LEVE DE MOLENS Handreiking molenbiotopen Zuid-Holland
Kaartbeeld 1900 Gouda. Molen beneden Haastrecht staat op de IJsseldijk, midden in de open polder.
BOSCH SLABBERS
Kaartbeeld 2010 Gouda. De stad heeft zich uitgebreid tot aan de IJsseldijk, bebouwing en beplanting belemmeren de windvang van de molen.
leve de molens
Handreiking molenbiotopen Zuid-Holland Opdrachtgever | provincie Zuid-Holland Soort project | handreiking Looptijd project | 2011
Wie halverwege de negentiende eeuw een reis door Zuid-Holland maakte, ontwaarde een veelheid aan kerktorens en molens. Zij vormden oriëntatiepunten in het landschap, molens tekenden mede het silhouet van steden en dorpen. De molens waren voor de inwoners van Zuid-Holland van direct belang, zij vormden de machines achter het landschap. Om goed te kunnen draaien is het nodig dat de molens voldoende en gelijkmatig wind vangen. De mate waarin dit mogelijk is wordt bepaald door de inrichting van de omgeving van de molen. Hoe meer belemmeringen in de nabijheid van de molen staan, hoe minder en onregelmatiger de windtoevoer is en des te slechter de molen zijn werk kan doen. De omgeving van de molen noemen we ‘molenbiotoop’. Met de opkomst van de stoommachine en later de elektriciteit is de vanzelfsprekendheid van het belang van de wind naar de achtergrond verschoven. Nu dorp, stad en land niet meer afhankelijk zijn van het draaien van de molens, worden de regels ten aanzien van de molenbiotoop niet langer stringent nageleefd. Daarmee staat de oorspronkelijke samenhang tussen molen en omgeving in toenemende mate onder druk. Het aanbrengen van beplanting en de ontwikkeling van nieuwe bebouwing nabij de molens heeft in veel gevallen de windtoevoer ernstig verslechterd. le v e d e m ole n s
BOSCH SLABBERS
Ter bescherming van de molenbiotoop heeft de provincie ZuidHolland de molenbiotoop regelgeving in het leven geroepen. Deze regelgeving beschermt de 400m zone om de molen en daarmee de windvang en het zicht op de molen. Deze regelgeving dient door gemeenten opgenomen te worden in haar bestemmingsplannen. In het provinciaal themajaar 2011, getiteld ‘Leve de molens’, wordt aandacht besteed aan de Zuid-Hollandse molen en zijn molenbiotoop. Bosch Slabbers heeft in opdracht van de provincie een handreiking molenbiotopen opgesteld voor alle gemeenten in Zuid-Holland. Deze handreiking wil het bewustzijn van de betekenis van een goede molenbiotoop versterken en een leidraad bieden. De toekomst van de molen gaat een ieder aan, raakt zowel de provincie, het waterschap als de gemeente, de moleneigenaar en de molenaar en niet op de laatste plaats omwonenden. In het veiligstellen van de molenbiotoop heeft iedere partij zijn eigen verantwoordelijkheid. Een stappenplan legt uit hoe de biotoop moet worden beheerd en wie daarvoor verantwoordelijk is. Het stappenplan is vervolgens voor vijf molens voorbeeldmatig uitgewerkt; een molen in de stad, in het dorp, in het landelijk gebied, op de rand landelijk/stedelijk gebied en een molen in een recreatie/ natuurgebied. Alle vijf de locaties vragen om een andere aanpak met betrekking tot de omgeving en de biotoop regelgeving. Als vervolg op de handreiking zijn vijf ‘adviezen op maat’ opgesteld. Het stappenplan uit de handreiking vormt de leidraad voor het advies op maat. Voor één advies op maat (de Bommelaer in Den Bommel) is een snoeidag georganiseerd. In November van 2011 zal hier, samen met het waterschap, de gemeente en omwonenden het groen om de molen gesnoeid worden. le v e d e m ole n s
BOSCH SLABBERS Visiekaart Molen beneden Haastrecht
Enkele verbeteringen voor de molenbiotopen, beschreven in de handreiking.
Verplaatsen van de hooibalen en het snoeien aan de voorzijde van de molen.
Kappen van bomen in particuliere tuinen.
Voortijdig ingrijpen bij nieuwbouwplannen.
Herinrichting van naastgelegen park.
na
BOSCH SLABBERS De Oost- en de West molen te Gorinchem staan midden in een sportpark. Door enkele beplantingsclusters weg te halen vangen de molens meer wind en zijn ze als icoon herkenbaar voor bezoekers.
voor
na
De Rijnenburgermolen staat aan de rand van Hazerswoude, door openheid aan de rand van het dorp wordt de molen zichtbaar onderdeel van het dorpsommteje
voor
le v e d e m ole n s
