21-01-2009
16:04
Pagina 23
praktisch
p.22-27 edu1-09
Leren
kun je Leren
info Opleiding tot Leren leren Coach: www.snelleren.nl
Geef een mens een vis en hij
Piekeren is niet de beste manier om te leren Zeg stop tegen getob met de stoplichtmethode (pagina 24)
eet één dag Leer een mens vissen en hij eet een leven lang
Leren met je lijf beklijft Bewegen terwijl je iets nieuws aanleert geeft structuur en houvast (pagina 24)
Het ABC van Eerste Hulp Bij Huiswerk Een koffertje met eerste hulp voor leerlingen (pagina 25)
Leer een mens Leren en hij vist zijn vijver niet
Maak jij ook K>Weet>Al>prenten?
“Leren is een gave waarmee
Met K>Weet>Al>prenten maak je zichtbaar wat je weet en prent je kennis in je hoofd (pagina 25
leeg
leren we deze gave weer af,
Het is geen trucje! Van het 'zenden van lesstof' naar aanbieden, luisteren, observeren en aanvoelen. En vertrouwen durven hebben in de capaciteit van kinderen, ook en voorál op momenten dat het niet lijkt te lukken. (pagina 26)
e du c a r e
we geboren worden. Soms
om hem later weer te herontdekken.”
1/2009 [ pagina 23 ]
p.22-27 edu1-09
21-01-2009
16:05
Q i
Pagina 24
Reflecteren
Denk jij wel eens na over leren? Wat vind jij eigenlijk zelf van leren? Hoe kijk jij er tegen aan? Associeer jij het alleen maar met dingen stampen? Uren in de schoolbanken? Aan saai, bah!, vervelend, steeds maar oefenen? Jammer toch dat veel mensen zo snel die koppeling maken. Want als je er van uitgaat dat leven = leren, dan is leren toch heel erg leuk? 'Intelligentie' zoals IQ is vloeibaar en niet vast. Onderzoek heeft aangetoond dat bij de meeste mensen het IQ na hun vakantie gedaald is!
Tip:
STOP getob Sommige kinderen hebben wel eens last van piekergedachten 'ik kan het niet', onzekerheden 'gaat het mij wel lukken', of kleine of grote angsten 'ik vind het eng'. Alle energie trekt zo weg uit de bovenste hersenlagen en het leren stopt. Geef kinderen de STOPlicht methode om rustig te blijven: • Zeg STOP tegen jezelf wanneer je merkt dat je weer aan het tobben of piekeren slaat. • Zie een stoplicht voor je dat op rood staat. • Haal een aantal keren rustig en diep adem • Adem ook goed uit. • Stuur je aandacht dan naar iets leuks. • Zet het licht weer op groen. • Ga verder met leren Natuurlijk is het daarnaast goed om met het kind samen naar de Leren Leren mindmap te kijken: waar wordt jouw gepieker door veroorzaakt? Waar kun je wat extra steun gebruiken?
Reflecteer eens met je kinderen hoe zij over leren denken.
Leren met handen en voeten Dat beweging een positieve invloed heeft op het leren is algemeen bekend. Een prachtig boek dat uiteenzet waarom dat zo is: 'Smart Moves; Why learning is not all in your head' van Dr. Carla Hannaford. Kinderen spelen vaak graag buiten. Zodra ze naar school gaan, neemt het spelen af, er moet veel binnen en stil worden gezeten. In hun beleving ontstaat zo de associatie van leren met 'stilzitten' en 'saai'. Stilzitten is ook een hele opgave voor kinderen die echt het beste leren door veel te bewegen. Leerkrachten en ouders weten niet altijd raad met deze beweeglijke kinderen. Toch zijn er veel manieren om kinderen iets bewegend te leren, zelfs een vreemde taal. Bijvoorbeeld tellen in het Japans: Japans Zeg Doe tegelijkertijd het volgende ichi ietsjie hand maakt 'klein beetje' gebaar ni nie hoofdschuddend met wijsvinger nee zeggen san san laat zand door vingers lopen shi she sheet: teken een vierkant in de lucht go go goal: trap die bal het doel in roku rok pak, denk of wijs een rok aan shichi sjietsjie gebaar 'deze weet ik niet' hachi hatsjie nies kyu koe vat de koe bij de horens ju joe handen aan de mond en joel
Websites www.lerenleren.nu
[ pagina 24 ] 1/2009
e du c a r e
Leren is een makkie Al sinds 1999 houdt Yvonne Kleefkens zich bezig kinderen te steunen met leren hoe te leren. Leren Leren kan de kansen van kinderen vergroten en maakt ze zo minder afhankelijk van de leerkracht, het boek of de school. Om meer kinderen te kunnen bereiken heeft Yvonne samen met haar collega's de website www.lereniseenmakkie.nl ontwikkeld. Deze website is sinds 2006 in de lucht en trekt maandelijks 10.000 bezoeker(tje)s. Je vind er de meest voor de hand liggende strategievragen, zoals 'Hoe leer ik de tafels, woordjes' of 'Hoe maak ik een werkstuk', maar ook speelse uitleg over hoe leren in de hersenen verloopt, leervoorkeuren en motivatietechnieken. PRIJS Sinds 2007 is een lereniseenmakkie prijs ingesteld. Deze prijs wordt uitgereikt aan de persoon of organisatie die leren voor kinderen gemakkelijker maakt. Nomineer nu voor de prijs van 2009!
p.22-27 edu1-09
21-01-2009
16:05
Pagina 25
Leer een mens leren, en hij vist de vijver niet leeg Geef een mens een vis en hij eet één dag, leer een mens vissen en hij eet een leven lang. Het Nationaal Team Onderwijs voegt daar aan toe: Leer een mens leren, en hij vist de vijver niet leeg. Dat is leren als een combinatie van kennis, vaardigheden en houding. Die helpen je om je leven lang te kunnen blijven leren. In de ons omringende landen is allang het inzicht gegroeid dat een doorlopende lijn rekenen of taal wel noodzakelijk, maar zeker niet het enige is wat je nodig hebt. Daar is ook een doorlopende lijn Leren Leren neergezet. Op dit gebied liep Nederland achter. Tot oktober 2008. Want toen lanceerde Jack Biskop van het CDA de Doorlopende lijn leren. Deze lijn beschrijft van kinderopvang tot hoger onderwijs wat een kind daarin kan ontwikkelen. Leren leren is iets anders dan studievaardigheden. Het stoelt op de pijlers: Strategie, Motivatie, Zelfredzaamheid en Zelfbeeld. De doorlopende lijn is te vinden op www.lerenleren.nu, samen met een voorbeeld van wat je zou kunnen doen om de leermogelijkheden van
een kind te koesteren en ontwikkelen. Je vind er ook een expertisecentrum met tips, instrumenten en voorbeeldlessen voor de integratie van Leren Leren in kinderopvang en onderwijs. Het NTO brengt ook in kaart welke scholen de doorlopende lijn Leren Leren steunen en in welk stadium van implementatie zij zijn. Tevens zijn organisaties opgenomen die zich gespecialiseerd hebben in Leren Leren en daarmee leerlingen, begeleiders en organisaties kunnen ondersteunen. Bron: www.lerenleren.nu
Het ABC van Taalstrategieën
K>Weet>Al>Prenten
Jaarlijks komen er bij de EHBH coach (Eerste Hulp Bij Huiswerk) van www.lereniseenmakkie.nl veel leervragen binnen die met taal te maken hebben. Dat begint al bij kinderen van groep 3: “Waarom moet hond met een d en niet met een t?” of “Hoe krijg ik zo snel mogelijk grammatica in mijn hoofd?”. Tips die helpen: Alle zintuigen gebruiken. Bijvoorbeeeld: “Wat is dat nou?”, en “Wat is dat nauw.” De intonatie van de eerste zin is duidelijk anders dan van de tweede. Laat het verschil duidelijk horen, overdrijf lekker. En laat de kinderen het zelf ook nog een aantal malen in tweetallen met andere voorbeelden doen. Begrijpend lezen versterken door kinderen een eenvoudige mindmap te laten samenstellen van de tekst met behulp van de Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom en Hoe-vragen. Calamiteiten voorkomen. Vaak hebben kinderen de neiging om teveel in één keer te willen leren. Niet de woordjes, maar de 'berg' die ze er in hun hoofd van maken, maakt het 'moeilijk'. Leer kinderen daarom de salamitechniek: salami eet je toch ook in plakjes? Verdeel een woorden- of begrippenlijst in plukjes van 710 (de gemiddelde grootte van ons korte termijn geheugen).
Maak een beeld, mindmap of tekening van wat je moet leren, een “ik weet het al prent”. Dit helpt hen bij het doorgronden en onthouden van nieuwe stof. Is het onderwerp Amerika? Pak een leeg vel A4 (liggend). Zet in het midden het hoofdonderwerp: Amerika. Zet er een vierkant of cirkel omheen. Werk met kleuren, dit prikkelt de hersenen! De deelonderwerpen worden als takken aan het hoofdonderwerp gehangen. Een deelonderwerp zou kunnen zijn: de presidenten van Amerika, of de nationale feestdagen. Binnen een deelonderwerp komen wetenswaardigheden als bijvoorbeeld namen van presidenten met jaartallen. Er mogen ook symbolen en kleine tekeningen bij. Het is belangrijk dat kinderen hun eigen bewoording en ideeën in de Mindmap verwerken. Zijn het niet hun eigen woorden dan zullen ze het moeilijker onthouden. Tip: Laat eens een Mindmap maken over een onderwerp naar keuze. Op die manier wordt het maken van een Mindmap geen verplichting maar iets leuks!
ABC
e du c a r e
1/2009 [ pagina 25 ]
p.22-27 edu1-09
21-01-2009
16:05
Pagina 26
Maak van leren een spel Hoe komt het toch dat kinderen vaak snel afgeleid zijn? Of soms moeilijk te motiveren om (weer) aan de slag te gaan. Terwijl ze bijvoorbeeld in een spel zo op kunnen gaan, dat ze niet van ophouden willen weten. Kennelijk is de natuurlijke spanningsboog ook afhankelijk van het onderwerp waar we mee bezig zijn. Zolang we met iets 'leuks bezig zijn', produceren onze hersenen dopamine, een 'geluksstofje'. Als kinderen rekenen niet leuk vinden, is hun spanningsboog heel kort, want de hersenen produceren geen dopamine. Zeker als ze geen resultaat of succes van hun inspanningen kunnen ervaren. Verpak rekenen dan in een spel of andere taak die ze wel leuk vinden.
LeerMo>NU>Menten
Leren van Kindervragen Op welke manier leert een kind graag? Luister goed naar de vragen die je kind stelt. Zo herken je denkers bijvoorbeeld aan een vraag als 'Ja, maar hoe zit het dan met…?' Denkers zijn niet snel tevreden met een antwoord. Waar denkers graag eerst even toekijken, vraagt de doener echter al snel 'Mag ik meehelpen?' Doeners hebben uitleg niet zo nodig, laat hen maar eerst aan de slag gaan. Meer info: Kindervragen van Yvonne Kleefkens en José van Loo is te bestellen via www.snelleren.nl, €15 plus verzendkosten. Aan de hand van nog veel meer kindervragen doen de schrijfsters uit de doeken hoe je achter de aard van je kind kunt komen en het beste met kindervragen om kunt gaan.
Leren doen we allemaal met onze zintuigen en ons brein. Die basis is voor iedereen hetzelfde. Dat is heel prettig en daar moet je goed gebruik van maken. Daarnaast zijn kinderen ook allemaal uniek en leren graag volgens eigen voorkeuren. Het ene kind hoort graag een uitleg voor het gaat beginnen. Bij een ander kind gaan de wangen pas gloeien als het 'aan de slag kan'. HERA Instituut voor Snel>Leren heeft voor Leren Leren diverse instrumenten ontwikkeld en ondersteunt daarmee de invoering van Leren Leren in het onderwijs. Voor het inrichten van leeromgevingen waar mensen optimaal in kunnen gedijen gebruikt HERA de WOW-aanpak. Ga eens na of al deze aspecten voor (kunnen) komen in wat je met de leerlingen gaat doen: • Probeer alle zintuigen en leervoorkeuren aan te spreken. • Maak leren ++, het symbool dat staat voor net dat beetje extra: reuk, smaak, humor, creativiteit. • Spreek de kinderziel aan! • Geef ze een ervaring die ze niet snel zullen vergeten en ze doet roepen om meer: geef ze een: LeerMo>NU>Ment. Zie ook www.snelleren.nl en http://www.snelleren.nl/ Snelleren/index.html
“Leren leren is geen trucje” “Sinds de kennismaking met Leren Leren heb ik nu veel meer mogelijkheden om kinderen te helpen bij het leren. Het eiste van mij wel een compleet nieuwe houding. Zoals mezelf openstellen voor wat kinderen je - impliciet - vertellen over de wijze waarop ze graag leren. Van het 'zenden van lesstof' naar aanbieden, luisteren, observeren en aanvoelen. En ook vertrouwen durven te hebben in de capaciteit van kinderen, ook en voorál op de momenten dat het écht niet meer lijkt te gaan lukken… Ik heb nu veel meer inzicht in hoe de hersenen en het geheugen
Volgende nummer! Creatief denken
[ pagina 26 ] 1/2009
werken. Ik weet de kinderen in een optimale leerstaat te brengen en de hersenhelften geïntegreerd te laten samenwerken. Leren leren is niet een trucje dat je jezelf even eigen maakt, hoewel het soms net toveren lijkt. Voor mij is het een fantastische manier van omgaan met lesstof en lerende kinderen!”
Tekst: Kim Awater, Yvonne Kleefkens, Eric van der Knaap, Pauline Swart Foto's: Admar Kwant, Menno Herstel, Adrienne Baars, Henriëtte Scheiuit, Antien Grijseels
e du c a r e
Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg –
[email protected]
