LEIDERS. Leiderschap van de toekomst

LEIDERS

LEIDERS

Leiderschap van de toekomst

Het Glazen Huis

Het Glazen Huis

Welkom Geachte lezer, beste relatie Met plezier en gepaste trots presenteer ik u het boek LEIDERS. Een titel die gebaseerd is op de naam van onze nieuwe trainingsen coachingsorganisatie gericht op leiderschapsontwikkeling. Omdat de tijd vraagt om nieuw leiderschap en omdat wij vinden dat deze benaming volledig recht doet aan de essentie van Het Glazen Huis, als centrum voor leiderschap en organisatie. In dit boek speciale aandacht voor de spiegelende kracht van het werken met paarden, een bijzondere leergang over persoonlijk leiderschap, diverse leiderschapsverhalen en inspirerende trainingslocaties in een nieuwe samenwerking met Sandton Hotels. Maar wat er ook verandert, Het Glazen Huis blijft wat het is; een plek waar bijzondere dingen gebeuren. Het Glazen Huis is gebouwd in en tussen het glas van een voormalige bloemen- en plantenkas. Een kleinschalig gebouw dat ondersteunt dat het bij ons draait om transparantie, om echt zijn en om authenticiteit. De pagina’s in dit boek laten zien wat Het Glazen Huis voor haar gasten wil zijn. Namelijk een kwalitatief hoogstaande ontmoetingsplek waar mensen tot rust komen, landen, zichzelf vinden, in gesprek met zichzelf en anderen zijn en openstaan voor nieuwe inzichten en bewustzijnsontwikkeling. Al vijftien jaar is ons Glazen Huis een centrum voor leiderschap en organisatie. Training was altijd al de basis van ons werk en de essentie van ons bestaan. Dat is niet nieuw voor ons. Wat we wel merken is dat er in het tijdsgewricht waarin we leven een toegenomen behoefte is aan nieuw leiderschap en vernieuwende inzichten omtrent leiderschap. Managers en professionals dienen mee te gaan in die belang4

rijke transitie en moeten zelf onderdeel van dat wereldwijde ontwikkelingsproces van mens en organisatie worden. Leidinggevenden vertellen me wel eens: ‘Mijn staf moet getraind worden’. ‘Dat kan’, zeg ik dan, ‘maar dan gaat u toch zelf ook mee doen? Waarom wilt u uzelf deze nieuwe inzichten onthouden? En waarom wilt u uzelf in een afwijkende positie van uw medewerkers plaatsen?’ Ik merk dat de noodzaak voor het leiderschap van de toekomst zich al aandient in de vraagstelling van onze klanten en dat daarbij behoefte is aan ondersteuning en richting. Wij willen daar voor onze klanten uiteraard graag invulling aan geven. Uit deze interactie is LEIDERS ontstaan. LEIDERS ondersteunt leidinggevenden. Samen met een groep ervaren trainers en coaches hebben we bijvoorbeeld een nieuwe leergang ontwikkeld: ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’. Daarnaast heeft elke trainer en coach zijn eigen visie, persoonlijkheid en specifieke trainingsinstrumenten en –voorkeuren. Daardoor is er altijd een goede match tussen trainer en trainee mogelijk. Daarnaast blijft het uiteraard ook mogelijk, zoals altijd al is geweest, om trainingen op maat voor bedrijven te verzorgen. Een belangrijk onderdeel van de historie van Het Glazen Huis zijn activiteiten met paarden. Dat kan zowel als training en als incentive, in de vorm van paardenmennen of paardencoaching. Deze activiteiten, onder de overkoepelende naam Span of Control, zijn inmiddels uitgegroeid tot een beproefd managementinstrument dat ingezet wordt als onderdeel van leiderschapstrainingen en groepsprocessen. In de interactie met de authentieke paarden en met de leidsels in handen wordt spelenderwijs duidelijk of de managers de touwtjes

ook werkelijk in handen hebben. Daarnaast is ook paardencoaching, of paardenfluisteren, een verrassende managementmetafoor. Veel persoonlijke aspecten komen naar voren in de ontmoeting met het paard. Een bijzondere manier om uzelf beter te leren kennen. Om aan de wensen en aanvragen van onze klanten voor Span of Control te kunnen blijven voldoen is er behoefte aan meerdere locaties ontstaan. Aan de kleinschaligheid van Het Glazen Huis wensen we namelijk niet te tornen. In de zoektocht naar een breder draagvlak, waarbij de kwaliteit absoluut niet tekort gedaan mag worden, kwamen we in contact met Sandton Hotels. We zijn op veel plekken geweest, maar bij Sandton Hotels voelen we ons het meest thuis. Dat komt vooral door de mensen die er werken, die exact snappen ‘hoe het werkt’. Daarnaast zorgt de diversiteit van de hotels - Sandton is met nadruk geen hotelketen, maar een collectie unieke hotels ervoor dat er voor iedere klant een passende locatie is. Zowel qua plaats in Nederland, qua faciliteiten, qua sfeer. Ik verwacht u met dit boek een schitterende aanleiding te hebben gegeven om zelf eens te willen ervaren wat we u op het brede gebied van leiderschapsontwikkeling kunnen bieden. Lees en bekijk het in alle rust en ik ontmoet u graag in een van onze bijzondere locaties.

Met vriendelijke groet, Sam Verwaijen, directeur 5

inhoud

inhoud

Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 3

Paardenmennen en -coaching

Externe locaties

Als centrum voor leiderschap en organisatie wil Het Glazen Huis een plek zijn waar bijzondere dingen gebeuren. Waar evenementen, trainingen, coachingsgesprekken en vergaderingen volledig tot hun recht komen.

Trainings- en coachingsorganisatie LEIDERS ondersteunt leidinggevenden. Door hun vraagstukken, weerstanden en beperkingen niet af te keuren, maar ze te omarmen als krachtige inspiratiebronnen voor groei. Over het leiderschap van de toekomst.

Paarden spiegelen het gedrag van mensen. Contact met paarden brengt mensen dichter bij zichzelf en draagt bij aan de ontwikkeling van het individu én aan die van het team en de organisatie.

Sandton Hotels biedt plaats aan diverse vormen van leiderschapstrainingen. In enkele van haar ruim 20 hotels, op de meest geschikte plekken in Nederland. Aan u de keuze.

pag 9

pag 23

pag 55

pag 109

Het Glazen Huis

Leiderschapstraining

Hoofdstuk 4

Hoofdstuk 1

Het Glazen Huis Het Glazen Huis: centrum voor leiderschap en organisatie. Een warm bad, een plek waar mensen na binnenkomst zich onmiddellijk thuis voelen. Met een atmosfeer die direct bijdraagt aan het succes van de reden waarom mensen er bij elkaar zijn.

Centrum voor leiderschap en organisatie

10

Faciliteiten

18

Patricia Bloemzaad, manager Het Glazen Huis

20

Het Glazen Huis

Het Glazen Huis

Het Glazen Huis

Centrum voor leiderschap en organisatie E

en zichzelf respecterende organisatie heeft een filosofie over het eigen functioneren, een doelstelling, een missie. Een en ander weerspiegelt een stuk zelfkennis. En dat nu gaat ook op voor Het Glazen Huis. Wat wil Het Glazen Huis voor haar relaties, voor haar gasten, voor haar bezoekers en voor haar trainers, coaches en medewerkers zijn? Wat beoogt zij? Als centrum voor leiderschap en organisatie wil Het Glazen Huis een plek zijn waar bijzondere dingen gebeuren. Waar evenementen, trainingen, coachingsgesprekken en vergaderingen volledig tot hun recht komen. En wel zodanig dat de atmosfeer van Het Glazen Huis direct bijdraagt aan het succes van de reden waarom de mensen er bij elkaar zijn. Het Glazen Huis wil een warm bad zijn; een plek waar mensen na binnenkomst zich onmiddellijk thuis voelen. De gastvrijheid van de medewerkers van Het Glazen Huis kenmerkt zich dan ook door een groot inlevingsvermogen in de klant. De gemoedelijke, huiselijke en ongedwongen sfeer geeft daarnaast een extra impuls aan de bijeenkomsten. Vanuit de hectische bedrijfsentourage komen mensen in Het Glazen Huis snel tot ontspanning, voelen zich comfortabel, zijn er gauw zichzelf en open voor communicatie en dat nu zorgt er voor dat de dialoog gemakkelijker tot stand komt, heikele punten helderder 10

11

Het Glazen Huis

Kleinschaligheid is de kracht en charme van Het Glazen Huis en dat zal altijd zo blijven; we willen geen groei in kwantiteit, maar in kwaliteit

12

Het Glazen Huis

op tafel komen, zaken inzichtelijker worden, knopen sneller worden doorgehakt en beslissingen eerder worden genomen. Het Glazen Huis wil haar toegevoegde waarde en uniciteit op lange termijn bewaren en bewaken door niet te groeien in kwantiteit, maar in kwaliteit. Kwaliteit in termen van service, sfeer, trainingsfaciliteiten en trainingsvormen. Kleinschaligheid is daarbij de kracht en charme van Het Glazen Huis en dat zal zo blijven. Zo zijn en blijven ‘we’ altijd ‘dicht bij de klant’. Dat maken we ook waar, omdat we het wenselijk

vinden dat er altijd maar één groep tegelijk van Het Glazen Huis gebruik kan maken. Als zodanig mag de klant blijvend rekenen op een exclusieve behandeling. Voor trainers en coaches wil Het Glazen Huis een thuishaven zijn. Een plaats die vanwege haar karakter trainingen en coachingsbijeenkomsten een extra dimensie geeft en naar de toekomst toe als van nature bijdraagt aan de ontwikkeling van nieuwe trainings-, opleidings- en coachingsvormen. < 13

Het Glazen Huis

Vergaderen bij het haardvuur in De Vertraagde Tijd. De ruimte is geschikt voor kleine en middelgrote vergaderingen tot twintig personen. Voor grotere bijeenkomsten tot honderd personen is de Tuinkamer beschikbaar Oud & teak

15

Het Glazen Huis

De originele Noord-Amerikaanse tipi leent zich uitstekend voor een workshop djembé

17

Het Glazen Huis

Het Glazen Huis

Faciliteiten

Het Glazen Huis Geschikt voor groepen tot 100 personen. In Het Glazen Huis heeft u beschikking over de volgende ruimtes: de Eetkamer, de Tuinkamer, de Wintertuin, de Heerenkamer en de Lounge.

De Vertraagde Tijd Geschikt voor groepen tot 20 personen. In de Vertraagde Tijd heeft u de beschikking over de Lounge met kasteeltafel, veranda’s en de Heerenkamer.

Boerderij De Oude Liefde Geschikt voor groepen tot 16 personen. In De Oude Liefde heeft u beschikking over de Zithoek en de Deel. De locaties zijn alle geschikt voor vergaderingen, trainingen, brainstormsessies en strategiebijeenkomsten. De Tuinkamer is bijzonder geschikt voor rondetafelsessies, plenaire sessies, presentaties en kleinschalige congressen. Alle locaties beschikken bovendien over verschillende ruimtes waarin u kunt ontspannen, napraten, eten en drinken of in kleine groepen kunt werken. De specifieke sfeer van de locatie zal uw keuze bepalen. Iedere locatie heeft zijn eigen tuin en is exclusief beschikbaar. < 18

19

Het Glazen Huis

Patricia Bloemzaad, manager Het Glazen Huis

Ruimte en vrijheid

A

l zes jaar hét aanspreekpunt voor het dagelijkse reilen en zeilen. Of het nou gaat om het opvangen van de gasten, de organisatie van het evenement, de administratie of personeelszaken, Patricia regelt het. Punt.

Meer mensenkennis In 2004 nam Patricia de overstap van haar werk bij een uitzendbureau naar centrum voor leiderschap Het Glazen Huis. De kleinschaligheid van het bedrijf beviel haar meteen goed. “Ik zag er veel mogelijkheden en kreeg de ruimte en de vrijheid om dingen op mijn manier te doen. En dat is nog steeds zo. Van de hoeveelheid aan verschillende werkzaamheden waarmee ik me bezighoud heb ik veel geleerd. Meer mensenkennis, bijvoorbeeld. Maar net zo goed over het beheren van budgetten, ik ben ook meer ondernemer geworden.”

Honderd dingen tegelijk Patricia houdt van leven in de brouwerij, van hectiek zelfs. “Als het bij ons rustig is, dan word ik onrustig. Ik ben echt het liefst met honderd dingen tegelijk bezig.” Voorafgaand aan een evenement regelt Patricia

alles met de klanten, voorziet hen van informatie en bewaakt ter plekke de organisatie tijdens het evenement. En dat is slechts een onderdeel van haar bezigheden in en rond Het Glazen Huis. “Kort gezegd run ik alle dagelijkse zaken van het bedrijf. Ik krijg het vertrouwen dat afwisselende werk goed uit te voeren.” Daar waar Patricia tot voor kort - als het werk het toeliet - het liefst op pad ging om wat van de rest van de wereld te zien, is ze nu druk met haar gezin. Tegenwoordig is ze de trotse moeder van zoon Hugo .

Voor gek verklaard Het Glazen Huis is de locatie waar het Span of Control-concept is ontstaan. In het kleine wereldje van de mensport voelt Patricia zich prima thuis, ondanks dat ze zelf niet met paarden is opgegroeid. “Als iemand mij zeven jaar geleden had gezegd dat ik met de leidsels in de hand een span paarden zou leiden, dan had ik diegene voor gek verklaard. Inmiddels heb ik ook echt wat met paarden; het zijn mooie en interessante dieren. Buiten dat is de omgeving van Klarenbeek ook zo heerlijk. Het landelijke en ongedwongen karakter doet iedereen goed.” < 21

Hoofdstuk 2

Leiderschapstrainingen Vanuit de wens om als centrum voor leiderschapstraining en organisatie vooral uit te breiden in kwaliteit ontstond trainingsen coachingsorganisatie LEIDERS. Naast de leergang ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’ hebben de ervaren trainers en coaches van LEIDERS ieder hun specialiteit op het gebied van training en coaching. Voor bedrijven blijven trainingen op maat uiteraard ook mogelijk.

Leergang ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’

24

Directeur training & coaching Reint Gaastra over management van overtuigingen

26

Trainer Wendela den Tonkelaar over onbewust leiderschap

30

Trainer Rex Franzen over dynamisch assessment

34

Trainer Ellen van Loon over Brainmanagement Mental Wellness

38

Trainer Hiske Huiting over groots leiderschap

42

Trainer Ada Knol over businessecologie

46

Zes principes voor een optimaal lerende organisatie

50

leiderschapstrainingen


Introductie LEIDERS

Leergang ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’ Vooruitgang in het bedrijfsproces en in de positionering van het bedrijf kan pas echt gerealiseerd worden als de verantwoordelijken hiervoor zelf ook vooruitgang hebben geboekt. Het is immers zo dat het bedrijf net zo ver kan doorgroeien als het ontwikkelingsniveau van de medewerkers en leidinggevenden dat toelaat.

V

eel businessteams organiseren om diverse redenen periodiek een strategiedag op de hei. Dat kunnen uitermate nuttige sessies zijn. Vaak blijven dat echter op zichzelf staande evenementen die wel degelijk een belangrijke impuls aan het huidige bedrijfsproces kunnen geven, maar die veelal onvoldoende bijdragen aan de ontwikkeling van de betrokken leidinggevenden zelf. Want om de gewenste veranderingen in de organisatie door te kunnen voeren is ook het juiste leiderschap nodig. Het is daarom evident dat de interne en externe processen die gericht zijn op het vormgeven van de toekomst van het bedrijf ook geïnitieerd worden door leidinggevenden die zelf ‘klaar’ zijn voor de toekomst. Daarom is het voor LEIDERS een uitdaging om de horizon van de leidinggevenden, die bijvoorbeeld het meerdaagse ontwikkelprogramma ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’ volgen, te verleggen. Het is voor de trainers en coaches van LEIDERS een eer om onze klanten mentaal en professioneel mede klaar te stomen voor een ‘nieuwe tijd’. Het is ons uitgangspunt om hen aan te sporen en te inspireren 24

om niet met ‘oude ogen’, maar met ‘nieuwe ogen’ naar de hectische voor ons liggende toekomst te kijken en hun organisatie en persoonlijk functioneren daarop voor te bereiden en af te stemmen. LEIDERS voorziet dat het nieuwe leiderschap nodig is om te kunnen anticiperen op wereldwijde maatschappelijke ontwikkelingen van het komende decennium. Oude instituties staan ter discussie, machthebbers verliezen hun macht, nieuwe spelers en nieuwe concepten dienen zich aan, religies veranderen, nieuwe gemeenschappen ontwikkelen zich, social media transformeren marketing en communicatie op ingrijpende wijze, maatschappelijke verantwoordelijkheid krijgt een diepere betekenis, mensen over de hele wereld willen erkenning en vragen om aandacht, menselijke behoeften wijzigen, ontwikkelingen in milieu en natuur vragen om onze veerkracht, nieuwe samenwerkingsvormen verschijnen en andere waarden en normen komen tot ontwikkeling. De in onze ogen enige echte manier om daarop te kunnen reageren is om zo dicht mogelijk bij jezelf te blijven. Dat kan echter alleen als je jezelf optimaal kunt doorgronden en tegen het licht durft te houden. Leidinggevenden zijn in onze ogen dan ook pas echte leidinggevenden als ze allereerst zichzelf kunnen leiden. LEIDERS ondersteunt leidinggevenden dan ook primair in hun bewustwordingsproces over zichzelf. En wel vooral door de eigen vraagstukken, weerstanden, beperkingen en onhebbelijkheden niet te veroordelen, maar door ze te omarmen als krachtige inspiratiebronnen voor verdere groei.

LEIDERS staat als ontwikkelingsplatform voor het bewustzijn dat de ophanden zijnde toekomst ons niet overkomt. Mensen, en leidinggevenden in het bijzonder, zijn geen willoze volgers en slachtoffers van de nieuwe ontwikkelingen in onze organisatie, in onze branche, in onze markten, in ons land, in de wereld, maar geven de toekomst juist mede vorm! Leiders zijn dan ook bij uitstek de scheppers van hun eigen realiteit, in hun privéleven, maar uiteraard ook op de zaak. De leergang ‘Persoonlijk leiderschap van de toekomst’ is een krachtig ontwikkelprogramma. Het biedt de cursisten geen trukendoos met de nieuwste managementtechnieken, maar in wezen een platform met oorspronkelijke ontwikkelingsmogelijkheden die maken dat: • de leidinggevenden zichzelf krachtig gaan onderzoeken; • zij het eigen functioneren opbouwend ter discussie stellen; • zij bereid zijn om de eigen talenten en beperkingen te herkennen en te erkennen; • zij er zin in hebben om met zichzelf aan de slag te gaan; • en zij verantwoordelijkheid willen nemen voor de eigen ontwikkeling, ontwikkelingsmogelijkheden en visievorming om zich zo voor te bereiden op het leiderschap van de toekomst. De zesdaagse leergang, verspreid over zes maanden, kent de volgende opbouw: • Dag 1: Zelfreflectie Het leerproces begint bij het bewust worden van je eigen gedrag, je sterke kanten en je valkuilen. Een goed leider kent bovenal zijn of haar eigen beperkingen. En weet welke waarden en overtuigingen hem of haar aansturen bij het leidinggeven. • Dag 2: Communiceren Een leider is een echte leider als hij of zij authentiek communiceert. Ontdek hoe je door jezelf te zijn effectiever communiceert en zo bijdraagt aan het bedrijfsresultaat en de eenheid binnen het bedrijf. • Dag 3: Samenwerken Ontdek en integreer wat je als leider kunt bijdragen aan de samenwerking en de samenwerkingsbereidheid binnen het managementteam, je afdeling en het bedrijf. Een leider is gericht op het creëren van verbinding.

• Dag 4: Veranderen Organisaties zijn constant in verandering. Jij ook. Ontdek hoe je als leider om kunt gaan met veranderingen in jezelf en in het bedrijf en hoe je anderen met jouw visie daarin kunt begeleiden en laat anticiperen op de toekomst. • Dag 5: Verantwoordelijkheid nemen Iedereen is verantwoordelijk voor de beslissingen die hij of zij zelf maakt. Ontdek welke keuzes jij hebt gemaakt en wat dat over jouw leiderschap zegt. Echte leiders nemen de verantwoordelijkheid voor hun besluiten en leggen daarover verantwoording af. • Dag 6: Visievorming Bepaal als leider wat je visie is en als managementteam wat jullie gezamenlijke visie is. Visie is een essentieel element om het leiderschap van de toekomst vorm te kunnen geven. Voorafgaand aan deze leergang doen de deelnemende leidinggevenden een dynamisch assessment. Dit assessment maakt helder welke ontwikkelpunten voor de individuele deelnemer centraal staan tijdens het ontwikkelprogramma en maakt dat de leergang nog effectiever wordt. Ook individuele coaching is in dit traject raadzaam betrokken. In overleg kan voor een directie, management- of businessteam ook een taylormade programma worden aangeboden dat past bij de ontwikkelingsfase van het bedrijf en het team. <

Contact over alle mogelijkheden op het gebied van leiderschapsontwikkeling In geval van belangstelling voor deze leergang, voor alle andere trainingen en ondersteuning op het gebied van leiderschapsontwikkeling, voor assessment en coaching, kijk op www.leiders.nl voor alle informatie en contact. 25



Directeur training en coaching Reint Gaastra over speels leiderschap

Door je overtuigingen te managen, leid je jezelf Leiders zijn pas echte leiders als ze primair zichzelf kunnen leiden. En wanneer ze zich niet laten leiden door overtuigingen die hen in wezen niet meer dienen. Door bewuster met hun overtuigingen om te gaan, krijgen leiders meer greep op hun gedrag, hun communicatie, hun samenwerkingsvaardigheden en hun manier van leidinggeven.

O

Reint Gaastra, LEIDERS: “Ben jij de baas over je overtuigingen of gaan je overtuigingen met jou op de loop?”

26

nze overtuigingen over onszelf, over anderen, over ons mensbeeld, over de wereld en bijvoorbeeld ook over het bedrijf waar we werken en het personeel dat er werkzaam is, komt naar voren door de manier waarop we in het leven staan, waarop we leidinggeven, waarop we communiceren. Ook wanneer we niet praten, communiceren we nog steeds, namelijk door middel van onze lichaamstaal. De totale communicatie van mensen bestaat voor 85 procent uit non-verbale communicatie, waarvan 95 procent onbewust is. Voor een groot deel is de mens dus niet bewust van de eigen communicatie. Om beter te communiceren is het dan ook van belang dat men zich meer bewust wordt van de overtuigingen die achter de verbale of non-verbale communicatie schuil gaan. Daarbij is het wezenlijk dat men er achter komt dat bepaalde overtuigingen belemmerend kunnen zijn om optimaal te communiceren, maar ook

om te laten zien dat een verandering in overtuigingen tot een ander gedrag en tot een andere communicatie leidt en mogelijk dus ook een andere manier van leidinggeven met zich meebrengt.

De kunst van het overtuigen Mensen zijn in wezen een vat vol overtuigingen. Overtuigingen over van alles en nog wat. En deze overtuigingen vormen voor een belangrijk deel de psyche van de mens. Een overtuiging is bijvoorbeeld dat wat je aanneemt, wat je vindt, een opvatting, standpunt, oordeel, opinie, mening. In zijn Ars Rhetorica beschrijft Aristoteles in de vierde eeuw voor Christus de kunst van het overtuigen aldus:“De overtuiging is duidelijk een soort van demonstratie, aangezien wij het meest overtuigd worden wanneer wij iets beschouwen dat gedemonstreerd wordt.” Aristoteles onderscheidt drie verschillende middelen van overtuiging door middel van het gesproken woord: 1. Een overtuiging kan allereerst worden gekregen door de persoonlijkheid van de spreker. Wanneer het gesprokene zo gepresenteerd wordt dat het hem of haar geloofwaardig maakt. 2. Ten tweede kan overtuiging komen doordat de toeschouwer of luisteraar aangesproken wordt op zijn of haar emoties. 3. Ten derde kan overtuiging verkregen worden door het gesprokene zelf, wanneer het geheel op waarheid is gebaseerd en er overtuigende argumenten worden gebruikt. 4 27


“Een overtuiging zet zich vast in je psyche en bepaalt voor een groot deel je houding ten opzichte van situaties en ten opzichte van anderen”

“Door meer grip te krijgen op je overtuigingen vergroot je je persoonlijk leiderschap”

Vooroordelen houden je klein

Word een speels leider

Over Reint Gaastra

Als wij onze overtuigingen beter in beeld krijgen, kunnen we ons daarna afvragen: “Waar komen onze overtuigingen eigenlijk vandaan?” Het bewustzijn daarover maakt het ons gemakkelijker om bepaalde overtuigingen wel of niet bewust te houden. Een groot deel van onze overtuigingen komt uit onze jeugd. Uit welk gezin kom je? Waar ben je geboren? Met wat voor waarden en normen ben je opgegroeid? In wat voor sociaal milieu? Overtuigingen kunnen veranderen naarmate we opgroeien, vrienden krijgen, gaan werken en onze blik op de wereld een andere wordt. Soms veranderen je overtuigingen tijdens je loopbaan. Overtuigingen kunnen dan ook medeafhankelijk zijn van de fase in je leven. Als je 25 bent en de wereld aan je voeten ligt zit je vol met optimistische overtuigingen. Dat kan anders zijn als je 45 jaar bent en tot de conclusie bent gekomen dat je toch niet die carrière hebt gemaakt die je had gewild. Dan kunnen er mogelijk zuurdere of juist andere hoopgevende overtuigingen voor in de plaats zijn gekomen.

Mr. Reint Gaastra heeft na voltooiing van zijn studie Rechten in Utrecht een jarenlange achtergrond als manager bij Centraal Beheer Achmea en Kluwer Bedrijfswetenschappen. Hij heeft tevens een ruime ervaring als communicatiespecialist en trainer, adviseur op het gebied van maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid, dagvoorzitter van congressen, uitgever, auteur, journalist, columnist en interim-manager. Hij was zeven jaar hoofdredacteur van het directeurenblad ELAN. Hij schreef veelal over zaken die mensen in beweging brengen, maar wenste uiteindelijk ook zelf mensen ‘face to face’ in beweging te zetten. Dit doet hij vooral in trainingen op het gebied van zingeving, workshops, begeleidingstrajecten en via een-op-eengesprekken als coach. Reint laat zich in zijn manier van werken onder meer inspireren door concepten als het Kernkwadrant, Transactionele Analyse, het Coaching in Efficiency Program en De Goddelijkheid van de Mens. De manier waarop overtuigingen de mens sturen heeft zijn grote interesse. “En dan denk ik niet alleen aan individuen en managementteams, maar ook hoe binnen organisaties en bedrijven collectieve overtuigingen bestaan en kunnen ontstaan. Bijvoorbeeld hoe afdelingen over elkaar denken. En hoe het bedrijf over zichzelf denkt en over de leiding. Het veranderen van het overtuigingensysteem ten positieve leidt tot een andere manier van met elkaar omgaan en in wezen tot een andere, meer vruchtbare bedrijfscultuur.”

Overtuigingen zijn op zich dus niet verkeerd. We hebben ze nodig om duidelijkheid en houvast in ons leven te geven. Om zaken te kunnen duiden. Zo hebben we als mensheid ook overleeft. Soms willen we overtuigen, soms willen we overtuigd worden. En soms niet. Overtuigingen kunnen heilzaam zijn, maar we hebben onszelf er ook vaak onnodig door in de problemen gebracht. De centrale vraag daarbij is in wezen: dienen onze overtuigingen ons nog, of dienen bepaalde overtuigen ons niet meer? Kunnen we er afstand van doen en er een andere overtuiging voor in de plaats krijgen die ons meer dient? Zo had ik bijvoorbeeld lange tijd een sterk veroordelende overtuiging over Duitsland en de Duitsers. Inmiddels ben ik er achter gekomen dat daar ook prima mensen wonen en dat het een heel interessant en mooi land is. De aanvankelijke houding heeft mij in wezen ‘klein’ gehouden en een vooroordeel in stand gehouden, dat mij lange tijd tegenhield om nieuwe mogelijkheden te onderzoeken.

Onderscheid in overtuigingen Heb je je een mening, een overtuiging gevormd dan zet die zich vast in je psyche en deze bepaalt dan voor een groot deel je houding ten opzichte van situaties in het leven (bijvoorbeeld: ik leer toch nooit echt een goede speech te houden en mezelf krachtig te presenteren) en je houding ten opzichte van anderen (bijvoorbeeld: klanten zijn lastig). Door meer grip te krijgen op je overtuigingen, je er bewuster van te worden, vergroot je je persoonlijk leiderschap en ook je persoonlijk 28


welzijn. Je onbewuste overtuigingen zijn dan minder sturend in je leven. De vraag is dan ook: ben jij de baas over je overtuigingen of gaan je overtuigingen met jou op de loop? We kunnen meer greep op onze overtuigingen krijgen door er onderscheid in te maken. Zo zijn er bijvoorbeeld: • Bewuste (roken is slecht voor mij) en onbewuste overtuigingen (je hebt een diepgewortelde angst voor succes, maar realiseert je niet dat die angst zo’n beperkende invloed op je leven heeft) • Belemmerende (op die afdeling is altijd wat mis) en stimulerende overtuigingen (ik bied ze mijn kennis en hulp aan) • Overtuigingen over jezelf (ik doe altijd alles goed) over anderen (mensen zijn in wezen niet te vertrouwen) of over de wereld (de wereld waar wij nu in leven deugt niet) • Realistische (door gezond te eten leef ik langer) en onrealistische overtuigingen (als vijftigjarige kan ik nog prima mee in het eerste van Ajax) • Structurele (de relatie tussen Israël en Palestina) en tijdelijke overtuigingen (in wezen zijn de meeste overtuigingen tijdelijk. Je kunt om allerlei reden van mening veranderen. Door een calamiteit of door een inzicht, je wordt je van iets bewust). • Rationele (het is nu niet de tijd om een eigen zaak te beginnen) en emotionele overtuigingen (maar ik voel dat ik het nu toch moet doen) • Individuele (als Feyenoord-fan heb ik geen moeite met Ajaxfans) en collectieve overtuigingen (collectief gezien hoor ik als Feyenoord-fan Ajax-fans af te keuren).

Er valt heel veel over overtuigingen te zeggen. Maar graag wil ik hier mee afsluiten: als u steeds bewuster met uw overtuigingen leert omgaan, gaat u gemakkelijker door het leven en wordt u een speels leider! Daar ben ik van overtuigd! <

29



Trainer Wendela den Tonkelaar over onbewust leiderschap

Leiders dienen op het onbewuste te vertrouwen Een dagelijkse bezigheid van leidinggevenden is het nemen van beslissingen. Bij beslissen speelt het onbewuste een grote rol. De capaciteit van het onbewuste is namelijk ongeveer 200.000 keer zo groot is als van het bewustzijn. Daardoor kunnen leiders bij het doorhakken van complexe knopen zich beter laten leiden door hun onbewuste. Is bewust onbewust leiderschap de nieuwe trend?

D

e afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de processen in onze hersenen. Door nieuwe technologieën, zoals de MRI-scan, kan er tegenwoordig wetenschappelijk onderzoek gedaan worden naar onbewuste processen. Daaruit blijkt dat de kracht van het onbewuste veel groter is dan we aanvankelijk dachten. In Nederland heeft met name hoogleraar psychologie Ab Dijksterhuis de aandacht gevestigd op het onbewuste. In zijn boek ‘Het slimme onbewuste’ staat beschreven hoeveel slimmer het onbewuste is dan het bewuste denken. Het boek staat vol tips, onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek, om effectiever gebruik te maken van ons bewustzijn en onderbewustzijn. Een aantal tips zal ik hier bespreken in relatie tot leiderschap.

Afwegingen bij beslissingen Wendela den Tonkelaar, LEIDERS: “Een nachtje er over slapen werkt het beste. De volgende dag heeft het onbewuste de informatie verwerkt en een beslissing genomen”

30

Een van de dagelijkse bezigheden van een leidinggevende in een organisatie is het nemen van beslissingen. Hoger in de organisatie worden de beslissingen vaak belangrijker en complexer. In het nemen van beslissingen kan het onbewuste een grote rol spelen. Er

is berekend dat de capaciteit van het onbewuste ongeveer 200.000 keer zo groot is als van het bewustzijn. Hierdoor kan het nemen van complexe beslissingen beter aan het onbewuste overgelaten worden dan aan het bewuste denken. In het kader hiervan is het verstandig om bij beslissingen de volgende afwegingen te maken: • Is het een urgente beslissing waar direct een antwoord op moet komen? Dan is het bewuste denken het meest geschikt. • Is het een eenvoudige beslissing met maar een of twee factoren? Ook dan is het bewuste denken het meest geschikt. • Zodra het een beslissing is die complexer is en waarbij meerdere factoren meespelen, dan is het bewuste denken daar niet meer geschikt voor. De capaciteit van het bewustzijn is eenvoudigweg te klein om alle factoren te kunnen overzien en mee te laten wegen.

Onbewust beter bij complexiteit Een complexe beslissing kan het best genomen worden door het onbewuste. Het is hiervoor echter wel nodig dat je bewust alle gegevens verzamelt die nodig zijn om een beslissing te nemen. Lees alle stukken, luister naar experts en neem alle informatie in je op. Probeer in dit stadium de informatie op te nemen zonder er over te oordelen. Vervolgens is het nodig om het bewuste denken een tijdje uit te schakelen, op die manier heeft het onbewuste alle ruimte om tot een beslissing te komen. Uit onderzoek blijkt dat ‘een nachtje er over slapen’ het beste werkt. Het is ook mogelijk om het bewuste denken uit te schakelen door iets anders te gaan doen, zoals sporten of mediteren. De volgende dag heeft het onbewuste de informatie verwerkt en een beslissing genomen. 4 31


“Het onbewuste is veel slimmer dan het bewuste denken”

Behalve bij het nemen van beslissingen, kan het onbewuste ook van grote waarde zijn voor het contact met mensen. Als leider in een organisatie is het van groot belang om goed om te kunnen gaan met mensen, zoals medewerkers, klanten en concurrenten. Wanneer we mensen ontmoeten en ons een indruk willen vormen van die persoon is dat vrij complex. Is deze persoon te vertrouwen of niet? Wil ik met deze persoon zaken doen? Dit complexe proces is geschikter voor ons onbewuste, dan voor ons bewuste denken.

Wendela den Tonkelaar over het samenwerken met paarden en mensen: “Ik leer elke dag weer meer over leiderschap. Het is mijn uitdaging om dit ook op de deelnemers in de trainingen over te dragen en ook hen de kans te geven hun eigen leiderschap te ervaren en er mee te experimenteren”

32

Soms heb je bij iemand een ‘vreemd’ gevoel, het gevoel dat er iets niet klopt. Je kan er echter niet de vinger opleggen wat het is. Dit gevoel, ook wel intuïtie genoemd, komt uit het onbewuste. Uit onderzoek blijkt dat ons onbewuste veel beter andere mensen in kan schatten, bijvoorbeeld of iemand liegt of niet. Houd er wel rekening mee dat het onbewuste afhankelijk is van de informatie die je in je opneemt. Ook het onbewuste kan zich sterk laten beïnvloeden door eenzijdige informatie. Zo zijn we bijvoorbeeld geneigd om mensen sneller aardig te vinden wanneer we iets met elkaar gemeen hebben. Dat kan bijvoorbeeld dezelfde opleiding zijn, maar ook dezelfde beginletter van de naam. Zorg dus dat het onbewuste voldoende informatie over een persoon heeft op diverse vlakken om die persoon goed te kunnen doorgronden. <

Over Wendela den Tonkelaar Wendela den Tonkelaar heeft van jongs af aan een grote interesse in zowel paarden als mensen. Inmiddels is dat uitgegroeid tot twee grote passies die zij heeft gecombineerd in haar werk als trainer en paardencoach. Haar interesse in het gedrag, het brein en de psyche van mensen leidde haar naar de studie psychologie. Binnen deze studie heeft zij zich gespecialiseerd in training en coaching. Daarna is zij gaan werken als trainer in persoonlijke ontwikkeling. Wendela: “Naast studie en werk zijn paarden altijd een grote hobby geweest. Ik heb me veel verdiept in de psychologie van de paarden. Toen ik jaren geleden hoorde dat in Amerika paarden veel door psychologen worden ingezet als feedbackmiddel, wist ik meteen dat ik dat hier ook wilde gaan doen. Inmiddels maak ik regelmatig gebruik van paarden in trainingen en ik geniet er nog altijd even veel van. De samenwerking met de paarden is voor mij enorm inspirerend. Van zowel de paarden als de mensen leer ik elke dag weer meer over leiderschap en krijg ik de kans om mijn persoonlijke leiderschap te vergroten. Het is mijn uitdaging om dit ook op de deelnemers in de trainingen over te dragen en ook hen de kans te geven hun eigen leiderschap te ervaren en er mee te experimenteren.” 33



Trainer Rex Franzen over aanleg en zelfinzicht

Dynamisch assessment en het herkennen van leiderschapskwaliteiten Naast persoonlijkheidsvragenlijsten, motivatie-onderzoeken, capaciteitentests en simulaties is ook de eigen intuïtie van de assessor in belangrijke mate bepalend voor het eindoordeel of iemand beschikt over de gevraagde kwaliteiten. En onderschat ook het zelfinzicht van de deelnemer niet!

T

ijdens mijn loopbaan bij verschillende psychologische advies- en trainingsbureaus was ik onder de indruk van de systematische manier waarmee er gemeten werd wat iemands aanleg is om zich als leider in een groep te kunnen manifesteren. Persoonlijkheidsvragen-lijsten, motivatievragenlijsten, capaciteitentests en simulaties vormen een uitstekende basis om je oordeel als assessor op te baseren.

Exploreren waar iemands kracht ligt

Rex Franzen, LEIDERS: “Mijn kracht ligt vooral in de voorbereiding en uitvoering van een programma dat leiders serieus neemt”

34

Er is bij mij echter altijd een behoefte naar meer geweest. Natuurlijk, je oordeel moet methodisch verantwoord zijn en gebaseerd op goed en gedegen onderzoek naar de voorspellende waarde van de ingezette instrumenten. Ik zou vloeken in de psychologische wereld wanneer ik iets anders zei. Maar met twintig jaar consultancyervaring in tientallen bedrijven weet ik ook dat je eigen intuïtie in belangrijke mate bepalend is voor het eindoordeel of iemand beschikt over de gevraagde kwaliteiten. En we moeten ook het zelfinzicht van

de deelnemer bepaald niet onderschatten. Zo zat ik ooit met een directeur van een wereldwijd opererende zeevrachtvervoerder te praten over wat hij nu van belang vond om richting te geven aan de toekomst. Moordende concurrentie, sterk fluctuerende brandstofprijzen, langlopende contracten die flexibel inspelen op wijzigingen moeilijk maakte, vroegen om krachtig leiderschap. Na een half uurtje praten over competenties en voorbeelden hoe hij daar invulling aan gaf, schoof het gesprek steeds meer richting waarden en normen en bedrijfscultuur. Hoe bijvoorbeeld om te gaan met de toenemende diversiteit van de personeelspopulatie? Hoe als leider een goede balans te vinden tussen locale belangen en bedrijfsbelangen op corporate level? Hoe beslissingen te durven nemen die van belang zijn voor de werkgelegenheid van honderden mensen en hun gezinnen? Ik besloot om op de onderzoeksdag de gebruikelijke assessmentinstrumenten slechts gedeeltelijk in te zetten en de nadruk te leggen op zijn zelfreflectie naar aanleiding van de simulaties. Wat was zijn leervermogen om van fouten te leren? In welke mate kon hij uitstijgen boven de operationele vraagstelling? En bovenal, hoe authentiek bleef hij onder de toenemende druk van het programma? Op het moment dat wij het traject afrondden, waarbij ik hem bepaald niet spaarde met een kritische feedback op wat hij had laten zien, gaf hij mij terug dat hij dit van tevoren niet verwacht had en in eerdere assessments nooit zo had meegemaakt. Niet weer een zoveelste

4 35



“Je eigen intuïtie is in belangrijke mate bepalend voor het eindoordeel of iemand beschikt over de gevraagde kwaliteiten”

standaard assessment met toeters en bellen, maar echte interesse voor de persoon in kwestie en een oordeel waar hij zich, na enige aarzeling, in belangrijke mate in kon vinden. Dat bracht mij tot de overtuiging steeds meer te doen met ‘Dynamisch Assessment’. De kern van het programma bevat een aantal reguliere bouwstenen, maar daarom heen leg je samen met de deelnemer een reis af. Anders gezegd, je bouwt als het ware een ‘discovery center’ waarin je samen exploreert waar iemands kracht ligt en welke omstandigheden van invloed zijn op de persoonlijke effectiviteit. Soms betekent dat inspelen op de situatie door een assessor in te schakelen die uit hetzelfde werkdomein komt. Een andere keer schakel je een coach in als co-assessor die mogelijk ook tips geeft op het vlak van bijvoorbeeld presentievaardigheid. Mijn kracht ligt vooral in de voorbereiding en uitvoering van een programma. Het neerzetten van een geloofwaardige rollenspeler, het schrijven van een business case, het interviewen van door de wolgeverfde seniors of aankomende talenten en wel op een manier dat ze serieus genomen worden en ze zich serieus genomen voelen. Dát inspireert mij tot op de dag van vandaag en onderscheidt ‘mijn’ assessments van de standaard. Natuurlijk vraagt een dergelijke aanpak tijd, maar de ‘return on investment’ is veel groter dan het traditioneel testen op en rapporteren over een aantal competenties. < 36

Over Rex Franzen Mr. Rex Franzen werkte na zijn studie Nederlands Recht aan de Universiteit van Utrecht voor het Bureau voor Rechtshulp om vervolgens als arbeidsrechtdeskundige aan de slag te gaan. Hij maakte daarna de overstap naar meerdere organisaties actief op het gebied van Human Resources Management. Daar ontwikkelde hij zich tot een specialist op het gebied van assessment. Ook het gebruikmaken van rollenspelen in selectieprocessen hebben zijn aandacht. Het is een kwaliteit van Rex om mensen te observeren binnen een bedrijfssetting. Wie zet de lijnen uit, waarom volgen medewerkers de ene leider wel en de andere niet? Hoe identificeer je degenen die richting geven en kunnen geven aan processen en mensen? Het goed meten van de uitgangssituatie en vervolgens het doorvragen waar men echt naar toe wil, is zijn kracht. “Ik kan goed luisteren en analyseren om daarna praktisch aan het werk te gaan met de focus op zichtbaar resultaat. Dat doe ik op basis van opgedane ervaringen in vele organisaties waar ik heb mogen rondkijken. Van multinational tot MKB, van verpleeghuis tot gemeente. Omdat ik in aanleg nieuwsgierig ben, zorgt dat ervoor dat ik niet snel in de valkuil stap dat ik de vraag probeer te kanaliseren binnen één enkel model of ervaringskader.” 37


Trainer Ellen van Loon over Brainmanagement Mental Wellness (BMW)

Een baanbrekende coachingsmethode

Het belang van de emotionele ontwikkeling van leiders is een element dat terug te vinden is in veel leiderschapsprogramma’s. Ontwikkeling en jezelf beter leren kennen is één, maar hoe ga je om met blokkades? Brainmanagement Mental Wellness (BMW) is een baanbrekende coachingsmethode gebaseerd op recent neurowetenschappelijk onderzoek. BMW coaching werkt via de natuurlijke werking van het brein. Deze actuele coachingsmethode is concreet, doeltreffend, krachtig en snel.

H

oeveel medewerkers in organisaties staan bloot aan stress en werkdruk? Hoeveel van hen hebben het gevoel van de ene op de andere dag te overleven in plaats van te leven? En hoeveel worstelen met vermoeidheid, klachten als hoofdpijn, benauwdheid, druk op de borst, hyperventilatie, dreigende burn-out, onbegrijpelijke emoties die naar boven komen, slaapstoornissen, angsten en depressies?

van directe collega’s en last van weerstanden hebben bij verandering en wel zo dat dit hen veel energie kost en men uit balans raakt. En dat alles ondanks persoonlijke ontwikkeltrajecten, management boeken over persoonlijke effectiviteit of zelfs een aantal sessies bij een psycholoog. Voor veel psychische en lichamelijke klachten ligt de oorzaak in het brein. Onvolledig verwerkte negatieve ervaringen of trauma’s zijn dikwijls de oorzaak van negatieve gevoelens, angsten, niet lekker in je vel zitten en allerlei lichamelijke ongemakken. Sterker nog, deze trauma’s uit het verleden blijken in je functioneren meer parten te spelen dan je denkt. Ze kunnen je zelfs ernstig ziek maken. Het is daarom de moeite waard eens te kijken hoe ons brein functioneert. Wat doen traumatische, onverwerkte ervaringen die je in het verleden hebt opgedaan in je brein? Waar komen bijvoorbeeld irreële angsten als faalangst in management, angst voor verandering in de organisatie of in je privéleven en fobieën vandaan?

Persoonlijk verleden, bewustzijn van heden Faalangst in management Ellen van Loon, LEIDERS: “Bij mijn begeleiding als coach of trainer ervaren mensen dat ik de onderste steen boven wil laten komen om het gewenste doel te bereiken”

Als leider heb je regelmatig met medewerkers met dit soort klachten te maken. Maar ook leiders zelf kunnen niet lekker in hun vel zitten, moeite hebben met bepaald gedrag of de stijl van communiceren

Uit divers psychologisch onderzoek is gebleken, dat je herinneringen worden opgebouwd uit ‘mentale plaatjes’, die bestaan uit geuren, kleuren, vormen, smaak, woorden, geluiden en de hierbij behorende lichamelijke sensaties. Deze mentale plaatjes worden niet op één plek

4 39


in het brein opgeslagen, maar in fragmenten, die op verschillende plaatsen in de hersenen worden vastgehouden door hersencellen met een specifieke taak. Zo weten we dat er gedeelten in het brein zijn waar we geluiden bewaren, bepaalde gedeelten waar we kleuren opslaan en andere gedeelten voor geuren. Alle fragmenten in het brein zijn door een soort code met elkaar verbonden tot een herinnering: een cluster. Wanneer je je iets herinnert, dan stelt het bewustzijn, uit alle fragmenten die deel uitmaken van dit cluster, opnieuw een plaatje samen. Je weet dan weer waar iets heeft plaatsgevonden, je hoort weer de klank van de muziek of de stemmen van toen, ruikt weer dezelfde geur en ondergaat opnieuw dezelfde lichamelijke en emotionele gewaarwordingen. Op deze manier reconstrueert het brein voortdurend het verleden. Sterker nog, letterlijk alles wat je nu kunt, begrijpt, zegt, denkt en doet komt voort uit wat je vanaf je prille bestaan hebt geleerd en ervaren. Al deze herinneringen zijn in de hersencellen opgeslagen. En bij alles wat je in het dagelijkse leven waarneemt via de zintuigen, worden deze herinneringen of clusters gebruikt als vergelijkingsmateriaal. Heb je je, bijvoorbeeld, wel eens afgevraagd hoe het komt dat je bij het zien van een banaan deze niet alleen herkent als een banaan, maar dat je ook weet dat deze eetbaar is, wat de smaak ervan is en dat je de banaan moet pellen voordat je het kunt eten? Dit lijkt allemaal heel gewoon, maar om dit te kunnen moet het brein een groot aantal vergelijkingen maken tussen nieuwe input en alles wat er in het verleden reeds is opgeslagen in de hersencellen. Ons bewustzijn van het heden wordt op deze wijze sterk bepaald door deze opgeslagen gegevens uit je persoonlijke verleden! Dit is namelijk het enige vergelijkingsmateriaal dat voor jou beschikbaar is.

Bad clusters Wanneer je extreem angstig of depressief bent, lukt het je brein niet om de juiste verbindingen te maken tussen de verschillende fragmenten. Je slaat een ervaring dan niet goed op. Er liggen dan 40


‘losse’ en ongecodeerde fragmenten verspreid in het brein die je niet als vanzelf tot een complete herinnering kunt samenstellen! Helaas zijn al die fragmenten op zich wel verbonden met het deel van je brein dat verantwoordelijk is voor het opslaan en regelen van je lichamelijke reacties (fysiologie) en emoties. Daardoor kan het gebeuren dat, als je bijvoorbeeld een bepaalde geur ruikt of kleur of voorwerp ziet, dit je een gevoel van angst en onbehagen geeft. Een gevoel dat je niet direct thuis kunt brengen. Plotseling wordt je overvallen door het gevoel, terwijl je het niet kunt plaatsen in de situatie waarin je je bevindt. Toch gebeurt dat niet zonder oorzaak. In de situatie van nu komen elementen voor die in het brein direct geassocieerd worden met angst of woede vanwege een negatieve ervaring in je verleden. Er is dan een ‘bad cluster’ aan het werk, dat wil zeggen vergelijkingsmateriaal waarvan geen juiste ‘code’ is gemaakt en die onbehaaglijke of onbestemde gevoelens oproept zonder dat je weet waarom. Bad clusters kunnen worden veroorzaakt door heftige of traumatische ervaringen, zoals vernederingen, fysiek geweld, afwijzing, verraad, incest, marteling, een ongeval of rampsituatie. Maar ook door zaken als een uitbarsting van een boze ouder of leraar, leidinggevenden, het ontvangen van een onheilsbericht, mededelingen van plotseling ontslag of het niet doorgaan van een lang verwachte promotie kunnen bad clusters ontstaan. Hierbij is belangrijk dat alleen je eigen gevoel bepaalt of iets traumatisch is. De bepalende factor voor dat negatieve gevoel is niet de objectieve ernst van een trauma, maar of jij die ervaring op dat moment als een trauma ervaart. Het gaat primair om jouw perceptie. Als gevolg van extreme angstgevoelens die daarmee gepaard gaan, heeft het bewustzijn de verschillende fragmenten van die ervaring wel opgeslagen, maar deze bij wijze van spreken niet voorzien van een code of label met daarop de vermelding bij welke ervaring het specifieke fragment hoort. Daardoor is het voor het bewustzijn niet mogelijk een ‘compleet’ plaatje te genereren. Je voelt je angstig of

“Met BMW coaching worden onbewuste belemmerende overtuigingen opgespoord en op een natuurlijke wijze getransformeerd in positieve, inspirerende energie”

vervelend, maar weet niet waarom. Je ervaart in een bepaalde situatie plotseling hartkloppingen, maar hebt geen idee hoe dat komt. Je voelt je plotseling geblokkeerd of ondergaat een onverwachte humeurverandering, maar je kunt daar geen specifieke oorzaak voor vinden. Dit is het effect van een bad cluster. Deze stressgevoelens blijven bestaan zolang het bad cluster aanwezig is en ‘getriggerd’ wordt. Dat dit buitengewoon vervelende gevolgen voor het welbevinden en de gezondheid kan hebben, laat zich gemakkelijk raden. Zeker als deze onbestemde gewaarwordingen en gevoelens dikwijls optreden. Bad clusters zijn onprettige stoorzenders die je dagelijks functioneren ernstig kunnen belemmeren en je beletten jezelf verder te ontplooien en te ontwikkelen. Bad clusters verstoren de fysiologie met als uiteindelijk gevolg: psychische en psychosomatische aandoeningen. BMW coaching speelt adequaat op bovenstaande problematiek in. Met BMW coaching worden bad clusters en daarmee onbewuste belemmerende overtuigingen met grote precisie opgespoord en definitief op een natuurlijke wijze getransformeerd in positieve, inspirerende energie! Door middel van BMW coaching neemt het persoonlijk inzicht en je bewustwording sterk toe. Er ontstaat een helder zicht op motieven en drijfveren. En stress wordt sterk gereduceerd waardoor er rust en ruimte in lijf en leven ontstaat. <

Over Ellen van Loon Naast haar werk als coach begeleidt Ellen van Loon teams en hun leiders bij het creëren van een high performance-samenwerking. “Door inzicht te krijgen in het proces van teamontwikkeling en het begrijpen van het eigen gedrag in relatie tot de ander, komt elk individu in het team beter tot zijn recht en gaat het team als geheel beter presteren. Ik ben gecertificeerd DISC gedragsconsultant. In de interactieve trainingen maak ik gebruik van beproefde programma’s die internationaal succesvol zijn gebleken.” De inspiratie van Ellen wordt gevoed door kennis, methodieken en inzichten die haar helpen een levenskunstenaar te zijn. Haar bronnen komen uit alle ‘windrichtingen’: oosterse visie en benadering van lijf en leven, energetisch werk, gedragsanalyse, beproefde managementmethodieken en wetenschap. Haar opleiding bestaat uit kennis over veranderingsprocessen bij mensen in organisaties, teamontwikkeling, systeemwerk, energetisch werk en BMW Coaching. “Bij mijn begeleiding als coach of trainer ervaren mensen dat ik de onderste steen boven wil laten komen om het gewenste doel te bereiken. Maar ook kan ik waar nodig loslaten. Ik sta voor samenwerking en energie. Voor sterk leiderschap, inzicht en teamontwikkeling. Maar ook in het benutten van talent en het ervaren van bezieling en verbinding.” 41


Trainer Hiske Huiting over ‘zijn’ en ‘doen’

Groots leiderschap bewijst zich in de praktijk Zo nu en dan staan er leiders op die bijzonder positief opvallen. Wat maakt hen groots? Bij sommigen zijn het de resultaten die ze boeken, bij anderen de diplomatieke vaardigheden die het hem doen. Bij echt grootse leiders valt steeds weer RUST op.

O

ver leiderschap worden veel boeken geschreven en elk jaar komen er weer mooie nieuwe vormen en stijlen bij. De basis voor leiderschap en de ontwikkelingen daarin zijn daar prima in terug te vinden. Maar de praktijk is vaak weerbarstig. De hectiek van de dag en onverwachte tegenvallers maken het moeilijk de kennis en vaardigheden van leiderschap in de praktijk te brengen.

De basis van die rust ligt in zelfvertrouwen of zoals het woord het al zegt, vertrouwen in jezelf. Dat lijkt simpeler dan het in de praktijk is. Want hoe kun je iemand vertrouwen, die je nog niet echt kent? Natuurlijk kent u uzelf wel. Maar weet u wat uw hart of zielenwens is? Wat uw reden van bestaan is? Het ontdekken van wie je werkelijk bent, maakt een groots zelfvertrouwen mogelijk. En een groot vertrouwen in jezelf, geeft rust. Rust doordat je minder afhankelijk wordt van anderen, minder afhankelijk van hun mening, of wat anderen van jou, je keuzes en gedrag vinden. Die rust geeft je vrijheid. Vrij om weer onbevangen te zijn als een kind. Vrij om te lachen om je ego en te vertrouwen op je intuïtie. Vrij om op eigen wijze te handelen in de complexe dagelijkse praktijk.

Realistische oefeningen Onbevangen als een kind

Hiske Huiting, LEIDERS: “Hoe groots wilt u in uw dagelijkse praktijk worden?”

Zo nu en dan staan er leiders op die op een bijzondere manier positief opvallen. Wat maakt hen groots? Bij sommigen zijn het de resultaten die ze boeken, bij anderen de diplomatieke vaardigheden. Bij leiders die ik groots vind valt mij steeds weer RUST op. Niet dat ze zich niet kwaad of druk maken, maar hun aard en gedrag straalt in de praktijk rust uit. En met die rust bereiken ze grootse resultaten en zijn tegenvallers of crisissituaties geen werkelijk probleem. Het valt op dat ze leiding nemen in plaats van dat ze leidinggeven. Hun grootsheid bewijst zich in de praktijk.

Grootsheid is niet aan te leren, maar wel te ontwikkelen in een combinatie van training, coaching en de dagelijkse praktijk. Daarbij zijn een aantal essenties te onderscheiden. Zelfkennis bijvoorbeeld is te ontdekken en leidt tot zelfvertrouwen. Daarnaast is onbevangen zijn een keuze die ervoor zorgt dat we ons verbinden met de echte realiteit. Onafhankelijkheid geeft ons rust. Verbondenheid maakt de impact van ons handelen grootser. Vanzelfsprekend heb je als leider vaardigheden nodig. En een leiderschapsstijl die bij jezelf en je omgeving past maakt je natuurlijk sterker. Word je dan automatisch een groots leider? 4 43


“Door trainingen bewust te combineren met coaching en oefeningen in uw dagelijkse praktijk is een veel hoger rendement van ontwikkeling haalbaar”

Het kan. Een betere vraag is echter: Hoe groots wilt u in uw dagelijkse praktijk worden? Door trainingen bewust te combineren met coaching en oefeningen in uw dagelijkse praktijk is een veel hoger rendement van ontwikkeling haalbaar. De trainingen brengen u kennis en vaardigheden die u als leider nodig hebt. De coaching helpt u meer op uw persoonlijke ontdekkingstocht. De oefeningen ‘on the job’ zijn soms eenvoudig, soms diepgaand, frequent of eenmalig, maar het zijn in wezen altijd oefeningen die bij uw persoonlijke leiderschapsontwikkeling passen. U krijgt eigenlijk als vanzelf de ‘cases’ die u nog nodig heeft om nieuwe stappen te maken op uw bord aangeboden. Door deze realistische oefeningen ontwikkelt u inzichten over en vaardigheden ten behoeve van uw eigen leiderschap. Het bewustzijn groeit en kennis over de impact van het gedrag wordt vergroot. Door te oefenen met nieuw gedrag, wordt het effect daarvan zichtbaar. Kortom, u leert in de training, van de coaching, maar bovenal van de praktijk die daarop volgt. Groots leiderschap gaat niet om aanzien. En succes is geen doel op zich, maar een logisch gevolg. Leiderschap is dan ook veel meer dan een optelsom van kennis, kunde en vaardigheden. Het is wie je bent en hoe je je gedraagt in verschillende omstandigheden. Leiderschap is daarmee bovenal persoonlijk en bewijst zich pas in de praktijk. Het is meer dan weten, het is ‘zijn’ en ‘doen’. Leiderschap ontwikkelen is een ontdekkingstocht van wie je bent, waar je talenten liggen en bovenal bewustwording van je eigen gedrag, van je persoonlijkheid en de impact daarvan op je omgeving. En daarmee gaat u als leider vanzelf RUST uitstralen en bereikt u succes! <

Over Hiske Huiting Hiske Huiting is een doener, leergierig en sterk gedreven, zijn enthousiasme raakt iedereen. Hij is een idealist, droomt hardop, maar is ook confronterend en een realist. “Van mooie woorden alleen wordt niemand wijzer.” Met zijn technische achtergrond heeft hij geleerd te analyseren en structureren. Als projectleider heeft hij geleerd dat bouwen meer bij hem past dan beheren. In zijn HRM-functie heeft hij geleerd dat mensen ingewikkelder en boeiender zijn dan techniek. Op basis van zijn werkervaringen heeft hij zijn inlevingsvermogen en coachende vaardigheden ontwikkeld. Gestoeld op die ervaring leidt en begeleidt Hiske nu als troubleshooter veranderingen in organisaties op het raakvlak van leiderschap, organisatie en mensen. En maakt hierbij zakelijke ambities waar. De mens, zijn ontwikkeling en zijn zakelijke context is wat Hiske boeit. Niet alleen theoretisch, maar bovenal praktisch. Het praktische is ook het bijzondere wat Hiske boeit aan zingeving. “Het is niet grijpbaar, maar je kunt er wel naar handelen en het maakt je vollediger en rijker.” De keuze om het podium op te gaan, lezingen te geven, te doceren en te trainen is een bewuste keuze vanuit zijn hart om zijn kennis en ervaring met anderen te delen. “Het ontwikkelpad voor u om tot groots leiderschap te komen begeleid ik graag. In training en coaching, in de persoonlijke oefeningen, maar ook daarna. Ik noem dit laatste nazorg in de praktijk. Nazorg vergroot het rendement van een training aanzienlijk. En aangezien ik een praktijkmens ben, geniet ik pas echt als ik zie dat u als leider uw grootsheid in de praktijk vormgeeft!” 45



Trainer Ada Knol over businessecologie

In welke fase van ontwikkeling bevindt uw bedrijf zich? Organisaties beleven net als in de natuur verschillende seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Elk seizoen vraagt om ander leiderschap. In welk seizoen bevindt uw bedrijf zich? En past u daar nog wel bij? En uw medewerkers?

I

n welke fase bevindt zich een bedrijf en in welk bedrijfsproces voelt iemand zich thuis? In het nieuwe managementconcept ‘Businessecologie’ worden deze fases inzichtelijk gemaakt op een S-curve, net zoals in een product-life-cycle. De fases op de S-curve zijn vergelijkbaar met de seizoenen in de natuur. Cyclisch gezien beleven organisaties, net als in de natuur, verschillende seizoenen: lente, zomer, herfst en winter.

Vier bedrijfsseizoenen

Ada Knol, LEIDERS: “Businessecologie helpt bedrijven nog succesvoller te zijn door de diversiteit van de medewerkers inzichtelijk te maken”

46

Zo kan de opstartfase van een bedrijf bij uitstek worden gezien als de ‘lente’. Deze fase vraagt om veel initiatief en daadkracht van de leider, gecombineerd met nuchterheid en zakelijkheid om het bedrijf daadwerkelijk van de grond te doen komen. Vanuit de pioniersfase gaat het bedrijf de ‘zomer’ in, het bedrijf wordt volwassen. De initiatiefrijke en daadkrachtige leider gaat zich dan veelal vervelen en het wordt dan tijd voor een leider die houdt van het operationaliseren van het bedrijf. Dan volgt de ‘herfst’. Er wordt nog volop geoogst, maar de vernieuwing stopt. Nu is het oppassen geblazen voor de aandeelhouders. Boekhoudkundig doet dit bedrijf het weliswaar nog heel goed, maar

met het oog op de continuïteit van de onderneming is de vraag gerechtvaardigd: ‘Waar komt de volgende oogst vandaan?’ Want in de ‘winter’ raakt het bedrijf in verval, tenzij op tijd wordt ingegrepen en er geïnvesteerd wordt in vernieuwing. Dit vraagt in wezen om transformatiemanagement. Er is in deze fase behoefte aan een leider die op basis van de bestaande kwaliteiten van het bedrijf een nieuwe toekomst weet te scheppen. En zo kan een nieuw cyclus beginnen.

Seizoenen binnen een afdeling Naast de ontwikkelingsfases van een bedrijf kan het principe van de seizoenen ook worden toegepast op de verschillende afdelingen binnen een bedrijf. Het bedrijf ontstaat vanuit een idee en er is veel initiatief voor nodig om dit idee vorm te geven. Mensen die zich senang voelen bij dit bedrijfsproces hebben vaak functies als onderzoeker of productmanager. Zodra het idee vorm heeft gekregen, kan er worden gezaaid (lente). Business development-medewerkers kunnen dan van start gaan. Vervolgens starten de verkoop- en marketingactiviteiten om de markt te laten weten dat er een nieuw product of een nieuwe dienst te koop is. Hiervoor zijn enthousiaste verkopers en marketeers nodig. Tijdens en na de verkoop krijgt de operatie vorm en de organisatie een structuur (zomer). Bedrijfsprocessen zoals service delivery en orderadministratie passen bij deze fase. De oogst van al deze activiteiten wordt binnengehaald in de herfst. De producten en diensten die zijn verkocht, worden betaald door de 4 47


“Leidinggevenden en medewerkers voelen zich aangetrokken tot verschillende activiteiten en verschillende seizoenen”

klant. De winter is dan ook bovenal het domein van de boekhouding en administratie. De mensen op deze afdeling zijn over het algemeen gericht op inhoud, de cijfers en ze waarderen stabiliteit. De balans wordt opgemaakt en vervolgens kan als het goed is een nieuwe cyclus beginnen.

Diversiteit verhoogt kans op succes Leidinggevenden, professionals en medewerkers voelen zich aangetrokken tot verschillende activiteiten en verschillende seizoenen. Door nu de voorkeuren van mensen inzichtelijk te maken en van daaruit aansluiting te zoeken bij de doelstelling en de samenstelling van een team en bedrijf, wordt meer gebruik gemaakt van de specifieke kwaliteiten van het personeel, zijn de medewerkers productiever en wordt de arbeidsvreugde verhoogd. Dit proces begint echter bij de directie. Want sluit de samenstelling van het directieteam nog wel aan bij de levensfase en de doelstelling van het bedrijf? Het is bewezen dat diversiteit in teams en organisaties de kans op succes aanmerkelijk verhoogt. Businessecologie helpt bedrijven nog succesvoller te zijn door de diversiteit van de medewerkers inzichtelijk te maken én te relateren aan de doelstelling en het ontwikkelingsstadium van het bedrijf! Voordat men besluit om een training of een coachingstraject te volgen is het altijd wijs om zich te realiseren in welke fase van ontwikkeling het bedrijf, de betreffende afdeling, een leidinggevende of een medewerker zich bevindt. Dit plaatst de training en coaching in een bredere context en maakt de gekozen ontwikkelingsactiviteit effectiever en toekomstgerichter. < 48

Over Ada Knol Op haar zeventiende jaar ging Ada Knol studeren aan de HEAOEL in Enschede. Haar managementervaring deed zij op bij Wilkinson Sword en KPN. Omdat ze meer contact met klanten wilde ervaren, besloot ze tot een overstap naar de verkoop bij Sun Microsystems/Oracle. Bij sales kreeg ze een toenemende behoefte aan meer diepgang in gesprekken. En daarom rondde ze in 2009 de Post-HBO Registeropleiding Professional Coaching af en verdiepte zich in zingeving door middel van de training ‘De Goddelijkheid van de Mens’. Ada heeft een passie voor het ontwikkelen van mens en organisatie. Dit komt voort uit haar gedrevenheid om zichzelf te ontwikkelen én datgene wat ze heeft geleerd met anderen te delen. Ze heeft het vermogen om helderheid te scheppen in (crisis)situaties en vernieuwing te initiëren waar dat nodig is. Ze vindt het een uitdaging om een ander zijn of haar kracht te doen hervinden en die vernieuwde kracht in actie te laten komen. Ada maakt ondermeer gebruik van het concept ‘business ecologie’ om mensen en bedrijven te helpen bij het realiseren van hun doelstellingen. Ada is opgegroeid op het Drentse platteland. Hier ontwikkelde ze de liefde voor het tuinieren naar haar moeders voorbeeld. Haar vader leerde haar de liefde voor muziek en zang. Met plezier is ze nu nog zangeres in een band. Inmiddels heeft Ada samen met haar partner een divers samengesteld gezin met een Nederlands-Nigeriaanse dochter, een Nederlands-Hongaarse zoon en een Nederlands-Hongaarse dochter.

49



Nieuwe kennis over de leerprincipes van de hersenen van volwassenen

Zes principes voor een optimaal lerende organisatie We weten allemaal dat we makkelijk leren als we nog jong zijn. Kleine kinderen leren makkelijk een nieuwe taal, leren makkelijk nieuwe vaardigheden en kunnen makkelijk rijtjes stampen. Maar hoe zit dat eigenlijk met leren voor volwassenen? De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de werking van de hersenen. Hieruit is nieuwe kennis naar boven gekomen over de leerprincipes van de hersenen van volwassenen. In een lerende organisatie kunnen deze zes principes bij uitstek worden toegepast.

E

en van de belangrijkste ontdekkingen van de afgelopen tijd is dat onze hersenen constant nieuwe cellen blijven vormen en nieuwe verbindingen blijven leggen. Dit betekent dat het tot op zeer hoge leeftijd mogelijk is om nieuwe dingen te leren. Dit kan bestaan uit kennis opdoen, maar ook nieuwe vaardigheden leren, nieuw gedrag ontwikkelen, op een nieuwe manier ergens tegenaan kijken of leren omgaan met nieuwe technologie. Wanneer we iets nieuws leren dan maken de hersenen nieuwe verbindingen tussen bepaalde hersencellen. Als we dit nieuwe gedrag een aantal keer herhalen komt er een soort paadje in onze hersenen dat we steeds makkelijker gaan gebruiken. Het nieuwe gedrag lijkt dan ineens makkelijker te gaan, het gaat als ‘vanzelf’! 50

1. Emoties Er zijn zes verschillende principes die de hersenen stimuleren om nieuwe verbindingen te maken. Deze principes gebruiken wij allemaal in onze trainingen. Hierdoor ontstaat er een optimaal leereffect. Het is heel goed mogelijk om deze leerprincipes ook in uw organisatie toe te passen. Het eerste principe is het gebruik van emoties. Wanneer een ervaring gekoppeld is aan een emotie onthouden we deze vele malen beter dan zonder emoties. Zo weet bijvoorbeeld iedereen nog waar hij was op 11 september 2001. Maar niemand weet meer waar hij was op bijvoorbeeld 11 november 2001. Overigens geldt dit principe voor zowel positieve als negatieve emoties. In onze trainingen zorgt bijvoorbeeld de ontmoeting met paarden voor sterke emoties, waardoor de ervaring langer onthouden wordt.

2. Herhaling, herhaling, herhaling Het tweede principe is herhaling. Hoe vaker iets herhaalt wordt, hoe duidelijker het ‘paadje’ in de hersenen wordt uitgesleten. Hierdoor wordt het beter onthouden. Dit principe wordt toegepast in het rijtjes stampen. Maar dit geldt ook voor het leren van nieuw gedrag. In onze trainingen krijgen deelnemers de kans om te oefenen met gedrag, waardoor het een aantal keer herhaald kan worden. Het is belangrijk om ook in een organisatie mensen de kans te geven om nieuwe gedrag steeds weer te herhalen om het goed te kunnen leren. 4 51



Door al deze principes te gebruiken in onze trainingen ontstaat een optimaal leereffect

Uit onderzoek blijkt dat gedrag veertig dagen herhaald moet worden om er een nieuw patroon van te maken. Dit is bijvoorbeeld de tijd die nodig is om te wennen aan een nieuw computersysteem.

door het management, zal het langer duren voordat iedereen dit onder de knie heeft, dan wanneer men het zelf had bedacht.

5. Focus en aandacht 3. Alle zintuigen gebruiken Het derde principe is het gebruik van alle zintuigen. Wanneer zo veel mogelijk zintuigen worden betrokken in een ervaring, dan wordt die ervaring beter onthouden. Herkent u bijvoorbeeld wel eens een geur die herinneringen oproept aan vroeger? Verschillende zintuigen kunnen toegang geven tot de paadjes in onze hersenen. Bovendien zijn sommige mensen meer auditief ingesteld en anderen meer visueel. Wanneer met de paarden gewerkt wordt dan worden verschillende zintuigen daarin actief betrokken, gehoor, zicht, geur en tast.

4. Zelf creëren Het vierde principe is dat iemand iets beter onthoudt wanneer hij het zelf gecreëerd heeft. Het is makkelijker om iets te onthouden dat je zelf bedacht of ontdekt hebt, dan iets dat iemand anders je heeft verteld. Je hersenen hebben dan als het ware zelf het paadje al gebouwd. Daarom is het belangrijk om in een training zelf ervaring op te doen en niet alleen kennis overgedragen te krijgen. In paardencoaching ontdekken mensen zelf hoe zij het beste met het paard om kunnen gaan. Een aantal keer de mist in gaan is hier een belangrijk onderdeel van. Dit vergroot de leerervaring. In organisaties kan dit ook toegepast worden door mensen de mogelijkheid geven om zelf oplossingen te bedenken en ruimte te geven om fouten te maken. Fouten maken is een belangrijk onderdeel van het leerproces. Wanneer een nieuwe werkwijze bijvoorbeeld geheel voorgeschreven is 52

Het vijfde principe is focus en aandacht. Wanneer je je focust op een ding, dan is dit sneller aan te leren dan wanneer je met veel tegelijk bezig bent. Paarden reageren heel sterk op focus en lopen direct weg wanneer iemands aandacht afgeleid is. Wanneer je nieuw gedrag met veel aandacht uitvoert zal het sneller onthouden worden en steeds makkelijker gaan. Ook in een organisatie is het belangrijk om focus aan te brengen in de werkzaamheden. Houd er rekening mee dat onze hersenen er moeite mee hebben om zich lang achter elkaar te concentreren. Na gemiddeld twintig minuten dezelfde taak uitvoeren neemt de activiteit van de hersenen sterk af. Om onze hersenen optimaal in te zetten om iets nieuws te leren moeten ze gestimuleerd worden om goed te werken. Onze hersenen worden gestimuleerd door zuurstof, fysieke beweging, gezonde voeding en door afwisseling in cognitieve taken.

6. Voortbouwen op bestaande patronen Het zesde en laatste principe heeft de maken met het voortbouwen op bestaande patronen in de hersenen. Het is makkelijker om een nieuw paadje te maken vanuit een bestaand paadje. Het makkelijkst is het dus om te beginnen met iets dat iemand al kan en van daaruit er nieuw gedrag aan toe te voegen. Dit betekent ook dat dingen die in trainingen geleerd worden constant gekoppeld moeten aan de praktijk. Anders is het lastig om in de werksituatie het juiste paadje in de hersenen weer terug te vinden. < 53

Hoofdstuk 3

Span of Control De spiegelfunctie van paarden naar de mens komt zeer direct naar voren als we op de bok van een koets zitten met de leidsels van een span paarden in de hand. Maar ook alleen, met een paard in de bak. Door paardenmennen of paardencoachen komen, onder begeleiding, de meest wezenlijke processen van individu, team en organisatie aan de orde.

“De paarden laten zien wie we zijn”

56

Paarden en hun leefgewoonten

58

Span of Control: training of incentive?

60

Spiegelneuronen

64

Door paardencoaching met jezelf in gesprek komen

73

Medewerkers

75

Het materiaal van Span of Control

98

Paardencoaching: FAQ’s

100

Schapendrijven

104

Programma’s

106

Span of Control

Span of Control

Introductie Span of Control

Paarden laten zien wie we zijn

M

ensen kunnen veel leren van de eerlijke en oprechte manier waarop paarden in het leven staan. Deze spiegelfunctie van de paarden naar de mens komt wel zeer direct naar voren als we de leidsels van een span paarden in de hand hebben en op de bok van een koets zitten. Maar ook als men alleen met een paard in de bak staat. Door hun directe reacties op ons gedrag laten de paarden ons onverholen zien wie we zijn en hoe we denken, handelen en samenwerken. Het is onze missie om - samen met de koetsiers, spreekstalmeesters, paardenfluisteraars en trainers - mensen, door middel van Span of Control en dus door middel van het directe contact met de paarden in de natuur, dichter bij zichzelf te brengen en zo bij te dragen aan de ontwikkeling van het individu en in het verlengde daarvan het team en de organisatie. In de trainingssessie en teambespreking na het paardenmennen of het paardenfluisteren komen, onder begeleiding, zo spelenderwijs en als van nature de meest wezenlijke processen van individu, team en organisatie aan de orde. < 56

57

Span of Control

Span of Control

Natuurlijk gedrag en contact met mensen verklaard

Paarden en hun leefgewoonten

Om bij elkaar te blijven als kudde moeten paarden goed met elkaar samenwerken en communiceren

Paarden hebben van nature een aantal basisbehoeften: veiligheid, drinken, eten, lichamelijk contact en spelen. Leven in een kudde maakt het vervullen van deze behoeften mogelijk, maar ook in de interactie met mensen komen deze aspecten sterk naar voren.

De alfamerrie heeft verschillende taken. Zij zorgt dat de hiërarchie in stand blijft en de onderlinge verhoudingen goed blijven. Het is immers heel belangrijk om een sterke band met elkaar te hebben als kudde. De alfamerrie zorgt ook voor een groot deel voor de opvoeding van de veulens in de kudde, zodat de veulens de regels van de kudde leren. De alfamerrie bepaalt de route die de kudde aflegt. Paarden leggen gemiddeld zo’n twintig kilometer per dag af. De alfamerrie loopt voorop, de veulens lopen in het midden van de groep, met hun moeders ernaast. De hengst loopt achteraan en houdt de groep bij elkaar. De hengst bepaalt het tempo waarin de groep zich voortbeweegt. Dit bepaalt hij aan de hand van omgevingsfactoren, zoals de nabijheid van roofdieren.

E

r zijn boeken vol geschreven over het gedrag van (wilde) paarden. Deze kennis komt uit onderzoek in de ethologie, oftewel dierengedragswetenschap. Gedomesticeerde paarden gedragen zich nog vrijwel hetzelfde als wilde paarden. Dit komt enerzijds doordat paarden niet bij ons in huis leven en daardoor een groot deel van de dag op zichzelf aangewezen zijn, in tegenstelling tot bijvoorbeeld honden. En anderzijds doordat paarden, in hun bestaan van enkele miljoenen jaren, nog maar relatief kort gedomesticeerd zijn. Hun evolutie is hierdoor niet sterk door mensen beïnvloed en ze staan daarom nog erg dicht bij hun wilde familieleden.

Samenwerken en communiceren Paarden leven in het wild in kuddes van ongeveer acht individuen. Een kudde bestaat uit een hengst, een aantal merries en hun veulens. Voor paarden is het van wezenlijk belang om in de kudde bij elkaar 58

te blijven. Het zijn prooidieren en als kudde is het makkelijker om te overleven dan alleen. Raak je je kudde kwijt, dan ben je ten dode opgeschreven. Paarden hebben geen klauwen of hoorns om mee aan te vallen. Het zijn vluchtdieren. Het enige dat ze hebben zijn lange benen en veel uithoudingsvermogen, zodat ze snel en ver kunnen rennen. Zodra er ook maar het kleinste vermoeden van gevaar is, rennen ze weg. Pas als ze op een veilige afstand zijn, zullen ze omkijken om te zien wat het vermoedelijke gevaar was. Om tijdens deze vluchtacties bij elkaar te blijven als kudde moeten paarden goed met elkaar samenwerken en communiceren.

De hiërarchie in de kudde Paarden communiceren vrijwel alleen maar via lichaamstaal. Het bekende hinniken doen ze vrijwel niet, omdat geluiden hun positie verraden aan roofdieren. Om goed met elkaar te kunnen samenwerken in de kudde is er sprake van een duidelijke hiërarchie. Elk paard heeft een vaststaande plaats in die hiërarchie. Hierdoor weet elk dier precies wat zijn of haar taken zijn. Bovenaan in de hiërarchie staat de alfamerrie. De alfamerrie is het vrouwelijke paard dat de leiding heeft. Zij is meestal de oudste merrie van de kudde, met de meeste ervaring in het zoeken van voedsel en water. 4

Zoeken naar leiders Paarden zijn planteneters en eten ongeveer twintig uur op een dag. Ze slapen dus maar een paar uur. Over het algemeen slapen ze staand, waarbij ze om de beurt de rechterbenen en de linkerbenen laten rusten. Behalve eten en slapen, houden ze zich bezig met spelen en het versterken van hun sociale contacten. In een kudde worden evenveel hengsten als merries geboren. De hengsten moeten echter de haremkudde uit wanneer ze een

vruchtbare leeftijd hebben bereikt. Deze jonge hengsten sluiten zich aan bij een ‘bachelor-kudde’, een kudde die alleen maar uit hengsten bestaat. Dit werkt precies hetzelfde als een gewone kudde en bereidt de jonge hengsten voor op het leiden van hun eigen harem. Wanneer een hengst oud en sterk genoeg is zal hij proberen om zijn eigen harem te gaan vormen. Dit kan hij doen door jonge merries bij andere harems weg te halen. Merrieveulens kunnen niet in de kudde blijven, omdat dit tot inteelt leidt. Deze merries zijn dus makkelijk weg te ‘kapen’ door een andere hengst. Soms is een hengst te oud en te zwak geworden voor een eigen harem. Zijn harem wordt dan overgenomen door een jonge hengst. In een kudde is veiligheid voor paarden het allerbelangrijkst. Dit laten ze ook zien in de interactie met mensen. Paarden sluiten zich aan bij mensen om een kudde te vormen, omdat dit veiliger is dan alleen zijn. Ze zoeken in mensen een leider die voor veiligheid zorgt. Wanneer ze zich veilig voelen komen een aantal andere behoeftes naar boven. De basisbehoefte is eten en drinken. Wanneer ook hierin voldaan is komt de behoefte naar boven aan sociale interactie. Paarden ‘kroelen’ veel met elkaar, dit is een soort knuffelen. En ze spelen veel met elkaar. Ook in de interactie met mensen komen deze behoeftes van paarden sterk naar voren. < 59

Span of Control

Span of Control

Span of Control: training of incentive? S

pan of Control is een speels, energiek en diepgaand managementinstrument dat ondernemers, managers en medewerkers door interactie met een span toppaarden in staat stelt om zichzelf beter te leren kennen, inzichten te verkrijgen en vaardigheden te ontwikkelen. Daarnaast is Span of Control ook een bijzondere belevenis en een interessant, ontspannen en gezellig evenement dat zich uitermate goed leent als een incentive voor groepen, bijvoorbeeld voor medewerkers, klanten, relaties of leden van een vereniging. Span of Control staat garant voor een leuke en betekenisvolle dag uit. Gebruikt men Span of Control als een trainingsinstrument dan fungeert het span paarden als een spiegel en indicator van het innerlijk van elke deelnemer en de kwaliteit van de samenwerking van het team. Door de spontane interactie met de koetsiers en de paarden in de natuur komt men spelenderwijs tot nieuwe inzichten over zichzelf en het team. Door de paarden te mennen leert men zichzelf kennen. Onbewust wordt bewust. Onuitgesproken wordt uitgesproken. Door de respectvolle omgang met de ongekunstelde paarden buiten de bedrijfsmuren in de natuur, uit de routine van alledag en het daadwerkelijk zelf mennen van een span paarden wordt men zich al doende bewuster van zichzelf en krijgt men een duidelijker beeld van het persoonlijk leiderschap, samenwerkingsvaardigheid en werkelijke samenwerkingsbereidheid. 60

Teamleden raken als gevolg van Span of Control gemakkelijk met elkaar in gesprek over hoe de onderlinge samenwerking kan worden verbeterd, de organisatie kan worden aangepast en de toekomst strategisch anders kan worden vormgegeven. Het instrument laat ook spelenderwijs zien waar men ‘staat’ als team. Niet voor niets is het Span of Control naast een tool voor het intensiveren van het persoonlijk leiderschap een krachtig teambuildingsinstrument. Span of Control bestaat uit, afhankelijk van de wensen van de klant, meerdere onderdelen: de Cross Country, de vaardigheidsproeven en een aansluitende training of groepscoaching. Zo is de Cross Country een uitdagende avontuurlijke rit met een tweespan paarden of meerdere aanspanningen door bossen en natuurgebieden. De tocht gaat grotendeels over onverharde wegen. Kuilen, plassen en modderpaden accentueren het ongekunstelde karakter van de rit. De deelnemers, die in teams over de verschillende koetsen zijn verdeeld, mogen tijdens de tocht zelf de leidsels van een tweespan wedstrijdpaarden in handen nemen. De topkoetsiers zorgen ervoor dat alles in goede banen wordt geleid en de veiligheid wordt gegarandeerd. De Cross Country is een recreatief evenement, maar kan dus ook als een speels teambuildinginstrument worden gebruikt. De heenrit eindigt op een natuurlijke open plek alwaar de vaardigheidsproeven worden gehouden. Deze vaardigheidsproeven bevatten een competitie-element en worden met de aangespannen koets afgelegd 4 61

Span of Control

Span of Control

De koetsiers behoren stuk voor stuk tot de nationale of internationale top op het gebied van tweespan of vierspan mennen

op een professioneel parcours dat eerst te voet onder begeleiding van de wedstrijdleider wordt verkend. Daarna geeft de koetsier de leidsels over aan de deelnemers. Wanneer iedereen het parcours met de koets heeft verkend en de leidsels in handen heeft gehad, volgt er een onderbreking voor een hapje en een drankje. Daarna kan de wedstrijd beginnen. De winnende aanspanning wordt beloond met champagne! Het menparcours is geheel in stijl en voorzien van de benodigde faciliteiten. Onze goed uitgeruste incentivetrailer gevuld met koffie, thee, frisdranken, fruit en andere lekkernijen is de basis voor het event. Professionele audio & video installatie voorziet in alle multimedia behoeftes. Zoals de verslaggeving van de spreekstalmeesters, de communicatie op de koetsen maar ook de digitale wedstrijdwaarneming. De spreekstalmeester is de persoon die het gehele evenement in harmonie laat verlopen. Hij/ zij is verantwoordelijk voor de tijdsindeling en het verloop van het evenement. De spreekstalmeester licht de achtergrond van paarden en koetsiers uitvoerig en met humor toe. De koetsiers behoren stuk voor stuk tot de nationale of internationale top op het gebied van tweespan of vierspan mennen. Hun paarden zijn van grote klasse. De chef d’équipe zorgt ervoor dat het parcours opgebouwd is en intact blijft tijdens de vaardigheidsproeven en de wedstrijd. Hij registreert de tijd en noteert het aantal strafpunten. 62

Wordt er gekozen voor de trainingsvariant dan kunnen de vraagstukken die binnen een team of afdeling spelen aan de hand van Span of Control in beweging komen. Om deze processen in goede banen te leiden en te ondersteunen wordt een ervaren managementcoach ingezet. Deze is ook gespecialiseerd om de op de koets opgedane inzichten te vertalen naar de praktijk van alledag op de werkvloer. Kort geformuleerd wordt Span of Control als trainingsinstrument ingezet bij: • managementvraagstukken • managementdevelopment • teambuilding • fusieprocessen • communicatievraagstukken • het doorbreken van oude patronen en starre bedrijfsculturen het aan de oppervlakte laten komen van sluimerende en onuitgesproken conflicten • het vergroten van het zelfinzicht van individu en team het vergroten van het persoonlijk leiderschap • het ontwikkelen van een waardengestuurde organisatie • het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op de toekomst en als vertrekpunt voor een brainstormsessie. Het nuttige en het aangename worden bij Span of Control verenigd! < 63

Span of Control

Waarom paarden mensen spiegelen en hoe mensen mensen spiegelen

Spiegelneuronen Dat paarden zo goed in staat zijn ons een spiegel voor te houden als het gaat om wat er zich in ons hoofd afspeelt, is wetenschappelijk te verklaren. Sterker nog, wij mensen kunnen het ook. Paardencoach Wendela den Tonkelaar zou willen dat we dat vermogen vaker gebruikten.

R

egelmatig vragen mensen aan mij hoe het nou komt dat paarden mensen zo goed kunnen spiegelen. “Het lijkt wel alsof het paard mijn gedachten kon lezen!” Het is een bijzondere ervaring dat veel losmaakt in mensen. Sommige mensen geloven in de telepathische kracht van paarden. De film The horsewhisperer heeft uiteraard bijgedragen aan het zweverige, mystieke imago van het paardenfluisteren. Er is echter niets geheimzinnigs aan. Het spiegelende vermogen van paarden is zelfs zeer wetenschappelijk te verklaren. Het is interessant om wat dieper in te gaan op deze verklaring, omdat wij mensen hier zelf ook veel van kunnen leren over onszelf. Ook mensen hebben dit spiegelende vermogen, we gebruiken het echter niet vaak. Ik pleit er voor dat mensen vaker gebruikmaken van dit vermogen en ik zal dat hieronder beargumenteren.

Onbewust proces Door de uitvinding van de hersenscan (MRI-scan) zijn in de neuropsychologie de afgelopen jaren veel nieuwe ontdekkingen gedaan. Een van de belangrijkste ontdekkingen is die van de spiegelneuronen. Neuronen zijn cellen in de hersenen die met elkaar communiceren. 4 65

Span of Control

“De reden dat spiegelneuronen bestaan is dat we hierdoor het gedrag van mensen om ons heen kunnen voorspellen en daarop kunnen reageren”

“Mensen én dieren spiegelen elkaar onder invloed van spiegelneuronen. Dieren reageren sterk op hun spiegelneuronen, mensen onderdrukken deze reactie vaak”

Via het zenuwstelsel komen deze signalen bij de juiste lichaamsdelen terecht. Zo kan bijvoorbeeld het zien van een kopje koffie het signaal ‘arm optillen’ oproepen. Dit signaal wordt in de hersenen doorgegeven. Je hebt al vaker je arm opgetild om een kopje koffie te pakken, dus dit patroon is al bekend in de hersenen. De juiste neuronen worden geactiveerd, waardoor het signaal bij de arm uitkomt. Het vastpakken van een kopje met koffie erin, is een vrij precieze handeling. Doordat wij deze handeling al heel vaak verricht hebben, kunnen onze hersenen deze moeilijke handeling heel precies uitvoeren, zonder dat we er bewust over hoeven na te denken. Dit proces gaat onbewust. Je kan ondertussen gewoon doorpraten, terwijl je hersenen alles regelen. Op een hersenscan kunnen we zien welke neuronen geactiveerd moeten worden om je arm op te tillen om een kopje koffie van tafel te pakken.

spiegelen gezichtsuitdrukkingen en emoties van de ouders. Wanneer je een baby iets wil laten eten, dan doe je zelf je mond open (‘hap’) en de baby doet ook zijn mond open. Ook kleine kinderen spiegelen nog sterk. Waarschijnlijk wordt dit ons later afgeleerd. Wij vinden het beleefder om niet direct te reageren door te spiegelen. Dieren reageren over het algemeen heel sterk op hun spiegelneuronen. Sommige (huis)dieren hebben geleerd hier niet meer op te reageren. Maar voor wilde dieren geldt dit niet, zij volgen gewoon hun instinct. Bij dieren die in groepen leven kunnen we de reacties op elkaar heel goed zien. Wanneer vogels allemaal in dezelfde boom zitten en één vogel vliegt weg, dan vliegen ze direct allemaal weg. Dit gaat zo snel, dat het lijkt alsof de hele zwerm vogels in één keer tegelijk wegvliegt. In werkelijkheid is het echter zo dat één vogel begint en de anderen hem spiegelen. Paarden en koeien in weilanden zien we altijd met de hele kudde tegelijk grazen, naar een andere plek lopen, slapen of (bij koeien) liggen herkauwen. De hele kudde spiegelt elkaar. Mensen met honden of katten zullen waarschijnlijk wel herkennen dat hun huisdier henzelf en hun bezoek spiegelt. De kat gaat op schoot zitten bij iemand die heel sociaal is. De hond gromt tegen iemand die onzeker (angstig) is. Als je verdrietig bent lijkt het net alsof de hond of kat dit ‘voelt’.

Bijzondere ontdekking Spiegelneuronen zijn ontdekt door de Italiaanse wetenschappers Rizzolatti, Fogassi en Gallese. Tijdens hun onderzoek naar hersenactiviteit werd iets bijzonders ontdekt. De ‘arm optillen’-neuronen werden niet alleen geactiveerd wanneer de proefpersoon een kopje koffie van tafel moest pakken, maar ook wanneer de persoon tegenover hem een kopje koffie van tafel pakte. De hersenen spiegelen dus de hersenen van de persoon tegenover hem, ook wanneer ze zelf de bijbehorende activiteit niet uitvoeren. Wanneer de neuronen geactiveerd worden door iemand die tegenover je zit, dan noemen we dit spiegelneuronen. Er is in de jaren na deze ontdekking veel on66

Span of Control

derzoek gedaan naar spiegelneuronen. Het blijkt dat vrijwel alle neuronen in onze hersenen kunnen spiegelen. Dit betekent dat we niet alleen fysieke handelingen spiegelen (zoals een arm optillen), maar ook emoties, attitudes, lichaamstaal, et cetera.

Bedoelingen inschatten De reden dat spiegelneuronen bestaan is dat we hierdoor het gedrag van mensen om ons heen kunnen voorspellen en daarop kunnen reageren. We kunnen dan makkelijker met elkaar samenleven. En mensen die goed met elkaar samenleven hadden evolutionair gezien, een grotere kans van overleven. Als we zien dat iemand met een mes op ons afkomt, moeten we snel kunnen inschatten of dat mes bedoeld is om in onze ribben te steken of om aan ons te geven om het brood te snijden. Door de emotie van de ander te spiegelen (woede of behulpzaamheid), kunnen we snel inschatten wat de bedoelingen van de ander zijn. Ook staan we sneller klaar om hierop te reageren, de neuronen zijn immers al geactiveerd. Dit scheelt dus tijd. Wanneer iemand met een mes op ons afkomt en de emotie ‘woede’ is snel geactiveerd, dan kunnen we sneller vluchten of terugvechten.

Dieren en hun spiegelneuronen Vanuit de onderzoeken met mensen, apen en andere dieren is de theorie ontstaan dat alle sociale dieren spiegelneuronen bezitten. Het verschil tussen mensen en dieren is echter dat mensen minder snel in actie komen wanneer hun spiegelneuronen actief worden. Bij baby’s zijn de spiegelende reacties nog heel sterk aanwezig. Baby’s

kwetsbaar. Hun enige ‘wapens’ zijn hun lange benen en hun uithoudingsvermogen, waarmee ze snel kunnen vluchten van roofdieren. Elkaar kunnen spiegelen is dus van levensbelang. Wanneer een paard niet snel genoeg reageert op de angst van een kuddegenoot en dus niet snel genoeg vlucht met de kudde, is hij ten dode opgeschreven. Wanneer paarden met mensen samenwerken zien zij die mensen als een onderdeel van hun kudde. Zij zullen dus die mensen ook spiegelen. Dit doen ze zeer nauwkeurig, net zoals bij andere paarden. Ook hierbij hebben zij het gevoel dat hun leven er van afhangt. Ze hebben niet geleerd dat het onbeleefd is om direct te zeggen wat je ergens van vindt, zoals wij mensen aan onze kinderen leren. Zij hebben juist geleerd dat het goed is om te vertrouwen op je instinct en de kudde te spiegelen. De reden dat paarden mensen spiegelen is dus heel simpel dat zij reageren op wat hun spiegelneuronen hun vertellen. Wanneer de mens angstig is, dan ziet het paard dit aan de kleinste signalen in de lichaamstaal van de mens. De spiegelneuronen van ‘angst’ worden bij het paard geactiveerd en het paard gaat vluchten. Dit is ongeacht of de mens ook (letterlijk) vlucht of niet. Een ander voorbeeld is wanneer de mens zich focust op een bepaald punt waar hij heen wil gaan. Bij het paard worden de spiegelneuronen van focus en richting geactiveerd en het paard loopt dezelfde kant op als de mens.

Samenwerken met paarden Paarden leven van nature in kuddes. In die kuddes gebruiken paarden spiegelneuronen om met elkaar samen te werken, voornamelijk op het gebied van overleven. Paarden zijn prooidieren en daardoor erg

Vertrouwen op onbewuste processen Het kan voor mensen veel opleveren om ook op hun spiegelneuronen te vertrouwen, net als paarden. Mensen hebben vaak het idee4 67

Span of Control

Span of Control

“Wanneer je meer op je spiegelneuronen vertrouwt, kan je dit inzetten om adequater en met minder moeite te reageren op andere mensen”

dat ze alles moeten verklaren, er over na moeten denken en het bewust moeten verantwoorden (aan zichzelf ). Wanneer je iemand ontmoet en het ‘voelt niet goed’, maar je kan het niet verklaren, dan doe je niets met dat gevoel. Ondertussen zit dat gevoel wel in de weg en neemt een deel van je aandacht in beslag. Mensen gaan dan zoeken naar een verklaring, die vaak niet (bewust) te vinden is. Wanneer je vertrouwt op je spiegelneuronen kan je heel makkelijk aanvoelen of dat slechte gevoel komt door de onzekerheid van die andere persoon, of boosheid, of leugenachtigheid, et cetera. Het vertrouwen op spiegelneuronen vraagt om meer te vertrouwen op je onbewuste processen. Minder bewust bezig zijn en nadenken, meer ruimte geven aan onbewuste processen. Stel, er komt een grote reorganisatie in het bedrijf waar je werkt. De directeur van jouw divisie zegt: “Maak je geen zorgen, met deze divisie komt het helemaal goed”. Je luistert er naar en je voelt vreugde en energie. Dit betekent waarschijnlijk dat je spiegelneuronen de vreugde en energie van de directeur spiegelen. Je hoeft je dus inderdaad geen zorgen te maken over de reorganisatie. Wanneer je echter luistert naar het verhaal van de directeur en je voelt angst en onzekerheid dan is de kans groot dat je dit spiegelt van de angst en onzekerheid van de directeur. De directeur weet misschien helemaal niet zeker dat het allemaal wel goed komt met jullie divisie en praat dus onzin. Dit is een nuttige manier om je spiegelneuronen te gebruiken. 68

Het is echter niet mogelijk om dit bewust te doen. Je moet juist niet bewust gaan nadenken over de reorganisatie, maar puur luisteren naar wat je onbewust spiegelt van de directeur.

Tegenstrijdige boodschappen Andersom is het als directeur ook handig om te weten dat je medewerkers ook spiegelneuronen hebben. Wanneer je onzeker bent over de situatie, maar in een toespraak zegt dat je wel zelfverzekerd bent gebeurd er het volgende met de medewerkers. Ze horen je zeggen dat je zelfverzekerd bent en dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over de reorganisatie. Ze voelen ondertussen onzekerheid, doordat de spiegelneuronen in dit gebied actief worden. Dit zijn twee tegenstrijdige boodschappen. Hierdoor zullen mensen in de war raken. Dat kost veel energie. Over het algemeen zijn de onbewuste processen bij mensen sterker dan de bewuste processen. Dat kost dus nog meer energie. Het resultaat van deze toespraak is dan geheel niet zoals hij bedoeld was. Kortom, zowel mensen als dieren spiegelen elkaar onder invloed van spiegelneuronen. Dieren reageren sterk op hun spiegelneuronen. Mensen onderdrukken deze reactie vaak. Wanneer je meer op je spiegelneuronen vertrouwt, kan je dit inzetten om adequater en met minder moeite te reageren op andere mensen. < 69

Span of Control

Span of Control

Introductie paardencoaching

Paardenfluisteren als individueel coachingsinstrument

E

en toepassing voor persoonlijke ontwikkeling binnen Span of Control is het zogenaamde paardenfluisteren of paardencoaching. Bij deze variant komen de deelnemers één op één met een paard in contact. In hun ontmoeting ervaren ze communicatie in een wel zeer pure vorm. Het paard spiegelt het gedrag van de mens en de directe lessen daaruit zijn krachtig. De afgelopen jaren hebben we ervaren dat er vele toepassingen mogelijk zijn. <

70

71

Span of Control

Span of Control

Door paardencoaching met jezelf in gesprek komen

P

aardencoaching wordt in de volksmond ook wel ‘paardenfluisteren’ genoemd. Daarbij staat fluisteren in wezen voor het op een invoelende wijze contact maken met een paard om zo persoonlijk de spiegel voorgehouden te krijgen. Om dat mogelijk te maken staat een persoon, onder nieuwsgierige blikken van zijn collega’s, alleen met een paard in een paardenbak. Een wel heel bijzondere individuele ervaring die uiteindelijk iedereen in de groep kan ondergaan. Doel van dit gebeuren is dat men door de omgang met het paard zichzelf beter leert kennen om zo bijvoorbeeld ook een betere ‘teamplayer’ te worden.

het paard ook met angst reageren. Is men niet kordaat en doortastend, dan zal het paard zijn eigen weg zoeken. Is men niet congruent in gedrag, dan zal het paard dit beantwoorden met wispelturigheid. Is men daarentegen authentiek en ‘uit een stuk’ dan volgt het paard zonder problemen de aanwijzingen op. Door de ongekunstelde puurheid van het paard kunnen wij als mensen veel over onszelf te weten komen. Hoe staan we in het leven? Geven we onszelf wel genoeg leiding? Aarzelen we niet teveel? Ben ik wel oorspronkelijk in mijn denken en doen? Sta ik met remmingen en aannames over mezelf in het leven?

Het is de bedoeling dat de betreffende manager of medewerker contact met het paard maakt, het paard op zijn of haar gemak stelt en uiteindelijk opdrachten geeft. Uiteraard krijgt iedereen die dit wil ervaren een uitvoerige coachende instructie van de echte paardenfluisteraar en worden na afloop op een respectvolle wijze de bereikte resultaten geëvalueerd, met persoonlijke groei als ultiem doel.

Geen enkel antwoord op bovenstaande vragen is fout. Wat telt is dat het paard, met zijn of haar gedrag, het menselijke gedrag perfect reflecteert en zo confronterend en direct behulpzaam kan zijn bij zelfonderzoek. In dat opzicht is paardenfluisteren een boeiende metafoor als het om personal coaching, zelfmanagement, zelfkennis en zelfontwikkeling gaat. Om zo uiteindelijk beter op het werk, in het team of op de afdeling te kunnen functioneren. Paardencoaching kan dan ook prima op een serieuze manier worden ingezet voor persoonlijke ontwikkelingstrajecten en teamdevelopment-processen. Paardencoaching zorgt ervoor dat mensen op een essentieel niveau met zichzelf en met elkaar in gesprek komen. <

In de omgang met het paard wordt de gemoedstoestand van de mens door de reacties van het paard krachtig gespiegeld. Paarden scannen het denken en voelen de gemoedstoestand van degene die hij of zij tegenover zich heeft. Is men bijvoorbeeld angstig dan zal 72

73

Span of Control

Span of Control

Introductie

Koetsiers en hun paarden

D

e diverse ervaren koetsiers die betrokken zijn bij het Span of Control geven u de gelegenheid om een span wedstrijdpaarden te ‘beteugelen’ en te ‘controleren’. Een bijzondere ervaring wat u in wezen als een privilege mag beschouwen. Zeker gezien het feit dat een jarenlange training de enige manier is om een span paarden in samenspel met de koetsier in topconditie te krijgen. Met trots kunnen wij dan ook melden dat wij met een aantal zeer gevestigde namen in de paardenmensport samenwerken. Dankzij de ervaring en de bijzondere vaardigheden van de koetsiers kunt u veilig en ten volle ervaren hoe het is om een span toppaarden in draf door de natuur te leiden. De koetsiers zijn stuk voor stuk boeiende authentieke personen die door hun karakter en ervaring een belangrijke meerwaarde voor het Span of Control bieden. Ze hebben bijzondere verhalen te vertellen. De meeste van hen zijn zelfstandig ondernemer en hebben een eigen paardenbedrijf met lesmogelijkheden voor paardrijden en paardenmennen, maar ook voor het fokken, opleiden en verkopen van toppaarden. Kortom, het zijn ondernemende professionals die voor u klaar staan! <

74

75

Span of Control

Span of Control

Cowboy, treinovervaller, gevoelsmens en topmenner

Koetsier Henk Garrits

Koetsier Henk Garrits houdt van afwisseling in zijn leven. De man, die tot het Nederlands A-kader van tweespannen in de mensport behoort, deinst er niet voor terug om in zijn vrije tijd cowboytje te spelen.

E

igenlijk is het treinrovertje. Want samen met een tiental vrienden overvalt hij dan te paard de stoomtrein Apeldoorn – Dieren. Op bestelling weliswaar. “We laten een paar dagen onze baard staan, zodat het er wat ruiger uitziet. We overleggen op de dag van het evenement met de machinist waar we de overval zullen plegen. En galopperen dan onverwachts naast de trein en schieten met alarmpistolen losse flodders naar binnen. De treinpassagiers, veelal medewerkers van een bedrijf die een jubileum vieren of een feestje hebben, zitten lekker aan een borreltje en belanden dan ineens in het Wilde Westen. We stuiven dan de trein binnen en slaan soms het ‘feestvarken’, waar we van tevoren een foto van hebben gekregen, in de boeien en nemen die mee op een paard. Ze schrikken wel even hoor, maar de meeste mensen hebben dikke pret. En wij ook.” 76

“Ik kan me goed in het paard verplaatsen, me met een paard vereenzelvigen”

Het verhaal typeert de onverstoorbare Henk Garrits die, als het om paarden gaat, van alle markten thuis is. De liefde voor paarden zit diep en begint al vroeg voor de zoon van een veehandelaar. Eerst nog met een bok voor de wagen, maar later toen hij naar de lagere school ging spande hij dagelijks een pony in om de weg naar school af te leggen. Uiteraard kreeg hij tijdens de rit steeds meer meerijders. Tijdens schooltijd stond de pony te grazen in het weiland naast de school, zodat de kleine Henk hem tijdens de lessen in de gaten kon houden. Weer later werd de pony een paard. En toen hij op de rijvereniging in Voorst zijn latere vrouw Ans leerde kennen was hij voorgoed aan de paardenwereld verkocht. Want ook zijn schoonvader had een passie voor de edele viervoeter en stap voor stap groeide hij zo door in het familiebedrijf. “Toen mijn schoonvader overleed hebben we besloten het bedrijf voort te zetten.” Zijn stalhouderij De Viervoeter in het Veluwse Lieren verhuurt nu bijvoorbeeld fraaie koetsen, wagens en arrensleden voor speciale gelegenheden, zoals huwelijken, jubilea en bijzondere manifestaties op Paleis Het Loo. Ook het werk met het Span of Control vindt hij boeiend. “Dat is leuk werk hoor, maar het kan ook bloedserieus zijn. Veel grote bedrijven, ook uit het buitenland, maken daar gebruik van en laten hun personeelsleden paarden mennen. Ik krijg dan drie of vier mensen bij mij op de koets. Soms krijgen ze een microfoon om en worden ze gefilmd. Ze komen om de beurt op de bok om zelf te mennen. Ik zit er dan naast. We hebben dan de leukste en vaak ook interessante gesprekken. Maar er gebeurt soms ook van alles. De een begint met de zweep te slaan en de ander gooit zomaar onder het rijden de leidsels van de kar. Dat kan natuurlijk niet. Het gedrag van de mensen

komt bij de evaluatie van de training aan de orde. Ook wij koetsiers worden daar bij betrokken. Het is frappant om dan elke keer weer te constateren dat er een direct verband bestaat tussen de wijze waarop managers hun personeel aan het werk zetten en behandelen en de wijze waarop ze dat met de paarden doen. Ik vind het fijn om bij zoiets fundamenteels betrokken te zijn.” Soms werkt Garrits met een van zijn paarden ook mee aan een clinic van een ‘paardenfluisteraar’. “Het is boeiend om te zien wat er gebeurt als een persoon voor het eerst alleen met een paard in de bak komt te staan. Het is de kunst om dan het paard te laten doen wat jij wilt door wezenlijk contact te maken. Je doortastendheid, oprechtheid, dubbele agenda of angst komen direct tot uiting in het gedrag van het paard. Het paard fungeert als je spiegel. Tegenwoordig verbaas ik me nergens meer over, maar in het begin stond ik toch wel even te kijken dat mensen zo bang voor een paard kunnen zijn dat ze erg emotioneel worden als ze er uiteindelijk naast durven staan.” Het laat zien dat de voormalig Nederlands kampioen Tweespan bovenal een gevoelsmens is. Een aspect van Garrits dat sterk naar voren komt in de interactie met zijn menpaarden. “Ik kan me goed in het paard verplaatsen, me met een paard vereenzelvigen. Dat helpt bij het opbouwen van een vertrouwensband. Dat duurt lang hoor. Van nature ben ik echter op de lange termijn gericht. Ik ben geduldig. Een paard moet voor je willen werken. Als ik met twee paarden voor de koets aan een wedstrijd meedoe, zal ik altijd de boel heel proberen te houden. Als ik aan een nationale of internationale menwedstrijd meedoe, wil ik dus ook niet ten koste van alles de paarden iets laten doen dat hen dwingt over hun grenzen heen te gaan en zich te forceren. Er zijn belangrijkere zaken in het leven dan winnen.” < 77

Span of Control

Span of Control

“Ik vond het mennen vanaf de bok eerst maar een oude mannensport”

Koetsier Herman ter Harmsel Wanneer je bij Herman ter Harmsel het terrein van zijn stalhouderij en manege ‘Achter ’n bos’ te Rijssen oprijdt valt als eerste een imposante vrachtwagen op. Een fraai gespoten en glimmende truck met oplegger die de ambities van koetsier Herman ter Harmsel volledig verraadt. Hij gebruikt de truck wanneer hij met zijn team naar nationale en internationale wedstrijden vierspan mennen gaat.

E

en inkijkje maakt duidelijk dat de oplegger van alle gemakken is voorzien. Hierin kunnen eenvoudig zes paarden worden vervoerd, maar er is ook volop ruimte om bijvoorbeeld alle tuigwerk en wedstrijdkostuums op te bergen. Een keuken maakt deel uit van de uitrusting en uiteraard kan er ook in overnacht worden. Er hangt wel een prijskaartje van maar liefst tweehonderdduizend euro aan. Voor Herman ter Harmsel een verantwoorde investering als je het vergelijkt met zijn ambitie om blijvend bij de top-5 van het Nederlandse Akader van de vierspan mensport te horen; een select gezelschap dat wordt aangevoerd door de bij iedereen bekende Ysbrand Chardon. Ook Herman ter Harmsel (1960) heeft de paardensport van huis uit meegekregen. Zijn vader had paarden om mee te werken en vond het ook leuk om zijn dertien kinderen de liefde voor het paard bij 78

“De paarden blijven me uitdagen. Vandaag lopen ze kaarsrecht en morgen onrustig”

te brengen. Maar alleen Herman en zijn broer Derk bleken hiervoor gevoelig. Herman viel als kind regelmatig van de ponyrug. Pas toen het paard in zijn leven verscheen, kwam hij als ruiter in een stroomversnelling terecht en begon successen te boeken. Zijn passie voor het mennen ontwikkelde zich pas later. Want in tegenstelling tot zijn broer Derk vond Herman het mennen vanaf de bok maar een sport voor oude mannen. Pas toen naar voren kwam dat zijn favoriete springpaard Tello veel beter voor de wagen dan onder het zadel bleek te gedijen, ging Herman overstag. “Dat paard was er eigenlijk voor geboren”, zegt de koetsier terugblikkend. Het was het begin van een naar later bleek succesvolle mencarrière. Met de paarden Tello en Boy werd Herman vanaf 1993 bijna elk jaar Overijssels kampioen. Ook is hij met dit span driemaal Nederlands kampioen geweest.

is. En om daarna dit nieuwe paard in een vierspan in te passen. Ik heb simpelweg de drijfveer om een paard, een span, een team zo goed mogelijk te laten functioneren. Dat houdt me permanent bezig.”

Net als veel menners heeft Herman ter Harmsel na het dubbelspan uiteindelijk ook gekozen voor de stap naar het vierspan mennen. Het begin was echter verschrikkelijk moeilijk en vereiste veel doorzettingsvermogen van de koetsier, zijn team en vooral zijn omgeving. Gelukkig is iedereen in zijn naaste omgeving, ook zijn vrouw Tineke, besmet met het men- en paardenvirus en steunden ze hem door dik en dun. Maar alleen de morele steun die hij van zijn omgeving kreeg was niet genoeg om de techniek van het vierspan mennen echt onder de knie te krijgen. Hij heeft veel gehad aan de hulp van collegamenner Mark Weusthof, die hem trainde en zo de specifieke techniek verder bijbracht.

Inmiddels is menner Herman ter Harmsel met zijn zwarte paarden een begrip in binnen- en buitenland en is hij al een paar jaar niet meer uit de top van de mensport weg te denken. In 2005 volgde zelfs een eerste selectie voor het Nederlandse team, samen met IJsbrand Chardon en Koos de Ronde, op basis van goede resultaten in de dressuur. Eenmaal was hij Nederlands kampioen vierspan. Herman ter Harmsel, die zijn professionele loopbaan in de bouw begon, wil naast goede resultaten in de ‘dressuur’ ook in de ‘marathon’ en ‘vaardigheid’ topresultaten gaan boeken. Hiervoor is hij dagelijks enkele uren met de leden van zijn team aan het trainen. Dit is nodig om de paarden goed te laten lopen en de verschillende opstellingen uit te proberen, zodat hij tijdens de wedstrijden per onderdeel zijn sterkste vierspan in kan zetten. Ter Harmsel: “Ik kan nu eenmaal op detailniveau corrigeren. Dat is een aangeboren iets. Dat kun je niet leren. Dat is nu eenmaal zo. Ik kan de hele dag op de bok zitten om jonge paarden te trainen. Dat verveelt me geen moment. Ik kan er altijd mee bezig zijn. De paarden blijven me uitdagen. Vandaag lopen ze kaarsrecht en morgen onrustig. Paarden zijn ook wel chagrijnig of humeurig. Daar heb ik mee te maken. Ook tijdens wedstrijden. Vergelijk het maar met een manager en zijn medewerkers. Ik heb dat met paarden.”

In toplanden als bijvoorbeeld Duitsland, Hongarije en de Verenigde Staten is veel geld voor goede paarden beschikbaar. Ter Harmsel: “Dat geld is in Nederland eigenlijk niet voorhanden. Bij mij in ieder geval niet. Het is voor mij dan ook juist de uitdaging om een jong paard op een hoger niveau te brengen. Of om aan te voelen dat een ogenschijnlijk gewoon paard mogelijk een toppaard in wording

Ook de werkzaamheden voor het Span of Control ervaart hij als een plezierige uitdaging. “Ik vind het prettig om met mensen uit het bedrijfsleven om te gaan. Vergeet niet dat hier op mijn manege ook veel managers, vrije beroepers en professionals hun paard hebben gestald. Ik heb vanuit mijn werk veel contact met ze. En bovendien: ik ben zelf ook ondernemer!” < 79

Span of Control

Span of Control

“De koeien hielden mij op stal. De paarden brachten mij naar buiten”

Koetsier Toon Mentink Als mensen bij Toon Mentink op de koets hebben gezeten, willen ze dat de volgende keer weer. Waarom? Toon heeft zo zijn eigen charmes, zijn eigenaardigheden die hem bijzonder maken. Welke? Nou bijvoorbeeld zijn authenticiteit, zijn goede humeur, maar ook zijn bijzondere taalgebruik. Toon is een echte Tukker en dat wil hij weten ook. Want zijn spraakgebruik is zo plat Twents dat je alle zeilen moet bijzetten om hem woordelijk te kunnen volgen, om hem te kunnen begrijpen. Maar de meeste deelnemers aan Span of Control vinden dat nu juist leuk. Het geeft hen het gevoel op het platteland te zijn, echt buiten te zijn, in het gezelschap van een buitenman, een boer te zijn.

N

ou dat laatste klopt nog maar voor een deel, want Toon Mentink is geen echte boer meer. Maar hij is het wel geweest. Tot 1989. Want toen kreeg hij een TIA die hem noopte om zijn drukke boerenleven over een andere boeg te gooien. Hij moest het rustig aan, in ieder geval anders gaan doen. Meer vrije tijd voor zichzelf nemen. In zijn boerderij in het Twentse gehucht Deurningen zegt hij over zijn 80

“De paarden hebben mij uit een zeker isolement gehaald en mij de wereld ingebracht. En ik heb toen ook een andere wereld ontdekt”

levensswitch: “En toen ben ik dus op bijna 50-jarige leeftijd de wereld van het paardenmennen ingestapt. Stap voor stap. Ik moest toch wat om handen hebben. Inmiddels is het een uit de hand gelopen hobby!” Toon Mentink (1942) is de nestor van de aan Span of Control verbonden koetsiers. Hij werd geboren als boerenzoon en kreeg het boerenleven als een van zeven kinderen met de paplepel ingegoten. Nu nog woont hij met zijn vrouw Annie op het land dat eens aan zijn vader en moeder toebehoorde. Hij deed allerlei werk dat aan het boerenbedrijf verwant is. Zo was hij vrachtwagenchauffeur van en handelaar in veevoedermeel, deed hij in slachtkuikens en was hij actief in melkkoeien. “Ik had er niet zoveel hoor. Zo’n veertig stuks. Maar het waren wel hele goeie! Er zaten kampioenen bij!” Zichtbaar trots op de goede oude tijd haalt Annie aan de keukentafel een uiterst verzorgd fotoboek tevoorschijn waarin beelden van Toon met de gelauwerde koeien. De bezoekjes aan deze veeteeltwedstijden waren veelal gezellige familieuitjes. Mentink: “Het was een goede tijd. Dat is waar. Maar als ik eerlijk ben, is het nu toch leuker. Want met de koeien moest ik er wel altijd vroeg uit. Was ik ook meer aan huis gekluisterd. Met vakantie gingen we ook nooit verder dan Texel. Een paar dagen. Langer kon niet. En Texel bezoeken we eigenlijk nog steeds. Al blijven we nu wat langer. Veel verder ben ik mijn leven eigenlijk niet geweest. Ik zeg altijd maar zo: “De koeien hielden mij op stal. En de paarden brachten mij naar buiten. Want door mijn nieuwe liefhebberij kwam ik veel meer met mensen in contact.” Toon Mentink leerde het vak van het mennen van een tweespan paarden van de vader van koetsier Mark Weusthof, Theo Weusthof.

Een betere leermeester dan de oud-wereldkampioen vierspan kon hij zich niet wensen. “Ik heb heel veel van hem opgestoken. Hij is al enige tijd overleden. Er zijn echter adviezen van hem waar ik nog steeds profijt van heb.” Mentink wist in korte tijd een hoog niveau van tweespan mennen te halen. Hij begon wedstijden te winnen, met name regionale. Zo won hij onder meer de Twente Cup. “Ik kan me herinneren dat er toen menners waren die met een knipoog zeiden: “Ik doe niet meer mee, want Toon wint toch. Nou moet ik ook zeggen dat als ik iets doe, ik ook wel echt mijn stinkende best doe.” Toch was het niet het winnen van wedstrijden dat Toon Mentink uiteindelijk de meeste bevrediging gaf. Want dat deed hij met de koeien immers ook al. Meer nog kreeg hij voldoening uit de ontmoeting met mensen. “De paarden hebben mij uit een zeker isolement gehaald en mij de wereld ingebracht. En ik heb toen ook een andere wereld ontdekt. Naast het rijden van wedstrijden deed ik van alles: bruiloften, Sint Nicolaas en allerhand feesten en gelegenheden. Ik heb ook heel wat regionale beroemdheden bij mij op de bok gehad. Laatst nog de zangeres Marga Bult. Ook door de ontmoeting met mensen uit het bedrijfsleven heb ik veel opgestoken. En van Alex Verwaijen, de grondlegger van Span of Control heb ik veel over mezelf geleerd. Hij heeft me mensenkennis bijgebracht en me gestimuleerd om mezelf te blijven, authentiek te zijn. Laat ik het zo zeggen: door mijn besluit om de paardenwereld in te gaan is mijn zelfrespect gegroeid. Uiteindelijk ben ik goed geworden in mijn hobby door meer en meer mezelf te zijn. En dat is nu juist iets wat we ook graag aan de deelnemers aan Span of Control mee willen geven.” < 81

Span of Control

Span of Control

Altijd op zoek naar een paard met een groot hart

“Ik vind het erg leuk om mensen uit het bedrijfsleven, die normaal niets met paarden te maken hebben, in mijn wereld mee te nemen”

Koetsier Dennis Peters Wat valt op. De meeste koetsiers die samenwerken met het Span of Control zijn, naast het feit dat ze met hun menpaarden een of meerdere keren kampioen zijn geworden, ook eigen baas, ondernemer en hebben grote stalhouderijen en maneges. Vaak zijn ze klein begonnen en hebben ze het op eigen kracht uitgebreid tot een bedrijf dat veel paardenliefhebbers uit de regio ten dienste staat.

Z

o ook koetsier Dennis Peters. De op een na jongste (1971) onder de Span of Control-koetsiers runt het paardencentrum ‘Het Twentsche Veld’ in Lonneker, nabij Enschede. “Hoe ik hier ben gekomen is eigenlijk wel een verhaal apart”, zegt de zoon van een paardenslager. “Als kind kwam ik al op deze boerderij over de vloer. Ik vond het prachtig om met de paarden om te gaan. Uiteindelijk ben ik op jonge leeftijd gaan werken en runde op een bepaald moment twee eigen slijterijen. Tot in 2000 de broers Jan en Gerard mij vroegen of ik tot de leiding van het paardencentrum wilde toetreden. En daar heb ik in toegestemd. Ik heb zo van mijn hobby mijn werk kunnen maken. Ik ben hier nu de ‘paardenman’ en de man die de commerciële en zakelijke leiding heeft. Ook Jan en Gerard, mijn vrouw Jolanda en mijn schoonvader zijn actief in de zaak.” 82

Inmiddels huisvest ‘Het Twentsche Veld’, met een oppervlakte van 6,5 hectare, zo’n honderd paarden en pony’s die ofwel eigendom zijn of toebehoren aan klanten die hun edele viervoeter hier op stal hebben staan en laten verzorgen. Verder zijn er een rijen een menvereniging gehuisvest. Dennis Peters noemt zichzelf ook wel een handelsruiter. “Ik koop paarden op, verzorg ze en berijd ze. Ik rijd ze ‘in’, leid ze op en maak ze zo klaar voor wedstrijden. En dan verkoop ik ze door. Dat doet wel eens pijn hoor, je krijgt toch een band, maar ik verzeker me ervan dat het paard het bij de nieuwe eigenaar zeker niet slechter gaat krijgen.” Peters heeft een neus voor goede rijpaarden. “Dat is een kwestie van ervaring en intuïtie. Ik kijk altijd naar de oogopslag van het paard. Ik schat zijn of haar persoonlijkheid in. Ik ben op zoek naar een paard met een groot hart. Een paard dat wil bikkelen, tot het gaatje wil gaan, geen angst kent en karakter toont.” Zocht hij vroeger in Nederland en in Duitsland, vlak over de grens bij Twente, tegenwoordig reist hij regelmatig naar het voormalige OostDuitsland om goede paarden te scouten. “Daar zijn ze tenminste nog te betalen”, zegt hij met een gezond gevoel voor zakendoen. “Niet verder vertellen hoor!” Soms komt hij een door hem opgeleid paard weer tegen. “Enige tijd geleden zat ik bij het CHIO te Aken op de tribune. Wordt ineens het paard Rico HTV van de Zwitserse topruiter Werner Muff aangekon-

digd. Dan krijg ik wel een brok in mijn keel. Rico is op Het Twentsche Veld geboren. We hebben hem drie jaar opgefokt en twee jaar ingereden voordat we hem verkocht. Dan ben ik trots hoor.” Dennis Peters was Overijssels kampioen en winnaar van de Twentse Cup Indoor mennen. Vroeger lag het accent op tweespannen, maar sinds enige tijd ligt de nieuwe uitdaging van de jonge koetsier meer op het mennen van een vierspan paarden. Op het omvangrijke terrein van ‘Het Twentsche Veld’ kan hij op het uitgezette parcours naar hartelust oefenen. Werkt hij overigens met ruinen? “Ik heb vroeger voornamelijk met ruinen, gecastreerde hengsten dus, gewerkt. Maar ik kom er tegenwoordig achter dat merries onder stressvolle en bijzondere wedstrijdomstandigheden net iets extra’s kunnen geven. Leuk om dat nu te ervaren. Met paarden ben je nooit uitgeleerd. Je raakt er nooit mee klaar.” Hoe is het voor hem om met het Span of Control samen te werken? Peters: “Ik vind het erg leuk om mensen uit het bedrijfsleven, die normaal niets met paarden te maken hebben, in mijn wereld mee te nemen. Ze komen uit een ander wereldje. Het zijn vaak intelligente, hoogopgeleide mensen. Ze zijn nieuwsgierig, vragen veel en hebben het in het algemeen snel door hoe het werkt om een stel paarden te leiden. Het is voor mij een uitdaging om hen, individueel en in teamverband, zich op de bok prettig te doen voelen. Als ze ook maar enigszins het plezier en het genot voelen wat ikzelf uit het werken met paarden krijg, is mijn dag alweer goed.” < 83

Span of Control

Span of Control

“Ik denk en voel als een paard”

Koetsier Bertus Verwaijen

“Al was ik miljonair, dan zou ik nog geen topspan kopen. Dat daagt mij niet uit” zou ik niet mee kunnen leven.” Waarom niet? “Ik heb er vroeger veel afgericht en klaar gemaakt voor verkoop. Maar daar ben ik vanaf gestapt, want ik kan zo moeilijk afstand van ze nemen. Ik ben een type koetsier en paardenfluisteraar die een sterke één op één band met de paarden ervaart. Ik geniet van een intens contact. Dat zou ik onmogelijk met veel paarden kunnen hebben. Dan zou het voor mij te oppervlakkig en dus onbevredigend worden.”

ertus Verwaijen (1958) groeide op in een groot boerengezin in het Veluwse Klarenbeek. Reeds op jonge leeftijd raakte hij zo vertrouwd met werkpaarden. “Ik moest en zou zelf ook een paard hebben.” Het werd een pony. Op tienjarige leeftijd kocht hij er al een van zijn eigen bij een tuinderij verdiende centen. Na de pony volgden in de loop der jaren vele paarden. Want ondanks diverse andere professionele werkzaamheden, zoals een hoveniersbedrijf en een horecagelegenheid, ligt tot op de dag van vandaag zijn grootste affiniteit bij paarden. En dat zal de rest van zijn leven zo blijven.

De lange, magere paardenman met zwarte ‘manen’ illustreert zijn zelfkennis met een recente anekdote. “Ik ben niet iemand die het geld er voor over heeft om een goed getraind toppaard te kopen. Al was ik miljonair, dan zou ik nog geen topspan kopen. Dat daagt mij niet uit. Ik ben dus alert op goede paarden die op een of andere wijze tussen wal en schip zijn gevallen. Ik heb daar een neus voor. Laatst nog heb ik een paard uit Groningen gehaald. De eigenaresse ervan was radeloos. Zij kon het zadel er niet op krijgen. Dat was levensgevaarlijk. Ze had er vijf paardentrainers bij gehad om het paard zadelmak te krijgen, maar ze hadden het niet voor elkaar gekregen. Ze zei tegen mij: ‘Als het je lukt, mag je hem voor een zacht prijsje kopen.’ Ik heb het paard mee naar huis genomen. Daar zag ik dat het schrok van de zweep. Dan blokkeerde het helemaal. Stond stil en deed helemaal niets meer. Ik heb de zweep demonstratief weggegooid. Dit paard had al teveel klappen gekregen. Maar met geweld bereik je niks. Als proef op de som heb ik het voor de koets gezet. Ik ben er zo mee weggereden. Geen probleem. Een week geleden kwam hier een ervaren paardentrainer over de vloer. Hij zag en herkende het paard. ‘Wat moet je nou uitgerekend met dat paard? De vorige eigenaresse heeft mij gevraagd het dier te temmen. Maar het is mijn grootste frustratie geworden. Ik kon er niets mee. Het heeft als het ware al mijn botten gebroken’, zei hij.”

Achter de boerderij ligt een robuuste schuur voor diverse koetsen en stallen. Verwaijen streeft ernaar om niet meer dan zes paarden te hebben. “Ik moet niet zoveel paarden hebben”, zegt Verwaijen, “daar

Het voorbeeld typeert paardenfluisteraar Bertus Verwaijen ten voeten uit. Kenners roemen ook zijn stijl van paardenmennen. Verwaijen ademt rust uit en zijn paarden dus ook. Zoals een hond

Een levensgroot houten paard aan de provinciale weg Olst-Zwolle markeert de boerderij van Bertus Verwaijen. Het kunstzinnige ros verraadt de diepgaande passie van de eigenaar van het gezellige onderkomen voor de edele viervoeter. ‘’Ik denk en voel als een paard”, zegt Verwaijen beslist in de gezellige huiskamer op de verbouwde deel, die hij deelt met zijn partner Brigitta en hun dochtertje Bibi. Van de ruimte is elke muur behangen met afbeeldingen van paarden en elke hoek gevuld met paardenattributen. De toon is gezet.

B

op zijn baas gaat lijken, zo blijkt dat met paarden en hun begeleiders ook te gaan. Bertus Verwaijen is reeds lange tijd aan het Span of Control verbonden. Sterker nog. Hij is samen met zijn broer Alex Verwaijen de grondlegger van het concept. “Midden jaren negentig reed Alex een keer met mij mee op de koets en we zaten wat te filosoferen over de interactie tussen ‘man en paard’. We onderkenden de mogelijkheden die paarden op de psyche en het gedrag van de mens zouden kunnen hebben. Waarop Alex zei: ‘Hier moeten we wat mee gaan doen voor het bedrijfsleven. Daar is een sterke behoefte aan krachtige managementmetaforen.’ Hij kon heel goed in concepten denken en het ook neerzetten. Binnen ‘no time’ waren er ‘try outs’ met KPN en Philips. En met succes. De managers en medewerkers van deze bedrijven waren enthousiast. Span of Control was geboren. We hebben veel kunnen bijdragen aan de zelfkennis van mensen en de kennis van groepsprocessen.” Op verzoek noemt Bertus Verwaijen een krachtig voorbeeld. “Oké dan. Een topman van een groot bedrijf zat bij mij op de bok. Elke keer als hij de leidsels in handen kreeg, sloegen de paarden op hol. Ik kon zien dat hij de paarden op een verkrampte manier ruimte gaf zonder ze met gevoel te leiden. Op het moment dat ik hem daarop attenteerde, sloeg hij door en hield de leidsels juist veel te strak, controleerde hij te sterk, waardoor de paarden bijna niet meer in beweging kwamen. Nadat ik hem hiermee confronteerde zei hij: ‘Ik zie nu dat ik hetzelfde in mijn eigen organisatie doe en veroorzaak. Dat heeft blijkbaar iets met mij te maken. Ik moet hier echt mee aan de slag. Deze managementstijl dient mij, de medewerkers en de organisatie niet.” Verwaijen sluit af: “Wie we zijn en wat we doen komt door de confrontatie met paarden heel helder naar voren.” En hij vervolgt: “In de loop der tijd is er samen met de koetsiers en de trainers veel ontwikkeling in het product gestopt om het nog krachtiger te maken. Sam, de zoon van mijn helaas te vroeg overleden broer Alex, gaat als huidig directeur van Span of Control verder op de ingeslagen weg. Span of Control blijft zo levendig en in beweging.” < 85

Span of Control

Span of Control

Zowel vader als zoon meermalen wereldkampioen met schimmels

Koetsier Mark Weusthof Veel koetsiers van naam wonen in Overijssel en dan met name in Twente. Zo ook Mark Weusthof. Hij woont al zijn hele leven lang in het gehucht Rossum, gelegen tussen Oldenzaal en Ootmarsum. Mooier kan iemand die van paarden houdt eigenlijk niet wonen. Het afwisselende landschap lijkt gemaakt voor paardrijden. En Mark Weusthof ook.

M

ark is de zoon van een paardenman bij uitstek. Theo Weusthof was tijdens zijn leven een begrip in de paardenwereld en met name bij het vierspanrijden. Meermalen was hij wereldkampioen. Zowel in 1986 als in 1988 won hij goud en in 1990 veroverde hij het zilver. Maar los van zijn status was hij, naar iedereen zegt, een bijzonder mens, een sympathieke man, een opmerkelijke persoonlijkheid. Des te opmerkelijker was het dat juist Theo in 1999 door een noodlottig ongeval in de eigen stal om het leven kwam. Kinderen van beroemde ouders willen het nog weleens lastig hebben in het leven. Want moeten en kunnen zij ook aan de verwachtingen voldoen die de naam van hun ouders oproept? Dat is iets waar Mark Weusthof (1973) in ieder geval niet onder gebukt lijkt te gaan. Hij weet als geen ander dat hij anders is dan zijn memorabele vader, dat hij een andere persoonlijkheid is met andere kwaliteiten en 86

karaktereigenschappen. En dat hij anders in het leven staat als zijn vader. Mark Weusthof: “Als ik eerlijk ben moet ik zeggen, ondanks het feit dat het in mijn gezin en mijn leven voor een belangrijk deel om de paarden gaat, dat ik ze toch los zou kunnen laten. Dat ik me zelfs een leven zonder paarden zou kunnen voorstellen. En dat is een wezenlijk verschil met mijn vader. Die leefde volledig voor de paarden.” Vader Theo was fulltime in dienst als paardenmenner van de grootindustrieel Gerlach. Deze ondernemer had zoveel kapitaal dat hij het zich kon permitteren om zijn vierspan en overige paarden te laten verzorgen, berijden en trainen door een vooraanstaande Nederlandse menner. Het stelde Theo Weusthof in staat om permanent met paarden bezig te zijn en zo een zeer hoog niveau van paardenmennen te bereiken. Zoon Mark zet het werk van zijn vader graag voort, maar gaat daarbij op een andere manier te werk. Hij spreidt zijn risico’s. “Ik kan niet volledig van mijn paardenwerk leven. Ik wil er ook niet afhankelijk van zijn. En dus heb ik er een baan bij. Ik ben 28 uur per week constructietekenaar. Ik houd me bezig met het ontwerpen van flats en appartementsgebouwen. En dat bevalt me prima. Kort door de bocht komt het erop neer dat ik in de ochtend werk en ’s middags mijn aandacht aan de paarden geef.” Dat die werkverdeling voor hem een ideale balans in zijn leven is, blijkt ook wel uit de geweldige resultaten die hij al in zijn jonge leven boekte. Tot nu toe heeft hij bij de wereldtitelstrijd vierspan nu precies evenveel en dezelfde medailles behaald als vader Theo, die tweemaal goud en eenmaal zilver won. Mark evenaarde die serie met goud in 2002, zilver in 2004 en opnieuw een eerste plaats in 2008. Mark Weusthof, die door collega-koetsiers een ‘gentleman’ wordt genoemd, onderscheidt zich dan ook door zijn wedstrijdmentaliteit. Want zes jaar nadat hij in het Spaanse Jerez de la Frontera voor het eerst in zijn loopbaan wereldkampioen werd met de nationale vierspanequipe, heeft Weusthof met het Nederlands team in 2008 opnieuw het goud binnengehaald. Samen met IJsbrand Chardon, die individueel voor de vierde keer de beste vierspankoetsier ter wereld werd, en Koos de Ronde bleef de menner uit Rossum op landgoed

Heerlijkheid Mariënwaerdt in Beesd de buitenlandse concurrentie ruim voor. Voor de Nederlandse equipe was het de zesde titel uit de WK-historie. “Hier doen mijn eigen team en ik het natuurlijk wel allemaal voor. Er is niks mooier dan wereldkampioen worden in eigen land.” Wie bij Mark en echtgenote Marieke Weusthof in Rossum op bezoek gaat, zoekt tevergeefs naar een grote stoeterij. Geen grote hallen en rijen pensionstallen. Maar wel een goed verzorgd herenhuis en een mooie stal voor zijn acht prachtige en lieve paarden. Niet zomaar paarden, maar acht schimmels. Net zoals destijds bij Vader Theo zijn de witte paarden Mark zijn handelsmerk. “Ze zijn heel mooi natuurlijk, ik ben trots op ze. Ik ben er ook aan herkenbaar als ik de piste inrijd. Maar als ik geen goede schimmels, en dan met name ruinen, meer zou kunnen vinden zou ik zonder problemen op andere paarden overstappen.” Mark zoekt zijn nieuwe schimmels met name in Nederland. Waarom niet in Engeland of Duitsland? Dan is de spoeling toch wat minder dun? “Het antwoord is eigenlijk vrij simpel. Ik ben die talen niet echt machtig en wil gewoon goed contact kunnen maken met degene van wie ik een volgend paard koop. Ik wil kunnen voelen dat het oké is. Dat kan ik dus alleen in Nederland. Zo werkt het gelukkig nog goed voor mij.” Wat ook goed voor Weusthof werkt is zijn stichting, ‘Stichting Twents Vierspan Theo Weusthof’ om precies te zijn. De professionele presentatiegids en website zijn een wereldkampioen waardig en maken duidelijk dat Weusthof een beroep kan doen op een groot aantal vrijwilligers en sponsors. “Daar doe ik ook wel het een en ander voor terug hoor. Zoals een sponsordag, ontvangsten in de stal, trainingsritten. Men kan kiezen uit drie sponsorpakketten. Zo is er een goede uitwisseling. Zonder sponsors zou ik mijn beroep van koetsier op dit niveau niet kunnen uitoefenen. In dat opzicht zijn ze voor mij van levensbelang. Daar gaat dus ook best veel van mijn tijd inzitten.” Toch weet ook Mark Weusthof dat een wereldkampioenschap de beste manier is om sponsors over de streep te trekken. “Een betere reclame is er niet!” Mocht hij volgend jaar op het WK een medaille scoren, dan is hij wat successen betreft zijn vader als vierspanmenner voorbijgestreefd. < 87

Span of Control

Span of Control

Chef d’équipe Bennie Essenstam

“Een parcours moet vriendelijk zijn voor mens en paard”

Voor sommige mensen is hij Ben, voor anderen Bennie. Bij Bennie denken we normaal gesproken aan een jonge gast. Toch is Bennie Essenstam (1947) uit de Apeldoornse ‘deelgemeente’ Ugchelen al een oude rot als het om parcoursbouwen gaat. Parcoursbouwen zult u zeggen? Is dat belangrijk dan? Ja. Zeer. Want geen menpaardenevenement en – wedstrijd kan zonder een keurig uitgezet parcours dat koetsier, groom en paarden dienen te volgen om de wedstrijd in goede banen te leiden en hun prestatie meetbaar te maken.

O

ok voor elke Span of Control-training zet Essenstam een gestroomlijnd parcours met kegelvormige pylonen uit. Op de pylonen legt hij balletjes. Die liggen er niet voor niets op. Het heeft met het wedstrijdelement bij Span of Control te maken. Want als ze eraf vallen is eenvoudig te constateren dat de betreffende koetsier deze hindernis niet correct heeft gepasseerd en vervolgens strafpunten krijgt. Naast de tijdsindicatie voor het zo snel mogelijk berijden van 88

het parcours zijn ook de strafpunten een indicator voor de geleverde prestatie en uiteindelijk voor de plaats in de eindrangschikking. Bennie Essenstam heeft lange tijd zelf tweespanwedstrijden gereden en is nog steeds actief als jurylid bij nationale en internationale wedstrijden. Het werk als parcoursbouwer heeft hij meer dan twintig jaar geleden voor het eerst gedaan bij zijn Apeldoornse menvereniging ‘De Kromme Zweppe’. Ook voor Span of Control neemt hij deze bijzondere taak al weer jaren voor zijn rekening. Volgens Essenstam is parcoursbouwen een secuur werkje. Ieder zijn vak. “Een parcours moet vriendelijk zijn voor mens en paard. Het moet afwisselend zijn, maar ook duidelijk en herkenbaar. Het moet enerzijds niet leiden tot te hardrijden, maar anderzijds mag de vaart er ook wel lekker in blijven. Het is altijd zoeken naar een optimale balans tussen lange stukken, bochten en lussen. En daarbij zijn ook de natuurlijke omstandigheden belangrijk. Bij een doornatte ondergrond krijgt het parcours bijvoorbeeld een ander karakter dan bij een kurkdroge bodem.” < 89

Span of Control

Span of Control

Introductie

Spreekstalmeesters Leiden training en evenement verbaal in goede banen

O

m uw training of evenement in goede banen te leiden en om de werkelijke doelstelling van het Span of Control uitdrukkelijker te realiseren werkt het Span of Control nauw samen met een tweetal gerenommeerde spreekstalmeesters. De spreekstalmeesters praten het evenement enthousiast en met verstand van zaken aan elkaar. Ze haken als van nature in op de doelstelling van de training of het evenement. Samen met een team van parcoursbouwers en wedstrijdondersteuners verzorgen zij zo al ruim tien jaar lang succesvol trainingen en grote en kleine evenementen. De spreekstalmeesters hebben hun wortels diep in de paardenwereld en zijn nauw verbonden met het reilen en zeilen van onze koetsiers. Ze geven de persoonlijke ‘touch’ aan de training of het evenement door iedere deelnemer persoonlijk in de ‘wedstrijd’ te betrekken. Ook de geschiedenis en de verworven competenties van de koetsiers en hun paarden worden toegelicht. Kortom, de spreekstalmeesters zorgen voor de slagroom op uw training of evenement. <

90

91

Span of Control

Span of Control

Spreekstalmeester Erik Eshuis

“Ik neem mensen graag mee in mijn paardenwereld” Het Span of Control kent een tweetal spreekstalmeesters. De één is een vrouw, Pam van Geloven, en de ander is een man en hij heet Erik Eshuis. Samen zorgen ze ervoor dat de Span of Control-evenementen en -trainingen op een weergaloze manier aan elkaar worden gepraat en de daden van de deelnemers, koetsiers en paarden van commentaar worden voorzien.

“I

k ben bovenal een verhalenverteller”, zegt Erik Eshuis als hij gevraagd wordt naar wie hij is. “Ik neem mensen graag mee in mijn paardenwereld. Daar doe ik het voor. Daar krijg ik energie van. Ook bij Span of Control.” Als we de spreekstalmeester verder willen typeren dringen zich een aantal karakteristieken op. De Tukker is vaderlijk, beschouwend, werkelijk geïnteresseerd in de ander. Maar ook geestig, onderhoudend, vakkundig en bovenal communicatief. “Tja, wat wil je van een ambtenaar van de burgerlijke stand en een oud-onderwijzer die 26 jaar voor de klas heeft gestaan. En ik geef ook nog eens regelmatig lezingen over de paarden- en rijtuigenwereld. Ik vind het heerlijk om voor een groep mensen te staan en anderen te verrijken met mijn kennis.” Voordat hij zijn visie op de paardenwereld kan uitdragen diende en dient hij zich uiteraard ook met kennis te voeden. Dat is geen

92

probleem voor Eshuis. Hij is van nature op wetenswaardigheden gericht. “Ik ben gek op geschiedenis. En ook op verhalen uit de volkscultuur. Die heb je hier in Twente volop. En als die verhalen ook nog eens over paarden en koetsen gaan, zit ik helemaal rechtop. Zo had je in Twente vroeger een behoorlijk onderscheid tussen arme en rijke boeren. Wilde een boerendochter met een boerenkerel trouwen dan moest haar toekomstig partner toch wel minimaal twee paarden hebben. Anders telde hij niet mee en ging het huwelijk niet door.” Eshuis is dan ook een lopende encyclopedie als het om kennis over de edele viervoeter, rijtuigen, tuigwerk en de ontwikkelingen in de paardensport gaat. “Wist je bijvoorbeeld dat heel veel Nederlandse spreekwoorden en zegswijzen met paarden te maken hebben? Bijvoorbeeld ‘man en paard noemen’, ‘je mag een gegeven paard niet in de bek kijken’, ‘je vergalopperen’ en ‘iemand op stang jagen’ en dan hebben we het wel over de stang van het paard dat in de mond bevestigd wordt waarmee het door de leidsels aangestuurd wordt.” In zijn boerderij, die nog aan een onverhard pad staat, bevindt zich, naast een respectabel aantal bijzondere koetsen en authentiek tuigwerk, in zijn werkkamer een kleine bibliotheek van ‘paardenboeken’. Maar Eshuis is bepaald niet alleen een boekenwurm en een huiskamerdeskundige. Zijn expertise heeft hij vooral opgebouwd in een actief leven dat gedomineerd werd 4 93

Span of Control

Span of Control

“Als je met paarden bezig bent, heb je helemaal geen tijd om te piekeren”

door een groot aantal landelijke en regionale bestuursfuncties van allerhand organisaties in de hippische wereld. En ook was hij lange tijd internationaal jurylid bij allerlei hippische evenementen. “Ik heb mijn bestuursfuncties wel wat verminderd. Het werd teveel. Ik nam zelf ook vaak het initiatief hoor. Maar ik heb besloten minder voor anderen klaar te gaan staan en in de eerste plaats ook aan mezelf te denken. Ik heb ooit een vrij onbekende spierziekte onder de leden gekregen en die heeft gemaakt dat ik het toch rustiger aan moest gaan doen. Ik doe nu alleen nog dingen die ik echt leuk vind. Zoals Span of Control.” Erik Eshuis groeide met de paarden op.“Mijn opa van mijn moederskant was nog actief in de cavalerie. En mijn grootvader van mijn vaderskant maakte boerenwagens.” Geboren en opgegroeid in Almelo, u weet wel die plaats waar altijd zoveel gebeurd, verhuisde hij op jeugdige leeftijd met zijn ouders naar het Twentse Reutum, een gehucht waar de paarden overal om hem heen in de wei of op stal stonden. De partner van zijn leven diende zich daar tot nu toe niet bij hem aan en Erik is dan ook voorlopig nog met de paardenwereld ‘getrouwd’ en er bovenal mee ‘vertrouwd’. Niet gek als we naar zijn vooropleiding kijken. Toen hij begin twintig was combineerde hij de Pedagogische Academie met de hippische opleiding voor meninstructeur in Deurne. “Dat was toen een unicum. Om meerdere redenen. Allereerst omdat 94

ik twee opleidingen tegelijk deed, dat kon eigenlijk niet. Ten tweede omdat ik als broekie tussen veel oudere mede-leerlingen mee mocht doen. En ten derde omdat ik het mennen van de grootste vakman van Nederland destijds heb geleerd, namelijk Daan Modderman. Hij heeft mij de fijne kneepjes van het menvak bijgebracht.” En alhoewel Eshuis nu zelf nog steeds menles geeft, heeft hij uiteindelijk door zijn fysieke gesteldheid geen naam kunnen maken op de bok. Gelukkig lag zijn aandachtsveld met name op het didactische vlak. “Ik vond het altijd heerlijk om bijvoorbeeld verstandelijke gehandicapte of autistische kinderen in contact te brengen met paarden. Zo gauw die ontmoetingen tot stand kwamen zag je de kinderen veranderen. Hun blokkades verdwenen als sneeuw voor de zon. Ze kwamen helemaal los. Waren ze normaal communicatief gesloten, tegen de paarden hielden ze hele verhalen. Alsof de paarden hen volledig begrepen.” Eshuis roemt de ontspanning die de interactie met paarden met zich meebrengt. “Als je met paarden bezig bent, heb je helemaal geen tijd om te piekeren. Ook omdat je wel gedwongen bent om je op de paarden te focussen. Dan laat je alles los en maak je je hoofd leeg en dan houden ze je geregeld een spiegel voor. Span of Control is niet voor niets zo’n succes bij bedrijven.” < 95

Span of Control

Span of Control

Spreekstalmeester Pam van Geloven

“Een leven zonder paarden kan ik me niet voorstellen”

Als een Span of Control uit meerdere koetsen met paarden bestaat, wordt het evenement becommentarieerd door een professionele omroeper. Deze praat de bijeenkomst kundig en enthousiast aan elkaar. Net zoals bij echte wedstrijden. Een van deze spreekstalmeesters is een vrouw. Pam van Geloven is haar naam.

P

am van Geloven (1954) groeide op in de groene Rotterdamse wijk Kralingen. Er waren altijd paarden in haar leven. “Mijn grootvader, vader en broer waren allemaal op een of ander wijze met het paard verbonden. Er was bijvoorbeeld een stoeterij in de familie. Mijn broer reed verdienstelijk dressuur en mijn opa was chef van de bereden politie in Den Haag. Zelf had ik als meisje al snel rijles. Een leven zonder paarden kan ik me simpelweg niet voorstellen. Als ik eraan terugdenk, komt in mijn herinnering het eerste beeld aan paarden naar voren wanneer wij als kinderen met twee paarden in de trein op vakantie naar mijn andere grootouders in Doetinchem gaan. Zoals je nu nog de fiets in de trein mee kunt nemen, zo namen wij dan paarden mee. Dat deed je toen nog. Toch bijzonder.” Als jong meisje was het beroemde springevenement CHIO in Rotterdam jaarlijks verplichte kost voor haar. Op een bepaald moment nam ze samen met een aantal vriendinnen de catering van de lunchkamer voor de genodigden voor haar rekening. Maar van het een kwam het ander en zo belandde ze ruim twintig jaar geleden uiteindelijk totaal onvoorbereid achter de microfoon van de omroeper van het paardenevenement. Eerst voorzichtig met aan- en afkondigen, “er ging best veel fout, maar daar leer je van”, en later steeds brutaler met allerlei informatieve opmerkingen voor het publiek. Haar liefde voor het paard en haar ervaringen met de paardenwereld kon ze zo spelenderwijs voor het voetlicht van een groot publiek brengen. En zo ontwikkelde zij door de jaren heen haar eigen stijl van presente96

ren. Hoe wil ze die stijl omschrijven? “Tja, als ik kijk naar de Span of Control-evenementen dan ben ik denk ik geruststellend, informatief, verbindend, enthousiasmerend, misschien zelfs wel wat moederlijk. Vergeet niet dat veel Span of Control-deelnemers nog nooit de leidsels van een paard in handen hebben gehad. Sommige hebben nog nooit een paard aangeraakt. Het is toch vreemd voor hen. Ik wijd ze een beetje in de paardenwereld in. En breng ze ook respect voor het paard bij.” Maar wat is bij bijvoorbeeld de dressuur, het springen, de menwedstrijd en de military eigenlijk de functie van de spreek stalmeester? “Een omroeper doet de aan- en afkondigingen, leest de juryuitslagen voor, doet verslag van de wedstrijd en heeft aandacht voor het publiek door educatief te zijn en wetenswaardigheden te vertellen. Daarnaast denk ik ook dat een spreekstalmeester een functie heeft om het evenement gezellig te maken.” Inmiddels roept ze jaarlijks bij meer dan dertig wedstrijden per jaar om. Vaak is ze dan een heel weekend van huis. Samen met haar man Paul woont Pam in het Brabantse Alphen. De muren in hun vooroorlogse boerenhuis zijn behangen met af-beeldingen van paarden. In de schuren zijn stallen en in de aangrenzende weilanden lopen drie pony’s. De kinderen uit het dorp zijn graag geziene gasten. En tijdens Sinterklaas- en andere buurtfeesten en optochten worden de koetsen tevoorschijn gehaald. Pam en Paul stellen hun ‘paardenwereld’ heel uitdrukkelijk ter beschikking aan de plaatselijke gemeenschap. Ze hebben er lol in. Hoe hebben ze elkaar eigenlijk leren kennen? “Ja, dat was dus tijdens het CHIO van 1990. Paul was ringmeester, een soort ceremoniemeester. Ik omroeper. We kenden elkaar niet. Ik moest met mijn nieuwe schoenen door de modder bij de omroepwagen zien te komen. Ik twijfelde. Paul tilde mij dus op en bracht mij zo naar de omroepwagen. Negen dagen later woonden we samen.” < 97

Span of Control

Span of Control

Het materiaal van Span of Control S

pan of Control maakt voor het paardenmennen gebruik van de modernste wedstrijdkoetsen. De rijtuigen die door de koetsiers gebruikt worden zijn normaal in nationale en internationale wedstrijden voorgeschreven. Span of Control heeft daarnaast de beschikkig over een volledig uitgeruste incentive-trailer van waaruit de wedstrijdbegeleiding en catering plaatsvindt. <

98

99

Span of Control

Span of Control

De acht meest gestelde vragen (en de antwoorden)

Paardencoaching: FAQ’s Zelf paardencoachen is een bijzonder leerzame belevenis en een managementtool bij uitstek. Om eventuele onduidelijkheden of twijfels weg te nemen de acht meest gestelde vragen, en de antwoorden daarop, op een rij.

manier waarop je om kan gaan met andere angsten. Je kan bij ons in een hele veilige omgeving oefenen met het omgaan met angst. Iedereen heeft een persoonlijke manier om dat angstige gevoel te laten verminderen. We bieden deelnemers de gelegenheid om met verschillende methodes te experimenteren. De paarden geven direct aan welke methode voor jou persoonlijk werkt en welke niet.

1. Is het nodig om ervaring met paarden te hebben? Nee, dat is niet nodig. De paarden worden begeleid door professionals. Er wordt niet op de paarden gereden, maar vanaf de grond met ze gewerkt. Hiervoor heb je geen ervaring met paarden nodig.

2. Als iemand bang is voor paarden, kan hij/zij dan nog wel meedoen? Ja, dat is geen probleem. Het is heel normaal om enige angst voor paarden te hebben als je nog helemaal geen ervaring met paarden hebt. Het grootste deel van onze deelnemers is angstig voor paarden of voelt in ieder geval een lichte spanning in het begin. Onze ervaring is dat door de professionele begeleiding van paard en mens deze angst snel minder wordt. Wanneer iemand angst voor paarden voelt, dan gebruiken we deze angst om een brug te slaan naar het dagelijks (werkzame) leven. Zo voelen ook veel mensen angst voor spreken in het openbaar, voor veranderingen, voor reorganisaties, voor het voeren van slechtnieuwsgesprekken, et cetera. De manier waarop je omgaat met het angstige gevoel voor het paard kan inzicht geven in de 100

3. Moeten we de paarden aanraken bij paardencoaching? Nee, dat hoeft niet. Niemand ‘moet’ iets doen wat hij/zij niet prettig vindt. Het is heel goed mogelijk om paardencoaching te doen zonder het paard aan te raken. Het is zelfs mogelijk om aan de andere kant van het hek te blijven staan. Natuurlijk zal de paardencoach wel iedereen uitdagen om net een stapje verder te gaan en uit je ‘comfort zone’ te stappen. Hiermee daag je jezelf uit om je grenzen te verleggen, iets dat je in het dagelijks leven ook veel goeds kan brengen. Mensen die allergisch zijn voor paarden kunnen overigens ook prima meedoen, zonder het paard aan te raken (tevens zijn er anti-allergiepilletjes beschikbaar).

4. In ons team zit iemand die heel veel paardrijdt, werkt de spiegel dan nog wel voor hem/haar? Iedereen die paardrijdt of veel met paarden omgaat, zal herkennen dat paarden hun ruiter veilloos spiegelen. Een bekend voorbeeld is dat wanneer de ruiter twijfelt over de hindernis, het paard weigert te springen. Het vele omgaan met paarden maakt de spiegel niet 4 101

Span of Control

Span of Control

minder confronterend. Bij paardencoaching wordt er niet op de paarden gereden, maar grondwerk met de paarden gedaan. Dit is voor veel ruiters onbekend terrein. Daardoor begint het hele team op hetzelfde niveau. De ruiter heeft dus geen ‘voorsprong’. Echter ook wanneer de ruiter bekend is met grondwerk, dan zal het paard nog steeds deze persoon blijven spiegelen. De paardencoach zal de oefeningen voor de persoon in kwestie dan moeilijker maken (op een hoger niveau) dan voor de rest van de groep.

paarden een extra dimensie geeft aan de training. Iedereen wordt uit zijn ‘comfort zone’ gehaald. Het hele team gaat iets doen wat je normaal nooit zal ervaren. Wanneer we met honden of katten zouden werken, dan voelen veel mensen zich al heel erg op hun gemak. Wanneer je echter uit je comfortzone stapt, zie je dat mensen veel minder gebruik maken van trucjes en maskers en hun ware persoonlijkheid naar boven komt.

7. Wat is een ‘paardencoach’? 5. Waar komt ‘grondwerk’ met paarden vandaan? Grondwerk met paarden wordt ook wel ‘paardenfluisteren’ genoemd. In vakjargon heet het ‘Natural Horsemanship’. Het is een paardvriendelijke manier van omgaan met deze edele dieren, die gebaseerd is op de taal die paarden onderling met elkaar spreken. Het is een methode die uitgaat van de natuurlijke behoeftes en het natuurlijke gedrag van paarden. Het is daarbij de bedoeling dat de ruiter de paardentaal leert, om zo een relatie met het dier op te bouwen. De methode gaat uit van belonen, in plaats van straffen. Dit is vrij nieuw in de paardenwereld. Natural Horsemanship kan gebruikt worden in alle disciplines van de paardensport, zoals dressuur, springen, mennen en Western.

6. Waarom werken jullie met paarden en niet met andere dieren? Vrijwel alle dieren spiegelen ons gedrag. Ook mensen spiegelen elkaar. Toch kiezen we er voor om met paarden te werken en niet met andere dieren of mensen. Mensen zijn niet altijd eerlijk in hun feedback. Dit heeft dan vaak te maken met sociale wenselijkheid. Paarden kunnen niet liegen en kennen geen sociaal wenselijk gedrag. De feedback van paarden is dus veel eerlijker dan van mensen. Dezelfde methode als paardencoaching werkt ook met andere dieren. In therapievormen wordt regelmatig met dolfijnen gewerkt en met honden. In principe zou het ook met olifanten, herten en nog veel meer dieren kunnen. Er zijn echter een heleboel praktische bezwaren tegen het werken met bijvoorbeeld olifanten en dolfijnen. Dit doet niets af aan de effectiviteit, het is echter voor ons doeleinde (trainingsmethode) niet praktisch. Tenslotte leert de ervaring dat de relatieve onbekendheid met 102

Een paardencoach is een mensencoach, die zich heeft gespecialiseerd in de methode paardencoaching. De paardencoach is expert op het gebied van paardentaal en kan de feedback van het paard vertalen voor de deelnemers. Daarnaast begeleidt de paardencoach, net als een normale coach, het leerproces van de individuele deelnemers en het groepsproces van het team.

8. Is het Paardenmennen een échte uitdaging of kennen de paarden toch wel de weg? Span of Control wordt uitgevoerd met ‘volbloed’ wedstrijdpaarden. Een wedstrijdpaard reageert op iedere kleine aanwijzing. Het zijn topatleten die alle zintuigen open hebben staan. Het verschil tussen een manegepaard en een wedstrijdpaard is net zo groot als het verschil tussen een gezinsauto en een volbloed sportwagen. Overigens komt ook de acceleratie van een span wedstrijdpaarden dicht in de buurt van die van een raceauto.

9. Op welke locaties is Span of Control mogelijk? Span of Control is in eerste instantie ontstaan in de vrije natuur rond Het Glazen Huis in Klarenbeek. Omdat we regelmatig de vraag kregen of we ook met de aanspanningen naar de klant toe konden komen, hebben we twee hospitality trailers gebouwd. Deze zijn voorzien van toiletten, verwarming, een keukenunit en een technische ruimte met geluidsinstallatie voor de spreekstalmeesters. Omdat beide trailers zijn uitgerust met een dieselgenerator, kunnen we nu letterlijk overal komen. We hebben zelfs al een aantal evenementen op het strand gedaan. Door de samenwerking met Sandton Hotels hebben we nu een heel ruim vast aanbod aan locaties, waar we de omgeving goed kennen. < 103

Span of Control

Span of Control

Schapendrijven:

‘Wees op je hoede!’

Het hoeden van een kudde schapen is als buitengewone activiteit bij uitstek geschikt om de teamspirit binnen uw bedrijf of op de afdeling te versterken. Na een intrigerende demonstratie van een authentieke schaapherder en zijn hond of honden krijgen uw medewerkers zelf de mogelijkheid om diverse opdrachten met de schaapskudde uit te voeren. Dat lijkt gemakkelijker dan gedaan! De beste stuurlui staan immers aan wal! De ambitie om even zelf schaapherder te zijn is altijd goed voor een overdosis hilariteit!

M

aar voordat men zelf de kudde gaat hoeden, legt de schaapherder eerst van alles uit over het functioneren van een schaap en een schaapskudde. Zo zijn schapen kuddedieren bij uitstek. Zoals een ruiter wellicht een band opbouwt met zijn paard, zo is er tussen een schaapherder en een schaap geen enkele ‘persoonlijke’ relatie. Een schaap staat een één-op-één relatie niet toe en gaat geheel op in de kuddesfeer. Degene die de kudde het meest actief stuurt is, uiteraard in samenspel met de schaapherder, de schaapshond. In de meeste gevallen is dat een bordercollie; een slimme en actieve hond die speciaal voor het drijfwerk van kuddes is gefokt in het grensgebied tus104

sen Noord-Engeland en Schotland. De schaapherder legt uit hoe de bordercollie te werk gaat. En vertelt tevens hoe de schapen het beste over een uitgezet parcours kunnen worden gestuurd. Heerlijk buiten in de natuur, ver van de werkroutine, gaan uw medewerkers zelf aan de slag om een roedel schapen hun wil op te leggen. De schaapherder deelt de groep deelnemers eerst in twee of meerdere teams in om zo het wedstrijdelement aan het daadwerkelijk schapen drijven toe te voegen. De medewerkers, die goed naar de schaapherder hebben geluisterd en het optreden van de bordercollie het beste hebben geobserveerd, zijn veelal het meest succesvol bij het opdrijven van de schapen. Degene die niet zo goed hebben opgelet zullen uitermate veel moeite hebben om de schapen hun wil op te leggen, want schapen zijn zeer eigenzinnig. Er gaat dan ook regelmatig van alles mis en de lachsalvo’s zijn dan ook niet van de lucht. Naast het zo op een humoristische wijze voeden van de teamspirit kan er ook nog serieuzer worden geëvalueerd om te zien wat er nu daadwerkelijk fout of goed is gegaan in de samenwerking. Want schapendrijven kan ook als metafoor worden gebruikt voor het persoonlijk functioneren van de deelnemers en de collectieve prestatie van het team of de teams. < 105

Span of Control

Span of Control

Programma’s

U heeft diverse mogelijkheden Span of Control Paardenmennen. Incentive of event in te zetten als hoogwaardig hoofdprogramma of actief middagprogramma. Tijdsduur: 2,5 - 4 uur / Aantal personen: 3 tot 150 personen

Span of Control wisselprogramma Paardenmennen. Incentive of event in te zetten als hoogwaardig hoofdprogramma of actief middagprogramma. Gelijk in uitvoering als Span of Control, alleen mensen wisselen waardoor er minder aanspanningen nodig zijn. Tijdsduur: 2,5 - 4 uur / Aantal personen: 6 tot 300 personen

Cross country Paardenmennen. Incentive of event in te zetten als enerverende break of voor actieve relatiemarkting. Een avontuurlijke rit door de bossen onder leiding van topkoetsiers. Tijdsduur: 1 - 2,5 uur / Aantal personen: 4 tot 500 personen

Paardencoaching Reflectie-instrument te gebruiken door trainers en coaches. Intensieve sessie waarbij deelnemers ruim aan bod komen. Tijdsduur: 1,5 - 3 uur / Aantal personen: 1 tot 12 personen

Paardencoaching knipoog Reflectie-instrument te gebruiken door trainers en coaches. Informatieve sessie waarbij alle deelnemers aan bod komen. Tijdsduur: 1,5 - 3 uur / Aantal personen: 4 tot 25 personen

106

Paardenfluisteren demonstratie Een kennismaking met het begrip paardenfluisteren. Een aantal mensen uit de groep wordt onderworpen aan het paardenfluisteren, terwijl de overigen te horen en te zien krijgen wat nu werkelijk de essentie van communicatie is. Tijdsduur: 1,5 uur / Aantal personen: 4 tot 250 personen

Wees op je hoede (schapendrijven) Demonstratie en oefeningen met een kudde schapen onder begeleiding van een herder. Actieve teambuilding of actief intermezzo. Tijdsduur: 1,5 uur / Aantal personen: 3 tot 250 personen

Combinatie paardenfluisteren & schapendrijven Actief middagprogramma waarbij de deelnemers beide onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-4 uur / Aantal personen: 6 tot 500 personen

Combinatie cross country & schapendrijven Actief middagprogramma waarbij de deelnemers beide onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-4 uur / Aantal personen: 6 tot 500 personen

Carrousel cross country & paardenfluisteren & schapendrijven Actief dagprogramma waarbij de deelnemers alle onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-6 uur / Aantal personen: 6 tot 500 personen

Carrousel cross country & paardenfluisteren & natuurtocht & schapendrijven Actief dagprogramma waarbij de deelnemers alle onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-6 uur / Aantal personen: 6 tot 500 personen

107

Hoofdstuk 4 Locaties

Samenwerking Sandton Hotels Sandton Hotels bestaat uit een verzameling unieke hotels in Nederland, België, Frankrijk en Duitsland. Hotels waar bezieling, authenticiteit en aandacht voor de individuele gast de belangrijkste overeenkomsten zijn. Want de Sandton Hotels vallen mede op door diversiteit; allen hebben hun eigen identiteit, sfeer en bijzonderheden behouden. Ten faveure van de flexibiliteit van de zakelijke opdrachtgever is er op meerdere plaatsen in Nederland gelegenheid om leiderschapstrainingen te volgen.

Sam Verwaijen introduceert Rogier Braakman

110

Rogier Braakman, co-founder en CEO Sandton Hotels

112

Overzicht Sandton Hotels

114

Sandton IJsselhotel, Deventer

116

Sandton Château de Raay, Baarlo

120

Sandton Resort Bad Boekelo

124

Sandton Hotel De Roskam, Rheden

128

Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden, Vreeland aan de Vecht

132

Sandton Landgoedhotel, Vennendal

136

Sandton Paal 8 Hotel aan Zee, Terschelling

138

locaties

locaties

Introductie Rogier Braakman

Co-founder en CEO Sandton Hotels

S

pan of Control is een instrument dat vrijwel overal in Nederland kan worden ingezet. Wij ontvangen onze relaties dan ook niet uitsluitend in Het Glazen Huis, maar op meerdere unieke locaties in Nederland. Sandton Hotels is de afgelopen periode een uitstekende partner gebleken die onze relaties op een professionele manier ontvangt. Omgekeerd vormt Span of Control een goede aanvulling op de dienstverlening van Sandton Hotels. De Nederlandse hotellerie wordt op dit moment gedomineerd door vastgoedondernemers of financieel managers. Terwijl het eigendom van Sandton Hotels in handen is van ondernemende hoteliers. Dat is voor mij echt een verademing. Ik vind het fijn om samen te werken met mensen die houden van hun vak en die ook echt de schouders onder een samenwerking zetten. Ondanks de schaalgrootte van Sandton Hotels, doen we het echt samen. Daarom stel ik u graag voor aan een partner die een belangrijke bijdrage levert aan de totaalbeleving die Span of Control is: Rogier Braakman, co-founder en CEO van Sandton Hotels. Rogier legt op de volgende bladzijde zelf uit waarom hij koos voor de samenwerking met Span of Control. Sam Verwaijen 110

111

locaties

locaties

Hotelondernemer Rogier Braakman

Streven naar reciprociteit I

n 2004 opende ik samen met mijn compagnon Gui de Vries ons eerste hotel in Eindhoven. We hebben van meet af aan het streven gehad de leukste collectie kwaliteitshotels van Nederland en omliggende landen op te bouwen. Sinds de start openen we ieder jaar drie à vier nieuwe hotels. Sandton is uitdrukkelijk geen hotelketen, maar een collectie bijzondere hotels. Ieder hotel waar wij, Gui en ik, met plezier naar toe rijden, is voor ons een passend hotel. We streven voortdurend naar diversiteit en authenticiteit. Ieder hotel heeft zijn eigen uitstraling en karakteristieke inrichting, maar juist onze medewerkers maken uiteindelijk een belangrijk verschil. Zij worden geselecteerd op vakmanschap, enthousiasme en uitstraling, zetten altijd net dat ene stapje extra. Dat kun je alleen blijven opbrengen als je de wil hebt om te dienen.

Sandton Hotels wil zich als organisatie altijd onderscheidend opstellen. Het verschil maken doe je niet alleen door de mooiste kamers te bouwen. Dat zit in de kleine dingen. We zijn echt bezig om steeds aan ons dagelijkse dansje een paar pasjes toe te voegen. We willen bijleren, niet elke dag hetzelfde doen. Je moet een verhaal hebben, gesprekspartner zijn. We willen steeds meer activiteiten in de perifere omstandigheden van de hotels doen. Span of Control is een product dat wij met hart en ziel kunnen ondersteunen. Het is jammer dat we het in de hotelbranche zo vaak over de prijs hebben. We kunnen ons samen met de klant veel beter concentreren op de toegevoegde waarde. Toen ik Sam Verwaijen voor het eerst ontmoette, wist hij mij direct te raken. Maar het is uiteindelijk niet zo moeilijk om aan mij iets te verkopen. Het is veel moeilijker om het aan de hele Sandton-organisatie te verkopen. Sam had direct ook het vertrouwen van mijn medewerkers. Die hadden meteen door dat daar een authentieke persoonlijkheid staat die zich volledig vereenzelvigd heeft met zijn product. In al haar facetten. Veel bedrijven zijn in staat om een goed product of dienst te 112

creëren, maar zelden kom je zo’n totaalbeleving tegen waarbij alles klopt. Span of Control is het ultieme verhaal dat je kunt vertellen. Als wij onderscheidend willen zijn, dan zullen we toegevoegde waarde moeten bieden en Span of Control is toegevoegde waarde. Punt. Wij kiezen voor Sam omdat we bezieling zien. En de Span of Control activiteiten zijn tijdloos, het is over tien jaar nog even zinvol als nu. Wij steken nooit zomaar ergens geld of energie in, maar streven naar wederzijds commitment. Wij geloven in duurzame partnerships. Wij kiezen daarom nooit voor kortstondige relaties. Als we een relatie aangaan, dan is dat in principe voor de lange termijn. Exclusiviteit, dat vinden wij ook belangrijk. De manier waarop Sam zijn zaken aanpakt, dat is precies zoals wij het ook zouden doen; of je doet het goed of je doet het niet. Inmiddels hebben alle Sandton medewerkers in de front office en alle General Managers zelf ervaren wat Span of Control is. Ik vind het belangrijk dat we geen verkoopverhaal vertellen, maar dat we onze gasten kunnen adviseren vanuit onze eigen overtuiging. Bij Span of Control wordt de hele beleving compleet gemaakt. Waar anderen stoppen, bijvoorbeeld bij de inhoud, gaat Sam verder. Dat zie je al aan de twee prachtige trailers waar werkelijk alles in zit voor het maximale comfort van de deelnemers. Dat zijn de details die je je later nog herinnert en de beleving alleen maar verder versterken. Dan staat je gast centraal, iets wat wij ook dagelijks nastreven. Tot slot: ik vind Sam gewoon een aardige vent. En daarom werken we met elkaar. Het is immers een groot voorrecht dat we als ondernemers mogen werken met mensen die ons aanspreken en inspireren. Rogier Braakman 113

locaties Sandton Hotels, A Unique Hotel Collection

10

Paal 8

1. Alphen aan den Rijn, Hotel Toor, NL 2. Amsterdam, Hotel De Filosoof, NL 3. Baarlo, Château De Raay, NL 4. Boekelo, Resort Bad Boekelo, NL 5. Denekamp, Hotel de Schout, NL 6. Deventer, Gilde Hotel, NL 7. Deventer, IJsselhotel, NL 8. Eindhoven, Sandton Eindhoven Centre, NL 9. Rheden, Hotel De Roskam, NL 10. Terschelling, Paal 8 Hotel aan Zee, NL 11. Texel, De Koog, Hotel De Cooghen, NL 12. Utrecht, Malie Hotel, NL 13. Vreeland, Restaurant Hotel De Nederlanden, NL 14. Zwolle, Hotel Pillows, NL 15. Nunspeet, Sandton Landgoedhotel Vennendal Niet op de kaart aangegeven: Cagnes sur Mer, Hotel Domaine Cocagne, FR Bischofsmais, Sandton Resort Bayerischer Wald, DE Brussel, Sandton Brussels Centre, BE Kortrijk, Hotel Broel, BE Gent, Grand Hotel Reylof, BE (vanaf medio 2011)

Sandton Hotel Toor, Alphen aan den Rijn

Sandton Hotel De Filosoof, Amsterdam

Sandton Château De Raay, Baarlo

Sandton Resort Bad Boekelo, Boekelo

Sandton Hotel de Schout, Denekamp

Sandton Gilde Hotel, Deventer

Sandton IJsselhotel, Deventer

Sandton Eindhoven Centre, Eindhoven

Sandton Hotel De Roskam, Rheden


11

14

Landgoedhotel Vennendal 15

2

De Nederlanden 13

6

Het Glazen Huis 1

5

IJsselhotel 7

4

Resort Bad Boekelo

Sandton Hotels ‘A unique hotel collection’

12

E

en unieke verzameling hotels betekent bij Sandton Hotels niet alleen dat elk hotel een eigen karakter, eigen bijzonderheden en eigen specialiteiten heeft. Ook het aantal kamers en zalen verschilt per locatie. Om de best passende keuze te maken voor zakelijke bijeenkomsten hebben we de voor paardencoachen of –mennen meest geschikte hotels op een rij gezet. 4

9

De Roskam

8

Château de Raay 3

114

Sandton Hotel De Cooghen, Texel

Sandton Malie Hotel, Utrecht

Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden, Vreeland

Sandton Hotel Pillows, Zwolle

Sandton Landgoedhotel Vennendal, Nunspeet

Sandton Brussels Centre, Brussel, BE

Sandton Hotel Broel, Kortrijk, BE

Sandton Hotel Reylof, Gent, BE (vanaf medio 2011)

Sandton Resort Bayerischer Wald, Bischofsmais, DE

Sandton Hotel Domaine Cocagne, Cagnes sur Mer, FR

locaties / Sandton IJsselhotel

Sandton IJsselhotel

Designhotel in een monumentaal pand

A

an de westelijke oever van de IJssel, tegenover Hanzestad Deventer, ligt het volledig gerenoveerde IJsselhotel. Het biedt uitzicht op de schepen die varen op de IJssel, met daarachter de oude koophandelshuizen aan de kade. Via het voetpondje dat het gehele jaar af en aan vaart, sta je binnen twee minuten in de prachtige historische binnenstad van Deventer. De entree van het hotel ligt juist in een bosachtige omgeving, een mooi contrast met het weidse uitzicht over de IJssel aan de andere kant. Bij binnenkomst in de hotellobby valt op dat de receptioniste achter de receptie vandaan komt om haar gasten te begroeten. Het is maar een detail, maar het voelt toch persoonlijker dan een begroeting vanachter de balie.

Kamers Het neoklassieke 19de-eeuwse pand, dat ooit is gebouwd als aanlegplaats voor zeehandelaren, is in 2007 volledig gerestaureerd. De inrichting is modern en stijlvol, waarbij gebruik is gemaakt van de mooiste materialen. Een harmonieuze combinatie met het monumentale pand. Tijdens de renovatie was het uitgangspunt niet om zoveel mogelijk kamers en zalen te bouwen, maar om een zo prettig mogelijke omgeving te creëren. Het resultaat? Een rijksmonument met 29 royale kamers. 4 116

117


Vele pittoreske dorpjes lenen zich uitstekend voor sportiviteit, natuur en cultuur Eten en drinken Op gastronomisch gebied heeft het Sandton IJsselhotel haar naam gevestigd in de directe omgeving, zo blijkt uit vele reacties. Een moderne brasserie in het historische gedeelte van het hotel is door het gebruik van natuurlijke materialen en kleuren één met de rest van de omgeving. De fraaie serre biedt uitzicht op stad en water. Bij mooi weer is het op het grote terras ook buiten goed genieten van een drankje, lunch of diner.

Faciliteiten Sandton IJsselhotel biedt meer: er zijn sauna- en fitnessmogelijkheden, overal Wi-Fi, twee vergaderruimtes met plaats voor 60 personen en drie vergadersuites. 118


Bijeenkomsten

Zalen en kamers Zaal

Vierkante meter

Theater

U-vorm

Board

Carré

School

Receptie

Diner ronde tafels

Diner 1 lange tafel

De Worp 1

48

45

18

22

22

12

60

24

22

De Worp 2

48

45

18

22

22

12

60

24

22

De Worp 1 + 2

96

80

36

40

40

30

120

68

44

IJsselsuite

30

-

-

14

10

-

-

-

14

Omgeving

Parksuite

30

-

-

14

10

-

-

-

14

Behalve de directe ligging aan een van de mooiste rivieren van Nederland en het historische centrum van Deventer is er ook in de directe omgeving genoeg te zien en te doen. Vele pittoreske dorpjes lenen zich uitstekend voor sportiviteit, natuur en cultuur. De kroondomeinen van Apeldoorn en Park de Hoge Veluwe zijn per auto in een kwartier bereikbaar. Andere bekende bezienswaardigheden zijn: Koningin Juliana Toren, Apenheul, Anton Pieck Museum, Avonturenpark Hellendoorn, Nederlands Openluchtmuseum Arnhem en Burgers’ Zoo Arnhem. Sandton IJsselhotel heeft parkeergelegenheid op eigen terrein, een pontverbinding met het stadscentrum en een aanlegplaats voor boten.

Deventer Suite

40

-

-

14

8

-

-

-

-

Lounge suite

-

12

14

-

-

-

-

14

Serre

40

22

26

26

16

24

24

26

Met die faciliteiten is het hotel uitermate geschikt voor vergaderingen en trainingen. Naar wens is volledige audiovisuele ondersteuning realiseerbaar. Ook voor feesten en partijen tot circa 250 personen is het hotel graag gastheer voor bedrijfsleven en particulieren.

Kamers

Designkamers

Designsuites

Totaal

26

3

29

Sandton IJsselhotel Worp 2, 7419 AD Deventer, The Netherlands Tel: +31 (0)570 - 667080, fax: +31 (0)570 - 667081 [email protected], www.sandton.eu/deventerijssel 119

locaties / Sandton Château de Raay

Sandton Château de Raay

Ongeëvenaarde lichtval in de wintertuin

I

n het mooie Noord-Limburgse Baarlo, op een dertien hectare groot landgoed, ligt Sandton Château De Raay. Dit geheel gerestaureerde kasteelhotel kent een indrukwekkende historie. Al sinds 1236 werd het bewoond door adellijke families en van 1937 tot 1999 had het een functie als nonnenklooster. Er was een ingrijpende, vier jaar durende renovatie voor nodig maar sinds 2005 is Sandton Château de Raay één van de meest bijzondere hotels van Nederland. Vooral opvallend zijn de wintertuin, de kunstobjecten en de sfeervolle stijlkamers. Het landgoed rond het hotel bestaat uit een lange oprijlaan, een eigen stuk bos, vijverpartijen, mooie terrassen en tuinen met bijzondere kunst.

Kamers Alle hotelkamers zijn gerestaureerd tot in nieuwstaat terwijl de nostalgische sfeer in alle puurheid en luxe intact is gebleven. De 50 kamers zijn voorzien van prachtige kunststukken. Van een vijftal is zelfs de gehele inrichting door gevestigde kunstenaars ontworpen en uitgevoerd. Ten slotte heeft Sandton Château de Raay ook acht 120

Suites. Extra ruim, comfortabel en uitgerust met een state-of-the-art video-/audio-installatie. Eén ervan (kamer 44) is in december 2010 zelfs uitgeroepen tot Mooiste Hotelkamer van Nederland.

Eten en drinken Meest in het oogspringend is de glazen overkapping die de kasteeltoren met de twee bijgebouwen verbindt; de wintertuin. De lichtval op de voormalige binnenplaats van het kasteel is ongeëvenaard. Precies daar bevindt zich Restaurant De Wintertuin. Chef-kok Dylan van Hirtum presenteert er de Limburgse keuken op topniveau. De wijnkaart vult dat uitstekend aan met een combinatie van eigentijds en klassiek. In de gewelven onder het kasteel is de Wijnbar. Een toepasselijke locatie voor een aperitief, een goed glas wijn of een uitgebreide wijnproeverij.

Faciliteiten Voor de broodnodige rust biedt Château de Raay wellness-behandelingen aan op de hotelkamer. Gezicht, voeten of hele lichaam, totale ontspanning is gegarandeerd. 4 121



Chef-kok Dylan van Hirtum presenteert de Limburgse keuken op topniveau

Zalen en kamers

In de Oranjerie van Château de Raay bevindt zich Art Center de Raay. Een inspirerende ontmoetingsplaats waar de kunst- en zakenwereld elkaar ontmoeten en voor liefhebbers van kunst in een mooie omgeving.

Bijeenkomsten Voor uiteenlopende evenementen en doelgroepen zijn meerdere vergaderruimtes stijlvol ingericht en van alle moderne apparatuur voorzien. De vergaderruimtes in de Oranjerie zijn voorzien van daglicht, LCD-projector met scherm, wireless internet en airco. Doordat Sandton Château de Raay een riant landgoed heeft is de 122

Zaal

Vierkante meter

Theater 50

Board

Carré

School

Receptie

Diner ronde tafels

Diner 1 lange tafel

20

70

45

22

10

20

12

10

80

60

26

180

90

30

350

160

300

150

Rode Stijlkamer

80

Blauwe Stijlkamer

20

Hofkamer

80

80

26

30

40

Seminar I

85

54

28

36

30

Seminar II

80

54

20

24

24

130

30

40

42

170

40

48

42

Boardroom

120

Galerie

140

Wintertuin

260

locatie uitermate geschikt om vergaderingen te onderbreken voor een buitenactiviteit of wandeling.

Ballroom

190

Omgeving

Kamers

Noord-Limburg kenmerkt zich door mooie fietsen wandelroutes, de omgeving biedt daarnaast vele bezienswaardigheden als lokale musea, de kasteeltuinen en het thermaal bad van Arcen, Zoo Parc Overloon en Golf- & Countryclub Herkenbosch. Baarlo ligt vlakbij de A73 en is met name een populaire uitvalsbasis bij (werk)bezoeken aan Zuid-Nederland en Duitsland.

U-vorm

16

18

Deluxe

Comfort

Suites

Kunstsuites

Totaal

32

5

9

4

50

Sandton Château de Raay Raayerveldlaan 6, 5991 EN Baarlo, The Netherlands Tel: +31 (0)77 – 3214000, fax: +31 (0)77 – 3214079 [email protected], www.sandton.eu/baarlo 123

locaties / Sandton Resort Bad Boekelo

Sandton Resort Bad Boekelo

Viersterrenhotel met alle comfort en faciliteiten

B

oekelo is een bescheiden plaats middenin het Twentse coulisselandschap. Gek genoeg kent bijna iedereen het. Is het niet vanwege het zout, dan wel door de aanwezigheid van bierbrouwer Grolsch of het jaarlijkse paardensportspektakel, de Military. In diezelfde plaats, vlakbij Enschede, ligt het volledig vernieuwde Sandton Resort Bad Boekelo. Een viersterrenresort met alle comfort en (vergader-) faciliteiten.

Kamers Behalve 20 Comfort-, 40 Classic-kamers en twee suites beschikt Sandton Resort Bad Boekelo over 65 compleet vernieuwde vierpersoonsappartementen. Deze zijn door een overdekte passage verbonden met het hotel en beschikken over een woonkamer, keuken, twee slaapkamers, een badkamer met bad/toilet én een aparte badkamer met douche/toilet. Tevens heeft elk appartement een ruim balkon of terras met zitje en uitzicht over de tuinen. 4 124

125


Eten en drinken

Bijeenkomsten

Het veelzijdige Restaurant Moods biedt zowel gerechten uit de streek als internationaal bekende gerechten. De wijnkaart is eerlijk en minstens zo internationaal georiënteerd. In de zomer is het op het terras heerlijk zonnig en toch beschut genieten van een hapje of drankje en uitzicht op het domein. ’s Avonds nog even lekker onderuit zakken met een goed glas en snacks? De Lounge is dagelijks geopend tot middernacht. De ernaast gelegen zithoek met open haard is ook al zo’n aangename plek om even te relaxen. Net zo goed als de bar en de Coffee Corner, een prima uitvalsbasis voordat u de omgeving gaat verkennen of om bij te komen na een intensieve training of wandeling.

Met zeven ruime, multifunctionele zalen, met daglicht, airconditioning en uitloop naar het dakterras, is er de mogelijkheid tot alle vormen van trainingen, vergaderingen en congressen. Om de capaciteit te vergroten zijn de zalen door middel van schuifwanden te vergroten.

Faciliteiten In en om het resort is er gelegenheid tot vele vormen van in- en ontspanning. Twee all-weather tennisbanen, een zwembad met peuterbad, een beauty & wellness centre en zelfs een bowlingbaan. Ook voor kinderen is er veel te doen, zonder dat het terrein hoeft te worden verlaten.

126



Vierkante meter

Theater

U-vorm

Rododendron

95

100

Eik

95

100

Rododendron/Eik

190

Linde Ruwe Berk

Omgeving Sandton Resort Bad Boekolo biedt een uitgebreid assortiment aan activiteiten. In de directe omgeving zijn nog veel meer leuke dingen te doen en te zien: fietsen of wandelen in het grensgebied met Duitsland met haar fraaie bossen, pittoreske dorpen en oude Saksische boerderijen. Enkele bekende bezienswaardigheden in de buurt zijn: Zoutmuseum Delden, Speelgoedmuseum Deventer, Skicentrum Jorg Moser, Coronel Kartracing, Koninklijke Grolsch N.V. (Grolsch Bier fabriek).

Carré

School

Receptie

Diner ronde tafels

Diner 1 lange tafel

27

34

60

120

50

40

27

34

60

120

50

40

200

54

68

120

240

100

80

35

30

10

12

12

16

25

12

10

35

24

10

12

12

16

25

12

10

Linde/Ruwe Berk

70

54

20

24

32

50

24

20

Heester

35

30

10

12

12

16

25

12

10

Iep

35

24

10

12

12

16

25

12

10

Heester/Iep

70

54

20

24

32

50

24

20

Rode Esdoorn

115

140

34

42

80

120

75

60

Kamers

Board

Comfort

Classic

Suites

Appartementen

Totaal

59

17

2

62

140

Sandton Resort Bad Boekelo Oude Deldenerweg 203, 7548 PM Boekelo, The Netherlands Tel: +31 (0)53 - 428 30 05, fax: +31 (0)53 - 428 30 35 [email protected], www.sandton.eu/boekelo 127

locaties / Sandton Hotel De Roskam

Sandton Hotel De Roskam

Veluwe ultieme plek voor conferenties

O

p de Veluwe, in Rheden, ligt Sandton Hotel De Roskam. De locatie is al 300 jaar een hotel, eentje die intimi liefkozend omschrijven als ‘één van de mooiste plekjes van Nederland’. Waarschijnlijk terecht, want de Veluwezoom is het oudste nationale park van ons land. Momenteel behoort De Roskam, mede door zijn 18 conferentieruimten en theaterzaal, tot de compleetste en meest sfeervolle hotels van de omgeving. Ook maakt het hotel furore als decor voor het RTL tv-programma Hotel de Toekomst. Een televisieserie rond acht langdurig werklozen die het oorspronkelijke, losstaande, hotelgebouw uit 1688 in ere herstellen. Het doel: een betaalde baan binnen Sandton Hotels.

Kamers 58 ruime, comfortabele kamers herbergen alle moderne gemakken, diverse kamers hebben een eigen terras of balkon. Door de overdaad aan rust en ruimte van de omgeving, is een overnachting in een van die kamers een aangename weldaad na een vermoeiende dag vol activiteiten. Of dat nou business of pleasure is. 4 128

129




Vierkante meter

Theater

U-vorm

Board

Carré

School

Receptie

Diner ronde tafels

Diner 1 lange tafel

Spechtzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Merelzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Lijsterzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Koekoekzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Specht/Merelzaal

120

80

45

40

56

72

150

75

36

Specht/Merel/Lijster/Koekoek

240

160

100

250

200

42

Beukenzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Iepenzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Dennenzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

Sparrenzaal

60

40

22

18

28

36

50

32

20

45

40

56

72

150

75

36

100

250

200

42

70

150

75

30

10

8

Eten en drinken

Bijeenkomsten

Beuken/Iepenzaal

120

80

Voor culinair plezier is Grand Bistro “1688” de juiste plek. Niet voor niets gaf de culinair verslaggever van De Gelderlander het restaurant een ruime 8 als rapportcijfer. In een prachtig gerestaureerde boerderij maakt chef Marc Crijns heerlijke lunches en diners, ook voor groepen tot 40 personen. De boerderij is daarom uitermate geschikt voor recepties, feesten en partijen.

Zowel voor de zakelijke bezoeker als de particuliere feestvierder is De Roskam goed geoutilleerd. Er zijn liefs 18 ruime conferentieruimten, vier ervan laten zich eenvoudig omvormen tot een grote zaal voor 250 personen (theateropstelling). Dan zijn er nog eens 14 subzalen. Allen met daglicht, airconditioning en high-tech vergaderapparatuur. Het uitzicht dat enkele conferentieruimten bieden op de glooiende Veluwezoom inspireerde al menig deelnemer.

Beuken/Iepen/Dennen/Sparren

240

160

Roskamer

110

100

50

36

60

Vergaderkamer 1,2,3,4,5 & 6

20

20

10

10

10

Vergadersalon 1

25

20

10

10

10

Vergadersalon 2

70

30

15

12

20

28

30

20

16

Vergadersalon 3

70

40

22

16

28

32

50

40

20

Faciliteiten Sandton Hotel De Roskam biedt een keur aan mogelijkheden op het gebied van wellness en persoonlijke verzorging. Behalve een infraroodsauna, solarium en fitness is er Beauty & Wellness Carpe Diem. Voor een ontspannend badritueel in de Turkse hamam tot moderne schoonheidssalons voor allerlei gezichtsbehandelingen. Van lichaamspakkingen en massages tot een workshop make-up in combinatie met een high-tea. Kortom, alles om er even helemaal uit te zijn. 130

Omgeving Fietsen of wandelen is vaak de eerste gedachte op de Veluwe. Dat loont ook zeker de moeite. Karakteristieke steden als Doesburg, Doetinchem en Arnhem zijn tevens een bezoek waard. Andere bezienswaardigheden zijn: Nederlands Openluchtmuseum, Kröller-Muller Museum, Burgers’ Zoo, Ouwehands Dierenpark, Nationaal Park De Hoge Veluwe en Paleis Het Loo.

Kamers

Comfort

Suites

Totaal

56

2

58

Sandton Hotel De Roskam Arnhemsestraatweg 62, 6991 JG Rheden, The Netherlands Tel: +31 (0)26 - 4971277, fax: +31 (0)26 - 4952925 [email protected], www.sandton.eu/rheden 131

locaties / Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden

Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden

Gastronomisch genot aan de Vecht

W

at is er lekkerder dan te dineren op topniveau in het hotel waar je later die avond de nacht gaat doorbrengen? Het aantal hotels dat een restaurant met Michelin-ster herbergt is echter zeldzaam in Nederland, ze zijn op de vingers van twee handen te tellen. Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden is zo’n aangename uitzondering. Het bevindt zich, schitterend gelegen aan de Vecht in Vreeland, in een monumentaal pand. Patron Cuisinier Wilco Berends en zijn (gast)vrouw Caroline Berends staan garant voor een heerlijk verblijf.

Kamers De Nederlanden heeft 10 luxe hotelkamers, waarvan twee junior-suites zijn. Bijzonder is de recent totaal vernieuwde Mulberry-inrichting. Dezelfde smaakvolle sfeer als het restaurant en de lounge. Een aantal kamers biedt zicht op de Vecht. 4 132

133


Eten en drinken

Bijeenkomsten

De keuken werkt met dagverse producten, zoals per seizoen beschikbaar, en blinkt uit in een subtiele, bijna naturelle kookstijl. Een keukenbrigade met een Michelin-ster is één, maar met eten alleen ben je er niet; pas met de juiste wijnen erbij is het genieten compleet. De Nederlanden is in de gelukkige omstandigheid dat de twee beste sommeliers van ons land juist daar werken. In april 2010 werden maitre Martijn Verkerk en sommelier Jan-Willem van der Hek respectievelijk eerste en tweede bij het NK Sommeliers (de Trophée Henriot).

Voor vergaderingen, presentaties of besloten diners beschikt Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden over twee aparte ruimtes. ‘t Wit Lavendel en ‘t Klein Lavendel, ideaal voor gezelschappen van acht tot 36 personen. Voor bijzondere besloten bijeenkomsten is met name ’t Klein Lavendel een aanrader: het heeft een eigen ingang zodat gasten nog meer privacy en exclusiviteit kan worden geboden.

Faciliteiten Behalve een meer dan uitstekend restaurant is er voor het kleinere werk – een hapje of borrel – een sfeervolle lounge, waarvan de loungebanken in de zomermaanden heerlijk aan de waterkant staan. Daar aan de Vecht heeft De Nederlanden een eigen aanlegsteiger, speciaal voor gasten. Er is tevens eigen parkeerruimte.

134



Vierkante meter

Theater

Wit Lavendel

75

30

Klein Lavendel

20

Kamers

Omgeving De eerste associatie met de omgeving van Vreeland is het water, de Vecht. En terecht. Het is dan ook niet meer dan logisch om juist daar activiteiten te houden met gasten, relaties of medewerkers. Diverse rederijen bieden tochtjes in een salonboot aan, eventueel aangevuld met culinaire specialiteiten. Het is ook mogelijk zelf een sloep te huren. Maar ook een romantische tocht per koets langs de oude route tussen Utrecht en Amsterdam is aan te bevelen. Of een ballonvaart over het betoverende landschap, waarbij u wordt opgehaald bij het hotel. De Nederlanden ligt op slechts vijf minuten van de A2 (AmsterdamUtrecht).

U-vorm

Board

Carré

22

School

Receptie

Diner ronde tafels

Diner 1 lange tafel

20

60

36

22

10

20

10

Deluxe

Junior Suites

Totaal

2

10

12

Sandton Restaurant Hotel De Nederlanden Duinkerken 3, 3633 EM Vreeland aan de Vecht, The Netherlands Tel: +31 (0)294 - 232326, fax: +31 (0)294 – 231407 [email protected], www.sandton.eu/vreeland

135

locaties / Sandton Landgoedhotel Vennendal

Sandton Landgoedhotel Vennendal

Hoe groen wilt u het hebben?

O

p de Veluwe, aan de rand van het dorpje Nunspeet, ligt Landgoedhotel Vennendal. Met treinstation Nunspeet op steenworp afstand en omringd door de Veluwse bossen, zandverstuivingen en heidevelden is dit de plaats waar duurzaamheid en natuur elkaar optimaal vinden. Sandton Landgoedhotel Vennendal is de nieuwste loot aan de gestaag groeiende Sandton-boom. Een romantisch en zeer comfortabel viersterrenhotel gelegen op een vijf hectare groot landgoed dat omzoomd is met grindpaden, fleurige bloemperken, gazonnen, heesters en struiken. Het interieur lijkt geleend uit een Victoriaanse villa uit het einde van de 19e eeuw.

Kamers Klassiek en sfeervol, dat is de beste omschrijving voor de in totaal 82 in landhuisstijl ingerichte kamers en lodges op het landgoed. Met een echt thuisgevoel en een fraai uitzicht op de bosrijke omgeving. De rustige sfeer en een prima badkamer met douche en/of bad maken uw verblijf helemaal af. 4 136

137



m2

U-vorm

Carré

Theater

Cirkel

School

Blokvorm

1

50

15

17

40

20

12

20

50

15

17

40

20

12

20 20

Faciliteiten

Bijeenkomsten

2

Ontspannen is hier echt geen kunst. Na een stevige boswandeling of een sportieve ontmoeting op de allweather tennisbaan is het bijzonder goed toeven bij een van onze achttien open haarden of in de verkwikkende sauna. Of in het verwarmde subtropische binnenzwembad. Als het weer het toelaat is het riante buitenterras rondom het hotel een aanrader: het uitzicht op de vennen werkt extreem rustgevend.

De rust en ruimte van de Veluwe maakt dit hotel ideaal voor zakelijke en feestelijke bijeenkomsten. Met een grote verscheidenheid aan vergaderruimtes, elf stuks tot maximaal 550 m2, zijn er uitgebreide mogelijkheden voor vergaderingen en trainingen of meetings op maat waarbij meerdere kleine vergaderzalen of een grote vergaderzaal nodig zijn.

3

50

15

17

32

20

12

Lentezaal

140

50

54

120

54

36

nvt

7

50

15

17

32

20

12

20

8

25

7

8

nvt

nvt

nvt

8

9

25

7

8

nvt

nvt

nvt

8

10

25

7

8

nvt

nvt

nvt

8

11

20

nvt

6

nvt

6

nvt

6

Omgeving Eten & Drinken Landgoedhotel Vennendal heeft een eigen restaurant voor lunch en diner. Vanzelfsprekend met zoveel mogelijk ingrediënten uit eigen streek. Voor een afsluitende kop koffie of borrel zijn er de Schotse pub en de Jachtkamer. Tot slot is er Kitchen en Bar De Oldtimer, volledig in het teken van oldtimers en uitermate geschikt voor een feest op maat. Vanaf de Zuid-Afrikaanse braai serveert de keukenbrigade er barbecues en grillbuffetten. 138

Zaal

De Veluwe leent zich voor actieve bezigheden als wandelen, fietsen, kanovaren en paardrijden. Maar er zijn ook voldoende bezienswaardigheden rondom Sandton Landgoedhotel Vennendal. Het nabij gelegen kunstenaarsdorp Nunspeet bijvoorbeeld, dat ligt tussen de historische Zuiderzeeplaatsjes Elburg en Harderwijk die direct aan het Veluwemeer gelegen zijn. Ook goed bereikbaar zijn dierenparken De Apenheul in Apeldoorn en Burgers’ Zoo in Arnhem.

Kamers

Comfort

Deluxe

Lodges

Totaal

10

67

5

82

Sandton Landgoedhotel Vennendal Vennenpad 5, 8072 PX Nunspeet, The Netherlands Tel: +31 (0) 341 261 016, fax: +31 (0) 341 261 001 [email protected], www.sandton.eu/nunspeet 139

locaties / Sandton Paal 8 Hotel aan Zee

locaties / Sandton Paal 8 Hotel aan Zee


140

141

nawoord

Tot ziens

A

ls ik dit fraaie boek doorblader, zie ik mij bevestigd in mijn visie dat Span of Control een bijzonder waardevol trainingsinstrument en evenement is. Aangevuld met de kennis en ervaring van onze trainers en coaches die als LEIDERS het beste in managers en leidinggevenden naar boven halen, zijn we een belangrijke kwaliteitsstap verder in onze dienstverlening naar u. De afwisselende verhalen, de interessante meningen, de mooie locaties, de lezenswaardige informatie en de beeldende fotografie in dit boek laten zien waar wij voor staan: een krachtige onderneming met een natuurlijke uitstraling die mens en organisatie op een unieke manier voor persoonlijk leiderschap en groepsontwikkeling van dienst kan zijn. Ik kijk er naar uit om u binnenkort met de leidsels in uw hand te mogen begroeten. < Sam Verwaijen Directeur

143

Colofon

Uitgever Het Glazen Huis Oudhuizerstraat 31-33, 7382 BS Klarenbeek 055 301 10 82, [email protected] www.glazenhuis.nl Fotografie Sam Verwaijen, Gerhard Witteveen, Moniek Polak, Sandton Hotels Redactie Sam Verwaijen EventView Met dank aan Rogier Braakman, Patricia Bloemzaad, Erik Eshuis, Bennie Essenstam, Rex Franzen, Reint Gaastra, Henk Garrits, Pam van Geloven, Herman ter Harmsel, Hiske Huiting, Ada Knol, Ellen van Loon, Toon Mentink, Dennis Peters, Wendela den Tonkelaar, Bertus Verwaijen, Mark Weusthof Vormgeving en opmaak EventView Productie EventView Van der Valk Boumanweg 178 D, 2352 JD Leiderdorp 071 589 38 32, [email protected] www.eventview.nl Bronnen Diverse websites en internet-encyclopedia zoals Wikipedia Copyright Het overnemen van welk deel van de inhoud van dit boek dan ook, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijkheid Aan alle teksten wordt de grootst mogelijke zorg besteed, desondanks zijn fouten niet helemaal te voorkomen. Daarom kan er geen verantwoordelijkheid worden aanvaard voor eventuele onvoorziene gevolgen.

LEIDERS Bij ‘LEIDERS’ gaat het om leiderschap in vele opzichten. Zoals visionair leiderschap, leiderschap op de werkvloer, situationeel leiderschap, groots leiderschap, bewust en onbewust leiderschap, authentiek leiderschap en persoonlijk leiderschap. De bij LEIDERS werkzame coaches, trainers en professionals werken permanent aan hun leiderschap en stellen hun eigen ontwikkeling, gretigheid, bedachtzaamheid, passie, bewustzijn en vaardigheden ter beschikking aan directieleden en managementteams die met hen willen sparren om te groeien. Dat alles kan plaatsvinden met behulp van ‘Span of Control’ en dus met ‘paardenmennen’ en ‘paardencoaching’ als intrigerende managementmetaforen. Deze leiderschapsprocessen komen het beste tot hun recht op bijzondere locaties, zoals het zich permanent vernieuwende ‘Glazen Huis’ te Klarenbeek of bij de authentieke en comfortabele ‘Sandton Hotels’. LEIDERS, Span of Control, Het Glazen Huis en Sandton Hotels vinden elkaar in hun gezamenlijke passie om leidend te willen zijn. Zij nodigen u graag uit om hierin deelgenoot te zijn!

Het Glazen Huis

Oudhuizerstraat 31-33 7382 BS Klarenbeek Telefoon 055 - 301 10 82 Telefax 055 - 301 10 83 [email protected] www.glazenhuis.nl

Span of Control

Oudhuizerstraat 31-33 7382 BS Klarenbeek Telefoon 055 - 301 29 45 Telefax 055 - 301 10 83 [email protected] www.spanofcontrol.nl

LEIDERS

Oudhuizerstraat 31-33 7382 BS Klarenbeek Telefoon 055 - 301 10 82 Telefax 055 - 301 10 83 [email protected] www.leiders.nl

Sandton Hotelcollectie Keulenstraat 21 7418 ET Deventer Telefoon 0570 - 601 323 Telefax 0570 - 612 637 [email protected] www.sandton.eu

LEIDERS. Leiderschap van de toekomst

Recommend Documents