkplekconcept. Vooral dit laatste onderdeel slokte de aandacht op.

Artist impression: Bestuurscentrum Rabobank Utrecht, Architekst Kraaijvanger.Urbis

Onder de naam Rabo Unplugged werkt Rabobank aan deze nieuwe manier van werken. ‘Meer samenwerking, meer eigen verantwoordelijkheid, meer ondernemerschap en minder regels. Om dit te realiseren zoeken wij ambitieuze zelfstandigen die flexibel kunnen werken. Mensen die een plantje en fotootje op een eigen bureau willen hebben, krijgen het moeilijk,’ aldus een resolute Lokin. ‘Informatie en communicatie is dankzij ICT immers tijden plaatsonafhankelijk geworden.’


23


27-02-2008

17:54

Pagina 24

Dat Rijnmond de regio is van ‘geen woorden, maar daden’ wordt stevig onderstreept door de lokale vastgoedbranche. Zo ontwikkelt de gemeente Rotterdam samen met de vastgoedwereld in één jaar een complete gebiedsvisie voor Hart op Zuid. Iets verderop ontpopt het jonge Lansingerland zich direct tot de snelst groeiende gemeente van het land. En Brielle verkoopt zelfs een hele woonwijk in twee weken.

Geen woorden m

Hamit Karakus, wethouder in Rotterdam “De bouwkosten stijgen minder sterk dan de grondkosten. De gemeenten zijn dan ook schuldig aan de hogere kosten voor nieuwe woningen. Dit is uit onderzoek gebleken.” Met deze openingszinnen zet dagvoorzitter Remmert Honig, directeur Ballast Nedam, het congres direct op scherp. De Rotterdamse wethouder Karakus zal even later deze stelling ontkrachten: “In Rotterdam stijgen de grondprijzen niet zo sterk.” Wat is waar? Feit is in elk geval dat er in de Rijnmond-regio volop wordt gebouwd en ontwikkeld.

Nee zeggen kan niet meer in Rotterdam “De gemeente Rotterdam wil u een duidelijk ja of nee geven. Daar kunt u dan boos over zijn, maar het is in elk geval wel duidelijk.” Hamit Karakus, wethouder Wonen en Ruimtelijke Ontwikkeling, streeft naar een goede samenwerking met de marktpartijen. Daarom tekenden de gemeente Rotterdam samen met verschillende woningbouwcorporaties en marktpartijen in november 2007 in Montpellier een verdrag, het zogenaamde Verdrag van

24

Montpellier. In dit verdrag beloven de gemeente en marktpartijen om nooit meer nee te zeggen tegen het oplossen van onderlinge knelpunten tijdens vastgoedprojecten. Iedere ontwikkelaar is verplicht te tekenen. Uiteindelijk moet dit ertoe leiden dat Rotterdam voor 2020 zo’n 56.000 aantrekkelijke woningen toevoegt aan de stad. Een voorbeeld van deze vooruitstrevendheid is Hart op Zuid. “Binnen één jaar is hiervoor een gebiedsvisie ontwikkeld met alle betrokken partijen”, aldus Karakus. Nieuw in Rotterdam zijn de gebiedsmanagers. “Voorheen ontvingen wij klachten dat men steeds met verschillende mensen om tafel moest zitten. Daarom hebben wij zes gebiedsmanagers in het leven geroepen, zodat ontwikkelaars per gebied één contactpersoon hebben”, meldt Karakus.

Geen vrijblijvendheid bij Stadsregio Rotterdam “De Stadsregio zorgt ervoor dat de regio zich niet te eenzijdig ontwikkelt”, vertelt Jaap Wolf, bestuurslid Stadsregio Rotterdam en burgemeester van

Rozenburg. “Wij behandelen die zaken die té kleinschalig zijn voor de provincie, maar té groot voor lokaal niveau.” De Stadsregio Rotterdam bestaat uit zestien gemeenten en de Rotterdamse burgemeester Opstelten zwaait hierover de scepter. Er is één aspect dat het imago van de Stadsregio geen goed doet. De organisatie legt soms veranderingen op aan de regiobewoners met een verplicht karakter, zoals het verplaatsen van een bedrijfspand. Wolf legt uit waarom: “Vrijwilligheid is te vrijblijvend. Bij zaken waar het belang van de gehele regio in het geding is, kunnen wij geen vrijblijvendheid gebruiken.” De toekomstdromen heeft de Stadsregio geschetst in het Structuur- en Streekplan 2020. In dit plan prijken ondermeer de ambities om méér te bouwen, milieuzaken proactief aan te pakken en bedrijventerreinen op Maasvlakte 2 te ontwikkelen.

De snelst groeiende gemeente van Nederland “Wij bouwen tegen de klippen op en



27-02-2008

17:54

Pagina 25

RIJNMOND VASTGOED®

n maar daden

Artist impressions: Vinexlocaties gemeente Lansingerland. Bron: BAM Vastgoed

dat is alleen maar goed.” Deze uitspraak van Jan den Uil, de wethouder Wonen, illustreert de ontwikkeling van Lansingerland. De gemeente waarin op 1 januari 2007 Bergschenhoek, Bleiswijk en Berkel en Rodenrijs in opgingen. En direct al de snelst groeiende gemeente van Nederland is. Den Uil: “De ligging is perfect, tussen alle snelwegen in. Daarnaast ligt het onder de rook van grote steden als Rotterdam en Zoetermeer, terwijl Lansingerland zelf een groen plattelandskarakter heeft. En uiteraard zijn


er uitstekende voorzieningen. Kortom, als je het in Lansingerland niet kan vinden, dan vind je het nergens.” Het Rotterdams Dagblad beoordeelde de nieuwe gemeente langs het Vinexmeetlint dan ook met een 7,4. Lansingerland als good news story. De prille gemeente spurt naar 75.000 inwoners. “Wij bouwen meer dan wij moeten bouwen. Het plan is om tot 2015 zo’n 9.000 woningen te bouwen”, vertelt Den Uil. Toch wil de wethouder ook de schaduwzijden belichten. “Voorheen plaatsten

wij de voorzieningen in de kernen in plaats van in de wijken. Daar komen wij op terug, want de mensen moeten nu te ver reizen.” Ook het sociaal bouwen gaat niet volgens plan. Ondanks dat is Lansingerland dé ontdekking van 2007. De gemeente presenteert zich op het congres Rijnmond Vastgoed® dan ook met twee presentatoren. Vivienne KlaassenAcda, regiodirecteur BAM Vastgoed, spreekt over de ontwikkeling van een nieuwbouwwijk in Lansingerland. Klaassen-Acda: “De opdracht luidde: ontwikkel een kwalitatief hoogstaande wijk met de identiteit van Berkel en Rodenrijs.” BAM Vastgoed startte met het beramen van plannen in maart 2005. De bouwstart volgde in november dat jaar. Anno 2007 zijn er 199 woningen opgeleverd. Een soepele bouwtred dus. “De samenwerking tussen de gemeente en ontwikkelaar verloopt dan ook uitstekend”, aldus Klaassen-Acda. “Voornamelijk door de rol van de andere partij te respecteren.”

25


27-02-2008

17:54

Pagina 26

Opvallende statements Rijnmond Vastgoed®

Urban Entertainment Center Schiedam

Remmert Honig, Ballast Nedam ”De bouwkosten stijgen minder sterk dan de grondkosten. De gemeenten zijn dan ook schuldig aan de stijgende woningkosten!”

Jaap Wolf, Stadsregio Rotterdam. ”Er zijn deelgemeenten, gemeenten, stadsregio’s en provincies. En uiteindelijk hebben de Provinciale Staten het laatste woord.”

Jan den Uil, gemeente Lansingerland ”Wij bouwen te weinig sociale woningen, omdat wij die sociale markt niet in onze zak hebben.”

Vivienne Klaassen-Acda, BAM Vastgoed ”De samenwerking met de gemeente verloopt uitstekend, voornamelijk door de rol van de ander te respecteren.”

“In het Urban Entertainment Center willen wij dat bedrijven van elkaar profiteren. Samenwerking komt al in het eerste gesprek met de huurders uitgebreid aan de orde”. Monique van Loon, asset developer bij projectontwikkelaar TCN, vertelt over een ambitieus en uniek project in Schiedam: 43.000 m2 met retail en leisure. TCN neemt de branding van het Center voor zijn rekening. “De kernwaarden zijn innovatie, ontmoeting, creativiteit en verleiding.” Gelegen tussen de A20 en Schiedam Centraal zal het Center van alles over multimedia en elektronica tonen en kunnen bezoekers ook veel zelf testen: muziekinstrumenten, tv’s, telefoons en spelcomputers. Met een bioscoop en entertainmentcenter zijn de contracten al getekend. TCN hoopt in 2008 met de bouw te starten en het Urban Entertainment Center in 2010 op te leveren. “Het moet hét icoon van Schiedam worden”, stelt Van Loon.

Fons de Haas, Rodamco Europe ”Wat een goede winkellocatie is? Daar waar de straatvoetballer zit.”

Aart Heijboer, gemeente Brielle ”In de pers is beweerd dat Brielle te weinig deed aan sociale woningbouw. Dit is onjuist! Wij bouwen 30% sociale woningen.”

Monique van Loon, TCN Property Projects ”Het Urban Entertainment Center moet hét icoon van Schiedam worden.”

26

Wat vindt u? Jaap van der Bom van ingenieursburo IOB: “Het verhaal van wethouder Karakus vond ik uitstekend! Hij is zijn organisatie mooi aan het optuigen en komt met een duidelijk beleid voor de ontwikkelaars. Ik heb vertrouwen in deze wethouder en in Rotterdam.”


27-02-2008

17:55

Pagina 27

Winkelcentrum incompleet zonder straatvoetballer “Waar wil de straatvoetballer zitten? Daar waar hét gebeurt. Wat is een goede winkellocatie? Daar waar de straatvoetballer zit. Daar wil Unibail Rodamco dus ook zitten.” Met deze begeleidende woorden bij een straatvoetballerfilmpje ontvouwt Fons de Haas, manager projectverwerving bij Unibail Rodamco, de strategie. Unibail Rodamco belegt en ontwikkelt in commercieel onroerend goed, voornamelijk grote winkelcentra. De Haas: “Dit doen wij met een duidelijke focus op ontwikkeling. Daarom willen wij ook altijd eigenaar zijn, om het in eigen beheer te managen.” De Haas spitst zijn betoog toe op het project De Koperwiek in Capelle aan den IJssel. Dit bestaande winkelcentrum wil Unibail Rodamco beheren en ont-

RIJNMOND VASTGOED®

wikkelen. “Er zit immers nog geen straatvoetballer in De Koperwiek”, licht De Haas toe. Het plan heeft de organisatie al klaarliggen, de handtekening van de gemeente lijkt slechts een kwestie van tijd. “Het plan is in opdracht van Capelle bedacht”, aldus een zelfverzekerde De Haas. De doelstelling is om de beleving van De Koperwiek en omgeving als stadshart te versterken. In het conceptplan van Unibail Rodamco wordt ondermeer de Rabobank verplaatst, de looproute veranderd, het parkeren verbeterd en drie publiekstrekkers aangetrokken: Albert Heijn XL, Super de Boer en een nog onbekende derde trekker. Het is de ambitie om de nieuwe De Koperwiek gefaseerd op te leveren van 2011 tot 2015. “En in 2015 moet er dan wel een straatvoetballer te zien zijn.” aldus De Haas.

De Nieuwe Wallen liggen in Brielle “In Brielle liggen van oudsher al wallen om de stad te beschermen. Binnenkort hopen wij een nieuwe woonwijk te bouwen, met daaromheen nieuwe wallen. Vandaar de woonwijknaam: De Nieuwe Wallen. Maar op de wallen in Brielle komen bomen en schapen. Dat is dus wat anders dan in Amsterdam”, grapt Aart Heijboer, wethouder Ruimtelijke Ordening van de gemeente Brielle. De wijk gaat uit circa 470 woningen bestaan, waarvan 30% sociale huurwoningen. Een ingrijpend project voor Brielle dat 16.000 inwoners telt. Uitgangspunt is dat 40% van de woningen onder woningkeur wordt gebouwd.

Artist impression: De nieuwe wallen, gemeente Brielle

t



“Dit is uniek”, aldus Heijboer. Naast deze woningen worden ook scholen in de wijk gebouwd, evenals drie kantoorpanden. “De moderne woningen zullen een klassieke uitstraling krijgen, want de nieuwe voorgevels zijn identiek aan de gevels van de oude stad”, licht Heijboer toe. De bouwfase start 1 maart 2008, de oplevering staat gepland in 2010. “Alle huizen zijn al verkocht. Binnen twee weken!” vertelt de enthousiaste Heijboer. De huizen variëren in prijsklasse van drie tot zes ton.

27


27-02-2008

17:55

Pagina 28

Limburg zet in op k Uit het rapport ‘Leven in Nederland’ blijkt dat de vijftien meest vergrijsde gemeentes in 2025 bijna allemaal in Limburg liggen. De pers uit zich sceptisch over de kansen van deze provincie, met koppen als ‘Limburg put moed uit de rollatoreconomie’. Toch zijn er wel degelijk mogelijkheden, door in te zetten op Limburg als kwaliteitsregio.

Je zou kunnen denken dat dergelijke negatieve signalen een vastgoedcongres vol treurnis en droefenis oplevert, maar niets is minder waar. In hoog tempo presenteren de wethouders van de gemeente Venlo, Roermond en Heerlen opgewekt en met de nodige humor een rits aantrekkelijke projecten. Vooral Mark Verheijen (Venlo) en Jos van Rey (Roermond) weten de zaal te boeien met kwinkslagen over en weer. Ze kennen elkaar goed en hebben onlangs een

week lang van stoel gewisseld. “Ik zou dus ook het verhaal van Mark kunnen vertellen”, aldus Jos van Rey en met een kwinkslag “die Maasboulevard waar Venlo nu zo druk mee is hadden wij vijftien jaar geleden al.”

jaren licht zal groeien. Verder is het zo dat het aantal banen in Venlo hoger ligt dan het aanbod van de lokale beroepsbevolking (35.500 arbeidsplaatsen op een bevolking van 92.000). De uitdaging voor ons is om de economische groei en potentie te vertalen in ‘groei van de stad’. We willen jonge mensen aantrekken en vasthouden. Dat betekent dat we doorgroeimogelijkheden moeten creëren en ook banen voor parttimers. En we zullen iets moeten doen aan ons imago, want het klinkt nou niet echt ‘sexy’ als je vertelt dat je naar Venlo verhuist.”

Venlo gaat voor groei Wethouder Mark Verheijen stelt dat de situatie in Venlo anders is dan in de rest van Limburg. “De prognose van het CBS is dat de bevolking de komende

Foto: gemeente Venlo

In Venlo wordt momenteel de binnenstad verbreed.

28

Venlo zet daarom al zijn kaarten op de Floriade in 2012. “Hiermee steken we onze nek uit en zetten we de regio echt op de kaart.” Daarnaast is Venlo al drie jaar op rij uitgeroepen tot ‘logistieke hotspot’ van Nederland en samen met een groot aanbod aan bedrijventerreinen maakt dit de plaats erg aantrekkelijk voor bedrijven (zie pagina 11 voor het overzicht van logistieke hotspots). Een direct gevolg van het beleid van de gemeente Venlo om de stad ‘van buiten naar binnen’ aan te pakken. “Met de Trade Ports hebben we een paar fantastische bedrijventerreinen gecreëerd.” Het beleid had wel als gevolg dat de positie van het centrum onder druk staat. “We hebben te laat in de gaten gehad dat de consument meer verwacht. Daar moeten we niet over jammeren,



28-02-2008

10:45

Pagina 29

LIMBURG VASTGOED®

p kwaliteit Mark Verheijen, wethouder Venlo:

Jos van Rey, wethouder Roermond:

Lex Smeets, wethouder Heerlen:

”Krimp is voor Venlo een keuze”

”Roermond versterkt haar positie aan de Maas”

”We moeten in kwaliteit en dynamiek denken”

maar aanpakken. Nu is de binnenstad aan de beurt.” Met projecten als de Maasboulevard, Maaswaard en Q4 wil de gemeente de binnenstad verbreden en een stuk woningbouw realiseren. “We hebben te veel mensen verloren aan omringende dorpen om Venlo heen. Met deze projecten wordt het mogelijk om kwalitatief hoogwaardig te wonen. We zetten dus in op groei.”

Een boodschap die wethouder Jos van Rey uit het hart gegrepen is, want ook Roermond wil voor groei gaan. Het scenario voor de ontwikkeling van de beroepsbevolking in Midden Limburg is echter krimp en bovendien heeft de stad met een opmerkelijke paradox te maken. “We hebben een geweldige economie, maar ook een geweldige werkloosheid.” De strategie van de gemeente om hier mee aan de slag te gaan, is samen te vatten in een aantal punten. De bereikbaarheid moet beter, er moeten nieuwe kantoorlocaties en bedrijventerreinen komen en Roermond moet als winkelstad versterkt worden. Niet dat het winkelcentrum nou zo slecht functioneert (zie kader op pagina 31), maar Van Rey vindt dat Roermond nieuwe initiatieven moet omarmen. “De nota Ruimte en de nieuwe Wet ruimtelijke ordening leiden tot een


Artist impression: Nautisch kwartier, gemeente Roermond

Roermond versterkt haar positie aan de Maas

Drijvende woningen voor de Maasoevers in Roermond.

veranderend winkellandschap. De megaontwikkelingen komen er aan en daarin wil Roermond opnieuw voorop lopen.” Zo is er inmiddels een Designer Outlet Centre van 26.000 m2 gebouwd en zijn een retailpark (35.000 m2) en een

huis- en tuinboulevard (38.000m2) in ontwikkeling. Het Retail Park Roermond wordt naar verwachting medio 2008 geopend en is een winkelproject met de focus op grootschalige consumentenvoorzieningen. Het project combineert grootschalige winkels met fastfood en enkele vrijetijdsvoorzienin-

29

08-078_ADV86_VGRegio_v2

27-02-2008

17:13

Pagina 1

Graag tot ziens op één van onze topontmoetingen!

www.managementproducties.com

27-02-2008

17:55

Elsevier uitgeroepen tot beste kantorenlocatie van Limburg. Ook Smeets ziet de krimp van de beroepsbevolking, maar wil dit gegeven benaderen als een kans. “We moeten niet in kwantiteit denken, maar in kwaliteit en dynamiek.” Bijvoorbeeld door voorop te lopen in duurzame oplossingen.

gen. Alle winkelformules die zich hier gaan vestigen hebben een aanzienlijke grootte (minimale oppervlakte van 1.000 m2), waardoor zij in staat zijn een breed en diep assortiment aan te bieden. “Het ontbrak ons aan locaties voor runshopping, die we met deze projecten nu wel krijgen. Wilt u uw euro goed besteden, besteedt hem dan in Roermond!”

Een mooi voorbeeld is het project Heerlerheide Mijnwater, het eerste geothermische project in Nederland, waarin gebruik wordt gemaakt van de warmte die aanwezig is in het mijnwater in verlaten mijngangen. Deze bron van duurzame energie wil Heerlen gebruiken voor verwarmen en koelen van de nieuwe gebouwen in Stadspark Oranje Nassau en Heerlerheide Nieuwe Stijl.

Krimp als kans

Foto: gemeente Roermond

Wethouder Lex Smeets roept de bezoekers op om nog maar even te wachten met die euro, want ook Heerlen heeft een paar mooie unique selling points. Zo is Heerlen de eerste Nederlandse gemeente waar alle bedrijventerreinen beschikken over hoogwaardige glasvezel en is Heerlen–Centrum in 2007 door

Roermond staat bekend om haar winkelcentrum

Pagina 31

LIMBURG VASTGOED®

Duurzaamheid als oplossing Dat mag dagvoorzitter Matthé van Baalen, directeur van Arcadis Limburg, graag zien, want hij denkt dat de oplossingsrichting voor Limburg onder andere zit in het inzetten op duurzame vastgoedontwikkelingen, om op die manier Limburg als kwaliteitregio te kunnen neerzetten. “Maar”, besluit Van Baalen, “we moeten het wel samen doen, want bouwen is een teamsport.”

De Grote Hegge, foto: Westerhout Hospitality


Roermond winkelstad

Een hoeve met een verhaal...

• 60.000 m2 winkeloppervlakte • 300 vestigingen • 7 Miljoen bezoekers/jaar • Beste binnenstad van Nederland (Elsevier 2006) • Tweede winkelstad van Nederland (Elsevier 2006) • Hoogste bestedingsoverschot van Limburg: € 210 miljoen (BRO 2007)

In de archieven van Thorn dateert de oudste vermelding van De Grote Hegge uit 1389 onder de naam ‘Die Hegge’. Op 25 november van dat jaar vindt namelijk een transactie plaats van gronden, gelegen bij ‘Die Hegge’. De edelmanswoning vertoont de langwerpige, vierkante vorm, die kenmerkend is voor een oude hof of curtis. Het huidige hoofdgebouw dateert uit de 15e eeuw, de bedrijfsgebouwen uit de 17e en 18e eeuw. Door de eeuwen heen heeft het landgoed veel te lijden gehad van bijvoorbeeld blikseminslag, maar ook van in Thorn gelegerd en doortrekkend krijgsvolk. Dat De Grote Hegge van belangrijke betekenis is geweest mag blijken uit het feit dat zij eeuwenlang in het bezit is geweest van - en veelal bewoond werd door - zeer aanzienlijke geslachten. Bij de komst van de Fransen in 1794 valt De Grote Hegge toe aan de administratie van de Franse Domeinen en blijft in Franse handen, tot een landbouwer uit de omgeving het eigendom verwerft in de tweede helft van de 19e eeuw. Het landgoed is dan tot en met 1969 in gebruik als boerderij. Na een periode van leegstand en verval, wordt in de jaren 1974-1975 een ingrijpende romprestauratie uitgevoerd waarbij ook de slotgracht in ere wordt hersteld. Tegenwoordig behoort De Grote Hegge tot een van de vele beschermde monumenten van het stadje Thorn en wordt het gebruikt voor evenementen als het vastgoedcongres.


31


27-02-2008

17:55

Pagina 32

Den Haag komt samen met m tot ‘fenomenale prestaties’ Over de ontwikkeling van de Randstad, inclusief de Zuidvleugel, maakt men zich zorgen op het vastgoedcongres in Den Haag. Een recent OESO-rapport laat immers zien dat het gebied achterblijft bij vergelijkbare gebieden. Over de samenwerking in Den Haag tussen overheid en marktpartijen zijn de sprekers wel positief. Ze moeten ook wel, want de stad is ‘niet zo rijk als Amsterdam’.

Als alle plannen gerealiseerd zijn, is dit de nieuwe skyline van Den Haag

De Commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland, Jan Franssen, heeft een indringende boodschap. In zijn opening stelt hij dat de kantorenmarkt in Den Haag er goed uitziet, maar refereert daarna aan het OESOrapport dat concludeert dat de economische groei minder is dan elders in Europa. Het zit bovendien niet goed zit met de bereikbaarheid van de regio en het benutten van kennis. “We werken hard in de Randstad, maar niet slim genoeg. Zo hebben we te maken met de innovatieparadox. Er is veel kennis,

32

maar die wordt onvoldoende omgezet in economisch rendabele producten. Ook blijkt uit netwerkanalyses dat het hoofd- en onderliggende wegennet een rommeltje is. Geen enkel deel sluit goed op elkaar aan.” Franssen beseft dat bestuurlijke onmacht deel uit maakt van de oorzaak van de problemen en het doet hem verdriet dat het advies van de Commissie Kok, om een Randstadprovincie te vormen, niet is opgevolgd. “Met het Randstad Urgentieprogramma heeft het kabinet

Foto: gemeente Den Haag, Dienst Stedelijke Ontwikkeling

nu wel de middelen om iets te realiseren, maar als over vier jaar het saldo negatief is, vind ik het advies van de Commissie Kok nog steeds een reële optie.” Andere oplossingen heeft hij ook. “We moeten investeren in de kwalificaties van allochtone arbeiders. Daardoor ontstaat er een flexibelere arbeidsmarkt. En het is belangrijk om keuzes te maken. Wat doen we in het ene centrum en in het andere niet? De ruimtelijke ordening zou hier vervolgens bij moeten aansluiten.” Hoewel Franssen kritisch is op de rol van de



27-02-2008

17:55

Pagina 33

et marktpartijen ’ Jan Franssen, Commissaris van de Koningin provincie Zuid-Holland

overheid, vraag hij ook om begrip. “We leven tegenwoordig in een horizontale netwerksamenleving en de overheid moet daaraan wennen. Het is op dit moment een turbulente bestuurlijke periode. Zo zijn er dit jaar al tachtig gemeentesecretarissen vertrokken. U, als vastgoedsector met een kortetermijnaanpak, moet zich hier ook bij aanpassen.”

Juristen regeren Nederland Dagvoorzitter Dietmar Werner, algemeen directeur van Volker Wessels Vastgoed, vat de speech van Jan Franssen samen met ‘we willen veel, maar bestuurlijk kunnen we het niet’. “Bestuurders zijn verlamd door regels. We worden geregeerd door juristen, waardoor er niets gebeurt. Daar moeten we tegen in protest komen. Misschien moeten we ons af en toe wat stouter gedragen.” Hij wijst er ook op dat het kabinet wel de nodige middelen beschikbaar moet stellen om alle ambities te verwezenlijken. “Als je kijkt wat ze allemaal willen, dan komen we twee miljard tekort per jaar. Er moeten dus keuzes gemaakt worden. Welke locaties eerst? Wat zijn de prioriteiten?”

Zegeningen tellen Volgens Ted Zwietering, directeur van het Haagse Ontwikkelingsbedrijf, ontbreekt het in Den Haag in ieder geval niet aan visie, bestuurlijke moed en daadkracht. “We hebben twee jaar geleden een goed doortimmerd verhaal opgesteld. De eerste dertig jaar hebben we geen nieuwe visie nodig. Het gaat


er nu om dat we het ook uitvoeren.” Hij beleeft daarbij de samenwerking als erg goed, maar ook noodzakelijk. “Binnenstedelijke transformaties kunnen we niet alleen uitvoeren. Wat dat betreft verschilt Den Haag veel van Amsterdam, een gemeente die barst van het geld en daardoor veel zelf kan ontwikkelen. In Den Haag is dat geld er veel minder en daardoor moesten we wel de samenwerking met de markt zoeken, wat ik een goede zaak vind. Het is fenomenaal wat we de afgelopen tien jaar al gerealiseerd hebben. Laten we onze zegeningen tellen. En veel plannen zitten momenteel tegen de uitvoering aan of zijn al gestart.”

Ambities van Den Haag • wereldstad aan zee • binnenstedelijke transformatie • transformatie (binnenstedelijke) havens en bedrijfsterreinen • 16.200 woningen tot 2010, waarvan 30% sociale huur • verbeteren bereikbaarheid • groei aantal inwoners van 475.000 naar 505.000

DEN HAAG VASTGOED®

Scheveningen wereldstad aan zee

Den Haag wil een ‘wereldstad aan zee’ zijn en dus kom je automatisch uit bij Scheveningen. Afgelopen decennia is Scheveningen wat verwaarloosd; het gevolg is dat de badplaats nog wel door 18 miljoen bezoekers per jaar bezocht wordt, maar deze gasten geven te weinig uit. Dat komt bijvoorbeeld door een slechte overgang tussen boulevard en winkelstraat. Het doel is dus om mensen langer vast te houden en meer te laten besteden. Het uitgangspunt van de ontwikkelingen is ‘lijnen-pleinen-sferen’. Eerst moet de ring, inclusief het parkeren, goed georganiseerd worden, om de aan- en afvoer van bezoekers te stroomlijnen. Verder wordt er in 2009 gestart met de aanpak van drie zwakke plekken in de zeewering, waarbij gelijk de boulevard opgeknapt wordt. Dit vormt het startpunt van verdere ontwikkelingen.

33

08-005_Adv Buck Consultants

27-02-2008

17:27

Pagina 1

Meer dan 20 jaar onderzoekt Buck Consultants International de vastgoedmarkten en adviseert ontwikkelaars, beleggers, corporaties en overheden. En met succes! Van alle vastgoedadviesbureaus is Buck Consultants International het enige dat door opdrachtgevers en vastgoedprofessionals de afgelopen jaren als het gaat om reputatie continu met een top 3-positie wordt gewaardeerd.

Buck Consultants International Uw betrouwbare vastgoedadviseur

Gebruikers

Overheden

Bedrijfshuisvestingstrategieën Locatiekeuze in binnen- en buitenland Dispositie vastgoed

Beleggers

Locatiebeleid voor kantoren en bedrijventerreinen Grond- en vastgoedstrategie Ontwikkeling concepten/themalocaties Marktstudies Gebiedsontwikkeling Planning en herstructurering bedrijventerreinen Opstellen marketingplan Project- en procesmanagement

Ontwikkelaars/corporaties

Visie- en strategieontwikkeling Allocatiestrategie Fondsscreening Marktstudies Second opinions

Strategieontwikkeling Conceptontwikkeling Marktstudies Doelgroepanalyses Gebiedsontwikkeling Opstellen marketingplan Project- en procesmanagement

Meerwaarde Buck Consultants International Resultaatgerichte samenwerking Deskundig en creatief advies Onafhankelijke en onbevooroordeelde positie Goed kunnen luisteren, maar niet zonder eigen visie te hebben Onze ambitie om ‘best in class’ te zijn Een team van 70 enthousiaste, multidisciplinaire professionals

Contactpersonen: Drs. René Buck Drs. Josefien Glaudemans

Kerkenbos 10-31 Postbus 1456 6501 BL Nijmegen

Tel: +31 24 3790222 Fax: +31 24 3790120 www.bciglobal.com


27-02-2008

17:55

Pagina 35

Laakhaven West, naar een trendy stadswijk dient? Van Breukelen geeft aan dat dit gebied inderdaad het geval is. “Als projectontwikkelaar heb je vertrouwen nodig om voor langere tijd betrokken te zijn bij zoiets als Laakhaven West. Je moet erin geloven en eerst iets waarmaken. Dan komen daarna de opbrengsten wel. Het is overigens wel

Bart van Breukelen van Johan Matser Projectontwikkeling beseft dat dit een behoorlijke opgave is. “Het gebied is sociaal niet sterk en biedt weinig houvast in de vorm van gebouwen. Bovendien is het nu erg rommelig en onbekend. Mensen gaan er niet snel naartoe. Waardeontwikkeling is essentieel in dit gebied. Dat betekent op korte termijn maatregelen nemen, waardoor Laakhaven West nu al aantrekkelijker wordt.” Maar betekent dit dat de ontwikkelaar in het begin vooral veel moet investeren en nog maar weinig ver-

van belang dat je wat bescherming van de overheid krijgt. In dit geval zit dat wel goed. De samenwerking met de gemeente Den Haag is constructief en ze treedt daadkrachtig op. Ze hebben heel duidelijk voor ogen wat er moet gebeuren.”

Artist impression: Johan Matser Projectontwikkeling

Eén van die plannen die net gestart zijn is de transformatie van Laakhaven West. Dit gebied ondergaat de komende tien jaar een flinke gedaanteverandering. In die periode groeit het verouderde bedrijventerrein uit tot een trendy stadswijk aan de historische Haagse binnenhavens. Er komt een stedelijke wooncultuur met woon-werkcombinaties, ruimte voor kleinschalige bedrijven en creatieve ondernemers, wonen in lofts en appartementen tot en met herenhuizen en stadswoningen.

DEN HAAG VASTGOED®

Laakhaven West: van verouderd bedrijventerrein tot trendy stadswijk

Foto: het Spaansche Hof

Stadspaleis Het Spaansche Hof


Verscholen aan het Westeinde, in hartje Den Haag, ligt het imposante Stadspaleis Het Spaansche Hof. De geschiedenis van dit paleis gaat terug tot in de 15e eeuw. De vermogende Gerrit van Assendelft, raadsman van Karel de Stoute en van Keizer Maxmiliaan, bouwde hier in 1469 zijn huis. Later werd niemand minder dan Johan de Witt één van de huurders. Nadat hij in 1653 tot raadpensionaris van Holland werd benoemd, was het nodig om in een passende en waardige residentie te wonen. Ten tijde van de bezetting van Holland door Napoleon, besloot de Spaanse Koning het paleis in 1811 te verkopen. De nieuwe eigenaren verhuurden het paleis aan de Franse

gezant en later zijn Deense ambtgenoot. Het Spaansche Hof bleef daarmee een diplomatieke residentie. In 1838 werd het huis geschonken aan de Jezuïeten. Op de plek van de huiskapel van de voormalige Spaanse gezanten, werd in deze periode de huidige neoclassicistische Teresiakerk gebouwd. Nadat een korte bewoning door de ambassadeur van Pruisen (1843-1861), werd Het Spaansche Hof residentie voor de Britse ambassadeurs. In de jaren tachtig van deze eeuw vestigde het bekende veilinghuis Glerum zich in het paleis. Inmiddels is het overgenomen door de antiquair Max van Leeuwen en doet het pand dienst als entourage voor verschillende gelegenheden, zoals ons vastgoedcongres.

35

28-02-2008

10:46

Pagina 36

Schipholregio gaat voor d De vastgoedplannen van de overheid voor het gebied onder de rook van Schiphol zijn mooi, maar de sprekers uit de logistieke hoek kraken harde noten op het congres Schiphol Vastgoed®. ‘Mooi allemaal, maar we zien er nog niet veel van. Logistiek draait om snelheid en die is hier ver te zoeken.’ De sprekers op het congres zijn het over twee dingen eens: de Schipholregio heeft nog altijd een grote aantrekkingskracht en bij de verdere ontwikkeling moet de regio als geheel benaderd worden. Willem Kleijn, programmamanager Schiphol bij de provincie Noord-Holland verwoordt het als volgt: “Met het wereldwijde netwerk van Schiphol hebben we een voorsprong in een globaliserende netwerkeconomie.” Wel denkt hij dat Schiphol de concurrentie verliest als er niet wordt ingezet op kwaliteit. “Het beleid moet gericht zijn op het benutten van economische kansen in evenwicht met leefbaarheid.”

Ruimtelijke opgave is groot Maar gaat een verdere groei van Schiphol en de bedrijvigheid er omheen niet ten koste van het leefmilieu? Kleijn vindt dat die klassieke tegenstelling achterhaald is. “We gaan voor de dubbele doelstelling. Ik zie nu al een enorme vooruitgang met schonere en stillere vliegtuigen.” Desalniettemin is de ruimtelijke opgave voor de Schipholregio groot. Er ligt een woningbouwopgave, Werkstad A4 wordt ontwikkeld (zie kader op pagina 38), mogelijk komt er een tweede terminal en de geluidshinder moet teruggedrongen worden. Kleijn: “De kernvraag is hoe we de

Foto: Provincie Noord-Holland




27-02-2008

17:55

Pagina 37

SCHIPHOL VASTGOED®

or duurzame groei

Duurzaamheid als drager De wethouder van Economische Zaken van de gemeente Haarlemmermeer, Arthur van Dijk, gaat ook voor duurzaamheid. Maar dat mag de ontwikkelingen niet ‘op slot’ zetten. “Wij willen als overheid absoluut leefbaarheidskaders stellen, maar die moeten de ontwikkelingen dragen, waardoor een gebied aantrekkelijker wordt. Bij de plannen voor Werkstad A4 hebben we op een gegeven moment de stekker eruit getrokken omdat die duurzaamheid er niet in zat. We hebben vervolgens een compleet nieuw model voor

20 jaar SADC Schiphol Area Development Company is een vastgoedbedrijf, in 1987 opgericht door Schiphol Groep, gemeentes Amsterdam en Haarlemmermeer en Provincie Noord-Holland met de bedoeling het gebied rond de luchthaven Schiphol tot een internationaal concurrerend ’business area’ te maken. Hiertoe verwerft SADC ofwel zelf, ofwel in samenwerking met partners gronden aan in de Schipholregio die zij ontwikkelt tot bedrijventerreinen of kantoorlocaties.


Artist impressions: Schiphol Logistics Park, Schiphol Area Development Company

groei van Schiphol kunnen blijven accommoderen. De structuurvisie die we in het kader van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nWro) gaan opstellen moet antwoord geven op deze vraag.”

Werkstad A4 ontwikkeld, inclusief dit thema. Het buitenland vindt het gebied daardoor extra aantrekkelijk. We hebben de plannen in China gepresenteerd en ze zien drommels goed dat we voorop lopen. De gemiddelde Chinees denkt anders dat wij. Die vindt kwaliteit net zo belangrijk als de prijs. Ik sluit niet uit dat ze volgend jaar met een lijst van duizend bedrijven komen die geïnteresseerd zijn in deze regio.” Van Dijk geeft wel aan dat het lastig is om duurzaamheidskaders te stellen. “De verbeteringen gaan snel, dus de kaders die ik voor ogen heb moeten vooral dragend zijn. Verder moeten we vertrouwen hebben in bijvoorbeeld de

vastgoedsector om dit op een goede manier uitgewerkt te zien. We mogen daarbij nog een stuk ruimdenkender worden als overheid en groter durven te ontwikkelen. En als regio met één gezicht naar buiten treden.”

Schiphol Area Development Company Dat is koren op de molen van Ruud Bergh, de directeur van het jubilerende Schiphol Area Development Company (SADC). Deze organisatie heeft immers als doel de internationale concurrentiepositie van Schiphol te versterken. “Onze missie is het verbinden en organiseren van overheden en private partijen en daardoor het realiseren van

37

27-02-2008

17:55

Pagina 38

Bron: Amsterdam Airport Area


Ontwikkelingslocaties Amsterdam Airport Area

maatschappelijke en financiële meerwaarde.” De organisatie is onder andere betrokken bij ABP Amsterdam-Osdorp bestemd voor kleine en middelgrote (luchthaven) gebonden logistieke activiteiten van bedrijven uit verschillende branches, Polanenpark - een gunstig gelegen werklocatie voor bedrijven in de hogere milieucategorieën, Atlaspark, Houtrakpolder-Zuid, Elzenhof/ Badhoevedorp-Zuid, A4-zone West en Schiphol Logistics Park. Over dit laatste project is Bergh goed te spreken. “Ik ben ervan overtuigd dat we volgend jaar met de bouw en verkoop beginnen. De behoefte aan dit soort locaties is groot.” Dagvoorzitter René Buck vraagt

of het zo onderhand niet tijd wordt om de SADC op te heffen nu publiek-private samenwerkingsverbanden gemeengoed zijn geworden. Bergh denkt van niet. “Ik heb erover gedacht, maar ik denk dat we zeker nog wel een functie hebben. Niet zozeer voor locatieontwikkeling, maar meer om de samenhang van de plannen te garanderen.”

De gebruikers zijn kritisch Nadat de overheidsvertegenwoordigens hun woordje hebben mogen doen, hebben de daadwerkelijke gebruikers van de locaties en vastgoedinvesteerders toch wel de nodige opmerkingen over het beleid. Martijn Vis, directeur Real Estate & Facility DHL Benelux:

“De overheid heeft mooie plannen voor de lange termijn, maar we leven in het nu en logistiek draait om snelheid. Mijn verzoek: trek de luxaflexen open en ga daadwerkelijk aan de slag.” Ook Ko Nuijten, First Vice President Country Officer Benelux ProLogis, is kritisch. Hij wijst erop dat er rondom de luchthaven fysieke groeimogelijkheden moeten blijven, maar vooralsnog heeft hij er een hard hoofd in. “Ik merk nog niet veel van de mooie plannen van de overheid en SADC. Op dit moment zouden we geen pand voor DHL kunnen neerzetten”.

Werkstad A4 Verscheidene sprekers wijzen in hun presentatie op de ontwikkeling van Werkstad A4. Om de concurrerende positie die de Schipholregio internationaal verworven heeft op het gebied van logistiek te behouden en te versterken is het gebied direct ten Zuiden van de luchthaven aangewezen als toekomstige uitbreidingslocatie. Om in deze complexe omgeving de diverse opgaven (infrastructuur en terreinontwikkeling) en belangen met elkaar te verenigen is hiervoor een gebiedsvisie uitgewerkt: Werkstad A4. Concreet

38

richt de gebiedsvisie Werkstad A4 zich op het verbeteren van de efficiëntie in en van de multimodale logistieke knoop in de Schipholregio. Dit betekent dat de afhandeling van goederen verbetert door een vernieuwde ruimtelijke indeling en interne ontsluiting van de bedrijfsterreinen. Het unieke van deze visie is de samenwerking van publieke partijen (op lokaal, regionaal en nationaal niveau) met private partijen én met maatschappelijke organisaties.


08-005_RegioVGMag1omslag_v7

27-02-2008

18:00

Pagina 3

AGENDA

Agenda Vastgoed in de Regio

Edith Hartendorp nieuwe Manager Sales & Promotie Vlaardingen – Edith Hartendorp (32) is met ingang van 1 februari 2008 bij Management Producties in dienst getreden als manager sales & promotie. In deze functie is zij verantwoordelijk voor het begeleiden van vastgoedpartijen die zich op de regionale topontmoetingen en in het bijbehorende nieuwe tijdschrift ’RegioVastgoed® Magazine’ willen profileren.

RegioVastgoed® Magazine nr. 2 De volgende editie van het RegioVastgoed® Magazine verschijnt in juli. Daarin onder meer aandacht voor de vastgoedontwikkelingen in de regio’s: Groningen-Assen, Flevoland, Twente, Drechtsteden, RijnGouwe (Gouda, Waddinxveen, Alphen aan den Rijn, Leiden), Amsterdam, WERV (Wageningen, Ede, Rhenen en Veenendaal), OostBrabant, Regio Utrecht, Maastricht, Haaglanden, Zwolle en Rotterdam.


woensdag 19 maart RijnGouwe Vastgoed® 2008 Naturalis - Leiden

donderdag 2 oktober 2008 WinkellocatieMarkt® Nederland 2008 Spant! - Bussum

donderdag 27 maart Amsterdam Vastgoed® 2008 OBA - Amsterdam

Donderdag 9 oktober Fryslan Vastgoed® 2008 Schouwburg De Lawei - Drachten

donderdag 10 april WERV Vastgoed® 2008 CineMec - Ede

België:

donderdag 15 mei Oost-Brabant Vastgoed® 2008 Verkadefabriek - Den Bosch donderdag 22 mei Regio Utrecht Vastgoed® Provinciehuis - Utrecht donderdag 29 mei Maastricht Vastgoed® 2008 La Bonbonnière - Maastricht donderdag 5 juni Haaglanden Vastgoed® 2008 Stadion ADO - Den Haag

dinsdag 8 april Brussel Vastgoed® 2008 KBC Bank - Brussel dinsdag 20 mei Gent Vastgoed® 2008 Capitole - Gent donderdag 5 juni WinkellocatieMarkt® België 2008 Horta - Antwerpen

Voor een actueel overzicht: www.managementproducties.com

woensdag 18 juni Zwolle Vastgoed® 2008 De Koperen Hoogte - Zwolle donderdag 26 juni Rotterdam Vastgoed® 2008 Hotel Inntel - Rotterdam

39

Als u verder kijkt, wat ziet u dan?

Projecten van hoge kwaliteit vragen om meer dan deskresearch. Daarom trekken we erop uit, lopen rond, stellen vragen en luisteren goed. Wij kijken de ziel van uw toekomstige locatie recht in de ogen ...

ING Real Estate Development Postbus 90463 2509 LL Den Haag Nederland Telefoon +31 70 341 8419 www.ingrealestate.com

... en zien uw gezin, werknemers en klanten. Wij beleven als het ware, hoe zij spelen, werken, winkelen. Wij horen uw verhalen. Onze marktkennis reikt verder. Daarmee realiseren we uw ambities.

R E A L E S TAT E W W W. I N G R E A L E S TAT E . C O M

INGV 07-3093_ADV_210x297.indd 1

02-05-2007 10:42:22

Liggen de leukste winkelsteden in het oosten? Nederland bouwt en bouwt... aan het water

Recommend Documents