Leiderschap in het Transformatietijdperk
Inspiratiedag Jan Bommerez Heerenveen, 5 maart 2015
De grootste les van deze tijd is de asymmetrie tussen verleden en toekomst. Nog nooit was historische kennis zo irrelevant voor het begrijpen van de toekomst. Nassim Taleb professor Onzekerheidskunde Universiteit van Massachussets
De toekomst zal zo anders zijn dat de voornaamste vaardigheid niet langer leren zal zijn maar ontleren... C.K. Prahalad
We zijn getraind om naar organisaties te kijken vanuit het efficiency-paradigma
Efficiency
Hoe kunnen we beter doen wat we doen?
Een ruimere manier van kijken: het effectiviteitsparadigma
Efficiency
Effectiviteit
Efficiency Doen we nog wel de juiste dingen?
Je kan heel efficiënt een ladder beklimmen (ook na het volgen van een dure klimtraining) om dan te ontdekken dat hij tegen de verkeerde muur staat...
Efficiency De ‘juiste dingen’ worden bepaald door de CONTEXT
Verandering is een veel te zwak woord voor wat zich aan het ontplooien is. Wat ons te wachten staat is een totale transformatievan de cultuur waarbij organisaties zoals we die nu kennen gewoon zullen verdwijnen... Managers dienen zich voor te bereiden om alles wat ze over management en organisaties weten los te laten... Peter Drucker in een interview in 2000
Transformatietijdperk
De context W
Informatietijdperk
a
a
Industrietijdperk
r d
Landbouwtijdperk
e
Tijd
Transformatietijdperk
De context W
Informatietijdperk
a
a
Industrietijdperk
r d
DISCONTINU
Landbouwtijdperk
e
Tijd
Transformatietijdperk
De context W
Informatietijdperk
a
a
Industrietijdperk
r d
We worden zonder pardon uit onze comfortzone geduwd...
Landbouwtijdperk
e
Tijd
De problemen van de 21ste eeuw kunnen alleen worden aangepakt met verbeelding en samenwerking. De 21ste eeuw is de eeuw van de co-creatie. C.K. Prahalad Innovatie-expert
Een derde HEEL andere manier van kijken is nu onbetwistbaar nodig: het creativiteitsparadigma
Efficiency
Effectiviteit
Creativiteit
In het nieuwe tijdperk moeten we bruggen bouwen terwijl we er tegelijk ook overheen lopen...De durf om te experimenteren wordt belangrijker dan het vermogen om te denken en te plannen. Professor Quinn organisatiedeskundige
Het moeilijkste is niet om nieuwe ideeën te krijgen want die komen vanzelf. Het moeilijkste is om onze oude conditioneringen los te laten en dat gebeurt niet vanzelf… Dee Hock Oprichter en erevoorzitter van Visa
Het bestaande verbeteren Oude conditioneringen loslaten Creatief potentieel bevrijden (de rups uit de vlinder)
We zullen moeten leren om opnieuw vanuit onze verbeelding te kijken i.p.v. door de bril van onze oude conditioneringen. Stephen Covey
In welke richting rijdt de bus in het onderstaande plaatje?
Wat is de ENE factor die ons weghoudt uit FLOW, de natuurlijke staat van synergie, zelfvertrouwen, plezier en creativiteit waarin we als kinderen bijna constant verkeerden?
ANGST...
Mij krijgen ze nooit in zo’n vliegding!
De voornaamste opdracht van de leiding wordt om een emotioneel veilige omgeving te scheppen waarin mensen hun verbeelding durven gebruiken.
C.K. Prahalad
Het vergt een heel ecosysteem van relaties!
Innovatiegoeroe Gary Hamel onderscheidt 4 vormen van innovatie waarvan de eerste vorm het meest kan opbrengen vanwege zijn invloed op de andere 3:
Innovatiegoeroe Gary Hamel onderscheidt 4 vormen van innovatie waarvan de eerste vorm het meest kan opbrengen vanwege zijn invloed op de andere 3:
1. 2. 3. 4.
... ... ... Product innovatie
Innovatiegoeroe Gary Hamel onderscheidt 4 vormen van innovatie waarvan de eerste vorm het meest kan opbrengen vanwege zijn invloed op de andere 3:
1. 2. 3. 4.
... ... Proces innovatie Product innovatie
Innovatiegoeroe Gary Hamel onderscheidt 4 vormen van innovatie waarvan de eerste vorm het meest kan opbrengen vanwege zijn invloed op de andere 3:
1. 2. 3. 4.
... Ecosysteem innovatie Proces innovatie Product innovatie
Innovatiegoeroe Gary Hamel onderscheidt 4 vormen van innovatie waarvan de eerste vorm het meest kan opbrengen vanwege zijn invloed op de andere 3:
1. 2. 3. 4.
Management innovatie Ecosysteem innovatie Proces innovatie Product innovatie
‘Een management innovatie wordt gedefinieerd als een volledig andere manier van organiseren waarin de rol van het management totaal anders wordt ingevuld.’
Gary Hamel
Verandering gebeurt binnen hetzelfde paradigma. Transformatie impliceert een paradigmawissel.
Een paradigma is een denkkader wat je als ‘gegeven’ aanneemt. Het is een onbevraagde manier om naar de dingen te kijken.
‘Iedereen weet toch dat...’.
En dan komt iemand als Einstein of Copernicus...
De geschiedenis leert ons dat geen enkel wetenschappelijk paradigma overeind blijft. Een paradigma is niet ‘de waarheid’ over de realiteit maar een geloof over de realiteit, zoals ‘de Aarde is plat’ en ‘de zon draait rond de Aarde’...
Copernicus was een Poolse monnik, hij leefde van 1473 tot 1543. Hij dacht dat de Aarde niet plat was, maar rond. Ook dacht hij dat de Aarde om de Zon draaide en niet andersom. Stel je voor!
Paradigma’s bepalen niet alleen waar we naar kijken maar ook wat we kunnen zien Stephen Covey
Can you see THE HIDDEN TIGER?
Het vergt een paradigmawissel om THE HIDDEN TIGER te zien…
Thomas Kuhn, de beroemde wetenschapshistoricus die het woord paradigma verzon, stelt dat de meest directe manier om van paradigma te verandereren, bestaat in het bewust kiezen van een nieuwe metafoor...
Oud paradigma: leiders en volgers
Is dit een leider met volgers? Of speelt hier een heel andere dynamiek?
Dit is - net als een bos ook een complex, levend ecosysteem.
Het tekstboekvoorbeeld van een complex levend systeem in actie is een zwerm trekvogels.
Computersimulaties van massa’s trekvogels leverden merkwaardige resultaten op. Je kunt een zwerm trekvogels simuleren met slechts drie principes in het systeem:
1) vlieg in de zelfde richting als de rest;
Computersimulaties van massa’s trekvogels leverden merkwaardige resultaten op. Je kunt een zwerm trekvogels simuleren met slechts drie principes in het systeem:
1) vlieg in de zelfde richting als de rest; 2) pas je snelheid aan aan de vogels direct naast je;
Computersimulaties van massa’s trekvogels leverden merkwaardige resultaten op. Je kunt een zwerm trekvogels simuleren met slechts drie principes in het systeem:
1) vlieg in de zelfde richting als de rest; 2) pas je snelheid aan aan de vogels direct naast je ; 3) ga uit de weg als er een andere vogel nadert [1]
[1] Onderzoek van Craig Reynolds (1933-2003), professor emeritus aan de Stanford Universiteit.
De sleutel tot een flexibele, creatieve organisatie zit NIET in gedragsbeïnvloeding maar in een systeembenadering. Je kan dus beter iets bijleren over systemen en over complexiteit...
Wat er uitziet als gedragsproblemen in menselijke organisaties, zijn voor 90% eigenlijk een uiting van de onbegrepen onderliggende systeemdynamiek. W. Edwards Deming
Neem nu het voorbeeld van ‘pesten’
Volgens het rapport van de European Agency for Safety and Health at Work uit 2011 lijdt 5 tot 20% van de werknemers in Europa onder geweld en intimidatie.
Nederland is samen met Finland de koploper met het pesten op het werk. In Nederland worden er ongeveer 650.000 mensen op het werk gepest. Van de 650.000 gepeste werknemers wordt er van 100.000 het leven structureel stuk en zuur gemaakt. Dat leidt volgens onderzoek van TNO tot 4 miljoen extra verzuimdagen per jaar, een kostenpost van 1-1,5 miljard euro. De Universiteit van Twente berekent de totale schade van pesten voor de maatschappij zelfs op 4 miljard euro per jaar...
Volgens onderzoekers liggen er oorzakelijke factoren op 4 vlakken 1. maatschappijniveau, met name de ‘verharding’ (cfr. ‘Hoe word ik een rat?’) 2. organisatieniveau, zoals een te grote werkdruk en te weinig autonomie 3. groepsniveau, zoals het ‘zondebokproces’ waarin de groep iemand uitkiest om hun frustratie en agressie op te uiten 4. individueel niveau , zoals een tekort aan sociale vaardigheden , een te laag zelfbeeld, etc...
Hou er aub mee op om tijd te willen managen. Focus in plaats op het beheer van de energie in de organisatie. Tony Schwartz
www.theenergyproject. com
Tony Schwartz is de sportcoach die zijn stempel drukte op de beroemde Google cultuur
Het optimale energiebeheer in een systeem heet ‘synergie’ (collectieve FLOW)
The Beatles zijn mijn organisatiemodel: 4 individuen met talent die elkaars zwakheden compenseerden en die elkaar in balans en harmonie brachten. Het geheel was groter dan de som van de delen. De synergie was de magie. Als team deden de Beatles ongelofelijk innoverend werk. Na de breuk deden ze nog wel goeie dingen maar het was nooit meer op dat niveau. Succesvolle innovatie staat of valt met de passie van creatieve teams. Steve Jobs
Water is het eenvoudigste voorbeeld van synergie in de natuur: voeg 2 gassen samen en je krijgt niet een ander gas maar een vloeistof. Dat kan niet verklaard worden door analyse van de delen.
Een systeem in synergie heeft kenmerken die niet te vinden zijn in de afzonderlijke delen...
Termieten zijn de ‘meester-bouwers’ van de natuur. Een termietenheuvel is gemakkelijk het equivalent van een torengebouw van 180 verdiepingen, zoiets als 700m hoog. Er heerst in een termietenkolonie een constante temperatuur terwijl de externe temperatuurschommelingen tussen dag en nacht in woestijngebieden meer dan 40 graden Celsius kunnen zijn. Ook de vochtigheidsgraad is er nagenoeg constant. Het is m.a.w. een intelligent systeem.
Wanneer een termietentoren wordt gebouwd zie je alleen ‘chaos’. Miljoenen termieten lopen koortsachtig heen en weer - er zijn nergens teamleiders en ook geen termietengeneraal die het allemaal overziet…
Onderzoekers vulden in Afrika de onderaardse structuren van een termietenkolonie met vloeibare cement. Het kostte hen 3 dagen om er 10 ton cement in te gieten...
Een maand later begonnen ze met het uitgraven
Het kostte weken en weken om de onderaardse stad uit te graven...
De structuur besloeg 15 vierkante meter en was 8 meter diep... De onderzoekers moesten 40 ton grond uitgraven...
Het zag eruit alsof er één enkele super-architect aan het werk was geweest...
In menselijke termen is de bouw van een termietenstad het equivalent van de constructie van de Chinese muur.... Noem het maar een natuurwonder.
En termieten hebben niet eens hersenen...
De termieten vormen samen echter een zelforganiserend complex levend geheel dat wel een hogere intelligentie bevat In de systeemleer noemt men deze hogere intelligentie ‘cointelligentie’. Deze superintelligentie zit namelijk niet in de delen van het systeem maar in de RELATIES en ze wordt bij mensen bepaald door EQ niet IQ.
Vrije wil is de menselijke uiting van de universele intelligentie. G.I. Gurdjieff, Russische mysticus
De creatief-adaptieve organisatie is opgezet als een open, complex, levend ecosysteem
Een levend complex systeem wordt niet geleid door een van de delen maar door inherente
PRINCIPES
Vrijheid is een kernprincipe van het leven...
VRIJHEID
Zelforganisatie impliceert vrije wil, vrije keuze. Het kan onmogelijk worden ‘georganiseerd’ door een centrale macht...
Zelforganisatie wordt geleid door natuurlijke principes.
De enige manier om de natuur te beheersen is om haar te gehoorzamen. Francis Bacon
Neyenrode professor Paul de Blot (87) over leiderschap
Hoe gebeurt leiderschap in de natuur? Door principes...
Kijk maar naar een bos. Het groeit op basis van 2 principes: de wortels zoeken altijd water en de bladeren zoeken altijd licht.
Laten we nu eens naar HCL kijken, een zeer succesvol bedrijf ingericht als een zelforganiserende zwerm...
* Hoofdzetel in India * $ 6,2 miljard omzet * 90.000 medewerkers in 31 landen * Beste werkgever van Azië en meerdere van de Head office in inIndia landen waar ze actief zijn (zoals in Groot Britannië)
•Business Week noemt HCL ‘een van de 5 meest invloedrijke bedrijven ter wereld’
* De Wall Street Journal noemt HCL een van de 10 bedrijven ‘met de hoogste graad van verantwoordelijkheid, transparantie en vertrouwen’
Management is in dit paradigma een supportfunctie van de eerste lijn, NIET een supervisiefunctie... Hieruit ontstaat een heel ander ecosysteem.
TOTAL TRANSPARENCY AND OPENNESS
Unique ‘ticketing’ system...
‘service ticket’
Het is eigenlijk heel simpel: investeer in de kwaliteit van de relaties, benut de enorme kracht van sociale media voor het genereren van collectieve intelligentie, geef maximale steun en ga uit de weg. Vineet Nayar, CEO
POTENTIEEL BEVRIJDEN GAAT HAND IN HAND MET HET OPGEVEN VAN HET CONTROLEPARADIGMA...
Een levende gemeenschap met een groepsziel is het menselijke equivalent van levende ecosystemen in de natuur. Openheid, vertrouwen, wederzijdsheid: dat zijn de sleutels tot synergie en FLOW.
Vijf keer op rij beste werkgever van Belgie
Het verschil tussen een netwerk en een community zit in de ziel, de bezieling. Wouter Torfs Al 5 jaar beste werkgever in België
Onze medewerkers beschrijven het communitygevoel als ‘het familiegevoel’ . Wij delen bij Torfs lief en leed met elkaar.
Wouter Torfs
Je kunt met sterke mensen en zwakke relaties geen buitengewone organisatie bouwen, maar met sterke relaties en gewone mensen wel... (uit ‘Door de bomen het bos zien’)
‘Cultuur’, het collectieve zelf van een organisatie, is een gevoelsgeladen energieveld... Het heeft een enorme impact (positief of negatief) op het cocreatieve vermogen van een organisatie.
Het is een beetje zoals zwaartekracht. Je vergeet dat het er is maar het is overal om je heen en het beïnvloedt letterlijk alles wat er zich in bevindt...
Cultuur kun je ook zien als de onzichtbare brug tussen plannen en uitvoering. De onderschatting van de cultuurfactor is de verklaring waarom 70% van alle veranderingsprojecten mislukt (onderzoek van Prof. Quinn)
Kwantumfysicus en filosoof David Bohm definieerde cultuur als: ‘Hoe we samen betekenis geven aan gebeurtenissen’.
David Bohm definieert verder dialoog als: ‘De vrije uitwisseling van de betekenis die we aan de gebeurtenissen geven’.
Er bestaat in de schepping een impliciete orde waarvan wij mensen zijn afgescheiden door onze innerlijke en collectieve fragmentatie. Volgehouden dialoog is wat coherentie (samenhang) schept in menselijke energievelden. Dialoog is een deur naar heling en heelheid (optimale, dynamische orde). David Bohm
Heelheid kan alleen worden gevonden in relaties, niet in dingen. Heelheid is namelijk geen ding maar de bron van alle dingen. David Bohm
Hoe gesloten of defensief een cultuur is kun je afmeten aan de chronische emotionele staat d.w.z. de energiestaat van de organisatie Vol levensenergie, passievol 7
Open / Creatief
Vreugdevol
6 5 4
Verzoenend
Mededogend
3
Tolerant 2 1
Boos
Apathisch (passief)
Gesloten / Defensief
Hoe gesloten of defensief een cultuur is kun je afmeten aan de chronische emotionele staat d.w.z. de energiestaat van de organisatie Vol levensenergie, passievol 7
Synergie/verbinding
Vreugdevol
6 5 4
Verzoenend
Mededogend
3
Tolerant 2 1
Boos
Apathisch (passief)
Entropie/versnippering
Alleen gesloten systemen (zoals machines) zijn onderhevig aan entropie
gesloten
Open complexe systemen kunnen zichzelf blijven vernieuwen (Belgische Nobelprijswinnaar Prigogine)
open
Entropie: verval naar een lagere orde
gesloten
Transformatie/ zelfvernieuwing: beweging naar een hogere orde)
open
Ook ‘pesten’ is een uiting van entropie in het systeem.
De ‘KLOOF’… Vol levensenergie, passievol 7
Vreugdevol
De ideale innovatieve cultuur bestaat in deze band (SYNERGIE/FLOW)
6 5 4
Verzoenend
Mededogend
3
Tolerant 2 1
Boos
Apathisch
De meeste organisatieculturen zitten in deze band
De ‘BRUG’ naar SYNERGIE en CO-INTELLIGENTIE… Vol levensenergie, passievol 7
Vreugdevol
SYNERGIE
6 5 4
Verzoenend
Mededogend
HARTSVERBINDING, RELATIE-INTELLIGENTIE
3
Tolerant 2 1
Boos
Apathisch
FRAGMENTATIE
De ‘BRUG’ naar SYNERGIE en CO-INTELLIGENTIE… Vol levensenergie, passievol 7
Vreugdevol
SYNERGIE
6 5 4
Verzoenend
Mededogend
Verbinding werkt 100 keer beter dan verplichting
3
Tolerant 2 1
Boos
Apathisch
FRAGMENTATIE
Transformatietijdperk
W
Informatietijdperk
a
a
Industrietijdperk
r d
Landbouwtijdperk
e
De impliciete harmonische orde van het leven dient uit ons voor te komen dank zij onze eigen transformatie, individueel en collectief...
Tijd
Op YouTube : The promise of co-intelligence: Jan Bommerez at TEDxNijmegen 2013
@janbommerez http://lerenloslaten.com
