lesbisch informatiecentrum en archief

www.ihlia.nl

Colofon

anna blaman huis

homodoklesbisch archief amsterdam

uit de kast nummer 0015 november 2002

Noordvliet 11 8921 GD Leeuwarden Postbus 4062 8901 EB Leeuwarden T 058 212 18 29 F 058 213 91 31 [email protected] www.anna.blaman.huis.org ma t/m vrij 9.00 tot 17.00 uur za 14.00 tot 17.00 uur te bereiken met bus 12 richting Friese poort, halte Oosterkade

Nieuwpoortkade 2A 1055 RX Amsterdam T 020 60 60 712 F 020 60 60 713 [email protected] www.homodok-laa.nl ma t/m vrij 10.00 tot 16.00 uur te bereiken met bus 15, 18 en 21 of tram 10, 12 en 14 (bij molen Haarlemmerweg)

Eindredactie: Hanneke Marttin [email protected] Vorm: Annelies Frölke Druk: Drukkerij Stolwijk Prijs: €2,50 ISSN: 1381-5490

Staf: Froukje Hernamdt (directeur) Hendrika Berndes Truus Boer Sjoukje Visser Medewerk(st)ers: Meino Deinum Margriet van der Ploeg Nea Terpstra Ulbe Tjallingii Marinka Versteeg

Staf: Jack van der Wel (directeur) Henny Brandhorst Vincent van der Kaap Gerard Norg Paula van der Sluis Marie Louise Wiegerinck Medewerk(st)ers: Erik Bakker Bart de Boer Susan Jessop Harry Schreurs

ihlia: internationaal homo/lesbisch informatiecentrum en archief p/a Nieuwpoortkade 2A 1055 RX Amsterdam T 020 60 60 712 F 020 60 60 713 www.ihlia.nl Marian Bakker (museale activiteiten) Jeroen Eenkhoorn (webmaster homo-lesboportaal, www.homo-lesbo.nl) Hanneke Marttin (Uit de kast)

Uit de kast is een halfjaarlijkse uitgave van stichting IHLIA: internationaal homo/lesbisch informatiecentrum en archief redactieadres: Nieuwpoortkade 2a, 1055 RX Amsterdam T 020 60 60 712, F 020 60 60 713 [email protected] www.homodok-laa.nl Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam en Anna Blaman Huis in Leeuwarden zijn de twee vestigingingen van stichting IHLIA. Bestuur: Albert Boekhorst (voorzitter), Greet Elsinga, Amanda Elsinghorst, Ruud Mars, Focco Rekker, Rob Tielman, Jelly van der Zijl Comité van Aanbeveling: Jos Brink (theatermaker/auteur), Boris Dittrich (Tweede Kamerlid D66), Peter van Eeten (beleidsmedewerker Ministerie van VWS, afd. Maatschappelijke Opvang), Maria Heijne (bibliothecaris TU Delft), Eric Ketelaar (hoogleraar Archiefwetenschap Universiteit van Amsterdam), Jaap Kloosterman (directeur Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis), Henk Krol (hoofdredacteur Gay Krant), Hans van Manen (choreograaf/fotograaf), Joyce Outshoorn (hoogleraar Vrouwenstudies Rijksuniversiteit Leiden), Peter Rehwinkel (Tweede Kamerlid PvdA), Marjan Sax (initiatiefneemster Mama Cash, fonds voor vrouwen), Anne Lize van der Stoel (voorzitter deelraad centrum Amsterdam), Joke Swiebel (lid Europees Parlement voor de PvdA) en Chris van Wijk (oud-beleidsmedewerker Ministerie OCW, directie onderzoeks- en wetenschapsbeleid)

uit de kast

www.ihlia.nl

halfjaarlijkse uitgave van stichting IHLIA: internationaal homo/lesbisch informatiecentrum en archief

nummer 0015 november ‘02 €2,50

pag 4

Portret van het huwelijk pag 7

Islam & homoseksualiteit pag 10

Gay Games pag 12

Siny Plooij

De bezoekers Gebruikers van het archief

Krzysztof Dobrowolski / Woonplaats: Amstelveen (op punt van verhuizen naar Polen) / Leeftijd: 23 / Burgerlijke staat: gaat september 2003 trouwen / Beroep: Student Universiteit van Amsterdam / Doel en resultaat van het IHLIA-bezoek: Onderzoek voor afstudeerscriptie over de Franse receptie in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw van het homoseksueel thema in Prousts ‘A la recherche du temps perdu’ (‘Op zoek naar de verloren tijd’). Toen ik naar het Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam kwam had ik geen idee of er wel literatuur over dit thema was. Een van de medewerkers heeft toen een lijst voor me uitgedraaid met alle titels die er over Proust zijn verschenen. Daar zat een boek tussen waar ik echt veel aan heb gehad. Daarna ben ik naar Frankrijk gegaan om de kranten en tijdschriften uit die tijd te bekijken. Régine Dugardyn / Woonplaats: Amsterdam / Leeftijd: 42 / Burgerlijke staat: Samenwonend / Beroep: Freelance journalist / Doel en resultaat van het IHLIA-bezoek: In opdracht van de Schorerstichting schrijf ik samen met een andere journalist een boek over seks en gezondheid voor lesbische en biseksuele vrouwen. Dat doen we deels op basis van bestaande literatuur. Via het Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam hebben we al heel wat informatie verzameld, bijvoorbeeld over de vraag ‘Hoe maak ik mijn relatie uit?’ maar ook over vrijtechnieken en sm. Dick Verroen / Woonplaats: Doorn / Leeftijd: 51 / Burgerlijke staat: gehuwd / Beroep: Verbonden aan Stichting tot beheer van Huis Doorn (zie foto rechtsboven). Huis Doorn dankt zijn bekendheid vooral aan de Duitse ex-keizer Wilhelm II die het landgoed bewoonde van 1920 tot aan zijn dood in 1941. De monumentale buitenplaats is sinds 1942 als museum voor het publiek toegankelijk en biedt een geheel authentiek beeld van vorstelijke wooncultuur van de overgang van de negentiende naar de twintigste eeuw / Doel en resultaat van het IHLIA-bezoek: Ik heb gezocht naar literatuur over homoseksualiteit in Berlijn rond 1900. In 2007 is het honderd jaar geleden, dat het Eulenburg Schandaal aan het licht kwam; een groot deel van de intimi, politici en militairen, rond keizer Wilhelm II bleek homoseksuele contacten te onderhouden. Het museum overweegt in 2007 in samenwerking met Duitse collegae een tentoonstelling te wijden aan deze gebeurtenissen

.

< Foto omslag: Op de foto staan Dennis en Marco op hun trouwdag (2002). “We hebben elkaar ontmoet op het internet. Het @ kwam dan ook overal terug; op onze uitnodigingskaart, de menukaart van het diner en op de revers van ons pak.“ Fotografie: Judith Schlüter

Oproep

Voorwoord Tekst: Froukje Hernamdt, Jelly van der Zijl

Steun IHLIA, word donateur!

Draagt u het behoud en de conservering van het homoen lesbisch erfgoed een warm hart toe? Word dan donateur van IHLIA. Stichting ‘Vrienden van IHLIA’ (voorheen Vrienden van Homodok) zamelt sinds 1994 geld in om aankopen en projecten van IHLIA te ondersteunen. Dit jaar hopen we weer veel nieuwe vrienden en vriendinnen te begroeten. Zodat we ook in de toekomst het werk van Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam en het Anna Blamanhuis kunnen steunen. Donateurs die €22,50 per jaar of meer overmaken ontvangen ’Uit de kast’. U kunt een donatie overmaken op gironummer 6930360 t.n.v. Stichting V.v.I. in Amsterdam, onder vermelding van ‘gift 2002’ en ‘nieuwe donateur’. Stichting ‘Vrienden van IHLIA’ Nieuwpoortkade 2a 1055 RX Amsterdam [email protected] T 020 625 94 87 Wanne de Bie, secretaris VvI

.

ationaal en internationaal wordt IHLIA gezien als een van de toonaangevende archieven op het gebied van homoseksualiteit. Daar mogen we best trots op zijn. En dat laten we graag zien. Zo wordt dit nummer van ‘Uit de Kast’ ter kennismaking aan vele middelbare scholen, HBO’s en openbare bibliotheken gestuurd. Ter bevordering van de objectieve beeldvorming zouden juist scholieren en studenten toch kennis moeten kunnen nemen van de informatie die wij op beide vestigingen bezitten. Marian Bakker heeft een prachtige foto-expositie voor IHLIA georganiseerd. Verspreid over enkele openbare locaties in de binnenstad van Amsterdam waren ruim veertig fotoportretten uit de albums van echt verbonden koppels te zien. Op de volgende pagina’s leest u meer over deze expositie. Volgend jaar zal deze foto-expositie ook elders te zien zijn, bijvoorbeeld tijdens de Roze Week in Leeuwarden. De oproep van Marian om niet-Nederlandstalige boeken met een homo- of lesbisch thema aan DEVE – de net opgerichte homo-organisatie in Belgrado – te schenken, is geslaagd. Vanuit het Anna Blamanhuis is er regelmatig contact met de ambassade in Belgrado en zijn er al vele pakketten naar DEVE gestuurd. Wat een start betekent voor het informatiecentrum in Joegoslavië. Een doorbraak! Zowel in Leeuwarden als Amsterdam zijn er vruchtbare gesprekken met de wethouders om te komen tot een goede oplossing voor een centraal gelegen, toegankelijke huisvesting van onze vestigingen mét expositiemogelijkheden. Een deel van de rechtsherstelgelden die IHLIA hoopt te ontvangen, zal aan het creëren van een expositiefaciliteit worden besteed. In de vorige ‘Uit de kast’ was in Rob Tielman’s column al een en ander te lezen over deze rechtsherstelgelden Tweede Wereldoorlog. Waarschijnlijk besluit de commissie Lankhorst nog dit jaar over de besteding van de rechtsherstelgelden. Spannende dagen voor ons

N

.

3

Expo

Portret van het huwelijk

Foto-expositie en handboek Tekst: Hanneke Marttin

Begin jaren negentig las theologe Corrie Rikkers het Amerikaanse boek ‘Ceremonies of the heart’, waarin lesbische stellen hun verbintenisceremonies in alle mogelijke tradities beschrijven, van de godinnenbeweging tot een katholiek huwelijk, Chinees, joods, zelfgemaakt, alles behalve een echt huwelijk. Ze vatte onmiddellijk het plan op zo’n boek voor Nederland te schrijven. Op Rikkers eerste oproep regaeerde echter niemand. Jaren later kreeg ze een relatie met Tineke Kalk, en vertelde over dit idee. Kalk stelde voor er een handboek van te maken. Samen interviewden ze vele stellen voor het onlangs verschenen ‘Wij gaan ons echt verbinden: verbintenisceremonies voor homoseksuele en lesbische stellen’. Marian Bakker bekeek de trouwalbums van de geïnterviewde koppels en stelde daaruit een fotoexpositie samen. e eerste coming-out heb je voor jezelf, de tweede met je relatie, en de derde comingout is je huwelijksdag”, las ik bij een fotoportret van twee vrouwen. Het is een van de citaten uit de gesprekken die jullie voor het handboek hebben gevoerd. Zien jullie na negentig interviews overeenkomsten in de verhalen over deze derde coming-out?

D

“

Corrie Rikkers We hebben natuurlijk zo veel mogelijk verschillende stellen voor ons handboek geïnterviewd, wit en gekleurd, van jong tot oud, van Limburg tot Groningen, van gereformeerden tot boeddhisten. En om meteen maar één mythe onderuit te halen: het is in de grote steden bepaald niet makkelijker dan op het platteland. Tineke Kalk Over het algemeen zijn de ouders het tere punt. Vaak wordt in de verstandhouding met hen een precair evenwicht bewaard. Dat merk je als je mensen toestemming vraagt voor de tekst van het interview. De meesten zwakken het verhaal over de ouders weer af, of ze willen onder pseudoniem. Er was bijvoorbeeld een vrouwenstel – het ging hier om twee vrouwen die heel graag kinderen wilden hebben – waarvan de vader op het huwelijksdiner zei “nou, ik wens 4

jullie heel veel succes toe, maar ik hoop niet dat dit een vruchtbare relatie wordt”. Ik zei: het zal je maar gezegd worden, maar zij vonden dat hij het toch goed had bedoeld. Kun je dat soort aspecten in de expositieroute zien? Marian Bakker Nee, dat is lastig. Het zijn vooral positieve beelden. Net als hetero’s laten homo’s en lesbo’s op hun trouwdag het ‘sprookje’, het geluk van die dag vastleggen. Het leuke van trouwfoto’s is dat ze zo herkenbaar zijn. De expositie is ook bedoeld voor een breed publiek. Zo waren de foto’s op verschillende openbare locaties te zien, zoals in de Stopera en etalages van boekhandels. Feestvierende homoseksuelen halen de pers voornamelijk met de Canal Pride en andere extravagante, kleurrijke optochten. Kom je dat soort camp-elementen ook op zo’n feestdag tegen, in de verhalen of in de foto’s? TK De meeste stellen proberen op die dag juist zo veel mogelijk uit te dragen dat ze een serieus huwelijk met elkaar aangaan. CR Er wordt ook weinig uitbundig gezoend op de foto’s. TK Een jongensstel zei: wij zijn twee gewone, nuchtere jongens. Het homoseksuele hebben we in de disco. Hun uitnodiging vermeldde dat wie het waagde roze te dragen op de trouwdag, zou worden weggestuurd. MB Toch zoekt elk bruidsstel ook naar iets waardoor ze kunnen laten zien dat het anders is dan een heterohuwelijk. Zoals een roze kussentje waarop de ringen worden aangeboden. Ook zie je wel dat met name vrouwen spelen met een man/vrouw-verwachting. Zo was er een lesbisch stel dat zich voor de uitnodigingskaart als bruiden te paard had laten fotograferen, maar op de dag zelf als bruidegoms verscheen. Dat is trouwens beslist de meest gestelde vraag aan vrouwen, of ze als man en vrouw gekleed zullen gaan. TK Mannenstellen kleden zich opvallend vaak

Frank en Raymon gingen in 2000 een geregistreerd partnerschap aan en vierden dit ook in de kerk: “Na onze kerkelijke inzegening werden we toegezongen in het Surinaams ‘Blesi sa kom bogo bogo’, dat betekent ‘Er komen stromen van zegen’ en zo voelden we ons ook: een gezegend paar!” Foto: Kees Hummel

hetzelfde. Op die manier benadrukken zij dat zij een eenheid zijn, een gelijkwaardige eenheid. Mannen hebben ook meer met uniformiteit en kameraadschap. MB Een traditioneel onderdeel van het trouwen is het familieportret, met het bruidspaar in het midden en de ouders aan weerszijden. Het is hét moment waarop tot uitdrukking wordt gebracht: zij zijn ingevoegd in de familie, ze zijn geaccepteerd. Tijdens mijn speurtocht in alle fotoboeken heb ik die foto’s vrijwel niet gevonden. Het kan natuurlijk zijn dat de fotograaf het moeilijk vindt, het kan zijn dat het stel het niet wil. Maar het zegt wel iets over het feit hoe moeilijk het nog is om toch je plek te krijgen in de familie. Ik ben er één tegengekomen – daar was het wel onderdeel van het programma. En wie zaten er in die stoelen? De ouders. En het bruidspaar stond achteraan. CR Ook wij hebben de ervaring dat homo’s erg ver gaan in het rekening houden met hetero’s, en niet andersom. Maar in het algemeen zie je daarin wel verschil tussen de oudere en de jongere generatie. TK Bij de jongere generatie kan de familie vaak toch beter met het idee overweg dan bij de oudere generatie.

CR Bij vrouwen van onze generatie zie je vaker dat ze vanuit een feministische achtergrond moeite hebben met het huwelijk, want het huwelijk was toch het instituut dat vrouwen onderdrukte. Bij de jongere generatie vrouwen leeft dat feministische idee minder. TK Als homomannen moeite hebben met het huwelijk is dat meestal omdat ze geen traditioneel huwelijk willen. Dat vinden ze te burgerlijk. Vervolgens doen ze het ongeveer hetzelfde, hoor – maar zonder trouwringen of ze laten zich op een alternatieve locatie fotograferen omdat ze niet de geijkte foto’s in het park willen. Ook binnen de homobeweging zelf is het een punt van discussie geweest of we wel moesten streven naar de openstelling van het huwelijk, want dat was te burgerlijk. CR Ja, maar je ziet nu een enorme inhaalbeweging. Veel mensen die eerst bedenkingen hadden, gaan toch trouwen. TK Wat ik heel intrigerend vind is dat de inzet van de Vrienden van de Gaykrant en de Gaykrant praktische gelijkwaardigheid was, op het gebied van pensioenen, erfrecht enzovoorts. > 5

Jantien en Sasja vierden in 1991 hun relatie met een ceremonie: “Een verbintenisritueel krijgt een extra waarde als iedereen die deel uitmaakt van je leven daarvan getuige is. Je kan in een lesbische relatie zo snel het gevoel hebben een eilandje te zijn.“ Foto: G. Steenkamp

Ook het COC is uiteindelijk, vanaf 1995, op die gelijke rechten gaan zitten. Hun standpunt was: het huwelijk in traditionele zin moet op de helling, maar omdat het op dit moment de meeste voordelen biedt, willen wij dat het wordt opengesteld. Maar je ziet nu dat het meer is dan een praktische regeling – het heeft ook een symbolische waarde. Juist die symbolische waarde vind ik waanzinnig belangrijk want daarmee doorbreek je het traditionele man-vrouwdenken.De critici binnen de homobeweging zien het huwelijk als een burgerlijke aanpassing van homo’s. Dan denk ik: ik kies zelf of ik mij wel of niet aanpas. Ik kies zelf op welk moment ik afwijk – en ik wil niet dat de maatschappij me in een afwijkend hokje duwt. Verwachten jullie dat de openstelling van het burgerlijk huwelijk ook tot veranderingen in de maatschappij leidt? CR Absoluut. Het bijzondere is dat je ziet dat religies die hier door migratie zijn gekomen, nu ook in een stroomversnelling komen, eerst door überhaupt over homoseksualiteit te praten en nu ook over verbintenisceremonies. Een hindoeïstische pandit zei tegen mij: “Mevrouw, we kunnen er gewoon niet meer omheen, we moeten er met elkaar over praten en ons ertoe verhouden”. Dat vind ik heel bijzonder. We hebben het nu wel veel over het huwelijk maar dat was totaal niet onze insteek. Het huwelijk heeft ons ingehaald. 6

Toen wij het boek maakten, stonden we op een scharniermoment in de geschiedenis – dat was spannend en ook heel wonderlijk om mee te maken. TK Toch verandert door de openstelling van het burgerlijk huwelijk ook de betekenis van andere verbintenisceremonies. We hebben bijvoorbeeld een stel geïnterviewd dat met honderd mensen een groot theaterritueel had gemaakt. Ze wilden beslist niet trouwen, omdat ze vinden dat de staat niets te maken heeft met hun relatie. Terwijl ze het zelf nooit een huwelijk hebben genoemd, sprak later iedereen er toch zo over. “O ja, op jullie trouwdag” of “Tijdens jullie huwelijk...”. Ook andere stellen die alleen een ritueel wilden, vertelden dat ze nu langzamerhand gingen praten over ‘hun huwelijk’ en ‘mijn vrouw’ of ‘mijn man’. En dat vind ik ook wel het mooie eraan, je ontkomt er niet aan dat het huwelijk een maatschappelijke status heeft. Als ik nu ‘mijn vrouw’ zeg heeft dat een gigantische impact. Het maakt dat je relatie serieus wordt genomen. En tegelijkertijd is het provocerend hoor!

.

De foto-expositie ‘Wij gaan ons echt verbinden’ was in oktober in Amsterdam te zien. Tijdens de Roze Week (eind mei 2003) zal de expositie in Leeuwarden te zien zijn. Gemeenten, bibliotheken of andere instanties die geïnteresseerd zijn in de expositie kunnen contact opnemen met Marian Bakker, expositiemedewerkster van IHLIA, T 020 60 60 712, [email protected] Wij gaan ons echt verbinden, Verbintenisceremonies voor homoseksuele en lesbische stellen, Tineke Kalk en Corrie Rikkers. Schorer Boeken, 200 blz., €17,50, ISBN 9073341159.

Boek

Mijn geloof en mijn geluk Een boek van moedige mensen

Tekst: Nettie Groeneveld, illustratie: Sylvia Weve

In ‘Mijn geloof en mijn geluk’ komen twaalf meisjes en twaalf jongens aan het woord. De openhartige interviews nemen de lezer mee naar vierentwintig verschillende werelden, die twee zaken gemeen hebben: de jongeren zijn homoseksueel en in de islamitische cultuur opgegroeid. nlangs schokten uitspraken van islamitische geestelijk leiders over homoseksualiteit de rechtsorde in Nederland. Het gevolg was dat de meningen over de islamitische cultuur verder verscherpten. In ‘Mijn geloof en mijn geluk’ kijken we voor het eerst achter deze opgeworpen façades, en komen homoseksuele en lesbische moslimjongeren zelf aan het woord. Als kind hebben zij zich de islamitische normen en waarden eigen gemaakt, ook de afwijzing van homoseksualiteit. Met de ontdekking van hun gevoelens begint voor velen de strijd in de eigen leefomgeving. De eerbied voor Allah en voor de ouders wordt een levensgroot vraagstuk. Bovendien is zelfacceptatie hierdoor moeilijk, soms leidt het zelfs tot de doodswens. Sommige jongeren verzwijgen, mede uit compassie voor de ouders, hun geaardheid. Ze leiden een dubbelleven zodat hun ouders hun liefde niet leren kennen of ze laten zich uithuwelijken in de hoop dat de gevoelens voor hetzelfde geslacht zullen verdwijnen. Weer anderen vertellen het wel. Vaak leidt dat tot uitstoting uit de gemeenschap en een leven met het gemis van de eigen familie.

O

Allah’s schepping. Meerdere jongeren opperen dat homoseksualiteit geen keuze is maar ook bij Allah’s schepping hoort. Zo zegt de 21-jarige Güler uit Gent: “Of ik als lesbienne ben geboren weet ik niet, maar ik weet wel, dat ik mijn homoseksualiteit niet heb aangeleerd. Ik ben streng-islamitisch opgevoed en ik zou wel gek zijn om uit vrije wil een weg van zonde en verwarring in te slaan”. Een ander meisje vertelt dat Allah het niet goedkeurt dat mensen over mensen oordelen. Alleen aan Allah is het oordeel voorbehouden. Juist in de persoonlijke relatie met

Allah ervaren deze jongeren wel hun bestaansrecht in de schepping. ‘Mijn geloof en mijn geluk’ biedt inzicht in de islamitische leefwereld maar levert vooral veel herkenning voor homoseksuele moslim- én christenjongeren. Het is een boek van moedige mensen. Ik hoop van harte dat het bijdraagt aan de bewustwording van religieuze leiders en hen aanspoort homoseksualiteit als een schepping Gods te aanvaarden

.

Mijn geloof en mijn geluk. Islamitische meiden en jongens over hun homoseksuele gevoelens Imad el Kaka en Hatice Kursun, Schorer Boeken Amsterdam 2002. ISBN 9073341167, , 200 blz., €12,Nettie Groeneveld (1952) werkt bij het COA (Centraal orgaan Opvang Asielzoekers) en is penningmeester van de werkgroep Geloof en homoseksualiteit Friesland.

7

Boek

Nachtelijke gesprekken

Hafid Bouazza vertaalt klassieke Arabische erotica Tekst: Mitchke Leemans

Twee heren discussiëren over de voors en tegens van de liefde voor knapen versus meisjes. Ze onderstrepen hun mening met citaten uit de Koran, uitspraken van geleerden en klassieke poëzie. Maar de strijdende partijen gebruiken ook opvattingen van ‘de man in de straat’, geile gedichten en de grofste moppen. Heeft een cabaretier zich gemengd in de recente controverse over homoseksualiteit en islam? elnee, de tekst is in het negende-eeuwse Baghdad geschreven door niet de minst in aanzien staande Arabische schrijver. Al-Djaahiz werd hij genoemd, ‘de man met de uitpuilende ogen’. Hij was niet alleen beroemd door zijn lelijkheid, maar vooral vanwege zijn eruditie en enorme productie aan literaire werken van hoog niveau. Schrijver Hafid Bouazza waagde zich aan een vertaling van één van Djaahiz’ traktaten: ‘risaalatoe moefaakharatoe ‘l-djawaari wa ‘l-ghilmaan’, ‘traktaat van de onderlinge wedijver van deernen en knapen’. Hij vulde de vertaling aan met een episode uit de Vertellingen van duizenden-een-nacht, waarin een discussie over hetzelfde onderwerp plaatsvindt, een selectie van erotische en scabreuze poëzie en een korte appendix ‘over masturbatie’. Alle teksten werden tussen de achtste en de twaalfde eeuw opgeschreven, dus in de eerste eeuwen van de islam.

W

Smaak. Het plezier waarmee Bouazza aan de vertalingen in ‘Rond voor rond of als een pikhouweel’ heeft gewerkt spat van de pagina’s. Hij doet daarmee recht aan de oorspronkelijke teksten: Al-Djaahiz zelf had er duidelijk lol in en verwijt de vroomheid en zuiverheid voorwendende lezer een gebrek aan kennis en ruimdenkendheid. Spreken over seks is volgens hem nu eenmaal inherent aan de taal: als het niet de bedoeling was deze woorden te gebruiken dan was er immers geen reden voor hun bestaan! Na deze wijze woorden barst de discussie tussen de knapen- en de meisjesliefhebber in volle hevigheid los. De meeste argumenten die de heren elkaar toeslingeren lijken de moderne lezer wel heel praktisch van 8

Rond voor rond of als een pikhouweel Klassieke Arabische erotica samengesteld, vertaald en van commentaar voorzien door Hafid Bouazza. Prometheus 2002, ISBN 9044602187.

aard: je kunt beter met jongens vrijen, want die worden tenminste niet zwanger. Of: de straf op overspel geldt alleen als je het met een dame doet. Of: van een vrouw heb je langer plezier, want een jongen werd minder aantrekkelijk geacht zodra zijn baard begon te groeien. Men had in het Arabisch verleden duidelijk geen dichotome kijk op seksualiteit. Met welk geslacht je het bed (of de tent, het platte dak, de kussens) deelde was vooral een kwestie van smaak. En over smaak, zo blijkt, valt wel degelijk te twisten.

Parels. Gelukkig blijft het niet bij praktische argumenten. De discussiepartners putten uit alle registers van de Arabische literatuur om hun standpunt kracht bij te zetten. Vooral de poëziefragmenten slepen de lezer mee in lyrische beschrijvingen van de geliefde. Het wemelt van de tanden als parels, de rozenmonden en gezichten als de volle maan. Arabische dichters blijken verzot op de vergelijking, en schuwden de overdrijving niet. Maar ze kunnen ook kort en krachtig samenvatten, alle voordelige punten van de geliefde in één versregel als ‘en zo is een parel: geen man weet / welk deel ervan het fraaiste is’. Hoe antiek deze teksten en gedichten ook zijn, de herinnering van de dichter Aboe Tammaam aan een nacht met zijn minnaar is ook nu herkenbaar: ‘niets is mooier dan hij op de nacht van onze gemeenschap / toen ik zijn wang tot kussen nam / en mijn mond op zijn mond sprak nachtelijke gesprekken met zijn speeksel / en mijn hand vermeide zich in de tuinen van zijn huid’. Meisjes. Als er één ding duidelijk is na het lezen van deze selectie erotische teksten, dan is het wel dat de klassieke Arabische schrijvers geen enkel facet van het seksuele leven onbesproken hebben gelaten. Geen enkel? Herenliefde, heteroseks, masturbatie, dildo’s, alles komt aan bod. Alles behalve de lesbische liefde. Toch bestaan er wel degelijk teksten waarin twee vrouwen discussiëren: de één geeft de voorkeur aan jongens in haar bed, de ander bezingt de merites van meisjes. En niet in onduidelijke

bewoordingen: ‘vreugde heeft zij mij geschonken, haar schoonheid bestaat uit / een schede die niet door de stoot van een penis is geraakt’. Of die waarin Warda vertelt hoe zij en haar vriendinnen bij elkaar komen ‘en ieder van ons – de tedere, de blanke, de speelse, de sappige, de vrouw die zo slank is dat zij een stengel bamboe gelijkt – voegt zich bij een ander’. Ze laat geen enkel misverstand bestaan over wat er vervolgens gebeurt. Het is een bijna onvergeeflijke omissie van Bouazza, die ook in zijn terzijdes met geen woord rept over de damesliefde. Laten we hopen dat hij zich aan zijn belofte houdt om nóg zo’n boek uit te brengen. De teksten die er in de klassieke Arabische literatuur over de liefde tussen vrouwen geschreven zijn verdienen een kundig vertaler en meeslepend verteller als Bouazza

.

Mitchke Leemans (1968) ronde haar studie Oosterse talen en culturen aan de Universiteit van Utrecht in 1995 af met een scriptie over klassieke Arabische teksten over lesbische seksualiteit. Sindsdien werkte ze o.a. bij Fatusch Productions. Momenteel reist ze door Europa.

9

Beeld

Gay Games Sinds 1982

Tekst: Hanneke Marttin, foto: onbekend

“

elcome to a dream that is now reality. Welcome to a celebration of freedom.” Met deze woorden opende Tom Waddell, deelnemer aan de tienkamp in de Olympische Spelen van 1968 in Mexico, arts en oprichter van de Gay Games, twintig jaar geleden de eerste homoseksuele spelen. Hij begroette daarmee zo’n 1300 sporters die augustus 1982 naar San Francisco waren gekomen om aan de eerste Gay Games mee te doen. Anders dan op de Olympische Spelen gaat het bij de Gay Games niet om het winnen, maar om het meedoen. Naast sport stonden er ook concerten en tentoonstellingen op het programma. Door de jaren heen zijn cultuur en politiek steeds belangrijker onderdelen geworden. Zo organiseerde New York in 1994 Gay Games IV tegelijkertijd met de 25-jarige herdenking van Stonewall. Vier jaar later vonden de spelen voor het eerst buiten Noord-Amerika plaats, in Amsterdam. Het motto van deze vijfde editie werd ontleend aan de dichtregel ‘naar vriendschap zulk een mateloos verlangen’ van Jacob Israël de Haan die op het homomonument staat geschreven: ‘Friendship through culture and sport’. Amsterdam bracht de Gay Games voor homo’s en lesbo’s uit West- én Oost-Europa dichterbij. Daarnaast werd het zogenoemde Outreach Project opgezet. Een kleine 250 mensen uit derde-wereldlanden kreeg volle (financiële) steun om deel te nemen aan de Gay Games, waar ze workshops konden volgen en ideeën konden opdoen om de situatie in hun eigen land te verbeteren. Het idee van Tom Waddell, het ervaren van de eigen kracht – als individu én als homoseksuele gemeenschap, is sinds 1982 uitgegroeid tot een internationaal evenement waaraan daadwerkelijk steeds meer mensen kunnen meedoen. Begin november 2002 worden de Gay Games in Australië gehouden. Het Outreach-programma is ditmaal o.a. op Zuidoost-Azië gericht. Sydney koos voor de zesde Gay Games het motto ‘Under New Skies’ om twintig jaar veranderen van de wereld te vieren. De stad verwacht zo’n 15.000 deelnemers van alle continenten

W

.

10

Foto rechts: De oprichter van de Gay Games, Tom Waddell (1937-1987) met Sara Lewinstein en hun dochter Jessica tijdens de tweede Games, San Francisco 1986. De homoseksuele Waddell en lesbische Lewinstein leerden elkaar kennen tijdens de organisatie van Gay Games I.

11

ADVERTENTIES

Prijs

COC Friesland

Winnares Roze Pompeblêd 2002 Tekst: Nea Terpstra, foto: Hilda Abbing

de belangenvereniging voor homoseksuelen en lesbiennes in Friesland Elke werkdag geopend van 13.00-17.00 uur Adres: Maria Anna Straatje 5 te Leeuwarden Postadres: Postbus 708, 8901 BM Leeuwarden Telefoon: 058 212 49 08 Email: [email protected] Website: www.friesland.coc.nl

Siny Plooij

Wethouder Hetty Hafkamp uit Leeuwarden spelde in juni Siny Plooij het allereerste Roze Pompeblêd op. Deze prijs voor een persoon of organisatie die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de emancipatie van homo’s en lesbo’s in Friesland is een initiatief van het Homoplatform Fryslân. iny Plooij heeft een praktijk voor psychosociale therapie in Leeuwarden. Daarnaast geeft zij les in seksespecifieke hulpverlening aan de Noordelijke Hogeschool. Bovendien draagt ze vanuit enkele landelijke netwerken veel bij aan de lesbische en homospecifieke hulpverlening. Lachend vertelt Siny (53) dat ze niet eens wist dat ze was genomineerd. Het overrompelde haar volledig dat ze de zilveren speld in de vorm van een blad van een waterlelie (symbool voor Friesland) kreeg. “Ik was verrast. Waarom ik? Ik doe immers gewoon m’n werk. Mijn partner vond het geweldig. ‘De prijs is op de juiste plek terechtgekomen’, zei ze. Mijn zus kwam met haar man. Ik kreeg kaarten van m’n familie (die het overigens niet zo met mijn werk op hadden) met woorden als: We zijn trots op je, wat een erkenning! En zo voelde het voor mij ook. Collega’s belden, cliënten feliciteerden, de regionale kranten schreven over de prijsuitreiking. En mijn bloemenmannetje Romke riep naar mijn partner ‘Wat nou, feest?’ ‘Ja ,want Siny is onderscheiden. Ze heeft de emancipatieprijs voor hulpverlening aan lesbo’s en homo’s gekregen.’ Ik kreeg twee dikke zoenen en een grote bos bloemen van Romke. Zo spontaan van hem.”

S COC Café De Ware Aard 4de donderdag: COC Cinema (20.00 u) vrijdag: Algemeen Café (21.00 u) 2de vrijdag: Oars as oars café (14.00 u) 1ste, 3de, 5de zaterdag: Algemeen Café (21.00 u) 2de zaterdag: Vrouwencafé (21.00 u) 4de zaterdag: Jongerencafé (21.00 u) 3de zondag: 30+ Mannencafé 4de zondag: 30+ Vrouwencafé

Speech. “In mijn dankwoord heb ik de hoop uitgesproken dat de onderscheiding een stimulans is om extra aandacht aan de homo- en lesbowereld te geven. Want we zijn er nog lang niet. Zolang er nog veel mensen zijn in de politiek en in andere maatschappelijke functies die niet voor hun ware aard uit komen. Zolang er nog steeds jongeren zijn die hulp nodig hebben omdat hun ouders of hun medeleerlingen hen niet accepteren zoals ze zijn. Zolang je niet in alle kerken kunt zeggen dat je lesbo of homo bent. Zolang je als

docent niet uit de kast durft of kunt komen. Zolang je alleen naar een personeelsfeest gaat en je vriend of vriendin thuislaat. Zolang zullen wij ons moeten inzetten voor de vooruitgang in de strijd van homoseksuelen voor vrijheid en respect.”

Eigenheid. “Door deze prijs ben ik echt niet anders gaan werken,” zegt Siny bescheiden. “Ik ben gespecialiseerd in relatie-gezinstherapie, in coming-out problematiek, in hulpverlening na incest of seksueel geweld, in traumahulpverlening en in lesbische en homospecifieke hulpverlening. Daar houd ik me nog steeds op mijn eigen manier mee bezig. Ik probeer altijd te kijken wat mensen in hun leven overslaan. Soms raken mensen hun eigenheid kwijt. Ze hebben afgeleerd om spontaan te zijn of om risico’s te nemen. Ik stel de vraag waar heb je jezelf losgelaten? Wie heeft zich niet meer geïnteresseerd in wat voor jou van belang was. Blijf dicht bij jezelf. Ik laat mensen verwoorden wat er aan de hand is zodat ze uiteindelijk zelf ontdekken wat er mis is en op eigen kracht verder gaan. Ik behandel ook veel mensen die bij het maatschappelijk werk en bij de GGZ (Geestelijke Gezondheids Zorg) uitgedokterd zijn en die soms suïcidaal zijn. Ik ben één van de safelijntjes voor die mensen. Het is een zwaar beroep. Maar ik realiseer me dat ik coach, ik sta langs de lijn, de cliënt heeft het het zwaarst tenslotte. Die moet het leven weer oppakken.” Het Roze Pompeblêd krijgt een ereplaats in de praktijk van Siny Plooij. Het is een prijs voor het leven

Siny Plooij: “Zolang er nog mensen zijn in de politiek en in andere maatschappelijke functies die niet voor hun ware aard uitkomen. Zolang zullen wij ons moeten inzetten voor de vooruitgang in de strijd van homoseksuelen voor vrijheid en respect.”

.

In 2003 zal voor de tweede maal het Roze Pompeblêd worden uitgereikt aan een persoon of organisatie die zich het afgelopen jaar verdienstelijk heeft gemaakt voor de emancipatie van homoseksuele mannen en vrouwenin de Friese samenleving. U kunt een persoon of organisatie nomineren voor deze prijs. Wie verdient volgens u het Roze Pompeblêd? En waarom? Het Homoplatform Fryslân ontvangt graag uw nominatie met motivatie voor 1 april 2003. Schrijf naar: Homoplatform Fryslân, Postbus 4062, 8901 EB Leeuwarden.

13

In de kast

Selectie uit recente IHLIA-aanwinsten Armistead Maupin Foto: Suzanne Tenner

www.homodok-laa.nl/relevant > ook voor catalogus IHLIA

Fictie In de naam van Salomé, Julia Alvarez. Luitingh Sijthoff, Amsterdam 2001. Roman waarin de 65-jarige professor Camilla terugkijkt op haar leven en dat van haar dominerende moeder en haar onuitgesproken liefde voor een vrouw. Maar die grijze klei, Helena de Boer. Leeuwarden 2002. Genummerde bibliofiele uitgave met gedichten en tekeningen. Geef me genot, Flavia Company. De Geus, Breda 2002. Openhartige roman over de teloorgang van een lesbische liefdesrelatie. The big book of misunderstanding, Jim Gladstone. Harrington Park Press, New York, NY 2002. Met een open potje pillen in de hand vraagt de onweerstaanbaar excentrieke, 22-jarige Joshua Royalton zich af of hij een eind aan zijn leven moet maken om zijn kindertijd af te sluiten. Op zoek naar het antwoord beschrijft hij met de nodige zwarte humor de collectieve puberteit van zijn familie. This thing called courage. South Boston stories, J.G. Hayes. Harrington Park Press, New York, NY 2002. Twee novellen en vijf verhalen waarin de levens van homomannen en -jongeren in het zwaar Iers-katholieke arbeidersmilieu van South-Boston centraal staan. Het droomteam, Marjolein Sam Houweling. Veen, Amsterdam 2002. Roman over vrouwen die het exclusieve domein van voetbal, computers en nachtclubs binnendringen. The limits of pleasure, Daniel M. Jaffe. Harrington Park Press, New York, NY 2001. Dave Miller, de hoofdpersoon van deze roman, is een 40-jarige, joodse homoman die is opgevoed door zijn orthodoxe oma. Hij worstelt met zijn (joodse) identiteit en geeft zich dwangmatig over aan risicovol seksueel gedrag. Een jaar na zijn oma’s dood maakt hij een reis naar Amsterdam, met de bedoeling daar het Anne Frankhuis te bezoeken. De marmeren quilt, David Leavitt. De Harmonie, Amsterdam 2002. Verhalenbundel.

The night listener, Armistead Maupin. Harper Collins, New York, NY 2000. ‘Detectiveverhaal’ waarin Gabriel Noone, vijftiger, homo uit San Francisco, bekend van de verhalen die hij voorleest in zijn radioprogramma ‘Noone at night’, op zoek gaat naar een 13-jarige jongen die aids heeft opgelopen doordat zijn ouders en andere volwassenen hem seksueel misbruikten. Dochter van Eva, Carry Slee. Prometheus, Amsterdam 2002. Carry Slee’s tweede roman voor volwassenen, het vervolg op ‘Moederkruid’. In dit boek beschrijft Slee haar jeugd als middelbaar scholier en hoe ze omging met haar ontdekking dat ze lesbisch was. Rebel yell 2: more stories of contemporary gay southern men, Jay Quinn (red). Harrington Park Press, New York, NY 2002. Verzameling verhalen geschreven door en over homomannen uit de zuidelijke Verenigde Staten, met bijdragen van Felice Picano, Robin Lippincott, Kelly MacQuain en anderen. Metes and bounds, Jay Quinn. Harrington Park Press, New York, NY 2001. Ontwikkelingsroman over Matt, een achttien jaar oude surfer uit de kuststreek van Noord-Carolina, die zijn emotionele en seksuele grenzen onderzoekt en verlegt. Mijn zusje, mijn bruid, Klil Zisapel. De Bezige Bij, Amsterdam 2002. Twee jonge vrouwen die elkaars tegenpool zijn, leren elkaar kennen op een feest in Tel Aviv. Dani is wars van conventies, gebruikt drugs en leeft op het randje van de extase en depressie. Met haar ongepolijste charme, nonchalance en levenslust boort ze zich dwars door Amiets reserves heen. Er ontstaat een liefdesrelatie, die te intens is om te kunnen voortduren. The Authority. Under new management. WildStorm/DC Comics 2000. Stripboek waarin een dozijn superhelden in een ruimteschip in een baan om de aarde waakt over de mensheid. Twee van de helden, Apollo en Midnighter, hebben een relatie met elkaar.

(Auto)bio Three queer lives. An alternative biography of Naomi Jacob, Fred Barnes and Arthur Marshall, Paul Bailey. Hamish Hamilton, London 2001. Portretten van de vergeten, maar eens succesvolle schrijfster Naomi Jacob, die haar oude dag in Italië doorbracht in een spannende menage à trois; zanger/danser/ komiek Fred ‘Freda’ Barnes, die door twee publieke schandalen te gronde werd gericht; en Arthur Marshall, die op hoge leeftijd een Britse t.v.-persoonlijkheid werd. In zijn inleiding beschrijft Bailey de veranderde leefomstandigheden voor homoseksuelen in Engeland in de 20ste eeuw en hoe die het leven van deze drie ‘queers’ beïnvloedden. Buon natale in Antona, Hans Becker. De Looier, Amsterdam 2002. Verslag van een verblijf van de auteur en zijn vriend in het Italiaanse Antona. Oscar Wilde. A certain genius, Barbara Belford. Random House, New York, NY 2000. Biografie n.a.v. de 100ste sterfdag van Oscar Wilde, die weinig nieuwe informatie of inzichten biedt. Wild animals I have known: Polk street diaries and after, Kevin Bentley. Green Candy Press, San Francisco, 2002. Eind jaren zeventig verhuisden in Amerika drommen jonge homomannen naar San Francisco. Eenmaal daar konden de meesten, met baantjes in boekhandels of restaurants, maar net de eindjes aan elkaar knopen. Tegelijkertijd genoten ze volop van de seksueel hedonistische homoscene. In zijn openhartige en grappige memoires ‘Wild animals I have known’ beschrijft Bentley zijn aankomst als 22-jarige in San Francisco en de twintig daaropvolgende jaren van zijn leven in deze stad. Koninklijke jaren. De Weerter periode van Gerard Reve, Bert Boelaars. Veen, Amsterdam 2002. Literaire geschiedschrijving van Reve’s Weerter periode (1972-1975), die volgens de auteur tot de kleurrijkste behoren uit het leven van de Volksschrijver. In 1972 trok Gerard Reve in bij Guus van Bladel. Aldaar ontstonden o.a. de romans ‘Lieve Jongens’ en ‘Oud en eenzaam’.

Girl reel. A lesbian remembers growing up at the movies: memoir, Bonnie J. Morris. Coffee House Press, Minneapolis, MN 2000. De schrijfster vertelt over haar leven als lesbienne aan de hand van een aantal films, waaronder ‘The Rocky Horror Show’, ‘Julia’, ‘The rose’, ‘Yentl’ en ‘Contact’. Secrets of the flesh. A life of Colette, Judith Thurman. Bloomsbury, London 2000 (herdruk). Biografie van de geruchtmakende schijfster (1873-1954), wier romans tot de stilistische hoogtepunten van de Franse literatuur worden gerekend.

Kunst Lesbian art in America. A contemporary history, Harmony Hammond. Rizzoli, New York, NY 2000. Een historisch overzicht van sinds 1970 in de V.S. gemaakte lesbische beeldende kunst. Het werk van 18 kunstenaars, waaronder schilder/tekenaar Nicole Eisenman en fotograaf Catherine Opie, wordt in het bijzonder uitgelicht. Outlaw representation. Censorship and homosexuality in twentieth-century American art, Richard Meyer. Oxford University Press, New York, NY 2002. Studie over homoseksualiteit, censuur en beeldende kunst aan de hand van controverses over het werk van Paul Cadmus, Andy Warhol, Robert Mapplethorpe, David Wojnarowicz, Gran Fury en Holly Hughes. Miami heatwave, Ron Williams. Gmünder, Berlin 2002 (herdruk). Met kleurenfoto’s van jonge, atletische modellen, maar nooit helemaal naakt.

Non-fictie Gelowig en gay? Riglyne vir ‘n sinvolle dialoog met gay lidmate, Carel Anthonissen en Pieter Oberholzer. Lux Verbi.BM, Wellington 2001. Doet verslag van de ontwikkelingen in de houding van de Nederduits Gereformeerde Kerk in Wes- en Suid-Kaapland (Zuid-Afrika) ten aanzien van homoseksuele leden, v/m. Ze zijn er niet voor gebouwd. In- en uitsluiting in de sport naar sekse en etniciteit, Agnes Elling. Anko Sports Media, Nieuwe Gein 2002. Dissertatie. The Harvey Milk Institute guide to lesbian, gay, bisexual, transgender, and queer internet research, Alan Ellis e.a. (red). Harrington Park Press, New York, NY 2002. The greatest taboo. Homosexuality in Black communities, Delroy ConstanineSimms (red). Alyson, Los Angeles, CA 2001. In 28 indrukwekkende en provocerende essays onderzoeken schrijvers en wetenschappers van verschillende etnische achtergronden, gender en seksualiteit de positie van homomannen en lesbische vrouwen in de zwarte gemeenschap. Met bijdragen van bell hooks, Eric Garber, Seth Clarke Silberman, Gregory Conerly, en Gloria Wekker (Universiteit Utrecht). Frauen im Holocaust, Barbara Distel (red). Bleicher, Gerlingen 2001. Bundel artikelen. Claudia Schoppmann besteedt in haar bijdrage over ondergedoken joodse vrouwen ook kort aandacht aan het lot van enkele lesbische vrouwen.

Sex terror. Erotic misadventures in pop culture, Mark Simpson. Harrington Park Press, New York, NY 2002. Bundel artikelen over homoseksualiteit en populaire cultuur. Wimmin, wimps & wallflowers. An encyclopaedic dictionary of gender and sexual orientation bias in the United States, Philip H. Herbst. Intercultural Press, Yarmouth, ME 2001. Naslagwerk op het gebied van (hetero)seksistisch taalgebruik. The future of the queer past. A transnational history conference program designed by Rob Janoff; images courtesy of Marshall Weeks. Lesbian and Gay Studies Project, The University of Chicago, Chicago 2000. Programma van een congres op het gebied van lesbische en homogeschiedenis. Pride 02. The official magazine for San Francisco Pride. Special 5th anniversary issue, Peter M[a]cQuaid en Reade Tilley (red). Profile Pursuit, New York, NY 2002. Boek met achtergrondartikelen bij het 2002 Pride-festival in San Francisco. Inside Pride. The official San Francisco Pride Guide, Peter M[a]cQuaid en Reade Tilley (red). HAF Enterprises, San Francisco, 2002. Tijdschrift met het programma van het 2002 Pride-festival in San Francisco.

>

< Bad Girls–serie 3 Marlene Dietrich >

Hulpverlening Rozehulpverlening.nl Psychosociale hulpverlening voor homoseksuele, lesbische en biseksuele cliënten, een overzicht van vrij gevestigde hulpverleners, Hansje Galesloot e.a. (red). Schorer boeken, Amsterdam 2002. Papieren editie van de website www.rozehulpverlening.nl die in april 2002 on-line is gegaan. Bevat de gegevens van ongeveer honderd hulpverleners (m/v) die affiniteit en ervaring hebben met hulpverlening aan cliënten met homoseksuele en lesbische gevoelens. Narcistische krenkingen. Psychotherapie voor homoseksuele mannen, Thijs Maasen. Schorer boeken, Amsterdam 2002. Het zelfgevoel van veel homomannen is tijdens hun kindertijd beschadigd, doordat hun afwijkende seksuele identiteit door ouders en leeftijdgenoten werd ontkend of genegeerd. De enorme behoefte aan compensatie van vroegere krenkingen leidt tevens vaak tot onveilig seksueel gedrag. Preventiecampagnes die hiermee geen rekening houden zijn dan ook gedoemd te mislukken. Ook rouw en verlies door aids kunnen de eigenwaarde krenken, zoals schaamte over homoseksuele leefstijlen en woede over discriminatie bij rouw- en verlieservaringen. Soms zijn de beschadigingen van het zelfgevoel zo groot dat psychotherapie wenselijk is. De auteur beschrijft vele uitgewerkte casussen, zowel vanuit individuele psychotherapie, als vanuit groepstherapie met psychoanalystische invalshoek. Hij houdt een pleidooi voor een homospecifiek hulpaanbod, door therapeuten die zich in de therapie expliciet benoemen als homoseksueel. A donor insemination guide, written by and for lesbian women, Marie Mohler en Lacy Frazer. Harrington Park Press, New York, NY 2002. Rimpels in de regenboog. Handreiking homo/lesbisch ouderenbeleid, Annet Huizing (tekst), Jorina Horzelenberg en Ellis van der Meulen (red). COC Nederland, Amsterdam 2002. In dit boek worden praktijkvoorbeelden beschreven en methodieken aangereikt voor het ontwikkelen en in stand houden van succesvolle activiteiten op het gebied

van wonen en welzijn voor homoseksuele ouderen. Over het hoe en waarom van voorlichting over homoseksualiteit bij u op school COC Nederland, Amsterdam 2002. Informatiefolder van het COC (met foto’s van Coenraad de Kok).

Aids Werkingsverslag Sensoa, Antwerpen 2002. Informatiefolder. Sensoa is de Vlaamse geïntegreerde soa & aidsorganisatie, die onstond uit het samengaan van Het Aidsteam, de Aidstelefoon, de Hiv-Vereniging Vlaanderen, het Buddysysteem, The Foundation en IPAC soa & aids-vzw. HIV/AIDS, hepatitis C and related diseases in Australia. Annual report of behaviour, Paul Van de Ven, Patrick Rawstorne and Carla Treloar (red). National Centre in HIV Social Research, Australian Research Centre in Sex, Health and Society en National Centre in HIV Epidemiology and Clinical Research, Sydney 2002. Overzicht van gegevens uit de onderzoeksperiode 1996-2001. De meeste gegevens zijn ontleend aan studies over mannen met homoseksuele contacten.

in wisselwerking met het algemene Utrechtse sociaal-culturele leven. ‘Zo iemand hoef ik niet te zijn die zich geweld aandoet – het wennen aan wat wordt gedaan is al genoeg’: Elly de Waard en de poëziekritiek, Gerda Koppelman. Doctoraalscriptie Cultuurwetenschappen, Open Universiteit Nederland, 2002. Verslag van een onderzoek naar de receptie van de poëzie van Elly de Waard.

What do you need? Findings from a national survey of people living with HIV, Peter Weatherburn e.a. Sigma Research, London 2002. Verslag van een onderzoek naar de veranderende levens- en zorgbehoeften van mensen met AIDS/HIV in GrootBrittannië.

Homoseksueel vaderschap. Een vergelijkend onderzoek naar homoseksuele mannen die kinderen hebben gekregen voor en tijdens hun homoseksuele leefstijl, F.B. van Rooij. Afdeling Pedagogische en Onderwijskundige Wetenschappen, Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, UvA, Amsterdam 2001. Dit verkennende onderzoek vergelijkt pedagogische aspecten en aspecten van minderheidsstress tussen homoseksuele vaders die kinderen hebben gekregen in een eerdere heteroseksuele relatie en vaders die kinderen hebben gekregen tijdens hun homoseksuele leefstijl.

Scripties

CD’s

Homofilm in Utrecht: en de positie binnen het homosociaal-culturele leven van Utrecht, André de Jongh en René Koenders. Film- en Televisiewetenschap, Universiteit Utrecht, 2002. Verslag van een onderzoek waarin het verschijnsel homofilm, met betrekking tot de stad Utrecht in kaart wordt gebracht. Dit verschijnsel wordt geplaatst en besproken in relatie tot het sociaalculturele leven van Utrecht en specifiek het homosociaal-culturele leven, dat een actieve en integrale rol vervult binnen en

A woman’s heart, Lesbokoor De Heksenketel. Den Haag 2002. Donker verlangen. Een radiofonisch lusthofavontuur, Samenstelling, interviews en regie Henk Burger. Burgerzaken voor Humanistische Omroep, Loosdrecht 2001. Met gelijknamig lied van Charles Lücker (comp.) alias Vera Springveer en affiche. Radioreportage met interviews gemaakt in een Amsterdamse darkroom over deze manier van lustbeleving voor (voorname-

De zwerftocht van Pim Fortuyn >

101 Reykjavik Regie Altasar Kormákur – VPRO, 2000. (VHS en DVD) Driehoeksrelatie tussen moeder, zoon en een Spaanse tangolerares in wijk 101 in Reykjavik. Romy Haag Regie Hilde Heim – ARD, Höchstpersönlich, 2002. (VHS en DVD) Documentaire over de van oorsprong Nederlandse, maar in Duitsland wonende, transseksuele zangeres Romy Haag. lijk) homomannen. Oorspronkelijk uitgezonden op 1ste Kerstdag 2001 op Radio 747 en Radio 1.

Video&DVD Bad Girls – serie 3 Regie Mike Adams e.a., 2001 (DVD). Vervolgserie over de gebeurtenissen in vrouwengevangenis Larkhall in Londen, waarin de relatie tussen gevangenisdirecteur Helen Stuard en gevangene Nikki Wade centraal staat. Before night falls Regie Julian Schnabel (DVD). Biografische film over de Cubaanse dichter en schrijver Reinaldo Arenas (1943-1990) die zijn vaderland ontvluchtte vanwege zijn geaardheid en als ontwortelde Amerikaanse vreemdeling en AIDS-patient, in 1990 zelfmoord pleegde. Engelchen flieg Regie Hartmut Griesmayr – AVRO, Tatort, 1998. (VHS en DVD) Hoofdinspecteur Lena Odenthal onderzoekt de val van een kind uit het raam. Daarnaast heeft ze de handen vol aan het zoeken van een huis want zij en haar vriendin willen gaan samenwonen Escape to life. The Erika and Klaus Mann story Regie Andrea Weiss en Wieland Speck – ARTE, 2002. (DVD) Documentaire over het leven en werk van zus en broer Erika en Klaus Mann. Genderdysfoor. Mijn zoon wil een meisje zijn Presentatie Pia Dijkstra – AVRO, Vinger aan de pols, 2002. (VHS en DVD) Medisch praatprogramma waarin het thema genderdysforie centraal staat.

Gerti Bierenbroodspot Presentatie Annemiek Schrijver – NCRV, Copyright Mens, 2002. (VHS en DVD) Interview met beeldend kunstenares en dichteres, Gerti Bierenbroodspot. Keep the river on your right Regie David en Laurie Gwen Shaprio – VPRO, Dokwerk, 2001. (DVD) Documentaire over de Amerikaanse beeldend kunstenaar, schrijver en parttime antropoloog, Tobias Schneebaum, die gevolgd wordt tijdens zijn bezoek aan de Amarakaire-indianen in Peru en de Asmat in Nieuw-Guinea. Schneebaum ontdekte 45 jaar geleden tijdens zijn verblijf dat bij de Asmat homoseksualiteit eerder regel dan uitzondering was. Krámpack Regie Cesc Gay – 2000. (DVD) Dani, een Spaanse tiener, wordt tijdens de vakantie met zijn vriend Nicolas verliefd op hem, maar de liefde is niet wederzijds. Marlene Dietrich Regie David J. Riva – NPS, Het uur van de wolf, 2002. (VHS en DVD) Documentaire over de Duitse zangeres en actrice Marlene Dietrich, waarbij de nadruk ligt op de periode 1920-1946. Regulier & Dwars Presentatie Theodor Holman – AT5, 2002. (DVD) Interview met Henk van Albada en Willem van Albada, ook wel bekend als ‘De jongens’ en ‘Tijgertje en Woelrat’. Zij hadden eind jaren 60, begin jaren 70, een driehoeksrelatie met schrijver Gerard Reve en voeren nu een kledinglijn met de naam ‘Tijgertje en Woelrat’. Ook diverse fragmenten uit een dubbel-8 mm film die ten tijde van de relatie gemaakt is.

Strike Regie Anouska Corbeau – VPRO, Filmlab, 2002. (DVD) Inge besluit haar vriendin Laura, te introduceren bij haar familie op de verjaardag van haar vader die gevierd wordt op de bowlingbaan. Tipping the velvet Regie Geoffrey Sax – BBC, 2002. (VHS en DVD) Het relaas van oesterverkoopster Nancy Astley, die samen met revuester/geliefde, Kitty Butler, zeer succesvol is met een ‘mannen-act’, via de travestieprostitutie terecht komt in de Londense high society van aristocratische sapphistes en uiteindelijk haar geluk vindt in het milieu van eenvoudige arbeiders in Londens East End. Typisch Toer. Toer van Schayk 30 jaar choreograaf Regie Sandra Parry – NPS, Pitch, 2001. (DVD) Documentaire over danser, choreograaf en beeldend kunstenaar, Toer van Schayk. De vrouwen van Fassbinder Regie Rosa Von Praunheim – NPS, Het uur van de wolf, 2000. (VHS en DVD) Documentaire over de Duitse regisseur Rainer Werner Fassbinder. De zwerftocht van Pim Fortuyn Samenstelling en regie Dirk Jan Roelevens – VARA, Zembla, 2002. (VHS en DVD) Documentaire over de socioloog en politicus Pim Fortuyn, waarbij de volgende vragen worden beantwoord; wie was Pim Fortuyn, wat dreef hem en waarom vond hij nergens onderdak

.

BAR VIVELAVIE AMSTELSTRAAT 7 1017 DA AMSTERDAM www.vivelavie.net (020) 6240114 DAGELIJKS GEOPEND VAN 15.00 TOT 01.00 UUR - WEEKEND 15.00 TOT 03.00 UUR

Steun IHLIA, word donateur! Donateurs die €22,50 per jaar of meer overmaken op gironummer 6930360 ontvangen ‘Uit de kast’ (zie pag 2).