INTERUNIVER SITAIR CENTR UM V OOR ORGANI SATIE - E N VERA NDE RKUNDE
Newtonlaan 209 3584 BH Utrecht 030 - 291 30 00 030 - 291 30 13
[email protected] www.sioo.nl
Leiderschap in de top van de gemeentelijke organisatie
Leergang voor adjunct- en locogemeentesecretarissen In samenwerking met de VGS
December 2012
Inhoud Een goed opgeleide top ...................................................................................................... 2 Leiderschap in gemeentelijke veranderprocessen
2
Programmaoverzicht .......................................................................................................... 3 Intakegesprek (1 dagdeel)
3
Startdag (2 dagdelen)
3
Vier bijeenkomsten (van steeds twee volle dagen)
3
Meeloopstage (twee en een halve dag)
4
Zes intervisiebijeenkomsten (van elk vijf uur)
4
Slotdag
4
Literatuur ........................................................................................................................... 4 Deelnemers ........................................................................................................................ 4 Docenten ............................................................................................................................ 5 Deelnamekosten, data en locatie ........................................................................................ 6 Vragen over de leergang? .................................................................................................. 6
1
Een goed opgeleide top Al vele malen ging de leergang Lokaal Leiderschap voor gemeentesecretarissen van start, die Sioo, in samenwerking met de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) heeft ontwikkeld. Steeds vaker tonen adjunct- en loco-gemeentesecretarissen interesse in de leergang, die echter uitsluitend bedoeld is voor gemeentesecretarissen. De Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) en Sioo ondersteunen de wil van adjunct- en locogemeentesecretarissen om zich persoonlijk en professioneel verder te ontwikkelen wel van harte. Dit vanuit het idee dat een goed opgeleide top van de gemeentelijke organisatie van groot belang is voor gemeenten. Daarom is in 2011 een nieuwe leergang Leiderschap in de top van de gemeentelijke organisatie ontwikkeld. Een VGSprogrammaraad, bestaande uit vier gemeentesecretarissen, begeleidt de nieuwe leergang die speciaal bedoeld is voor adjunct- en locogemeentesecretarissen. In de leergang gaat de aandacht uit naar ▪ ▪
leiding nemen als tweede man of vrouw van de gemeentelijke organisatie, een invloedrijke bijdrage leveren aan een optimaal functionerend managementen/of directieteam, dit in teamverband met de gemeentesecretaris/algemeen directeur, en, indien deze ambitie er is, ▪
een voorschot nemen op het zelf vervullen van de functie van gemeentesecretaris/algemeen directeur.
Leiderschap in gemeentelijke veranderprocessen
In de leergang werkt u aan leiderschap in gemeentelijke veranderprocessen. U brengt dit al lerende in de praktijk. Hiervoor formuleert u een persoonlijke leervraag en selecteert u een actueel dossier uit uw gemeente. De thema’s van dat dossier kunnen variëren van ‘bezuinigen’ tot ‘burgerparticipatie’ en van ‘een nieuw gemeentehuis’ tot ‘de termijnagenda van de gemeente als gemeenschap’. Gemeenschappelijk is dat de deelnemers door het gemeentebestuur zijn gekwalificeerd als (zo goed als) eindverantwoordelijk voor hun dossier. In de leergang onderzoekt u wat leiderschap voor u inhoudt. Vooralsnog hanteert u de startdefinitie: Leiderschap betekent vasthoudendheid op een gedachtegoed tonen en ondertussen dynamiek op gang brengen door te waarderen wat er al gaande is en oprechte interesse te tonen in wie mee willen doen. Deze dynamiek weet u als lokaal leider voorts om te zetten in vormen die uitdrukken wat er gaande is, zodat u iets in de wereld zet dat ertoe doet.
2
Eén manier om lokaal leiderschap te onderzoeken, is door samen te werken met ervaren gemeentesecretarissen die bovendien aan de hand van concepten uit de organisatie- en veranderkunde naar het openbaar bestuur kunnen kijken. Een aantal van deze gemeentesecretarissen doet, als docent, verhalenverteller, coach en studiegenoot, mee aan de leergang. Uw bevindingen en de resultaten die u boekt, legt u gedurende de leergang vast in tekst en prezi. Aan de hand van opdrachten, werkt u stap voor stap toe naar een te presenteren tekst en prezi op de slotdag. Programmaoverzicht Het programma kent een doorlooptijd van een jaar en bestaat uit diverse onderdelen.
Toelichting op het schema Intakegesprek (1 dagdeel)
Met behulp van een (of twee) andere deelnemer(s) en de programmaleiding komt u tot een relevante leervraag en gaat u na op welk actueel dossier u deze vraag het komende jaar kunt toepassen. Startdag (2 dagdelen)
U maakt uitvoerig kennis met elkaar en met ieders leervraag; de bron ervan en de bronnen die kunnen worden aangewend om er aan te werken. Vier bijeenkomsten (van steeds twee volle dagen)
In elke bijeenkomst staat één van vier fasen in een veranderingsproces centraal:
3
▪ ▪ ▪ ▪
Moeten: verkennen volgens welke (ongeschreven) regels in relevante contexten wordt gespeeld. Willen: een onderzoek naar verlangen, want wat wilt u ter discussie stellen, hoezo en met het oog waarop? Spelen: verbeelden wat mogelijk is en vorm geven aan wat kan. Aanvoelen: wat is er nodig om te komen tot de verandering die voor ogen staat?
Elke bijeenkomst keert de vraag terug: Wat ga ik, als lokaal leider, doen om de verandering waar ik voor sta verder te brengen? Meeloopstage (twee en een halve dag)
Twee deelnemers nemen elkaar mee in hun gemeente. U maakt kennis met elkaars werkzaamheden en ontmoet de mensen met wie uw mededeelnemer werkt. In een coachend nagesprek (halve dag) bespreekt u de ‘stage’. Aan dit gesprek nemen deel: Uw collega-deelnemer en zijn of haar gemeentesecretaris en uw eigen gemeentesecretaris. Indien gewenst, kunt u bovendien, samen met een mededeelnemer, twee dagen stage lopen bij een gemeentesecretaris uit het alumni-netwerk van de VGS/Sioo leergang Lokaal Leiderschap. Zes intervisiebijeenkomsten (van elk vijf uur)
Onder begeleiding van een coach bespreekt u, in een kleine groep van vijf tot zeven deelnemers kwesties van meer persoonlijke aard, die in relatie staan tot bestuurlijke en politieke sensitiviteit. U leert tevens voor de camera het woord te voeren en uw presentatie effectiever te maken. De data van de intervisiebijeenkomsten bepalen de
deelnemers in overleg. Slotdag
Op de slotdag presenteert u uw bevindingen over uw leervraag en de resultaten die u heeft behaald met het ingebrachte dossier. U geeft uw presentatie voor een forum van gemeentesecretarissen, collega’s en docenten. Literatuur Er is een kleine leergangbibliotheek waaruit u vrijelijk boeken en/of artikelen kunt lenen. De programmaleiding adviseert u over bepaalde boeken en/of artikelen, maar u bepaalt zelf wat en hoeveel u leest. Deelnemers De groep bestaat uit minimaal 12 en maximaal 20 deelnemers. De groep bevat een brede variatie in leeftijd, sekse, achtergrond, ervaring, ambitie en werkcontext (gemeenten uit alle delen van Nederland en variërend in grootte en problematiek).
4
Docenten De volgende docenten hebben hun medewerking gegeven aan de leergang: Drs. Loes Bakker
is gemeentesecretaris van Gouda en vertelt over het meespelen als secretaris in het spel der media en beeldvorming.
Ad Baijens
is communicatieadviseur en moderator van het college van burgemeester en wethouders van Breda. Hij heeft 35 jaar agogische ervaring en verzorgt personal coaching met behulp van zijn therapeutische achtergrond.
Prof. dr. Jaap Boonstra
is zelfstandig gevestigd adviseur en hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en Essade Business School in Barcelona. Hij is een beeldend verhalenverteller en gedreven leider. Hij kent de theorie en praktijk van leidinggeven aan veranderingen.
Dirk van der Borg
is burgemeester van Graafstroom en was voorheen gemeentesecretaris.
Drs. Antje Dekker
Is lid van de concerndirectie van de gemeente Emmen en was gemeentesecretaris van Berkelland. Haar thema's: cultuur in de organisatie en samenwerking in directies.
Jan Eshuis
was gemeentesecretaris van Alphen aan den Rijn en is gemeentesecretaris van Leidschendam-Voorburg. Jan vertelt over de rollen van een secretaris in geval van een crisis.
Ir. Jan van Ginkel MCM
is gemeentesecretaris van Schiedam. Hij weet als geen ander wat er bestuurlijk, politiek en organisatorisch nodig is om te innoveren en beschikt over de vaardigheden om ideeën in daden te veranderen.
Dr. Sandra Kensen
zet zich in voor democratische vernieuwing door strategische leerprocessen vorm te geven en uit te voeren.
Ir. Brechtje Kessener
is zelfstandig adviseur en coach. En tevens programmamanager bij Sioo van het masterprogramma Designing Complex Organizations (DCO).Ze hanteert bij organiseren het systeemperspectief en kijkt hoe macht/middelen, werkprocessen en betekenissen samenhangen en samen kunnen bewegen.
Drs. Carlo Post MCM
is gemeente secretaris van Binnenmaas. Hij is zelf een krachtcentrale en een meester in het benutten van energie uit weerstand om zijn dromen te verwezenlijken. Heeft daarbij een speciaal oog voor mensen die zijn droom als een nachtmerrie ervaren.
Drs. Nico Swellengrebel MCM
was gemeentesecretaris van Koggenland en is per mei 2012 de beoogd gemeentesecretaris/algemeen directeur van de fusiegemeente Harenkarspel, Schagen en Zijpe. Nico is antropoloog en meester in verandermanagement.
Drs. Ben Tomesen
Is directeur van organisatieadviesbureau Chance. Hij is bedreven in het leggen en herstellen van verbindingen tussen gemeentebestuurders onderling en tussen gemeentebestuur en ambtelijke top. Hij is thuis in crisisbeheersing en nieuwe impulsen geven aan colleges.
Behalve bovenstaande docenten worden griffiers, burgemeesters en wethouders uitgenodigd om een rol te vervullen in de leergang.
5
Deelnamekosten, data en locatie Informatie over data en deelnamekosten kunt u vinden op www.sioo.nl/ltg Vragen over de leergang? Dr. Sandra Kensen: e-mail
[email protected], telefoonnummer 030-291 30 00 of 06 53766051.
6
