Lichtgewicht
Denk niet te licht Over Gewicht Licht kent vele betekenissen. Als het tegenovergestelde van donker. Maar licht ook als tegenhanger van overgewicht (obesitas). Is er een causaal verband tussen die twee begrippen? Een verkenning: Stil Licht De speelfilm Stellet Licht begint met een fraaie sterrenhemel en eindigt daar ook mee. Stellet Licht staat voor “Stil Licht”. De schemering. Stil is het ook (afgezien natuurgeluiden van vogels, krekels. En op in de verte een kraaiende haan en een loeiende koe). De 135 minuten daartussen zien we de wederwaardigheden van een sober levende Mennonitische plattelandsgemeenschap in Mexico. Overspel in een religieuze context. De acteurs (nietprofessionals) spelen zich zelf. Soberheid domineert. Still Light (nog lichtgewicht) Opmerkelijk hoe slank deze mensen zijn! Zie maar eens de Flyer van de film. Een broodmagere vrouw in beeld. Toch eten ze stevige Mexicaanse Taco’s. Mijn vader Taco was altijd zeer geïnteresseerd in deze Mennonieten, volgelingen van Menno Simons. Die nog steeds het ‘plautdietsch” spreken. Een taaltje dat zijn oorsprong heeft in Noord Duitsland. Trouwens ook in deze ondertitelde film wordt deze “levende taal” gesproken. De aanhangers van prediker Menno Simons werden onderdrukt en vervolgd in de zestiende eeuw en ook na de Eerste Wereldoorlog . Bijvoorbeeld vanwege hun weigering tot vervulling van dienstplicht. Velen zijn uitgeweken naar vooral Canada (Saskatchewan). En kennelijk ook Mexico. Al met al leven daar ruim 200.000 Mennonieten. Het twee-wekelijks sobere Mennonitische Immigrantenblad “Der Bote’ vormde een bindmiddel. Het lag steevast jarenlang op tafel in mijn ouderlijk huis. Het blad was gedrukt op een soort toiletpapier en de foto’s waren gitzwart. Belangwekkend was het voor mij vanwege de overlijdensberichten met uitvoerige levensbeschrijving. Deze was vaak al bij leven opgesteld door de overledene. Maar anders wel door een zoon of dochter. Indrukwekkend. Ook omdat velen ontvlucht bleken aan pogroms in Zuid-Rusland. En de berichten zich lieten lezen als een biografie of roman. Maar ook die verhalen werden minder, want de groep dunt uit. Juist maart dit jaar is Der Bote uiteindelijke gestopt. Ik heb in 2004 nog mijn vader herdacht via een dergelijke mededeling in Der Bote. Star Light Terug naar de sterrenhemel zoals die in genoemde film zo fraai te zien is. Twee Belgen, Jean-Paul Delveaux (projectontwikkelaar) en Eric Colpaert (Beeldend kunstenaar en architect) beijveren zich voor het behoud van een donkerte zone in Portugal. Tevens een stiltegebied. Het is een van de spaarzame landstreken in Europa waar de sterrenhemel nog goed te zien is. In de omgeving van een groot stuwmeer. Maar dat gebied schreeuwt om economische ontwikkeling immers de werkloze jongeren trekken weg. Hotels moeten er komen. Maar wellicht kan via de (licht)techniek rekening gehouden worden met
1
het voorkòmen van “light pollution”? Philips-Portugal wordt dus benaderd voor een duurzame aanpak. Een integrale aanpak met steun vanuit Brussel biedt wellicht dus een oplossing. De Dark Sky Association beijvert zich voor het behoud van dergelijke donkerte zones in de wereld. Dat dit niet eenvoudig is, blijkt wel uit samengestelde kaarten waarin zichtbaar wordt dat wereldwijd in de loop van enkele decades deze zones steeds kleiner worden. En ook dat de intensiteit van de “lichtvervuiling” (light pollution) toeneemt. En echt niet alleen door de kassen zoals in ons Westland . Wel door de urbanisatie en toegenomen welvaart. En kaarten met “geluidsvervuiling” passen daar weer naadloos overheen. Omgekeerde correlatie Licht en Light? Nu komt het. Wat valt mij op? De landkaarten met toename van “light pollution” vertonen een overlap met kaarten die wereldwijd de toename van overgewicht (obesitas ) laten zien. De beide kaarten van de USA zijn bijgevoegd. Voor de geïnteresseerden: overgewicht wordt weergegeven via de BMI. De BMI-index is een gewichtsmaat. En als index ook gerelateerd aan het optreden van ‘welvaartsziekten’. Dit twee cijferig getal wordt verkregen door van een volwassene het gewicht (kg) te delen door het kwadraat van de lengte (m.). Dus de BMI van een persoon met een lengte van 1,70 en een gewicht van 70 kilo bedraagt 24. Dat is nog netjes. Een BMI groter dan 25 noemen we officieel obesitas (overgewicht). En hoe komt die relatie mogelijk tot stand? Kan er een verband zijn tussen genoemde fenomenen? Tussen Licht en Light. Dus te veel en langdurig omgevingslicht (Geen ster te zien) leidt tot overgewicht. Een gemeenschappelijke noemer vormt de welvaart, die zowel meer energie gebruik (licht en geluid) als overgewicht (manier van leven, overvloedige en goedkope voedingsmiddelen) genereren. Een causaal verband is een mogelijkheid. Immers het is bekend dat een korte nachtrust kan leiden tot overgewicht. En dat zou te maken kunnen hebben met het feit dat we blijven eten als we nog niet naar bed gaan. Bij baby’s is inmiddels komen vast te staan te staan dat voldoende nachtrust een wapen is tegen optreden van overgewicht. Maar ook het eten van (vette) snacks beïnvloedt de slaap ongunstig en leidt tot kortere nachtrust. Misschien kunnen we dan toch de epidemie van overgewicht te lijf gaan door eerder onder de wol te gaan en het licht en de televisie uit te doen? Dankzij Stil Licht naar Licht Gewicht? Zwolle, juni 2008, Jan Taco te Gussinklo,
[email protected]
2
North America at Night. More detail, very good way to see the impacts of light pollution.
3
4
5
