LEERMIDDELEN INTERCULTUREEL ONDERWIJS GERICHT OP HET SECUNDAIR ONDERWIJS Een selectie materialen

LEERMIDDELEN INTERCULTUREEL ONDERWIJS GERICHT OP HET SECUNDAIR ONDERWIJS Een selectie materialen

Provinciaal Documentatiecentrum Atlas Carnotstraat 110 - 2060 Antwerpen www.docatlas.be | [email protected] T 03 338 71 60

Leermiddelen intercultureel onderwijs gericht op het secundair onderwijs

1.

ALGEMEEN

Jongerenbeginbeeldinstrument: Leerlingenboekje [werkboek] / Steunpunt GOK. - Leuven: Steunpunt GOK, [s.a.]. 48p. JongerenBeginbeeldinstrument: Handleiding [handleiding] / Steunpunt GOK. - Leuven: Steunpunt GOK. Doelgr.: 12- 13 Vindplaats : or 3.3.1 jong Dit instrument ontwikkeld door het Steunpunt GOK maakt een degelijke en diepgaande screening mogelijk van leerlingen aan het begin van het eerste jaar secundair onderwijs m.b.t. kritische factoren voor schoolsucces (o.a. taalvaardigheid, logisch-abstract denken, technologie, vakoverschrijdende competenties en welbevinden en betrokkenheid). Het JBI bestaat uit een leerlingendeel en een leerkrachtendeel waarmee gezamenlijk een beeld wordt opgebouwd van de startcompetenties, voorkeuren, perspectieven en doelvaardigheden van de leerlingen. Daarnaast biedt het instrument de mogelijkheid om de bevindingen en resultaten als basis te gebruiken voor geïndividualiseerde leerlinggerichte acties. Het JBI is een belangrijke hefboom voor het bevorderen van gelijke onderwijskansen omdat het in staat stelt om het onderwijsaanbod af te stemmen op de behoeften en noden van individuele leerlingen en groepen van leerlingen. 2.

IDEEËNBOEKEN

Energize III: Energizers en leerspelen voor jongeren en volwassenen / Tielemans, Erwin; Paquet, Philip, ill. - Amstelveen: Lions Quest Nederland, 2007. – 223 p. - ISBN 978-90-75749-526 Doelgr.: 12 - 18 / Volwassenen Vindplaats: or 3.3.2 ener Deel 3 van de Energizer-serie is er speciaal voor een oudere doelgroep dan de andere twee delen. In deel 3 is de doelgroep 10+ tot 100. Dus vanaf groep 7-8 t/m volwassenen. Energizers en leerspelen voor workshops en lessen in sociale vaardigheden bevatten speelse werkvormen die leerprocessen stimuleren rond de thema’s: Kennismaken, Creëren van een positief groepsklimaat, Communicatie, Samenwerken, Problemen/conflicten oplossen, Evalueren, Plezier maken in leergroepen. Duidelijke aanwijzingen, tips en instructies voor beginners en professionele trainers. _______________________________ Informatief spelmateriaal voor jongeren / de Jong, Suzan, samensteller. - Rotterdam: PJ Partners, 2004.– ISBN 90-71381-41-2 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.2 info Deze gids biedt een inventarisatie van materiaal dat op dit moment bij verschillende instellingen te koop, te huur of te leen is. Personen die vrijwillig of professioneel met jongeren werken, bijvoorbeeld in het jongerenwerk, schoolmaatschappelijk werk of de jeugdzorg, kunnen van dit overzicht gebruik maken om snel de weg te vinden naar het materiaal dat zij in hun praktijk kunnen gebruiken. Het materiaal is gerangschikt naar onderwerp, zoals bijvoorbeeld seksualiteit & relaties, geweld, geld, cultuur & religie, emancipatie, waarden & normen en gezondheid. In totaal zijn er zeventien hoofdstukken. Het materiaal dat beschreven is, is zeer divers en kan verschillen van een bordspel, cd-rom, rollenspel, spelkoffer tot een tentoonstelling. De gids eindigt met een alfabetisch overzicht van alle organisaties, met adresgegevens, waarvan materiaal in de gids genoemd is. _______________________________

6HOHFWLH,&2PDWHULDDOVHFXQGDLURQGHUZLMV±3URYLQFLDDO'RFXPHQWDWLHFHQWUXP$WODV±QRY

1

Stapstenen naar een interculturele cursus [handleiding] / KSJ-KSA-VKSJ, Werkgroep diversiteit; SAMV. - [s.l.] : KSJ-KSA-VKSJ, 2005. - [s.p.]. Doelgr.: jongerenwerking [begeleiders] Vindplaats : or 3.3.4 stap Deze methodiekenmap voor cursusbegeleiders werd uitgewerkt In het kader van het interculturaliseringsproject IQ van de jeugdbeweging KSJ-KSA-VKSJ. Doelstelling is om op een goede manier te leren omgaan met de rijkdom aan verschillen in de samenleving. De jeugdbeweging wil dat haar begeleiders en vrijwilligers een open houding hebben t.o.v. diversiteit en over de vaardigheden beschikken om met die diversiteit om te gaan. Van 2004 tot 2006 zette het KSJ-KSA-VKSJ allerlei experimenten en projecten op om dit te kunnen realiseren. Daarbij steunden ze op de expertise van het SAMV (Steunpunt Allochtone Meisjes en Vrouwen). Stapstenen naar een interculturele cursus biedt inzicht in interculturaliteit en bevat tal van methodieken om de gevoeligheid voor het thema binnen de jeugdvereniging te vergroten en de (hoofd)leiding bepaalde vaardigheden aan te leren. De methodieken zijn gebundeld in vier grote delen, overeenkomstig de thema's die aan bod komen in animator- en hoofdanimatorcursussen. _______________________________ L’apprentissage interculturel: T-kit / Martinelli, Silvio; Taylor, Mark, red. - Straatsburg: Council of Europe, 2003. Intercultural Learning: T-kit / Martinelli, Silvio; Taylor, Mark, red. - Straatsburg: Council of Europe, 2003. – ISBN 92-871-5364-7. Doelgr.: jongerenwerking / 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.2 t-kit Deze T-kit is een handboek met interactieve werkmethoden om activiteiten te doen met jongeren rondom intercultureel leren. _______________________________ Vijftig wereldboeken: Uittreksels en lessuggesties voor interculturele jeugdliteratuur / Sanders, Moniek; Matthijssen, Colette; Humme, Hannie. - Zutphen: Thieme, 1998. - ISBN 90-03-22727-6 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.2 vijf Uittreksels uit vijftig moderne interculturele jeugdboeken. Bij elke titel zijn, naast een samenvatting van de inhoud, een inhoudanalyse, lessuggesties voor verwerking en informatie over de auteur opgenomen. Voor besprekingen van meer recente jeugdboeken, zie: http://vijftigwereldboeken.nl/ _______________________________ Wat werkt?: Voorkomen en oplossen van machtsstrijd in de groep: Over principes en vaardigheden om moeilijke situaties aan te kunnen [boek] / Mendler, Allen N. - Vlissingen: Bazalt, 2007. - 52 p. - (Persoonlijk Sterk). - ISBN 978-90-74233-64-4 Vindplaats : or 3.3.2 watw Dit is een boekje uit de reeks Persoonlijk Sterk die zich richt op de persoonlijke kant van het leren: zowel sociaal als emotioneel als maatschappelijk. Goed klassenmanagement is een van de factoren die het leren aanmerkelijk verbeteren. Machtsstrijd in de groep is niet alleen verstorend voor het verloop van de les, het is ook gericht tegen de autoriteit van de leraar. Dit praktijkboek biedt technieken om verstoorde verhoudingen binnen de groep te voorkomen. Ook worden er methodes gepresenteerd waarmee kan worden ingegrepen in situaties waarin het toch tot een machtsstrijd dreigt te komen. Het zijn tips en handreikingen die ervoor zorgen dat zowel de leraar als de leerling in zijn waarde wordt gelaten. _______________________________ 3.

WERKVORMEN

3.1. Coöperatief leren


2

De kracht van de leerkracht: Leren werken met CLIM: Studentenbundel / Vleurick, An; Paelman, Filip. - Antwerpen: De Boeck, 2005. - (CLIM). – ISBN 90-455-1657-8. Vindplaats: ro 3 clim CLIM staat voor ‘Coöperatief Leren in Multiculturele Groepen’ en houdt een onderwijsvorm in die vertrekt van gestructureerd groepswerk. De nadruk ligt daarbij op het werken aan interculturele vaardigheden bij alle leerlingen. Een pakket bestaat steeds uit een leerlingenbundel met vier soorten kaarten (activiteitenkaarten, bronnenkaarten, antwoordkaarten en individuele taken) en een themahandleiding voor de leerkracht. Om het werken met CLIM al vanaf het begin onder de knie te krijgen, ontwikkelde het Steunpunt ICO een nieuw pakket dat zich speciaal richt naar studenten ‘bachelor in het onderwijs’. Daarin worden de basisprincipes van de CLIM-methode uitgelegd en uitgewerkt door de studenten zelf op een CLIM-ige manier te onderwijzen. _______________________________ CLIM-Wijzer voor het secundair onderwijs / Paelman, Filip. - Antwerpen: De Boeck, 2004. - (CLIM) ISBN 90-455-0740-4 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.3 clim CLIM-Wijzer is een algemene handleiding die op een duidelijke en overzichtelijke wijze de didactische principes uitlegt van werken met CLIM. Er worden ook heel wat voorbeelden, tips en schema's gegeven. CLIM-Wijzer zorgt dus voor een eerste en tegelijk grondige kennismaking met CLIM, terwijl de themahandleiding (in het pakket zelf) concrete toelichting geeft bij het thema in kwestie. _______________________________ CLIM - Wat brengen we in kaart?: Vakoverschrijdend CLIM-thema voor het secundair onderwijs / Vleurick, An, red. - Antwerpen: Uitgeverij de Boeck, 2004. - (CLIM). - ISBN 90-455-0741-2 Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats: or 3.3.3 clim Dit pakket is bestemd voor de 4 eerste leerjaren van het secundair onderwijs. De klas ontdekt via zelfstandig groepswerk de relatieve waarden van kaarten en onderzoekt de beweegredenen om iets in kaart te brengen. Aardrijkskunde is de invalshoek, maar de eindtermen uit de vakken Nederlands, natuurwetenschappen, wiskunde, technologische opvoeding, artistieke opvoeding en geschiedenis zitten in het pakket verwerkt. In de introductieles maakt de klas kennis met geografische denkbeelden en kaartprojecties. In de 5 roterende activiteiten creëren de leerlingen een schaalmodel van een fictieve stad, maken plattegronden voor de school, brengen het lichaam van een groepslid in kaart, beschrijven de toekomst van Vlaanderen en stellen een gezondheidskaart voor een ziek dorp op. In de syntheseles ontwerpt de klas een mentale kaart, die een dynamiek op en rond de school teweegbrengt. Het pakket omvat 7 lestijden. De introductie en de synthese verlopen klassikaal. Volgens een rotatiesysteem schuiven de 5 activiteiten daartussen naar alle groepjes door. Op het einde van elke activiteit presenteren de groepjes hun product aan de klas.

3.2. Activerende en interactieve werkvormen Dobbel en vraag: Een speels discussiespel voor deelnemers van 11 tm 16 jaar / Vermeer, Toss. Doetinchem: Graviant educatieve uitgaven, 2001. Doelgr.: 11 - 16 Vindplaats : or 3.3.3 dobb Discussiespel dat het mogelijk maakt op een speelse manier met moeilijke thema's aan het werk te gaan in groep 8 en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Aan de orde komen thema's als : discriminatie op grond van godsdienst, cultuur en sekse, pesten en verslaving. Het uitgangspunt van het spel is : 'Verschillen mogen er zijn, respect moet er zijn'. De leerdoelen zijn : leren praten, luisteren en


3

samenwerken, het leren herkennen van overeenkomsten en verschillen, leren een eigen mening vormen en eigen keuzes maken. _______________________________ Elkaar leren kennen = leren van elkaar: Eigen identiteit en interculturele dialoog / Abram, Ido; Wesly, Jenny. - Utrecht: Forum, 2006. - ISBN 90-6734-501-6 Doelgr.: leraren / volwassenen / 10-17 Vindplaats: or 3.3.4 elka Dit handboek beschrijft een praktische methode voor intercultureel leren, die in het onderwijs voor zowel leerlingen als voor docenten te gebruiken is. De methode in het boek is gebaseerd op het Arena-model. In de ‘arena’ van het leren en leven - die zowel strijdperk als podium kan zijn - komen twee beelden bij elkaar: hoe jij jezelf ziet (identiteit) en hoe anderen jou zien (imago). Die beelden kloppen niet altijd. En in elk geval zijn ze nooit helemaal hetzelfde. Dat verschil tussen identiteit en imago leidt vaak tot spanning en conflict, maar kan ook het spannende begin zijn van een dialoog. Door je open te stellen voor elkaars cultuur en belevingswereld, maak je het verschil tussen identiteit en imago kleiner: je leert elkaar (en jezelf) dus beter kennen. _______________________________ Kimba: Een communicatiespel voor jong en oud / Corthouts, Johan. - Leuven: Centrum Informatieve Spelen, 1995. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.3 kimb Een communicatiespel waarbij het luisteren en praten volgens vaste communicatieregels verloopt. Via het spel leren de spelers zichzelf en hun omgeving te ontdekken en te waarderen. Het is een methode om tot open gesprekken te komen. Het spel bevat 3 vragenreeksen: over wensen en dromen, over relaties, en over gezondheid en seksualiteit. _______________________________ Gids Didactische werkvormen: Informeren, inspireren en enthousiasmeren [brochure] / van Bruggen, Erik. - [s.l.] : Stichting Onderwijs Maak Je Samen, [s.a.]. - 19 p. Doelgr.: 8 - 18 / volwassenen Vindplaats : or 3.3.3 gids Hoe kan je op een leuke, leerzame manier lesgeven en tegelijkertijd de competentie van leerlingen vergroten? Een deel van het antwoord op deze vraag ligt in het veel en gevarieerd gebruiken van verschillende activerende werkvormen. In de "gids didactische werkvormen" zijn meer dan 70 verschillende werkvormen beschreven (werkvormen voor o.a het uitwisselen van ervaringen, voor menings- en attitudevorming, voor het verwerven van kennis, voor het aanleren van vaardigheden). _______________________________ Lessenreeksen met interactieve werkvormen - eerste graad / Cel migranten VLOR; Steunpunt ICO; Steunpunt NT2. - Brussel: VLOR, Cel Migranten, 2002. Doelgr.: 12 - 15 Vindplaats : or 3.3.3 less Deze cd-rom bevat beschrijvingen en kopieerbladen voor interactieve lessenreeksen rond vier thema's: ademen (Hoe werkt het ademhalingsstelsel en hoe ademhalingsstelsel en hoe houden we het gezond?); Doe je mee? (Sport en de Olympische Spelen), In beweging (veiligheid onderweg, vervoermiddelen) en Water (leren omgaan met water). _______________________________ We hadden toch een afspraak...: Aanpak, werkvormen en achtergrondinformatie om waarden en normen met jongeren bespreekbaar te maken / Antheunisse, Jaap; Borghuis, Janet, samenst. Rotterdam: PJ Partners, 2004. - ISBN 90-71381-40-4 Doelgr.: 15 -18 / jongerenwerking [begeleiders] Vindplaats: or 3.3.3 weha Het methodiekboek bestaat uit 7 modules die afhankelijke van de interesse, behoefte en basiskennis van de werker gebruikt kunnen worden. Er zijn modules die ingaan op de werker, diens rol en het omgaan met


4

de waarden en normen van de werker zelf. Er is een aantal modules waarin dieper wordt ingegaan op argumenteren en het maken van keuzes, het socialisatieproces en de ontwikkeling van het moreel redeneren. Daarbij krijgen de verschillende ontwikkelingsfases waarin jongeren zich bevinden speciale aandacht. Een aparte module is gewijd aan de manier waarop je met jongeren een morele discussie op gang krijgt en het ontwerpen van morele dilemma’s die daarbij ingezet kunnen worden. Naast de discussie worden er in het methodiekboek tal van andere werkvormen beschreven variërend van een argumentenof stellingenspel tot een probleembrievenforum, videoclip, collage en tentoonstelling. Verder worden er passende video’s en theatervoorstellingen beschreven. Alle werkvormen worden op een zodanige manier aangereikt dat ze direct bruikbaar zijn.

3.3. Filosoferen Filosoferen met jongeren: Hou uw school in beweging [handboek leerlingenbegeleiding] / Poppelmonde, Willy; Van Rossem, Kristof; De Swaef, Goedele...[et al.]. - Deurne: Kluwer, 2001. - ISBN 90-5583-845-4 Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats : or 3.3.3 filo Jongeren filosoferen graag. Hoe u daar werk van maakt in de klas? En wat filosoferen precies inhoudt? Vier auteurs gaan daar heel concreet op in, met voorbeelden van gesprekken, ideeën voor bijvoorbeeld een socratisch gesprek, werkvormen, soorten vragen en oefeningen enz. _______________________________ Kansen creëren door filosoferen met leerlingen in beroeps- en technisch onderwijs [boek] / Ceulemans, Carlijne. - Broechem: VEFO vzw, 2008. - 77 p. - ISBN 978-90-814-0400-6 Doelgr.: 14 / 15 / 16 / 17 / 18 / beroepsonderwijs / leraren S.O. Vindplaats : or 3.3.3 kans Het project "Kansen creëren door filosoferen met leerlingen in beroeps- en technisch onderwijs" kadert in een ruimere opzet van VEFO vzw die zich tot doel stelt de ontwikkeling van filosofische vaardigheden bij jongeren te stimuleren. Deze handleiding wil bijdragen tot een schoolomgeving waar kansenversterking voorop staat, met expliciete aandacht voor leerlingen met minder kansen in het onderwijs. Uit binnen- en buitenlandse ervaringen blijkt dat filosofische gesprekken met deze jongeren een heel aantal voordelen opleveren. De ervaring van het filosoferen zou het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde versterken. Deze handleiding is een verslag van een project dat in 8 Vlaamse scholen werd gelanceerd. De activiteiten die per school op touw zijn gezet, worden uit de doeken gedaan en de resultaten met betrekking tot de doelstellingen worden overlopen. Dit werk wil dan ook een aanzet zijn tot meerdere gelijkaardige initiatieven binnen BSO, TSO en deeltijds onderwijs. _______________________________ Wat had je gedacht?: Leidraad voor filosoferen met jongeren [boek] / De Swaef, Goedele; Van Rossem, Kristof. - Mechelen: Plantyn, 2008. - 216p. - ISBN 978-90-301-8072-2 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.3 wath Dit handboek is één uit een reeks van vier handboeken bestemd voor het filosofieonderwijs in Vlaanderen en Nederland. In dit boek wordt beschreven hoe je onderwerpen uit verschillende vakken van de secundaire school filosofisch kan maken en brengen in de klas. Elk behandeld thema omvat een deel voor de leerkracht en een deel voor de leerling.

4.

ANDERS-ZIJN / VOOROORDELEN

Companion: A Campaign guide about education and learning for change in Diversity, Human Rights and Participation / Keen, Ellie. - [S.l.]: Council of Europe, 2007. - 80 p. - ISBN 978-92-871-6176-5


5

Doelgr.: jongerenwerking / leraren S.O. / 14 - 18 URL: www.alldifferent-allequal.info Vindplaats: or 3.3.4 alld Deze gids werd uitgegeven in het kader van de campagne ‘Iedereen anders - Iedereen gelijk’ waarin de thema’s diversiteit, mensenrechten en participatie centraal staan. De campagne richt zich tot jongeren en wil hen stimuleren om mee te werken aan de opbouw van een vredevolle samenleving met waarden als respect, verdraagzaamheid en begrip voor elkaar. Om deze doelstelling te kunnen bereiken, moet het onderwijs bij de campagne betrokken worden. Deze gids biedt ondersteuning aan actievoerders en leraren. De opbouw is gebaseerd op de Compass-methode, een leidraad voor mensenrechteneducatie bij jongeren. De gids bevat uitleg over de campagne, activiteiten en lessuggesties gerelateerd aan de campagnethema’s, verwijzingen naar ander materiaal en samenvattingen van de belangrijkste internationale documenten over mensenrechten. _______________________________ Dialoog in 60 minuten / van Wesel, D. - Den Haag: Centrum Informatie en Documentatie Israël, 2008. Doelgr.: 14 - 18 / jongerenwerking [begeleiders] URL: www.cidi.nl Vindplaats: or 3.3.4 dial Deze brochure laat een aanpak zien om discriminatie en racisme tussen groepen jongeren in jongerencentra te bestrijden. Het basisprincipe is dat groepen jongeren elkaar leren kennen op een manier die ze beide leuk vinden. Er kan bijvoorbeeld een voetbaltoernooi georganiseerd worden of een workshop rappen. Stapsgewijs wordt er een klimaat gecreëerd waarin er met de jongeren kan gepraat worden over het onderwerp discriminatie en waarin jongeren met elkaar in dialoog treden over hun verschillen. De brochure levert ideeën voor een aantal zinvolle activiteiten en hoe je na kan gaan of een bepaalde activiteit voor een groep geschikt is. Verder komt de voorbereiding aan de orde en ten slotte worden er ideeën geleverd over hoe kan verder gegaan worden met de groepen. _______________________________ DOmino: A manal to use peer group education as a means to fight racism, xenophobia, antisemitism and intolerance / Rothemund, Antje, red. - [S.l.]: Council of Europe, 2004. - 99 p. - (All different - all equal). - ISBN 92-871-5750-2. Doelgr.: jongerenwerking / leraren S.O. / 14 - 18 URL: www.coe.int/compass Vindplaats: or 3.3.4 alld In “Domino” wordt de peer pressure van een groep op een positieve manier gebruikt om racisme, vooroordelen en stereotype beeldvorming aan te pakken. De methode van “peer education” plaatst jongeren in de rol van wederzijdse opvoeders binnen de groep. De waaier aan werkvormen is gebaseerd op Europese schoolvoorbeelden van succesvolle “peer education” in het onderwijs en het jeugdwerk. Dit methodiekenboek kadert in de Europese “All different - all equal”-campagne. _______________________________ Block-out / Spoor ZeS. - Antwerpen: Spoor ZeS, 2007. - 31 p. Doelgr.: 12 - 18 / leraren S.O. / jongerenwerking Vindplaats: or 3.3.4 bloc In dit spel kruipen de deelnemers in de huid van leerlingen die starten in de middelbare school. De verschillende klassen staan bij het begin van het spel aan de schoolpoort. De klas die als eerste met alle klasgenoten het zesde middelbaar bereikt is de winnaar. In elke klas zitten leerlingen uit verschillende posities op de sociale ladder. De uitdaging is ervoor te zorgen dat de leerlingen met achterstellingsfactoren ook mee kunnen. Doelstelling van het spel is leerlingen en jongeren sensibiliseren over de moeilijkheden waarmee kansarme leerlingen kampen. Het geheim van de ruimtelift: Een stripverhaal over autisme met een begeleidende tekst van autisme centraal [stripverhaal] / Thijs, Erik, tekeningen en tekst. - Berchem: EPO, 2008. - 100 p. - ISBN 978-90-6445-483-7 Doelgr.: 10 - 18 / ouders / hulpverleners / leraren Vindplaats : or 3.3.4 gehe


6

Het geheim van de ruimtelift vertelt het verhaal van Linus, een jongen met een passie voor computers en liften. De klasgenoten van Linus noemen hem Mr. Spock omdat hij overeenkomsten vertoont met het personage uit Star Trek: net als Mr. Spock analyseert hij de wereld rationeel en analytisch. Onderzoek bij de psycholoog wijst uit dat Linus een autismespectrumstoornis heeft... Het beeldverhaal is herkenbaar is voor veel begaafde jongeren met een autismespectrumstoornis, maar ook voor hun omgeving: ouders, klasgenoten, leerkrachten. De strip maakt autisme toegankelijk en bespreekbaar voor een breed publiek. Achteraan de strip vertellen deskundigen van Autisme Centraal hoe je het stripverhaal kan gebruiken bij psycho-educatie en sensibilisering. _______________________________ Hassan mag Hans heten / Kaldenbach, Hans; van Laanen, Ien, ill. - Delft: Eburon, 1998 - ISBN 905166-616-0 Doelgr.: 12 - 18 / volwassenen Vindplaats : or 3.3.4 hass Bijna honderd vooroordelen over allochtonen worden bondig en veelal overtuigend ontzenuwd. Met mopjes, quizzen, anekdotes en beknopte feitelijke informatie. De geestige tekeningen van Ien van Laanen ondersteunen niet alleen de tekst, ze voegen een eigen verhaal toe. _______________________________ Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen. Kinderen met een handicap veroveren het speelplein [handleiding] / Velghe, Bart. - [s.l.] : [s.n.], 2009. - 50 p. Doelgr.: 17 - 18 URL: http://www.gripvzw.be/leerkrachten/pakketten/2.asp . Vindplaats : or 3.3.4 iede Het is de bedoeling met dit lessenpakket een historische en maatschappelijke situering van de inclusiegedachte te geven. Er wordt weinig voorkennis van de leerlingen verwacht. Belangrijker dan 'kennis' is de betrokkenheid bij het onderwerpen een zekere interesse in het maatschappelijke reilen en zeilen. Leerlingen worden door de opbouw van het lespakket stapsgewijs naar het onderwerp gebracht. _______________________________ Maak van je school een School zonder Racisme! / School zonder racisme. - Brussel: School zonder racisme, 2000. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.4 scho School Zonder Racisme heeft een hernieuwde versie van het handboek “Maak van je school een School Zonder Racisme“. In dit handboek vind je duizenden tips en redenen om je school racismevrij te maken. Leerkrachten en leerlingen vertelden hoe zij het in hun school deden. Deze handleiding richt zich tot iedereen die van zijn school een School Zonder Racisme wil maken. Daarbij gaat het zowel om scholen die zich al tot ‘School Zonder Racisme’ hebben uitgeroepen als om scholen die dat nog willen worden. De initiatiefnemers kunnen leerlingen zijn, of leraren, schooldirecties en zelfs ouders. Dat kan beginnen als een actie van één individu, maar ook als een project van verschillende mensen samen. Leerlingen en leraren kunnen de handen ineenslaan, schooldirecties kunnen ouders uitnodigen om deel te nemen. De informatiemap is bestemd voor alle scholen en schooltypen. In deze handleiding wordt dan ook apart aandacht besteed aan de specifieke criteria en methodes voor ieder schoolniveau. Je vindt eveneens een lijst met films, boeken en brochures om in de klas te bespreken. _______________________________ Malika / Vanspringel, Karel. - Antwerpen: Pax Christi Vlaanderen, 2000. Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats : (F) or 3.3.6 mali In dit boek worden veel verschillende thema's met elkaar verweven, zodat het boek vanuit verschillende invalshoeken gelezen kan worden. Eén centraal thema is racisme. Daarnaast komen onder andere pesten, geweldloosheid, maatschappelijk onrecht, openstaan voor het lijden van anderen en voor het eigen lijden aan bod. De rode draad is de vriendschap tussen Bram en Malika en zijn verliefdheid ten opzichte van haar. In de begeleidingsmap vinden we verschillende verwerkingsvormen bij het boekje "Malika": samenwerkingsspelen; inhouds- en discussievragen; werkvormen waarbij men leert om te gaan


7

met verschillen en die de verbondenheid tussen leerlingen van de klas stimuleren; suggesties bij "Malika" als voorleesverhaal. Ten slotte volgt er een didactische uiteenzetting over het werken met multiculturele spelen in de klas en een overzicht van deze spelen. Materiaal: begeleidingsmap, boekje _______________________________ Maniok en Patatten: Omgaan met diversiteit door Afrikaanse ogen / Mwangaza; Apimee; Sering... [et al.]. - Antwerpen: de8, 2008. Doelgr.: 16 - 18 / Volwassenen URL: www.maniok-en-patatten.be Vindplaats: or 3.3.4 mani De dvd en het bijhorende lespakket Maniok & Patatten zijn een middel om sociale en culturele vaardigheden te ontwikkelen. De competentie ‘omgaan met diversiteit’ wordt in de praktijk gebracht via acht vaardigheden. Hoe deze vaardigheden in dagelijkse contacten van pas komen wordt getoond aan de hand van origineel beeldmateriaal, gebaseerd op een uniek theaterproject waarin Afrikaanse vrouwen hun ervaringen met veel inzicht en humor naar het podium vertalen. Het educatief pakket biedt een theoretisch kader en concrete werkvormen om de vaardigheden in te oefenen met een groep. Daarnaast geeft men wat achtergrondinformatie mee over Congo en onze koloniale geschiedenis. Voor iedereen die een praktijkgerichte aanpak zoekt rond omgaan met diversiteit: leerkrachten derde graad secundair onderwijs, diversiteitsconsulenten, vormingsmedewerkers, integratiediensten, hogescholen, zorgsectoren, sociaalculturele verenigingen. Materiaal: dvd, lesmap _______________________________ Mijn Leefstyle [DVD+cd-rom] / Art.1, Schaatsbaan 51, 3013 AR Rotterdam, NL; Turboglad. - Rotterdam: Art1, 2008. - [s.p.] - URL: http://www.art1.nl Doelgr.: 10 - 14 Vindplaats: or 3.3.4 mijn Dit lespakket vertrekt vanuit het rapnummer “Mijn Leefstyle” van de Nederlandse rapper Turboglad. Samen met Artikel 1 werkte Turboglad een lesbrief uit voor jongeren van 10 tot 14 jaar. Door te reflecteren over de rap worden jongeren aangezet om stil te staan bij beeldvorming (onder andere via merkkledij), pesten, stereotiepen en vooroordelen. Aan het einde van de lesbrief schrijven ze zelf een rap. Het pakket bestaat uit een dvd (met de videoclip van het nummer) en een cd-rom (met docentenhandleiding en werkbladen). _______________________________ Moeder, waarvan leven wij?: Over armoede in België / Dierckx, Danielle. - Leuven: Cera Foundation, 2001. - (Horizonten). - ISBN 90-76970-04-1 Vindplaats: or 3.3.4 armo Eén van de aandachtspunten van het domein Armoede betreft de leefwereld van de armen. Deze publicatie heeft als bedoeling een gemakkelijk toegankelijk beeld te schetsen van waar het eigenlijk om gaat als we het hebben over ‘Armoede’ in ons land. Materiaal: handleiding, boekje en video _______________________________ Niveau R. / Jeugd & Vrede. - Mechelen: Jeugd & Vrede, 2005. Doelgr.: 9 - 18 / jongerenwerking Vindplaats: or 3.3.4 nive De cd-rom neemt de intolerantie van de spelers op de korrel. Daarbij zijn de thema’s vooroordelen en conflicten nooit ver uit de buurt. Maar tegelijkertijd leert Niveau R dat louter tolerantie niet voldoende is. Respect, dat is het sleutelbegrip waar het allemaal om draait. Er zijn vier niveaus, telkens op maat gemaakt voor de doelgroepen 9 tot 13 jaar en 14 tot 18 jaar. Niveau 1 leert de speler meer over de betekenis van begrippen als tolerantie, discriminatie en racisme. In Niveau 2 krijgt de speler exact 300 seconden om zich doorheen 10 moeilijke meerkeuzevragen over verdraagzaamheid te worstelen. Op het einde van de test ontdekt de speler hoe intolerant hij zelf is. Op Niveau 3 legt de speler een interactieve weg af. Verdraagzaamheid, respect, vooroordelen en conflicten passeren de revue in filmpjes, strips en


8

foto-opdrachten. Tot slot brengt Niveau 4 zes groepsopdrachten. Filmpjes en foto’s zetten de groepjes op het verkeerde been en nodigen uit tot discussie. In de handleiding vind je achtergrondinformatie over de verschillende testen, een verduidelijking van de doelstellingen, meer uitleg, een weergave van enkele testen, werkbladen, extra opdrachten en extra methodieken. Materiaal: cd-rom, handleiding, werkbrochure _______________________________ Onaantrekkelijk?: Beeldvorming over het belang van fysieke aantrekkelijkheid / Gielen, Gerard. Antwerpen-Apeldoorn: Garant, 2003. - ISBN 90 441 14557 Doelgr.: 10 - 18 / volwassenen Vindplaats: or 3.3.4 onaa Mensen die minder mooi zijn, lopen het risico minder aan hun trekken te komen, op vele gebieden. In de samenleving speelt fysieke aantrekkelijkheid vaak een nadrukkelijke rol. Eerst maakt de auteur een inventaris van wat over dit probleem is onderzocht, geweten en geschreven. Daarna zoekt hij naar antwoorden op de vragen wat fysieke aantrekkelijkheid is, welke invloed aantrekkelijkheid heeft op diverse aspecten van het leven zoals partnerkeuze, of er een verband bestaat tussen aantrekkelijkheid en persoonlijkheid en in welke mate media en reclame een afwijkend uiterlijk stigmatiseren. Bij het boek hoort een cd-rom met verdere achtergrondinformatie en educatieve pakketten om kinderen, jongeren en volwassenen in groep of individueel rond het thema te laten werken. _______________________________ Racisme [boek] / Cooper, Adrian. - Etten-Leur: Ars Scribendi , 2006. - [s.p.]. - (Feiten over). - ISBN 97890-5495-978-6 Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats : or 3.3.4 raci In dit boek wordt bekeken hoe raciale discriminatie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. Zo worden de slavenhandel, het kolonialisme, de rassenwetenschap uit de 18de eeuw, WO II en de multiculturele samenleving belicht. Het boek bevat praktijkvoorbeelden die het onderwerp tot leven brengen, statistieken die de lezers feitenkennis verschaffen en ideeën voor verder onderzoek. _______________________________ Rafa Rafa / [s.n.]. - Leuven: Centrum Informatieve Spelen, 1991. Doelgr.: 12 - 18 / volwassenen Vindplaats : or 3.3.4 rafa Een spannend en leerrijk spel voor 12 tot 40 spelers vanaf 12 jaar en volwassenen. Over 'vreemde' culturen in onze maatschappij en het 'vreemde' in onze cultuur. Spelers uit twee verschillende culturen leren elkaars regels doorgronden. _______________________________ Rare kwieten: Vormingspakket rond verdraagzaamheid / ABVV-jongeren - Brussel: ABVV Jeugddienst, 1999. Doelgr.: 14 -18 Vindplaats : or 3.3.4 rare Het vormingspakket is bedoeld om jongeren op een leuke en ongedwongen manier te laten discussiëren over hun leefwereld en hun interesses, om zo tot een breder, genuanceerder en vooral menselijker beeld van onze samenleving te komen. De thema's die besproken worden, zijn: smaak, rare kwieten, het menselijk beest, verkiezingen, probleemjongeren en de maanlanding. Bij dit pakket hoort de video 'Antwerpen, a love story'. Materiaal: video, vormingspakket _______________________________ Respect: Praktijkboek voor onderwijs en jeugdwerk / Visser, Geu; Tuinier, Jan Durk. - Utrecht: Stichting Vredeseducatie, 2006. - ISBN 9075104170 Doelgr.: 12 - 16 / leraren S.O. / jongerenwerking Vindplaats: or 3.3.4 resp


9

Het Praktijkboek is samengesteld voor docenten en (vrijwillige) medewerkers in het jeugdwerk. De werkvormen zijn gericht op scholieren en deelnemers van 12-16 jaar. Na enkele inleidingen over het waarom en de bedoelingen van het Praktijkboek, komen in twee artikelen de achtergronden en didactische mogelijkheden bij het thema respect aan de orde. Vervolgens wordt uitvoerig stilgestaan bij 5 thema’s. Bij de beschrijving van de werkvormen krijgen opmerkelijke ervaringen speciale aandacht in de zogenaamde ervaringstips. De werkvormen zijn wat betreft de bedoeling en de uitvoering uitgebreid beschreven maar kunnen door de docent en de begeleiders naar eigen inzicht worden aangepast aan de doelgroep en de omstandigheden. Alle materialen zoals werktekeningen, antwoordkaarten en schetsen die bij de werkvormen horen, zijn in het betreffende hoofdstuk opgenomen. In sommige gevallen wordt verwezen naar de bijlagen. _______________________________ Het SAFI-spel = Le jeu SAFI / Jongeren Tegen Racisme; School zonder racisme. - Brussel: School zonder Racisme. Doelgr.: 14 - 18 / volwassenen Vindplaats : or 3.3.4 safi Dit spel laat de deelnemers de discriminatie ervaren die migrantenjongeren dagelijks ondergaan. _______________________________ Uitgespeeld: Een simulatiespel over armoede en uitsluiting / Bernaerts, Bert; van Leemput, Carl; van Slagmolen, Katleen. - Leuven: Centrum Informatieve Spelen, 2007. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.4 uitg Uitgespeeld is een inleefspel met een grote verscheidenheid aan personages gaande van kansrijke tot kansarme mensen. De spelers trachten hun levenssituatie te verbeteren op verschillende domeinen als huisvesting, scholing, inkomen, gezondheid, sociale contacten en consumptie. Sommige spelers krijgen het echter moeilijker om hun situatie te verbeteren. Zo ondervinden de spelers 'aan den lijve' dat niet iedereen dezelfde kansen heeft. 5. DAGELIJKS LEVEN Balans / Balance / LINC/Cel Diversificatie van studiekeuze van de VLOR. - Brussel: Vlaamse Onderwijsraad, Cel Diversificatie van Studiekeuze, 1997. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.5 bala Dit spel voor jongeren vanaf 14 jaar toont aan hoe je tijdsbesteding voortdurend beïnvloed wordt door allerlei keuzes die je in je leven maakt. Je maakt 3 belangrijke fasen van je leven door: 16-19 jaar (kiezen voor beroeps- of secundair onderwijs), 19-21 jaar (verder studeren of gaan werken) en 21-24 jaar (relatie, kinderen, ...). Het doel is je ideale tijdsbesteding te bereiken in 3 levensgebieden: gezin, school/beroep, vrije tijd. Duur van het spel: ong. 2 uur. Aantal deelnemers: max. 8. Materiaal: spel, begeleidende map _______________________________ Gelukskunde: Lessen in geluk [lesmap] / Scholtes, Sabine; Seeverens, Tjeu; Wismans, Theo. - 'sHertogenbosch: Malmberg, 2009. - [s.p.]. - ISBN 9789034559975 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.5 gelu Gelukskunde kan beschouwd worden als een keuzevak. Het is een belangrijk vak omdat het je helpt om een prettige, leuke en vooral gelukkige manier door het leven te gaan. Als je je goed in je vel voelt, presteer je vanzelf beter op en buiten de school. Dit werkboek voor de leerlingen benadert geluk vanuit zeven verschillende aspecten: wat is geluk?, zelfvertrouwen, jouw x-factor, stressbestendigheid, je relaties met anderen, werk, school en hobby en als laatste spiritualiteit en geloof. _______________________________


10

Jongeren over... opvoeden en opgroeien [DVD] / Stichting Voorbeeld. - Amsterdam: Stichting Voorbeeld, 2007. - 38 min. Doelgr.: 15 - 20 / leraren S.O. / opvoeders URL: www.stichtingvoorbeeld.nl Vindplaats: or 3.3.5 jong Deze DVD toont hoe jongeren met verschillende culturele achtergronden denken over opvoeden en opgroeien. De jongeren praten met elkaar en met professionals over de problemen die ze tegenkomen, zoals de gevolgen van opgevoed worden met de ‘harde hand’. Toch is er ook veel aandacht voor oplossingen, tips, humor en positieve verhalen over het gezinsleven en de kracht van jongeren zelf. De DVD kan een hulpmiddel zijn om met leerlingen te spreken over de thema’s opvoeden en opgroeien. Het biedt een stimulans voor leerlingen om te leren over de eigen opvoeding en die van leeftijdsgenoten, kennis te maken met de overeenkomsten en verschillen in opvoedingsculturen, na te denken over mogelijkheden om op een positieve wijze op te groeien en over succes- en faalfactoren in de opvoeding. _______________________________ PAV-love: Jongerencultuur [werkboek] / Baselmans, Kris. - Antwerpen: De Boeck, 2008. - 48 p. - (PAVlove). ISBN 978-90-455-0564-3 PAV-love: Jongerencultuur [handleiding] / Baselmans, Kris. - Antwerpen: De Boeck, 2008. - 29 + [5] p. (PAV-love). - ISBN 978-90-455-1868-8 Doelgr.: 14 / 15 / 16 URL: http://www.pavsite.be . Vindplaats : or 3.3.5 pavl De reeks PAV-love is bestemd voor de 2de graad BSO en bestaat steeds uit een leerlingenversie en een handleiding voor de leerkrachten. Elk bundeltje behandelt een ander onderwerp. Per thema probeert men zoveel mogelijk variatie te brengen, dit kunnen uitdagende opdrachten zijn met de nadruk op vaardigheden, theoretische inzichten, groepswerk, .... Alle thema's worden ondersteund door de website: www.pav-love.be. De bundel Jongerencultuur gaat over alles wat jongeren boeit: mode, zakgeld, hiphop, reclame, turbotaal en smilies. 6.

GEVOELENS

Het Emotiekwartet / Kerseboom, Reinalda; Tigchelaar, Bert. - [S.l.]: Bohn Stafl eu van Loghum, 2005. [s.p.]. - ISBN 90-313-4587-3 Doelgr.: 6 - 18 / volwassenen Vindplaats: or 3.2.6 emot Het Emotiekwartet is geschikt voor kinderen die door ingrijpende levensgebeurtenissen of door opvoedingsconflicten geblokkeerd zijn geraakt in het uiten van emoties. Het is zo gemaakt dat ook slechte lezers (met dyslexie of mensen met een verstandelijke beperking) het kunnen spelen. Ook allochtone kinderen kunnen zich erin vinden. Bovendien kan het worden gebruikt om kinderen met verschillende emoties kennis te laten maken. Het spel bestaat uit dertien kwartetten. Elk kwartet staat voor een emotie. Het eerste plaatje is ‘kijken’, de plaatjes 2, 3, en 4 zijn verschillende situaties. Deze zijn uitgebeeld met ledenpoppen die neutraal van huidskleur, geslacht en leeftijd zijn. Sommige situaties zijn voor meer uitleg vatbaar. Om deze reden is er ook een blanco kwartetset. Hierdoor wordt er ruimte geboden voor invulling van eigen belevingen. In de handleiding zijn de spelregels en vijf verschillende spelvarianten beschreven. Door deze spelvarianten krijgt het spel verdieping en kan het in hoge mate therapeutisch met groepen of individuele kinderen worden gebruikt. _______________________________ Gevoelswereldspel / Gerrickens, Peter; Verstege, Marijke. - ‘s Hertogenbosch: Gerrickens/training & advies, 2003. - [s.p.]. - ISBN 90-74123-104 Doelgr.: 15 - 18 / volwassenen Vindplaats: or 3.3.6 gevo


11

De bedoeling van dit spel is je met anderen in gesprek te brengen over de wijze waarop je situaties, mensen of een organisatie ervaart. Als gevolg daarvan zal je je niet alleen bewuster worden van jezelf, maar kun je ook anderen beter gaan begrijpen. Het spel bestaat uit 140 kleurrijke kaarten, verdeeld over 3 groepen: prettige gevoelens, onprettige gevoelens en levensgebieden. _______________________________ Grok [spel] / Morrison, Jean; King, Christine; Mol, Justine, vert. - Loenen Veluwe: Earthgames, [s.a.]. [s.p.]. Doelgr.: 8 - 18 / Volwassenen Vindplaats : or 3.3.8 grok De GROK spellen zijn gebaseerd op Nonviolent Communication, een proces dat ontwikkeld is door de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg en wereldwijd gebruikt wordt om vrede te stimuleren en conflicten op te lossen. Geweldloos Communiceren is je richten op gevoelens en behoeften en van daaruit communiceren. Het gaat om de intentie je te verbinden met wat er leeft in jezelf en in de ander. Grok is een kaartspel dat woorden geeft aan gevoelens en behoeften en de communicatie verlevendigt. Wie Grok speelt, werkt met plezier aan het vergroten van begrip, openheid en verbondenheid in communicatie. _______________________________ On stage!: Schrijven op het ritme van de raï / Centrum educatieve dienstverlening; Het projectbureau. - Rotterdam: Het Projectbureau / CED, 2000. Doelgr.: 15 - 18 Vindplaats : or 3.3.6 onst On stage! is een programma over cultuur, kunstvormen, raï-muziek, eigen ervaringen en (de Nederlandse) taal, bedoeld voor jongeren in het voorgezet onderwijs en het sociaal cultureel werk. In dit lesprogramma geven jongeren gestuurd uitdrukking aan hun persoonlijke gevoelens. Dit doen zij door het schrijven van teksten die ze op verschillende manieren verwerken: in muziek, dans of beeldende kunst. Voor aanvang van deze activiteiten krijgen de jongeren achtergrondinformatie over jongerenculturen, het uiten van gevoelens en de rol van kunst en cultuur bij de sociale ontwikkeling. Door jongeren als vertrekpunt te nemen om aspecten van kunst en cultuur aan te bieden, is het programma voor de doelgroep laagdrempelig. Materiaal: leerlingenboek, docentenhandleiding

7.

RELATIES EN SEKSUALITEIT

Begrijp me goed: Over misverstanden tussen jongeren bij flirten, daten en verkering [handleiding+DVD] / Rutgers Nisso Groep, kenniscentrum seksualiteit; De Trap, theaterschool voor en door jongeren. - Utrecht: Rutgers Nisso Groep, 2009. - 60 p. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 begr Veel jongeren zijn op jonge leeftijd seksueel actief, maar zij missen soms het sociale inzicht en de communicatieve vaardigheden om respectvolle en prettige contacten aan te gaan. Door miscommunicatie kunnen er misverstanden ontstaan en worden soms zelfs (seksuele) grenzen overschreden. 'Begrijp me goed' is erop gericht om jongeren meer inzicht te geven in de mogelijke oorzaken en gevolgen van miscommunicatie in de omgang tussen jongens en meisjes en om hen inzicht te geven in hoe zij de communicatie zouden kunnen verbeteren. Het pakket bestaat uit een handleiding en een dvd met fragmenten die heel herkenbaar zijn voor jongeren. Het pakket is bruikbaar in het middelbaar (beroeps)onderwijs en in het jongerenwerk. 'Begrijp me goed' kan ingezet worden als opstap naar of verdieping van lessen seksuele en relationele vorming, als middel om stereotiepe rolopvattingen aan de orde te stellen of als er signalen zijn rond miscommunicatie. _______________________________ Bijvoorbeeld De Liefde: Forumtheater bij voorlichting en educatie aan vluchtelingenjongeren / Van Nieuwenhuijsen, Ien. - Utrecht: Pharos, 2002.


12

Doelgr.: 14 - 18 / vluchtelingenjongeren Vindplaats: or 3.3.9 bijv 'Bijvoorbeeld De Liefde' beschrijft een project waarin samen met vluchtelingenjongeren theater werd gemaakt. Niet zomaar theater, maar forumtheater, dat wil zeggen theater waarbij de spelers de onderwerpen aandragen en het publiek een heel actieve rol vervult. Ook bijzonder is dat forumtheater gebruikt werd als middel bij seksuele voorlichting. De auteurs gaan diep in op het gebruik van forumtheater. Daarbij gaat het niet alleen om het educatieve effect van de voorstelling op het publiek, maar ook om het proces dat bij de spelers plaatsvindt. Door de theateroefeningen groeit hun zelfwaardering en samenhorigheid. Ze worden uitgedaagd om met hun eigen verhaal te komen. _______________________________ Burger Inn. / van der Doef, Sanderijn; Hester, Janine; van Pel, Joke ...[et al.]. - Utrecht: FORUM, 2000. Doelgr.: 13 - 16 / onderwijs / jongerenwerking Vindplaats : or 3.3.7 burg Lespakket met een video en een docentenhandleiding over homoseksualiteit in de multiculturele groep. Het pakket is bestemd voor jongeren vanaf 13 jaar in het onderwijs of sociaal-cultureel werk. De video is een soap die zich afspeelt in het hamburgerrestaurant Burger Inn. Over het algemeen wordt dit onderwerp aan de hand van ontluikende homoseksualiteit of een homoseksuele of lesbische relatie behandeld. Bij Burger Inn is echter een heteroseksuele verhouding het uitgangspunt om de thema's discriminatie, homoseksualiteit, vriendschap, groepsdruk en respect in de schijnwerpers te krijgen. Bevat: video, docentenhandleiding _______________________________ Carrouselspel / van der Sluis, Yvonne, red. - Utrecht: Rutgers Nisso Groep, 2006. Doelgr.: 12 - 18 / Volwassenen Vindplaats: or 3.3.7 carr Het carrouselspel is heel geschikt om in (multiculturele) groepen jongeren onderwerpen op het gebied van seksualiteit en relaties aan te “kaarten”. Het doel van het spel is jongeren (13 tot 21 jaar) met elkaar te laten praten over seks en relaties. Het spel bevat 100 kaarten met de categorieën: algemeen, stel-je-voor, seksualiteit, multiculturele relaties, homoseksualiteit en seksueel geweld. _______________________________ Dubbel Divers: Routeplanner voor het omgaan met seksuele diversiteit en cultuurverschillen in onderwijs en hulpverlening / Belling, Pascal; Bolter, Flora; Dankmeijer, Peter. - Amsterdam: Schrorerstichting, 2004. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 dubb Het handboek “Dubbel Divers” is een praktisch handboek voor professionals in het onderwijs en de hulpverlening voor het omgaan met seksuele identiteit en cultuurverschillen bij jongeren. Het handboek biedt richtlijnen en achtergronden om het thema seksuele diversiteit en culturele en religieuze verschillen in de praktijk aan de orde te stellen. Er wordt ruim aandacht besteed aan het spanningsveld dat dit onderwerp met zich meebrengt en aan manieren om het onderwerp bespreekbaar te maken bij leerlingen en jonge cliënten. “Dubbel Divers” bevat negen uitklapbare ‘routekaarten’ met onderwerpen als ‘coming out & identiteit’, ‘relaties en seksualiteit’ en ‘geschiedenis, cultuur en religie’. Het handboek bevat overwegingen voor de hulpverlener/docent, veelgestelde vragen met antwoorden en tips voor gebruik van het handboek in de klas of in een hulpverleningssessie. Er staan onderdelen in specifiek voor hulpverleners en leerlingbegeleiders en voor docenten en voorlichters. _______________________________ Goede minnaars / In Petto; Geef om Aids; CGSO. - Gent: CGSO Trefpunt, 2000. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 goed De map 'Goede Minnaars' is bedoeld voor het werken met jongeren van 14 tot 20 jaar. Men probeert tot een integratie te komen van drie verschillende benaderingen m.b.t. seksuele vorming: 1. ontwikkeling, 2. waarden en normen en 3. preventie. Ook het vlot leesbare gidsje 'Een lief. Praktische gids voor jonge vrijers' maakt deel uit van het geheel. _______________________________


13

Lespakket InternetSOA: 8 lessen over flirten via internet, voor jongeren van 12 tot 18 jaar. / Pijpers, Remco; Pardoen, Justine. - [S.l.]: Stichting Mijn Kind Online, 2008. - 47 p. Doelgr.: 12 -16 URL: www.internetsoa.nl Vindplaats: or 3.3.8 inte Erotische chat- of webcamsessies hebben een belangrijke plaats ingenomen in de relationele en seksuele ontwikkeling van jongeren. Dit lespakket over flirten via internet is bedoeld om de risico’s bespreekbaar te maken en jongeren te laten nadenken over hun eigen seksuele grenzen op het internet én de grenzen van anderen. Het eerste deel van het pakket biedt achtergrondinformatie voor de leerkracht over de seksuele ontwikkeling en het seksuele gedrag van jongeren en geeft tips voor het geven van relationele en seksuele vorming. In het tweede deel zijn acht lessen opgenomen. De raps waarnaar verwezen wordt in les 8 staan op de bijhorende cd-rom. _______________________________ Just like U. A film about love and sex in 11 true stories [dvd+handleiding] / Rutgers Nisso Groep. Utrecht: Rutgers Nisso Groep, 2009. - [s.p.]. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 just In deze film vertellen elf meisjes en jongens van Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse afkomst over hun keuzes in seks, liefde en relaties. Het doel van de film is om jongeren aan het denken te zetten: herken je deze verhalen? Welke keuze zou jij maken als je in zijn of haar schoenen stond? Bij de dvd zit een handleiding met tips voor verdiepende vragen om een discussie in de klas of jongerengroep op gang te brengen. _______________________________ KUPIDO: Spel over liefde, seksualiteit en andere leuke dingen... / Sarens, Elke; Perneel, Judith, red. Leuven: C.I.S., 2001. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 kupi Met dit spel wil men jongeren van verschillende culturele afkomst informeren en in discussie laten treden over de gewoonten en de ideeën die zij hebben over relaties en seksualiteit. Het spel is in de eerste plaats gemaakt voor allochtone jongeren, zowel jongens als meisjes vanaf 14 jaar. Maar het is ook perfect mogelijk om het spel te spelen met autochtone jongeren of met allochtone en autochtone jongeren samen. _______________________________ Lef in de liefde: Trainingsmodule over loverboys & prostitutie / van ‘t Oever, Yvonne. - Amsterdam: Stichting Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers Humanitas (SAMAH), 2004. Doelgr.: 14 - 18 / asielzoekers / vluchtelingenjongeren Vindplaats: or 3.3.7 lefi In deze training staat de weerbaarheid van jonge vluchtelingen centraal. De training bevat verschillende interactieve werkvormen die het mogelijk maken om aan te sluiten op de beleving van de doelgroep. De training bevat onder andere een interactieve casus waarin de werkwijzen van loverboys en andere ronselaars aan bod komen. Daarnaast bevat de module uitgebreide achtergrondinformatie die docenten, jongerenwerkers en andere professionals in staat stelt zich verder in de thematiek te verdiepen. _______________________________ Let’s Talk. Praten met jongeren over seksualiteit, rolopvattingen en weerbaarheid [DVD+handleiding] / Rutgers Nisso Groep. - Utrecht: Rutgers Nissogroep, 2008. - 86 p. Doelgr.: 12 - 18 / beroepsond. Vindplaats: or 3.3.7 lets Het pakket “Let’s talk” bestaat uit een dvd en een handleiding voor de leerkracht of begeleider. Het is geschikt voor jongeren van 12 tot 19 jaar. Op de dvd staan 29 fragmenten over het spanningsveld tussen seksualiteit, religie, cultuur, sociale omgeving, normen en waarden. Ze behandelen thema’s als maagdelijkheid, partnerkeuze, homoseksualiteit en religie, veilig vrijen, soa’s, zelfbeeld, rolpatronen


14

enz...De filmfragmenten vormen telkens een inleiding op een klasgesprek. De handleiding biedt kijkvragen, verdiepingsvragen en stellingen om met een klas of groep jongeren aan de slag te gaan rond de beeldfragmenten. Verder zijn er een aantal werkvormen opgenomen om discussie en debat rond de dvd-fragmenten te stimuleren. _______________________________ Leven met HIV: Zes getuigenissen / Block, Koen; Coers, Barry, red. - Antwerpen: Sensoa, 2005. Vindplaats: or 3.3.7 leve Op deze DVD getuigen zes mensen over het leven met hiv. Ze hebben het onder meer over het verwerkingsproces, over gedeelde verantwoordelijkheid, over het beeld dat over hiv bestaat, over therapietrouw, over de nevenwerkingen van de medicatie, over de kinderwens en de gevolgen van hiv voor hun seksuele en relationele leven. Kortom, over de implicaties die het virus heeft voor hun dagelijks leven. Ideaal om jongeren bewust te maken van de hiv-problematiek, hen meer te leren over de implicaties van een besmetting en komaf te maken met vooroordelen over mensen met hiv. _______________________________ Mijn zus Zahra: Of hoe ik mijn vader wilde veranderen in 52 minuten [DVD] / Choua, Saddie. - [s.l.] : Lychee Films, 2006. - 52 min. Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 mijn De holebiseksualiteit van Zahra Choua zorgt voor heel wat opschudding in haar Marokkaanse gezin. Haar ouders zijn niet echt gelukkig met het feit dat hun dochter op meisjes valt. Saddie Choua vertelt in haar film het verhaal van haar lesbische zus en de manier waarop haar gezin op Zahra's holebiseksualiteit reageert. Gesprekken met Zahra, haar ouders en andere holebi's met een allochtone achtergrond worden in de film tot een boeiend geheel verweven. Mijn zus Zahra: Of hoe ik mijn vader wilde veranderen in 52 minuten / [s.n.]. - Brussel: Jekino Educatie, 2006. - 37 p. URL: http://www.opendoek.be/content_images/B_977_NL/Zahra.pdf Vindplaats: or 3.3.7 mijn Lesbrief bij de documentaire ‘Mijn zus Zahra’ van Saddie Choua. Er wordt aandacht besteed aan de inhoud van de film (holebi’s met een allochtone achtergrond) en aan filmtechnische aspecten (documentaire). _______________________________ PrOmotie: Seksuele vorming / Dijkman, Aveline. - Meppel: Edu’actief, 2005. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 prom Het pakket Seksuele vorming is ‘een methodisch samenhangend pakket’, zoals PrOmotie bedoeld is. Het bestaat uit leerlingenmateriaal, een docentenhandleiding en een fotokaartenset. Het is geen kant-en-klare methode die u zonder voorbereiding aan uw leerlingen kunt geven. Het is een aanzet om gedifferentieerd, op maat te kunnen werken. De handleiding biedt aanvullende achtergrondinformatie aan de docent en pedagogisch-didactische tips. In de handleiding zitten ook werken leesbladen met aanvullende informatie voor de geïnteresseerde leerling. Materiaal: docentenhandleiding; 4 werkboeken: Contact , Veilig vrijen, Een baby?!, Samenleven; kaartenset; infoboek _______________________________ Seksuele diversiteit: Trainingsmodule / van ‘t Oever, Yvonne. - Amsterdam: Stichting Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers Humanitas (SAMAH), 2004. Doelgr.: 14 - 18 / asielzoekers / vluchtelingenjongeren Vindplaats: or 3.3.7 seks Deze trainingsmodule, onderdeel van het project ‘Andere Liefde’, bevat verschillende interactieve werkvormen die er op gericht zijn de dialoog over homoseksualiteit uit te lokken. In de ongeveer 2 uur durende training komen verschillende vormen van seksuele diversiteit aan bod (heteroseksualiteit, biseksualiteit, transseksualiteit & homoseksualiteit). Het onderwerp homoseksualiteit staat echter


15

centraal. Er zijn een aantal aanvullende werkvormen uitgewerkt. Daarnaast bevat de module extra achtergrondinformatie voor de trainers. _______________________________ Seksuele voorlichting: Lesprogramma voor het geven van seksuele voorlichting in de Internationale Schakelklas / Timmermans, Caroline; van Koelen, Cisca; Versseput, Michelle ...[et al.]. Utrecht: MOA, 2003. Doelgr.: nieuwkomers / 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 seks Het draaiboek 'seksuele voorlichting' is onderverdeeld in 5 lessen van 100 minuten. les 1 gaat over kennismaken met elkaar en met het onderwerp. Les 2 behandelt de biologie van de geslachtsorganen, de verandering in de puberteit en de ontwikkeling van de seksualiteit. Les 3 gaat over relaties en vriendschappen. Les 4 gaat in op conceptie en anticonceptie. Les 5 behandelt SOA's, HIV en veilig vrijen. Een belangrijk onderdeel is het bespreken van de sociale kaart. _______________________________ SeXplorer versie 2: Interactieve CD-rom voor jongeren over liefde en seksualiteit / MJA. - Brussel: Maatschappelijke Jongeren Actie, 2004. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 sexp Interactieve cd-rom voor jongeren over liefde en seksualiteit. Naast 400 quizvragen en een verslavend spel, vind je in de seXplorer thema’s als aids en soa’s, voorbehoedsmiddelen, seks ontdekken bij jezelf, verliefdheid, relatie en weerbaarheid. Wie met heel concrete vragen zit, vindt zeker een antwoord in het sekswoordenboek met links en contactadressen. Dit alles is verpakt in een hip kader met 3D-animatie, video, tekeningen,cartoons en zoveel meer. Deze versie kan naast het Nederlands ook in het Frans en het Engels geraadpleegd worden. Bovendien besteedt de update aandacht aan handicap en seksualiteit, met nuttige tips en alternatieven om seksualiteit te beleven voor jongeren met een fysieke beperking of handicap (en hun omgeving). _______________________________ SXTC: Werken met jongeren rond relaties en seks, alcohol en andere drugs / Cruyssaert, Boris, red.; Jacobs, Lieven, red. - Gent: CGG Eclips vzw, 2007. – 72 p. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 SXTC Zowel seksueel gedrag als het gebruik van alcohol en andere drugs maken deel uit van de leefwereld van jongeren. Deze map biedt de nodige achtergrondinformatie alsook methodieken aan om met jongeren tussen 14 en 18 jaar rond deze thema’s te werken. Het eerste deel bevat achtergrondinformatie. In het tweede deel werden methodieken gebundeld en praktische tips voor begeleiders toegevoegd. De nadruk ligt vooral op zeer herkenbare situaties. Zwaar grensoverschrijdende situaties zoals seksueel misbruik of drugsmisbruik worden niet behandeld. Achteraan in de map is het informatieve bronnenmateriaal terug te vinden. _______________________________ Vakantietijd: huwelijkstijd? / Lefebvre, Marie-Christine. - Brussel: Koning Boudewijnstichting, 2008. - 27 p. - ISBN 978-90-5130-613-2 Doelgr.: 15 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 vaka Deze brochure kadert in een sensibiliseringsactie met als doel allochtone jongeren tussen 15 à 18 jaar, zowel jongens als meisjes, te doen nadenken over de gevolgen van een gedwongen of gearrangeerd huwelijk, of een huwelijk “onder druk”, en om hun basisinformatie te verschaffen die hen in staat moet stellen hun situatie beter te beoordelen en de voor hen beste oplossing te kiezen. _______________________________ Verzinsels: Werkvorm om kinderen en jongeren aan te moedigen tot poëzie over liefde, relaties en seksualiteit [lesmap] / Molemans, Kris; Rogge, Saskia. - Mechelen: Jeugd en Seksualiteit, 2002. - 36 p. Doelgr.: 10 - 18


16

Vindplaats : or 3.3.7 verz Verzinsels is een werkvorm waarmee begeleiders kinderen en jongeren kunnen aanmoedigen tot poëzie over liefde, relaties en seksualiteit. De werkvorm bestaat uit drie onderdelen. In deel 1 'spelen met woorden' vind je een heleboel korte activiteiten waardoor de deelnemers prikkels krijgen om nuttige, plezante, uitdagende en andere woorden te verzamelen m.b.t. het thema. In deel 2 'luisteren naar woorden' worden er gedichten over liefde, relaties en seks gelezen en voorgelezen. In deel 3 'puzzelen met woorden' worden kinderen en jongeren uitgenodigd om hun eigen ervaringen en gevoelens uit te drukken in een gedicht. De activiteiten zijn bedoeld voor een groep van 8 tot 15 personen, maar sommige onderdelen zijn ook geschikt voor kleinere groepjes. Een aantal activiteiten is eerder geschikt voor 14-18jarigen. Voor de jongste leeftijdsgroep kiest men best de meest eenvoudige activiteiten. _______________________________ Vrienden zonder grenzen: Sharona: DVD Nederlands vmbo klas 3 [dvd] / [s.n.]. - Hilversum: Teleac/NOT, 2004. - 60 min. (4 x 15 min.). Vrienden zonder Grenzen: Sharona: Handleiding Nederlands vmbo 3 [handleiding] / Van Loon, Remko. - Hilversum: TELEAC/NOT, 2004. - 23 p. Doelgr.: 14 - 17 / beroepsonderwijs URL: www.eigenwijzer.nl . Vindplaats : or 3.3.7 vrie Deze Schooltv-serie is een educatief mini-drama voor leerlingen van de tweede graad BSO waarmee kan gewerkt worden aan het verbeteren van hun leesvaardigheid. Met behulp van de tv-afleveringen wordt een (leer)omgeving aangeboden waarin het lezen van teksten een natuurlijke bezigheid is. De leerlingen lezen de teksten die in de serie voorkomen, voeren de bijbehorende opdrachten uit en ontdekken dat zij door goed te lezen problemen het hoofd kunnen bieden. Inhoudelijk sluiten de tv-afleveringen aan bij zowel de beroepsgerichte opleiding en het toekomstperspectief van de leerlingen als bij hun buitenschoolse leven. De leesopdrachten zijn realistisch, activerend en stimulerend en bieden de mogelijkheid 'zelf' dingen uit te zoeken. In elk van de vier afleveringen staat één personage en de bijbehorende verhaallijn centraal. De afleveringen zijn daardoor ook afzonderlijk van elkaar te gebruiken. Het project Vrienden zonder grenzen bestaat uit een dvd, een online projectpagina en een handleiding met kopieerbare leerlingenwerkbladen. _______________________________ Den vrijen courant: De avonturen van Rubberman [brochure] / De Wolf, Bianca. - Berchem: In Petto, Jeugddienst Informatie en Preventie, 2004. - 47 p. Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats : or 3.3.7 vrij Den Vrijen Courant vertelt je vrank en vrij over liefde, relaties en seksualiteit en veilig vrijen. De thema's zijn niet uit de lucht gegrepen. Inspiratie werd gehaald uit de honderden verhalen, meningen en getuigenissen van jongeren die zelf het woord nemen en je krijgt klaar en duidelijke informatie. De thema's in deze brochure zijn: Lifestyle, Veilig Vrijen, Persoonlijk en Intiem, Communicatie en Zoenen. _______________________________ Vrijspel: Speelplezier met voorbehoedmiddelen / De Pooter, Jozy, red.; Van Schoor, Marleen, red. Mechelen: Jeugd en Seksualiteit, 2006. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 vrij Met dit spelenboekje wordt het mogelijk een speels en gevarieerd aanbod op te zetten rond voorbehoedmiddelen, SOA en zwangerschap. Het spelaanbod bestaat uit 4 rubrieken: In een eerste rubriek ‘spelen’ vind je opwarmertjes, kennismaking met voorbehoedmiddelen. Een tweede rubriek ‘meer weten’ bevat spelmethodieken met informatie over de werking, het gebruik en andere aspecten van de verschillende voorbehoedmiddelen. ‘Zwanger’ is de derde rubriek die het thema zwangerschap bespreek maakt op een speelse en luchtige manier. In de laatste rubriek vind je kennismakings- en verdiepingsspelletjes over SOA. _______________________________ Zwijgen is zonde: Over seksuele vorming voor multiculturele en –religieuze jongeren / van Ginneken, Barbara; Ohlrichs, Yuri; van Dam, Anke. - Utrecht: Rutgers Nisso Groep, 2004.


17

Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats: or 3.3.7 zwij Zwijgen is zonde’ is gemaakt voor mensen die seksualiteit bespreekbaar willen maken in multireligieuze en multiculturele groepen jongeren. De achtergrondinformatie en tips van ervaren voorlichters maken het eenvoudiger om te praten over gevoelige onderwerpen als seks, homoseksualiteit, abortus en anticonceptie. Op basis van literatuuronderzoek behandelen de auteurs in grote lijnen de fundamenten van het christendom, de islam, het hindoeïsme, boeddhisme, jodendom en animisme. De denkbeelden over seksualiteit binnen deze religies worden beschreven. Maar ook de misverstanden en (voor)oordelen die hierover in Nederland bestaan.

8.

SOCIALE VAARDIGHEDEN

8.1. ZELFBEELD – WELBEVINDEN 3D - Denken! Durven! Doen!: Het leefsleutelspel rond welbevinden en risico’s / Leefsleutels vzw. Mechelen: Leefsleutels,2007. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.8 3D 3D is een interactief spel voor klasgroepen van het eerste tot en met het laatste jaar van het secundair onderwijs. De groep of de begeleider maakt een keuze uit één van de zes thema’s waarrond het spel kan worden gespeeld: welbevinden - ruzie & agressie - middelengebruik – gezondheid - seksualiteit multimedia. Zes teams wandelen door een fictieve stad. Tijdens deze tocht kunnen ze punten verdienen door te denken, te durven of te doen. De leerlingen kunnen hun mening verwoorden of van gedachten wisselen bij een korte vraag, een kringgesprek of een teamopdracht die te maken heeft met het gekozen thema. Op die manier staan de jongeren stil bij de leuke en de minder leuke kanten van de verschillende thema’s. Tussendoor komen speelse doe-opdrachten aan bod die het geheel luchtig en plezierig maken. De groep die het spel wint, krijgt het voorrecht om uit een aantal geselecteerde kaarten een ‘actie’ voor de hele klas te kiezen. Deze kleine of grote actie - die te maken heeft met het thema van het spel - wordt uitgewerkt in de dagen of weken na het spelen van het spel en heeft tot doel het thema wat verder uit te diepen. _______________________________ Hujambo: Waarde(n)vol gespeeld / [s.n.]. - [S.l.]: Jeugddienst Don Bosco. Doelgr.: 15 - 18 Vindplaats: or 3.3.8 huja 'Hujambo' is een spel voor jongeren vanaf vijftien om te werken rond 'waarden'. Wie ben ik? Wie wil ik zijn? Welke waarde vind ik belangrijk? Wat geeft zin aan mijn leven? Hujambo bestaat uit een cd-rom met tekstjes en filmpjes en een spel met werkkaarten die aanleiding geven tot een 'waardevol' gesprek. _______________________________ La Haya fi dien = Er is geen schaamte in geloof / Rotterdam: Jeugdwerkadviesbureau De Heuvel Doelgr.: 14 - 18 / vrouwen / meisjes Vindplaats: or 3.3.8 laha Dit pakket helpt jongerenwerkers op een veilige en open manier met moslimmeisjes in gesprek te gaan. De aanpak geeft tien kant-en-klare werkvormen , bedoeld voor meisjes van 14 tot 25 jaar en samen met hen ontwikkeld. Zo is er het onderdeel 'Liefdesloop' dat meisjes meeneemt op het pad der liefde. Het 'Dilemmaspel' laat ze ontdekken hoe ze op dilemma's reageren. 'De uitdaging', geïnspireerd op de 99 namen en eigenschappen van Allah, daagt meisjes uit iets te doen met deze eigenschappen. Verder zijn er werkvormen over vriendschap, vrije tijd, innerlijk en uiterlijk, allochtonen in het nieuws, waarden, problemen en oplossingen. De werkvormen kunnen in willekeurige volgorde gebruikt worden.


18

8.2. SOCIALE EN COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN Bekijk het maar!: Training sociale vaardigheden / van Beugen, Camilla; Biemond, Hennie. - Doetinchem: Edudesk, 2004. Doelgr.: 12 - 18 / buitengewoon onderwijs Vindplaats: or 3.3.8 beki Het programma bestaat uit een handleiding, pictogrammen, een videoband en een bordspel. Het beoogt de leerlingen te leren hoe ze sociale vaardigheden onder verschillende omstandigheden op een juiste manier gebruiken. Uitgangspunt is dat we leren door te kijken naar anderen. Observeren is een belangrijk aspect van dit lespakket. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van instructie, oefening, feedback en het vertalen van de vaardigheid naar de eigen situatie. Het trainingsprogramma bestaat uit een reeks lessen waarin de leerlingen kennismaken met een sociale vaardigheid, goede en foute voorbeelden van de videoband zien, en oefenen via rollenspel en bordspel. De leerlingen krijgen opdrachten die ze op school, tijdens stage of thuis gaan uitvoeren. Via het huiswerkboek krijgt de leerkracht informatie over de resultaten. Programma bestemd voor moeilijk lerende kinderen, voortgezet onderwijs, bewoners van gezinsvervangende tehuizen en dagverblijf ouderen. Materiaal: handleiding, video, bordspel _______________________________ Boyke [DVD+materiaalpakket] / Pieters, Nina. - [S.l.]: Stichting LAS, 2005. - [s.p.]. Doelgr.: 16 - 18 / hoger onderwijs / jongerenwerking Vindplaats: or 3.3.8 boyk Een documentaire bedoeld om met risicojongeren een gesprek aan te gaan over dealen, bolletjes slikken en hoe je hier uit kunt komen. De film gaat over een 19 jarige Surinaamse jongen uit Amsterdam die werkt als toiletmeester in de Rai. Hij kan niet goed met zijn woede om waardoor mensen om hem heen bang voor hem zijn. Boyke verliest zijn werk en zwerft doelloos rond. Het loopt fout en Boyke belandt in de gevangenis van Paramaribo. Maar hij probeert weer orde in zijn leven te maken. Naast het bekijken van de dvd, kan het kaartenspel gebruikt worden om verder te discussiëren. Er is ook een kleine foto-strip verwerking van de film. _______________________________ COMSOVA?: Werkvormen rond communicatieve en sociale vaardigheden voor het deeltijds onderwijs / Leefsleutels vzw. - Mechelen: Leefsleutels vzw, 2007. Doelgr.: 15 - 18 Vindplaats: or 3.3.8 coms De bestaande didactische pakketten voor het onderwijs voldoen vaak niet voor het deeltijds onderwijs (te verbaal, te moeilijk, niet aangepast aan de leefstijl van de leerlingen, enz.). Vandaar het ontwikkelen van de map ‘Comsova?’, een bundeling van werkvormen om aan communicatieve en sociale vaardigheden te werken. Deze werkvormen hebben betrekking op kennismaking, afspraken, regels en inspraak, communicatie, creatieve activiteiten, samenwerkingsopdrachten, zelf- en groepsinzicht,… _______________________________ Gedragen Gedrag mini / [s.n.]. - Meppel: APS Doelgr.: 8 - 18 / ouders / leraren Vindplaats: or 3.3.8 gedr Gedragen Gedrag mini is een spel dat onderwijspersoneel, ouders en leerlingen uitnodigt om stil te staan bij omgangsregels op school. het spel bestaat uit 96 kaartjes met situatieschetsen. deze situaties betreffen 5 categorieën gedragingen: agressie/ geweld, racisme, discriminatie, seksuele intimidatie en algemene situaties. Het beschreven gedrag kan plaatsvinden tussen leerlingen onderling, tussen personeel en leerling en tussen personeelsleden onderling. Doel van het spel is om aan de hand van de situatieschetsen in kaart te brengen welke (ongeschreven) regels op de eigen school gelden. Het uitgangspunt van het spel is dat omgangsregels die van bovenaf opgelegd worden in de praktijk weinig functioneel blijken. Regels die praktische waarde hebben worden door de betrokkenen zelf geformuleerd. Door een ieder uit de schoolgemeenschap bij de discussie te betrekken ontstaan afspraken over


19

omgangsvormen die door iedereen ‘gedragen’ worden. Geschikt voor primair en voortgezet onderwijs. Extra spelmateriaal op de site: www.ppsi.nl. _______________________________ Jongeren en...hun sociale talenten: Projecten rond sociale competentie in de onderbouw van het voortgezet onderwijs [handleiding] / Pot, Lilian; Smit, Anne-Marie; van Dijk, Lonneke. - Rotterdam: CEDGroep, 2008. - 164 p. - ISBN 978-90-5819-263-9 Doelgr.: 12 - 14 Vindplaats : or 3.3.8 jong Jongeren en... hun sociale talenten is een aanpak voor het bevorderen van sociale competentie in de onderbouw van het secundair onderwijs. Samen met de leerlingen wordt projectmatig gewerkt aan verschillende onderdelen van sociaal competent gedrag: ervaringen delen, aardig doen, samen werken en doen, een taak uitvoeren, jezelf presenteren, een keuze maken, opkomen voor jezelf, omgaan met ruzie. Het materiaal bestaat uit docenteninstructies en leerlingenwerkbladen. Dankzij de differentiatiemogelijkheden en het uitbreiden van tijd of lesmomenten, kunnen de projecten worden aangepast aan het gewenste niveau. De projecten kunnen naar behoefte worden ingezet, naar aanleiding van wat er op dat moment in de klas speelt bijvoorbeeld. Elk project bevat materiaal voor vier lesmomenten. Iedere les bestaat uit een klassikaal deel en een deel waarin de leerlingen zelfstandig werken, individueel of in groepjes. Aangeraden wordt om voor een project een maand uit te trekken omdat er tussen de lesmomenten door voldoende tijd moet zitten om een opdracht te maken. _______________________________ Leefsleutels voor jongeren: Eerste jaar / Leefsleutels vzw, Projectgroep Leefsleutels voor jongeren. Mechelen: Leefsleutels vzw, 2004. Doelgr.: 12 - 14 Vindplaats: or 3.3.8 leef Dit programma voor het eerste jaar secundair onderwijs biedt leerkrachten en leerlingen materiaal om op een interactieve en ervaringsgerichte wijze aan sociale vaardigheden te werken. De begeleidersmap bundelt een 30-tal lessen onderverdeeld in vijf thema’s die elkaar opvolgen: Onze klas, een uitdaging? Vertrouwen in jezelf; Kiezen is een risico; Gevoelens hebben (ons) en Tot slot. In het werkboek kunnen jongeren oefeningen maken en voor zichzelf neerschrijven welke ervaringen en ideeën ze naar de toekomst willen meenemen. Materiaal: werkboek, handleiding Leefsleutels voor jongeren: Thema’s / Leefsleutels vzw, Ontwikkelingsgroep Leefsleutels voor jongeren. - Mechelen: Leefsleutels vzw, 2004. Doelgr.: 13 - 15 Vindplaats: or 3.3.8 leef Dit programma voor leerlingen van het tweede en het derde jaar is een aanvulling bij Leefsleutels voor Jongeren - eerste jaar. Afhankelijk van de interesse en de noden van de leerlingen en van de prioriteiten van de begeleider, kan je een keuze maken uit lessen en activiteiten van verschillende thema’s. Momenteel werden vier thema’s uitgewerkt: ‘Kennismaking en groepsvorming’, ‘Weerbaarheid’, ‘Vriendschap’ en ‘Omgaan met verschillen’. Bij drie van de vier thema’s hoort een werkboekje voor de leerlingen. Materiaal: handleiding, 4 werkboeken Leefsleutels voor jongeren Plus / Leefsleutels vzw, Ontwikkelingsgroep. - Mechelen: Leefsleutels vzw, 2006. Doelgr.: 12 - 15 / buitengewoon onderwijs Vindplaats: or 3.3.8 leef Dit vernieuwde programma voor de eerste drie jaren van het Buitengewoon Secundair Onderwijs en de Bstroom biedt leerkrachten en leerlingen materiaal om op een interactieve en ervaringsgerichte wijze aan sociale vaardigheden te werken. Elke uitgewerkte les is voorzien van de nodige tips zodat de les makkelijk kan aangepast worden aan een sterkere of zwakkere groep leerlingen. De thema’s die aan bod komen zijn: Onze klas, een uitdaging?; Vertrouwen in jezelf; Omgaan met risico’s; Omgaan met gevoelens; Omgaan met relaties.


20

Materiaal: handleiding, werkboek Leefsleutels in actie Plus / Leefsleutels vzw, Luc De Leersnijder, Teejo Desteghe, Geert Haemhouts ...[et al.]. - Mechelen: Leefsleutels vzw, 2000. Doelgr.: 15 - 18 / beroepsonderwijs / buitengewoon onderwijs Vindplaats: or 3.3.8 leef Deze reeks van 6 boekjes vormt een vervolg op het basisprogramma voor BuSO en de B-stroom: Leefsleutels voor Jongeren plus. De boekjes bieden lesideeën rond het werken aan sociale vaardigheden binnen een bepaald thema. Dit materiaal werd ontwikkeld voor leerkrachten en jongeren uit de hogere jaren van BuSO en BSO. In het Algemeen Secundair Onderwijs is dit materiaal bruikbaar in de lagere leerjaren. De volgorde van het gebruik van de themaboekjes is afhankelijk van de noden van je klasgroep. De boekjes bevatten kant-en-klare werkbladen die je eenvoudig kan kopiëren om in je lessen te gebruiken. Deze zes thema’s komen aan bod: Cultuurverschillen; Drugs; Vandalisme; Eetgewoonten; Relaties en Seks; Stages. Materiaal: 6 projectboeken _______________________________ Maat in de shit / Bernaert, Ilse; Fontaine, Elke; Gheyle, Anja... [et al.]. - Brussel: Vereniging voor Alcoholen Andere Drugproblemen, 2007. - 61 p. Doelgr.: 14 - 16 / leraren S.O. URL: www.vad.be Vindplaats: or 3.3.8 maat ‘Maat in de shit’ is een lespakket om met leerlingen 2de graad secundair onderwijs te werken rond cannabis. De invalshoek ‘vriendschap en relaties’ maakt het mogelijk een brug te slaan tussen werken rond de cannabisthematiek enerzijds en een bredere aanpak, gericht op het ondersteunen van normen en vaardigheden anderzijds. De leerlingenbrochure vertelt het verhaal van Tom en Lisa. Lisa beleeft een situatie die heel wat jongeren aanspreekt: ‘Mijn vriend Tom heeft problemen met cannabis, wat kan ik doen?’. Jongeren worden uitgedaagd om na te denken over cannabis, cannabisgebruik en het omgaan met een gebruikende vriend(in). Er wordt objectieve informatie aangereikt, handvatten en tips voor het (h)erkennen van en reageren op probleemsituaties en informatie over organisaties waar jongeren terecht kunnen met al hun vragen. De lerarenhandleiding bevat tal van methodieken rond communicatievaardigheden en beschermende sociale normen. De doelstellingen van dit lespakket sluiten zeer nauw aan bij de vakoverschrijdende eindtermen voor de tweede graad en de eindtermen project algemene vakken voor de tweede graad (BSO en DBSO). _______________________________ De school is van ons: Werkboek sociale vaardigheden op school [werkboek] / van den Broek, Ad. Amsterdam: Eenvoudig Communiceren, 2007. - 55 p. - ISBN 978-90-8696-025-5 De school is van ons: Docentenhandleiding [handleiding] / van den Broek, Ad. - Amsterdam: Eenvoudig Communiceren, 2007. - 17 p. Doelgr.: 11 - 16 URL: http://www.begrijpelijketaal.nl . Vindplaats : or 3.3.8 scho In deze handleiding staan tips, ideeën, opdrachten en suggesties om het werkboek De school is van ons! in de klas te behandelen. _______________________________ SLIK: De drugcd-rom [cd-rom] / MJA. - Brussel: Maatschappelijke Jongeren Actie, 2002. - cdrom. SLIK: Werkmap [werkboek] / MJA. - Brussel: Maatschappelijke Jongeren Actie, 2002. - 21 p. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.1 slik Trefwoorden: drugs . Interactieve cd-rom over drugs. Via korte eenvoudige leesstukjes - afgewisseld met stem, spel en lichtverteerbare videofilmpjes - kom je werkelijk alles over drugs te weten. De belangrijkste bedoeling van de bijhorende werkmap is een aanzet geven om rond het thema 'drugs' verder te werken in de klas of de groep. _______________________________


21

Teamspirit: Activiteiten / Kagan, Laura; Kagan, Miguel; Kagan, Spencer [...et al.]. - Vlissingen: Bazalt, 2005. - 66 p. – ISBN 90-74233-47-3 Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats: or 3.3.8 team De activiteiten in dit boek hebben als doel de verschillende leerlingen aan elkaar te hechten, doordat leerlingen persoonlijk contact met elkaar krijgen. De activiteiten maken het mogelijk om negatieve sociale interacties in uw groep om te buigen naar positieve. Teamspirit bevat zes activiteiten voor grote groepen en zes voor kleine groepen. Bij iedere activiteit hoort een korte beschrijving en een handleiding voor de docent. Variaties worden ook aangegeven. In de aangebrachte ideeën over inhoudelijke invulling van de activiteit, wordt een onderscheid gemaakt tussen leerstofgebonden en niet-leerstofgebonden onderwerpen. Teamspirit is gebaseerd op één van de bouwstenen van Coöperatief leren. _______________________________ Welkom op school / Tuk, Bram; de la Rive Box, Annick. - Utrecht: Stichting Pharos, 2000. - ISBN 9075955-19-7 Doelgr.: 12 - 18 / nieuwkomers Vindplaats : or 3.3.8 welk Rijk geïllustreerd werkboek voor de leerlingen, waarin zij de opdrachten uit de lessen kunnen verwerken. Na het beëindigen van de lessenserie behouden deze leerlingen zo een persoonlijk document als herinnering aan "Welkom op school". Methode, bedoeld voor docenten en mentoren die in opvangklassen in het secundair onderwijs lesgeven aan migranten- en vluchtelingenjongeren. Die jongeren vragen specifieke aandacht, omdat zij veel psychosociale problemen hebben waarmee zij elders niet terecht kunnen. Dat geldt in sterke mate voor de vluchtelingen onder hen. Leerkrachten vinden het moeilijk om hier adequaat op te reageren. Dit lespakket is klassikaal én voor een bredere groep nieuwkomers te gebruiken. De handleiding geeft uitgebreide informatie over de achtergronden van deze jongeren en hun ontwikkeling als adolescenten. In de lessen komen na de kennismaking onderwerpen aan de orde als school, thuis, verschillen tussen 'daar' en 'hier', leven in Nederland, vriendschap, verliefdheid, vrije tijd, discriminatie, gezondheid en toekomst. Nieuwkomers kunnen met dit pakket aan de slag vanaf het moment dat ze ongeveer twee maanden op school zitten. Veel opdrachten zijn non-verbaal of kunnen met een geringe Nederlandse taalvaardigheid worden uitgevoerd. Materiaal: leerkrachtenboek, leerlingenboek

8.3. PESTEN – OMGAAN MET CONFLICTEN EN AGRESSIE Met C & SCO bouwen aan een veilig en open schoolklimaat: Een C & SCOhandreiking voor scholen / van der Bolt, Lilian; Kooiman, Paul; Melisse, René...[et al.]. - Utrecht: Sardes, 2004. - ISBN 90-5563-065-9 Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats: or 3.3.8 c&sc C&SCO staat voor Conflicthantering & Sociale Competentie in het Onderwijs. C&SCO (spreek uit als ‘casco’) levert de basis voor een schoolbrede aanpak om sociale competenties te vergroten, waardoor conflicten beter worden aangepakt en minder vaak plaatsvinden. Het materiaal is aanvankelijk geschreven voor schoolbegeleiders, maar is bewerkt tot een handreiking waarmee een school met beperkte ondersteuning zelf aan de slag kan. De handreiking is een werkmap met uitneembare katernen. Het eerste katern beschrijft de uitgangspunten van C&SCO. In de volgende katernen wordt stap voor stap beschreven hoe de school de C&SCO-werkwijze kan invoeren: eerst binnen het team en daarna ook met de leerlingen en ouders. De katernen bieden concreet en praktisch materiaal over vier thema’s: pesten, conflicthantering, samenwerken, regels en gedragscodes. _______________________________ Conflicten geweldloos oplossen: Een praktisch werkboek met spelen en oefeningen voor het voortgezet onderwijs [boek] / Walker, Jamie. - Katwijk: Panta Rhei, 2001. - 166 p. - ISBN 9076771189 Doelgr.: leraren S.O.


22

Vindplaats : or 3.3.8 conf Dit boek bevat een verzameling interactiespelen en rollenspelen, enerzijds gericht op het bewust worden van (potentiële) conflictsituaties, anderzijds op interventie bij en preventie van conflicten. De spelen zijn eigenlijk bedoeld om in aparte 'spel-uren' uitgevoerd en besproken te worden, of tijdens speciale projectdagen of werkweken. Ze kunnen eventueel in de lessen Nederlands, drama, godsdienst/levensbeschouwing, of tijdens mentoruren uitgevoerd worden. De spelen en oefeningen zijn in zes categorieën verdeeld: elkaar beter leren kennen, het gevoel van eigenwaarde stimuleren, communicatie, samenwerking, conflicten die voortkomen uit traditionele rolpatronen, conflicten geweldloos oplossen. Met een uitgebreide toelichting voor de docent. _______________________________ Cyberpesten, who cares? Lespakket 1e en 2e leerjaar voortgezet onderwijs / Aerdts, Judith; Coolen, Dave; Franken, José ...[et al.]. - GGD Zuid Limburg Doelgr.: 12 - 14 Vindplaats: or 3.3.8 cybe Het lespakket ‘Cyberpesten Who cares?’ maakt onderdeel uit van het project ‘No Limits?’. Dat is een project ter voorkoming van pestgedrag in het onderwijs. Het lespakket ‘Cyberpesten Who cares?’ richt zich op de nieuwe vorm van pesten: “cyberpesten”.Doel is een bijdrage leveren aan de bewustwording en meningsvorming van kinderen en jongeren op het terrein van pesten via moderne communicatiemiddelen. Het pakket bestaat uit een docentenhandleiding, een werkboek voor leerlingen en de DVD ‘Chatbox Who cares’. Het lespakket bestaat uit drie lessen en kan worden gebruikt als aanvulling op al bestaande lesmethoden over “traditioneel” pesten. Het pakket is geschikt voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Materiaal : docentenhandleiding, werkboek, dvd _______________________________ Jongeren tegen geweld... Geweldig! : Educatief pakket bij de affichereeks [lesbrief] / Jeugd en Vrede, Mechelen; Het Kinderrechtenhuis, Alken. - Mechelen: Jeugd & Vrede vzw, 2007. - 45 p. Jongeren tegen geweld... Geweldig! [affiche] / Fossey, Koen. - Mechelen: Jeugd & Vrede vzw, 2007. 10 affiches. Doelgr.: 12 - 20 URL: http://jeugdenvrede.be . Vindplaats : or 3.3.8 jong Een affichereeks om met jongeren na te denken over de vele facetten van geweld. Elke poster zet een andere facet van "geweld en jongeren" in de kijker. Het educatief pakket geeft achtergrondinformatie en links naar andere verwante organisaties evenals enkele suggesties om met de affiches te werken. _______________________________ Pesten op school: een actieprogramma. / V. Stevens, P. Van Oost - Leuven: Garant Doelgr.: 10 - 14 Vindplaats: or 3.2.7 pest De film vertelt het verhaal van Arne en Lien, een jongen van 14 jaar en een meisje van 12 jaar, die beiden gepest worden. In de film wordt een schooldag gevolgd. De aansluitende didactische versie bevat 6 fragmenten uit de film waarbij telkens een personage of een gebeurtenis gevolgd wordt. Elk fragment vormt de start van een klasgesprek of een rollenspel. Materiaal: handleiding, werkbladen, dvd “Een prettige dag gehad?” _______________________________ Unplugged: Preventie op school / van der Kreeft, Peer, red. - Turijn: EU-DAP Trial, 2007. Doelgr.: 12 - 14 / leraren S.O. Vindplaats: or 3.3.8 unpl ‘Unplugged’ is een programma dat deel uitmaakt van het project European Drug Abuse Prevention. Het Unplugged lessenpakket is bedoeld voor de eerste graad van het secundair onderwijs. Het biedt leraren instrumenten om te werken aan sociale invloed, sociale vaardigheden en drugspreventie in een reeks van 12 lessen. De docentenhandleiding bevat lesinstructies, informatie over het programma en over verschillende drugs, pedagogische tips en scenario’s voor ouderbijeenkomsten. Achteraan staan


23

antwoorden op de quizvragen van de Unplugged speelkaarten met onder elke vraag een suggestie voor discussie. Het werkboek is een middel om de betrokkenheid van leerlingen te verhogen en om ervoor te zorgen dat ze de effecten van het programma integreren in hun leven van alledag. Materiaal: werkboek, handleiding voor de leerkracht, kaartspel _______________________________ Vlinderslag: Een speelse invalshoek om te praten over geweld, de aanleiding ervan en de gevoelens daarbij / [s.n.]. - Leuven: Centrum Informatieve Spelen, 2007. Vindplaats: or 3.3.8 vlin ‘VlinderSlag’ is een informatief spel rond de thema’s geweld en agressie voor jongeren van 9 tot 15 jaar. De spelers worden op een speelse en actief communicatieve manier geconfronteerd met verschillende soorten zichtbaar en onzichtbaar geweld, ze leren hoe het bespreekbaar te maken, hun gevoelens te verwoorden en ermee om te gaan. De kern van het spel bestaat uit 15 tekeningen. Iedere tekening beeldt een situatie uit die in meer of mindere mate, of misschien zelf helemaal niets, met geweld heeft te maken. Om het gesprek te stimuleren en de spelers de afgebeelde situatie uit een andere invalshoek te laten bekijken, heeft de spelbegeleider per tekening een aantal vragen voor handen die hij aan de spelers kan stellen. Tussen de besprekingen in spelen de deelnemers een kort en eenvoudig kaartspel. ‘VlinderSlag’ wordt gespeeld met 3 tot 30 spelers en neemt 60 tot 90 minuten in beslag. _______________________________ Wat je pest ben je zelf! Pest dvd: Een dvd over pesten in het onderwijs [dvd] Wat je pest ben je zelf! handleiding [handleiding] Wat je pest ben je zelf! Pestschrift voortgezet onderwijs [werkboek] / Stichting Nationaal Fonds het gehandicapte kind, Treilerdwarsweg 91, 2583 DA Den Haag, NL. - Den Haag, Nederland: Stichting Nationaal Fonds het gehandicapte kind, 2008. - [s.p.]. Doelgr.: 9 - 14 URL: http://www.watjepestbenjezelf.nl . Vindplaats : or 3.2.7 watj Tijdens een survival werkweek in de Ardennen praten jongeren met zichtbare en onzichtbare beperkingen met elkaar over pesten. We leren de hoofrolspelers kennen en horen wat hun ervaringen zijn met pesten en wat ze eraan doen. We zien de deelnemers praten over digitaal pesten, in gesprek gaan met de pester, tips uitwisselen en intussen abseilen, tokkelen en rolstoelbergbeklimmen. De handleiding van "Wat je pest ben je zelf" bevat achtergrondinformatie voor de leerkracht over pesten in het algemeen en het pesten van kinderen met een beperking in het bijzonder. De verschillende vormen van pesten (o.a. cyberpesten) worden toegelicht, en er wordt een verwerking voorzien bij de pesttest. Het Pestschrift -voortgezet onderwijs van "Wat je pest ben je zelf" bevat vooral opdrachten (o.a. een pesttest) bij de bijbehorende dvd waarmee de leerling individueel of in groepjes aan de slag kan. _______________________________ Wij lossen het zelf wel op!: Peer mediation op maat / Pax Christi Vlaanderen. - Antwerpen: Pax Christi Vlaanderen, 2005. Doelgr.: leraren / leraren L.O. / leraren S.O. Vindplaats: or 3.3.8 wijl Voor het secundair onderwijs ontwikkelde de werkgroep Vredesvorming een krantje met bijhorende handleiding en werkbladen om leerkrachten wegwijs te maken in het project Peer Mediation. Bij Peer Mediation gaat het erom dat leerlingen worden ingeschakeld om te bemiddelen bij conflicten met leeftijdgenoten. Dit pakketje kan dienen als eerste kennismaking of als aanzet tot het opstarten van het project in de eigen school. Materiaal: lerarenhandleiding, bijlage bij de handleiding

8.4. MEDIA-EDUCATIE


24

BOMM: Bewust Omgaan Met Media / Karel de Grote Hogeschool, Toegepaste Jeugdcriminologie, Orthopedagogie. - Antwerpen: Pax Christi Vlaanderen, 2008. - 24 p. - ISBN 978-90-7702-284-9 Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats: or 3.3.3 bomm BOMM is een lespakket dat jongeren ertoe aanzet media kritischer te benaderen en te gebruiken. Aan de hand van drie werkvormen worden verschillende mediastijlen, de gevolgen van geweld in media, mediafenomenen en de invloed van media op de omgeving van jongeren besproken. Het pakket bevat een handleiding voor de leerkracht en een cd-rom met de werkvormen en het lesmateriaal. _______________________________ De wereld op je bord: Brandende kwesties, ontwijken of aanpakken?: Bundel met suggesties voor leerkrachten en klas / Demets, Jan, red. - Brussel: Koning Boudewijnstichting, 2008. - 40 p. - ISBN 978-90-5130-603-3 Doelgr.: leraren S.O. URL: www.kbs-frb.be Vindplaats: or 3.3.3 were Deze bundel reikt leraren instrumenten aan om vlot te kunnen inspelen op actualiteit en politiek met hun leerlingen. De bundel bestaat uit vier delen en bevat aanbevelingen i.v.m. gespreks- en discussietechnieken, politieke standpunten en deontologie, hoe werken met concrete cases in de klaspraktijk. In deel 1 heeft men het over het wat en waarom van heikele thema’s en de rol van de leerkracht hierin. Deel 2 betreft vaardigheden van leerlingen én leraren: aandachtspunten voor een goedgesprek, een goede houding en stevige vaardigheden als proces- en groepsbegeleider. Deel 3 gaat over het beheren van gesprekken en discussies, met verschillende aandachtspunten, modellen, werkvormen,... In deel 4 worden suggesties aangereikt om met enkele inhoudelijke thema’s aan de slag te gaan. Er zijn ook korte verwijzingen naar andere organisaties, websites of lectuur waar je terecht kunt voor meer info over de democratie en haar instellingen, burgerzin, participatie, de rol van de media, omgaan met agressie,...

9. OORLOG EN VREDE / VLUCHTEN Anne Frank krant: Speciaal thema: daders, slachtoffers, helpers en toeschouwers [handleiding+krant] / Anne Frank Stichting. - Amsterdam: Anne Frank Stichting, 2009. - 4 p. + 16 p. Doelgr.: 10 - 15 Vindplaats : or 3.3.9 anne Op 12 juni 2009 is het 80 jaar geleden dat Anne Frank werd geboren. Daarom werd een speciale jubileumeditie uitgegeven op tabloidformaat. Rode draad door de krant is het thema 'daders, slachtoffers, helpers en toeschouwers'. In de krant werd gekozen voor een persoonlijke benadering. De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en thema's als discriminatie, vervolging en massamoord komen op die manier dichtbij. In de handleiding staan leerdoelen, lessuggesties, vragen en opdrachten. Auschwitz: Hoe leg je het uit aan jongeren? / De Grave, Pol; Hemmerijckx, Rik; Van Elsacker, Luc... [et al.]. - Brussel: Auschwitz in gedachtenis vzw, 2008. – 28 p. Doelgr.: 16 - 18 / beroepsonderwijs URL: http://www.auschwitz.be Vindplaats: or 3.3.9 ausc Dit didactisch pakket, ontwikkeld in het kader van het onderwijsproject ‘Auschwitz in gedachtenis’, biedt leerkrachten en jeugdwerkers een nieuw wapen in de strijd tegen racisme en onwetendheid. Het pakket is bedoeld voor leerlingen van het derde jaar van de derde graad BSO en sluit aan bij de eindtermen van het project algemene vakken en de vakoverschrijdende eindtermen burgerzin. Met treffende beelden en straffe uitspraken wil men jongeren sensibiliseren voor de thema’s ‘jodenvervolging’, ‘holocaust’, ‘nazisme’ en ‘politieke gevangen’. Het is ook de bedoeling dat jongeren leren afstand nemen van valse voorspellingen en vooroordelen, dat ze competenties ontwikkelen die hen in staat stellen op een constructieve en kritische wijze deel te nemen aan het maatschappelijk leven.


25

_______________________________ Die Welle (The Wave): Een dodelijk experiment [dvd] / Gansel, Dennis, regie; Gansel, Dennis, scenario; Thorwarth, Peter, scenario. - [s.l.] : Celluloid dreams, 2008. - 110 min. Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.9 well De film Die Welle vertelt een klassiek 'leerling-tovenaar'-verhaal met een sterke politieke bijklank. Het verhaal - gebaseerd op reële feiten - observeert een leerkracht in zijn dagelijkse omgeving en gunt ons een blik op de dilemma's waarmee hij worstelt. De film focust op de relatie tussen een populaire leerkracht en zijn leerlingen, toont hoe snel die verhouding kan omslaan en wijst op de pedagogische verantwoordelijkheid van de leraar. Open doek publiceerde de begeleidende brochure voor leerkrachten, de tweede van een reeks brochures bij films die aanzetten tot reflectie over onderwijs. Via achtergrondinformatie en prikkelende vragen wordt een aanzet geven om het gesprek tussen leraars onderling of tussen leerkrachten en leerlingen te verrijken. Er worden veel aanknopingspunten geboden om met Die Welle aan de slag te gaan tijdens een pedagogische studiedag of tijdens de lessen geschiedenis, maatschappijleer en media. De film is ook geschikt voor de lessen Duits. _______________________________ Gedeelde smart is halve smart: "Cursus voor adolescente vluchtelingen" in Nederland. Werkboek. Sociaal culturele vaardigheden / Denissen, Jan; Jacobs, Leo Dunki; Kuiper, Maurice ...[et al.]. - Tilburg: GGZ Midden-Brabant, Afdeling jeugd, 2000. Doelgr.: vluchtelingenjongeren Vindplaats : or 3.3.9 gede Deze cursus is een ambulante training die bestemd is voor getraumatiseerde adolescente vluchtelingen. De cursus bestaat uit 20 gestructureerde wekelijkse bijeenkomsten en is erop gericht het leven van de vluchteling meer stabiliteit te geven. Nadruk ligt op de reductie van uiteenlopende psychosomatische klachten, een meer adequaat hulp zoeken bij verschillende instanties en het versterken van het sociale netwerk. De cursisten worden actief betrokken. Hun werkstukken zijn te beschouwen als projectiemateriaal dat aan de ene kant een indruk geeft van de fase in het acculturalisatieproces, maar aan de andere kant ook de ernst van de traumatisering weerspiegelt. Materiaal: draaiboek, werkboek _______________________________ De Groote Oorlog: De Eerste Wereldoorlog in de Westhoek: Beleef het verhaal van 15 oorlogsgetuigen / Chaerle, Dries, red; Chielens, Piet, red; Maes, Steven [et al.], red. - Tielt: Lannoo nv, 2008. - 95 p. - ISBN 978-90-209-7537-6 Doelgr.: 16 - 18 / leraren S.O. Vindplaats: or 3.3.9 grot Dit boek met interactieve cd-rom neemt ons mee naar de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek van Vlaanderen. In die oorlog ontmoeten we 15 verschillende personages. Aan de hand van getuigenissen, beelden van toen en nu, historische voorwerpen en sporen in het landschap, krijgen we een helder beeld van de geschiedenis. Met de interactieve cd-rom bezoeken we een virtueel oorlogsmuseum, bekijken we foto’s en filmpjes en beluisteren we persoonlijke getuigenissen. In de WO I - encyclopedie kunnen we informatie opzoeken en tenslotte voorziet de cd-rom ook 15 opdrachten. _______________________________ Niet opnieuw: Jongeren ontmoeten de laatste overlevenden van de kampen. Educatieve cd-rom / Mampaey, Tjen, eindred. - Berchem: Epo, 2007 Doelgr.: 14 - 18 Vindplaats : or 3.3.9 niet Deze cd-rom bevat achtergrondinformatie en lespakketten (vanaf het 3e jaar secundair onderwijs) bij het gelijknamige boek. In het boek doen 31 jonge mensen uit het college van Menen verslag van hun ontmoeting met 23 gevangenen uit de concentratiekampen, bijna de totale groep van de allerlaatste kampgevangenen in ons land die nog kunnen getuigen. En alle 23 waren ze bereid méér te doen dan hun verhaal te vertellen. Ze wilden met ‘de jeugd van vandaag’ nadenken over de wereld van vandaag. _______________________________


26

Pour vivre, j'ai laissé: Campagne Terre d'asile [materiaalpakket+dvd] / PAC, Rue Joseph Stevens 8 1000 Bruxelles, BE. - Bruxelles: PAC, 2005. - [s.p.]. Doelgr.: vormingswerk / welzijnswerkers / hulpverleners Vindplaats : or 3.3.9 pou Kandidaat vluchtelingen die in het Klein Kasteeltje in Brussel verblijven, vertellen ons over alles wat ze in hun vlucht hebben moeten achterlaten. Niet alleen het materiële maar ook hun persoonlijkheid, identiteit en dit in een zoektocht naar een nieuwe woonplaats. De vluchteling vertelt ons over het 'lege' van zijn bestaan hier, zijn dromen, de moeilijkheid om zich verstaanbaar te maken, zijn verwachtingen. Een stem herhaalt eentonig "ik ben het nummer 44.632" Moustafa, een Nigeriaan die die asiel vroeg, verblijf in een eindeloze en pijnlijke wachttijd. We zien beelden van muren, gangen, getraliede vensters. Deze film wil sensibiliseren en informeren over het statuut van de asielzoeker en zo een debat op gang brengen. De dvd omvat naast de film ook een videoclip, beelden van de fototentoonstelling en een pedagogisch dossier. _______________________________ Welkom in Vlaanderen: Lessenreeks voor nieuwkomers in het secundair onderwijs / Buelens, Dirk ...[et al.]. - Brussel: VLOR, 1999. Doelgr.: 12 - 18 / vluchtelingenjongeren Vindplaats : or 3.3.9 welk Deze lesmap heeft de bedoeling leerkrachten van het secundair onderwijs lesmodellen te bieden waarmee zij kunnen ingaan op wat vluchtelingenjongeren hebben meegemaakt en meemaken. De lessen hebben als doel een beschermende omgeving te scheppen waarbinnen de jongeren beter in staat zijn hun gewelden vluchtelingenervaringen te verwerken. Thema's die aan bod komen zijn ondermeer : wie ben ik?, het leven hier, waar kom ik vandaan, mijn familie, herinneringen aan vroeger, vooroordelen en conflicten, vriendschappen en verliefdheden, toekomstverwachtingen. Er wordt een redelijke taalkennis voorondersteld. Na een introductieles stelt men 8 sessies voor met een strak verloop in de hoop dat de begeleidende leerkracht het lesmateriaal creatief gebruikt. _______________________________ Het asielzoekersspel: Uit je land gevlucht of verdreven / Amnesty International Nijmegen. - Nijmegen: Centrum voor Mondiaal Onderwijs, 2000. Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats: or 3.3.9 asie Doelstelling van dit spel is om jongeren vanaf 12 jaar duidelijk te maken hoe de problematiek rondom het vluchteling zijn en het opnemen van asielzoekers in een nieuw land in elkaar zit. Volgende aspecten komen aan bod: administratieve ellende voordat men eindelijk het nieuwe vaderland binnen kan komen, problematiek rondom de huidskleur, opleiding en situatie in het land waar ze dan uiteindelijk opgenomen worden. _______________________________ Maus: Vertelling van een overlevende: De volledige editie / Spiegelman, Art. - Amsterdam: Oog & Blik, 2005. - ISBN 90-5492-097-1 Doelgr.: 14 - 18 / volwassenen Vindplaats: (F) or 3.3.9 maus Art Spiegelman vertelt hier op een voor strips èn literatuur onovertroffen wijze het relaas van een overlevende van de Holocaust. Zijn joden zijn muizen, zijn nazi’s katten, maar het verhaal heeft niets karikaturaals: juist door de speelse weergave van de personages gaat het realistische verhaal tot op het bot. _______________________________ Oorlogswonden [stripverhaal] / Verhaegen, Marc, scenario, ill.; Kragt, Jan, scenario. - [s.l.] : Stichting Eureducation, 2009. - [s.p.]. Doelgr.: 12 - 18 Vindplaats : or 3.3.9 oorl Deze educatieve strip is een initiatief van het Vredescentrum van de Provincie en de Stad Antwerpen. Hoofdrolspelers in het verhaal zijn de twee tieners Lisa en Mathias. Het avontuur start in het Fort van


27

Merksem, waar zij via een geheim luik een kistje ontdekken met nooit verstuurde brieven van gevangenen van Breendonk. Lisa en Mathias zijn geïntrigeerd door het verhaal van een zekere Edward van Daele en gaan naar hem op zoek. Hun zoektocht naar deze verzetsstrijder en ex-politieke gevangene loopt via de gemeenten Merksem, Deurne, Mortsel, Breendonk en Antwerpen. Zij komen veel te weten over de lotgevallen van de burgers van Antwerpen en omstreken tijdens de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk komen Lisa en Mathias in Dora terecht, een Duits concentratiekamp waar duizenden politieke gevangenen onder dwang en in mensonwaardige omstandigheden V-bommen moesten vervaardigen. _______________________________ Va, vis et deviens [DVD] / Mihaileanu, Radu, reg.; Abecassis, Yael; Zem, Roschdy. - Bruxelles: Belga Home Video, 2005. - 140 min. Doelgr.: 15 – 18, volw. Vindplaats: or 3.3.9 vavi In 1984 evacueerde ‘operatie Mozes’ duizenden Ethiopische joden (falasha’s) vanuit Soedanese vluchtelingenkampen naar Israël. Dit epische docudrama biedt een boeiende blik op deze door de Mossad en de VS ondersteunde historische operatie. ‘Vas vis et deviens’ heeft het evenwel niet alleen over de moeilijke integratie van Ethiopische joden in Israël, maar laat zich ook vertalen als een film over ontworteling en de immigrant in het algemeen. _______________________________ Vredeswandeling in Antwerpen/ Daniëls, Ann; Verbiest, Katia, eindred. - Antwerpen: Pax Christi Vlaanderen, 2003. Doelgr.: 12 - 16 Vindplaats: or 3.3.9 vrede Boekje met ideeën en opdrachten voor een interactieve en interculturele vredeswandeling door Antwerpen. Materiaal: werkboekje voor de jongere + handleiding voor de leerkracht _______________________________ Een wereld vol vluchtelingen: Bundel ter voorbereiding van een bezoek aan het opvangcentrum / Lerarenopleiding Provinciale Hogeschool Limburg . - St. Truiden: Fedasil, 2007. Doelgr.: beroepsonderwijs / 17 - 19 URL: http://www.phl.be/lerarenopleiding/asiel/project.htmhttp://www.fedasil.be Vindplaats: or 3.3.9 were Deze bundel is een voorbereiding op een bezoek aan een opvangcentrum en biedt didactisch materiaal aan rond de vluchtelingenproblematiek: wie zijn de asielzoekers, van waar komen ze, waarom vluchten ze en welke stappen zullen er moeten gezet worden alvorens hier in België te mogen blijven. De bundel is opgesteld vanuit de eindtermen PAV voor de derde graad maar kan ook voor andere graden, vakken of vakoverschrijdende eindtermen bruikbaar zijn.

10. MIGRATIE

Zie ook collectie mondiale vorming – Kleur Bekennen 0032 [DVD] / Woestijnvis. - [S.l.]: [s.n.], Doelgr.: 13 - 18 / Volwassenen Vindplaats: or 3.3.10 0032 Op 1 maart 2007 leefden in België mensen van 199 verschillende nationaliteiten. Velen emigreerden zelf naar hier, anderen zijn hier geboren. Sommigen worden Belg, anderen dan weer niet. In de documentaire reeks 0032 maken we kennis met 11 van deze nieuwe ‘land-genoten’. We zien hoe ze hier, in hun tweede vaderland, leven. Welke dromen ze nastreven, welke hoop ze koesteren. En hoe ze kijken naar en samenleven met de Belgen. Allemaal hebben ze intens telefonisch contact met een vriend, een oom, een dochter, een moeder of een grootvader in het land van herkomst. De telefoondraad is voor hen de


28

spreekwoordelijke navelstreng met hun roots. Elke aflevering van 0032 vertelt het verhaal van één van de 11, en op die manier staat telkens een ander volk, een ander land, een andere cultuur centraal. Toch duiken in elke aflevering de tien anderen bij tussenpozen op, met beschouwingen en anekdotes vanuit hun eigen ervaringen. Hun getuigenissen geven het programma een (nog) universeler karakter. _______________________________ De aankomst / Tan, Shaun. - Amsterdam: Querido, 2008. - veelv. gepag. – ISBN 9789045107226 Doelgr.: 12 - 18 / volwassenen Vindplaats: or 3.3.10 aank Een prentenboek, zonder woorden. De Aankomst gaat over een universeel en tijdloos gegeven: een man verlaat zijn land en zoekt geluk in een nieuw land. Illustrator/kunstenaar Shaun Tan kiest in dit album voor een licht surrealistische aanpak. De auteur slaagt erin om het thema van migratie op een ongedwongen manier aan de lezer te brengen. Tans realistische mensenfiguren contrasteren mooi met de cartooneske dierenfiguren en bijna iconische afbeeldingen van de stad. De Aankomst is een verhaal dat alle leeftijden kan aanspreken. _______________________________ Ben ik een migrant?: De geschiedenis van onze migraties [handleiding] / Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. - Brussel: Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racisme bestrijding, 2009. - 16 p. Doelgr.: 16 - 18 URL: http://www.diversiteit.be/?action=publicatie_detail&id=69&thema=2 . Vindplaats : or 3.3.10 beni Mensen hebben zich doorheen de geschiedenis altijd verplaatst en zullen dat ook in de toekomst blijven doen. Onze wereld is het product van migratie en we zijn allemaal kinderen van migranten. Dit dossier behandelt migratie door de eeuwen heen, de overgang van een nomadenbestaan naar een sedentair bestaan, de kolonisatie, de slavenhandel, de emigratie van Belgen naar Noord-Amerika, de migratie naar België,...Er is een werkblad voorzien met vragen voor de leerlingen en enkele didactische suggesties om dit thema in vakken als biologie, nederlands, geschiedenis, economie en aardrijkskunde aan bod te laten komen. _______________________________ Gaan! of Niet Gaan?: Educatieve modules over migratie in Europa / van Middelkoop, Daniël, samenst.; Jansen, Margriet, samenst. - Amsterdam: Alice O, 2008. – 39 + 58 + 10 p. Doelgr.: beroepsonderwijs / 14 -15 URL: http://www.go-no-go.nl/educatie Vindplaats: or 3.3.10 gaan Gaan! of Niet gaan? is lesmateriaal bij het boek Go No Go van fotojournalist Ad van Denderen over migratie naar en binnen Europa. In vijf lesmodules komen motieven, gevolgen en beeldvorming over migratie aan de orde. Het is de bedoeling dat leerlingen kritisch over het migratievraagstuk leren nadenken en zich daarover een eigen mening kunnen vormen. Een bijkomend doel is dat leerlingen de berichtgeving over migratie in de pers kunnen duiden. Het lespakket bestaat uit een uitgebreide docentenhandleiding, tien gelamineerde foto’s op A4-formaat en verschillende werkbladen. Voor het beantwoorden van de vragen bij de opdrachten moeten de leerlingen informatie zoeken op de educatieve website. De opdrachten zijn ontwikkeld voor twee verschillende niveaus (ASO/TSO en BSO). Het materiaal kan vakoverschrijdend ingezet worden. _______________________________ De immigratie uitgelegd aan mijn dochter / Naïr, Sami; Chayes, Evelien, vert. - Amsterdam: Atlas, 2008. [s.p.]. – ISBN 978-90-450-11523 Doelgr.: 12 - 14 Vindplaats: or 3.3.10 immi Sinds mensenheugenis ondergaan samenlevingen veranderingen ten gevolge van de komst van nieuwe bevolkingsgroepen. Maar geen van deze samenlevingen is hierdoor wezenlijk veranderd. Want uiteindelijk integreren nieuwkomers altijd en worden ze volwaardig burger van het ontvangende land. Vanuit deze stelling


29

voert Sami Naïr een gesprek met zijn dochter over de problematiek van de immigratie in Europa. Zijn dochter stelt logische vragen als: Wat is het verschil tussen een vreemdeling en immigrant zijn? Moeten mensen afstand doen van hun afkomst? Als je met een Nederlander trouwt, word je dan ook Nederlander? Naïr geeft helder en geduldig uitleg en gaat waar nodig de discussie aan. Dit oorspronkelijk in Frankrijk verschenen boek werd speciaal voor de Nederlandse vertaling geactualiseerd en aangepast aan de Nederlandse situatie. _______________________________ Integreer! / de Acht; Jeugd & Vrede. - Borgerhout: de Acht; Mechelen: Jeugd & Vrede vzw, 2008. - [s.p.]. Doelgr.: 15 - 18 / beroepsonderwijs / jongerenwerking / leraren S.O. Vindplaats: or 3.3.10 inte Voor wie pas in België aankomt, is ons landje vaak een doolhof. Integratie is niet eenvoudig, zeker als je geen papieren hebt. Dit spel laat je daar alle kanten van kennen. Je kruipt in de huid van een “nieuwkomer” en doorloopt de verschillende stappen: de taal leren, een opleiding volgen, werk zoeken, een huis huren...Wie het eerst een huis kan kopen, heeft de spreekwoordelijke Belgische “baksteen in de maag” en is gewonnen. Voor de begeleider is er een handleiding met nabesprekingsuggesties en achtergrondinformatie. _______________________________ Meer Dan Een Nummer: Educatieve toolkit rond asiel en migratie in Europa = Not Just Numbers [dvd+handleiding] / Aigner, Florence; Arazi, Simon; Berteau, Valérie ...[et al.]. - Brussel: IOM; Brussel: UNHCR, 2009. - 39 p. - ISBN 978-92-9068-490-9 Doelgr.: 12 - 18 URL: http://www.iom.int/jahia/Jahia/not-just-numbers-educational-toolkit/lang/en . Vindplaats : or 3.3.10 meer De toolkit 'Meer dan een nummer' is ontworpen om leraren en andere lesgevers te helpen jongeren te betrekken bij een geïnformeerde discussie rond asiel en migratie binnen de Europese Unie. De hoofddoelstelling is leerlingen de asiel- en migratiekwesties binnen de EU helpen begrijpen en hen een eigen mening laten vormen, gebaseerd op evenwichtige informatie. In de handleiding zijn een aantal sleutelbegrippen geformuleerd omdat het belangrijk is de juiste terminologie te gebruiken tijdens gesprekken over asiel en migratie. De dvd is zodanig opgesteld dat die kan gebruikt worden samen met de creatieve oefeningen die in de handleiding worden uitgelegd. De sleuteloefening is een algemene inleiding tot het onderwerp en brengt levensechte verhalen. De daarop volgende oefeningen gaan dieper in op de thema's: economische migratie, niet-begeleide minderjarigen, migratie en asiel in de media, mensenhandel en mensensmokkel. De toolkit is bedoeld voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Waar nodig zijn de oefeningen onderverdeeld in twee leeftijdsgroepen: 12-14 jaar en 15-18 jaar.

11. RELIGIES

Zie ook collectie mondiale vorming – Kleur Bekennen De sluier opgelicht: Meisjes met en zonder hoofddoek in de klas: handvatten voor leerkrachten en directies / Babazia, Nadia, red.; Perneel, Judith, red. - Brussel: Steunpunt allochtone meisjes en vrouwen, 2006. Doelgr.: 13 - 18 Vindplaats: or 3.3.11 slui Of de hoofddoek verboden is op school of niet, hij speelt een rol in de leefwereld van heel wat allochtone meisjes. Daarom is het belangrijk dat scholen dit onderwerp in de klas kunnen aankaarten. Deze brochure biedt enerzijds verdieping en anderzijds concrete tips en methodieken. Ze reikt leerkrachten instrumenten aan om in te spelen op de (religieuze) leefwereld van (allochtone) meisjes. Thema’s als identiteitsontwikkeling bij allochtone meisjes, sociale druk, diversiteit in geloofsbeleving, groepsnormen,.. komen aan bod. _______________________________ Senne & Sanne: Dossier Cordoba / Verhaegen, Marc. - [S.l.]: Komik, 2006. - (Senne & Sanne). - ISBN


30

90-78332-04-2. Doelgr.: 10 - 18 Vindplaats: or 3.3.11 senn Naast het verhaal vindt u een dossier van 16 pagina’s met interessante achtergrondinformatie over de personages, bezochte locaties, inspiratiebronnen, uitleg over de islam, verwijderde scènes en het 7 pagina’s tellende oorspronkelijke einde dat Marc Verhaegen in verband met de actuele gebeurtenissen in België volledig heeft herschreven en hertekend.

12. (ANDERE) CULTUREN

Zie ook collectie mondiale vorming – Kleur Bekennen Persepolis / Satrapi, Marjane. - Antwerpen: Atlas, 2006. - 346 p. - ISBN 90-450-1303-7 Doelgr.: 15 - 18 / volwassenen Vindplaats: (F) or 3.3.10 pers Persepolis is het meermaals bekroonde levensverhaal van Marjane Satrapi, die opgroeit na de Islamitische revolutie in Iran, naar het Westen uitwijkt om te studeren en vervolgens terugkeert naar haar vaderland. Het is tegelijkertijd een biografie, een beeldverhaal en biedt de politieke diepgang van het conflict tussen fundamentalisme en democratie. _______________________________ Pièces d'identités / Ngangura, Mweze, regie. - Leuven: Bevrijdingsfilms; Antwerpen: Wereldmediatheek, 1998. Doelgr.: 16 - 18 / volwassenen Vindplaats : or 3.3.12 piec Achtergrondinformatie, didactische suggesties, werkbladen met teksten en opdrachten die aansluiten bij de film. Materiaal: video, affiche, leerlingendossier, leerkrachtendossier

13. GENDER Gender in de blender: Educatief pakket over genderdiversiteit en transgender / Frans, Erika; Motmans, Joz, red.; Van der Steen, Wivina, eindred. - Leuven: Dienst diversiteit en gelijke kansen, 2008. – 185 [+1]p. Doelgr.: 13 - 18 URL: www.genderindeblender.be Vindplaats: or 3.3.13 gend Genderdiversiteit is een gevoelig thema. Diverse jongeren die afwijken van de gendernormen hebben ervaring met negatieve feedback, uitsluiting, pesterijen. Dit educatief pakket biedt materiaal om genderdiversiteit en transgender bespreekbaar te maken in het secundair onderwijs. Het wil jongeren confronteren met hun eigen gendernormen en met de wijze waarop ze daarmee omgaan. De bundel bevat 23 oefeningen waaruit de leerkracht kan kiezen naargelang de doelstelling, de doelgroep (ASO, TSO, BSO, multiculturele klas...) en de context. Zoekende jongeren kunnen terecht op de informatieve website www.genderindeblender.be. Daar is ook deze map te downloaden. _______________________________ Prinsessen en players: Over rolpatronen en stereotypes [lesmap+dvd] / Yilmaz, Yasemin. - Brussel: Steunpunt Allochtone Meisjes en Vrouwen, 2008. - [s.p.]. Doelgr.: 15 -18 Vindplaats : or 3.3.13 prin


31

Deze bundel wil jongeren op een leuke manier doen stilstaan bij stereotiepe rolpatronen in manvrouwverhoudingen en de manier waarop ze in hun leefwereld binnendringen. Naast een interactief dvdspel bevat Prinsessen en Players ook elf educatieve werkvormen en een handleiding. _______________________________ www.GELUK[t].be: Meisjes over identiteit en diversiteit / Steunpunt allochtone meisjes en vrouwen. Brussel: Steunpunt allochtone meisjes en vrouwen, 2002. Doelgr.: 15 - 20 / meisjes / meisjeswerking Vindplaats : or 3.3.13 www. Er worden in deze dvd/video verschillende levensverhalen van allochtone meisjes weergegeven. Met de video wil men meisjes aanzetten tot het praten over het maken van keuzes, de toekomst, de twijfels daaromtrent, de verschillende en soms tegenstrijdige verwachtingen uit hun omgeving, de mogelijkheden en beperkingen van diverse culturen en hen ook stimuleren tot zelfreflectie hierover. De bijhorende werkmap bundelt een 30-tal oefeningen en spelen rond het thema identiteit, ook een achtergrondtekst en een overzicht van interessante literatuur en methodieken. Materiaal: dvd of video, werkmap

14. MENSEN- EN KINDERRECHTEN

Zie ook collectie mondiale vorming – Kleur Bekennen Blauwe Plekken. dvd [DVD + lesbrief] / Dario Fo, ondernemers in de kunst, Voorstraat 88, 2685 EP Poeldijk, NL. - Poeldijk: Dario Fo, ondernemers in de kunst, 2008. Blauwe Plekken: Lesbrief over kindermishandeling behorend bij de speelfilm "Blauwe Plekken" naar het boek van Anke de Vries [lesbrief] / Dario Fo, ondernemers in de kunst, Voorstraat 88, 2685 EP Poeldijk, NL. - Poeldijk: Dario Fo, ondernemers in de kunst, 2008. - lesbrief 54 p. Doelgr.: 15 - 18 / hoger onderwijs / jongerenwerking / welzijnswerkers URL: http://www.etv.nl Vindplaats: or 3.3.14 blau De film “Blauwe Plekken” is gebaseerd op de voorstelling Blauwe Plekken, naar het bekende jeugdboek van Anke de Vries, gespeeld door leerlingen van Theaterschool Koperen Kees. Het verhaal gaat over Judith, een meisje dat door haar moeder mishandeld en op school gepest wordt. De film is, in combinatie met lesmateriaal, geschikt voor het onderwijs en de jeugdzorg. _______________________________ Grensgevallen, waar sta jij? / [s.n.]. - Amsterdam: Anne Frank Stichting, 2002. Taal: dut Doelgr.: 14 - 17 Vindplaats: or 3.3.14 gren Dit is de digitale versie van het onderwijspakket 'Grensgevallen, waar sta jij?'. Het materiaal is geschikt voor een discussieles van 90 minuten in de klassen 3, 4 en 5 van het voortgezet onderwijs en bruikbaar op alle niveaus. Het gaat hier om twee grondrechten: de vrijheid van meningsuiting en het recht op bescherming tegen discriminatie. Op de DVD staan zeven filmpjes over concrete situaties waarin deze grondrechten met elkaar in botsing komen. Na een korte voorbereiding aan de hand van bronnenmateriaal debatteren de leerlingen over de vraag welk grondrecht in dit concrete geval voorrang verdient. Het programma kan worden gebruikt in lessen maatschappijleer, Nederlands, geschiedenis, CKV . _______________________________ Recht door de Wereld: Een opdrachtenspel rond mensenrechten / Projectgroep INTEAM. Antwerpen: VORMEN vzw, 2002 - ISBN 90-77058-06-0 Doelgr.: 12 - 14 Vindplaats : or 3.3.14 rech


32

Dit opdrachtenspel werd gemaakt voor gebruik in het jeugdwerk en in het onderwijs. Het is ontworpen voor 12 à 14-jarigen. Het spel bevat 20 opdrachten (telkens voor zo'n 25 spelers) en 20 missies (voor 5 à 6 spelers). Deze zijn ook in andere opdrachtenspelen te gebruiken. Het spel draagt bij tot de sensibilisering rond mensenrechten. Door de ludieke aanpak werkt het eerder in de 'breedte' dan in de 'diepte'.


33

LEERMIDDELEN INTERCULTUREEL ONDERWIJS GERICHT OP HET SECUNDAIR ONDERWIJS Een selectie materialen

Recommend Documents