LEERROUTES AFDELING SO leerroute A- voortgezet onderwijs (VMBO-T, HAVO,VWO) leerroute B- voortgezet onderwijs (VMBO BB-KB) leerroute C- voortgezet

LEERROUTES AFDELING SO leerroute A- voortgezet onderwijs (VMBO-T, HAVO,VWO) leerroute B- voortgezet onderwijs (VMBO BB-KB) leerroute C- voortgezet onderwijs arbeidgericht (Pro) leerroute D- voortgezet onderwijs dagbesteding

2

Inhoudsopgave Inhoudsopgave -------------------------------------------------------------------- Blz. 2 Inleiding ----------------------------------------------------------------------------- Blz. 3 Overzicht Leerroutes -------------------------------------------------------------- Blz. 4 Indicatoren voor uitstroom --------------------------------------------------------- Blz. 5 - 6 Overzicht faciliterende en belemmerende factoren ------------------------------- Blz. 7 Leerroute A ------------------------------------------------------------------------- Blz. 8 t/m 10 Leerroute B ------------------------------------------------------------------------- Blz. 11 t/m13 Leerroute c -------------------------------------------------------------------------- Blz. 14 t/m16 Grafieken streefkwaliteit leerroute A, B, C en D --------------------------------- Blz. 15 Leerroute D---------------------------------------------------------------------------Blz 20-22 Arrangementen technisch lezen---------------------------------------------------- Blz. 23 Kijkwijzer plaatsing leerlingen leerroute ------------------------------------------ Blz. 44

leerroutes 4-13 jaar mytylschool de Schalm 2011

3

Inleiding Dit document wordt opgenomen in het schoolplan ter verantwoording naar de inspectie, MR, ouders en verzorgers. Voor leerkrachten biedt het een kader voor de inrichting van hun dagelijks onderwijs. Met behulp van dit document kunnen we leerlingen aan de hand van indicatoren plaatsen in een leerroute. Dit wordt natuurlijk ook met de ouders/verzorgers besproken. Het is een groeidocument waar de andere leerlijnen aan worden toegevoegd.


4

Overzicht leerroutes Mytylschool De Schalm

4-13 jaar Leerroute

gebruikte leerlijn SO

Standaard uitstroom ZML

A

Cluster 3 Mytyl

75 % scoort niveau M7 (SO)

B

Cluster 3 Mytyl

75 % scoort niveau E5 (SO)

C

Cluster 3 Mytyl

75 % scoort niveau E4 (SO)

D

Cluster 3 ZML

75 % scoort niveau E niveau 8 (ZML)


Standaard Uitstroom SO

5

Indicatoren uitstroom Deze indicatoren worden gehanteerd om leerlingen te plaatsen in een Leerroute. We gaan uit van de verwachte einduitstroom in het SO. In de kolom Overig kunnen faciliterende en belemmerende factoren worden ingevuld. Hierbij kun je ook denken aan bijkomende problematiek, mobiliteit, motoriek en communicatie. (zie volgende bladzijde + bijlage 1) Leer-

IQ

route A

>85

Cognitief

Sociaal emotioneel

Leren Leren

Uit stroom

begr. lz

tech. lz

spelling

rek.

dle ≥45

dle ≥45

dle ≥45

dle ≥45

Vraagt hulp over hoe hij iets kan aanpakken.

(lr ≥75%)

(lr ≥75%)

(lr ≥75%)

(lr ≥75%)

Geeft een ander de ruimte om zijn eigen

hij tevreden is.

gericht

mening te vertellen bij iets wat ze samen

Zet zich in bij een moeilijke/niet leuke taak en

VMBO-T

Leest eenvoudige

Stelt prioriteiten en geeft aan bij welk resultaat

Diploma

teksten over

M7: zinnen

beheerst

Beheerst t/m 7:

hebben meegemaakt.

laat zich niet afleiden.

HAVO

alledaagse

met 12 a 13

t/m niveau

optellen en aftrekken

Gaat aardig om met leerlingen die anders zijn

Neemt bij samenwerking aan een taak een

VWO

onderwerpen,

woorden

8

t/m 1000 met ronde

dan anderen.

leidende en volgende rol.

onderwerpen die

met de

getallen,

aansluiten bij de

juiste

deelsommen≥10 in ronde

leefwereld,

intonatie

getallen met rest

Herkent specifieke

vermenigvuldigen

informatie (in

verhoudingen, breuken

letterlijk begrip).

en procenten

Evalueert zijn eigen werkdag.

Digitale klok bekend

B

70-85

3045

3045

3045

3045

Houdt rekening met de wensen van een ander

Kijkt na een taak of hij alles goed gedaan heeft

Diploma

(50%75%)

(50%

(50%

(50%75%)

bij het maken van een keuze

en herstelt fouten.

gericht

75%)

75%)

Komt voor zichzelf op als hij ten onrechte wordt

Werkt 1 uur zelfstandig aan een taak.

Beheerst t/m midden

beschuldigd.

Maakt afspraken over wie wat doet en houdt zich

VMBO

leesstrategieën bij teksten ≥ AVI E5

AVI M6:

beheerst

niveau 6; maakt optel-

Reageert adequaat als door hem iets is

hieraan.

BB/KB

zinnen met

t/m niveau

en aftreksommen t/m

misgegaan.

Evalueert de periode van zelfstandig werken.

LWOO

ongeveer 11

5 en de

1000 rijgend,

Verzint een oplossing bij ruzie.

woorden

basisregels

(deel)tafels t/m

met de

van 6 en 7,

10.

juiste

werkw.

Analoge klok wordt

intonatie

spelling niv.

beheerst.

6 en 7


6 C

60-70

dle≤30

dle≤30

dle≤30

dle≤30

Durft een andere keuze te maken dan een

Plant zelfstandig meerdere taken achter elkaar

(lr ≤50%)

(lr ≤50%)

(lr ≤50%)

(lr ≤50%)

dominant persoon in de klas

binnen 1 vakgebied

2.3 Zegt nee tegen een onredelijk verzoek

Geeft het aan als hij een uitleg niet begrijpt.

leesstrategieën bij

AVI E4:

beheerst

Beheerst t/m eind

Merkt op als iemand iets naars of grappigs

Werkt 30 minuten zelfstandig aan een taak

teksten ≥ AVI E4

doorlopende

t/m niveau

niveau 4: optel- en

heeft meegemaakt en stemt zijn gedrag hierop

Maakt met medeleerlingen een taakverdeling.

tekst met

4 en de

aftreksommen tot 100

af.

Onderbouwt zijn mening over de kwaliteit van een

zinnen van

basisregels

met materiaal, t/m 20

Geeft complimenten en reageert adequaat als

gemaakte taak.

ongeveer 9

van 5

zonder materiaal,

door hem iets is misgegaan.

herkent vermenigvuldig

Probeert ruzie op te lossen door te praten.

woorden

PRO

som in afgebeelde situatie, zet analoge tijd om in digitale tijd en vv D

<60

begrijpt leesdoel

AVI E3:

klankzuiver

optellen en aftrekken t/m

Stelt zichzelf netjes voor in een onbekende

Bedenkt hoe hij een bekende taak gaat

VSO

van verschillende

eenvoudige

e MKMM,

20 (niet door het tiental

omgeving.

aanpakken en maak een stappenplan (4-6

MG/VSO

teksten

2

MMKM

heen)

Benoemt dat iets per ongeluk gegaan is.

stappen).

ZML

lettergrepig

woorden

leest de klok af op 5 min

Houdt bij het maken van een keuze rekening

Doet gedurende 30 minuten zelfstandig meerdere

nauwkeurig

met de voorkeur van een ander.

bekende, samenhangende taken achter elkaar.

e woorden

Controleert achteraf of zijn werk aan 1 kwalitatieve (subjectieve) eis voldoet. Maakt voor een bekende taak (3-4 stappen) met een andere leerling een taakverdeling en voert de taak samen uit.


7

Overzicht van faciliterende en belemmerende factoren

Belemmerende factoren Faciliterende factoren Kindkenmerken

Kindkenmerken

Sociaal emotioneel

Leerstoornis

* Zelfbeeld

* Dyslexie

* Sociaal gedrag

* Dyscalculie

* Doorzettingsvermogen

Bijkomende problematiek zoals:

* Samen spelen

* Aandachtstekortstoornis

Leren leren

* Epilepsie

* Taakaanpak

* Autisme-spectrum-stoornis

* Hulp vragen

* Taalstoornis

* Zelfstandig (door)werken

Sociaal emotioneel

* Samenwerken

* Onzeker, bang, angstig

* Reflectie op werk

* Veel ruzies met andere leerlingen

Overig

* Moeilijk contact maken

* Leergierigheid

* Faalangst

* Leerstrategieën

Motoriek * Beperkte motoriek (o.a. lopen, visus, gehoor, spraak, handen) * Beperkte energieniveau

Medicijnen

Medicijnen

School

School Onderwijs tijd * Verzuim door ziekte * Therapietijd

Thuissituatie

Thuissituatie

* Stimuleren van de onderwijsleersituatie

* Niet in staat het kind te begeleiden of te stimuleren m.b.t. schoolse

* Goed contacten met familie, vrienden

vaardigheden.

* Invulling vrije tijd van ouders en kinderen


8

Leerroute A Leerlijn LG Uitstroom VWO, HAVO of VMBO-T


9

Leerroute A

Streefdoelen/fundamenteel niveau 1 F Leeftijd

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Technisch lezen

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Begrijpend lezen

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Begrijpend luisteren

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Spelling

1

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

4

5

6

7

8

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Technisch lezen

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Begrijpend lezen

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7


1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Spelling

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Rekenen Taal

Leren - leren

minimumdoelen Leeftijd Rekenen Taal

Leren - leren


10

Leerroute A

VAKGEBIED/DOMEIN

Urenverdeling vakgebieden

Onderbouw

Middenbouw

Bovenbouw

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

2

1

-

zintuiglijke en motorisch ontwikkeling sociaal en emotionele

2

ontwikkeling spelontwikkeling

3 2

leren leren omgaan met media en

-

technische hulpmiddelen ruimtelijke oriëntatie en mobiliteit

1.75

praktische redzaamheid

4

communicatie/Nederlands

4

e taal engels

2

rekenen en wiskunde oriëntatie op jezelf en de

2

wereld kunstzinnige oriëntatie

2 2

bewegingsonderwijs

TOTALE UREN

26.75


1 1 2 1 0.75

1 2 2 -

2 6

1

5 3

0.75 6

2 2

2 2

26.75

7

3

26.75

11

Leerroute B Leerlijn LG Uitstroom VMBO-BK, VMBO- BB


12

Leerroute B

streefdoelen Leeftijd

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Technisch lezen

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Begrijpend lezen

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7


1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

Spelling

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

1

1

2

3

3/4

4

5

6

M7

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Technisch lezen

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Begrijpend lezen

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5


1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Spelling

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Rekenen Taal

Leren - leren


Leren - leren


13

Leerroute B

VAKGEBIED/DOMEIN


Onderbouw

Middenbouw

Bovenbouw

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

2

1

-


2


3 2


-


1.75


4


4

e taal engels

2


2


2 2

bewegingsonderwijs

TOTALE UREN

26.75


1 1 2 1 0.75

1 2 2 -

2 6

1

5 3

0.75 6

2 2

2 2

26.75

7

3

26.75

14

Leerroute C Leerlijn LG Uitstroom Praktijkonderwijs


15

Leerroute C

Streefkwaliteit

streefdoelen Leeftijd

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Technisch lezen

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Begrijpend lezen

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5


1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

Spelling

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

1

1

2

2/3

3

3/4

4

5

5

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Technisch lezen

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Begrijpend lezen

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4


1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Spelling

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Rekenen Taal

Leren - leren


Leren - leren


16

Leerroute C

VAKGEBIED/DOMEIN


Onderbouw

Middenbouw

Bovenbouw

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

2

1

-


2


3 2


-


1.75


4


4

e taal engels

2


2


2 2

bewegingsonderwijs

TOTALE UREN

26.75


1 1 2 1 0.75

1 2 2 -

2 6

1

5 3

0.75 6

2 2

2 2

26.75

7

3

26.75

17

Grafieken streefkwaliteit leerroute A, B, C en D 8

E8

VMBO-T

E8 8

Havo 55

7

VWO ≥M7

M8 60

E7 7

45

M7 6

40

E6 6

VMBO BB 35 30

E5 5

≥E5 ≤M7

M6 5

VMBO BK

PRO ≥E4

25

≤E5

20

MG

M5 4 E4 4

≤E4 15

M4 3

10

E3 3

5

M3 2

0

E2 2

-5

M2 1

-10

E1 1 M1


-15

18

Niv

1

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

eau

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

/

-20)

-15)

-10)

-5)

0)

5)

10)

15)

20)

25)

30)

35)

40)

45)

50)

55)

60)

1

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

(DL

-20)

-15)

-10)

-5)

0)

5)

10)

15)

20)

25)

30)

35)

40)

45)

50)

55)

60)

-15

-11¼

-7½

-3¾

0

3¾

7½

11¼

15

18¾

22½

26¼

30

33¾

37½

41¼

45

B

-10 -

-7½

-5

-2½

0

2½

5

7½

10

12½

15

17½

20

22½

25

27½

30

50-75%

15

-11¼

-7½

-3¾

0

3¾

7½

11¼

15

18¾

22½

26¼

30

33¾

37½

41¼

45

C

-10

-7½

-5

-2½

0

2½

5

7½

10

12½

15

17½

20

22½

25

27½

30

7

5¼

-3½

-1¾

0

1¾

3½

5¼

7

7¾

10½

12¼

14

15¾

17½

19¼

20

Lee rjaa r

A ≥ 75%

≤50% D ≤35%


19

Leerroute D Leerlijn ZML Uitstroom VSO-MG


20

Leerroute D

Streefdoelen volgens SO leerlijn Leeftijd

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Technisch lezen

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Begrijpend lezen

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4


1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

Spelling

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

1

1

2

2/3

3

3

3/4

4

4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Technisch lezen

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Begrijpend lezen

1

1

2

3

4

5

6

7

8


1

1

2

3

4

5

6

7

8

Spelling

1

1

2

3

4

5

6

7

8

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Rekenen Taal

Leren - leren

Streefdoelen volgens ZML leerlijn

Leeftijd Rekenen Taal

Leren - leren


21

Leerroute D

VAKGEBIED/DOMEIN


Onderbouw

Middenbouw

Bovenbouw

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

UREN/MINUTEN

2

1

1


2


3 3


-


1.75


4

vrije tijd en wonen communicatie/Nederlands

3

e taal engels

2


2


2 2

bewegingsonderwijs

TOTALE UREN

26.75


1 1 3 1 0.75 4 5 3 3 2 2

26.75

1 3 1 1 4 5 3 3,75 2 2

26.75

22


23

Arrangementen technisch lezen

naam

Evaluatie

leerling

datum

en

Uitslag Toets


Groep 2

24

Basisarrangement

Voor alle leerlingen: Rijke leesomgeving Een rijke leesomgeving is een omgeving die kinderen uitlokt om te lezen en te schrijven, er is veel lees- en schrijfmateriaal op een aantrekkelijke wijze uitgestald: prentenboeken, handpoppen van figuren uit prentenboeken, informatieboeken, alfabetboeken, rijmboeken, boeken uit de dagelijkse leefomgeving zoals kookboeken, boeken die door leerlingen zelf gemaakt zijn, woordkaarten (labels op allerlei voorwerpen in de klas), lijsten, gedichten, teksten van liedjes, schrijfsels van de kinderen, een kaart met de letters, een alfabetmuur, een digibord, een computer met gesproken prentenboeken, enz. Doe lezen en schrijven door de hele dag heen heel vaak voor. Binnen de rijke leesomgeving elke dag: Voorlezen Letterkennis. Via lettermuur, Kijk mijn letter, letter van de week. Creatief ‘schrijven’, vrije schrijfopdracht n.a.v. thema, denk aan boodschappenlijstje bij thema eten, felicitatie bij thema feest, werken in de leesschrijfhoek. De wijze van aanbieding van activiteiten moet passend zijn voor kleuters, speels en niet al te zeer in het stramien van een lesje uit een methode. Leertijd: Voorlezen dagelijks 2 x 15 minuten Koppelen klanken aan letters dagelijks 3 x 10 minuten. Creatief schrijven, 3 x per week 10 minuten Toetsen: Taal voor kleuters, grafementoets, auditieve synthesetoets Streven naar: 12 letters kennen, woorden van 3 klanken kunnen synthetiseren, eigen naam kunnen lezen en schrijven


Intensief arrangement

25

Extra bovenop het basisarrangement: Voorlezen in kleine groep van hetzelfde boek als in de grote groep of voorleesboek via internet herhaald aanbieden. Letters en leeshandeling dagelijks 2x5 minuten extra per dag Bij schrijfopdracht eventueel terugschrijven.

Streven naar: 8 letters kennen, eigen naam kunnen lezen en schrijven

Zeer int. arrangement

Extra bovenop het basisarrangement en het intensieve arrangement: Dagelijks 2x 5 minuten extra bovenop het basis en intensieve arrangement: Extra aandacht voor het aanleren van de letterkennis ( Lettergroeiboek), eventueel Connect Klanken en Letters inzetten, eventueel aanbieden van de letters ook nog ondersteunen met klankgebaren en met het navoelen van de ELLO-letters of schuurpapieren letters. Extra aandacht voor de auditieve synthese met Drietal of aan de hand van CPS-programma voor Fonemisch bewustzijn of “Wat zeg je?” Verwijzing logopedie overwegen. Stimuleer, maar pas op voor stress, dat leidt snel tot vermijdingsgedrag. Bij zeer moeilijk lerende kinderen explicieter aandacht voor de betekenisvolle context, voor herhaling, voor leren door voordoen en nadoen en voor inschakelen van handelen: hakken, gebaren maken, woordjes aanwijzen, letters voelen. Koppel nog bewuster auditieve en visuele aanbieding en wees heel kritisch op de keuze van activiteiten. Houd hoge verwachtingen! Streven naar: 4 letters, eigen naam kunnen lezen


Talentarrangem ent

26

Bovenop het basisarrangement Lezen in zelfgekozen boeken, ruimte voor creatief schrijven. De leerkracht is beschikbaar voor hulp indien nodig en voert minstens eenmaal per week een leesgesprekje met de leerling: wat lees je, vertel er eens iets over, lees een klein stukje voor, is het leuk?


27

Specifieke aantekeningen ZML-leerlingen in de onderbouw Leerlingen op een zml-leerlijn moeten heel duidelijk weten: we zijn op school om lezen, schrijven en rekenen te leren. Hoge verwachtingen bij de omgeving zijn van groot belang. Zorg voor veiligheid en succeservaringen, stress werkt contraproductief. In de onderbouw moeten de activiteiten vooral speels en leuk zijn. Zorg voor een rijke leesomgeving. Motivatie om te leren lezen verdient bij zml-leerlingen extra zorg. Als je de klas binnenkomt moet in één oogopslag duidelijk zijn dat lezen en schrijven bij het curriculum van de onderbouw horen. Er zijn leuke boeken en tijdschriften te zien. Er is een leesschrijfboek waar kinderen kunnen experimenteren met leesschrijfactiviteiten. Materiaal dat bijvoorbeeld in de leesschrijfhoek ligt: stempels, een typemachine, een computer met Klankie bijvoorbeeld, pen en papier, een schoolbord, een letterdoos, blokken met letters, letterpuzzels. Voor leerlingen met een leerlijn op zml-niveau moeten de activiteiten veel explicieter in een betekenisvolle context geplaatst worden, het moet heel dicht bij hun eigen beleving passen. Maak bijvoorbeeld samen met de leerlingen boeken over een thema. Zet daar foto’s bij van de leerlingen met een onderwerp van het thema met een kort zinnetje erbij: Jos met een paddenstoel, Loes telt de stippen. Lees dat boek herhaald voor in de klas, laat het om de beurt mee naar huis nemen en aan hun ouders ‘voorlezen’. Laat leerlingen het samen ‘lezen’. Je oefent zo boekoriëntatie, verhaalbegrip, lezen van links naar rechts, auditief geheugen. Het los, buiten de context oefenen van leesvoorwaarden, heeft maar weinig zin. Wijs de leerlingen veel explicieter op alles wat je leest en schrijft: een briefje binnen de school, een berichtje aan hun ouders, een notitie in je agenda, een boodschappenlijstje. Bedenk bij elk thema speelse lees- en schrijfactiviteiten: boodschappenlijstjes maken, de namen van boodschappen op pakken lezen, brieven bezorgen en de adressen lezen, een bestelling opnemen, een kaartje schrijven, namen van lezen en opschrijven. Veel herhaald voorlezen van eenvoudige verhaaltjes is in de onderbouw het startpunt van het onderwijs in technisch en begrijpend lezen. Begrip van de verhaaltjes is uitgangspunt. Doe dit op de bekende manier: boekje bekijken, voorspellen waar het over zal gaan etc. Koppel aan het voorlezen het werken aan de leesvoorwaarden. Lees bijvoorbeeld een Nijntje-boek voor: op een dag zei vader pluis wie gaat er met mij mee naar de duinen en het strand en naar de grote zee Na een aantal herhalingen kunnen de kinderen het rijmwoord zee zelf invullen. Schrijf ook steeds iets op het bord en doe dat terwijl je het woord hardop analyseert: n-ij-n. Maak er al in de onderbouw een gewoonte van om woorden analyserend op het bord te schrijven. Leerlingen zien dit en gaan dit imiteren. Zml-leerlingen profiteren vooral van voordoen-nadoen. Doe heel vaak de handeling van lezen en schrijven voor.


28

Hanteer het principe Voor-koor-door, doe het een keer voor, doe het dan met zijn allen en laat het dan een leerling alleen doen. Zorg dat er weinig fouten gemaakt worden, juist de goede connecties moeten ingeslepen worden. Het is wel belangrijk om te zorgen dat de leerlingen zelf actief zijn, het moet niet bij voordoen van een leerkracht blijven, dat is een valkuil bij het werken met zml-leerlingen. Begin altijd met de letter(s) van hun eigen naam. Zet die overal op, op hun stoel, op hun kapstok, hun broodtrommeltje, hun werkjes. Laat visuele analyse oefenen met die letters, van wie is welk stoeltje, deel de broodtrommeltjes goed uit, let op de naam of de letter. Koppel visuele analyse steeds aan het auditieve beeld. Onderzoek wijst uit dat dit onvoldoende gebeurt in het zml-onderwijs. Ga bij auditieve analyse uit van wat de kinderen al weten: m is van Max, wie weet er nog meer iets dat met een m begint? Schrijf die woorden op, koppel steeds weer visuele beeld (letter) aan het auditieve beeld (klank). Zml-leerlingen hebben heel veel herhaling nodig, maar uiteindelijk pakken ze het wel op. Om letters beter te onthouden wordt een multisensoriële aanpak aanbevolen. Zml-leerlingen profiteren van een aanpak waar meerdere kanalen worden ingeschakeld. Zij leren makkelijker als naast het verbale kanaal het performale kanaal wordt ingeschakeld. Klankgebaren, navoelen en naschrijven van Ello-letters zijn goede methoden. Het is waarschijnlijk niet zo dat de ontwikkeling van zml-leerlingen heel anders verloopt, maar er is wel meer herhaling nodig. Dit betekent dat er meer tijd op het rooster gevonden moet worden voor activiteiten rond beginnende geletterdheid of dat je de periode van de beginnende geletterdheid uitsmeert over een langere periode.


29

naam

Evaluatie

leerlingen

datum

Tot beheersing M3

Uitslag Toets

Voor alle leerlingen:

Basisarrangement

Leesonderwijs aan de hand van een methode volgens een vaste planning en het directe-instructiemodel. Werkbladen tot een minimum beperken, alleen bladen waarop daadwerkelijk sprake is van lezen of spellen. Werkbladen waarop alleen sprake is van visuele analyse echt overslaan. Leertijd:425 minuten per week. Leesplezier staat voorop! Elke dag 6 blokjes:  Voorlezen  Zelfstandig “lezen” uit boekjes, prentenboeken of ander leesmateriaal naar eigen keuze. Leerkracht is model en leest zelf ook.  Elke dag is er instructie op letters, lezen van woordjes met de geleerde letters en schrijven van die woorden. Het motorisch ondersteunen van de letterkennis door het gebruik van railsletters (ELLO of uit de schrijfmethode) wordt bij elke nieuwe letter toegepast. Letters en klanken altijd simultaan aanbieden. Bij voorkeur werken met een lettermuur.  Elke dag wordt er ondersteund gelezen (voor-koordoor) uit de leesmethode.  In duo’s worden de woorden en teksten uit de leesmethode geoefend.  Elke dag is er ook ruimte om zelf iets te schrijven (creatief schrijven, schrijfplezier), eventueel in combinatie met de taalmethode. Toetsen: 2 x per jaar AVI en DMT

Streven naar: AVI M3 en DMT ABC leerroutes 4-13 jaar mytylschool de Schalm 2011



30

Extra bovenop het basisarrangement: Elke dag 15 minuten extra tijd voor pre- en reteaching. Liefst preteaching, voorkomen dat kind in ‘circle of failure’ raakt. Reteaching is herhaling van het programma van het basisarrangement, geen andere dingen! Nogmaals ondersteund lezen (voor-koor-door) van de in het basisarrangement aangeboden woorden en tekst. Letterkennis en synthese vooral oefenen door het toepassen in het lezen, niet in losse oefeningen. Extra aandacht voor leesmotivatie (samen praten over de tekst om de leerling in de context te laten komen; over wie gaat het? Wat gebeurt er? ).

Streven naar: AVI M3 en DMT C of D Extra bovenop het basisarrangement en het intensieve arrangement: Dagelijks 10 minuten extra bovenop het basis- en intensieve arrangement: Extra aandacht voor het aanleren van de van de letters (Lettergroeiboek, Connect Klanken en letters) en auditieve synthese (Drietal, programma Fonemisch bewustzijn, Wat zeg je?). Woorden laten schrijven, het spellen ondersteunt het lezen. Eventueel multisensoriële ondersteuning bij het aanbieden van de letters, schrijfmotorisch, klankgebaren. Als leerlingen heel lang in deze fase blijven hangen veel aandacht voor de motivatie: wat zou dit kind willen lezen? Extra voordoen-nadoen om gissen en missen te voorkomen. Veel raden en fouten maken is contraproductief.

Streven naar: AVI M3 en DMT D


Talentarrangem ent

31

Bovenop het basisarrangement Lezen in zelfgekozen boeken, ruimte voor creatief schrijven. De leerkracht is beschikbaar voor hulp indien nodig en voert minstens eenmaal per week een leesgesprekje met de leerling: wat lees je, vertel er eens iets over, lees een klein stukje voor, is het leuk?


32

Specifieke aandachtspunten ZML-leerlingen in groep 3 Het is waarschijnlijk niet zo dat de ontwikkeling van zml-leerlingen heel anders verloopt. Onderzoek die gedaan zijn wijzen erop dat een klanksynthesemethode het best werkt en dat bij systematisch onderwijs de meeste zml-leerlingen daarmee leren lezen. Leerlingen in een reguliere groep 3 besteden 425 min. per week aan het aanvankelijk leesonderwijs. Zml-leerlingen hebben meer tijd nodig. De ervaring leert dat op zml-scholen juist minder tijd aan deze vaardigheid wordt besteed en dat de tijd minder effectief wordt benut. De tijd voor de fase van het aanvankelijk lezen wordt in de leerjaren verlengd. Je doet er dan bijvoorbeeld een of twee jaar over om AVI-M3 te halen (=leerrendement 50 of 25%). Om opbrengstgericht te kunnen werken is een duidelijke planning per jaar, periode, week, dag strikt noodzakelijk. Per les moet een duidelijk doel worden vastgesteld dat ook voor de leerlingen duidelijk is. Vandaag leren we……, straks kunnen we…… Als leerlingen weten waar ze naar op weg zijn, is de kans veel groter dat zij aankomen. Ga zuinig om met werkbladen uit methoden als De Leeslijn of Veilig in stapjes. Bekijk bij elk blad heel kritisch of het wel lezen is. Laat ze anders weg! Dit geldt zeker voor alle visuele discriminatieoefeningen. Uit onderzoek blijkt dat er in het zml-onderwijs veel te veel visuele analyse wordt geoefend, terwijl juist de combinatie visueel auditief versterkt dient te worden. Ook oefeningen als zet een kruisje in het hokje waar je een r hoort zijn niet zinvol om te leren lezen. Bovendien zijn ze qua opdracht te complex voor zml-leerlingen. Lezen is letters goed benoemen en ze dan aan elkaar plakken, alleen de bladen waar dat aan de orde is zijn zinvol. Niet de methode maar de leerkracht bepaalt wat wel en niet gedaan wordt! Probeer via een of andere vorm van een portfolio duidelijk te maken wat ze al geleerd hebben: een vlieger met aan de staart de letters die ze al kennen, een muurkrant met de woordjes die ze al kunnen lezen, een eigen boekje met de woordjes erin die ze al geleerd hebben, een tekstje dat ze voor kunnen lezen etc. benadruk het succes. Er is een beperkt aantal zml-leerlingen dat blijft steken in de voorbereidende fase en niet aan het echt decoderen toekomt. Probeer het lezen zo betekenisvol mogelijk te maken, probeer te bedenken waarmee je hen zou kunnen bereiken. Laat ze vooral het voorbeeld zien van andere leerlingen die wel tot decoderen komen en dat herhalen. Voorkom voortdurend gissen en missen. Dat draagt niet bij aan de motivatie en er worden te veel foute connecties ingeslepen. Als je bijvoorbeeld begint met de woordjes tas en kam, maak dan een blad of boekje met de tas van…… en de kam van….. en plak allemaal fotootjes van de leerlingen uit de groep op. Herhaal deze oefeningen via voor-koor-door elke dag totdat het tas en kam zelf kan lezen.


33

Naam

Evaluatie

leerlingen

datum

Van M3 naar E3

Uitslag Toets

Basisarrangement

Voor alle leerlingen: Leesonderwijs aan de hand van een methode volgens een vaste planning en het directe-instructiemodel. Werkbladen tot een minimum beperken, alleen bladen waarop daadwerkelijk sprake is van lezen of spellen.

Leertijd:400 minuten per week. Leesplezier staat voorop.  Elke dag wordt er voorgelezen.  Elke dag “lezen” kinderen zelfstandig uit boekjes of prentenboeken naar eigen keuze. Leerkracht is model en leest zelf ook.  Elke dag is er instructie op woordaspecten, lezen en schrijven van de woorden in rijtjes en in teksten.  Elke dag wordt er ondersteund gelezen (voor-koor-door) uit de leesmethode. Het vlot lezen en op de juiste toon lezen wordt daarbij geoefend.  In duo’s worden de woorden en teksten uit de leesmethode geoefend.  Elke dag is er ook ruimte om zelf iets te schrijven (creatief schrijven).

Toetsen: 2 x per jaar AVI en DMT Streven naar: AVI E3 en DMT ABC


Talentarrangem ent



34

Extra bovenop het basisarrangement: Elke dag 15 minuten extra voor preteaching en reteaching. Herhalen van wat in het basisarrangement aan de orde is geweest, doe hetzelfde, maar doe het vaker. Streven naar: AVI E3 en DMT CD Extra bovenop het basisarrangement en het intensieve arrangement: Dagelijks 5 minuten extra bovenop het basis- en intensieve arrangement. Twee maal per week buiten de klas bij de leesexpert: Extra aandacht voor het automatiseren van de letterkennis en auditieve analyse en synthese. Schrijven van de woorden, extra oefenen in een computerprogramma, het spellen werkt ondersteunend voor het lezen. Multisensoriële ondersteuning bij het aanbieden van de letters, schrijfmotorisch, klankgebaren. Eventueel computerprogramma’s als Leesladder en Woordenhaai. Bij leerlingen die lang blijven steken in deze fase extra aandacht voor motivatie, zorg voor voldoende succeservaringen door hele kleine stapjes te maken. Maak het lezen zo betekenisvol mogelijk.

Streven naar: AVI E3 en DMT D Bovenop het basisarrangement Lezen in zelfgekozen boeken, ruimte voor creatief schrijven. De leerkracht is beschikbaar voor hulp indien nodig en voert minstens eenmaal per week een leesgesprekje met de leerling: wat lees je, vertel er eens iets over, lees een klein stukje voor, is het leuk?

Specifieke aantekeningen ZML-leerlingen vanaf niveau M3


35

Als de barrière van het lezen tot M3 eenmaal genomen is, ontwikkelt het lezen zich wel door. Veel oefenen in boeken die de leerlingen aanspreken is dan het credo. Let erop dat de tekst in de boeken niet zo ‘uitgekleed’ is dat het eigenlijk niet meer te snappen valt. Begrijpend lezen verdient dan de bijzondere aandacht, ook om een gemotiveerde lezer te blijven. Bij begrijpend lezen worden de stappen van Nieuwsbegrip gebruikt. Onderwijs in begrijpend lezen verbetert ook bij heel zwakke leerlingen het leesbegrip. Het aanbieden van strategieën is zinvol gebleken.


36

naam

Evaluatie

leerling

datum

Van E3 naar E4

Uitslag Toets

Basisarrangement

Voor alle leerlingen: Leesonderwijs vooral door te lezen in leuke boeken, leeskilometers maken. Per jaar ongeveer 20 leeftijdsadequate boeken. Leertijd:180 minuten per week. (35 minuten per dag) Leesplezier staat centraal, straal dat als leerkracht uit! Lees elke dag voor uit een leuk boek. Kies verschillende genres van boeken. Van de 35 minuten is 15 minuten bestemd voor voorlezen, boekpromotie, terugkomen op wat kinderen gelezen hebben en hun ervaringen en gevoelens. Laat kinderen zo nu en dan zelf een leuk stukje voorlezen en geef daar feedback op. 20 minuten moet er echt daadwerkelijk door de leerlingen gelezen worden. Kinderen lezen hardop in duo’s en zoeken samen een boek uit dat zij leuk vinden. Zorg voor bewaking van de effectieve leestijd, bijvoorbeeld door een kleurenklok of timetimer te gebruiken. Maak goede afspraken over voldoende boeken op tafel, niet lopen tijdens de les, toiletbezoek etc.). De leerkracht observeert en bewaakt vooral het proces. Toetsen: 2 x per jaar AVI, DMT Streven naar: AVI E4 Beheersing, DMT ABC



37

Extra bovenop het basisarrangement: Lezen moet leuk blijven. Begeleid de boekkeuze, kijk op www.makkelijklezenplein.nl Vier keer per week 15 minuten extra begeleid inoefenen (leerkracht of tutor)gericht op vlot leren lezen. Dit kan in een groepje, gebruik de techniek van voor-koor-doorlezen. Oefenen op woordniveau alleen als je merkt dat leerlingen struikelen over een bepaald probleem. Ter ondersteuning van de leesmotivatie kunnen luisterboeken of E-books worden ingezet (tekst vergroten of meelezen met tekst die voorgelezen wordt). Streven naar: AVI E4 beheersing, DMT CD


Zeer int. arrangement (<E3).

38

Extra bovenop het basisarrangement & intensieve arrangement: Vier keer per week 15 minuten extra. RALFI kan in een groep. Kies leuke teksten. Alleen indien nodig extra hulp op woordniveau. R= repeated. Herhalen van teksten. Veel herhaling, streven naar directe woordherkenning in een context. Het oefenen van woordrijen leidt niet tot generalisatie. A= assisted. (met ondersteuning; hardop voorlezen, voorzeggen van letter of woord) L= level. Keuze van de tekst passend bij de ontwikkelingsleeftijd en ver boven het instructieniveau. Niet te makkelijke boeken! F= feedback. Positieve feedback op vloeiend lezen. Neutrale feedback op fouten I= interactie. Korte interactie over de context, personages. Eventueel nog: Controleren of de letterkennis voldoende geautomatiseerd is, anders letters flitsen. Extra spelling op de computer. Programma’s al Leesladder of Woordenhaai. Bij hardnekkige leesproblemen mogelijk een verwijzing naar zorg voor dyslexieonderzoek en of behandeling. Voorleessoftware in zetten indien geïndiceerd.

Talentarrangem ent

Streven naar: AVI M4 Beheersing, DMT D Bovenop het basisarrangement Lezen in zelfgekozen boeken, ruimte voor creatief schrijven. De leerkracht is beschikbaar voor hulp indien nodig en voert minstens eenmaal per week een leesgesprekje met de leerling: wat lees je, vertel er eens iets over, lees een klein stukje voor, is het leuk?


39


40

Naam

Evaluati

leerling

e datum Uitslag Toets


Vanaf E4

41

Basisarrangement en talentarrangement

Stillezen Als kinderen ongeveer 100 woorden per minuut stil kunnen lezen, ontwikkelen zij hun leestechniek zelf door veel boeken te lezen. Bij veel boeken moet je denken aan 25 leeftijdsadequate boeken per jaar. In een stilleesklas is het stil en iedereen leest, ook de leerkracht (tenzij hij een rondje loopt)

Leertijd:180 minuten per week (35 minuten per dag) Leesplezier staat centraal, straal dat als leerkracht uit! Laat in de inrichting van de klas zien dat lezen belangrijk en leuk is. Lees elke dag voor uit een leuk boek, laat daarbij allerlei genres de revue passeren. Besteed veel aandacht aan boekpromotie, voorleeswedstrijd, boekentoptien, verschillende genres introduceren. Af en toe kun je een leerling hardop een stukje laten voorlezen en daar feedback op geven. Alleen indien echt noodzakelijk geef je instructie over het lezen van een categorie woorden. Op een vraag van een leerling help je bij het lezen van een moeilijk woord. Zorg voor effectieve leestijd (goede afspraken over naar de wc gaan, voldoende boeken op tafel etc.) 20 minuten moet er echt daadwerkelijk samen gelezen worden. De leerkracht is het model en leest zelf ook, alleen indien noodzakelijk voert hij op zachte toon leesgesprekjes met de leerlingen.

Toetsen: 2 keer per jaar AVI en DMT Streven naar: AVI op beheersingsniveau, 1 niveau vooruit per halfjaar DMT ABC



42

Extra bovenop het basisarrangement Extra aandacht voor de leesmotivatie op school en thuis. Begeleide boekkeuze, kijk wat de interesse van de leerling is en probeer iets te laten lezen wat daarbij aansluit. Lees eventueel een paar bladzijden met een kind samen via voorlezen-nalezen om het kind in het boek te lanceren (dit moet wel buiten de stilleesgroep). Dit lanceren in een boek wordt wel RALFI-light genoemd. Ter ondersteuning van de leesmotivatie kunnen luisterboeken of Ebooks worden ingezet (tekst vergroten of meelezen met tekst die voorgelezen wordt).

Toetsen: 2 keer per jaar AVI en DMT Streven naar: AVI op beheersingsniveau, 1 niveau vooruit per halfjaar DMT CD


43


Extra bovenop basis en intensieve arrangement Meer tijd om het kind via voorlezen-nalezen in een boek te lanceren (=Ralfi light) In uitzonderlijke gevallen terugplaatsen naar een hardopleesgroep in een zeer intensief arrangement met RALFI op pittig niveau.

Eventueel nog: Controleren of de letterkennis voldoende geautomatiseerd is, anders letters flitsen. Extra spelling op de computer. Bij hardnekkige stagnatie mogelijk een verwijzing naar zorg voor dyslexieonderzoek en of behandeling. Voorleessoftware in zetten indien geïndiceerd.

Streven naar: AVI op instructieniveau, 1 niveau vooruit per halfjaar DMT D


Kijkwijzer plaatsing leerlingen

leerroute

IQ begrijpend lezen

A

B

C

D

naam:

didactiek technisch spelling lezen

rekenen

sociaal emotioneel

leren-leren

uitstroom

LEERROUTES AFDELING SO leerroute A- voortgezet onderwijs (VMBO-T, HAVO,VWO) leerroute B- voortgezet onderwijs (VMBO BB-KB) leerroute C- voortgezet

Recommend Documents