LESTIP voor 1 vmbo: Wat een wereldkaart! Deze les sluit aan op het hoofdstuk waarin de ontdekkingsreizen worden behandeld. In Geschiedeniswerkplaats VMBO-T/HV is dat hoofdstuk 6, in Geschiedeniswerkplaats VMBO-BK en KGT is dat hoofdstuk 5. De leerlingen gaan fraai geïllustreerde wereldkaarten maken. Op deze kaarten brengen ze de grote ontdekkingsreizen en de wereld in de tijd van ontdekkers en hervormers in beeld. De leerlingen leren bij deze opdracht informatie uit bronnen te halen en plaatsen de historische gegevens in de context van de wereld van toen. Tijdsduur ca 100 minuten Leerdoelen - Leerlingen moeten informatie uit bronnen halen - Leerlingen moeten historische gegevens in hun context plaatsen Relevante hoofdstukken in Geschiedeniswerkplaats (2e editie): - 1 vmbo-t/havo informatieboek: 6.3 - 1 vmbo-kgt informatieboek: 5.3 - 1 vmbo-bk leerwerkboek B: 5.3 Benodigdheden - Kopieerbare blinde wereldkaart op A3-formaat (bijlage 2), waarop leerlingen de routes gaan intekenen - Schrijf- en tekenmateriaal, scharen en lijm. - Computers met internetverbinding en een printer - Boeken uit de mediatheek
© Noordhoff Uitgevers
Handleiding - U verdeelt de klas in zes groepen. - U verdeelt de namen van de volgende zes ontdekkingsreizigers over de groepen: - Vasco da Gama, de eerste Portugees die via zee India bereikte (1497-1499). - Pedro Álvares Cabral, leidde de tweede Portugese expeditie naar India (1500 - 1501). - Ferdinand Magellaan (Fernão de Magelhães), leidde de eerste zeereis rond de wereld (1519 - 1522). - Francis Drake, de eerste Engelsman die de wereld rondvoer (1577-1580). - Cornelis de Houtman, de eerste Nederlander die de route naar Indië vond (1595-1597). - Olivier van Noort, de eerste Nederlander die rond de wereld voer (1598 - 1601). - U vertelt de leerlingen dat elke groep een geïllustreerde wereldkaart gaat maken van een grote ontdekkingsreis. U kunt daarbij voorbeelden laten zien van dat soort kaarten van vroeger en van nu (zie bijlage 1). In de digitale Schatkamer van het Erfgoed Leiden en omstreken is de 6-delige Nieuwe Atlas van Joan Blaeu volledig digitaal te bekijken: https://www.erfgoedleiden.nl/schatkamer/bladeren-door-blaeu. - Iedere groep krijgt een A3-papier met daarop een blinde wereldkaart (bijlage 2). - Iedere groep zoekt op internet en/of in de bibliotheek welke route hun ontdekkingsreiziger heeft afgelegd over de wereldzeeën. Ze tekenen deze reisroute op de blinde wereldkaart. - Ze illustreren de kaart met afbeeldingen die laten zien hoe de wereld eruit zag in de tijd van ontdekkers en hervormers. U kunt de leerlingen onderwerpen aanreiken waarnaar ze kunnen zoeken, bijvoorbeeld naar afbeeldingen van: - schepen uit die tijd - producten die toen kwamen van plekken langs de route - dieren, planten en bomen die er toen voorkwamen - historische afbeeldingen van personen en gebeurtenissen - afbeeldingen van gebouwen die er toen al stonden, zoals tempels of paleizen. U kunt de leerlingen voorbeelden laten zien van zulke afbeeldingen (zie bijlage 3). - De leerlingen knippen de afbeeldingen uit en plakken ze op de kaart. Dat kunnen ze doen langs de route of langs de bovenkant of onderkant van de kaart. De leerlingen voorzien de afbeeldingen van een kort bijschrift. - Tot slot schrijven ze een kort tekstje. Daarin staan de naam van de ontdekkingsreiziger, wanneer de reis werd gemaakt en een korte beschrijving van de reis. Het tekstje plakken ze ook op de kaart. De informatie hiervoor halen ze uit boeken of van internet. - De wereldkaarten worden opgehangen in de klas.
© Noordhoff Uitgevers
BIJLAGE 1
Uit de Latijnse atlas van Willem Blaeu
© Noordhoff Uitgevers
Bron: http://www.wereldkaart-winkel.nl/wereldkaart-voor-kinderen-geillustreerd-wm-2026.html
© Noordhoff Uitgevers
BIJLAGE 2
© Noordhoff Uitgevers
BIJLAGE 3
De kraak was een soort schip waarmee Vasco da Gama, Cabral en Magellaan de wereldzeeën verkenden. Hier is de kraak afgebeeld op een 16e-eeuwse kaart.
Specerijen (nootmuskaat, kaneel, kruidnagel en zwarte peper) waarvoor Cornelis de Houtman naar Azië voer.
Ferdinand Magellaan
© Noordhoff Uitgevers
Borobudur, een groot boeddhistisch heiligdom dat tussen 750 en 850 op Java werd gebouwd.
Kompas uit de 16e eeuw
Vasco da Gama vertrekt uit Lissabon, Portugal
© Noordhoff Uitgevers
Zeemonsters, links op een kaart uit 1539, rechts op een kaart uit 1570.
Cornelis de Houtman komt aan in Bantam
Struisvogels bij Kaap de Goede Hoop
© Noordhoff Uitgevers
