Leiderschap in verandering Collegereeks verandermanagement Focus Conferences, 9 februari 2010 Prof. dr. Jaap Boonstra Sioo/UvA
Inhoud •
Management van verandering - Kijken naar organiseren en veranderen - Kiezen van veranderstrategie - Praktijkvoorbeeld - Dilemma’s en succesfactoren
•
Leiderschap in verandering - Paradoxen en transformatief leiderschap - Onbevangen verkennen en waarderend zoeken - Praktijkvoorbeelden - Strategisch communicatief handelen
Kernprocessen
Organisaties als systeem Contextuele omgeving - Integraal systeem Koers
Missie Identiteit Doelstellingen Bedrijfsstrategie
Input Kapitaal Arbeid Informatie Natuur
Arbeidsorganisatie
Output Goederen Kapitaal Interne technologie Arbeid Informatiebeleid Informatie Informatievoorziening Natuur
Technologie
Structuur Processen Cultuur Leidinggeven
Informatiebehoeften
Arbeidssituatie Taakstructuur Kwaliteit van de arbeid Arbeidsmotivatie Kennis & vaardigheden
Transactionele omgeving - Marktontwikkelingen
Organiseren als netwerken
Niveaus van veranderen A’
1e orde: Verbetering
A
A A
2e orde: Verandering
B
?
3e orde: Transformatie
Ontwerpen en ontwikkelen Ontwerpen
Ontwikkelen
Organisatie als bron tekortkomingen Nieuw ontwerp met blauwdruk Top - down Oplossingsgericht Stabiele eindsituatie Eenmalig lineair proces Strakke normen en planning Economisch-technische rationaliteit Van abstract naar concreet Scheiding ontwerp en invoering
Organisatie als bron van ervaring Verbeteren vanuit bestaande organisatie Gebruik kennis en inzicht personeel Probleemgericht Vergroting veranderingsvermogen Voortdurend iteratief proces Aandacht voor veranderingscapaciteit Sociaal-politieke rationaliteit Van concreet naar abstract Vloeiende overgang tussen fasen
Handelen
Resultaatgericht verbeteren
Routine
Benoemen
Technisch Instrumenteel
Object
Brancheproblemen • •
Structurele afzetdaling van meer dan 20% In neergang periode van minimaal drie jaar
> > > >
Conjunctuurschommelingen Marktverzadiging Toename van concurrenten Substituut-producten
Activiteiten succesvolle bedrijven • • • • • •
Goede positie financieel en marktaandeel Veel unieke kennis en hoge reputatie Vroegtijdige anticipatie op conjunctuurschommelingen Focus op vraagzijde en klantwaarde Doelgerichte maatregelen richting markt Decentrale sturing van marktgerichte activiteiten
Kwaliteit in crisistijd
Marktgericht werken • • • • •
Eigen marktpositie behouden en versterken Kracht naar buiten: marktgerichter werken Uitbreiden en verdiepen marktsegmenten Vernieuwen van productaanbod Inkrimpen aanbod slechtlopende producten
Kostenbewust handelen • • • • • • •
Kostenbesparing top en management Werken vanuit eigen kracht Gerichte diversificatie binnen eigen branche Uitgaven beter budgetteren en kosten terugbrengen Taakstellende en realiseerbare plannen Weloverwogen snijden in assortiment Verbeteren vermogensverhouding
Domheid in crisistijd
Excelleren
Trots Identiteit Betekenis Betrokkenheid
Succesfactoren • • • • • • • •
Zorg voor goede uitgangspositie financieel en markt Behoud focus op markt en ga energiek te werk Werk vanuit kracht en zoek verdieping in markt Nadruk op vraagzijde en marktmogelijkheden Besparing kosten top en management Decentralisatie taakstellende maatregelen Gerichte kostenbesparingen – kostenbewust handelen Profileer sterke punten en blijf innoveren
Managers en leiders
Managers en leiders Manager
Leider
Dingen goed doen
Goede dingen doen
Richten
Zet vaste route uit in een voorspelbare omgeving
Geeft richting in een onzekere omgeving
Motiveren
Stuurt mensen aan op basis van zakelijk contract
Inspireert mensen met inspirerende visie
Bouwen
Construeert organisatie vanuit rationele principes
Geeft vertrouwen en ontwikkelt saamhorigheid
Verbinden
Zakelijke arrangementen op basis van contracten
Vormt vitale coalities vanuit persoonlijke betrokkenheid
Realiseren
Korte termijn resultaat en winstgevendheid
Wenselijke toekomst vanuit gezamenlijke kracht
Leren
Grijpt fouten aan om van te leren en te verbeteren
Experimenteren, uitwisselen en reflecteren
Niveaus van veranderen A’
1e orde: Verbetering
A
A A
2e orde: Verandering
B
?
3e orde: Transformatie
Vormgeven aan veranderingen onderzoeken Probleem Doel Criteria
sturen voordenken
realiseren Proces
regelen nadenken
