Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Leren van zelfbeheer Onderzoek zelfbeheer in de maatschappelijke opvang Mathijs Tuynman Amsterdam, 22 november 2012
Onderzoek: Clientgestuurde MO: kansen & belemmeringen •ZonMw: onderzoek naar
•cliëntinitiatieven in de MO, •gericht op verbetering kwaliteit
•Initiatief en mede-onderzoekers:
•NoiZ; NuNN; JES •Trimbos-instituut: •Jenny Boumans, Christien Muusse, Michel Planije, Mathijs Tuynman
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
2
Wat kunnen we leren van zelfbeheer? • Intro: wat is zelfbeheer? • Lessen uit zelfbeheer: 1. Belang van ZB voor individuen 2. Herstel 3. Rol van de hulpverlener 4. Organisatorische/ financiële kaders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
3
Intro: Wat is zelfbeheer? Volgens: • literatuur • gebruikers van de voorzieningen • ondersteuners • bestuurders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
4
Lit: zelfbeheer = ideologie en organisatievorm 1. Ideologische wortels: – – – –
specifieke vorm van cliëntsturing democratiserings- en cliëntbeweging kraakbeweging zorgvernieuwing en cliëntparticipatie
2. Organisatievorm: – vergaande vorm van cliëntparticipatie – doelgroep draagt zelf zorg voor voorziening – ondersteuning geboden door professionals
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
5
Wat is zelfbeheer? Volgens:
Zelfbeheer is:
Gebruikers vd voorzien
Zelf doen Onafhankelijk
Ondersteuners
Andere zorg Emancipatie
Bestuurders Innovatie Zelfregie
Citaat
Je moet het zelf doen, maar je mág het ook zelf doen. Er zelf iets goeds van maken. Ze hebben een hekel aan hulpverleners! Zodra klanten zelf de regie voeren worden ze zelfstandiger. Uiteindelijk leidt dat tot minder formele zorg.
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
6
Wat kunnen we leren van zelfbeheer? • Intro: wat is zelfbeheer? • Lessen uit zelfbeheer: 1. Belang van ZB voor individuen 2. Herstel 3. Rol van de hulpverlener 4. Organisatorische/ financiële kaders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
7
Belang voor individuen? (1) Eigenlijk mag je je niet met een ander z'n leven bemoeien, maar hij zat ermee… Maar zelf zou je ook geholpen willen worden, weet je wel. Toen heb ik mezelf toch 's avonds een schouderklopje gegeven.
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
8
Belang voor individuen? (2) Als iemand zegt: "je hebt goed schoon gemaakt", denk je goh leuk. Dat hoor je op straat natuurlijk niet dat je goed bezig bent. Hier hoor je dat dan wel weer en je krijgt dus een stukje eigenwaarde terug.
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
9
Ook in reguliere opvang en zorg?
Herstel
ZB waarden
Gezamenlijke zeggenschap Samen werken en samen leven
Ondersteuning door professionals betrokken gelijkwaardig
Sociale en leiderschapsrollen nemen
Steun geven en krijgen
Eigenwaarde
Vaardig heden
Onderzoek zelfbeheer
Assertiviteit Eigen kracht
Perspectief
22 nov 2012
10
Wat kunnen we leren van zelfbeheer? • Intro: wat is zelfbeheer? • Lessen uit zelfbeheer: 1. Belang van ZB voor individuen 2. Herstel 3. Rol van de hulpverlener 4. Organisatorische/ financiële kaders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
11
Alternatief voor reguliere zorg NuNN is juist opgericht om de zorg en maatschappij te laten zien dat wij het beter kunnen. Wij kunnen onszelf helpen. Je moet niet alles van ons afpakken. Wij kunnen het beter. In de reguliere opvang word je geleefd. Nu leef je zelf!
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
12
Herstel Regulier (stereotype)
Zelfbeheer (ideaal)
• Beheersing
• Zelfregie, keuzevrijheid • Krachten en mogelijkheden
– dwang en drang
• Ziektebeelden en belemmeringen
– doen wat je kan, ieder een 2e kans
– indicaties, behandeling
• Financiering en productiedoelen
• Persoonlijke verhaal en proces
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
13
Wat kunnen we leren van zelfbeheer? • Intro: wat is zelfbeheer? • Lessen uit zelfbeheer: 1. Belang van ZB voor individuen 2. Herstel 3. Rol van de hulpverlener 4. Organisatorische/ financiële kaders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
14
Ondersteuners staan naast de persoon en de groep Ze slaken een zucht van verlichting. Dat er niet die professionele druk wordt uitgeoefend van: "je moet je verhaal vertellen, trajectplannen maken, je moet dit, je moet dat." Het gaat erom om mensen zelf de beschikking te laten nemen. Niet alleen over hun eigen leven, maar ook over hoe ze dat met elkaar willen vormgeven. En om dat dan te ondersteunen. Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
15
Ondersteunen in zelfbeheer (1) Op je handen zitten en wachten tot ze komen, dat werkt niet. • emancipatie, uitgaan van kracht, mensen in de vz centraal • ingrijpen en laten begaan • authentiek, betrokken en gelijkwaardig • personen én de groep ondersteunen • verantwoording aan de groep • geen protocol of methodiek voortdurende reflectie Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
16
Ondersteunen in zelfbeheer (2) Regulier (stereotype) • Beproefde methodieken en protocollen • Productiedoelen • Regels handhaven • Hoe zet ik welke methodiek in • Individu
Zelfbeheer (ideaal) • Behoefte van personen en groep centraal • Betrokken, gelijkwaardig. • Groep bepaalt regels en handhaaft zelf. • Wanneer grijp ik in • Individu én groep
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
17
Wat kunnen we leren van zelfbeheer? • Intro: wat is zelfbeheer? • Lessen uit zelfbeheer: 1. Belang van ZB voor individuen 2. Herstel 3. Rol van de hulpverlener 4. Organisatorische/ financiële kaders
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
18
Organisatorische kaders Dit gaat ons geld kosten, als organisatie. Wanneer moeten wij gaan ingrijpen? Ze stimuleren wel de eigen kracht, maar aan de andere kant hebben ze ook natuurlijk de regels.
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
19
Botsende paradigma's en culturen Beheersing risico's en kosten • Planmatig • Normen en beleid • Controleerbaar • Verantwoordingsstructuur Professionals • Aparte kanalen voor hulpverleners en cliënten • Hoogopgeleiden onder elkaar
Zelf doen • Wisselende behoeften & initiatieven – niet bedrijfsmatig
• Afwijken van de norm • Zelf experimenteren • Diffuse structuur Burgers • Cliënt = zelf hulpverlener • Serieus genomen worden
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
20
Leren uit zelfbeheer 1. Een waardevolle plek innemen in samenleving 2. Herstel- en cliëntgerichte zorg 3. Verhouding hulpverlener-cliënt 4. Eigen kracht de ruimte geven • • •
Zelfbeheer gaat niet vanzelf Kwestie van afleren! Kantelen van visie, denken, financieren, organiseren, manier van werken, praten. Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
21
Laat je inspireren DANK! • www.trimbos.nl/webwinkel
zoek op "zelfbeheer" •
[email protected]
Onderzoek zelfbeheer
22 nov 2012
22
