Lezen in het PRO en BBL • Wat is PRO? • Wat lezen leerlingen in PRO? • Wat helpt hen om het lezen te verbeteren? • Wat kunnen bibliotheken nog meer doen?
Stand van zaken 1. Wat is succesvol in contact met de scholen? 2. Wat zijn jullie zorgen? 3. Wat zijn jullie vragen voor vandaag?
Inhoud • Info PRO: wat is het? • Aan het werk met teksten • Info over lezen bij PRO • Begrijpend lezen • Technisch lezen
• Wat helpt dan om het lezen te verbeteren? • Info over leesboeken. • Wat betekent dit voor je contact met PRO- en BBL-leraren?
Doelstelling PRO • Sociale redzaamheid • Toeleiding naar arbeidsmarkt • Verder leren op MBO
Getallen • 27.000 leerlingen • 170 scholen • Doel: 90% heeft werk of opleiding
Toelating • de motivering van de vmbo-school, onderbouwd met het schooladvies van de basisschool; • de mening van de ouder; • de leerachterstand van het kind; altijd begrijpend lezen of inzichtelijk rekenen • het IQ van het kind (tussen de 60 en 75).
Praktische vaardigheden • • • • • • •
koken klussen in huis rekeningen betalen invullen van formulieren uiterlijke verzorging omgaan met andere mensen werken.
De opleiding • 2 jaar oriënteren • Theorie • Praktijk • Interne stage
• 2 jaar beroepsrichting • Praktijk en theorie • Externe stage
Profielen vmbo Economie
Intersectoraal
Economie en ondernemen
Eén profiel
Horeca, bakkerij en recreatie
Techniek
Zorg & welzijn
Bouwen, wonen, interieur
Zorg en welzijn
Produceren, installeren, energie Mobiliteit en transport
Bedreigingen • Wajong bouwt af • Sociale werkplaatsen veranderen • Niveau 1 op mbo verandert: entreeopleiding • Niveau 2 op mbo kan alleen met diploma • Eisen voor niveau 2 nemen toe door taal- en rekentoets
Leesproblemen in het VO
Pisa, 2009
Achtergronden: • 10% van de kleuters krijgt jaarlijks een kleuterschoolverlenging • 25% van de leerlingen in groep 4 is een zwakke lezer • 12% van de basisscholen is taalzwak • 25% van de leerlingen verlaat groep 8 met groep 6 niveau • 80% van de leerlingen in VMBO kan niet zelfstandig schoolboekteksten lezen • 1,5 miljoen analfabeten in Nederland
Met teksten aan de slag • Leg in je groep de teksten op volgorde van moeilijkheid • Bespreek daarna: • Welke teksten horen bij PRO? • Wat zijn de kenmerken van de teksten?
Teksten • • • • • • • • • • • • •
Lezen en schrijven Vliegtuig vermist Plastic tasjes De Krim Watergebruik De dag van lezen en schrijven Waar is vlucht…. Pesten op het werk Nieuwe verkiezingstrucs De Krim 2 Gekaapt, gezonken Barca Zoeken naar vermist
• • • • • • • • • • • • •
begin A1 Nieuwsbegrip AA, groep 4
midden A1 midden a1 midden a1 Nieuwsbegrip A, groep 5/6 eind a1 A2 eind A1 Nieuwsbegrip C2 vmbo, h/v 1,2 B1 Nieuwsbegrip D groep 7/8 bbl
<1F <1F <1F <1F <1F <1F <1F <1F 1F 1F 1F 2F 2F
Niveaus…..
Nieuwsbegrip biedt vijf niveaus:
Niveau AA voor groep 4 Niveau A voor groep 5/6 Niveau B voor groep 7/8, onderbouw vmbo en mbo niveau 1 Niveau C voor leerjaar 2 vmbo, onderbouw havo/vwo en mbo niveau 2/ Niveau D voor leerjaar 4 vmbo-t, leerjaar 3/4 havo/vwo en mbo niveau 3/4
Lezen….wat we weten: • Vragen maken bij een tekst zegt niet veel over het begrip van de tekst • Klassikaal leesteksten behandelen (uit een boek, vragen maken, klassikaal nakijken) draagt bij aan ontlezing. • Opvoeden tot lezer kan de leraar Nederlands niet alleen.
• Het is cruciaal om goed leren lezen voorrang te geven: zonder lezen geen leren
Lezen…. wat we weten: • Vragen maken bij een tekst zegt niet veel over het begrip van de tekst
Begrijpend lezen
1. Wat mufte de wob? 2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wob? 3. Wat is de fruin? 4. Wat makkelde de pikkel?
Lezen…. wat we weten: • Vragen maken bij een tekst zegt niet veel over het begrip van de tekst • Klassikaal leesteksten behandelen (uit een boek, vragen maken, klassikaal nakijken) draagt bij aan ontlezing
Motivatie om te lezen…. Wanneer ben je zelf gemotiveerd om te lezen?
En.. wat doe je om je studenten beter te laten lezen?
Gemotiveerd lezen (intrinsiek) • • • • • •
Interesse Belangrijk Plezier Kiezen Praten Advies van anderen
Niet: • Zonder voorkennis • Verplicht • Allemaal hetzelfde • Vragen beantwoorden • Het goede antwoord opschrijven • Niet teksten uitleggen omdat ze “het toch niet begrijpen’
Gemotiveerd lezen (extrinsiek) • Goede voorbeeld geven: • Zelf lezen • Praten over teksten • Teksten meenemen om over te vertellen
• Interactie met de tekst organiseren • Samen lezen, duo-lezen, gesprek •
(Het leessleuteltje vinden)
• Interessante teksten lezen •
(Praten over motivatie: wat voor lezer ben je?)
Niet: • Alleen een samenvatting geven • Definities laten leren • Controle vragen stellen
Lezen…. wat we weten: • Vragen maken bij een tekst zegt niet veel over het begrip van de tekst • Klassikaal leesteksten behandelen (uit een boek, vragen maken, klassikaal nakijken) draagt bij aan ontlezing. • Opvoeden tot lezer kan de leraar Nederlands niet alleen.
Waarom is lezen zo belangrijk? Lezen vormt een belangrijke basis voor: - De opbouw van kennis en woordenschat - De schoolloopbaan - Werk / carrière - Digitale geletterdheid - Sociaal-emotionele ontwikkeling - Functioneren in de samenleving – burgerschap
Leesplezier verklaart 17% variantie
Lezen….wat we weten: • Vragen maken bij een tekst zegt niet veel over het begrip van de tekst • Klassikaal leesteksten behandelen (uit een boek, vragen maken, klassikaal nakijken) draagt bij aan ontlezing. • Opvoeden tot lezer kan de leraar Nederlands niet alleen.
• Het is cruciaal om goed leren lezen voorrang te geven: zonder lezen geen leren
Bepalend voor het begrip Intrinsieke motivatie nieuwsgierigheid, betrokkenheid uitdaging en eigen keus Kennis van het onderwerp
Wat staat hier NIET?
Begrijpend lezen: werken met de gouden piramide
Wat werkt bij begrijpend lezen?
Hoe breder hoe vaker
Trainen voor de toets
Trainen voor de toets
+
-
• Leerlingen maken een goede toets • De school scoort goed voor de buitenwacht
• Leerlingen leren niet lezen • Leerlingen leren alleen hoe je een toets moet maken • Leerlingen gaan ‘lezen’ niet gebruiken bij leren
Schools lezen
Schools lezen
+
-
• De leerstof is behandeld • Leerlingen kennen de leesstrategieën • Leerlingen laten hun kennis zien • De leraar kan makkelijk controleren
• Alle methodes zijn op die manier gebouwd • Het gebeurt de hele dag, bij alle vakken • Leerlingen maken (meestal) opdrachten met controlevragen • Leerlingen worden geen ‘lezer’
Een ‘lezer’….. • …vindt lezen een gewone dagelijkse activiteit • …leest makkelijk en vaak • …leest om informatie te vergaren, om meningen te vormen, om te genieten • …heeft altijd iets te lezen • …wordt gevormd door teksten
Rijk lezen
Is er dan geen min?
-
Rijk lezen
De leraar weet niet precies wat alle leerlingen leren
+
+
• Leerlingen lezen verschillende teksten • Leerlingen brengen eigen teksten mee • Leerlingen hebben wat te kiezen • Leerlingen werken samen • Leerlingen maken hun denken zichtbaar
• Leerlingen bouwen woordenschat op • Leerlingen krijgen een kritische houding • Leerlingen worden opgevoed tot lezer • Het gaat in de klas expliciet over het lezen zelf • Leerlingen bouwen aan intrinsieke motivatie
Rijk lezen als ‘sandwich’. Vóór het lezen
Bij het lezen
Na het lezen
Rijk lezen als ‘sandwich’. VÓÓR HET LEZEN Vooraf • Voorbewerken, voorbereiden, nieuwsgierig maken, vragen oproepen . •
•
• • • •
Foto, verhaal, film, ervaring, discussie, woordweb, voorwerp, andere tekst, liedje
Vak- en schooltaalwoorden vooraf selecteren en uitleggen Directe en expliciete instructie geven op de manier van lezen Zelf voordoen hoe je leest (modelen) Met leerlingen praten over het belang van lezen Met leerlingen praten over hun leesniveau en motivatie
Rijk lezen als sandwich, BÍJ HET LEZEN • Leerlingen laten praten over de tekst (duo-lezen) • Leerlingen laten samenwerken over de tekst (expert-lezen) • Leerlingen hardop laten denken (b.v. rolwisselend lezen) • Leerlingen informatie laten ordenen
Rijk lezen als sandwich NÁ HET LEZEN •
De informatie laten verwerken voor iets anders : functioneel lezen • • • • •
•
De geselecteerde woorden terugkomen Mini-presentaties houden Posters maken Vertellen, discussie, gesprek Bouwen, maken, bewegen, zingen
Met Leerlingen praten over het lezen zelf • • • •
wat was moeilijk? Inschatten op leerlijn Voornemens maken voor vervolg Leestips verzamelen
Laat het taalmotortje lopen!
(voor)kennis
Natuurlijk lezen
Natuurlijk lezen
+ • • • • •
Iedereen leest, het is gewoon Er is vrijheid van tijd, plaats en houding Er gebeurt niets (verplichts) na, of voor Leerlingen maken kilometers Het lezen is ingebed in het leren op school en buiten school • Lezen is verbonden met schrijven en spreken
Trainen voor de toets
Schools lezen
Rijk lezen
Natuurlijk lezen
Motiveren voor lezen én hoog scoren: • • • • • • •
Werk veel laag in de piramide Vergeet de training voor de toets niet Werk met de sandwich Zet lezen in de hele school op de kaart Maak een rijke leesomgeving Houd vorderingen formatief en summatief bij Betrek leerlingen zelf bij in kaart brengen van vorderingen
Interesse wekken, een voorbeeld • Werken met de leesbox
• Meer zin in lezen • Dieper lezen
Voor PRO • Technisch lezen • Voorlezen • Samen lezen • Koor lezen
In extra ondersteuning • Ralfi-lezen
• Begrijpend lezen • Sandwich lezen • Rijk lezen • Fictie lezen op niveau
In extra ondersteuning • Rolwisselend lezen
Interactief voorlezen: http://www.leraar24.nl/video/2792
Teksten op maat van PRO Fictie én non-fictie • Eenvoudig communiceren • Schoolsupport • Nieuwsbegrip • Netnieuws • bieb4you http://www.symbaloo.com/mix/lezenalshetmoeilijkis
En nu? • Wat betekent deze kennis voor contacten met scholen? • Wat kunnen bibliotheken doen?
Reflectie op vandaag kern
ook belangrijk
mooi meegenomen
