20‐4‐2016
Leiderschap & Verandering Leen de Waal, MSc, MA 20 april 2016
Leiderschap; wat komt er bij kijken?
1
20‐4‐2016
Waar gaat het over . . .? • Management==>Efficiency • Proces • Coördinatie; Doing Things Right • Interne Focus
• Organisatie ==>Effectiviteit • Verzameling mensen, middelen • Doel; Doing the Right Things • Externe Focus
Synchroniciteit… • Van Dale: Syn·chro·ni·ci·teit (de ~ (v.))1. “het samenvallen in de tijd van twee of meer niet causaal op elkaar betrekking hebbende gebeurtenissen” • Joseph Jaworski: pas op voor 3 traps: • Responsibility • Dependency • Overactivity
• Reid&Brentani: ‘Strategic Web’ vgl. met Van Orman Quine(1970): ‘Web of Beliefs’, link met Synchronicity, Leveraging Differences, Paradigms. • Systeemgeheugen…
2
20‐4‐2016
Het Speelveld…
Perspectieven op leiderschap Leiderschap obv Autoriteit
‘Modern times’
Bismarck/Pangloss
‘Technisch’ vraagstuk
Adaptief vraagstuk ‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evolutie’
Non‐authoriteit Gebaseerd op Heifetz; Leadership without easy answers
3
20‐4‐2016
Chaplin: Modern times ‘Modern times’
Bismarck/Panglo ss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evoluti e’
‘Modern times’
Bismarck/Panglo ss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evoluti e’
Authoriteit & Paradigma… De nachtwacht op een slagschip ontwaart aan stuurboord een licht… De kapitein geeft vervolgens de opdracht om onmiddellijk te seinen: “Wijzig onmiddellijk uw koers met 20 graden.” Het antwoord: “Wijzig uw eigen koers onmiddellijk met 20 graden!” De kapitein reageert furieus, en seint: “Hier de Kapitein! U zit op een aanvaringskoers! Verander nu uw koers met 20 graden!” Het antwoord: “Hier de matroos 2e klasse! Ik dring er ten strengste op aan dat U uw eigen koers onverwijld wijzigt!” De kapitein is nu buiten zichzelf van woede en seint: “Ik ben een slagschip!”
Het antwoord: “Ik ben een vuurtoren!”
4
20‐4‐2016
Monthy Python: Airline Pilots
‘Modern times’
Bismarck/Panglo ss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evoluti e’
‘Modern times’
Bismarck/Panglo ss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evoluti e’
Adaptatie,… Evolutie & Leiderschap ?
5
20‐4‐2016
De Zwerm: hoe kan het überhaupt? • “Thousands of bodies, moving as a single entity…” • “I’ve watched for hours; never seen a collision…; how can this be possible?” • Gedeelde WiiFM: a. b. c.
Thousands of eyes Something social going on Warms their bodies for the night
En dan de ‘techniek’…
• ‘Simple rules’; Lokale eenheden, die lokale regel(s) vrijwillig gehoorzamen; uit eigen belang (WiiFM) • Regels ontstaan maar één keer, en dan… • 100.000 keer ‘kopiëren’ • In het filmpje: 1. Vlieg 35km/uur 2. Maak onverwachte draaien 3. Nooit dichter dan 5cm bij andere vogel
6
20‐4‐2016
Leiderschap & Veranderen: dilemma’s… ‘Modern times’
Bismarck/Panglo ss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evoluti e’
Aansprekende Visie
Heldere kaders; monitoring ‘Modern times’
Bismarck/Pangloss
‘Airline Pilots’
‘Starlings/Evolutie’
Duidelijk Duidelijkheid; open communic -atie
Faciliteren, Compe tenties
A lot of people never use their initiative because no-one told them to . . .
Banksy, Wall and Piece, 2005
7
20‐4‐2016
“All meaningful change starts with the right aspiration” Keith Yamashita, cofounder & principal, Stone Yamashita Partners
“Een beeldhouwwerk zal nimmer verworden tot de oorspronkelijke rots.” Herman Brusselmans, Het mooie kotsende meisje (1992)
Trends & Ontwikkelingen • Op zoek naar de breukvlakken…
• ...waar speel ik op in met mijn visie?
8
20‐4‐2016
Aan de slag… • Benoem de drie meest cruciale trends waar jij met je visie op in wilt gaan spelen… • Maak een inschatting van je afhankelijkheid van die trends, wat als je het ‘verkeerd zag’?
Paradigma’s
Top
Management
Uitvoerders
De Weg, Toekomst
Organiseren
Doen
9
20‐4‐2016
Waarde als bindende factor?
Waarom Veranderen moeilijk kan zijn…
10
20‐4‐2016
“Wenkend Perspectief” of “Burning Platform”??
Positive, Autonomous Pull
*
Negative Heteronomous Push
*
http://www.duurzaamgebouwd.nl/society/20140218‐olympische‐winterspelen‐van‐2026‐in‐nederland
Communicatie… …is datgene wat altijd mis gaat • Intenties • Interpretaties Belief box
• Intenties • Interpretaties
“Blablabladibla”
“Blablabladibla”
Belief box
CONTEXT Communicatie is gericht op coordinatie (v. gedrag) Co-operatie vs. Competitie
• • •
SOCIAAL CONTRACT EPISTEMISCHE VIGILANTIE AUTONOMY OF MEANING
11
20‐4‐2016
Veranderen: De perspectieven: • Aanpassing in de sfeer van de middeleninzet: Herstructurering. • Aanpassing in de sfeer van de prestatieverhoging: Verbetering. • Creëren van vernieuwing: Innovatie.
Het geheim van de HerStructureerders • Kostprijsopbouw analyseren; • Kosten reduceren; • Organisatie aanpassen.
12
20‐4‐2016
Het geheim van de Verbeteraars • Gewenste prestaties organisatie (her-)definiëren; • Processen herontwerpen; • Bekwaamheden verwerven.
Het geheim van de Innovators • Actieve klantparticipatie bevorderen; co-creatie; • Gestructureerd vermogen tot vernieuwing; • (Im)materiële middelen om te vernieuwen.
13
20‐4‐2016
Typen veranderingsprocessen • • • •
Naast het doel van de verandering kan ook het Proces/Aanpak van verandering verschillen: Geplande verandering versus transformatie Geplande verandering: – Resultaat van te voren rationeel vast te stellen – Weg ernaar toe wordt bereikt door goed te organiseren & monitoren, beheersen • Transformatie: – Resultaat van te voren niet te definiëren – Weg ernaar toe wordt bereikt door goed te leren
Reizen • • •
doel: eindresultaat: aangrijpingspunt:
• • • • • • •
startpunt: veranderingstrategie: motivatie: aanpak: sturing door: dynamiek: managen van:
nieuw evenwicht stabiliteit structuur systemen cultuur strategie de top, topdown blauwdruk plicht organisatiebreed macht en regel beleren de inhoud
14
20‐4‐2016
Van idee/ontwerp naar doel Van A naar B via van te voren vast gestelde (tijd/inhoud), meetbare stappen
Trekken • • • • • • • • • •
doel: eindresultaat: aangrijpingspunt: startpunt: veranderingsstrategie: motivatie: aanpak: sturing door: dynamiek: managen van:
blijvende verandering dynamiek gedrag het probleem richting energie sneeuwbalsgewijs klanten en missie leren het proces
15
20‐4‐2016
‘Weg van hier’
Weg van A, op weg naar…
…maakt niet uit, als we maar goed leren onderweg!
Cracking the Code of Change Change dimension
Theory E
(Beer & Nohria)
Theory O
Integration (?)
Goals
Maximise Shareholder value
Develop Competencies
Embrace the paradox between Economics & Organism/(ation)
Leadership
Top Down
Bottom‐up
Give direction, Involve, Empowerment
Focus
Structures, procedures & systems
Influencing via Cultuur, Behavior & Attitudes
Hard & Soft side
Proces
Planned, Determined programs
Experiment & Develop & Learn
‘Organise’ spontaneity
Reward
(Extrinsic) motivation thru financial incentives
(Intrinsic) motivation thru commitment, money = confirmation
Incentives=confirmation, katalyst, not initiation
External Support
Analysis & Solution design
Aimed at enabling to find ‘own solutions’
Experts to empower those involved
16
20‐4‐2016
Wanneer Ontwerpen… • • • • •
Bewuste keuze voor beheersing Aanwezige kennis van gering belang
•
Overeenstemming kan niet worden bereikt Grote weerstanden tegen verandering Slechte relatie Management - OR Drastische personeelsinkrimping
• • •
Wanneer Ontwikkelen…
Zeer beperkte tijd voor verandering Drastische veranderingen • noodzakelijk • Uniforme grootschalige invoering
Voldoende tijd voor verandering Geen drastische veranderingen noodzakelijk Gedifferentieerde, kleinschalige doorvoering Bewuste keuze voor flexibiliteit Aanwezige kennis onmisbaar voor goed resultaat Overeenstemming door participatie en overleg Weerstanden beperkt en weg te nemen Vertrouwen tussen Management - OR Beperkte personeelsinkrimping
• • • • • • •
Ontwerpen: • • • • • • • • • •
Organisatie als bron van tekortkomingen Nieuw ontwerp met blauwdruk Top-down Oplossingsgericht Stabiele eindsituatie Eenmalig lineair proces Strakke normen en planning Economisch-technische procesrationaliteit Abstracte modellen -> concrete werkwijzen Scheiding ontwerp en invoering
Ontwikkelen: • • • • • • • • • •
Organisatie als bron van kennis en ervaring Vanuit bestaande organisatie verbeteren Gebruik maken van kennis en inzicht personeel Probleemgericht Vergroting veranderingsvermogen Voortdurend iteratief proces Aandacht voor veranderingscapaciteit Sociaal-politieke procesrationaliteit Concrete werkwijzen-> abstracte modellen Vloeiende overgang tussen fasen
17
20‐4‐2016
Leiderschap & Veranderen…
Wenkend perspectief
Ontwerpen
Ontwikkelen
Empower, faciliteer, vooral in het realisatie proces
Inspireer, schep context & voorwaarden, gericht op uitvinden/ontdekken; vertrouwen geven & competenties ontwikkelen
Gestuurd leren, gericht op benutten leereffect in meer volwassen bedrijfstakken
Duwen naar nieuwe gebieden; m.n. ontleren (Toffler) & confronteren, probleem, onvrede creëren
(Positieve, Autonome Pull)
Burning Platform (Negatieve, Heteronome Push)
Samenvattend… Ontwerpen
Ontwikkelen
Herstructureren Verbeteren Innoveren
18
