JAARVERSLAG 2010
Het nationaal farmaceutisch museum (NFM) is een initiatief van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie (KNMP), de beroepsorganisatie van apothekers. De totstandkoming is mogelijk gemaakt door de KNMP, de Nederlandse apothekers, de farmaceutische groothandel en industrie, de gemeente Gouda en de projectleiding van Cultureel- en Havenkwartier van de gemeente Gouda. Het museum presenteert de rijke geschiedenis van de farmacie met aandacht voor de ontwikkeling van het geneesmiddel zowel in het verleden, heden als toekomst. Het is een jong museum en nog volop in beweging om zichzelf beter te profileren. Er wordt hard gewerkt aan het perfectioneren van de zalen, inrichting, pr en marketing, educatie en exposities. Het is een vertelmuseum waar vrijwilligers tijdens de openingsuren van het museum vertellen over de boeiende geschiedenis van het geneesmiddel, bereider, gebruiker en de voortgaande ontwikkeling van het medicijn. De vrijwilligers zijn erg belangrijk voor het museum. Er is veel gebeurd in het jaar 2010. Eind 2009 worden de eerste twee exposities geopend en gedurende het afgelopen jaar heeft het museum meer aansluiting gevonden bij de geneesmiddelenbranche en actief meegedaan met diverse landelijke en Goudse activiteiten. De expositie Open Monden op de zolder van het museum, waar het museum 25 gapers uit Enkhuizen op bezoek kreeg, had veel bekijks. De gapers zijn door bemiddeling van het NFM-bestuur door de apothekersketen Mediq gekocht en daarmee blijft deze unieke erfgoed-collectie behouden voor het Zuiderzeemuseum en voor Nederland. Het museum heeft drie gapers in langdurig bruikleen gekregen. De expositie Doping! Vond plaats in de Gasthuiszaal van museumgoudA. Het is de eerste expositie die wereldwijd aan stimulerende middelen in sport is gewijd. De expositie is in samenwerking met de Dopingautoriteit gemaakt en krijgt nationaal en internationaal veel media-aandacht. Lezingen bij de expositie Doping! 17 januari 2010 - Ivo van Hilvoorde, sportfilosoof, over de ethische kanten van doping in sport. 31 januari 2010 - Hans Wassink, voorlichter breedtesport Dopingautoriteit, over de campagne Eigen Kracht en het gebruik van anabole steroïden in de fitnessbranche 7 februari 2010 - Herman Ram, directeur Dopingautoriteit, over het dagelijks functioneren van de Dopingautoriteit en wat er allemaal komt kijken als een sporter ‘positief’ bevonden is. Vriendenvereniging Begin 2010 is de Stichting Vrienden van het nationaal farmaceutisch museum opgericht. In samenwerking met de KNMP is er een brief opgesteld. Daarin worden alle apothekers
en apotheken opgeroepen om vriend te worden en het museum met giften te ondersteunen. Voor meer informatie www.farmaceutischmuseum.nl Medicinale tuin open Op 10 en 11 april 2010, tijdens het museumweekend, opent het museum haar deuren naar de medicinale tuin. Met de uitbreiding van twee nieuwe gesponsorde parkbanken kan men in de rustige tuin opnieuw kennismaken met het geneeskruid, ooit een belangrijke leverancier van geneesmiddelen. Tea time in de medicinale tuin van het museum In samenwerking met Traiterie Fanteur is er zes keer een high tea georganiseerd in het de tuin van het museum. Het arrangement bestaat uit een verzorgde high tea, een introductie over de geneeskrachtige werking van de kruiden en het geneesmiddel van vroeger tot nu. Foto-expositie Geneesmiddel: tussen hoop en vrees Op 28 april 2010 opent de eerste foto-expositie voor de gang van het museum. In deze expositie weet fotograaf Rogier Fokke een aantal gezichtsbepalende medicijnen en toedieningsvormen vast te leggen. Samen met de proza van schrijver Peter Drehmanns wordt er een spannend en indringend beeldverhaal neergezet. Deze expositie is mede mogelijk gemaakt door Brocacef en te zien t/m 10 april 2011. Website In juni gaat de vernieuwde website de lucht in. De website is gratis gebouwd door Lesage Automatisering. Naast de website heeft Lesage ook twee laptops en een draadloze internetverbinding gesponsord voor het museum. Doping op doorreis! Moderne topsport gaat hand in hand met technologische innovaties en stelt ook duidelijke grenzen in de vorm van dopingregels. Voor het Continium Discovery Center reden om in samenwerking de expositie Doping! om te vormen in een reizende expositie en aan te laten sluiten bij de interactieve wisselexpositie ‘Sport Unlimited’ (30 maart t/m 31 oktober 2010). De Raad van Europa is voornemend om de expositie Doping! in Straatsburg te tonen. Vier generaties Grendel In de Grendelzaal wordt in de vaste collectie opgenomen een beeldpresentatie van de vier generaties van de bekende Goudse apothekersfamilie. Hier kan je de snelle ontwikkeling zien van het apothekersberoep. De eerste apotheker Grendel vestigde zich omstreeks 1770 in Gouda. Medicinale tuin open voor de mees In samenwerking met de werkgroep Stadsnatuur Gouda en Wijkteam Binnenstad zijn er in de tuin enkele voorzieningen getroffen om stadsvogels (vooral de mees) gastvrij te onthalen. Het museum is de eerste deelnemer aan dit project om de stadsnatuur in de Goudse binnenstad te bevorderen en neemt hierin een voortrekkersrol. Nieuwsbrief In september is het zover. De eerste nieuwsbrief wordt verstuurd aan de vrienden en belangstellenden die zich via de website www.farmaceutichmuseum.nl hebben opgegeven. Uitbreiding meubilair in ontvangstzaal Door een particuliere sponsoring is het mogelijk geworden om het meubilair in de ontvangstzaal van het museum uit te breiden met 2 tafels en 14 stoelen. Door deze uitbreiding is het een moderne sfeervolle locatie met meer mogelijkheden om activiteiten, vergaderingen, lezingen, presentaties en bijscholingen maar ook lunches,
borrels en diners onder te kunnen brengen in combinatie met een introductie en een bezoek aan museum en tuin. Om tegen de zon in te kunnen kijken Op 1 oktober, de start in de maand van de borstkanker opent het museum de expositie Om tegen de zon in te kunnen kijken door beeldend kunstenaar Petra Banning. De expositie bestaat uit keramische (doods)kistjes. Elk kistje symboliseert een aspect van het proces dat Petra Banning heeft doorgemaakt sinds in juni 2007 bij haar de diagnose borstkanker werd gesteld en zij daarna de gevolgen ondervond die medicatie en therapieën hadden op haar lichaam en geest. Bij deze expositie organiseert het museum in samenwerking met de Stichting Kanker in Beeld, Het Groene Hart Ziekenhuis, Stichting Mammarosa en de Borstkankervereniging afd. Gouda enkele lezingen. Lezingen bij de expositie 3 oktober 2010 – Borstkanker en emotie door ervaringsdeskundige Wilma van der Knaap 17 oktober 2010 – Stichting Mammarosa - over de voorlichtingswerkzaamheden over borstkanker aan migranten en allochtone vrouwen door oprichtster Lide van de Vegt. 31 oktober 2010 – Wat doet de dood met ons en wat doen wij met de dood, gegeven door Wilma Baggerman en Carla Schenk. Congres KNMP Een kleine delegatie vrijwilligers was aanwezig op het jaarlijkse KNMP congres op 5 en 6 oktober in de RAI. Op uitnodiging van de KNMP heeft het museum zich kunnen presenteren. Tegelijkertijd werden tijdens de FIGON Geneesmiddelendagen ook nieuwe vrienden geworven. Bibliotheek open De bibliotheek maakt deel uit van de collectie van het museum en is alleen op afspraak te bezoeken. De collectie bestaat uit een groot aantal 16de-, 17de-, 18de- en 19de-eeuwse voorschriftenboeken voor de geneesmiddelenbereiding uit Nederland en andere landen, waaronder stedelijke en landelijke farmacopees. Ook bezit de bibliotheek een aantal fraai geïllustreerde kruidenboeken. Educatie Er is geen onderwerp te bedenken waar de geschiedenis van het geneesmiddel, de bereider en de gebruiker vanaf de 16de eeuw tot nu geen rol in kan spelen. De medicinale tuin en de collectie bieden veel mogelijkheden. Het educatieve programma ligt klaar en is erop gericht leerlingen vertrouwd te maken met het museum. Invoering zou in januari 2011 plaatsvinden door De Brede School. Persberichten en regionale vermeldingen 18 maart 2010 - Museumweekend 10 en 11 april 8 april 2010 - Vertellers gezocht 22 april 2010 – Geneesmiddel: tussen hoop en vrees 29 april 2010 – Tea time in de medicinale tuin 19 juni 2010 – Poëzie ten huize van 26 juni 2010 - Goudse Havenstaddagen/Goudse Nocturne 30 juni 2010 - nieuwe website NFM 16 juli 2010 – Kopstukken verblijden Gouda 5 augustus 2010 - Doping op doorreis 20 augustus 2010 – Medicinale tuin open voor de mees 3 september 2010 – De smaak van de 19de eeuw 10 september 2010 – Om tegen de zon in te kunnen kijken 28 september 2010 – Om tegen de zon in te kunnen kijken met vermelding lezingen 15 oktober 2010 – Bibliotheek open!
20 november 2010 – Nederland schreeuwt om cultuur 23 november 2010 – Familie Grendel volop in Beeld 8 december 2010 – Gouda bij Kaarslicht 17 december 2010 – Museum alleen nog open in het weekend Diverse vermeldingen in zorgvakbladen, AD Groene Hart, Krant van Gouda en andere streekbladen Internationaal artikel in Duits farmaceutisch blad Gouwestad TV – item over exposities Open Monden, Doping! en Om tegen de zin in te kunnen kijken TV West en Omroep West Samenwerkingspartners Gemeente Gouda KNMP Dopingautoriteit Nederland Weleda Tuinen NV Zoetermeer Zuiderzeemuseum Enkhuizen Continium Discovery Center te Kerkrade Werkgroep Stadsnatuur Gouda en Wijkteam Binnenstad Historische Vereniging Die Goude Firma van Drie Tijdelijke bruiklenen van derden Voor de tentoonstelling Geneesmiddelen: tussen hoop en vrees zijn diverse werken in bruikleen gegeven door Brocacef Holding BV. Voor de tentoonstelling Om tegen de zon in te kunnen kijken van Petra Banning zijn 14 doodskistjes van keramiek in bruikleen gegeven door Petra Banning. Begunstigers Gemeente Gouda KNMP en de Nederlandse apothekers Weleda Nederland N.V. te Zoetermeer Brocacef Holding NV te Maarssen Lesage Automatisering te Oud Gastel Apotheek Heerkens te Gouda Apotheek Joh. Rond te Gouda Prof.dr. A.H.L.M. Pieters te Utrecht Stichting Farmacie Collectie Grendel KNMP departement Gouda NIA (Nederlandse vereniging van Industrie Apothekers) Familie Grendel te Haastrecht Bezoekerscijfers Door uitbreiding van de activiteiten mag het museum spreken van een hoger bezoekersaantal: er zijn meer dan 5.000 bezoekers geweest. Dit is nog niet eerder voorgekomen. Er hebben dit jaar 21 groepsbezoeken plaatsgevonden, zes keer een high tea, drie keer een verhuur na openingstijd en twee vergaderarrangementen in de ontvangstzaal van het museum. Vrijwilligers In het museum zijn vrijwilligers aanwezig die de bezoekers ontvangen, informatie en toelichting geven en vragen beantwoorden. Het vrijwilligersteam bestaat uit Hélène Frederiks, Ben Geers, Harry van den Haak, Henk Hennekes, Tico Koopmans, Jaap van Hooidonk, Marloes Keereweer, Gerrie Lammé, Marijke Mauritsz, Leen Molendijk, Enio Paes, Ernst Stolle, Tiny Teekens en Gail Tetteroo.
Marian Oudshoorn en Nel Wiltenburg (door overlijden) hebben het team verlaten. Vrijwilligers voor de tuin In het afgelopen jaar werd door Jan Graafland (hoofd tuinen Weleda Nederland NV) met hulp van vrijwilligers Hélène Frederiks, Gerda van Egmond en Marloes Keereweer verder gewerkt aan de inrichting van de tuin. Uiteraard zijn ook de museumcommissie en het stichtingsbestuur nauw betrokken bij de ontwikkeling van plannen en de daarmee gepaard gaande werkzaamheden. De museumcommissie bestaat uit: drs. C.B.M. Heerkens MBA, drs. W. Rakhorst, drs. H.J. Boersma, drs. C. van Buren, drs. F. Grendel, dr. A.H.P. Paes, prof. dr. A.H.L.M. Pieters, drs. P.H. Vree en speciaal adviseur dr. A.I. Bierman. Wegens gezondheidsredenen verliet drs. H.P. Neumann de commissie. Het bestuur van de Stichting Nationaal Farmaceutisch Museum de Moriaan is als volgt samengesteld: dr. A. Blussé van Oud-Alblas, drs. C.B.M. Heerkens MBA, dr. E. Hoedemaker, drs. A.C. van Loenen, drs. D.P. Noordhoek, prof. dr. A.H.L.M. Pieters, drs. R. de Raat, dr. R.H.A. Sorel, drs. B. Veen en drs. P.A.W.M. Zuijdwijk. Het nationaal farmaceutisch museum dankt alle vrijwilligers voor hun belangeloze en enthousiaste inzet.
